Kauçuk Türü Malzemeler II. Sentetik Kauçuk

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kauçuk Türü Malzemeler II. Sentetik Kauçuk"

Transkript

1 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 Kauçuk Türü Malzemeler II. Sentetik Kauçuk Vahap VAAPOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Trabzon ÖZET: Teknolojik gelişmeler ve yeni ürünlerin artması ve de özellikle otomobil tekerleğinin icadı kauçuğa olan ihtiyacı arttırmıştır. Doğal kauçuğa olan ihtiyaç Avrupalıları uzak doğu ülkelerinde büyük plantasyon kurmaya yöneltmiştir. Fakat bu plantasyonların kendi ülkelerinden çok uzakta olmaları, özellikle, I. ve II. Dünya savaşları sırasında Avrupa ve Amerika yı ambargo nedeniyle sıkıntıya sokmuştur. Savaş yıllarındaki bu aşırı talep ise Almanya ve Amerika da, sentetik kauçuk çalışma ve projelerini hızlandırmış ve bu ülkelerde dev sentetik kauçuk endüstrileri kurulmasına sebep olmuştur. Almanya nın I. Dünya savaşı sırasındaki Buna kauçukları üretimi, daha sonraları bu teknolojiyi Amerikan kauçuk şirketi ile paylaşımı, Amerikanın Ohio eyaletinde dev sentetik kauçuk endüstrisinin kurulması, ve Almanya ve Amerika da ülke gelişimine önemli yön veren çok önemli projelerin uygulamaya konulması bizlere bir teknolojinin nasıl ve hangi şartlarda ortaya çıktığını göstermektedir. Bu ise kendi teknolojisini geliştirmek isteyen ülkelere ve toplumlara bir örnek teşkil etmektedir. azırlanan çalışmanın ikinci bölümünde sentetik kauçuk endüstrisinin tarihsel gelişimi ve üçüncü bölümde ise günümüzde tüketimi en fazla olan sentetik kauçuk malzemelerinin genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sentetik Kauçuk, Tarihsel Gelişim, Sentetik Kauçuk Türleri Rubber-Like Materials II. Synthetic Rubber ABSTRAT: urrent developments in technology and the increase in new products, especially the invention of pneumatic tires, have also increased the need for rubber. Such a need for rubber contributed to the establishment of huge rubber plantations in the Far East countries. owever, the fact that those plantations were away from Europe and the USA caused a severe problem in Europe and the USA especially through the two world wars. The increasing demand for rubber paved the way to carry out synthetic rubber studies and projects, as a result, the production in synthetic industry boomed. One can get an idea of how and under which circumstances a new technology has been introduced if s/he considers the production of Buna rubber in Germany through the World War I, exploitation of this technology in American rubber companies in the following years, the foundation of a huge rubber industry in Ohio, the implementation of seminal projects in Germany and the USA in those years. All these works have been the forerunners of the breakthroughs in rubber industry and tempting models for other countries. The second chapter of the paper is devoted to historical background and development of synthetic rubber while the third offers information about the application area of the synthetic rubber and the properties of the widespread one. Key Words: Synthetic Rubber, istorical Background, Type of Synthetic Rubber GİRİŞ Avrupalıların; hristopher olumbus'un Amerika yı keşfiyle başlayan kauçuk maceraları, esasında yeni kıta Amerika da yaşayan Aztek toplumunda çok önceden beri bilinmekteydi. Avrupalıların, 16. yüzyılın başlarında tanıştıkları kauçuk, ancak 19. yüzyılın ortalarına doğru harles Macintosh, Thomas ancock ve harles Goodyear gibi araştırmacı ve girişimcilerin özel gayret ve keşifleriyle günlük yaşamın ayrılmaz bir mühendislik malzemesi olmuştur yılındaki otomobil tekerleklerinin icadı ve 1895 yılında da tekerleklerin motorlu vasıtalarda kullanılmaya başlanması, kauçuğun önemini tamamen ortaya koymuştur. Bu nedenle dönemin güçlü Avrupa devletleri, sömürgeleri altındaki, doğal kauçuk yetiştirmeye elverişli, uzak doğu ülkelerinde 1876 yılından itibaren büyük doğal kauçuk plantasyon çiftlikleri kurmaya başladılar. Böylece doğal kauçuk ihtiyaçları 1900 yılından itibaren bu plantasyonlardan sağlanmaya başlanırken, 1913 yılından itibaren ise Brezilyadan, daha çok ve daha kaliteli doğal kauçuk elde edilmeye başlandı (Vahapoğlu, 005). Gelişen teknoloji ve de doğal kauçuğun temininde başka ülkelere olan bağımlılık insanlarda 1850 li yıllardan beri sentetik kauçuk üretimini gündeme getirmiştir. I. ve II. Dünya savaşları sırasında doğal kauçuk plantasyonlarının ambargo altına alınması, özellikle Almanya, Rusya ve Amerika da, sentetik kauçuk çalışmalarına tamamen ağırlık verilmesine sebep olmuştur. Sonuçta günümüzde kullandığımız bir çok sentetik kauçuk malzemeleri savaş yıllarındaki ihtiyaca binaen elde edilmiştir. azırlanan bu çalışmanın birinci bölümünde, 186 yılında Faraday ın doğal kauçuğun amprik bağıntısının elde etmesiyle başlayan sentetik kauçuk elde etme çalışmalarının seyri tarihsel bir gelişim içinde verildi. Çalışmada, özellikle, I. ve II. Dünya savaşı sırasında Almanya ve Amerika da yapılan çalışmalar ve projeler incelenerek bu ülkelerin sentetik kauçuk teknolojilerinin gelişim seyri ortaya konuldu. Çalışmanın ikinci bölümünde ise günümüz teknolojisinde en fazla tüketilen, sırasıyla, Stiren-Bütadien kauçuğu (SBR), Bütadien kauçuğu (BR), Butil (IIR), Etilen-Propilen kauçuğu (EPM ve EPDM), İsopren kauçuğu (IR), Kloropren kauçuğu (R), Akrilonitril-Bütadien kauçuğu (NBR) ve Polisülfid (PTR) sentetik kauçukları incelenerek genel özellikleri hakkında bilgi verildi.

2 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 TARİSEL GELİŞİM Doğal kauçuğun ampirik bağıntısı ilk defa, 186 yılında, Michael Faraday ( ) tarafından 5 8 olarak ifade edilmiştir yılında İskoç kimyacı William Gregory ( ) kauçuğu damıtmış ve ham isopren'i (-methyl-1,3-bütadien, =( 3 ) = ) elde etmiştir. Benzer şekilde 1838 yılında Fransız fizikçi ve eczacı Appolinaire Bouchardat ( ) kauçuğu damıtarak saf olmayan isopren elde etmiş ve bu malzemeyi auchene olarak adlandırmıştır yılında ise İngiliz kimyacı harles anson Greville Williams ( ) kauçuğu damıtarak saf isopreni elde etmiş ve elde ettiği bu malzemeyi isopren olarak adlandırarak kauçuk malzemesinin isopren moleküllerinin birleşmesinden meydana geldiğini belirtmiştir (Anonim, 000) yılındaki bu gelişmeden sonra birçok girişken kimyacı isopreni kauçuğa dönüştürmek için çalışmalar yapmıştır (Morton, 1981). Bu çalışmalardan önemli olanları ise şu şekilde özetlenebilir yılında Gustave Bouchardat ( ), Fransız fizikçi ve eczacı aynı zamanda Appolinaire Bouchardat'ın oğludur, isopren'i hidrojen klorür ile birlikte polimerize ederek elastik bir kütle elde etmiştir. Bu çalışma ise, o zamana kadar yapılan ilk sentetik kauçuk elde etme çalışmasıdır yılında Sir William Augustin Tilden ( ), Bouchardat ın çalışmalarını geliştirerek, turbentin yağını ve onun izomerlerini ısıtarak isopren elde etmiş ve bu isopren'i ise yavaşça polimerize ederek sarı, kauçuksu topakların oluştuğunu görmüştür. Tilden bir sonraki yıl turbentin esaslı kauçuğu bulmasına rağmen, kullanılabilir sentetik kauçuğu elde edememiştir. Ayrıca Tilden, 1884'de, isopren'in yapısı için, 5 8, beş farklı formül önermiştir. 3 == 3==3 ( 3) == 3== =( )= 3 Fakat isopren'in doğru yapısal formülü ancak 1897 yılında, Euler ile Ipatiev ve Wittorf tarafından ayrı ayrı ifade edilmiştir. Bu araştırmayı 1900 yılında Kondakow'un,3-dimethylbütadien ile, 1901 yılında Thiele'nin piperylene ile, ve 1910 yılında ise Lebedev'in bütadien ile yaptığı çalışmalar izlemiştir. Bu zaman aralığında belkide en önemli çalışma Matthews ve Strange tarafından, 1910 yılında, yapılan isopren'in sodyumla polimerize olabilmesi ve arries tarafından, 1913 yılında, yapılan bütadien'in aynı yolla polimerize edilebilmesi çalışmalarıdır (Morton, 1981). Bunların dışında ayrıca 1910 yılında da, İngiliz kimyacı ve de meşhur kimyacı William Perkin in öğrencisi, Samuel Shrowder Pickles ( ) kauçuğun halka tipli büyük isopren moleküllerinin doğrusal birleşmesinden meydana geldiğini ve de 40 formülü ile ifade 64 (1) edilebileceğini belirtmiştir (Kauffman ve Seymour, 1990). I. Dünya savaşından önce sentetik kauçuk üzerine yapılan çalışmaların sebebi sadece ulusal stratejik düşünceler olmayıp aynı zamanda konunun ekonomik yanının da etkili olmasıydı. Otomobil sektörünün gelişmesi kauçuğa olan ihtiyacı arttırmış ve bu ihtiyaç karşılanamaz hale gelmiştir yılındaki doğal kauçuk plantasyonlarında dünya kauçuk üretimi ton'dan 1910 yılında ton'a yükselmesine rağmen 1 pound kauçuk 1900 yılında 1$'dan 1910 yılında 3$'a çıkmıştır. Fiyatlardaki bu düzensizlik ve bazen doğal kauçukta oluşan kıtlık, sentetik kauçuk üzerine olan çalışmaların sadece Avrupa da değil aynı zamanda Amerikada da artmasına neden olmuştur (Morton, 1981) yılında I. Dünya savaşının başlamasıyla Almanya nın, doğal kauçuğu temin ettiği Güney Amerika deniz yolu, İngiliz donanması tarafından ambargo altına alınmıştır. Ayrıca İngilizlerin hiçbir ülkenin Almanyaya kauçuk satmasına izin vermemesi Almanların sentetik kauçuk üzerine çalışmalarını hızlandırmalarına sebep olmuştur. Bu amaçla Bayer firması ilk endüstriyel sentetik kauçuk üretim çalışmalarına başlamıştır (Anonim, 00). Bayer firmasından Fritz ofman ın, çalışmaları sonucunda asetondan elde edilen 3-metilisopren'in (,3-dimethyl- 1,3-bütadien, = ( 3) ( 3) = ) sodyum içinde polimerizasyonundan metil kauçuğu geliştirilmiştir. Esasen bu kauçuk günümüz sentetik kauçuklarına göre çok kötü özelliklere sahip bir kauçuk malzeme idi. Özelliklede metil kauçuktan yapılan eşyaların kullanım sırasında oksijenle reaksiyona girmesi metil kauçuğun özelliklerini kötüleştirmekteydi. Bu sebeple de Almanlar, daha ucuz ve daha iyi özelliklere sahip olan, doğal kauçuğu tekrar temin eder etmez metil kauçuk üretimini durdurmuşlardır. Whitby ve Katz, metil kauçuğun özelliklerinin kötü olmasının sebebinin kauçuğa katkı maddesi olarak katılan karbon siyahı katkı maddesinin bilinmemesinden kaynaklandığını belirtmişlerdir (Whitby ve Katz, 193). Almanlar savaş sırasında ayda 165 ton olmak üzere, toplamda 350 ton metil kauçuk üreterek bu malzemeyi askeri araçların tekerleklerinde ve denizaltıların pil kutusu yapımında kullanmışlardır. Sentetik kauçuk alanında yapılan çalışmalar I. Dünya savaşının sonuna doğru kauçuk ve diğer polimerler hakkındaki bilgilerin hızlı bir şekilde gelişmesiyle yeni bir anlam kazandı. Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü, Organik Kimya Kürsüsünde Profesör olan ermann Staudinger, 190 yılında, kauçuk ve polimerlerin davranışını ifade eden makromoleküler hipotezini ortaya koymuştur. Staudinger, Pickles in düşüncesini doğru olduğunu düşünüyordu. Bu doğrultuda Staudinger, Pickles in düşüncesinin bir adım ileri götürmüş ve doğal kauçuğun, kauçuk moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluşan büyük tanecikli kolloidal bir madde olduğu düşüncesi yerine, bugün de geçerli olan, kauçuğun uzun

3 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 makromoleküler zincirlerden oluştuğunu ifade etmiştir. Staudinger, 19 de yaptığı deneylerden ise kolloidal taneciklerin aslında primer valans bağlarla bağlı olan makromoleküller olduğunu göstererek 1953 yılında, kimya dalında Nobel ödülü kazanmıştır (Anonim, 000). Kauçuğun makromoleküler yapısının anlaşılması yılları arasında sentetik kauçuğun gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Özellikle Almanya I. Dünya savaşı sırasındaki tecrübelerinden dolayı sentetik kauçuk üretimine ağırlık vermiştir. em Sovyetler Birliğinde hem de Almanya da 190'li yıllarda bütadien in sodyum içinde polimerizasyonu ticari bir proses olarak geliştirilmiştir. Almanlar ilk olarak bütadien in sodyum içinde polimerizasyonundan B tipi metil kauçuğu üretmişlerdir. Üretilen bu kauçuğu ise Buna (Bu=Bütadien, Na=Sodyum) ismiyle adlandırmışlardır. Elde edilen yeni ürün hem pahalı hem de özellikleri doğal kauçuktan daha kötüydü. Bu amaçla Almanlar çalışmalarını bütadien in sodyum içinde polimerizasyonu yerine emülsiyon ile polimerizasyonuna yöneltmişlerdir. Bu yeni yöntem ise daha ucuza mal olmakta fakat daha uzun sürede polimerizasyon gerçekleşmekteydi. Daha etkin katalizör kullanımı ile de bu süre çok daha kısaltılmıştır. Almanlar I. Dünya savaşı sırasında yaşadıkları olumsuz tecrübenin tekrar vuku bulmaması için 4 Yıllık Plan adı altında bir projeyi yürürlüğe koymuşlardır. Projeye göre Almanya hiçbir ülkeden yiyecek ve kimyasal malzeme ithal etmeyecekti. Böylece ülke için gerekli malzemelerin ülke imkanları ile üretilmesi ve geliştirilmesi amaçlanmaktaydı. Bu doğrultuda Alman kauçuk şirketleri yeni üretilen Buna kauçuğunu kullanmak zorunda bırakılmışlardır. Alman şirketler bu yeni ürünü, özelliklerinin yetersiz olması sebebiyle kullanmak istemiyorlardı. Fakat başka şansları da yoktu. Planın yürürlüğe konmasından çok geçmeden 1930'lu yılların başında Interessengemeinschoft Farbenindustrie A.G. firmasında çalışan Eduard Tschunter ve Walker Bock, bütadienin %5 yerine, yine ucuz bir malzeme olan, stiren katarak emülsiyon polimerizasyonuna tabi tutmuşlar ve elde ettikleri bu yeni ürünü Buna S (S=Stiren-phenyletilen, 6 5 = ) sentetik kauçuğu olarak adlandırmışlardır. Buna-S kauçuğu çiğ formda en iyi kalite doğal kauçuktan daha iyi aşınma direncine sahip olmasına rağmen doğal kauçuk için yapılan makinalarda iyi vulkanize ve karışım edilememekteydi. Bu amaçla yumuşatıcı katkı maddeleri katılmış fakat bu durumda da yeni kauçuğun iyi özellikleri ortadan kalkmıştır. Buna-S kauçuğundaki bu eksik özellikleri gidermek için, 1934 yılında, yine Interessengemeinschoft Farbenindustrie A.G. firmasından Erich Konrad ve Eduard Tschunter Buna-S kauçuğundaki stiren yerine daha pahalı olan akrilonitril kullanarak, Buna-N (N=Nitrile-acrylonitrile, = N ) veya Pernunan sentetik kauçuğunu elde etmişlerdir. Elde edilen bu yeni ürün metil kauçuğa göre çok iyi özelliklere sahipti. Ayrıca Buna-S kauçuğunun özelliklerine ilave olarak yağlara karşı direnci yüksekti. Artık Alman kauçuk şirketleri bu yeni ürünün elde edilmesiyle şikayetleri ortadan kalkmıştı. Bu yeni ürün Alman hükümetini de memnun etmiştir. Çünkü yağlara karşı dirençli kauçuk malzeme olarak kullanılan Amerikan Neopren ve Thiokol sentetik kauçuklarına ihtiyaç kalmamıştır. Amerikanın, Buna-N kauçuğu ile tanışması 1937 yılında DuPont firması elindeki fabrikanın büyük bir patlama ile uzun süre kullanım dışı kalması ve Neopren üretimin durması sebebiyle olmuştur. Amerika da yağlara karşı dirençli kauçuk malzeme kullanan şirketlerin bir kısmı Neopren yerine Thiokol kullanmalarına karşın büyük bir çoğunluğu Thiokol kullanmak istemiyorlardı. Elindeki müşterilerini kaybetmek istemeyen DuPont firması I.G. Farben firmasından birkaç Buna-N numunesi göndermesini istemiştir. DuPont firması yapılan testlerden Buna-N kauçuğunun yağlara karşı dirençli olduğunu görmeleri üzerine müşterilerinin ihtiyacını karşılayacak kadar I.G. Farben firmasına sipariş vermiştir. Böylece Amerikalılar, Alman Buna-N kauçuğunu doğal kauçuktan 10 kat ve Neopren kauçuğunda cent daha fazla parayla kullanmaya başlamışlardır (Anonim, 000). Amerikan kauçuk şirketleri Buna-N kauçuğunun özelliklerinden etkilenerek Buna-S kauçuğu ile ilgili örnekler istemişlerdir. Alman şirketleri bu talepten, kullandıkları Buna-S kauçuğun pek de kötü bir malzeme olmadığını fark etmişlerdir. Amerikanlar daha sonraları Buna-S kauçuğu incelemelerinden Buna-S kauçuğunu geliştirerek GR-S sentetik kauçuğunu üreteceklerdir. Bu sentetik kauçukların büyük anlamda üretimleri 1930'lardan sonra olmuştur. Sovyetler Birliğinde sodyum polibütadien sentetik kauçuk üretimi için 1930 yıllında Leningrad'da pilot plantasyon çiftlikleri ve yıllarında da üç fabrika kurularak 1933 yılında üretime başlanılmıştır (Kauffman ve Seymour, 000). Almanya da ise 1937 yılında Buna S sentetik kauçuğu üretilmeye başlanılmıştır (Morton, 1981). Tüm bu gelişmelere rağmen Amerika da sentetik kauçuk geliştirme çalışmaları ekonomik sebeplerden dolayı çok düşük seviyedeydi. Fakat bunun yanında Amerika da iki önemli sentetik kauçuk keşfi olmuştur. Bunlardan birincisi 19'de, mucit ve fizikçi olan, Joseph. Patrick ( ) tarafından kazayla Thiokol (Amerikan ükümet Kodu: GR-P) sentetik kauçuğunun üretilmesidir (Patrick, 1936). Patrick, Kansas ity deki laboratuvarında otomobil antifrizi yapmak için etilen diklorür ile sodyum polisülfat ı karıştırmış ve antifriz yerine sütsü katı parçacıklar elde etmiştir. Bu karışımı pıhtılaştırıp kuruttuktan sonra, bırakıldığı zaman kauçuk gibi zıpladığını ve kuvvet uygulandığı zaman uzadığını gözlemiştir. Bu parçayı ısıtınca ise sülfüre gerek kalmadan vulkanize olabildiğini fark etmiştir. Ayrıca yağlara karşı çok iyi dirençli olan bu yeni ürün Patrick tarafından Thiokol olarak adlandırılmıştır. Thiokol ilk defa 1930 yılında ton olarak üretilmiş ve 1 poundu 0.3 dolar yani doğal kauçuğun -3 katı fiyata satılmıştır. Bu kauçuğun

4 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 kuvvetli sülfür kokusu ve doğal kauçuktan daha düşük elastisiteye sahip oluşu olumsuz yanlarıydı. Ayrıca bu kauçuğun üretimi sırasında insan gözünü, aynı soğanda olduğu gibi, ağlatacak duman çıkartması da diğer bir olumsuzluk idi. Buna karşılık bu kauçuğun yağlara ve çözücülere karşı dirençli olması pratikte kullanımını arttırmıştır (Anonim, 000). Amerikadaki diğer keşif ise, Wallace ume arothers'ın grubunda kimyager araştırmacı olarak çalışan Arnold ollins'in 1931'de ürettiği Neopren sentetik kauçuk malzemesidir (Wallace ve ark., 193). Neoprene ilk defa 193 yılında Dupont o., şirketi tarafından ticari olarak Duprene ismi altında ve 1 poundu 1$ olarak, 50 ton üretilmiştir. İlk yıllarda insanlar bu kauçuğa, sentetik kauçuğun yetersiz özelliklerinden dolayı ilgi duymamışlardır. Fakat 1934 yılında Dayton Rubber Manufacturing o. şirketinin bu kauçuğun otomobil lastiklerinde kullanılabileceğini ve bu kauçuğun özelliklerinin iyi olduğunu belirtmesinden sonra sanayide kullanımı artmıştır (Anonim, 000). II. Dünya savaşından önce sentetik kauçuk alanındaki teknolojilerin büyük bir çoğunluğu Alman kimya laboratuarlarından çıkmıştır. Bu dönemde konuya ekonomik sebeplerden dolayı pek ilgi göstermeyen Amerika Birleşik Devletlerinde nasıl oluyor da ilerde sentetik kauçuk alanında dev şirketler kurulmuş yeni teknolojik gelişmelere öncülük etmişlerdir. İlk akla gelen casusluk hikayelerinin aksine Amerika daki Standard Oil ompany ve Almanya daki I.G. Farben şirketleri arasındaki teknolojik ortaklık anlaşması o dönemde var olan kauçuk teknolojisinin Amerika ya aktarılmasını sağlamıştır. Almanya daki 4 Yıllık Plan programı çerçevesinde ülkenin özellikle yağ ve benzin ihtiyacı, kömür ve linyitin damıtılmasından elde edilmekteydi. Fakat kömürden damıtma suretinde elde edilen yağ ülke ihtiyacı için yeterli değildi. Bu amaçla, 196 yılında, Standard Oil ve I.G. Farben şirketleri arasında yağ üretimi alanında kurulan ortaklık gelişmiş ve 1930 yılında Joint American Study ompany (JASO) adı altında grup oluşumunu semere vermiştir. Bu grup patent ve ortaklaşa yapılabilecek projeler üzerinde çalışmalar yapmaya başlamış ve bu vesile ilede Amerikalılar Buna kauçuğu ile tanışmışlardır. Bu ortaklaşa çalışmalar II. Dünya savaşına kadar devam etmiştir yılında iki şirket ague antlaşmasını imzalayarak JASO grubu çerçevesinde elde edilen tüm patent ve proseslere (sentetik kauçuk alanındaki çalışmalar da dahil olmak üzere) Amerika, İngiltere ve Fransa daki telif hakları Standard Oil ompany şirketine ve dünya ülkelerindeki telif hakları ise I.G. Farben şirketine kalmıştır. Amerika, böylelikle Standard Oil şirketi vasıtasıyla sentetik kauçuk alanında çalışmalara başlamıştır. Amerika daki sentetik kauçuk teknolojisinin gelişmesi ve kendi teknolojilerini üretmeleri II. Dünya savaşı sırasında başlatılan Araştırma programı vasıtasıyla olacaktır (Anonim, 000). 193 yılında Standard Oil şirketinden Frank oward Almanyada I.G. Farben fabrikasını ziyaretinde Almanların kömürden yağ elde etme işlemi sırasında yan ürün olarak isobutilen i elde ettiklerini öğrenmiştir. oward Amerikaya dönüşte, Standard Oil şirketi altında, bu konu üzerine araştırmalar yapmış ve 1933 kışında yağ ve gresleri inceltici olarak Vistonex diye adlandırdıkları isobutilen i piyasaya sürmüşlerdir. Vistonex, kauçuk türü davranış göstermesine rağmen yeterli özellikte değildi. Otomobil sektörünün hızlı ilerlemesi, araçlardaki yakıt teknolojisinin gelişmesine sebep olmuştur. Otomobil motorlarındaki vuruntuyu ortadan kaldırmak için Ethyl orporation firmasından Dr. Graham Edgar isooktan kullanımını önermiştir. İsooktan ise isobutilenden yapılmaktaydı. İsooktan ın araçlarda kullanılmaya başlaması zaman içerisinde isobutilen teknolojisinde gelişmelere sebep olmuş ve 1937 yılında Standard Oil ompany şirketinden Robert M. Thomas ( ) ve Dr. William Joseph Sparks ( ) isobütilen içerisine katılan az miktardaki isoprenin oldukça düşük sıcaklıkta ( ), kopolimerizasyonu ile doymamış bir yapı elde etmişler ve bu yapının da vulkanizasyonu ile, butil kauçuk elde edilmiştir (Kauffman ve Seymour, 1991; Savran, 001). Elde edilen yeni ürün doğal kauçuktan 13 kat daha fazla hava sızdırmazlığına sahipti. Ayrıca ham halde, hem bol miktarda bulunması hem de ucuz olması kullanımını arttırmıştır. Bu sıralarda Büyük Britanya, Fransa, ollanda gibi ülkeler uzak doğudaki kauçuk plantasyonlarını ellerinde bulundurduklarından sentetik kauçuk araştırma çalışmalarına çok fazla ilgi duymamışlardır. Yıl Amerikan başbakanı Roosvelt kauçuğun stratejik ve ülke için kritik bir malzeme olduğunu ve Almanya nın I. Dünya savaşı sırasındaki çektiği sıkıntıların dikkate alınması gerektiği üzerine bir bildiri yayınlamıştır. Çünkü Japonya Atlantik üzerinde Asya doğal kauçuk deniz yolunu kesebilme ihtimali vardı ve de II. Dünya savaşı sırasında da aynen öyle olmuştu. Bu doğrultuda aziran 1940 yılında Rubber Reserve ompany (RR) şirketi kurularak ülkenin gelecekteki sentetik ve doğal kauçuk ihtiyacının belirlenmesi, stoklanması ve gerekli teknolojik tedbirleri almakla görevlendirilmiştir. Bu amaçla Rubber Reserve ompany şirketi; Standard Oil, Goodyear, B. F. Goodrich, Firestone ve U. S. Rubber şirketleri arasında bir antlaşma yaparak elerinde bulunan patent ve proces yöntemlerinin ortak kullanıma açılması antlaşması imzalamışlardır. Böylece Amerika da ilk kez birden fazla şirket gizli bilgilerini ortak kullanıma açmışlardır yılının sonlarında Japonya savaşa girmiş ve Güneydoğu Asya dan dünyaya doğal kauçuk temin eden tüccarları korkutarak doğal kauçuk ticaretine engel olmuş ve 194 yılında da Güneydoğu Asya yı fiilen işgal etmiştir. Bu konumda Amerika da yıllık ton kauçuk tüketilmekte, 1 milyon ton kauçuk stoklarda bulunmakta ve yıllık ton sentetik kauçuk ise hükümetin izin verdiği özel dört firma tarafından üretilmekteydi. Bunun üzerine zamanın başkanı Roosvelt, 194'de, bir komite kurarak ülkenin kauçuk ihtiyacı ve ülke için önemi üzerine bir rapor

5 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 hazırlamalarını istemiştir. Komite, 1 ay sonraki raporunda ordunun kullanımı için acilen kauçuk ihtiyacı olduğu belirtilmiş ve bunun üzerine Amerikan hükümeti Buna S sentetik kauçuk üretimi için gerekli olan monomerlerin ve polimerlerin üretimi için 51 plantasyonun kurulmasına ve bunun içinde 700 milyon dolar bütçenin ayrılmasına karar vermiştir. Bu plantasyonlar savaş sırasında ve savaştan sonra hükümet adına Amerikan şirketleri tarafından kurulmuş ve işletilmiştir. 194 yılında ton olan Buna S üretimi 1944 yılında ton olmuştur. Böylece Amerikan hükümeti yıl içinde dev bir kimya endüstrisi kurmuştur. Sentetik kauçuk endüstrisi alanındaki baş döndürücü bu gelişme II. Dünya savaşı sırasında geliştirilen atom bombasının gölgesinde kalmış ve birçok kişi tarafından bu müthiş gelişme anlaşılamamıştır (Morton, 1981). II. Dünya savaşından sonra da Amerikan hükümetinin sentetik kauçuk üretimi ve araştırmaları için verdiği desteği sürdürmüştür. Bu çalışmaların devamında Buna S sentetik kauçuk malzemesini 50 0 yerine 5 0 düşük sıcaklıkta kopolimerizasyonla moleküller arasındaki karşılıklı bağlanmanın minumum olması amaçlanarak, Alman Buna S kauçuğunun daha gelişmiş versiyonu olan ve günümüzde SBR olarak bilinen sentetik kauçuğu (Amerikan hükümet kodu: GR- S, Goverment rubber-styrene) üretilmiştir. Ayrıca bunun dışında GR-M (neoprene veya monovinyl acetylene), GR-I (butyl veya isobutylene), GR-A (nitrile veya acrylonitrile) ve GR-P (polysulfide) malzemeleri de geliştirilmiştir. Günümüzde ise halen SBR sentetik kauçuğu sentetik ve doğal kauçuk alanındaki ihtiyacın yaklaşık yarısını karşılamaktadır (Anonim, 1989). II. Dünya savaşından sonra spektroskopik cihazların geliştirilmesi ve kolay bulunabilmeleri nedeniyle sentetik kauçukların geliştirilmesinde önemli rol oynamıştır yılında Almanya da Ziegler ve İtalya da Natta yeni bir polimerizasyon katalizörü geliştirmişler ve kullanmışlardır. Natta ve çalışma arkadaşlarının, stereospesifik polimerizasyonu keşfi, isopren'in düzenli mikro yapıda polimerize edebilmek için gerekli şartların araştırılmasına sebep olmuştur. Bu ise, 1956 yılında, Firestone Tire and Research o. firması çalışanlarından F.W. Staveley ve B.F. Goodrich o. firması çalışanlarından Samuel E. orne tarafından gerçekleştirilerek, sentetik doğal kauçuk elde edilmiştir. Böylece 1860 yılından bu yana üretimi amaçlanan sentetik doğal kauçuk üretimi gerçekleştirilebilmiştir. SENTETİK KAUÇUK MALZEMELERİ 1900 lü yıllardan itibaren hızla artan teknolojik gelişmeler, yeni teknolojik ürünleri de beraberinde getirmiştir. Bu durum yeni teknolojik ürünlerdeki kauçuk malzeme kullanımın da hızlı bir şekilde artmasına sebep olmuştur. Artan kauçuk ihtiyacı, doğal kauçuktaki üretimin belirli ülkelerde olması ve savaş yıllarının doğurduğu ihtiyaç, araştırmacıları sentetik kauçuk üretimine yöneltmiştir. Çok geniş bir yelpazede üretilen kauçuk ürünlerden istenilen fiziksel, kimyasal ve mekanik özelliklerin, her bir üründe farklı olması ve istenilen özelliklerin tek bir kauçuk türü tarafından karşılanamaması farklı özelliklere sahip bir çok sentetik kauçuk türlerinin araştırılmasına ve sonuçta yeni sentetik kauçuk malzemelerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. azırlanan çalışmanın bu bölümünde ise günümüz teknolojisinde en fazla tüketilen, sırasıyla, Stiren-Bütadien kauçuğu (SBR), Bütadien kauçuğu (BR), Butil kauçuğu (IIR), Etilen-Propilen kauçuğu (EPM ve EPDM), İsopren kauçuğu (IR), Kloropren kauçuğu (R), Akrilonitril-Bütadien kauçuğu (NBR) ve Polisülfid (PTR) sentetik kauçukları incelenerek genel özellikleri hakkında bilgi verilmiştir. azırlanan çalışmanın genel bir özeti mahiyetinde, bir çok farklı sentetik kauçuğun ilk üretildiği yıl, ilk üretildiği ülke ilk üreten kişi ve ilk üreten firma gibi bilgiler Tablo-1 de sunulmuştur Stiren-Bütadien Kauçuğu (SBR) Buna-S ve GR-S (Goverment Rubber-Styrene) olarak da adlandırılan stiren-bütadien kauçuğu günümüzde endüstride en çok tüketimi olan kauçuk malzemesidir. Dünya SBR üretimi 1960 lı yılların ortalarında doğal kauçuk üretimini geçmiş ve günümüzde de doğal kauçuk üretiminin iki katıdır. İlk defa Almanya da 1930 yılında Interessengemeinschoft Farbenindustrie A.G. (I.G. Farben) firmasında çalışan Eduard Tschunkur ve Walker Bock tarafından geliştirilmiştir (Alman Patent No.: 570,980 (1933)). Buna-S kauçuğu bulunmasına karşın aynı fabrikada Buna-N kauçuğu üretimine devam edilmiştir. Fakat II. Dünya savaşı sırasındaki Nazi yönetiminin baskıları sebebiyle şirket 1940 yılında iki ve 1943 yılında da bir tane olmak üzere toplam üç Buna-S büyük üretim fabrikası kurmuştur (Kauffman ve Seymour, 1991). Amerikan Essa şirketi ile yapılan antlaşma gereği Alman I.G. Farben şirketi Amerikan patenti için başvuruda bulunmuş ve bu yeni ürün için Amerikan patenti almıştır (Amerikan Patent No: (1933)). Amerikalı otomobil üreticileri, II. Dünya savaşı sırasında Amerikan doğal kauçuk kaynaklarının Japonlar tarafından kesilmesiyle ortaya çıkan kauçuk ihtiyacı problemini, Tschunker ve Bock tarafından bulunan, Buna-S kauçuk patentini kullanarak çözümlemişlerdir (Kauffman ve Seymour, 1991). SBR kauçuğu 75/5 oranında bütadien/stiren karışımların emülsiyon polimerizasyonu ile elde edilmektedir (Şekil 1). Polimer zinciri bütadien ve stiren polimerlerinin gelişigüzel karışımından oluşmaktadır. Yapı düzensiz olduğundan kristalleşme önlenmektedir (Savran, 001). SBR kauçuğu kopolimerizasyon sıcaklığına bağlı olarak iki gruba ayrılmaktadır. Sıcak SBR kauçukları, 50 0 de kopolimerize edilmelerine karşın, soğuk SBR kauçukları kauçuktaki karşılıklı bağlanmayı minumum yapmak için mümkün oldukça düşük sıcaklıklarda (5 0 ) kopolimerize edilmektedirler (Kauffman ve Seymour, 1991). Sıcak SBR kauçukları

6 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 Tablo-1: Sentetik Kauçuk Malzemelerinde İlkler Ticari İsmi veya Marka ismi ASTM 1418 Kimyasal İsmi İlk Üretildiği Yıl Doğal Kauçuk Metil Kauçuk Thiokol Üretan Neopren GRS veya Buna-S NR PTR BG R SBR Doğal Isopren Dimetilbütadien Polisülfid Poliester Kloropren Stiren Bütadien Nitril veya Buna-N NBR Nitril Bütadien 1934 Butil IIR İsobuten İsopren 1937 Silikon VMQ, PVMQ, MQ, PMQ Polisiloksan 1944 Akrilik ypalon Sentetik Doğal Kauçuk AM, ANM SM IR Poliakrilate Klorosülfone Polietilen İsopren Fluorokarbon Polibutadien EPDM Vamac FKM BR EPDM Florlu idrokarbon 1956 Bütadien 1961 Etilen-Propilen Dien Monomer 1963 Etilen / Akrilik İlk Üretildiği Ülke Almanya Almanya Almanya İlk Üreten Kişi Fritz ofman Joseph. Patrick Otto Bayer Arnold ollins Eduard Tschunkur ve Walker Bock Eric Kondrad ve Eduard Tschunkur Robert M. Thomas ve William Joseph Sparks F.W. Staveley Samuel Emment orne, Jr. İlk Üretici Firma Bayer & o. Thiokol orporation Du Pont orporation I.G. Farben I.G. Farben Standart Oil Development omp. Dow orning orporation ve General Electric ompany B.F. Goodrich orporation Du Pont orporation Fire Stone Tire and Reserach o. B.F. Goodrich orporation Du Pont orporation Du Pont orporation

7 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 Bütadien Stiren Bütadien-Stiren Kauçuğu (SBR) Şekil 1. Bütadien-Stiren kauçuğu (SBR) daha iyi renk tutma özelliği sebebiyle mekanik parçalarda daha çok kullanılmaktadır. Soğuk SBR kauçukları ise, sıcak SBR kauçuklarına göre daha iyi fiziksel özelliklere sahip olduğundan otomobil lastiklerinde kullanılmaktadır. afif yüklü taşıtların tekerleklerinde soğuk SBR kauçukları doğal kauçuk kadar iyi hatta ondan daha iyi performansa sahiptirler. Fakat ağır yük taşıtları ve kamyonların tekerleklerinde daha çok bükülme sebebiyle ortaya çıkan ısı, soğuk SBR kauçuklarında, doğal kauçuğa göre, daha fazla olduğundan bu tür taşıt tekerleklerinde doğal kauçuk tercih edilir (Anonim, 1961). Genel olarak SBR kauçukları uygulamada doğal kauçuğun yerine kullanılmaktadır. SBR kauçuğundan yapılan karışımlar, doğal kauçuğa göre daha kolay olur ve de kısa zamanda gerçekleşir. Kolay ekstrude edilebilirler. Elastik davranışları doğal kauçuk kadar iyi olmasa da aşınma, yaşlanma ve ısıya dayanım özellikleri doğal kauçuktan üstündür. Polar olmayan sıvılara, çözücülere seyreltik asit ve bazlara dayanıklı olup yakıt ve yağlara dayanıksızdır. Sanayide en çok otomobil tekerleklerinde kullanılmakla birlikte V kayışı, ayakkabı tabanı, döşemelik, elektrik yalıtım malzemesi, boru contası, körük malzemesi, fren ve debriyaj balatası, şeffaf bantlar yapıştırıcılar ve konveyör bantı malzemesi olarak kullanılmaktadır (Savran, 001). SBR kauçukları farklı firmalar tarafından Buna üls, Plioflex, Pliolite, ariflex S ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). Bütadien Kauçuk (BR) İlk üretimi 1930 lu yıllarda olmasına rağmen kauçuk sanayinde kullanımı 1960 lı yıllarda başlamıştır. Bütadien in isopren e göre daha kolay elde edilebilmesi ve daha ucuz olması nedeniyle uzun yıllar bütadien kauçuğu elde edilmeye çalışılmıştır. Fakat var olan katalizörler ile yapılan polimerizasyon sonucunda elde edilen kullanışlı bütadien kauçuğu daha az kullanışlı idi (Kauffman ve Seymour, 1991). Fakat spektroskopik polimerizasyonun 1954 lerde geliştirilmesiyle ve de alkali metallerin de polimerizasyonda katalizör olarak kullanılmasıyla günümüzde kullanılan bütadien kauçukları elde edilmiştir (Şekil ). Bütadien polimerleştiğinde çift bağlar uzayda cis ve trans olmak üzere iki yapı oluşturmaktadır (Şekil 3). ispolibütadien de grupları zincirde aynı yönde bağlanırken, trans-polibütadien de grupları zincirde ters yönde bağlanmaktadır. Bütadien Şekil. Polibütadien kauçuğu is-polibütadien Polibütadien (BR) Trans-Polibütadien Şekil 3. is ve Trans Polibütadien yapıları Bütadien kauçuklarının kopma mukavemeti oldukça düşüktür. Bu nedenle doğal kauçuk ve SBR kauçukları ile birlikte kullanılır. Aşınma ve çatlama mukavemetlerinin iyi olmasından dolayı otomobil dış lastik imalatında kullanılır. amsı geçiş sıcaklığının düşük olması sebebiyle, düşük ısılarda çok iyi elastik özellikler verirler. Dinamik ısı oluşumu, doğal kauçuktan daha azdır. em düşük ısılardaki elastikiyeti hem de düşük ısı oluşumu özelliğinden, doğal kauçuk ve SBR ile birlikte kullanılması avantaj sağlamaktadır. Doğal kauçuk ve SBR ile birlikte kullanılmasının bir başka sebebi de işlenme zorluğudur. Bu şekilde karışımın karbon siyahı ve yağ miktarı arttırılabilir, ekstruzyon ve kalıpta akma özellikleri iyileştirilebilir; konfeksiyon yapışkanlığı arttırılabilir ve parça boyutları daha iyi korunabilir (Savran, 001). BR kauçuğunun %90 ı tekerlek imalatında kullanılmaktadır. Bunun yanında teknik malzeme olarak konveyör bant ve hortum imalatı, ayakkabı tabanı, yüksek aşınma mukavemeti istenen parçaların üretimi, golf topları ve yer döşemesi imalatında kullanılmaktadır. BR kauçukları farklı firmalar tarafından Budene, Buna B, Ameripol B, Diene, Trans 4, is 4, Duragen, Polysar, Tacktene, ve E-Br ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). Butil Kauçuk (IIR) İsobütilen isopren ve GR-I (Government Rubber- Isobutylene) olarak da adlandırılan butil kauçuk isobütilen ve isopren in kopolimerleridir (Şekil 4). 1937

8 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 yılında Standart Oil Development şirketinden (Esso, şimdiki ismi Exxon) Robert M. Thomas ve William Joseph Sparks, isobütilen içerisine kattıkları az miktardaki isoprenin oldukça düşük sıcaklıkta ( ), kopolimerizasyonu ile doymamış bir yapı elde etmişlerdir. Bu yapının da vulkanizasyonu ile butil kauçuğu üretmişlerdir (Kauffman ve Seymour, 1991; Savran, 001). İsopren içerdiği çift bağlar, kükürt vulkanizasyonu için gereklidir. Doymamışlık oranının değişimine bağlı olarak butil kauçuğunun hangi tatbikatta kullanılacağı tespit edilebilmektedir. Doymamışlık oranı mol yüzdesinde olanlar en çok kullanılanlardır. Daha hızlı pişme sağlarlar. Yapıdaki çift bağlar aynı zamanda klor, brom gibi halojenlerle reaksiyona girerek bromobutil ve klorobutili oluşturur. Bu şekilde ozona, kimyasallara ve ısıya dayanımları artar (Savran, 001). Kloropren kauçuğunda olduğu gibi çekme dayanımını arttırmak için karbon siyahı katmaya gerek yoktur. Fakat yırtınma ve aşınma dayanımı ve elastiklik modülünü arttırmak için karbon siyahı ve diğer katkı maddeleri katılabilir (Anonim, 1961). Butil kauçuğu en önemli özelliği düşük gaz geçirgenliğidir. Ozon, hava ve neme karşı mükemmel dayanıklılık gösterir. Dielektrik özellikleri ve şok emme kabiliyeti yüksektir. Isı mukavemeti yüksektir. Asitlere, bazlara, hayvansal ve bitkisel yağlara ve bazı esterlere karşı dayanıklılık gösterir. alobutillerin butil kauçuğa göre daha hızlı pişme sağlaması sonucu, doğal kauçuk, SBR, NBR, R, EPDM gibi diğer elastomerler ile karıştırılarak kullanılmasını sağlamaktadır (Savran, 001). Doymamışlık oranı mol arasında olanlar sulama hortumu, tank kaplama, orta ve yüksek voltaj kablo imalatı; doymamışlık oranı mol arasında olanlar iç lastik, pişirme takımları, yapışkan üretimi, düşük voltaj izalasyonu, şok emiciler ve sportif eşya yapımında ve doymamışlık oranı.0 mol üzerinde olanlar sünger, konveyör kayışı, ayakkabı altı ve mekanik parça yapımında kullanılmaktadır. IIR kauçukları farklı firmalar tarafından Exxon Butyl, Bucar Butyl, Polystar Butyl, Enjay, ve ycar 0 ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). EPM ve EPDM Kauçukları Etilen ve propilenin kopolimerizasyonu ve sterospesifik katalizörlerin kullanımıyla elde edilen EPM ve EPDM kauçukları ilk kez 1963 yılında ticari olarak üretilmiştir. EPM, etilen ve propilenin kopolimerizasyonu ile üretilmektedir (Şekil 5). Reaksiyonda çift bağ yoktur. Yani tamamen doymuş bir yapıdır. Bu yapı, kopolimerlerin ozon ve oksijene mükemmel dayanıklılık göstermesini sağlar. Ancak diğer polimerlerle karıştırma imkanı yoktur. Peroksit ve radyasyon dışında vulkanize edilemezler. Terpolimer EPDM ise etilen ve propilenin yanı sıra üçüncü bir monomer olarak, dienin reaksiyona girmesi ile elde edilir (Şekil 6). Bu durumda diğer polimerlerle karıştırılabilme ve peroksit dışında kükürt ve kükürt verici sistemlerle de vulkanizasyon imkanı sağlar (Savran, 001). EPM ve EPDM kauçukları ısı, ışık ve oksidasyona karşı mükemmel dayanıklıdır. Mükemmel elektrik özellikleri vardır. Yüksek dolgu ve yağ alabilme özelliğinden düşük maliyette karışımlar oluştururlar. Sulu veya konsantre asit ve alkalilere dayanıklılık gösterirler. Düşük yoğunluklu olup hafif malzemeler üretilebilir. Mekanik özellikleri doğal kauçuk ile butil kauçuk arasındadır (Savran, 001; Budinski, 1989). Butil kauçuk gibi petrol esaslı yağlara dayanıksız olduğundan kullanımları otomobil uygulamaları ile sınırlıdır (Savran, 001). Bunun yanında kapı ve cam fitili, sünger fitil, radyatör ve ısıtma hortumları, beyaz eşya körük ve contaları, konveyör kayışları, tank kaplama ve silindir kaplamada kullanılmaktadır. Etilen-Propilen kauçukları farklı firmalar tarafından Nordel, Royalene, Enjay EPR, Dutral N, Olemiene, Epsyn, Epcar, Vistalon, Kelton, Buna AP ve Buna EP ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). İsopren Kauçuğu (IR) Sentetik doğal kauçuk olarak da adlandırılan isopren kauçuğu uzun araştırmalar sonucu 1954 yılında yeni polimerizasyon katalizörlerinin bulunmasıyla elde edilebilmiştir (Morton, 1981) İsobütilen Şekil 4. Butil kauçuk İsopren Butil Kauçuk (IIR) 3 3 Etilen Propilen Şekil 5. EPM kauçuğu m EPM n

9 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), m n Etilen Propilen Şekil 6. EPDM kauçuğu Dien EPDM 3 Kullanılan katalizör cinsine bağlı olarak farklı özelliklerde isopren üretilmektedir. Günümüzde genellikle lityum veya Ziegler-Natta katalizörleri kullanılarak isopren kauçuğu üretilmektedir (Savran, 001). İsopren polimerleştiğinde çift bağlar uzayda cis ve trans olmak üzere iki yapı oluştururlar (Şekil 7). ispolibütadien de grupları zincirde aynı yönde bağlanırken, trans-polibütadien de grupları zincirde ters yönde bağlanmaktadır. is 1-4 poliisopren yumuşak elastik bir kauçuktur. Trans 1-4 poliisopren ise sert kristalli bir polimer olup golf toplarının yapımında kullanılır. İsopren kauçuğunu, doğal kauçukla aynı özellikleri taşımakla birlikte, renginin iyi, kalitesinin daha az değişken ve kokusuz, daha kolay parçalanabilmesi ve karıştırılması, daha kolay ekstruzyon, kalıplama ve kalenderleme özellikleri ve düşük histeresis özelliklerine sahip olması doğal kauçuktan üstün yanlarıdır. Buna karşılık yapışma özelliğinin zayıf olması, karbon siyahı ile takviye edildiklerinde daha düşük fiziksel değerler vermesi ve daha pahalı olması doğal kauçuğa göre olumsuz yanlarıdır (Savran, 001). Doğal kauçuk üretiminin isopren kauçuğa göre daha ekonomik olması doğal kauçuğun çok daha fazla kullanılmasına sebep olmaktadır (Budinski, 1989). Üretilen isopren in %60 ı otomobil lastiği imalatında, bunun dışında konveyör kayışı, conta ayakkabı tabanı, ve yer döşeme malzemesi olarak kullanılmaktadır. Gum karışım olarak da kauçuk ip, biberon emziği ve çeşitli tıbbi malzemelerin imalatında kullanılmaktadır. IR kauçukları farklı firmalar tarafından Ameripol SN, Shell Isoprene, Natsyn, ve oral ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). Kloropren Kauçuğu (R) Neopren ve GR-M (Government Rubber-Monovinyl acetylene) olarak da adlandırılan kloropen kauçuğu, ilk olarak Wallace ume arothers in grubunda kimyager araştırmacı olarak çalışan, Arnold ollins tarafından 1931 yılında Amerikada üretilmiş ve ilk üretildiğinde Duprene olarak adlandırılmıştır (Wallace ve ark., 193). Notre Dame üniversitesinde botanik ve kimya profesörü olan Julins Arthur Nievwland ( ) asetilen kimyası üzerine çalışırken, asetilen üzerine bakır tuzlarını tatbik ederek patlayıcı vinil asetileni elde etmiştir. arothers ve ollins ise vinil asetilene hidrojen klorür ilave ederek -klorür-1,3-bütadieni üretmişlerdir. -kloro-1,3-bütadien in emülsiyon polimerizasyonundan ise kloropreni elde etmişlerdir (Şekil 8) (Kauffman ve Seymour, 1991). 3 3 is 1-4 Poliisopren Trans 1-4 Poliisopren Şekil 7. is ve Trans poliisopren kauçukları Polimerizasyon sırasında kullanılan katkı maddesine göre bir çok farklı kloropren kauçuğu elde edilmektedir. Kloropren sülfür ile vulkanize edilmesine rağmen çoğu kez magnezyum oksit veya çinko oksit ile de vulkanize edilebilmektedir. Kloropren in en önemli özelliklerinden bir tanesi karbon siyahı katkı maddesi katmadan iyi bir çekme dayanımına sahip olmasıdır. İhtiyaç olması durumunda ve özellikle yırtınma ve aşınma dayanımını arttırmak için kloropren kauçuğu içerisine karbon siyahı ve diğer katkı maddeleri katılmaktadır (Anonim, 1961). Kloropren kauçuğu havaya ve ozona karşı dayanaklıdır. Yapıda klor atomunun bulunması, polar özelliklerinin artmasına neden olur. Polaritelerden dolayı, bir çok yağa dayanıklıdır ve yanmaya karşı direnç gösterir. Su ve kimyasallara uzun süreli dayanıklıdır. Düşük gaz geçirgenliğine sahip olup tekstil ve metallere yapışması kuvvetlidir (Savran, 001). Tüm bu olumlu özellikler, doğal kauçuğun yetersiz kaldığı uygulama alanlarında kloropren kauçuğunun kullanılabilmesine olanak sağlamaktadır. Bunun yanında, göreceli olarak, yüksek donma noktasına sahip olmaları ve maliyetinin yüksek olması kloropren kauçuğunun kullanımını sınırlamaktadır (Anonim, 1961). Günlük kullanımda yukarıdaki iki olumsuz yönüne rağmen kloropren kauçuğu hortum imalatı (yüksek basınçlı hidrolik ve fren hortumları), conta, motor takozları, tamponlar, silecek lastikleri, membranlar, elektrik kablo izolasyonu silindir kaplamaları ve V- kayışı imalatında kullanılmaktadırlar (Savran, 001). R kauçukları farklı firmalar tarafından Neoprene, Baypren, Butactor, yanacryl, ycar 104, Krynac, Polysar, Thiacril, ve Petro-Texneoprene ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993).

10 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 l ul ul l l Asetilen Vinilasetilen -Kloro-1, 3-Bütadien Şekil 8. Kloropren kauçuğu Kloropren Akrilonitril-Bütadien Kauçuğu (NBR) Buna-N ve GR-N (Government Rubber-Nitrile) olarak da adlandırılan akrilonitril-bütadien kauçuğu bütadien ve akrilonitril in kopolimerleridir (Şekil 9). İlk defa Almanya da 1930 yılında I.G. Farben firmasında çalışan Erich Kondrad ve Eduard Tschunker tarafından geliştirilmiştir. (Alman Patent No: (1933) ve Amerikan Patent No: (1933)). Doğal kauçuk ve SBR bazı mineral yağlar ve benzen içinde çözünmesine karşılık NBR bu yağlara karşı dayanıklıdır. Bu nedenle de fabrikada, aynı yıllarda üretilen Buna-S kauçuğuna göre, NBR kauçuğuna ilgi olmuştur. Fakat bu ilgi daha sonra II. Dünya savaşı sırasındaki Nazi yönetimi tarafından zorunlu olarak Buna-S kauçuğuna kaydırılmıştır (Kauffman ve Seymour, 1991). Nitril kauçuğunun özellikleri sahip olduğu akrilonitril oranına bağlı olarak değişiklik gösterir. Akrilonitril miktarı arttıkça yağ ve yakıtlara karşı dayanıklılık, yoğunluk, sertlik, pişme hızı, işlenebilirlilik ve mekanik özellikler artmasına karşılık akrilonitril miktarı azaldıkça düşük sıcaklıklarda dayanım, gaz geçirgenliği ve elastikiyet azalır. Genel olarak Bütadien/akrilonitril monomer oranları 80/18 ile 55/50 arasında değişmektedir (Savran, 001). NBR kauçuğunun aromatik hidrokarbonlara karşı dayanımı kloropren kauçuğuna göre iyi olmasına rağmen, polisülfid kadar iyi değildir. NBR kauçuğu mineral ve bitkisel yağlara mükemmel dayanıklı olmasına karşın aseton, ketonlar gibi oksijenli karışımların meydana getirdiği şişme olayına karşı çok zayıftır. Kuvvetli oksitlenme etkisine sahip asit ve bazlar hariç asit ve bazlara dayanıklıdır. NBR kauçuğu, SBR kauçuğu gibi, çekme sırasında kristalize olmaz. Yüksek dayanım elde etmek için katkı maddeleri katılmalıdır. Aşınma, yorulma, yaşlanma dayanımı iyi olmasına karşın yırtılma direnci doğal kauçuktan daha kötü ve elektrik yalıtımı daha düşüktür. Genel olarak petrol esaslı yağlar, gazlar ve aromatik hidrokarbonlara karşı dayanımın gerekli olduğu yerlerde kullanılır (Anonim, 1989). Yağ ve yakıtlara karşı dayanımı sebebiyle conta imalatında (O-ring, sızdırmazlık contaları, kaplinler, membranlar), hortum imalatında (benzin, yağ, pünomatik ve hidrolik hortumlar), bağlantı elemanlarında, konveyör kayışında, vals kaplamalarında, işçi elbise ve botlarında, lastik klişeve mühürlerde kullanılır (Savran, 001). NBR kauçukları farklı firmalar tarafından hemigum, Fr-N, ycar, Krynac, Nysyn, Paracil, Butaprene, Buna-N, ve Tylac ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993). Polisülfid (PTR) Kauçuğu Thiokol ve GR-P (Government Rubber-Polysulfide) olarak da adlandırılan polisülfid 19 yılında, bağımsız olarak çalışan mucit ve fizikçi, Joseph. Patrick tarafından kazayla bulunmuştur (Patrick, 1936). Etilen diklorid ( l= l) ve sodyum tetrasülfid ün (Na S 4 ) yoğunlaştırılmış ürünü olan polisülfid kauçuğu, antifriz üretebilmek için gerekli etilen glikol u (O O) elde etmek için üretilmiştir (Şekil 10). Thiokolun üretimi, ilk defa, 1930 yılında New Jersey de gerçekleştirilmiştir (Kauffman ve Seymour, 1991). Bu elastomerler yağlara, grese ve çözücülere dayanıklı olmalarına karşın pis kokuludurlar. Elastikiyetleri kötü olup ısıl dayanımları vasat düzeydedir. Gaz, nem ve havayı geçirmezler (Budinski, 1989). Alifatik, aromatik hidrokarbonlara, oksijenli sıvılara ve ozona dayanıklıdırlar. Aşınma dayanımları doğal kauçuğun yarısı kadar olup çekme dayanımları 1.00 ile psi arasında değişmektedir. Polisülfid kauçuğunun temel özellikleri zincir yapısına ve polisülfid grubundaki sülfür atomlarının miktarına bağlıdır. Sülfür yoğunluğunun artması çözücü ve yağlara karşı dayanımını arttırması yanında, gazlara geçirgenliğini düşürmektedir (Anonim, 1989). Yukarıda özellikleri belirtilen polisülfid kauçuğu araba ve servis istasyonlarındaki gaz hortumlarının yapımında, gaz ve organik çözücülere karşı dayanımları nedeniyle contaların yapımında, gemi güvertesi ve bina sızdırmazlığı sağlamada kullanılmaktadır. Çekme mukavemeti ve aşınma dayanımının diğer sentetik kauçuklardan düşük olması sebebiyle polisülfid kauçuğunun kullanımı sınırlıdır. Ayrıca bazı türlerinin kötü kokması da kullanımını sınırlayan diğer bir nedendir (Savran, 001;Anonim, 1961). PTR kauçukları farklı firmalar tarafından FA, ST, Thiokol, ZR-300 ve LP ticari isimleri altında üretilmektedir (lauser ve ark., 1967; Nagdi, 1993).

11 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 N Bütadien Akrilonitril Akrilonitril-Bütadien Kauçuğu (NBR) Şekil 9. Akrilonitril-Bütadien kauçuğu. N Na S 4 S 4 Na l l l Sodyum Etilen Diklorid Tetrasülfid Polisülfid Kauçuğu (PTR) Şekil 10. Polisülfür kauçuğu. n SONUÇ Kauçuğun kendine has mekanik, fiziksel ve kimyasal özellikleri bu malzemeyi günlük yaşantımızın ayrılma bir parçası yapmıştır lü yıllardan itibaren Avrupada doğal kauçuğa olan ilgi artmış ve bu alanda araştırmalar yapılmaya başlanılmıştır. Bu çalışmaların sonucu olarak mastikasyon, kalenderleme, vulkanizasyon ve ekstrüzyon işlemleri bulunmuş ve bunlarla ilgili makinalar icat edilmiştir. Bu teknolojik gelişmeler ise büyük doğal kauçuk çiftlikleri kurulmasını sağlamıştır. Özellikle otomobil tekerleklerinin icadı kauçuğa olan ihtiyacı arttırmış fakat I. ve II. Dünya savaşları ise kauçuğun vazgeçilmez bir mühendislik malzemesi olduğunu ortaya koymuştur. I. ve II. Dünya savaşlarındaki aşırı talep insanları sentetik kauçuk yapmaya yöneltmiş ve bugün kullandığımız bir çok sentetik kauçuk malzemesinin keşfine vesile olmuştur. Dünyadaki doğal kauçuk üretimi ve teknolojik gelişmeler, İngiltere ve Amerika öncülüğünde olmasına karşın, sentetik kauçuk alanındaki teknolojik gelişmeler ise Almanya, Amerika ve Sovyetler Birliğinin I. ve II. Dünya savaşı sırasında yaptığı çalışmalar vesilesi ile olmuştur. Fakat Sovyetler Birliğinin I. ve II. Dünya savaşı sırasında yaptığı çalışmaların varlığı bilinmekle birlikte yapılan çalışmalar literatürde mevcut değildir. Almanya, Amerika ve Sovyetler Birliğinin aksine İngiltere, Fransa ve ollanda gibi bazı Avrupa ülkeleri uzak doğudaki kauçuk plantasyonlarını ellerinde bulundurduklarından sentetik kauçuk araştırma çalışmalarına fazla önem vermemişlerdir. I. Dünya savaşından önce dünya doğal kauçuk üretimi senede sadece 1.5 milyon ton idi. İlerleyen yıllarda doğal kauçuk artan isteği karşılayamaz hale gelmiş ve ilk olarak 1959 yılında sentetik kauçuk tüketimi doğal kauçuk tüketimini geçmiştir yılından sonra sentetik ve doğal kauçuk malzemeleri tüketimleri arasındaki fark giderek artmış ve 1964 yılında sentetik kauçuk, kauçuk malzeme alanındaki ihtiyacın üçte ikisini karşılar duruma geçmiştir. Bu yıldan sonra ise iki malzemenin tüketimi arasındaki fark stabil bir hal almıştır. 00 yılında ise dünya sentetik kauçuk üretimi ton iken doğal kauçuk üretimi ton olmuştur. 00 yılında üretilen sentetik kauçuğunun tonu Kuzey Amerikada, tonu Latin Amerikada, tonu Avrupa Birliği ülkelerinde, tonu diğer Avrupa birliği ülkelerinde, tonu Afrikada ve tonu Asyada üretilmiştir. Buna mukabil 00 yılında üretilen sentetik kauçuğunun tonu Kuzey Amerikada, tonu Latin Amerikada, tonu Avrupa Birliği ülkelerinde, tonu diğer Avrupa birliği ülkelerinde, tonu Afrikada ve tonu Asyada tüketilmiştir (Anonim, 004). 000 li yılların başında Türkiyede kauçuk tüketimi ise tondur. Bu miktar dünya kauçuk tüketiminin %1.1 i kadardır.türkiyede tüketilen toplam kauçuğun %48 i doğal kauçuk, %5 si ise sentetik kauçuktur. Sentetik kauçuk tüketimi dağılımına bakıldığında ise SBR ve BR sentetik kauçukları toplam tüketimin %75 ini oluşturmaktadır (Savran, 001). Bir ülkenin kauçuk teknolojisinde gelişmişliğin göstergesi olan kauçuk tüketim miktarı incelendiğinde ülkemizin bu sahadaki çalışmalarının dünya ülkeleri içinde çok küçük bir paya sahip olduğu görülmektedir. Sentetik kauçuğun 186 yılından bu yana gelişim seyrinin incelenmesinden görülmektedir ki bir ülkenin kendi teknolojisini geliştirebilmesi için zamana ihtiyaç olmaktadır. Bütün teknolojik gelişmelerin ihtiyaca binaen çıktığı dikkate alınırsa, ülkemizin de bu alanda kendi teknolojisini üretebilmesi için yeni bir dünya savaşı gerekmemektedir. Bu nedenle sentetik kauçuk alanında teknolojik atılımları yapabilmesi için şimdiden ciddi projeler geliştirilmeli ve bu projelerin takipçisi olunmalıdır. KAYNAKLAR Anonim, Encyclopedia of Science and Technology, Vol.: 11, Mc-Graw ill, New York, Anonim Elastomers and Rubbers. Machine Design, 61: Anonim The Story of Rubber. Polymer Science Learning enter and the hemical eritage Foundation, rubber/ menu.htm.

12 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 9(1), KSU. Journal of Science and Engineering 9(1), 006 Anonim. 00. ompetition, Fall and Recovery. Natural Rubber, Newsletter of the Rubber Foundation Information enter for Natural Rubber, 7: 1-. Anonim Natural and Synthetic Rubber Statistics, The International Rubber Study Group, Budinski, K.N Engineering Materials: Properties and Selection. 3 rd ed., Prentice all Inc., New Jersey, 855s. lauser,.r. Fabian, R. Peckner, D. Riley, M.W The Encyclopdia of Engineering Materials and Processes, nd ed., Reinhold Publishing orporotion, New York. Kauffman, G.B., Seymour, R.B Elastomers I. Natural Rubber. Journal of hemical Education, 67: Kauffman, G.B., Seymour, R.B Elastomers II. Synthetic Rubber. Journal of hemical Education, 68 (3): Morton, M istory of Synthetic Rubber. Journal of Macromolecular Science-hemistry, A15 (7): Nagdi, K Rubber as an Engineering Material: Guideline for Users. anser Publishers, Munich, 30s. Patrick, J The Formation of igh Polymers by ondensation Between Metallic Polysulfides and Dihalogenated ydrocarbons and Ethers. Rubber hemistry and Technology, 9 (3): Savran,.Ö Elastomer Teknolojisi-I. Kauçuk Derneği Yayınları, İstanbul, 158s. Vahapoğlu, V Kauçuk Türü Malzemeler. I. Doğal Kauçuk. elal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi (İncelemede) Wallace,. arothers, W.. Williams, I. ollins, A.M. Kirby, J.E Acetylene Polymers and Their Derivatives. II. A New Synthetic Rubber: hloroprene and Its Polymers. Rubber hemistry and Technology, 5 (1): 7-9. Whitby, G.S. Katz, M Studies of Polymers and of Polymerization VI. The Vulcanization of Methyl Rubber. Rubber hemistry and Technology, 5 (4):

MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95

MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95 MALZEME ÖZELLİKLERİ U203-R95 Poliüretan U203 - KIRMIZI U203-R95; 95 ±2 Shore A sertlikte, mükemmel fiziksel özelliklere sahip Hidroliz uyumlu PU (HPU) malzemedir. Birçok hidrolik akışkan ve yağ-su emülsiyonlarına

Detaylı

Yedinci Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 5-8 Eylül 2006, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir YMN15

Yedinci Ulusal Kimya Mühendisliği Kongresi, 5-8 Eylül 2006, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir YMN15 YMN15 EPDM BAZLI KARIŞIMLAR İÇERİSİNDE KULLANILAN KARBON SİYAHI PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜNÜN VULKANİZASYONA VE NİHAİ ÜRÜNÜN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ A.M.Eroğlu 1,G. Albayrak 2, İ. Aydın

Detaylı

FİYAT LİSTELERİ HABER VERME GEREĞİ DUYMADAN DEĞİŞTİRİLEBİLİR. LÜTFEN SİPARİŞLERİNİZİ FAX VEYA MAİL YOLU İLE BİLDİRİNİZ.

FİYAT LİSTELERİ HABER VERME GEREĞİ DUYMADAN DEĞİŞTİRİLEBİLİR. LÜTFEN SİPARİŞLERİNİZİ FAX VEYA MAİL YOLU İLE BİLDİRİNİZ. KULLANILAN ELASTOMER TÜRLERİ 1 ELASTOMERLERİN ÖZELLİKLERİ 2 ORİNG TOLERANS ÖLÇÜLERİ 3 YUVA ÖLÇÜLERİ 4 KANAL ÖLÇÜLERİ 5 MİL VE BOĞAZDA KIRILMA PAY ÖLÇÜLERİ 6 FİYAT LİSTELERİ HABER VERME GEREĞİ DUYMADAN

Detaylı

bezli kauçuk Ayrıca Tablo 1'de üretimde kullanılan malzeme çeşitleri, ticari markaları ve SKT kodları belirtilmiştir. Ticari markalar (*)

bezli kauçuk Ayrıca Tablo 1'de üretimde kullanılan malzeme çeşitleri, ticari markaları ve SKT kodları belirtilmiştir. Ticari markalar (*) Malzeme bilgileri Genellikle sentetik kauçuktan üretilen SKT sızdırmazlık elemanlarının malzemeleri, kauçuk, deri, mantar, yün ve bezli kauçuk olabilir. Bunların tip tanıtma tablolarında gösterilişi Şekil

Detaylı

İÇİNDEKİLER Superior Conta Kullanılan Kauçuk O-Ring Standard Size (AS 568A) O-Ring Standard Size (Metric) O-Ring Standard Size (JIS B 2401)

İÇİNDEKİLER Superior Conta Kullanılan Kauçuk O-Ring Standard Size (AS 568A) O-Ring Standard Size (Metric) O-Ring Standard Size (JIS B 2401) İÇİNDEKİLER 01 Superior Conta 03 Kullanılan Kauçuk 05 O-Ring Standard Size (AS 568A) 13 O-Ring Standard Size (Metric) 24 O-Ring Standard Size (JIS B 2401) 28 O-Ring Set Superior Conta ------ Hedeflerinizi

Detaylı

TERMOPLASTİKLER GENEL TİCARİ PLASTİKLER (COMMODITY PLASTICS)

TERMOPLASTİKLER GENEL TİCARİ PLASTİKLER (COMMODITY PLASTICS) TERMOPLASTİKLER GENEL TİARİ PLASTİKLER (OMMODITY PLASTIS) POLİPROPİLEN (PP), POLİSTİREN (PS), POLİVİNİLKLORÜR (PV) Polipropilen, polistiren ve polivinil klorür, R = genel formülüyle tanımlan monomerlerden

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI EPDM SENTETİK KAUÇUĞUNUN GERİLME GEVŞEMESİ DAVRANIŞININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Makina Müh.

Detaylı

TERMOPLASTİKLER, TERMOSETLER, ELESTOMERLER, FİBERLER

TERMOPLASTİKLER, TERMOSETLER, ELESTOMERLER, FİBERLER 1 TİCARİ POLİMERLER TERMOPLASTİKLER, TERMOSETLER, ELESTOMERLER, FİBERLER Polimerler yaşamın her kesitinde bulunan doğal ve sentetik çok çeşitli maddelerdir. Örneğin, selüloz, nişasta ve pamuk organik,

Detaylı

TEFLON KAPLAMA ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI

TEFLON KAPLAMA ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI 1 HAKKIMIZDA AG Kauçuk, AGmet Metal olarak uzun yıllardır makine, kalıp ve aparat üretimi üzerine yaptığımız çalışmalardan edindiğimiz tecrübe ile piyasanın değişik alanlardaki ihtiyaçlarını karşılamak

Detaylı

474 VERGİ HADDİ ÖLÇÜ BİRİMİ

474 VERGİ HADDİ ÖLÇÜ BİRİMİ 40.01 Tabii kauçuk, balata, güta -perka, guayül, çıkıl (chicle) ve benzeri tabii sakızlar (ilk şekillerde veya levha, tabaka veya şerit halinde): 4001.10 - Tabii kauçuk lateksi (prevulkanize edilmiş olsun

Detaylı

Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Polimer Mühendisliği Bölümü. Polimer Nedir?

Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Polimer Mühendisliği Bölümü. Polimer Nedir? Yalova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Polimer Mühendisliği Bölümü Polimer Nedir? Monomer olarak adlandırılan basit moleküllerin kimyasal bağlarla bağlanması sonucu oluşan yüksek molekül ağırlıklı maddelerdir.

Detaylı

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ Onursal Yakaboylu Aslı İşler Filiz Karaosmanoğlu 1 Onursal Yakaboylu - Atık Sempozyumu / Antalya 19/04/2011 İÇERİK Lastik Atık lastik Atık

Detaylı

YÜKSEK PERFORMANS GERÇEK KALİTE OTOMOTİV GRUBU

YÜKSEK PERFORMANS GERÇEK KALİTE OTOMOTİV GRUBU YÜKSEK PERFORMANS GERÇEK KALİTE OTOMOTİV GRUBU Silikon kavçuklar düşük ve yüksek ısılara karşı mükemmel performans gösterir. AKALİTE Silikon Nedir? Silikon II. Dünya Savaş sırasında, askeri uygulamalarda

Detaylı

2/13/2018 MALZEMELERİN GRUPLANDIRILMASI

2/13/2018 MALZEMELERİN GRUPLANDIRILMASI a) Kullanış yeri ve amacına göre gruplandırma: 1) Taşıyıcı malzemeler: İnşaat mühendisliğinde kullanılan taşıyıcı malzemeler, genellikle betonarme, çelik, ahşap ve zemindir. Beton, çelik ve ahşap malzemeler

Detaylı

TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ

TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ ALİ UZUN FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENİ TÜRKİYEDE KİMYA ENDÜSTRİSİ Yaşadığınız ortamı incelediğinizde kullandığınız pek çok malzemenin kimya endüstrisi sayesinde üretildiğini görürsünüz. Duvarlarda, kapılarda

Detaylı

TANITIM BROŞÜRÜ POLAR POLİÜRETAN

TANITIM BROŞÜRÜ POLAR POLİÜRETAN TANITIM BROŞÜRÜ İçinde bulunduğumuz yüzyılda hızlı endüstrileşmenin sonucu olarak ortaya çıkan enerji ihtiyacı ve bu ihtiyacın yaklaşık % 90 oranında fosil türevli yakıt tüketimi ile giderilmesi son dönemde

Detaylı

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş

KİMYA-IV. Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş KİMYA-IV Yrd. Doç. Dr. Yakup Güneş Organik Kimyaya Giriş Kimyasal bileşikler, eski zamanlarda, elde edildikleri kaynaklara bağlı olarak Anorganik ve Organik olmak üzere, iki sınıf altında toplanmışlardır.

Detaylı

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ. Doç.Dr. Salim ŞAHİN

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ. Doç.Dr. Salim ŞAHİN MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ Doç.Dr. Salim ŞAHİN MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ Günümüzde 70.000 demir esaslı malzeme (özellikle çelik) olmak üzere 100.000 den fazla kullanılan geniş bir

Detaylı

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK153 Organik Eserlerde Önleyici Koruma Ders Notu DERS 2 2. POLİMERLER

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK153 Organik Eserlerde Önleyici Koruma Ders Notu DERS 2 2. POLİMERLER DERS 2 2. POLİMERLER 2.1. Yardımcı Terimler Bileşik, birden fazla atomun belirli oranlarda kimyasal reaksiyonu sonucu bir araya gelmesiyle oluşan saf maddedir. Bileşiklerin en küçük yapı taşı moleküllerdir.

Detaylı

DAYANIKLILIK. Standart Ürün Listesi. A Tipi Durometre Renk Polimer Açıklamalar 40 Siyah NR Standart Bileşim M2AA410 NBR

DAYANIKLILIK. Standart Ürün Listesi. A Tipi Durometre Renk Polimer Açıklamalar 40 Siyah NR Standart Bileşim M2AA410 NBR NR Doğal Kauçuk (NR) Doğal kauçuk, Hevea brasiliensis latekslerinden sağlanıyor. Polimerin kimyasal adı Polisopren Polisoprendir, ayrıca isoprene molekülleri ile polimerizasyon sentezi yapılabilir. Doğal

Detaylı

Metalurji Mühendisliğine Giriş. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU

Metalurji Mühendisliğine Giriş. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU Metalurji Mühendisliğine Giriş Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU Esasını makromoleküllü organik maddelerin oluşturduğu yapay veya doğal maddelerin kimyasal yoldan dönüştürülmesiyle elde edilirler. Organik

Detaylı

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ

KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ *BU RAPOR KAYNAKÇADA BELİRTİLEN GÖSTERGELERDEN VE YAYINLARDAN DERLENMİŞTİR. 1 İÇİNDEKİLER KAUÇUK VE KAUÇUK ÜRÜNLERİ SEKTÖR RAPORU 1.GENEL DURUM 2. SEKTÖR İHRACAT ORANLARI

Detaylı

Zeyfiye TEZEL Mehmet KARACADAĞ

Zeyfiye TEZEL Mehmet KARACADAĞ PROJENİN ADI: POLİMER KATKILI ASFALT ÜRETİMİNİN ARAŞTIRILMASI Zeyfiye TEZEL Mehmet KARACADAĞ ( Kimya Bilim Danışmanlığı Çalıştayı Çalışması 29 Ağustos-9 Eylül 2007) Danışman: Doç.Dr. İsmet KAYA 1 PROJENİN

Detaylı

MUHENDISLIK PLASTIKLERI ENGINEERING P L A S T I C S

MUHENDISLIK PLASTIKLERI ENGINEERING P L A S T I C S MUHENDISLIK P L A S T I C S www.megapolimer.com MEGA POLİMER 2004 yılında mühendislik plastikleri imalatı amacıyla kurulan Mega Polimer ve Teknik Plastik San. Tic. Ltd. Şti. birkaç yıl içinde kaliteli

Detaylı

ELASTOMERLERİN SINIFLANDIRILMASI, ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI

ELASTOMERLERİN SINIFLANDIRILMASI, ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI ELASTOMERLERİN SINIFLANDIRILMASI, ÖZELLİKLERİ VE KULLANIM ALANLARI 1. GİRİŞ Kauçuk endüstrisi kauçuk ürünlerinin çok çeşitli olması nedeniyle hızlı bir gelişme göstermektedir. Sanayinin hızla gelişmesi

Detaylı

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri ÖĞRETĐM TEKNOLOJĐLERĐ VE MATERYAL GELĐŞĐMĐ 7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri Çalışma Yaprağı Konu Anlatımı-Değerlendirme çalışma Yaprağı- Çözümlü

Detaylı

Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1

Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1 Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) 28.10.2015 12:16:57 1 I. DERS İÇERİĞİ 1.KİMYA MÜHENDİSLİĞİ MESLEĞİNİN TANIMI 2.KİMYA MÜHENDİSLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 3. MÜHENDİSLİK

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 16. Bitüml Bitüm hidrokarbon ham petrolün distilasyonu taşkömürünün karbonizasyonu Petrol kökenli olanları asfalt, Kömür kökenli olanları

Detaylı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 9 Polimerik Malzemeler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı

MMT113 Endüstriyel Malzemeler 9 Polimerik Malzemeler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı MMT113 Endüstriyel Malzemeler 9 Polimerik Malzemeler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı Polimerik malzemelerin kullanımı her yıl ortalama % 7 büyümektedir. Yıllık tüketimleri yaklaşık 120

Detaylı

ALKOLLER ve ETERLER. Kimya Ders Notu

ALKOLLER ve ETERLER. Kimya Ders Notu ALKOLLER ve ETERLER Kimya Ders Notu ALKOLLER Alkan bileşiklerindeki karbon zincirinde H atomlarından biri yerine -OH grubunun geçmesi sonucu oluşan organik bileşiklere alkol adı verilir. * Genel formülleri

Detaylı

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri

Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri Nurettin ÇALLI Fen Bilimleri Ens. Öğrenci No: 503812162 MAD 614 Madencilikte Özel Konular I Dersi Veren: Prof. Dr. Orhan KURAL İTÜ Maden Fakültesi Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik

Detaylı

simplan www.standartizolasyon.com

simplan www.standartizolasyon.com simplan www.standartizolasyon.com Kalite Politikamız Kalite ve başarının temelini, doğru proje, doğru altyapı, doğru ürün ile doğru uygulamanın oluşturduğuna inanan ve bu doğrultuda sektörüne alternatif

Detaylı

www.adil.com.tr 1978 den beri...

www.adil.com.tr 1978 den beri... www.adil.com.tr 1978 den beri... extrusion 1978 den beri... Adil Endüstriyel, kalite ve hizmet odaklı anlayışı ile müşterilerine yalıtım çözümleri sunmaktadır. Kurulduğu 1978 yılından itibaren müşteri

Detaylı

HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU

HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU HİDROJENLİ ENERJİ ÜRETEÇLERİ MESUT EROĞLU 15360027 HİDROJEN Hidrojen bilinen tüm yaķıtlar içerisinde birim kütle başına en yüksek enerji içeriğine sahiptir. Üst ısıl değeri 140.9 Mj / kg, alt ısıl değeri

Detaylı

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride)

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride) Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma dayanımı gösteren malzemelerdir. Malzeme özellikleri bağ

Detaylı

COG VarioPur TPU contaları. Birinci sınıf kalitede.

COG VarioPur TPU contaları. Birinci sınıf kalitede. SEAL TECHNOLOGY PREMIUM-QUALITY SINCE 1867 COG VarioPur TPU contaları. Birinci sınıf kalitede. VarioPur ile COG, üst segmentte yeni bir ürün serisini tanıtıyor: VarioPur serisinin yüksek performanslı maddeleri

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/6) Deney Laboratuvarı Adresi : Şerifali Çiftliği Hendem cad. No:58 Kat:1 Yukarıdudullu Ümraniye 34775 İSTANBUL / TÜRKİYE Tel : 0 216 420 47 52 Faks : 0 216 466 31

Detaylı

ORGANİZASYON Yer, Tarih İlgili Kişi

ORGANİZASYON Yer, Tarih İlgili Kişi ORGANİZASYON Yer, Tarih İlgili Kişi www.rehau.com Yapı Otomotiv Endüstri REHAU KİMDİR? UNLIMITED POLYMER SOLUTIONS Polimer bazlı çözümlerle, mümkün olanın sınırlarını hergün yeniden tanımlıyoruz. Jobst

Detaylı

HİDROKARBONLAR ve ALKENLER. Ders Notu

HİDROKARBONLAR ve ALKENLER. Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKENLER Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKENLER Karbon atomları arası en az bir çift bağ içerdiklerinden doymamış hidrokarbonlardır,. Çift bağdan biri sigma, diğeri pi bağıdır. Çift bağlı

Detaylı

GÜNCELLEME TARİHİ 11/02/2008

GÜNCELLEME TARİHİ 11/02/2008 3593 İSTANBUL TİCARET ODASI EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR ŞUBESİ GÜNEY AFRİKA ÜLKE RAPORU GÜNCELLEME TARİHİ 11/02/2008 Ülke no :388 Ş.O - 07 I. GENEL BİLGİLER Resmi Adı : Güney Afrika Cumhuriyeti Yönetim

Detaylı

Böttcher 1725 yılında kuruldu 290 yıllık bir başarı hikayesi. İlk merdane 1878 yılında üretildi Grafik endüstrisinde 130 yılı aşkın bir tecrübe

Böttcher 1725 yılında kuruldu 290 yıllık bir başarı hikayesi. İlk merdane 1878 yılında üretildi Grafik endüstrisinde 130 yılı aşkın bir tecrübe İçerik 1. Böttcher tanıtımı 2. Merdane üretimi 3. Ürünler 4. Sektörler 5. Müşteriler 6. Böttcher Türkiye 7. Neden karton ambalaj? 8. Migrasyon 9. Böttcher çözümleri Böttcher 1725 yılında kuruldu 290 yıllık

Detaylı

ÜRÜN BİLGİSİ ÖLFLEX HEAT 260 SC. Bilgi Mükemmel kimyasal, termal ve elektriksel performans Az yer kaplayan ve ağırlık tasarrufu sağlayan

ÜRÜN BİLGİSİ ÖLFLEX HEAT 260 SC. Bilgi Mükemmel kimyasal, termal ve elektriksel performans Az yer kaplayan ve ağırlık tasarrufu sağlayan En zorlu koşullarda kullanım için - makinelerde ve tesis inşasında kullanım için sağlam, kimyasal dirençli ve az yer kaplayan PTFE tek damarlı kablo, uygun sıcaklıklar: -190 C ila +260 C Bilgi Mükemmel

Detaylı

HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR. Kimya Ders Notu

HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR. Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR Kimya Ders Notu HİDROKARBONLAR ve ALKANLAR ALKANLAR Hidrokarbon zincirinde C atomları birbirine tek bağ ile bağlanmışlardır ve tüm bağları sigma bağıdır. Moleküllerindeki C atomları

Detaylı

PLASTİKLER (POLİMERLER)

PLASTİKLER (POLİMERLER) PLASTİKLER (POLİMERLER) PLASTİK NEDİR? Karbon ile hidrojen bileşiği plastiği oluşturur. Petrolden elde edilir. Monomer adı verilen binlerce küçük molekülün ısı ve basınç altında birleşerek kocaman bir

Detaylı

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Başlık KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Tanım İki veya daha fazla malzemenin, iyi özelliklerini bir araya toplamak ya da ortaya yeni bir özellik çıkarmak için, mikro veya makro seviyede

Detaylı

Sudan hafif, Çelikten dayanıklı. Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE. Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır.

Sudan hafif, Çelikten dayanıklı. Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE. Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır. Sudan hafif, Çelikten dayanıklı Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır. Genel Özellikler ULPOLEN, ortalama molekül ağırlığı 4 milyonun üstünde

Detaylı

ÇİMENTO FABRİKALARINDA ALTERNATİF YAKIT OLARAK KULLANILACAK ATIK KODLARI

ÇİMENTO FABRİKALARINDA ALTERNATİF YAKIT OLARAK KULLANILACAK ATIK KODLARI ÇİMENTO FABRİKALARINDA ALTERNATİF YAKIT OLARAK KULLANILACAK ATIK KODLARI ATIK KODU ATIK AÇIKLAMASI 16 01 03 Ömrünü tamamlamış lastikler 08 03 19* Dağıtıcı yağ 08 04 17* Reçine yağı KULLANILMIŞ LASTİKLER

Detaylı

DERSİN PLANI VE İÇERİĞİ. Giriş : Polimer Kimyasındaki Temel Kavramlar, Polimerlerin sınıflandırılması ve genel özellikleri

DERSİN PLANI VE İÇERİĞİ. Giriş : Polimer Kimyasındaki Temel Kavramlar, Polimerlerin sınıflandırılması ve genel özellikleri DERSİN KODU ADI-AKTS-KREDİ KİM 432 -Kauçuk Kimyası- 4-3 Hafta 1 2 DERSİN PLANI VE İÇERİĞİ Giriş : Polimer Kimyasındaki Temel Kavramlar, Polimerlerin sınıflandırılması ve genel özellikleri 3 Kauçuğun Tarihçesi;

Detaylı

ISIDAÇ 40. karo. Özel ürünleriniz için özel bir çimento!

ISIDAÇ 40. karo. Özel ürünleriniz için özel bir çimento! karo Özel ürünleriniz için özel bir çimento! Çimsa Kalsiyum Alüminat Karo Uygulamaları www.cimsa.com.tr, 10 yılı aşkın süredir Çimsa tarafından, TS EN 14647 standardına uygun olarak üretilen Kalsiyum Alüminat

Detaylı

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu

Paylaşılan elektron ya da elektronlar, her iki çekirdek etrafında dolanacaklar, iki çekirdek arasındaki bölgede daha uzun süre bulundukları için bu 4.Kimyasal Bağlar Kimyasal Bağlar Aynı ya da farklı cins atomları bir arada tutan kuvvetlere kimyasal bağlar denir. Pek çok madde farklı element atomlarının birleşmesiyle meydana gelmiştir. İyonik bağ

Detaylı

Henkel Çözüm Sağlayıcınız

Henkel Çözüm Sağlayıcınız Henkel Çözüm Sağlayıcınız Henkel Otomotiv sanayinin ortağı Henkel, yenilikçi kimya çözümlerine ve üretim yöntemleri ile ilgili teknik bilgisine dayanarak, üreticilerin sorunsuz ve verimli bir üretim sürecinde

Detaylı

KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ

KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ KİMYEVİ MADDELER, PLASTİKLER VE MAMULLERİ SEKTÖR RAPORU EYLÜL 2015 TÜRKİYE DE KİMYA VE PLASTİK SEKTÖRÜ Türk kimya endüstrisi, ağırlıklı olarak petrokimya, sabun, deterjan, gübre, ilaç, boya-vernik, sentetik

Detaylı

Güvenilir. Yenilikçi. Dinamik.

Güvenilir. Yenilikçi. Dinamik. Güvenilir. Yenilikçi. Dinamik. HER KOŞULDA YÜKSEK PERFORMANS KALORİFER - VAKUM - YAKIT VE YAĞ HORTUMLARI SOĞUTMA HORTUMLARI - SİLİKON HORTUMLAR Güvenilir. Yenilikçi. Dinamik. İçindekiler 2-3 Şirket Profili

Detaylı

Hirdolik Hortumlar ÖLÇÜ 1SN 2SN 4SP 4SH 1SN/R1AT (DH 122) 2SN/R2AT (DH 222) 4SP (DH 730) (AŞINMAYA DAYANIKLI ÜST KAT) MSHA

Hirdolik Hortumlar ÖLÇÜ 1SN 2SN 4SP 4SH 1SN/R1AT (DH 122) 2SN/R2AT (DH 222) 4SP (DH 730) (AŞINMAYA DAYANIKLI ÜST KAT) MSHA Takip No: 2017-03/1 Hirdolik Hortumlar 1SN/R1AT (DH 122) Kullanım Yeri: Yüksek basınç hidrolik sistemlerde, fuel oil, antifreeze uygulamaları, hava ve su. Çalışma sıcaklık aralığı: -40 C +100 C (-40 F

Detaylı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı

MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Sarma Hadde yolu koruyucusu 1200-1250 ºC Kesme T >

Detaylı

POLYAMİD & NYLON 6,6 SENTEZİ. Bektaş DOĞAN Gökhan GÜRSOY

POLYAMİD & NYLON 6,6 SENTEZİ. Bektaş DOĞAN Gökhan GÜRSOY POLYAMİD & NYLON 6,6 SENTEZİ Bektaş DOĞAN Gökhan GÜRSOY MONOMER NEDİR? POLİMER NEDİR? POLİMERLERİN ÖZELLİKLERİ Polimerler, büyük moleküller olduğu için katı ve serttirler. Polimer zincirleri kolay katlanmaya

Detaylı

ERGÜÇ KAUÇUK İMALAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

ERGÜÇ KAUÇUK İMALAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ERGÜÇ KAUÇUK İMALAT SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. HANLI MERKEZ MH. 48 SK. MERKEZ SAN. SİT. NO:26 Arifiye / Sakarya / TÜRKİYE PHONE : +90264-2769356 ---- +90264-2769357 FAX : +90264-2913072 WEB : www.erguckaucuk.com.tr

Detaylı

KAUÇUK SEKTÖRÜNDE KARŞILAŞILAN KİMYASAL TEHLİKELER ve ÇALIŞANLARIN BU TEHLİKELERDEN KORUNMASI

KAUÇUK SEKTÖRÜNDE KARŞILAŞILAN KİMYASAL TEHLİKELER ve ÇALIŞANLARIN BU TEHLİKELERDEN KORUNMASI KAUÇUK SEKTÖRÜNDE KARŞILAŞILAN KİMYASAL TEHLİKELER ve ÇALIŞANLARIN BU TEHLİKELERDEN KORUNMASI Özgen TİMUÇİN KILIÇ Kimya Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Merkezi Müdürlüğü İÇERİK İSGÜM Kauçuk Endüstrisi

Detaylı

ARD 500 P ARD 990 P ARDIÇ PVB P EMCEPREN 200 P EMCEPREN IG80 P

ARD 500 P ARD 990 P ARDIÇ PVB P EMCEPREN 200 P EMCEPREN IG80 P ARD 500 P ARD 990 P ARDIÇ PVB P EMCEPREN 200 P EMCEPREN IG80 P www.ardiccam.com.tr www.ardickimya.com ARD 500 Yapısal İzolasyon Camları İçin Çift Kompenantlı Dolgu Silikonu TEMEL KULLANIM BİLGİLERİ ARD500

Detaylı

MMM 2011 Malzeme Bilgisi

MMM 2011 Malzeme Bilgisi MMM 2011 Malzeme Bilgisi Yrd. Doç. Dr. Işıl BİRLİK Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü isil.kayatekin@deu.edu.tr Materials Science and Engineering: An Introduction W.D. Callister, Jr., John Wiley

Detaylı

ÜRÜNLERİ İHRACAT POTANSİYELİ

ÜRÜNLERİ İHRACAT POTANSİYELİ İSVEÇ-NORVEÇ PLASTİK ve KAUÇUK ÜRÜNLERİ İHRACAT POTANSİYELİ SHEDU DANIŞMANLIK & DIŞ TİCARET HAZİRAN 2015, İSTANBUL YÖNETİCİ ÖZETİ Akdeniz Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği koordinasyonunda

Detaylı

Dersin İçeriği PLASTİK KİRLİLİĞİ VE ETKİLERİ

Dersin İçeriği PLASTİK KİRLİLİĞİ VE ETKİLERİ PLASTİK KİRLİLİĞİ VE ETKİLERİ Dr. Sedat GÜNDOĞDU Dersin İçeriği 1.Plastik nedir? 2.Plastik tipleri nelerdir? 3.Plastik kirliliği nedir? 4.Plastik kirliliğinin kaynakları 5.Plastik kirliliğinin mevcut durumu

Detaylı

26/02. azota yapılan tek veya çift bir bağ ile [2] 26/06. azot içeren bir heterosiklik halka tarafından [2] 26/08.. N - Vinil - pirolidin [2]

26/02. azota yapılan tek veya çift bir bağ ile [2] 26/06. azot içeren bir heterosiklik halka tarafından [2] 26/08.. N - Vinil - pirolidin [2] Uluslararası Patent Sınıflandırması C Sınıfı4 24/00 En az birinin, oksijen içeren heterosiklik halka tarafından bitirildiği ve herbirinin sadece bir adet karbon - karbon çift bağına sahip olduğu, bir ya

Detaylı

ALKENLER. Genel formülleri: C n H 2n

ALKENLER. Genel formülleri: C n H 2n ALKENLER Genel formülleri: C n H 2n İsimlendirme kuralı: İkili bağ taşıyan en uzun karbon zinciri saptanır, aynı sayıda karbon taşıyan alkanın isminin sonundaki -an eki yerine -en son eki getirilir. H

Detaylı

ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER TEKNİK ÖZELLİKLER. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.

ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER TEKNİK ÖZELLİKLER. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. ASBESTSİZ CONTALAR TEMEL ÖZELLİKLER Asbestsiz contalar; NBR bağlayıcılı aramid, sentetik, mineral fiberden oluşmaktadır. Asbest kullanımının artık tamamen ortadan kalktığı bugünlerde,

Detaylı

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

Dökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Dökme Demirlerin Korozyonu DÖKME DEMİR %2,06-%6,67 oranında karbon içeren Fe-C alaşımıdır. Gevrektirler. İstenilen parça üretimi sadece döküm ve talaşlı şekillendirme ile gerçekleştirilir. Dayanım yükseltici

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

YAPI MALZEMESİ YAPI MALZEMESİNE GİRİŞ

YAPI MALZEMESİ YAPI MALZEMESİNE GİRİŞ YAPI MALZEMESİNE GİRİŞ KAYNAK KİTAPLAR 1.) Yapı Malzemesi-II (Bülent BARADAN) DEU 2.) Yapı Malzemesi ve Beton (M. Selçuk GÜNER, Veli SÜME) 3.) Yapı Malzemesi (Bekir POSTACIOĞLU) 4.) Yapı Malzemesi Problemleri

Detaylı

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. Rektörlüğü ne. Fakültemizde bulunan Ar-Ge Laboratuarı 2014 Yılı Faaliyet Raporu ektedir.

T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. Rektörlüğü ne. Fakültemizde bulunan Ar-Ge Laboratuarı 2014 Yılı Faaliyet Raporu ektedir. T.C. KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Rektörlüğü ne Fakültemizde bulunan Ar-Ge Laboratuarı 2014 Yılı Faaliyet Raporu ektedir. Ek. 1 Genel Bilgiler Ek. 2 Bilimsel Sonuç Raporu i. Özet ii. Projeden Yayımlanan Makaleler

Detaylı

Patlayıcı dekompresyon. Hiç sorun değil. Patlayıcı dekompresyona dayanıklı yüksek performanslı malzemeler.

Patlayıcı dekompresyon. Hiç sorun değil. Patlayıcı dekompresyona dayanıklı yüksek performanslı malzemeler. SEAL TECHNOLOGY PREMIUM-QUALITY SINCE 1867 Patlayıcı dekompresyon. Hiç sorun değil. Patlayıcı dekompresyona dayanıklı yüksek performanslı malzemeler. COG un kaliteli hassas elastomer contaları endüstrinin

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Deney Laboratuvarı Adresi : Gebze Organize Sanayi Bölgesi İhsan Dede Caddesi No:105/B Gebze 41480 KOCAELİ / TÜRKİYE Tel : 0 262 751 04 51 Faks : 0 262 751 38 34

Detaylı

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

ÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli ÇELİK YAPILAR 1. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Hangi Konular İşlenecek? Çelik nedir, yapılara uygulanması ve tarihi gelişimi Çeliğin özellikleri

Detaylı

HİDROJEN ENERJİ TÜKETİMİ HİDROJEN UYGULAMALARI. Ömer Fatih TUĞLUCA Ankara üniversitesi gama myo alternatif enerji kaynakları bölümü 1

HİDROJEN ENERJİ TÜKETİMİ HİDROJEN UYGULAMALARI. Ömer Fatih TUĞLUCA Ankara üniversitesi gama myo alternatif enerji kaynakları bölümü 1 HİDROJEN ENERJİ TÜKETİMİ HİDROJEN UYGULAMALARI Ömer Fatih TUĞLUCA 16360082 Ankara üniversitesi gama myo alternatif enerji kaynakları bölümü 1 İÇİNDEKİLER Hidrojen enerji tüketimi Yakıt hücresi uygulaması

Detaylı

Beton Melike Sucu ZEMİN BETONLARINDA KALSİYUM ALÜMİNAT ÇİMENTOSU KULLANIMI. Nisan, 17

Beton Melike Sucu ZEMİN BETONLARINDA KALSİYUM ALÜMİNAT ÇİMENTOSU KULLANIMI. Nisan, 17 Beton 2017 Melike Sucu ZEMİN BETONLARINDA KALSİYUM ALÜMİNAT ÇİMENTOSU KULLANIMI Nisan, 17 İçerik NEDEN KAÇ KAÇ MİKROYAPI VE KİMYASAL ÖZELLİKLERİ KAÇ HİDRATASYONU ATAKLARA KARŞI DAYANIM KİMYASAL ATAKLAR

Detaylı

Prof. Dr. Yusuf ÖZÇATALBAŞ. Malzeme Seçimi/ 1

Prof. Dr. Yusuf ÖZÇATALBAŞ. Malzeme Seçimi/ 1 Prof. Dr. Yusuf ÖZÇATALBAŞ Malzeme Seçimi/ 1 *Selection and use of engineering materials / J.A. Charles, F.A.A. Crane, J.A.G. Furness *Engineering materials : properties and selection / Kenneth G. Budinksi

Detaylı

3M VHB Bantlar VHB. THE Acrylic Foam Tape. Güvenilirlik, Güç. ve Dayanıklılık. VHB Akrilik Köpük Bantlar

3M VHB Bantlar VHB. THE Acrylic Foam Tape. Güvenilirlik, Güç. ve Dayanıklılık. VHB Akrilik Köpük Bantlar 3M VHB Bantlar VHB THE Acrylic Foam Tape Güvenilirlik, Güç ve Dayanıklılık VHB Akrilik Köpük Bantlar Kalite avantajları güçlü ve dayanıklı yapıştırma geliştirilmiş estetik görüntü mükemmel sızdırmazlık

Detaylı

Safety Edges. Polymer Electric. Kanıtlanmış Güvenlik

Safety Edges. Polymer Electric. Kanıtlanmış Güvenlik Polymer Electric Kanıtlanmış Güvenlik s Safe Edge Safe Edgeler; sensör, kontrol ekipmanı ve çıkış sinyali anahtarlama elemanını içeren koruyucu ürünlerdir. sensör sensör çıkışı kontrol birimi Kontrol birimi,

Detaylı

REKABET KURULU KARARI. Dosya Sayısı : (Devralma) Karar Sayısı : 05-31/ Karar Tarihi :

REKABET KURULU KARARI. Dosya Sayısı : (Devralma) Karar Sayısı : 05-31/ Karar Tarihi : Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2005-1-29 (Devralma) Karar Sayısı : 05-31/395-97 Karar Tarihi : 6.5.2005 10 A. TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Mustafa PARLAK

Detaylı

Pik (Ham) Demir Üretimi

Pik (Ham) Demir Üretimi Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler

Detaylı

DRYLAM TM KILIF SİSTEMİ

DRYLAM TM KILIF SİSTEMİ Prysmian Group Türkiye DRYLAM TM KILIF SİSTEMİ Yazarlar Zekeriya Şirin, Barış Sönmez, Serdar Büyük, Gerard Pera Document: PR0001TR Özet DRYLAM TM kılıf sistemi; petrol ve gaz sektörü gibi zorlu endüstriyel

Detaylı

LASTİK VE PLASTİK TEKNOLOJİLERİ PROGRAMLARINDA OKUTULAN ELASTOMER TEKNOLOJİSİ DERSİ İÇERİĞİNİN OLUŞTURULMASI *

LASTİK VE PLASTİK TEKNOLOJİLERİ PROGRAMLARINDA OKUTULAN ELASTOMER TEKNOLOJİSİ DERSİ İÇERİĞİNİN OLUŞTURULMASI * LASTİK VE PLASTİK TEKNOLOJİLERİ PROGRAMLARINDA OKUTULAN ELASTOMER TEKNOLOJİSİ DERSİ İÇERİĞİNİN OLUŞTURULMASI * Hüsnü Gerengi 1, Gasim Altundal 2 ÖZET Günlük yaşantımızda kauçuk ve plastik malzemelerden

Detaylı

Sentes-BIR Hakkında. Sentes-BIR metallerin birleştirmeleri ve kaplamaları konusunda çözümler üreten malzeme teknolojileri firmasıdır.

Sentes-BIR Hakkında. Sentes-BIR metallerin birleştirmeleri ve kaplamaları konusunda çözümler üreten malzeme teknolojileri firmasıdır. Sentes-BIR Hakkında Sentes-BIR metallerin birleştirmeleri ve kaplamaları konusunda çözümler üreten malzeme teknolojileri firmasıdır. Çalışan sayısı 80 İhracat > %50 Üretim Programı Sert Lehimleme Alaşımları

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/7) Deney Laboratuvarı Adresi : Şerifali Mah. Hendem cad. No:58 Kat:1 Yukarıdudullu Ümraniye 34775 İSTANBUL/TÜRKİYE Tel : 0 216 420 47 52 Faks : 0 216 466 31 52 E-Posta

Detaylı

Silikonlar, Mastikler ve Köpükler

Silikonlar, Mastikler ve Köpükler Vulkanize fiber, Bez ve Kağıt mesnetler üzerine elektroliz yöntemiyle kaplanan zımparalarımız, en yüksek kalite ve performansta aşındırma kabiliyetine sahip, OSA, EN, ANSI sertifikalarına uygun ve uzun

Detaylı

DIS TICARET ARASTIRMA SERVISI

DIS TICARET ARASTIRMA SERVISI ISTANBUL TICARET ODASI EKONOMIK VE SOSYAL ARASTIRMALAR SUBESI I R A N ÜLKE ETÜDÜ Güncelleme Tarihi: 08 Agustos 200 ETÜD NO :616 S.O. I- GENEL BILGILER Resmi Adi : Iran Islam Cumhuriyeti Yönetim Sekli :

Detaylı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Akreditasyon Kapsamı

Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Akreditasyon Kapsamı Akreditasyon Sertifikası Eki (Sayfa 1/8) Deney Laboratuvarı Adresi : Gebze Organize Sanayi Bölgesi İhsan Dede Caddesi No:105/B Gebze 41480 KOCAELİ/TÜRKİYE Tel : 0 262 751 04 51 Faks : 0 262 751 38 34 E-Posta

Detaylı

Bölüm 14 & Bölüm 15: Polimerlerin Yapısı ve Özellikleri

Bölüm 14 & Bölüm 15: Polimerlerin Yapısı ve Özellikleri Bölüm 14 & Bölüm 15: Polimerlerin Yapısı ve Özellikleri Polimer molekülünün genel yapısı ve kimyasal karakteri nelerdir? Polimerin kristal yapısı metal ve seramiklerden nasıl farklıdır? Polimerlerin çekme

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

Sudan hafif, Çelikten dayanıklı. Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE. Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır

Sudan hafif, Çelikten dayanıklı. Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE. Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır Sudan hafif, Çelikten dayanıklı Mühendislik Plastiklerinde Bir Polikim Klasiği ULPOLEN UHMWPE Ulpolen Polikim in tescilli markasıdır Genel Özellikler ULPOLEN, ortalama molekül ağırlığı 4 milyonun üstünde

Detaylı

katalitik konvertör (S.C.R.) Iveco

katalitik konvertör (S.C.R.) Iveco IVECO KALİTESİNE YAKINDAN BAKIŞ N 3 katalitik konvertör (S.C.R.) Iveco AVANTAJLAR orijinal olmayan egzost sistemi RİSKLER Iveco SCR Katalitik Egzost Sistemleri mükemmel performansı garanti eder. Taklit

Detaylı

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ

MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ MALZEME SEÇİMİNİN ÖNEMİ VE MÜHENDİSLİK MALZEMELERİ Bir fikre ya da ihtiyaç duyulan bir pazara ait ürünün nasıl üretileceğine dair detaylı bilgilerin ortaya çıkma sürecidir. Benzer tasarımlar Müşteri istekleri

Detaylı

KATI YALITIM MALZEMELERİ POLİETİLEN KÖPÜK

KATI YALITIM MALZEMELERİ POLİETİLEN KÖPÜK KATI YALITIM MALZEMELERİ POLİETİLEN KÖPÜK Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi POLİETİLEN KÖPÜK Etilen ve propilen maddelerinden

Detaylı

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESİ -I 14. Polimerler 14.1.Polimerizasyon 14.2.Plastiklerin mühendislikte kullanımı ve özellikleri 14.3.Plastik katkı maddeleri 14.4.Lif donatılı

Detaylı

Trigliserid : Bitkisel Yağ Alkol : Metanol, Etanol, Bütanol, Katalizör : Asit ve Baz Katalizörler Ester : Biyodizel Gliserin : Yan Ürün

Trigliserid : Bitkisel Yağ Alkol : Metanol, Etanol, Bütanol, Katalizör : Asit ve Baz Katalizörler Ester : Biyodizel Gliserin : Yan Ürün BİYODİZEL BİYODİZEL NEDİR? Kolza (kanola), ayçiçek, soya, aspir gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen bitkisel yağların veya hayvansal yağların bir katalizatör eşliğinde kısa zincirli bir alkol ile

Detaylı

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride)

ZnS (zincblende) NaCl (sodium chloride) CsCl (cesium chloride) Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma dayanımı gösteren malzemelerdir. Malzeme özellikleri bağ

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

OTOMOBİLİ HENRY FORD MU İCAT ETTİ?

OTOMOBİLİ HENRY FORD MU İCAT ETTİ? OTOMOBİLİ HENRY FORD MU İCAT ETTİ? Otomobili Ford un icat ettiğini sanan çoktur ama bu yanlıştır. Ford, üretim bandını mükemmel hale getirip üretimi hızlandırarak otomobili ucuzlattı... İlk buharlı otomobil

Detaylı

PETEK BORU HAKKINDA. Petek Boru aynı 2 zamanda Borusan Mannesmann 2. Petek Boru aynı zamanda Borusan Mannesmann Boru ürünlerinin pazarlama ve satışını

PETEK BORU HAKKINDA. Petek Boru aynı 2 zamanda Borusan Mannesmann 2. Petek Boru aynı zamanda Borusan Mannesmann Boru ürünlerinin pazarlama ve satışını DUKTİL BORU PETEK BORU HAKKINDA Petek Boru, çelik boru ve ek parçaları üretimi, polietilen boru ve ek parçaları PETEK BORU üretimi, HAKKINDA çelik boru kaplamaları ve duktil boru satışı alanında İzmit,

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Seramikler, Polimerler, Kompozitler ve Malzeme Tasarımı Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı