AFETLERDE İLK YARDIM

Transkript

1 Doç. Dr. Onur POLAT

2 Bu Ünitede; Afet durumlarında karşılaşılan güçlüklerin önlenebilmesi, afet sırasında yapılması gerekenler ile tıbbi organizasyon ve koordinasyonun ne şekilde yapılacağı anlatılacaktır.

3 AFETLERDE İLK YARDIM Toplumun olağan yaşam düzenini bozan yanıt verme ve uyum sağlama kapasitesini aşarak dış yardıma ihtiyaç duyuran, aşırı miktarlarda can ve mal kaybına yol açan coğrafik olaylara Doğal Afetler denilmektedir. Deprem, sel, tsunami, heyelan, tayfun, fırtına, yanardağ patlamaları, çığ düşmesi doğal afetlerdendir.

4 AFETLERDE İLK YARDIM Toplumdaki bireylerin dikkatsizlik ve özen göstermemesi, ihmal, önceden önlem almaması ya da karışıklık yaratmak amacıyla da Doğal olmayan Afetler gelişir. Örneğin; trafik kazaları, yangınlar, bina çökmeleri, nükleer kazalar, endüstriyel kazalar ve terörist saldırılar.

5 AFETLERDE İLK YARDIM Doğal afetler, genellikle ani ve beklenmedik bir zamanda büyük yıkımlara yol açarlar. Bu nedenle geniş çaplı tıbbi organizasyon ve koordinasyon zorunluluğu ile yoğun tıbbi girişim ve bakım gerektirirler. Genellikle planlı ve hazırlıklı olunduğunda az kayıp ile atlatılabilir. Bunun için afet planlaması yapılmalıdır. Mevcut toplum, yerel yönetimler, sivil toplum örgütleri, sivil savunma ile birlikte sağlık sistemi içersindeki en alt birimlerden hastanelere kadar hazırlıklı olmak için hizmet planlaması ve örgütlenme oluşturulmuş olmalıdır.

6 AFETLERDE İLK YARDIM Çünkü belirli bir zaman dilimi içersinde mevcut tıbbi olanakların kaynak ve kapasitesi ile afetten etkilenen hayati tehlike altındaki insanların ihtiyaçları arasında ani ve öngörüde bulunulması mümkün olmayan bir dengesizlik vardır. Bu nedenle en önemli hedef gerçekleşmesi muhtemel afetlerin, afete dönüşmesini önlemek olmalıdır.

7 AFETLERDE İLK YARDIM Afet planları içerisinde, risk altındaki nüfus ve bölgenin belirlenmesi, gerekli malzeme, araçgereçlerin temini ve depolanması, görevli personel ile halkın ilk yardım (TYD) ve afet hizmetlerine ilişkin eğitimi, görev tanımları, ekiplerin kurulması, örgütlenme ile plan-program yapılması yer almalıdır. Risk altındaki bölgelerde, düzenli alt yapı tesisleri, aydınlatma sistemleri, hastane ve itfaiye gibi önemli yapıların yedek enerji ve su kaynakları afete hazır biçimde yapılmalıdır.

8 AFETLERDE İLK YARDIM Hastanelerin depreme dayanıklı bağımsız su ve enerji kaynakları, ilaç ve tıbbi malzeme yedeği olmalıdır. Acil yatak kapasiteleri saptanarak, afet durumunda hangi bölge hastalarının hangi hastaneye nasıl nakledileceği belirlenmelidir. Bölge ve nüfusa göre sahra hastaneleri oluşturulup oluşturulmayacağı, sayı ve kapasiteleri belirlenmelidir. Ülkemiz deprem bölgesinde olduğundan, büyük depremlerde çökmeyen, orta dereceli depremlerde az hasar gören ve küçük depremlerden etkilenmeyen binaların yapımına önem verilmelidir.

9 AFETLERDE İLK YARDIM Yerleşim yerinin seçimi de ülkemiz açısından önemli olup, dere yatağı, heyelanlı bölge, aluvyonlu deniz dolgulu bölgelere bina yapılması önlenmelidir. Heyelen, sel, kuraklık, tayfun gibi afetleri önceden saptayabilmek mümkün olduğundan erken uyarı sistemleri kurulmalıdır.

10 Afet Sırasında Yapılması Gerekenler Afet sırasında ölüm ve yaralanmaların büyük kısmı ilk birkaç saat içinde olmaktadır. Yapılan çalışmalar afetten sağ kurtulanların % 75 inin olaydan 30 dakika sonra enkaz kaldırma ve kurtarma çalışmalarına katıldığını göstermektedir. Bölgedeki halk tarafından en erken ve etkili yardımın başlatılıyor olması, afet öncesi eğitim ve hazırlığın ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. Bu nedenle riskli bölgelerde yaşayanlara; afet sırasında ne yapacağı, kimden emir alacağı, önceden hazırlanmış malzeme, araç-gereçleri nereden alacağı konusunda eğitim verilmelidir.

11 Afet Sırasında Yapılması Gerekenler Ülkemizde 7269 sayılı Afetler Yasasına göre, Valiler eşgüdüm sağlamakla yetkilidir. Sivil Savunma sekreteri, Sağlık müdürü, Emniyet müdürü, Jandarma komutanının oluşturduğu ekipler aracılığıyla ilk yardım ve kurtarma hizmetlerinin koordinasyonunu sağlar yaş arasındaki erkeklere, askerler ve hâkimler hariç olmak üzere görev vermeye, her türlü taşınır-taşınmaz, canlı-cansız mallara bedeli sonradan ödenmek üzere el koymaya ve kiralama ya da satın almaya yetkilidir.

12 Afet Sırasında Yapılması Gerekenler Hasar tespiti, enkaz kaldırma, sağlık, beslenme, barınma, güvenlik ile ilgili komisyonlar kurulur. Vali mevcut yetkisiyle enkaz kaldırma ve kurtarma çalışmalarını hemen başlatır. Ülkemizde, askeri birliklerin, afetten kurtulanların resmi ve sivil toplum örgütlerinin (UMKE, AKUT gibi) önemli katkıları vardır. Enkaz kaldırma, yaralıları bulma ve ilk yardım konusunda eğitimli olmalarının yararı büyüktür.

13 Afet Alanının Organizasyonu Doğal ya da doğal olmayan nedenler ile gelişen afetlere yanıt verilebilmesi için 2 çeşit örgütlenme modeli hazırlanabilir. 1)Sivil Savunma Sistemi: Bu örgütlenmeye bağlı, sağlık personeli yönetiminde olay yerindeki hazırlık ve yapılacak işlemler başlatılır. Bu sistemde hastaneler bağımsız olarak, kendi oluşturdukları planlar doğrultusunda mevcut ekipleri ile sağlık hizmetlerini düzenler.

14 Afet Alanının Organizasyonu Bu sistem, çoğunlukla afet bölgesinde hizmet veren gönüllü ekipler (halktan kişiler, sivil toplum örgütleri) üzerinden yürütülmeye çalışılır. Amaç, afetten etkilenen insanların en hızlı şekilde çevre hastanelere belirli bir içinde taşınmasının sağlanmasıdır

15 Afet Alanının Organizasyonu 2)Acil Tıp Sistemi: Organizasyon ve koordinasyonun daha etkili ve uygun olduğu düşünülen bu sistem; merkezi bir hastanenin, afetin tüm yönetimini sevk ve idare etmesi esasına dayanır. Triyaj, stabilizasyon (etkilenen insanlara ilk müdahele), nakile hazırlık ve ileri acil tıbbi bakım olay yerinde başlar. Afet alanının boşaltılması ve koordinasyonu bu bölgede yapılır. Her düzeyde sağlık personeli ve eğitimli gönüllülerden ilk yardım ekipleri oluşturulmuştur.

16 Afet Alanının Organizasyonu Hangi sistem uygulanırsa uygulansın, güvenli bir bölgede Afet bölgesi harekât alanı oluşturulur. Bu bölgede oluşturulan sağlık hizmet alanları şu şekildedir: Olay yeri komuta merkezi; tüm birimleri koordine edecek şekilde kurulan merkezdir. Lojistik destek; tüm ekiplerin ihtiyacı olan her türlü malzemeyi bulunduran ve dağıtan sevk alanına yakın, her türlü ulaşıma uygun alandır. Triyaj alanı; olay yerine en yakın bölgeye kurulan, afetten etkilenenlerin sınıflandırılarak triyaj kartı veya etiketlerinin takıldığı alandır.

17 Afet Alanının Organizasyonu Tedavi alanı; triyaj alanına yakın bir yere kurulan ve yaralılara ilk bakım ve tedavinin yapıldığı alandır. Sevk alanı; tedavi alanından gönderilen yaralıların hastanelere nakledilmek üzere ambulanslara konulduğu alandır. Hava yolu ile nakledilecek yaralılar için, uygun bir bölgeye H işareti konularak hazırlanan bir alanda olmalıdır. Ambulans bekleme alanı; mevcut ambulansların sevk alanına çağrılmak üzere, belirli bir düzen içinde beklediği alandır.

18 Afet Alanının Organizasyonu Ölü toplama alanı; triyaj alanından gönderilen ölülerin düzenli olarak toplandığı, geçici morg alanıdır. Rehabilitasyon alanı; olay yerine en uzak noktada hafif yaralılar ile görevli personelin rehabilite edildiği yerdir. Çalışmaların uzun sürdüğü afet durumlarında kurulur

19 Afet Alanının Organizasyonu Olay yerinde görev yapan ekipler ise şu şekildedir: Acil ambulans ekipleri; doktor, acil tıp teknisyeni ve acil bakım teknikerinden oluşur. Acil sağlık hizmetlerinden sorumludur. Kurtarma ekipleri; yaralılara ulaşmayı engelleyen durumların varlığında, görev yapan uzman ekiplerdir. Askeri ekipler; yaralıların sevk edilmesi, personel ve tıbbi malzeme desteği sağlar. Afet bölgesinde hemen her aşamada görev yaparlar.

20 Afet Alanının Organizasyonu İtfaiye ekipleri; olay yerindeki yangınları söndürme ve yangından insan kurtarma görevini yerine getirirler. Polis ekipleri; olaya verilen ilk yanıttan başlamak üzere, hemen her aşamada güvenliği sağlamak ve gerektiğinde yaralılara yardım etmek görevleri vardır.

21 Afet Alanının Organizasyonu Acil sağlık sisteminin afet çağrısı alması ile yanıt süreci başlar. Profesyonel ekipler gelinceye kadar TYD eğitimi almış kişiler, önce kendi güvenliklerini sağlayarak, yaralılara zarar vermeden yardım etmelidirler. Yapılacak olan ilk yardım Temel Yaşam Desteğinden (Hava yolu, Solunum, Dolaşım) ibarettir.

22 Afet Alanının Organizasyonu Olay yerine ilk ulaşan ambulans Komuta Merkezi görevini, ilk ulaşan ambulans hekimi de Olay Yeri Yöneticisi görevini üstlenir. Mevcut talimatlara göre olay yeri yönetimi organizasyonunu oluşturur. Tüm ekipler ve sağlık hizmetlerinden sorumludur. Kendisinden daha yetkili bir yönetici bölgeye ulaştığında, olay ve olay yeri ile ilgili bilgiler ile kayıtları teslim ederek görevini devreder.

23 Afet Alanının Organizasyonu Acil sağlık sisteminin afet çağrısı alması ile yanıt süreci başlar. Profesyonel ekipler gelinceye kadar TYD eğitimi almış kişiler, önce kendi güvenliklerini sağlayarak, yaralılara zarar vermeden yardım etmelidirler. Yapılacak olan ilk yardım Temel Yaşam Desteğinden (Hava yolu, Solunum, Dolaşım) ibarettir.

24 HASTANE ORGANİZASYONU Olay yerinde nakledilmesine karar verilen yaralılar, hastanelerin acil servislerine getirildiklerinde, burada oluşturulmuş triyaj ekipleri tarafından karşılanırlar. Olay yerinde yapılmış olan triyaja göre yaralıların üzerindeki triyaj kartları kontrol edilerek, yaralılar yeniden değerlendirilirler. Gönderilecekleri alanları belirleyen renk kodlaması ve gerekli durumlarda kısa notlar yazılarak 5 gruba ayrılırlar.

25 HASTANE ORGANİZASYONU Acil tedavi alanı: Kardiyopulmoner resüssitasyon ve ileri kardiyak yaşam desteği ihtiyacı olan hastaların gönderildiği, acil resüssitasyon alanıdır. Yoğun tedavi alanı: Ağır yaralı ve ciddi tedavi gerektiren, travma resüssitasyonu ihtiyacı olan hastaların gönderildiği alandır. Burada hastaların girişimsel olmayan tedavileri, sıvı resüssitasyonu, radyolojik ve gerekli diğer tetkikler yapılır. Bu bölgedeki hastalar triyaj öncelikleri ve mevcut durumlarına göre, ameliyathane veya yoğun bakıma gönderilirler

26 HASTANE ORGANİZASYONU Ayaktan tedavi alanı: Hastaneye yatırılması gerekmeyen hastaların gönderildiği alandır. Bu bölgede kırık-çıkık redüksiyonu, küçük cerrahi işlemler, küçük yanıklar gibi durumların tedavisi yapılır. Bekleme bakım alanı: Kurtarılması mümkün olmayan yaralılar için ayrılmış bölümdür. Morg: Ölü olarak getirilen ve acil serviste ölenlerin belirli bir düzen içinde gönderileceği bölümdür

27 İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİM