Preeklampside Tiroid Fonksiyon Değişiklikleri ve Fetal Prognostik Değeri

Transkript

1 Perinatoloji Dergisi 1: ,1993 Preeklampside Tiroid Fonksiyon Değişiklikleri ve Fetal Prognostik Değeri İsmail YILMAZ, Erdal AKTAN, Ferit SOYLU, Süleyman B. TOSUN İzmir Atatürk Devlet Hastanesi 2. Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği ÖZET Preeklampside tiroid fonksiyonları değişikliklerini incelemek amacı ile 27 preeklamptik, 24 normotansif gebe çalışma kapsamına alındı. Preeklamptik gebelerde serum T3, T4 ve plazma albumin değerleri normotansif gebelerinkinden anlamlı olarak düşük, serum TSH ve ürik asit değerleri ise anlamlı olarak yüksek bulundu. Düşük serum T4 ve yüksek serum TSH düzeyleri bulunan preeklamptik gebelerde düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma sıklığı artmış olarak gözlendi. Serum TSH düzeyi yüksek gözlenen preeklamptik gebelerde prematür doğum sıklığı da artmış olarak gözlendi. Serum T3, T4 ve TSH düzeyleri ile doğumda gebelik haftası ve bebek doğum ağırlıkları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir korelasyon saptanmadı. Anahtar kelimeler: Tiroid hormonları, preeklampsi Preeklampside etyolojik faktörler ve oluşum mekanizması tam olarak tespit edilememiştir. Bu yönde yapılan birçok araştırmada preeklampsi fizyopatolojisinde immünolojik olayların etkin bir role sahip olduğu ileri sürülmüştür (1,2,3,4). Tiroid bezi hastalıkları incelendiğinde, bu bezi ilgilendiren birçok hastalığın otoimmun olayların ilgili olduğu, birçok sistemik otoimmun hastalığa eşlik ettiği ve immünolojik olayların bu bezin fonksiyonu üzerine etkili oldukları saptanmıştır (5,6). Gebelikte bazal metabolik hızda % arasında bir artış olmaktadır. Bu artışın primer sorumlusunun tiroid hormon akitvitesindeki relatif yükselme olduğu belirtilmiştir (2,4,7). Normal bir gebelikte gözlenen ve fizyolojik kabul Yazışma adresi: Dr. Erdal Aktan, 352 Sokak No: 14/3 Uğurtaş Apt. Altıntaş-İzmir The Changes in Thyroid Function in Preeclamptic Pregnants and its Fetal Prognostic Value In order to evaluate tyroid function in preeclampsia 27 preeclamptic and 24 normal, pregnants have been evaluated in this study. The serum T3, T4 and plasma albumin levels of preeclamptic pregnants were found to he significantly lower than the ones of normal pregnants, and serum TSH and uric acid levels of preeclamptics were significantly higher than the normals. The incidence of low weight infant births was higher in the groups of low serum T4 and high serum TSH preeclamptics, and in the group of high serum TSH preeclamptics the incidence of premature birth was higher, too. There are no any significant correlations between; serum T3, T4, TSH and infant birth weights, gestational age at the time of birth. Key words: Thyroid hormones, preeclampsia edilen bu değişikliklerin preeklampside daha az belirgin olduğu belirtilmektedir. Bu yönde yapılan çalışmalarda, daha da ileri gidilerek "Düşük T3 Sendromu" adıyla bir sendrom da tanımlanmıştır (5,8). Bu konudaki literatür bilgilerinden yola çıkarak preeklamptik gebelerdeki T3, T4 ve TSH hormon düzeylerinin bazı fetal prognostik parametrelerle ilgisini araştıran bu tespit çalışmasını planladık. GEREÇ ve YÖNTEM 10 Ocak 1993 ile 12 Ağustos 1993 tarihleri arasında İzmir Atatürk Devlet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Polikliniğine başvuran 27 preeklamptik gebe araştırma grubuna alındı. Preeklampsi tanısı için şu kriterler kabul edildi: 1. Gebeliğin ikinci yarısında arterial kan basıncının ez az 6 saat ara ile iki kez 140/90 mmhg veya üzerinde olması. 2. Beraberinde 300 mg/24 saat veya daha fazla proteinürinin saptanması ve/veya gode bırakan +2 veya daha belir gin bir ödemin saptanması. 236

2 İ. Yılmaz ve ark., Preeklampside Tiroid Fonksiyon Değişiklikleri ve Fetal Prognostik Değeri Yine aynı dönemde, kontrol grubu olarak gebeliğinin ikinci yarısında olan 24 normotansif gebe çalışma kapsamına alındı. Her iki gruptaki gebelerin hiçbirinde böbrek hastalığı öyküsü, kalp hastalığı, guatr, hipertiroidi ve diabetes mellitus saptanmadı. 37. gebelik haftasından önce olan doğumlar prematür, 2500 gm altında doğum ağırlığına sahip olanlar ise düşük doğum ağırlıklı doğumlar olarak gruplandı. 24 normotansif gebeden oluşan kontrol grubundan elde edilen laboratuvar değerleri normal sınır olarak kabul edildi. Preeklamptik gebelerden elde edilen laboratuvar değerleri normal değerler ile karşılaştırıldı. T3, T4 ve albumin değerleri için normalin altında olanlar, TSH ve ürik asid değerleri için normalin üstünde olanlar belirlendi. Böylece araştırma grubu bu veriler yardımıyla alt gruplara bölündü. Daha sonra bu alt gruplar, bebek doğum ağırlığı ve doğumda gebelik haftası parametreleri ile karşılaştırıldı. Gebelerin herbirinden, başvurularını takiben ilk 24 saat içinde 10 mi venöz kan örneği alındı ve hemen santrüfüje edilip (5000 rpm-10 dakika) plazmaları ayrıldı. Plazmalar +4 C de saklandı. Total T3, total T4 ve TSH hormon konsantrasyonları ölçümleri DPC Gamma Counter'da Radioimmunassay yöntemi ile yapıldı. Plazma albumin ve ürik asid konsantrasyonları ise, Beckman Synchron CX-S analizörü ile yapıldı. Sonuçların istatistiksel değerlendirmesi Ege Üniversitesi Bilgisayar Uygulama ve Araştırma Merkezinde IBM VM/ CMS Computer Network yardımı ile yapıldı. Bulguların değerlendirilmesinde, basit istatistiksel yöntemler, ki-kare testi, Fisher kesin ki-kare testi, student t testi, korelasyon katsayısı tespit testi, korelasyon katsayısı önem kontrolü testi kullanıldı. SONUÇLAR Çalışma kapsamına alınan toplam 51 olgunun (16-40 yaş) araştırma (n=27) ve kontrol (n=24) grubu olarak yaş, parite, doğumda gebelik haftası, bebek doğum ağırlığı, serum tiroid hormonları düzeyleri ve plazma albumin ve ürik asid düzeyleri karşılaştırmalı olarak incelemeye alındı. Araştırma grubundaki olguların yaş ortalaması 26.9 SD 1.1 ve kontrol grubundaki olguların yaş ortalaması 28.3 SD 1.2 olarak bulundu (p>0.05). Primipar olgular araştırma grubundaki olguların % 59.3'ünü (n=16) oluştururken, kontrol grubunda ise % 58.3'ünü (n=14) oluşturmakta idi (p>0.05); multipar olguların oranı ise araştırma ve kontrol gruplarında sırası ile % 40.7 (n=11) ve % 41.7 (n=10) olarak saptandı (p>0.05). Olgularımızın doğumda gebelik haftalarının ortalamaları, araştırma grubunda 34.7 SD 3.5 iken kontrol grubunda 38.0 SD 1.5 (p<0.01); bebek doğum ağır- Tablo 1. Olguların serum hormon (T3, T4, TSH) düzeyleri ARAŞTIRMA GRUBU KONTROL GRUBU Hormonlar (serum) Ortalama Range Ortalama Range *T3(ng/dI) (s: 26.6) (s :22.4) **T4(mcg/dl) 7.21 (s: 1.98) (s: 1.67) ***TSH(mIU/L) 1.66 (s: 0.90) (s:0.45) *p<0.02 p=0.017,**p<0.01 p=0.0004,***p<0.02 p=0.015 Tablo 2. Olguların plazma albumin ve ürik asid düzeyleri ARAŞTIRMA GRUBU KONTROL GRUBU Hormonlar (serum) Ortalama Range Ortalama Range *Albumin (gm/dl) 3.13(s:0.28) (s: 0.31) **Ürik Asid (mg/dl) 6.02 (s: 0.48) (s: 0.53) * p<0.01 p=0.0004, ** p<0.01 p=

3 Perinatoloji Dergisi 1: , 1993 Tablo 3. Preeklamptik gebelerde T3, T4, TSH, plazma albumin ve ürik asid düzeylerinin düşük doğum ağırlığı ve prematürite ile ilişkisi SAYI (n) Laboratuvar Bulguları Sayı (n) Doğumda Gebelik Doğumda Gebelik Bebek Doğum Bebek Doğum Haftası <37 Haftası 37 Ağırlığı <2500 gm Ağırlığı 2500 gm T3<98ng/dl T3 98ng/dl II T4<6.7 mcg/dl * 3 T4 6.7 mcg/dl TSH 2.18mIU/L TSH>2.18mIU/L 8 7* 1 7* I AIbumin<3.0 gm/dl Albumin 3.0 mg/dl Ürik asid<6.2 mg/dl Ürik asid 6.2 mkg/dl * 3 * p<0.05 Tablo 4. Perinatal mortalite gözlenen olguların laboratuvar verilerine göre dağılımı T3 T4 TSH Albumin Ürik Asid <98ng/dl N <6.7 mcg/dl N >2.18mIU/L N <3.0 gm/dl N >6.0 mg/dl N N= Normal range Tablo 5. Serum T3, T4, TSH düzeyleri ile doğumda gebelik haftası, bebek doğum ağırlığı, maternal plazma albumin ve serum ürik asid düzeyleri arasındaki korelasyon katsayıları T3 T4 TSH Doğumda gebelik haftası Bebek doğum ağırlığı (gm) Albumin (gm/dl) 0.595** 0.395* Ürik asid (mg/dl) * * 0.464* *p<0.05,**p<0.0l hkları ortalamaları ise araştırma ve kontrol gruplarında sırası ile 2676 gm SD 881 ve 3320 gm SD 399 idi (p<0.01). Araştırma grubumuzda 5 perinatal mortalite saptandı, kontrol grubunda ise hiç görülmedi. Bu olguların, elde edilen laboratuvar bulgularına göre dağılımları ise Tablo 4'de gösterilmiştir. Tablo 4'de görülen değerler küçük olduğu için istatistiksel analiz çalışması yapılmamıştır. Preeklamptik gebelerde serum T3, T4, TSH düzeyleri ile doğumda gebelik haftası, bebek doğum ağırlığı, maternal plazma albumin ve serum ürik asid düzeyleri gibi fetal prognoz ile ilişkili değerler arasında korelasyonun varlığı araştırıldı. Bulgular Tablo 5'de gösterilmiştir. TARTIŞMA 27 gebeden oluşan araştırma ve 24 gebeden oluşan kontrol grubumuz arasında gerek yaş gerekse parite açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Preeklamptik gebeler normotansif olanlara göre daha erken gebelik haftalarında doğum yaptılar, bu durum preeklamptik gebeliklere daha erken bir dö- 238

4 İ. Yılmaz ve ark., Preeklampside Troid Fonksiyon Değişiklikleri ve Fetal Prognostik Değeri Tablo 6. Preeklamptik gebelerde plazma albumin, serum ürik askı düşeyleri ile doğumda gebelik haftası, bebek doğum ağırlığı arasındaki korelasyon katsayıları Ürik Asid Albumin Doğumda gebelik haftası Bebek doğum ağırlığı (gm) * * p<0.05 Tablo 7. Normotansif (kontrol grubu) gebelerde plazma albumin, serum ürik asid düzeyleri ile doğumda gebelik haftası, bebek doğum ağırlığı arasındaki korelasyon katsayıları Ürik Asid Albumin Doğumda gebelik haftası Bebek doğum ağırlığı (gm) Tüm değerler için p>0.05 nemde müdahale edilmesi olasılığının yüksekliği ile açıklanabilir. Preeklamptik olgular, normotansif olgulara göre daha düşük doğum ağırlıklı bebekler doğurdular. Bu durum, preeklamptik gebelerin daha sık olarak SGA, dismatür bebek doğurduklarına dair literatürde rastlanan bilgilerle uyumlu (1,2,3,9,10,11). olsa da, çalışmamızdaki gruplar arasındaki bu farkın nedeni, her iki grubun doğumda gebelik haftaları ortalamaları arasındaki farkın istatistiksel anlamlılığı nedeniyle, açık değildir. Preeklamptik gebelerde ortalama serum T3 düzeyi, normotansif gebelere göre daha düşük bulundu. Bu sonuçla uyumlu bulgulara literatürde rastlanmaktadır (5,8,12,13). Osathanondh, Tolino ve Lao bu durumu "Düşük T3 Sendromu" olarak tanımlamışlardır (5,8,13,14). Yine araştırmamızda, ortalama serum T4 değerinin preeklamptik olgularda, kontrol grubuna göre daha düşük olduğu gözlendi. Bu sonuç, bazı araştırmacıların (5,8) bulguları ile uyumlu iken, diğer bazılarınınkiler ile çelişkilidir, bu çelişkinin ise değişik ticari kitlerin kullanımı ile ilgili olduğuna dair açıklamalar getirilmektedir (14). Bizim serimizde, preeklamptik olguların ortalama serum TSH değerinin kontrol grubununkinden daha yüksek olduğu gözlendi. Bu sonuç literatür ile uyumludur (5,8,13,14). Bu durum, azalan T3 ve T4 düzeylerine bir yanıt olarak düşünülebilir (5,6,9). Araştırmamızda, preeklamptik olgulardaki ortalama plazma albumin düzeyi kontrol grubununkinden daha düşük; ortalama ürik asid değeri ise preeklamptik olgularda kontrol grubundan daha yüksek bulundu. Her iki bulgu ile uyumlu literatür bilgisine rastlanmaktadır (1,9,14,15,16). Preeklamptik gebelerden oluşan araştırma grubumuzda, T4 değeri normalin altında bulunan olgularda düşük doğum ağırlıklı bebek doğum sıklığı fazla idi ve bu bulgumuzun Lao ve ark.'nınki ile uyumlu olduğu gözlendi (14) ; T3 düzeyi düşük bulunan olgularda ise düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma sıklığının arttığı gözlenmedi. Fakat, aynı grupta TSH değeri normalin üzerinde olan olgularda düşük doğum ağırlıklı veya prematür bebek doğurma sıklığının arttığı gözlendi, bu bulgu Lao ve ark.'nın bulguları ile uyumlu bulunmuştur (14). Bu bulgularımızdan yola çıkarak preeklamptik gebelerde düşük tiroid hormon düzeyleri ve buna sekonder yüksek TSH düzeylerinin, dismatürite ve/veya prematüritiye bağlı olarak, düşük doğum ağırlıklı bebek doğumu riskinde artışa işaret ettiğini ileri sürebiliriz. Araştırmamızda 5 perinatal ölüm olayı gözlendi, sayının az olması nedeniyle istatistiki analiz uygulanarak perinatal ölüm sıklığının serum T3, T4 ve TSH düzeyleri ile ilişkisi incelenemedi. Serum T3 değerleri ile plazma albumin ve ürik asid değerleri arasında, ayrıca serum T4 değerleri ile plazma albumin ve ürik asid değerleri arasında anlamlı korelasyonlar tespit edildi. Bu bulgular literatür ile uyumludur (14). Serum TSH değerleri ile serum ürik asid değerleri arasında da anlamlı korelasyon tespit edilmiştir. Araştırmamızda, her ne kadar preeklamptik grubun ortalama plazma albumin değeri kontrol grubununkinden düşük tespit edildi ise de, plazma albumin düzeyleri ile gerek doğumda gebelik halfası gerekse bebek doğum ağırlığı arasında anlamlı bir korelasyon tespit edilmedi. Ayrıca hipoalbuminemi sapta- 239

5 Perinatoloji Dergisi 1: , 1993 nan preeklamptik gebelerdeki düşük doğum ağırlıklı ve prematür bebek doğurma sıklıkları da diğer preeklamptik gebelerdekinden farklık bulunmadı. Bu bulgular, Studd ve ark.'nın "preeklamptik gebelerde, düşük doğum ağırlığı düşük plazma albumin düzeyi ile ilişkilidir" görüşü (15) ile çelişkilidir. Preeklamptik grubun ortalama serum ürik asid düzeyinin kontrol grubununkinden daha yüksek olduğunu gözledik; ayrıca preeklamptik gebelerde serum ürik asid değerleri ile bebek doğum ağırlığı arasında anlamlı negatif korelasyon tespit edildi. Bu sonuçlar literatür ile uyumludur (14,16). Preeklamptik gebelerde serum ürik asid düzeyindeki artışın fetal prognos-tik önemi olduğu görüşüne biz de katılıyoruz. Buna dayanarak, preeklamptik^ gebelerde fetal prognostik önemi kabul edilen serum ürik asid düzeyleri ile tiroid hormonları ve TSH düzeyleri arasındaki anlamlı korelasyonlar, bizce preeklamptik gebelerde T3, T4 ve TSH düzeylerindeki normalden sapmaların da fetal prognostik önemi olduğuna işaret etmektedir. Sonuç olarak, araştırmamızda preeklamptik gebelerde düşük serum T4 ve yüksek serum TSH düzeylerinin fetal prognostik öneme sahip olabileceğine işaret eden bulgulara rastlanıyorsa da, bu konuda kesin yargının ancak benzerik çalışmalar sonucunda oluşabileceği görüşündeyiz. KAYNAKLAR 1. Pritchard JA, MacDonaltl PC: Williams Obstetrics. New York, Appleton-Century-Crofts pp:7o2-758, Mable WC, Sibai BM: Hypertensive states of pregnancy. In: Pernoll ML (ed). 7th Ed. Connecticut. Prentice-Hall International Inc, pp: , Sibai BM, Tashimi M, El Nazar A, et al: Maternal-perinatal outcome of conservative management of severe preeclampsia in mid-trimester. Am J Obstet Gynecol 64: Sibai BM, Tashimi M, el Nazar A, et al: Maternal-perinatal ocutcome of conservative management of severe preeclampsia in mid-trimester. Am J Obstet Gynecol 152:32, Tolino A, de Conciliis B, Montamaqeno U: Thyroid hormo nes in the human pregnancy. Acta Obstet Gynecol Scand 64:557, Larsen PR: The thyroid. In: Wyngaorden JB, Smith LH (eds). Cecil Textbook of Medicine. 17th Ed. Philadelphia, pp:l , Wallach J: Endocrine diseases. In: Interpretation of diagnostic tests. 3rd ed. Boston, Little Brown Company, pp: , Osathanondh R, Tulchunsky D, Chopra IJ: Total and free thyroxine and triiodothyronine in normal and complicated preg nancy. J Clin Endocrin Metab 42:89, Sibai BM: Preeclampsia-Eclampsia In: Sciarra JJ, Preston DV (eds). Gynecology and Obstetrics, Revised ed. Philadelphia, Lippincott Company, Chapter 51, Ansan K: Doğum Bilgisi. Cilt 2, 3. Baskı, İstanbul. Çeltiit Matbaası, , Khong TV, Devvolf F, Robertson WB, et al: Inadequate ma ternal vascular response to placentation in pregnancies complica ted by preeclampsia and by small for gestational age infants. Br J Obstet Gynaecol 93:1049, Cavalieri RR, RApoport B: Impaired peripheral conversion of thyroxine to triiodothyronine. Ann Rew Med 28: Lao TT, Chin RK, Swaminathan R: Thyroid function in preeclampsia. Br J Obstet Gynaecol 95:880, Lao TT, Chin RK, Swaminathan R, Lam YM: Maternal thyroid hormones and outcome of preeclamptic pregnancies. Br J Obstet Gynaecol 97: Studd JWW, Blarney JD, Bailey DE: Serum protein chan ges in the preeclampsia-eclampsia syndrome. J Obstket Gynaecol Br Common W 77:796, Redman CWG, Beilin LJ, Bonnar.1, Wilkinson RH: Plas ma urate measurements in predicting fetal death in hypertensive pregnancy. Lancet 1370,