Hastanelerde Sağlıklı Su Temini Planlaması ve Uygulamaları. Doç.Dr. Nazım Ercüment Beyhun KTÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı Anabilim Dalı

Transkript

1 Hastanelerde Sağlıklı Su Temini Planlaması ve Uygulamaları Doç.Dr. Nazım Ercüment Beyhun KTÜ Tıp Fak. Halk Sağlığı Anabilim Dalı

2 Hastaneler Ne Kadar Su Tüketir? Amerika Çevre Ajansı nın (EPA Environmental Protection Agency) verilerine göre yaşlı bakım evleri ve otellerin ardından içerdikleri birim alan başına en fazla su tüketen kurumlar hastanelerdir İngiltere de yapılan bir çalışmada bir eğitim hastanesi için yılda metrekare alan başına yılda 1.66 metreküp su tüketildiği belirlenmiştir

3 Hastaneler Ne Kadar Su Tüketir? Hastanelerde su tüketim miktarları ifade edilirken genellikle hasta yatağı başına düşen su tüketim miktarları dikkate alınmaktadır EPA nın verilerine göre Amerika da hasta yatağı başına günde ortanca 315 galon (5.percentile=43 95.percentile=1061) (1 galon=3.78 lt) su tüketilmektedir Bir örnek olarak 500 yataklı bir hastanenin tüm alanları dikkate alındığında yaz dönemi ortalama günlük tüketimi 0.43 milyon galon olarak belirtilmektedir

4 Hastanelerde Su Nerelerde Harcanır?

5 Hastaneden hastaneye değişir mi? Hastanelerin büyüklükleri Bulundukları coğrafi alanlar Hizmet verdikleri insanların su tüketimine yönelik tutumları ve davranışları Hastanelerin barındırdığı birimlere Hastaneleri yöneten yöneticilerin ve çalışan personelin konu hakkındaki farkındalıkları Hastanelerin sürekli değiştikleri, büyüdükleri için su tüketim takibinin sürekli bir aktivite olması gerektiği unutulmamalıdır.

6 Hastanelerde suyu yönetmek ne işe yarar? Enerji tutumluluğu konusunda son yıllarda farkındalık artıyor olmasına rağmen halen su harcanabilir, boşa akıtılabilir, ucuz bir ürünmüş gibi algılanabilmektedir Hastane suya para vermiyorsa bu algı artabilir Yeşil hastane Su yönetimi vasıtasıyla azaltılacak su tüketimi hem hastanenin içinde bulunduğu bölgenin su kaynaklarına ve dolayısıyla çevrenin korunmasına yardımcı olacak hem de sağlık kurumlarına önemli mali kazançlar sağlayacaktır

7 Hastanelerde su yönetiminde kimler çalışmalı? Ekip oluşturulmalı Hastanede tüketilen suyu azaltmak için profesyonel kuruluşlardan hizmet alınabileceği gibi hastaneler kendi kaynaklarını da kullanarak bu işi gerçekleştirebilirler Eğer profesyonel hizmet alınacak olursa su tüketimini azaltma ve mali kazanç elde edilmesini garanti edecek sözleşmeler yapılmasına dikkat edilmeli

8 Ekipte kimler olmalı? Hastane yöneticileri (başhekim-başhemşire) Hastanede çalışan mühendisler Risk değerlendirmeleri için iş güvenliği uzmanı Enfeksiyon kontrol komitesi temsilcisi Temizlik-yemek vb. dışarıdan hizmet alınan firmaların yetkilileri Acil durumların koordinasyonundan sorumlu yöneticiler Acil durumlarda belediye su işlerinden sorumlu temsilciler

9 İlk olarak ne yapılmalı? Ekibin kurulmasından sonra ilk yapılması gereken hastanenin su tüketim yapısının ortaya çıkarılmasıdır Bu amaçla hastanenin çeşitli yerlerine su sayaçları konulmalıdır Hastaneye su girişinin gerçekleştiği tüm noktalar tespit edilmelidir Hastaneye hangi kaynaklardan su temin edildiği (belediye su şebekesi, su depoları, kuyular vs.) ve hangi kaynaklardan elde edilen suyun hastanenin hangi birimlerine dağıldığı ortaya çıkarılmalıdır

10 Hastanede nerede ne kadar su harcıyoruz? Hastanenin su haritası çıkarılmalıdır Bu gerçekleştirilirken sadece hastanenin ana binasına değil, ek binalarına ve açık kullanım alanlarına (bahçeler, yeşil alanlar) da dikkat edilmelidir Özellikle su tüketiminin yoğunlaştığı ve yukarıda belirtilen alanlara (acil servis, sterilizasyon, ameliyathane, yemekhane, çamaşırhane, diyaliz vb.) su sayaçları konulmalıdır Su sayaçlarının konması aynı zamanda yapılacak iyileştirme müdahalelerinin de izlenmesini, yararlı olup olmadığının değerlendirmesini de sağlayacaktır Elbette ödenen su faturalarının takibi de bu işlemin bir parçası olarak değerlendirilmelidir

11 Suyu nerelerde kaybediyoruz? Hastanenin su tüketim paterni ortaya çıkarıldıktan sonra yapılacak iş su tüketiminin yoğun olduğu yerleri belirlemek ve gerçekleşen su tüketiminin nedenlerini ortaya koymaktır Boşa damlamalar, açık bırakılmış musluklar, bozuk pisuvarlar, rezervuarlar ve duşlar En hızlı yapılması gereken boşa akmaları yapılacak bakım işlemleri ile sonlandırmaktır

12 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Kullanılmayan yerlerin ve makinaların suyu kesilmelidir Bozuk olan pisuvar ve rezervuarlar yenileriyle değiştirilmelidir Bu değişim gerçekleştirilirken düşük akım hızı olan ve düşük hacimde su harcayan, sensörlü, tanksız modeller tercih edilmelidir Akıntı yapan musluklar tamir edilmelidir. Düşük akım hızı olan ve aeratörlü musluklar, akım kıstlayan modeller tercih edilmelidir.

13 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Düşük akım hızlı duş başlıkları takılmalıdır Özellikle ortak kullanılan tuvalet, duş vb. yerlerdeki tuvaletlerde otomatik kapanan musluklar tercih edilmelidir Topluma açık tuvaletlerde pisuvarlardaki su akımının her 20dk da bir kendisi sağlayan modellerle de önemli tasarruf elde edildiği belirlenmiştir

14 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Çamaşırhane ve mutfaklarda da gerekli müdahaleler yapılmalıdır Bulaşık ve çamaşır makinaları mümkün olduğunca tam dolu olarak ve uygun programda çalıştırılmalıdır Bulaşık yıkarken su sürekli açık bırakılmamalıdır Daha az su kullanan makinalar tercih edilmelidir Mutfak ve kafeteryalarda yıkama öncesi spreylemeyi azaltmak konusunda personel eğitilmelidir Mutfak musluklarına aeratörler takılmalıdır

15 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Hastanenin genel temizliğinde de bazı konulara dikkat edilmesi ve temizlik yapan personelin daha az su ile temizlik yapması konusunda eğitilmesi gerekmektedir Halıları suyla değil buhar ya da kuru temizleme ile temizlemesi Yerleri paspaslamadan önce süpürge ile tozlarının alınması Cam temizlemelerin periyodik değil ihtiyaç oldukça yapılması Su kullanırken suyun açılarak hortumla suyun kullanılmaması Kullanılan araçların (arabalar da dahil) sadece ihtiyaç olduğunda yıkanması

16 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Sterilizasyon yapan makinaların düzenli bakımlarının yapılması Çıkan buharı hapsedebilen sistemlerin tercih edilmesi Uygun bir sistem kurulabilirse sterilizasyon sonrası suyun tuvaletlerde kullanılması Sterilizasyon sisteminde mümkün olan en az miktarda suyun tutulması Sistem kullanılmadığında otomatik olarak kapanması Buhar neminin ve el değmeyen suyun soğutma kulelerinde veya ısıtma sisteminde kullanılması Eskiyen sterilizatörlerin daha az su tüketen modellerle değiştirilmesi Otoklav ve sterilizatörlerin tam doluyken kullanılması

17 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Ters-ozmoz yöntemiyle çalışan diyaliz makinalarının atık suyunun tuvaletlerde kullanılması Soğutma sistemlerinde su soğutmalı yerine hava soğutmalı sistemlerin kullanılması Isıtma sistemine giren suyun demineralize edilmesi

18 Su kayıplarını azaltmak için neler yapabiliriz? Dış ortamlarda sadece ihtiyaç olduğunda sulama yapılması Buharlaşmanın en az olduğu sabah ve gece saatlerinde sulama yapılması Yağmur yağdığında otomatik kapanan, toprak nemli olduğu zaman sulama yapmayan, nem düzeyini algılayıp otomatik sulama yapan sistemlerin kurulması Sulama için damlama sisteminin kullanılması Sulama yaparken fazladan park yerlerinin ve yürüme alanlarının sulanmaması Fazla su istemeyen bitkilerin tercih edilmesi, çok su isteyen çimenin tercih edilmemesi

19 Maliyet etkililik konusunda dikkat edilmesi gerekenler Yapılması planlanan potansiyel müdahalelerin maliyet analizleri yapılmalıdır Müdahale planları bütçeye göre yapılmalı ve planın uygulanması için fon bulunarak öncelik sırasına göre müdahaleler gerçekleştirilmelidir Özellikle yüksek masraflı müdahalelerin ne kadarlık bir süre içerisinde geri kazanılacağı belirlenmelidir Bu konuyla ilgili farklı bilgiler olmakla birlikte yatırımların etkililiğinin ülkeden ülkeye, ülke içerisinde de hastaneden hastaneye değişebileceği unutulmamalı

20 Maliyet etkililik konusunda dikkat edilmesi gerekenler Unutulmamalıdır ki basit onarımlar, kaçakların giderilmesi ve görece küçük yatırımlarla su tasarrufu sağlamak da mümkündür Büyük yatırım kararları alınmadan önce basit müdahaleler gerçekleştirilmelidir Hasta sağlığını riske atacak hiçbir müdahale uygulanmamalıdır

21 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Hastanenin su tüketimleri hesaplanırken acil durumlarda devam etmesi zorunlu olan iş ve işlemler önceden belirlenmeli ve bu işlemler için gerekli su miktarları belirlenmelidir Su tüketim hesabı yapılırken su tüketiminin görece yüksek olduğu yaz aylarındaki tüketim dikkate alınmalıdır Bu durumlarda hastanenin hangi bölümlerinin suyunun kesileceği, suyun nerelere ne kadar verileceği önceden belirlenmeli ve bu olanağı sağlayacak açma-kapama valfleri de dahil su dağıtım sistemi buna hazır hale getirilmelidir Bu ayarlama yapılırken yangın söndürme sistemlerini besleyecek suyun teminine devam edilmesi unutulmamalıdır.

22 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Ortaya çıkacak su ihtiyacının nereden karşılanacağı (tanker, kuyu, belediye suyu, yüzme havuzları, depolar) ve bu kaynaklardan hastaneye suyun nasıl getirileceği Acil durumun şiddetine göre farklı senaryolar ve müdahale planları oluşturulmalıdır Acil durumlarda suyun azalması ve su basıncının 20psi nin altına inmesi durumunda suyu kaynatmadan ve mikrobiyolojik analizlerde en az iki negatif sonuç çıkana kadar suyu kullanmamak, musluklara içilemez ibarelerini asmak gerekir

23 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Bulunan alternatif suların güvenilir ve sağlık açısından uygun olması çok önemlidir Eğer su depodan getirilecekse depo en az ayda bir kontrol edilmeli ve su analiz edilmelidir Kuyudan suyu transfer etmek için jeneratör gerekebilir Hastanelerde her şeyden önce hastanın sağlığı geldiği için kritik ünitelerdeki (transplantasyon, ameliyathane, onkoloji-hematoloji birimleri, yenidoğan vb) suyun içilebilir nitelikte olması gerekir, hatta bazı ünitelerde daha da hassas davranılması gerekecektir. Plan yapılırken ilgili birimlerin yetkilileri de davet edilerek istenilen suyun niteliği öğrenilmeli ve buna göre önlem alınmalıdır.

24 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Eğer su tankerlerle elde edilecekse, tankerin suyu nereden alacağı, temiz olup olmadığı ve tankerin hangi bağlantıyla hastaneye bağlanacağı düşünülmeli ve hazırlıklar yapılmalıdır Su tanklarının içi en az 30 dk 50 mg/lt klorine maruz bırakılmalı, bu solüsyon için 1000 galon suya 1 galon %5.25-%6.0 sodyum hipoklorit katılmalıdır Bu işlemden sonra en az 30 dk drenaj yapılmalı, ardından içilebilir nitelikte suyla yıkanmalı ve içindeki servis edilen suda mg/lt rezidü klor olmalıdır

25 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Bunların dışında yastık-kese tarzı tanklar, soğan tanklar da su kaynağı olarak kullanılabilir Bunun gibi depolarda klor kontrolü her gün yapılmalıdır Acil durumlarda yapılacak işlemler yazılı hale getirilmeli ve sorumlular belirlenmelidir Rutin su yönetimi acil durumlar için de avantaj sağlayacaktır

26 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Önceden belirlenmiş elektif prosedürlerin durdurulması İnfeksiyon kontrol komitesinin önerilerine aykırı olmayacak şekilde uygun yerlerde su gerektirmeyen el hijyeni ürünlerini kullanmak Disposable steril ürünleri kullanmak Acilde triyaj yaparak bazı hastaları etkilenmeyen hastanelere sevk etmek Mümkünse tek kullanımlık diyaliz sağlamak Hidroterapi gibi uygulamaları ertelemek

27 Acil durumlar Afetler Su kesintilerinde neler yapılmalı? Kritik önemde olmayan bölümlerin suyunu kesmek Yemekler yerine sandviçler hazırlamak Disposable çatal-bıçak-kaşık kullanmak Sadece ihtiyaç olan yerleri ısıtmak-soğutmak Ziyaretçileri azaltmak Personeli azaltmak gibi su tüketimini azaltacak önlemleri almak

28 Farkındalık Personelin konu hakkında eğitilmesi, önerilerinin alınması, sorumluluk verilmesi Su tüketimini azaltmanın bir kültür haline getirilmesi gerekmektedir Hasta ve hasta ziyaretçilerinin de hazırlanacak broşürler Hasta odalarına konacak bilgilendirme broşürleri Tuvaletlere asılacak posterler ile farkındalıklarının artırılması

29 Lejyonella önlemleri Bu anlamda soğuk suyun 20 dereceyi geçmemesi Sıcak suyun sistemde en az 55 derece olması Hastane içi borulardaki suyun ana borudaki sudan 2 dereceden fazla sıcak olmaması gerekmektedir sıcak ve soğuk su tanklarının temizlenmesi ve dezenfeksiyonu (3-6 ayda bir), bakteriyolojik analizi (3 ayda bir) Su sıcaklığının kontrol edilmesi (haftada bir) Soğuk su tanklarından klor ölçümleri (her gün)

30 Lejyonella önlemleri Musluk ve duş başlıklarının kireçten arındırılması (ayda bir) ve dezenfekte edilmesi (haftada bir) Rastgele seçilen hasta odalarından klor ve su ısısının ölçülmesi (her gün) Su dağıtım sisteminin yılda bir dezenfeksiyonu, üç ayda bir bakteriyolojik incelemesi ve ayda bir de tesisatın kontrol edilmesi gerekmektedir Soğutma kulelerinin temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi (3-6 ayda bir) Sistemin tamamen boşaltılıp temizlenmesi ve yeniden doldurulması (3-6 ayda bir) Ayda bir bakteriyolojik inceleme yapılması ve haftada bir kulelerin genel durumunun incelenmesi

31 Teşekkürler