Prof. Dr. Mehmet Ali KAYA İLK ÇAĞ TARİH VE UYGARLIĞI ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
|
|
- Sanaz Şimşek
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1
2 Prof. Dr. Mehmet Ali KAYA İLK ÇAĞ TARİH VE UYGARLIĞI ISBN Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2015, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Ocak 2015, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Sibel Karataş Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Şti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net
3 ÖNSÖZ Eğitim düzeyi hangi seviyede olursa olsun zaman zaman bir yetişkinin şöyle bir sorusuyla muhatap kalabiliyoruz: Tarihimizi doğru öğretebiliyor muyuz? Bu soruya bakarak insanlarımızın tarihe meraklı ve herbirinin iyi bir tarih kitabı okuru olduğu ya da okumaya eğilimli bulunduğu sonucuna varabiliriz. Ancak ülkemizdeki kitap okuma alışkanlığının çok düşük olduğu bir sır değil. Yapılan istatistiki araştırmalardan edindiğim bilgilere göre ülkemizde kitap okuma ora-nı binde bir. Avrupa da ise bu oran yüzde 21 civarında. Hiç kuşkusuz kitap okuyanların ne kadarının tarih kitapları okumaya meraklı oldukları da ayrı bir soru. Öteyandan benim amacım Tarihimizi doğru öğretebiliyor muyuz? sorusunun ve bu sorudan hareketle ulaşacağımız sonucun doğru olup olmadığını burada tartışmak değil. Bu şekilde yöneltilen sorulara verilmesi gereken ya da sorunun muhatabından beklenen yanıtın İslam tarihiyle sınırlı olduğuna dikkat çekmektir. Yani sorular, insanlığın tarihinin ya da dünya tarihinin veya uygarlıklarının da öğretilip, öğretilemediği şeklinde olsa belki tarihimizi daha doğru öğrenme olanağımız olabilir ki elinizdeki bu kitabı yazmak istememin nedenlerinden birisi budur. Bir diğer neden de ülkemizde ilk çağ tarihi ve uygarlığını anlatan kitapların çok az oluşudur. Bir başka ve asıl neden ise İlk çağ (ya da Eskiçağ) Tarihi ve Uygarlığı, tarafımdan Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler Öğretmenliği Bölümü öğrencilerine ve Edebiyat Fakültesi öğrencilerine (zorunlu-seçmeli ders kapsamında) verilen bir dersin adı olmasıdır. Bu nedenle kitap, öncelikle öğrenciler için hazırlandı. Fakat kapsamı ve içeriği bakımından bir ders kitabı olmasının ötesindedir. ilkçağ tarihi ve uygarlıklarına ilgi duyan herkese hitap eden bir el kitabı olacak şekilde tasarlanıp kaleme alınan kitapta insanlığın kökenlerinden itibaren tarih öncesi kültürler ile ilk çağ tarihine damgasını vuran tüm ilkçağ devletlerine ve uygarlıklarına yer verildi. Kitabın bölümlemeleri kronolojik temelde yapıldı. Yani tarihleri ya da uygarlıklarıyla ilk kez ortaya çıkan halklardan başladık. Tarih öncesi dönemler bu anlamda bir sıkıntı nedeni olmadı. Kitabın Giriş bölümü insanlığın kökenlerine, Birinci Bölüm ise insanlığın tarih öncesi kültürlerine ayrıldı. Fakat başta Mısır, Hindistan ve Çin in tarih ve uygarlıklarını, düşündüğümüz kronolojik sıralamaya uygun bölüm tasnifine dahil etmek o kadar kolay değildi. Mısır, coğrafik konumuyla bir dereceye kadar dışardan gelen istilalara kapalı olan bir ülkeydi. Bu nedenle Hellenistik Döneme kadar tüm tarihi boyunca kesintisiz olan bir kültürün ve siyasi birliğin sahibi olan Mısır ın Pers hakimiyetine kadar olan tarihinin, her
4 iv İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı ne kadar Mezopotamya dan sonra anlatılarak kronolojik sıraya uyulmuş olsa da, tek bölümde (3üncü Bölüm) anlatılması zorunluluğu ortaya çıktı. Mısır ın Demir Devri tarihinin Ege Göçlerinden sonra ayrıca bir bölüm açılarak anlatılmamasının nedeni budur. Hindistan ve Çin uygarlıkları, Mezopotamya ve Mısır dan daha sonra, fakat dünyanın diğer uygarlıklarından daha önce ortaya çıktılar. Fakat Hindistan ın da ilkçağ tarihi, kültürel devamlılık bakımından Mısır dan farklı değildi. Özellikle Çin, kültür birliği ve devamlılığı bakımından dünyanın diğer uygarlıklarıyla kıyaslanamayacak bir üstünlüğe sahiptir. Ayrıca Hindistan ve Çin, Önasya ve Akdeniz e, bu dünyanın erken uygarlıklarıyla iletişimi/etkileşimi bakımından da çok uzaktı. Hatta ikincisi eski Yunanlıların hakkında hiç bilgi sahibi olmadığı bir ülkeydi. Örneğin İÖ 5inci yüzyıl Yunan tarihçisi Herodotos, yazmış olduğu tarih eserinde Hintlilerden söz ederken, Çinlilerden hiç söz etmez. Zira ona göre Hindistan dan sonra ıssızlık vardır. Hindistan ve Çin, Mezopotamya ve Mısır dan sonraki ilk iki uygarlığın doğduğu ülkeler olmalarına rağmen, kitabın bölümlemesinde son iki sırada (18 ve 19uncu bölümler) bulunuyor olmalarının nedeni bunlardır. Kitabın 2inci bölümü Mezopotamya ya ayrıldı. Yazının icat edildiği, dünyanın bilinen ilk kentlerinin kurulduğu ülke olan Mezopotamya, coğrafik konumu dolayısıyla dışardan gelen istilalara açıktı ve bu nedenle bu ülkede kurulan bir uygarlık, bir istila ile yıkılıp yerini bir başka uygarlığa bırakabildi. Böylece Mezopotamya, Mısır gibi kesintisiz olan bir kültürün sahibi olamadı. Zira İÖ 2inci binyılın son çeyreğinde başlayan Ege Göçleri (Deniz Kavimleri), Mezopotamya yı da etkiledi. Bu nedenle Mezopotamya nın Ege Göçleri sonrası tarihi ve uygarlıkları, Demir Devri uygarlıkları dahilinde ayrı bir bölümün ( 7inci bölüm) konusunu oluşturdu. Ancak Mezopotamya nın İÖ 3üncü binyılın ilk yüzyılının sona ermiş olduğu tarihte kurulmuş olan ve o tarihten itibaren uygarlık merkezleri olarak adlarını duyurmaya başlayan Asur ve Babil kentlerinin takriben 1500 yıl boyunca siyasi ve kültürel anlamda merkez olma konumlarını az ya da çok muhafaza etmiş olduklarını da belirtmeliyiz. Bugünkü Türkiye toprakları da dışardan gelen istilalar bakımından kolay ve Mezopotamya ya göre daha uygun bir coğrafi konuma sahipti. Bu nedenle Türkiye nin ilkçağ tarihinde ne siyasi anlamda ne de kültürel anlamda bir birlikten ya da kesintisiz olan siyasal oluşumlar ile kültürlerden söz edilebilir. Bugünkü Türkiye nin sınırları içerisinde kurulmuş olan devletler ve uygarlıkların tek bir bö-
5 İçindekiler v lüm altında toplanmaya uygun olmamasının en önemli nedeni budur. İÖ 3üncü binyıldan itibaren bugünkü Türkiye toprakları üzerinde yaşamış olduğu bilinen halklar, İÖ 2inci binyılda bugünkü Türkiye topraklarının egemen siyasal ve askeri gücü olan Hititler ve onların çağdaşları olan Güney ve Batı Anadolu halkları 4üncü bölümün konusunu oluşturdu. Anadolu nun Demir Devri uygarlıklarına ise kronolojik bakımdan uygun olduğu 9uncu bölümde yer verildi. Kitabın 5inci bölümü, İÖ 2inci binyılda Mısır, Mezopotamya ve Anadolu uygarlıklarının çağdaşı olan Ege ve Yunanistan a, yani Girit (Minos) ve Mikenlere (Akalar) ayrıldı. İlkçağ ın İÖ 2inci binyılına damgasını vuran, Mısır dışındaki Bronz Çağı uygarlıkları, aynı binyılın son yüzyılına girildiğinde meydana gelen Ege Göçleri (Deniz Kavimleri) ile yıkıldılar. Böylece, bu göçlerden sonra, Önasya, Ege ve Akdeniz dünyasında demir madenini işleyen ve günlük yaşam ihtiyaçlarında kullanan halkların kurduğu devletler ve uygarlıklar ortaya çıktı. Söz konusu göçler ve İÖ 1inci binyılın ilk yarısına damgasını vuran Demir Devri nin çağdaş olan uygarlıkları, kitabın 6, 7, 8 ve 9uncu bölümlerinin konularını oluşturmaktadır. Bu bölümlerde sözü edilen uygarlıklarla çağdaş olan Medler, Kimmerler ve İskitler ise 10uncu bölümde anlatıldı. Karadeniz in Kuzey ve Kuzeydoğusundaki yurtlarından göç ederek Kafkaslar yoluyla bugünkü Türkiye sınırları içinde kalan toprakları istila eden Kimmerler ve İskitlerin saldırılarından Suriye ve Filistin deki İbraniler ve Fenikeliler ile Mezopotamya daki Keldaniler dışındaki halklar etkilendi. Tarihin bilinen ilk dünya devletini kuran Persler ile Pers kültürünü benimseyen Arsaklar hanedanının kurduğu Parth Krallığı na ise kitabın 11inci Bölümü n- de yer verildi. Doğu ile Batı nın siyasi ve askeri anlamda karşı karşıya gelmesi, çatışması ilk kez batıda Ege Denizi nden doğuda Hindistan a kadar devasa genişlikte bir imparatorluğun sahibi olan Perslerin Lidya Krallığı nı yıktıktan sonra Anadolu nun batı yarısına da egemen olup, Avrupa ya seferler düzenlemesiyle başladı. Bu zamanda Batı kültürünün temsilcileri eski Yunan kent devletleriydi. Pers Krallığı, Makedonya kralı Büyük İskender tarafından yıkıldı. Hellenistik sıfatıyla tanımlanan çağ (14üncü ve 15inci bölümler), batıda Adriyatik Denizi nden doğuda Hindistan a kadar uzanan İskender İmparatorluğu ile başladı. İskender in ölümünden sonra bu devasa büyüklükteki imparatorluğun bugünkü İran topraklarını oluşturan kesimi, İskender in generallerinden birisi tarafından kurulan hanedanın (Seleukoslar) hakimiyeti altında kaldı. Fakat Seleukosların devasa imparatorluğu dağılmadan muhafaza etmeleri zordu. Onların egemenliğine batıdan gelen ilk tehdit Galatlar/Keltler ile diğer Hellenistik krallıklardı. Daha
6 vi İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı sonra onlara Romalılar da dahil oldular. Doğudan gelen tehdidin en tehlikeli olanını ise Arsaklar (Parthlar) yarattılar. Seleukosların İÖ 2inci yüzyılın ilk on yılı sonunda Romalılar tarafından zayıflatılan gücü, Orta Asyalı Arsaklar hanedanını yükseltecek olan koşulları yarattı ve İran da bu hanedan tarafından Parth Krallığı kuruldu. Parthlar/Arsaklar, takriben İS 3üncü yüzyılın ilk çeyreği sonuna kadar, eski dünyanın en büyük askeri ve siyasi gücü olan Roma nın çağdaşıydı ve Doğu daki tek büyük rakibi olarak ayakta kaldı. Parth Krallığı nı ortadan kaldıran Sasaniler ise, Roma ile ilişkileri dışında, bu kitabın kapsamı dışında tutuldu. Günümüz Batı uygarlığının temellenmiş olduğu kültürün sahibi olan Demir Devri nin Ege ve Eski Yunan dünyasını, 5inci bölümde yer verilen Girit ten (Minos) ve özellikle Mikenlerden ayrı tutmak zor. Fakat kitabın bölümleri kronolojik olarak yapıldığından Ege ve Eski Yunan dünyasının Hellenistik Çağ öncesi Demir Devri tarihine ve uygarlığına (Arkaik ve Klasik Çağlar), 5inci bölümün hemen ardından değil, kitabın 12inci bölümünde yer verilmek zorunda kalındı. Klasik Yunan uygarlığının karakteristiği olan Polislerin bağımsız siyasal güç olarak varlıklarına Makedonya kralı Büyük İskender son verdi. Bu nedenle Makedonya Krallığı, Hellenistik krallıklar ve Hellenitik Çağ uygarlığına, Ege ve eski Yunan tarihinin anlatılmış olduğu bölümün hemen ardından gelen iki bölüm, yani kitabın 13üncü ve 14üncü bölümleri ayrıldı. İÖ 280 yılından itibaren Yunanistan ve Ana-dolu yu istila eden Kuzey Avrupalı Keltler ise bir sonraki bölümün (15inci bölüm) konusunu oluşturdu. Keltlerin daha çok Galatlar adıyla anılacak olan bir grubu, Anadolu ya yerleşmiş ve böylece Keltler Hellenistik dünyanın parçası olmuştu. Avrupa daki Keltler (Galler) ise tarihsel anlamda daha çok Roma dünyasının bir parçasıydı. Fakat her iki kıtanın Keltleri de içinde yaşadıkları dünyaya yabancı olan kültürleriyle tanındılar. 16 ve 17inci bölümler ise ilkçağın son büyük uygarlığı olan Roma ya ayrıldı. Devlet yönetimi ve hukuk dışında Yunan kültürünün etkisi altında kalmış olan Romalıların Cumhuriyet Dönemi 16ıncı bölümün konusunu oluştururken; 17inci bölümde Roma nın İmparatorluk Dönemi ve Hristiyanlık anlatıldı. Hristiyanlık, Roma nın İmparatorluk Dönemi nde doğup, yayıldı. Daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi kitabın son iki bölümü Hindistan ve Çin e ayrıldı. Hindistan tarihi ve uygarlığı 19uncu bölümün konusunu oluştururken, 20inci bölümde Çin tarihi ve uygarlığı anlatıldı. İlkçağda hükmettiği devasa büyüklükteki topraklarıyla tarihe adını yazdıran Hunlara ise Çin tarihi ve uygarlığının anlatıldığı 19 uncu bölümde yer verildi.
7 İçindekiler vii Kitaba bir de Kral Listeleri eklemeyi uygun bulduk. Böylece metin içinde söz edilmemiş olan krallar ve imparatorların adlarını, hangi tarihlerde hüküm sürmüş olduklarını merak edenler bu listeye bakarak öğrenebileceklerdir. Ancak özellikle Demir Devri öncesine ait olan kronolojinin oldukça sorunlu olduğu dikkate alınmalıdır. Bu çalışmada yararlandığım kaynaklar ise konu başlığı altında bir ayrıma tabi tutulmadan yazar soyadına göre alfabetik olarak verildi. Fakat Bibliyografya başlığı altında sıralanan bu kaynaklar, kitabın içeriğiyle ilgili olan çok sayıda kaynak içinden tarafımdan seçilmiş olanlardan ibarettir. Kitapta, yer, kişi, kavim, ülke, devlet ve krallık adları konusunda isimlerin orjinallerine olabildiğince bağlı kalındı. Bu anlamda istisnalarımızı Türkçe de iyi bilinen eski isimler (örneğin Lidya, Lidler, Frigya, Frigler, Makedonya, Trakya, Traklar, Galatya, İyonya, İskender, İskenderiye, Atina, Suriye, Ço, Çin gibi) oluşturdu. Bunların da orijinal yazılışı, en azından metin içinde ilk geçtiği yerde parantez içinde belirtildi. Eski yer isimlerinin bugünkü yeri de parantez içinde verildi. Milattan önceki tarihlerin önüne İÖ kısaltması (İsa dan Önce) konuldu. Milattan sonraki tarihler ise önünde bir İS kısaltması (İsa dan Sonra) olmaksızın verildiler. Bu nedenle eğer metinde geçen tarih ya da tarihlerin önünde İÖ yoksa, o tarih ya da tarihler Milattan sonraya ait olandır. Metin içinde haritalar ve resimler de bulunmaktadır. Bunların birkaçı kitaptan ya da internetten temin edildi. Diğerlerinin bazıları kendi arşivime aittir. Bazı resimler de sevgili eşim arkeolog Selma Kaya tarafından temin edildiler. Kendisine hem bu konuda hem de kitap yazıldıktan sonra dikkatli bir şekilde okuyarak kitabın yazım hatalarının tashihinde yapmış olduğu değerli yardımları için teşekkür ediyorum. Prof. Dr. Mehmet Ali Kaya
8 PROF. DR. MEHMET ALİ KAYA Denizli-Çardak doğumlu. İlkokulu Denizli ili Çardak ilçesi Gemiş köyünde okudu. Orta ve Lise eğitimini Çardak lisesinde tamamladı yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri bölümünde başladığı Yüksek Öğrenimini 1985 yılında aynı bölümden mezun olarak tamamladı yılında Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun açtığı sınavı kazanarak Türk Tarih Kurumu Eskiçağ Bilim ve Uygulama kolunda uzman yardımcısı olarak kamu görevine başladı. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü nde 1990 yılında başladığı Yüksek Lisans eğitim ve öğretimini 1992 yılında tamamladı. Aynı enstitünün Tarih Bölümü nde 1992 yılında başladığı Doktorasını 1997 yılında tamamladı yılında Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü nün açmış olduğu Araştırma Görevlisi sınavında başarılı oldu ve Araştırma Görevlisi olarak tayin oldu yılına kadar aynı bölümde Araştırma görevlisi olarak, yılları arasında ise Dr. Araştırma Görevlisi olarak çalıştı yılları arasında Yardımcı Doçent, yılları arasında Doçent unvanıyla Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü nde öğretim üyesi olarak görev yaptı yılından beri Profesör olarak aynı üniversitede öğretim üyesi olarak görev yapmaya devam etmektedir yılları arasında E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdür Yardımcılığı, yılları arasında E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu Üyeliği ( ), Doçent ve Profesör temsilcisi olarak E.Ü. Edebiyat Fakültesi Yönetim Kurulu ve Fakülte Kurulu Üyelikleri ( ve 2007) ve Tarih Bölümü Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı Başkanlığı ( ) gibi idari görevler de yapan Prof.Dr. Mehmet Ali Kaya, Lisans düzeyinde Uygarlık Tarihi, Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı, Ege ve Yunan Tarihi, Roma Tarihi, Eski Anadolu Tarihi gibi dersler vermiş ve vermeye devam etmektedir. Bugüne kadar yayınlanmış beş kitabı daha vardır. Bunlar: 1. "E.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarihi" (Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları-İzmir-2000), 2. Anadolu da Galatlar ve Galatya Tarihi (E. Ü. Edebiyat Fakültesi Yayınları, İzmir 2000 ve ikinci baskı İlya yayınları, İzmir 2005, üçüncü baskı Çizgi Yayınevi Konya 2011). 3. "Roma nın Afrikalı İmparatoru Septimius Severus" (Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2007). 4. Türkiye Tarihi ve Uygarlığı: I. Türkiye nin Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı. Tarih Öncesi Çağlardan Perslere Kadar (İlya yayınları, İzmir 2012).
9 x İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı 5. Türkiye Tarihi ve Uygarlığı: II. Türkiye nin Eskiçağ Tarihi ve Uygarlığı. Pers Hakimiyeti ve Hellenistik Dönem (İlya yayınları, İzmir 2012). Türkiye deki tarih ve arkeolojiyle ilgili olan bilimsel dergi, kitap, ulusal ve uluslarası sempozyum bildiri kitaplarında yayımlanmış makaleleri vardır. Ayrıca Moskova (Rusya), St. Petersburg (Rusya), Pamplona da (İspanya) düzenlenen uluslararası sempozyum ve kongrelere bildirileriyle katıldı yılında İngiltere- Exeter Üniversitesi nde yaklaşık 5 ay misafir öğretim Üyesi olarak bilimsel araştırmalar yaptı yılı başından beri haftalık olarak yayınlanan EkonomikÇözüm Gazetesi nde köşe yazarlığı yapmaktadır.
10 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii GİRİŞ BÖLÜM TARİH ÖNCESİ KÜLTÜRLER 1.1. Paleolitik Kültür Alt ve Orta Paleolitik Üst Paleolitik Mezolitik Kültür Göbeklitepe Neolitik Kültür Kalkolitik Kültür Bronz Çağı Kültürü BÖLÜM MEZOPOTAMYA (İÖ 4-2. Binyıllar) 2.1. İki Nehir Arasındaki Ülke Sümerler Akadlar Babilliler (Eski Babil Dönemi) Asurlular (Eski ve Orta Asur Dönemi) Kassitler (Orta Babil Dönemi) Devlet ve Toplum Ürünler ve Ticaret Mimari ve Sanat Yazı, Dil, Edebiyat ve Bilim Din BÖLÜM MISIR 3.1. Nil Vadisi: Aşağı ve Yukarı Mısır Tarih Öncesinden Uygarlık Çağına Hierakonpolis: Birleşik Mısır'ın Kuruluşu Eski Krallık Dönemi Ölü Kültür ve Mumyalama...43
11 xii İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı 3.6. Birinci Ara Dönem Orta Krallık Dönemi İkinci Ara Dönem: Hiksoslar Yeni Krallık Dönemi Firavun Akhenaton: Mısır da Tek Tanrılı Din Kadeş Savaşı ve Barış Dönemi Deniz Kavimlerinin Saldırısı Geç Dönem ve Çöküş Devlet ve Halk Din Mısır Mimarisi: Piramitler, Saraylar ve Tapınaklar Sanat Yazı ve Edebiyat Bilim BÖLÜM HİTİTLER VE HİTİT ÇAĞI NDA ANADOLU Genel Hatlarıyla Anadolu'nun Tarih Öncesi Anadolu'nun Üçüncü Binyıl Halkları Hurriler: Hurri-Mitanni Devleti Luviler Hattiler ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı Hititler Hititlerde Devlet ve Toplum Hititlerin Bin Tanrılı Dini Yazı, Dil ve Edebiyat Mimari, Sanat ve Bilim Ürünler Hitit Çağı'nda Güney ve Batı Anadolu Genel Durum Kizzuvatna ve Arzava Ülkeleri Lukkalar (Likyalılar) Karialılar (Karkişa) ve Lelegler Efsanevi Kadın Savaşçılar: Amazonlar Troia Ahhiyava...78
12 İçindekiler xiii 5. BÖLÜM MİNOSLAR VE MİKENLER 5.1. Ege'nin İlk Uygarlığı Girit (Minos) Uygarlığı nın Kronolojisi Saraylar Öncesi Dönem Saraylar Dönemi Mimari ve Sanat Din Yazı Sosyo-Politik ve Ekonomik Yapı İlk Yunanlılar: Mikenler (Akalar) Aka (Miken) Kahramanlık Çağı Troia Savaşı Mikenlerin Sosyo-Politik Yapısı Din Miken Yazısı Miken Mimarisi ve Sanatı Miken Uygarlığının Sonu BÖLÜM EGE GÖÇLERİ, KARANLIK ÇAĞ VE DEMİR DEVRİ 6.1. Ege Göçleri Karanlık Çağ Demir Devri BÖLÜM MEZOPOTAMYA NIN DEMİR DEVRİ 7.1. Asurlular (Yeni Asur Dönemi) Sosyo-Politik ve Ekonomik Yapı Mimari, Sanat ve Bilim Yazı, Dil ve Din Keldaniler (Yeni Babil Dönemi) Keldanilerin Sosyo-Politik ve Ekomik Yapısı Yeni Babil Sanatı, Mimarisi ve Bilimi Yazı ve Din
13 xiv İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı 8. BÖLÜM DEMİR DEVRİNDE SURİYE VE FİLİSTİN 8.1. Fenikeliler İbraniler: Yahuda Krallığı BÖLÜM DEMİR DEVRİNDE ANADOLU 9.1. Genç Hitit Devletleri Urartular Sosyo-Politik ve Ekonomik Yapı Urartu Dini Yazı, Dil, Mimari, Sanat ve Bilim Frigler Karanlık Çağda Frigler Frigya Krallığı Friglerin Sosyo-Politik Yapısı ve Dini Frig Yazısı ve Dili Frig Ürünleri, Mimari ve Sanatı Lidyalılar Lidya Bölgesi: Mermnadlar Hanedanı Öncesi Lidya Krallığı: Mermnadlar Sosyo-Politik Yapı Dünyanın İlk Metal Parası (Sikke) Lidya Ekonomisi Yazı, Dil ve Din Mimari, Sanat ve Bilim BÖLÜM KİMMERLER, İSKİTLER, MEDLER Kimmerler Kimmerlerin Sosyo-Politik Yapısı ve Kültürleri İskitler İskitlerin Sosyo-Politik Yapısı ve Sanatı İskitlerin Dini Medler
14 İçindekiler xv 11. BÖLÜM PERSLER VE PARTHLAR Persler (Akhaimenesler): İran'a Göç Pers İmparatorluğu nun Kuruluş ve Yükselişi Pers İmparatorluğu nda Duraklama ve Çöküş Krallar, Kraliyet Ailesi ve Bürokrasi Pers Satraplıkları Pers Ordusu Pers Halkı ve Ekonomisi Pers Yolları: Kral Yolu Mimari, Sanat ve Bilim Dil, Yazı ve Edebiyat Pers Dini: Zerdüştlük Parthlar (Arsaklar) BÖLÜM EGE VE ESKİ YUNAN Eski Yunan Karanlık Çağı Yunanlar ve Barbarlar Batı Anadolu: İyonlar ve Aioller Yunan Kolonizasyonu Kolonizasyon Çağı ve Klasik Çağ Ekonomik Gelişmeler Polislerin Ortaya Çıkışı ve Özellikleri Polislerde Yönetim Batı Anadolu Kıyıları: İyonlar Yunanistan: Atina ve Sparta Pers Savaşları Attika-Delos Birliği Peloponnesos Savaşları Atina ve Sparta'nın Sosya-Politik Yapısı Atina da Reformlar: Monarşiden Demokrasiye Sparta Anayasası: Asker Devlet Atina ve Sparta Halkları
15 xvi İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı Eğitim: Sparta ve Atina Örneği Yunan Kadını ve Evlilik Yunana Ordusu Yunan Alfabesi Yunan Dini Ticaret, Ekonomi ve Köle İş Gücü Mimari ve Sanat Edebiyat Felsefe ve Bilim BÖLÜM MAKEDONYA, İSKENDER İMPARATORLUĞU VE HELLENİSTİK ÇAĞ Makedonya ve Makedonlar Makedonya nın II. Philippos Öncesi Dönemi Makedonya Kralı II. Philippos İskender in Makedonya Krallığı Dönemi İskender in Pers Seferi Anadolu nun ve Mısır ın Fethi Pers Krallığı nın Yıkılışı İskender in Asya Seferi ve Babil de Ölümü Hellenistik Çağ İskender in Halefleri İskender in Halefleri Dönemi Mısır Krallığı: Ptolemaioslar Suriye Krallığı: Seleukoslar Makedonya Krallığı: Antigonoslar Pergamon Krallığı: Attaloslar Bithinya Krallığı Pontos Krallığı: Mithridatesler Kapadokya Krallığı: Ariarathesler
16 İçindekiler xvii 14. BÖLÜM HELLENİSTİK ÇAĞ UYGARLIĞI Hellenistik Krallıkların Sosyo-Politik Yapısı Hellenistik Çağ Uygarlığının Merkezleri Hellenistik Çağ Ekonomisi Sanat ve Edebiyat Felsefe ve Bilim Eğitim BÖLÜM KELTLER (GALLER YA DA GALATLAR) Keltlerin Hallstatt ve La Tene Kültürleri Kelt Göçleri: Avrupa ya Yayılış Keltlerin Makedonya ve Yunanistan ı İstilası Keltlerin Anadolu yu İstilası: Galatlar Galatya Krallığı Avrupa Keltleri (Galler) Keltlerde Sosyo -Politik Yaşam Keltlerin Savaş Geleneği ve Donanımları Kelt İnsanı: Kadınlar ve Evlilik Keltlerin Dini: Druidizm BÖLÜM ROMA CUMHURİYETİ İtalya: İtalikler, Latinler, Etrüskler ve Yunanlar Roma nın Kuruluşu: Krallık Dönemi Roma Cumhuriyeti nin Kuruluşu İtalya Hakimiyeti: Roma-İtalya Konfederasyonu Batıda Genişleme Doğuda Genişleme Roma Halkı: Patriciler ve Plebsler Roma Cumhuriyeti nin Yönetimi Plebslerin Zaferi Roma nın Yeni Sınıfları Ekonomik, Sosyal ve Siyasal Değişim
17 xviii İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı Sosyal Reformlar ve Kurbanları: Gracchus Kardeşler Edebiyat, Sanat ve Dinde Değişim Güçlü Liderler Dönemi: Birinci Triumvirlik Roma Cumhuriyeti nin İlk İç Savaşı BÖLÜM ROMA İMPARATORLUĞU Augustus Dönemi Augustus un Halefleri: İulius-Claudius Hanedanı Flavius Hanedanı Beş İyi İmparator Dönemi Roma İmparatorluğu nun İç Savaşı Severus Hanedanı Üçüncü Yüzyıl Bunalımı Roma nın En Parlak Dönemi Ekonomi Edebiyat, Felsefe, Bilim ve Sanat Roma Hukuku Roma İmparatorluğu nun Gerileyiş ve Çöküş Dönemi İmparator Diocletianus ve Sonrası Edebiyat, Sanat, Bilim, Eğitim ve Hukuk Germenler ve Hunlar: Roma Uygarlığının Sonu Hristiyanlık İsa Peygamber Havariler ve Kiliselerin Ortaya Çıkışı Kutsal Kitap ve Hristiyanlığın Yayılışı Romalılar ve Hristiyanlar Hristiyan Edebiyatı ve Sanatı BÖLÜM HİNDİSTAN Coğrafya ve İklim Tarih Öncesi Dönem İndus Uygarlığı: Harappa ve Mohenjo-Daro Hint-Avrupalı Yeni Sakinler: Ariler Yeni Kentler ve İlk Krallıklar Magatha Krallığı
18 İçindekiler xix Maurya İmparatorluğu Yabancı Hanedanlar: Baktria Yunanları, Sakalar ve Kuşanlar Güney Hindistan Hindistan Kültürünün Yayılması Hindistan Toplumu: Varna Sistemi ve Kastlar Din: Hinduizm, Brahmanizm ve Budizm Hindistan Edebiyatı: Vedalar ve Destanlar Yazı, Dil ve Bilim BÖLÜM ÇİN VE HUN DEVLETLERİ Çin Coğrafyası ve İklimi Tarih Öncesi Dönem Şia Hanedanı Şang Hanedanı Ço Hanedanı İlk İmparatorluk: Çin Hanedanı İkinici İmparatorluk: Han Hanedanları (İÖ 206- İS 220) Çin Birliği: Kurulması ve Dağılması Siyasal Rejim ve Halk Yazı ve Dil Edebiyat, Sanat ve Bilim Din ve Felsefe: Filozoflar Çağı Türk Kültürleri Büyük Hun Devleti Hun- Çin ilişkileri Avrupa Hun Devleti BÖLÜM KRAL LİSTELERİ SÜMER KRALLARI AKAD KRALLARI YENİ SÜMER DÖNEMİ KRALLARI III. Ur Hanedanı İsin-Larsa Dönemi İsin Kralları Larsa Kralları
19 xx İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı BABİL KRALLARI Eski Babil Dönemi Orta Babil Dönemi (Kassitler) Kassitler Sonrası Hanedanlar Dönemi KELDANİ KRALLARI (YENİ BABİL) ASUR KRALLARI Eski Asur Dönemi Orta Asur Dönemi Yeni Asur Dönemi ELAM KRALLARI MISIR KRALLARI (FİRAVUNLARI) Eski Krallık Dönemi Yeni Krallık Dönemi Geç Dönem HİTİT KRALLARI İSRAİL-YAHUDA (YUDAHA) KRALLARI URARTU KRALLARI FRİGYA KRALLARI LİDYA KRALLARI MEDİA/MED KRALLARI PERS KRALLARI MAKEDONYA KRALLARI SELEUKOSLAR (SURİYE) KRALLARI PTOLEMAİOSLAR (MISIR) KRALLARI PERGAMON/BERGAMA (ATTALOSLAR) KRALLARI BİTHİNYA (BİTHYNİA) KRALLARI PONTOS KRALLARI KAPADOKYA (KAPPADOKİA) KRALLARI PARTH (ARSAKLAR) KRALLARI ROMA İMPARATORLARI BİBLİYOGRAFYA
20 GİRİŞ TARİH ÖNCESİNDE İNSAN Bugün 90 lı yaşlarında olan bir kişinin çocukluğunun hatıralarında bilim ve teknoloji anlamında nelerin yer almayacağı konusunda az çok bir fikrimiz vardır. Örneğin bilgisayar ve cep telefonu gibi günümüzün elektronik araçlarının bu yaşlardaki bir kişinin yaşamının son birkaç on yılının tanık olduğu icatlar olduğunu biliriz. Günümüzden 200 yıl kadar geriye gittiğimizde ise bugün insanlığın hizmetinde olan pek çok teknolojik araç ve gerecin (örneğin fotoğraf makinası, tabanca, metro hattı, makinalı tüfek, daktilo, otomobil) de o zaman olmadığını görürüz. 560 yıl öncesine kadar bir kentin etrafı güçlü surlar ile çevrilmişse o kentin bir ordu tarafından ele geçirilmesi çok zordu. Nitekim Fatih Sultan Mehmet 1453 yılında İstanbul u kuşattığında Bizanslıların güvendiği en büyük savunma kalkanı kentin surlarıydı. Takriben 2600 yıl önce ise etrafı surlarla çevrili bir kentin ele geçirilmesinde işe yarayan kuşatma tekniklerini bilen bir ordu yoktu. Günümüz silahları, kent savunma duvarlarını, kuşatma tekniklerini tarihe gömdü yıl önce kentler, devletler de yoktu. O zamanlar insanlar yazıyı da bilmiyorlardı. Yaklaşık 7 bin yıl önce insanların yaşamında madenden yapılmış bir alet yoktu. 13 bin yıl öncesinde ise hayat insanlar için çok zordu. İnsanlar açık alanda meskûn olan topluluklar değildi. Ev yapmasını bilmiyorlar, avcı-toplayıcı küçük topluluklar halinde mağaralarda yaşıyorlardı. Tüm bunlardan kolayca anlaşılmaktadır ki insanların bugün sahip olduğu günlük yaşam ihtiyaçlarıyla bilim ve teknoloji, insanlık tarihinin takriben son 11 bin yılının deneyim ve birikimlerinin ürünüdür. Bugün insan başarısının eseri olarak insanlığın hizmetine sunulan her maddi şeyin icadı ya da üretimiyle ilgili süreçte ise günümüze doğru hız ivmesi artan bir gelişim vardır.
21 2 İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı Bir zamanlar diyerek zaman içinde geriye gitmeye devam edersek nihayetinde insanın kendisiyle ilgili olarak bilmek ve öğrenmek merakıyla ilgili olan sorularının en eskilerinden birisine de ulaşabiliriz. Bu soru ilk insan kimdir? Dünyaya nasıl geldi ya da nasıl var oldu? Bu soruların ilkinin yanıtı, bilimsel bir merakı olmayanlar için geçmişte de günümüzde de kolaydır. Çünkü kutsal kitaplar bu sorunun yanıtını vermiş. ÖrneğinYahudilerin kutsal kitabı Tevrat a göre yeryüzünde yaşayan tüm canlı türleri Tanrı tarafından ayrı ayrı türler olarak yaratıldılar ve bu canlı türlerinden birisi olan insanların ilki, tanrı tarafından çamurdan (ya da balçıktan) yaratıldı ve yaratılan bu ilk insan da Adem di. Ancak ilk insanın ne zaman yaşadığına ilişkin bir bilgi kutsal kitaplarda yer almıyor. Bu nedenle ilk insanın ne zaman yaşadığını merak edip araştırmaya dinsel olan bir yasaklama yoktur. Buna rağmen1700 yılına kadar ilk insanın ne zaman yaşadığına ilişkin bir hesaplama yapılmadı. Bu tarihte Almanya nın Stuttgart kenti civarındaki Constatt da bulunan bir insan fosili (bir kafatası), bu yöndeki hesaplamaları gündeme getirdi. Bu ilk hesaplamanın ardından James Ussher adlı bir İngiliz rahip, kutsal kitaplardaki isimleri de kullanarak insanın yaratılış tarihini hesaplamaya çalıştı. Bu rahibe göre insan, İÖ 4004 yılında yaratılmıştı. Ona göre kutsal kitaplarda sözü edilen tufan olayı da İÖ 2501 de yaşanmıştı. Daha sonra John Lightfoot adlı bir başka rahip çıktı ortaya. Lightfoot a göre insan, dünya ile birlikte bir anda yaratılmıştı. Ona göre dünya ve insan, İÖ 23 Ekim 4004 tarihinde saat 9 da yaratılmışlardı. Darwin in 1830 lu yıllarda ortaya attığı evrim teorisinden beri ise kutsal kitapların aktardığı bilgilere muhalif olarak da görülen araştırmalar yapılmaya başladı. Bu araştırmaları yapan bilim adamlarına göre canlı türleri ayrı ayrı yaratılmamış, milyarlarca yıl önce ortaya çıkan tek hücreli bir canlıdan milyonlarca yıl süren çok uzun soluklu olan bir evrim sürecinde oluşmuşlardı. Bu teori, Galileo nun ( ) Güneş Dünya nın değil Dünya Güneş in etrafında dönüyor diyerek kutsal kitabı bilimsel bilgi kaynağı olarak da gören Hristiyanlara meydan okuması gibiydi. Teori, canlı türlerinin ayrı ayrı yaratıldıkları ve bunların değişmez oldukları inancına karşı muhalif olan bir meydan okuma, bir saldırı olarak algılandı. Bu algı bugün de devam etmekte ve zaman zaman bu teoriye büyük tepki gösterilebilmektedir. Canlı türlerinin evrimiyle ilgili tartışmalar, tarihçilerin bilimsel ilgi alanı dışındadır. İnsanlığın Prehistoria sı, yani Tarih Öncesi Dönemi ile ilgilenen bilim adamları tarihçiler değil, Prehistoryacılar, Paleoantropologlar, Zoologlar, Jeologlar, Biyologlar ve Arkeologlardır. Bu bilim adamları, dünyanın en az 4,5 milyar yaşında olduğunu hesapladılar. Onlara göre yeryüzündeki yaşam ise 1 milyar 500 bin yıl öncesinden itibaren başlar. 70 milyon yıl öncesine kadar da dünyada memeli olan bir canlı türü yoktur. 55 milyon yıl kadar önce tüm memeliler, tırmanm
22 Tarıḣ Öncesıṅde İnsan 3 ve tutunma yeteneğine sahip canlı türleriydi ki ağaçlarda yaşayan bu memelilere bilim adamları Primat adını verdi. Takriben 40 milyon yıl öncesine kadar da Avustralya ile Antartika kıtası birbirinden ayrılmış değildi. Aşağı yukarı 25 milyon yıl kadar önce kimi memeliler yiyecek bulabilmek için ormanlardan düz ovalara inmeye başladılar. 15 milyon yıl kadar önce ağaçlarda yaşayan bir memeli türü Afrika ya, Avrupa ya ve Asya ya yayılmayı başardı. Günümüzden 7 milyon (ya da en geç 4 milyon) yıl önce ise hominid (insanımsı) denilen ilk insanımsı türler ortaya çıktı. Bilim adamları bu hominidlere Australopithecus adını verdiler. Hominid denen bu ilk insanımsı türün ilkinin fosili 1924 yılında güney Afrika da (Australopithecus Africanus) bulundu. Daha sonra Kenya, Etiyopya ve Çad da yeni fosiller bulundu yılında keşfedilen sonuncusunun (Çad daki) günümüzden takriben 3 milyon yıl önce yaşamış olduğu hesaplandı. Bu hominid (Sahelantropus Tchadensis) türünün yeryüzünde görülmeye başladığı dünyanın jeolojik zamanına, Antropozoik Zaman (Dördüncü Zaman) adı verildi ve söz konusu zaman Pleistosen ve Holosen olmak üzere iki devire ayrıldı. Yaklaşık 2 milyon yıl kadar devam etmiş olan Pleistosen Devirde dünya çok soğumuş, her taraf buzlarla kaplanmıştı. Fakat hep buzullarla kaplı kalmamıştı dünya. Dört kez buzullar arası denilen dönem yaşanmıştı. İnsanın tarih öncesi dönemini araştıran bilim adamlarına göre insan türlerinin evrimleşerek gelişmesi bu zamanda oldu. Bilim adamları fiziki gelişimi bakımından insan türlerinin bu evrim sürecindeki varlığını, kronolojik sırayla şu adlarla tanımladılar: Homo Habilis (tutan insan), Homo Erectus (dik yürüyen insan), Homo Sapiens (bilen insan), Homo Sapiens Sapiens (bilen, anlayan insan). Dinozorlarla aynı yaşam koşullarını paylaşan bu insan türlerinden ilki, daha önce sözünü etmiş olduğumuz hominid (Australopithecus) türlerindendi. Beyin kapasitesi 700 cm3 olan 1 bu türün bir alet kullanıp kullanmadığı bilinmiyor. Bu nedenle kimi bilim adamları insan evriminin Homo Habilis ile değil, Homo Erectus ile başladığı görüşündedir. Taşları birbirine vurarak taş alet yapan ve beyin büyüklüğü bizim beynimizin yarısı kadar olan Homo Erectus, günümüzden 2 milyon yıl kadar önce Afrika da ortaya çıktı ve günümüzden 1,8 milyon yıl kadar önce Afrika dan çıkarak dünyanın birbirine çok uzak olan yerlerine dağılmaya başladı. Batı Avrupa da, Çin de (Pekin İnsanı) ve Endonezya da (Java Adamı) Homo Erectus fosilleri bulundu. Sonuncusu (Java Adamı), Homo Erectus un Afrika dışına yayılan ilk türüydü. Bu tür gittiği her yerde kaba, fakat standart formda olmayan aletleri kullanmaya devam etti. 1 Gorilin kafatası hacmi 585 cm3, şempanzenin kafatası hacmi 470 cm3, insanınki ortalama 1450 cm3.
23 4 İlk Çağ Tarih ve Uygarlığı Günümüzden 500 bin yıl kadar önce ortaya çıkan Homo Sapiens (Bilen İnsan), Homo Erectus tan evrimleşerek türemişti ve bu yeni türün benzerleri, Kuzey Afrika, Asya ve Avrupa da, Özbekistan, Çekoslovakya, Türkiye, Fransa, Cebelitarık bölgesi, İtalya gibi dünyanın birçok yerinde keşfedildi. Adını, bilen/düşünen insan olması dolayısıyla Latincede insan anlamındaki homo kelimesinden ve akıllı olmak, anlamak anlamlarına gelen Sapere fiilinden alan Homo Sapiens in kafatası hacmi 1100 cm3 idi ve yetenekleri ise atası olan Homo Erectus tan daha çoktu. Bu yeni türün ortaya çıkmasından sonra ise Afrika, Asya ve Avrupa da yaşayan topluluklar, iskelet ayrıntıları bakımından farklılaşmaya başladılar. İskelet ayrıntıları bakımından farklılaşmış olanlardan birisinin ilk fosili, 1856 yılında Almanya nın Düsseldorf çevresindeki Neander vadisinde keşfedildi. Keşfedildiği yerden dolayı Homo Neanderthalis denen bu yeni türün mensuplarının günümüzden takriben 100 bin yıl önce Avrupa da ve Asya da yaşamış oldukları, çok sayıdaki iskelet kalıntılarından bilinmektedir. Bu türün beyin hacmi, günümüz insanının beyninden daha büyük olmasına rağmen, yaptığı taş aletler hala kabaydı. Fakat onları diğerlerinden ayırt eden en önemli özelliklerinden birisi ölülerini gömüyor olmalarıydı. Pleistosen Devri nin son yüzyılına girildikten sonra buzul dönemini sona erdirecek olan iklim koşulları oluşmaya başladı. Avrupa nın kuzeyindeki Würm buzullarının günümüzden takriben 75 bin yıl önce Avrupa ya çekilmeye başlamış olduğunun hesaplanması, yaşanan iklimsel değişim sürecinin kanıtı olarak gösterilmektedir. Homo Sapiens türleri, değişen iklim koşullarından etkilenerek göç eden hayvanların peşinden gitmeye ve Avrupa ya yayılmaya başladılar. Bu kıtada onlar, aile grupları halinde toplu yaşam sürüyor, hayvan postlarını soğuktan korunmak için giysi olarak kullanıyor, kemikten iğne yapıyor, yemek pişirebiliyorlardı. İnsanın konuşma yeteneğiyle ilgili olan dilin anatomik yapısının gelişimi de iklim değişikliği sürecinde, günümüzden 50 bin yıl önce tamamlanmıştı. Günümüzden 40 bin yıl öncesinde ise insanlar, Güney Doğu Asya dan Avusturalya ya geçtiler. Rüzgârların sürüklemesiyle bir kaza eseri olarak mı yoksa bilinçli bir geçiş miydi? Bu sorunun son zamanlardaki yanıtı ikincisi yönündedir. Zira dünyanın en geniş su alanına sahip olan Pasifik Okyanus undaki Avusturalya Kıtası ile Güneydoğu Asya arasındaki deniz engeli mesafesi, sözünü ettiğimiz zamanda günümüzde olduğu kadar büyük değildi. Avustralya kıtasına geçenlerin neslinden olanlar, bu kıtanın yerlileri olan Aborjinlerdi. Dört asır kadar önce, günümüz insanı bu kıtayı keşfettiğinde, bu yerliler orada hala paleolitik kültür seviyesinde bir yaşam sürüyordu. Tüm bunlardan anlaşılmaktadır ki Homo Sapiens türünün becerileri, günümüzden takriben 70 bin yıl kadar önce büyük bir gelişme göstererek artmıştı.
24 Tarıḣ Öncesıṅde İnsan 5 Gümüzden 40 bin yıl önce, yani Avustralya kıtasında insanların yaşamaya başlamış olduğu zamanda Güneybatı Avrupa da iskelet ayrıntıları bakımından Homo Neanderthalis ten farklı olan bir başka türün yaşamaya başlamış olduğu yeni fosillerin keşfiyle anlaşıldı. Bu türün ilk fosili Fransa daki Cro Magnon Mağarası nda bulundu ve bilim adamları, bulunduğu yerden dolayı bu fosilin mensubu olduğu insan türlerine Cro Magnon İnsanı adını verdiler. Homo Sapiens ten evrimleşerek gelişmiş olan Cro Magnon İnsanı, insan evriminin son halkasıydı ve bu nedenle bilim adamları bu insana Homo Sapiens Sapiens (Bilen Akıllı İnsan) adını verdiler. Bu insanlar, zıpkın, ok ve yayı yapıyor, balık avlamak için olta kullanıyordu. Neanderthal İnsan (Homo Sapiens Neanderthalensis) ile insan evriminin son halkası olan Cro Magnon İnsanı (Homo Sapiens Sapiens), 5 bin yıl kadar (40 bin 35 bin arası) aynı kıtada (Avrupa) yaşadılar. Nihayetinde ikincisi ilki tarafından bilinmeyen nedenlerle yok edildi. Fakat dünyayı yaklaşık 5 bin yıl boyunca birbirinden haberli olarak paylaşan Cro Magnon İnsanı ile Neanderthal İnsanı, karışıp kaynaşmadılar mı? Ya da bu iki türün erkek ve dişileri, 5 bin yıllık ortak geçmiş sürecinde hiç çiftleşmedi mi? Bilim adamları bu soruların yanıtını da vermeye çalıştılar. Fakat bu yönde bir kanıt bulamadılar. Yani melez olan bir türden, birkaç istisna dışında iz yoktur. Eğer istisna dediğimiz birkaç iz gerçekten melez ise, o zaman neden az sorusu ortaya çıkar. Bilim adamlarına göre bunun nedeni, eğer bir çiftleşme olduysa bile dünyaya gelen çocuk, tıpkı at ve eşeğin çiftleşmesinden dünyaya gelen katır gibi kısır olabilir. Fakat insanın kökenleriyle ilgili olarak bu ve buna benzer pekçok ayrıntı tartışmalıdır. Nitekim kökenle ilgili olan tartışmalardan burada yer vermemize uygun olacak bir başkası da şudur: Günümüz insanları tek bir bölgeden çıkarak dünyaya yayılıp, dünyadaki diğer akraba türlerin yerini alanlar mıdır? Yoksa farklı bölgelerde parelel şekilde gelişmiş olanlar mıdır? Kimi bilim adamlarına göre 100 bin yıl önce Çin de yaşayan insanların kafatasları, bugün Çin de yaşayan insanların kafatasına benziyor. 100 bin yıl önce Endonezya da yaşayan insanların kafatasları da bugün Avustralya da yaşayan yerlilerin kafataslarına benziyor. Bu nedenle günümüz insanları, farklı bölgelerde parelel gelişimin ürünüdürler. Kimi bilim adamları da günümüz insanının kafatasına benzer bir kafatasının takriben 100 bin yıl kadar önce Afrika da yaşamış olmasından hareketle, bugün yeryüzünde yaşayan tüm insanların tek bir bölgeden (Afrika dan) çıkıp, tüm dünyaya yayıldıklarını ve dünyadaki diğer tüm insan türlerinin yerini aldıklarını düşünmektedirler. Bu tez, Avrupa da yaşayan Cro Magnon İnsanının Neanderthal İnsanını yok ederek onun yerini almış olduğu bilgisiyle de desteklenmektedir.
İlk Çağ. Tarİhİ ve Uygarlığı. Prof. Dr. Mehmet Alİ Kaya. 2. Baskı
İlk Çağ Tarİhİ ve Uygarlığı Prof. Dr. Mehmet Alİ Kaya 2. Baskı Prof. Dr. Mehmet Ali KAYA İLK ÇAĞ TARİHİ VE UYGARLIĞI ISBN 978-605-318-008-1 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2016, Pegem
DetaylıDünyada Ana D l Öğret m
Dünyada Ana D l Öğret m -Program İncelemeler - Editör Yazarlar Yrd. Doç. Dr. Bekir İNCE Elif AYDIN Nuran BAŞOĞLU Tuğba DEMİRTAŞ Üzeyir SÜĞÜMLÜ Zekeriyya KANTAŞ Zeynep AYDEMİR Editör: DÜNYADA ANA DİLİ ÖĞRETİMİ
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR EFSANE SORU BANKASI Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 120 Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR EFSANE 5000 SORU BANKASI Eğitimde 30. yıl Komisyon KPSS GYGK EFSANE 5000 SORU BANKASI ISBN 978-605-364-492-8 Kitapta yer alan bölümlerin
DetaylıKPSS EĞİTİM BİLİMLERİ. gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program geliştirme
kpss 2015 Yeni sorularla son sınav sistemine göre hazırlanmıştır. ezberbozan ezberletmezöğretir! KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ SORU BANKASI gelişim psikolojisi öğrenme psikolojisi rehberlik ve özel eğitim program
DetaylıPROGRAM GELİŞTİRME SORU BANKASI KPSS KPSS. Eğitim Bilimleri. Eğitimde. Sınıf Yönetimi Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı
KPSS Eğitim Bilimleri PROGRAM KPSS 2016 Pegem Akademi Sınav Komisyonu; 2015 KPSS ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların, 70'in üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı. GELİŞTİRME Sınıf Yönetimi
DetaylıTARİH DENEME GENEL KÜLTÜR. kpss ÖSYM. Osmanlı Siyasî Tarihi Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi. Serkan Aksoy. Gerçek Sınav Tadında...
kpss 2014 GENEL KÜLTÜR ÖSYM yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. TARİH Osmanlı Siyasî Tarihi Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 30 DENEME Serkan Aksoy Gerçek Sınav Tadında... Serkan AKSOY KPSS TARİH 30 DENEME
DetaylıEVRİM VE FOSİL KANITLAR 12
EVRİM VE FOSİL KANITLAR 12 http://readingevolution.com/images/hominid_brain_cavity_size.jpg Prof.Dr. Atike NAZİK Hominoidler Hominoidler superfamilya Hominoidea 3 Familyayı içerir: Büyük maymunlar/ great
DetaylıİLK ÇAĞ UYGARLIKLARI MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI MISIR UYGARLIĞI İRAN UYGARLIĞI HİNT UYGARLIĞI ÇİN UYGARLIĞI DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI
İLK ÇAĞ UYGARLIKLARI MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI MISIR UYGARLIĞI İRAN UYGARLIĞI HİNT UYGARLIĞI ÇİN UYGARLIĞI DOĞU AKDENİZ UYGARLIĞI MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI Kelime anlamı İki nehrin arası olan Mezopotamya,
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA 30 DENEME Önder Cengiz - Mustafa Mervan Demir Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 120 Soruda 92 soru GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR COĞRAFYA 30 DENEME Önder Cengiz - Mustafa Mervan Demir Eğitimde 30. yıl Mesut Atalay - Önder Cengiz KPSS COĞRAFYA 30 DENEME ISBN-978-605-318-599-4
DetaylıMEB YURT DIŞINDA GÖREVLENDİRİLECEK ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ YETERLİLİK SINAVLARINA HAZIRLIK EL KİTABI. Millî Eğitim Bakanlığı
Millî Eğitim Bakanlığı MEB 2013 YURT DIŞINDA GÖREVLENDİRİLECEK ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ YETERLİLİK SINAVLARINA HAZIRLIK EL KİTABI Türkçe Sosyal Bilimler Mesleki Bilgi Genel Kültür EN SON YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERLE
DetaylıÖABT LİSE MATEMATİK SORU BANKASI ÖABT ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ. Tamamı Çözümlü. Kerem Köker
ÖABT Soruları yakalayan komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT LİSE MATEMATİK SORU BANKASI Kerem Köker Tamamı Çözümlü Kerem Köker ÖABT LİSE MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ SORU
Detaylıkpss coğrafya tamam çözümlü mesut atalay - önder cengiz
kpss soru bankası tamam çözümlü coğrafya mesut atalay - önder cengiz Mesut Atalay - Önder Cengiz KPSS Coğrafya Soru Bankası ISBN 978-605-364-240-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına
DetaylıÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ 2019 ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ Tamamı Çözümlü 20 DENEME C N E BİZ SOR 65 D Ö 80 soruda SORU U K Komisyon KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 20 DENEME ISBN- 978-605-241-403-3
Detaylı23. BASKI. Alıştırmalar için örnek data dosyaları te.
23. BASKI Alıştırmalar için örnek data dosyaları www.pegem.net te. Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK VERİ ANALİZİ EL KİTABI ISBN 978-975-6802-74-8 DOI 10.14527/9789756802748 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu
DetaylıUygulamalı Meta-Analiz
Eğitim Bilimlerinde Uygulamalı Meta-Analiz Serkan DİNÇER Serkan Dinçer EĞİTİM BİLİMLERİNDE UYGULAMALI META-ANALİZ ISBN 978-605-364-844-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
DetaylıDİLBİLİM NEDİR? Dav d CRYSTAL. Çeviren: Ahmet BENZER
DİLBİLİM NEDİR? Dav d CRYSTAL Çeviren: Ahmet BENZER David Crystal Çeviren: Ahmet Benzer Dilbilim Nedir? ISBN 978-605-318-485-0 DOI 10.14527/9786053184850 Kitabın orijinal adı: What is Linguistics? Baskı
DetaylıTürkiye'nin En Çok Satan. TARİH ten
Türkiye'nin En Çok Satan TARİH ten Editör: Suat DÜZ Zehra SAVAŞ ÖZTÜRK Selami REİSOĞLU KPSS TARİH DERS NOTLARI Yayın Yönetmeni: Arzu Batur Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Tasarımı: Didem Kestek
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT KİMYA Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 35 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT KİMYA 2013 2014 2015 2016 2017 Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT KİMYA TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN 9786053189121
Detaylıİç Denet m Başarısı Üzer ndek Önem. Dr. Ramazan YANIK
B l şsel Yetenekler n İç Denet m Başarısı Üzer ndek Önem Dr. Ramazan YANIK Dr. Ramazan YANIK Bilişsel Yeteneklerin İç Denetim Başarısı Üzerindeki Önemi ISBN 978-605-364-507-8 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 25 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı 2013 2014 2015 2016 2017 ÖABT SOSYAL BİLGİLER Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT SOSYAL BİLGİLER TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR
DetaylıKomisyon DGS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME SINAVI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
Komisyon DGS TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME SINAVI ISBN 978-605-318-010-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2015, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
Detaylıkpss ğrencinin D ers D efteri genel yetenek genel kültür COĞRAFYA Kolay oku Hızlı düşün Kalıcı öğren PEGEM AKADEMİ
kpss genel yetenek genel kültür Ö ğrencinin D ers D efteri COĞRAFYA Kolay oku Hızlı düşün PEGEM AKADEMİ Kalıcı öğren Yazar: Önder Cengiz ÖĞRENCİNİN DERS DEFTERİ COĞRAFYA ISBN 978-605-364-979-3 Kitap içeriğinin
DetaylıKomisyon İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN
Komisyon İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 0 DENEME ISBN 978-605-8-8-5 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 32 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 32 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde 30. yıl KOMİSYON ÖABT Fizik Öğretmenliği Soru Bankası ISBN- 978-605-318-658-8 Kitapta yer alan bölümlerin tüm
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda 33 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TARİH Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 33 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TARİH 2013 2014 2015 2016 2017 Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT TARİH TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN 978-605-318-935-0
DetaylıKomisyon EN GÜNCEL BİLGİLER VE SORULAR ISBN 978-605-364-502-3. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon EN GÜNCEL BİLGİLER VE SORULAR ISBN 978-605-364-502-3 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2013, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıÖABT. Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI.
ÖABT Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI Tamamı Çözümlü Komisyon ÖABT SINIF ÖĞRETMENLIĞI SORU BANKASI ISBN 978-605-318-124-8
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 82 soru ezberbozan MATEMATİK GEOMETRİ SORU BANKASI Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 120 Soruda 82 soru ezberbozan MATEMATİK GEOMETRİ SORU BANKASI Eğitimde 30. yıl KOMİSYON KPSS EZBERBOZAN MATEMATİK - GEOMETRİ SORU BANKASI ISBN 978-605-318-360-0 Kitapta yer alan
DetaylıÖSYM. kpss. yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. GENEL KÜLTÜR VATANDAŞLIK DENEME. Gerçek Sınav Tadında...
kpss 2014 ÖSYM yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. GENEL KÜLTÜR VATANDAŞLIK 30 DENEME Gerçek Sınav Tadında... Komisyon VATANDAŞLIK 30 DENEME ISBN 978-605-364-707-2 Kitapta yer alan bölümlerin tüm
Detaylıkpss Önce biz sorduk 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür MATEMATİK GEOMETRİ DENEME
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 120 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür 30 MATEMATİK GEOMETRİ DENEME Komisyon KPSS MATEMATİK-GEOMETRİ 30 DENEME ISBN-978-605-318-968-8 Kitapta
Detaylımatematik sayısal ve mantıksal akıl yürütme
çöz kazan matematik sayısal ve mantıksal akıl yürütme kpss 2015 ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü geometri 2014 kpss de 94 soru yakaladık soru bankası Kenan Osmanoğlu, Kerem Köker KPSS
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FİZİK Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 32 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT FİZİK 2013 2014 2015 2016 2017 Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORUAR Komisyon ÖABT FİZİK ÇIKMIŞ SORUAR ISBN 978-605-318-913-8 Kitapta
Detaylıçöz kazan kpss ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü coğrafya 2014 kpss de 94 soru yakaladık soru bankası
çöz kazan kpss 2015 ÖSYM sorularına en yakın tek kitap tamamı çözümlü coğrafya 2014 kpss de 94 soru yakaladık soru bankası Mesut Atalay - Önder Cengiz KPSS Coğrafya Soru Bankası ISBN 978-605-364-900-7
DetaylıŞehir devletlerinin merkezlerinde tapınak bulunurdu. Yönetim binası, resmî yapılar ve pazar meydanları tapınağın etrafında yer alırdı.
M.Ö 2000 den itibaren Eski Yunan da ve Ege de polis adı verilen şehir devletleri ortaya çıkmıştır. Bunlardan en önemlileri Atina,Sparta,Korint,Larissa ve Megara dır. Şehir devletlerinin merkezlerinde tapınak
DetaylıŞener Büyüköztürk Ömay Çokluk Nilgün Köklü
Şener Büyüköztürk Ömay Çokluk Nilgün Köklü Gözden Geçirilmiş 15. Prof. Dr. Şener BÜYÜKÖZTÜRK Doç. Dr. Ömay Çokluk Prof. Dr. Nilgün Köklü Sosyal Bilimler İçin İSTATİSTİK ISBN 978-975-6802-33-5 Kitap içeriğinin
DetaylıKomisyon DGS 10 DENEME ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
0000000000 Komisyon DGS 0 DENEME ISBN 978-60-38-00-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan.
DetaylıYrd. Doç. Dr. Mehmet Serkan UMUZDAŞ ÖZGÜN MAKAMSAL ETÜTLER ISBN 978-605-364-446-0. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Serkan UMUZDAŞ ÖZGÜN MAKAMSAL ETÜTLER ISBN 978-605-364-446-0 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2013, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 34 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI Komisyon ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI ISBN 978-605-318-924-4
Detaylıkpss Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. matematik sayısal akıl yürütme mantıksal akıl yürütme geometri 30 deneme
kpss 2014 Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. matematik sayısal akıl yürütme mantıksal akıl yürütme geometri 0 deneme Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker MATEMATİK 0 DENEME ISBN 978-605-64-141-4
Detaylıkpss eğitim bilimleri ĞRENCİNİN D ERS D EFTERİ REHBERLİK ve ÖZEL EGİTİM Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya Kolay oku Hızlı düşün Kalıcı öğren
kpss eğitim bilimleri Ö ĞRENCİNİN D ERS D EFTERİ REHBERLİK - ve ÖZEL EGİTİM Kolay oku Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya Hızlı düşün Kalıcı öğren EDİTÖR: Savaş Doğan YAZAR: Ferdi Kaya ÖĞRENCİNİN DERS
DetaylıÖABT. Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI.
ÖABT Soruları yakalayan 2015 komisyon tarafından hazırlanmıştır. ÖĞRETMENLİK ALAN BİLGİSİ TESTİ ÖABT SINIF ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI Tamamı Çözümlü Komisyon ÖABT SINIF ÖĞRETMENLIĞI SORU BANKASI ISBN 978-605-318-124-8
DetaylıTürklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı
Türklerin Anayurdu ve Göçler Video Ders Anlatımı III. ÜNİTE TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI VE İLK TÜRK DEVLETLERİ ( BAŞLANGIÇTAN X. YÜZYILA KADAR ) A- TÜRKLERİN TARİH SAHNESİNE ÇIKIŞI I-Türk Adının Anlamı
DetaylıKomisyon ALES ÇIKMIŞ SINAV SORULARI 9 FASİKÜL ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon ALES ÇIKMIŞ SINAV SORULARI 9 FASİKÜL ISBN 978-605-64-508-5 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK Tamamı Çözümlü SORU BANKASI
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 30 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK Tamamı Çözümlü SORU BANKASI Komisyon ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI ISBN 978-605-318-952-7
Detaylıkpss Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. öğretim ilke ve yöntemleri 20 deneme tamamı çözümlü
kpss 2014 Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. öğretim ilke ve yöntemleri 20 deneme tamamı çözümlü Komisyon KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 20 DENEME ISBN- 978-605-364-663-1
DetaylıESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 2.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski BATI Hellen Kavramı Yunan Arkaik Çağı ve Ege Göçleri
ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 2.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI Hellen Kavramı Yunan Arkaik Çağı ve Ege Göçleri HOMEROS DA YUNAN ORTA ÇAĞI / KARANLIK ÇAĞI Büyük Kolonizosyon hareketlerinin başladığı
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 31 soru ÖABT LİSE MATEMATİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 31 soru ÖABT LİSE MATEMATİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT LİSE MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ SORU BANKASI ISBN 978-605-318-684-7 Kitapta yer alan
DetaylıİÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR...11 ÖNSÖZ...13 GİRİŞ...15
İÇİNDEKİLER TEŞEKKÜR...11 ÖNSÖZ...13 GİRİŞ...15 BİRİNCİ BÖLÜM MEZOPOTAMYA Coğrafya...21 Mezopotamya nın Yazı Öncesi Tarihi...22 Mezopotamya nın Siyasi Tarihi...25 Sumerliler...25 Uruk, Cemdet Nasr ve Erken
Detaylıkpss eğitim bilimleri ÖDD ÖĞRENCİNİN DEFTERİ DERS REHBERLİK ve ÖZEL EGİTİM Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya
2014 kpss eğitim bilimleri ÖDD ÖĞRENCİNİN DERS DEFTERİ REHBERLİK - ve ÖZEL EGİTİM Editör: Savaş Doğan Yazar: Ferdi Kaya EDİTÖR: Savaş Doğan YAZAR: Ferdi Kaya ÖĞRENCİNİN DERS DEFTERİ REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM
DetaylıT.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLGİLER ENSTİTÜSÜ TARİH TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
T.C. SİNOP ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLGİLER ENSTİTÜSÜ TARİH TEZLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL II. YARIYIL Adı Adı TAR 501 Eski Anadolu Kültür 3 0 3 TAR 502 Eskiçağda Türkler 3 0 3 TAR 503 Eskiçağ Kavimlerinde
DetaylıKomisyon LYS1 MATEMATİK 10 DENEME TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
Komisyon LYS1 MATEMATİK 10 DENEME TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ISBN 978-605-18-84-7 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay.
DetaylıDENEME MATEMATİK GEOMETRİ KPSS KPSS. Genel Yetenek Genel Kültür. Eğitimde
KPSS Genel Yetenek Genel Kültür MATEMATİK GEOMETRİ 30 DENEME KPSS 06 Pegem Akademi Sınav Komisyonu; 05 KPSS ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların, 00'ün üzerinde soruyu kolaylıkla çözebildiğini açıkladı.
Detaylıkpss ezberbozan serisi VATANDAŞLIK SORU BANKASI Eğitimde
ezberbozan kpss serisi 2016 VATANDAŞLIK SORU BANKASI Eğitimde 29. yıl KOMİSYON KPSS EZBERBOZAN VATANDAŞLIK SORU BANKASI ISBN 978-605-318-362-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Detaylıkpss Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. coğrafya 30 deneme
kpss 2014 Yeni sorularla yeni sınav sistemine göre hazırlanmıştır. coğrafya 30 deneme Mesut Atalay - Önder Cengiz COĞRAFYA 30 DENEME ISBN-978-605-364-705-8 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına
DetaylıKomisyon DİKEY GEÇİŞ SINAVI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon DİKEY GEÇİŞ SINAVI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN 978-605-318-702-8 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem
Detaylıkpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRKÇE Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR
Önce biz sorduk kpss 2 0 1 8 50 Soruda 32 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı 2013 2014 2015 2016 2017 ÖABT TÜRKÇE Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Komisyon ÖABT TÜRKÇE TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN 978-605-318-921-3
DetaylıKPSS EĞİTİM BİLİMLERİ 2019 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Tamamı Çözümlü DENEME E 65 D Ö U K. 80 soruda SORU
KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ 2019 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Tamamı Çözümlü 20 DENEME C N E BİZ SOR 65 D Ö 80 soruda SORU U K Komisyon KPSS ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 20 DENEME ISBN- 978-605-241-402-6
DetaylıMUHASEBE SORU BANKASI R E D I T U S TAMAMI ÇÖZÜMLÜ PERİL ÖZERGÜN - SAADET ERDEM
R E D I T U S MUHASEBE SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ Temel Kavramlar Muhasebe Standartları Genel Muhasebe Maliyet Muhasebesi Şirketler Muhasebesi Mali Analiz KPSS ve kurum sınavları için özgün sorulardan
Detaylıönce biz sorduk 50 Soruda 32 KPSS 2017 soru ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 32 soru ÖABT FEN BİLİMLERİ FEN ve TEKNOLOJİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR 2013-2014-2015-2016 Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT FEN BİLİMLERİ - FEN VE TEKNOLOJİ TAMAMI
DetaylıÖzgün Makamsal Parçalar Piyano İçin Hazırlanmış 10 Özgün Parça
Özgün Makamsal Parçalar Piyano İçin Hazırlanmış 0 Özgün Parça Mehmet Serkan UMUZDAŞ Yrd. Doç. Dr. Mehmet Serkan UMUZDAŞ ÖZGÜN MAKAMSAL PARÇALAR ISBN 978-60-6-60-6 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu
DetaylıKomisyon DİKEY GEÇİŞ SINAVI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon DİKEY GEÇİŞ SINAVI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN 78-60-8-- Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıGörevde Yükselme. Konu Anlatımlı Soru Bankası GYS. Sınavlarına Hazırlık El Kitabı. Sosyal Güvenlik Kurumu. Şef ve Memur Unvanlar İçin
SOSYAL GÜVENLİK KURUMU TARAFINDAN 2016 YILI GÖREVDE YÜKSELME (ŞEF-MEMUR) SINAVINA YÖNELİK 21/01/2016 TARİHİNDE YAPILAN DUYURUYA UYGUN OLARAK HAZIRLANMIŞTIR GYS 2016 Sosyal Güvenlik Kurumu Görevde Yükselme
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda 32 soru ÖABT SOSYAL BİLGİLER COĞRAFYA Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 32 soru ÖABT SOSYAL BİLGİLER COĞRAFYA Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Coğrafya Konu Anlatımlı ISBN 978-605-318-687-8 Kitapta yer alan bölümlerin
DetaylıKomisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıKomisyon FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN
Komisyon FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 0 DENEME ISBN 978-605-38-44-6 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 05, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın
DetaylıÖABT FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ
ÖABT FEN BİLİMLERİ/FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ 0000000001 Komisyon ÖABT FEN BİLİMLERİ / FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLİĞİ PİYASA 9 DENEME ISBN 978-605-318-190-3 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu
DetaylıALES. sýnavlarına en yakın üç bin iki yüz soru SÖZEL ADAYLAR İÇİN ALES SORU BANKASI. Tamamı Çözümlü. Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker
ALES 2016 sýnavlarına en yakın üç bin iki yüz soru ALES SÖZEL ADAYLAR İÇİN SORU BANKASI Tamamı Çözümlü Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker ALES Sözel
DetaylıKomisyon ÖABT KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ PİYASA 9 DENEME ISBN 978-605-318-199-6. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon ÖABT KİMYA ÖĞRETMENLİĞİ PİYASA 9 DENEME ISBN 978-605-318-199-6 Kitata yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU 23.9.2017 Arkeoloji Bölümü Düzey Teori Uyg. Lab. AKTS ARK101 - Arkeolojiye Giriş I L 2 0 0 4 Arkeoloji bilimine alt yapı
DetaylıKomisyon ANAYASA 30 DENEME ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon ANAYASA 30 DENEME ISBN-978-605-364-144-5 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2012, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan.
DetaylıKPSS GENEL YETENEK MATEMATİK GEOMETRİ YENİ. Özgün 900 Soru
KPSS GENEL YETENEK MATEMATİK GEOMETRİ ÖSYM % Özgün 900 Soru YENİ Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker MATEMATİK 0 DENEME ISBN 978-605-6-11- Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem
DetaylıCOĞRAFYA. kpss SORU. Önce biz sorduk. Güncellenmiş Yeni Baskı. Genel Yetenek Genel Kültür. 120 Soruda 83
Önce biz sorduk kpss 2 0 8 20 Soruda 83 SORU Güncellenmiş Yeni Baskı Genel Yetenek Genel Kültür COĞRAFYA Konu Anlatımı Pratik Bilgiler Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları Çıkmış Sorular ve
DetaylıİÇİNDEKİLER. Karşılaştırmalı Eğitim Nedir?... 1 Yabancı Ülkelerde Eğitim... 4 Uluslararası Eğitim... 5 Kaynakça... 12
İÇİNDEKİLER Karşılaştırmalı Eğitim Nedir?... 1 Yabancı Ülkelerde Eğitim... 4 Uluslararası Eğitim... 5 Kaynakça... 12 I. ALMANYA EĞİTİM SİSTEMİ 1. DOĞAL FAKTÖRLER (Coğrafi Yapı, İklim Koşulları)... 14 1.1.
Detaylıİş Birlikli Öğrenme Teknikleri ve Türkçe Öğretimi
İş Birlikli Öğrenme Teknikleri ve Türkçe Öğretimi İlköğretim II. Kademe İçin Örnek Etkinlikler DR. ABDULLAH ŞAHİN Dr. Abdullah Şahin İş Birlikli Öğrenme Teknikleri ve Türkçe Öğretimi (İlköğretim II. Kademe
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ MİMARLIK BİLGİSİ YUNAN UYGARLIĞI
ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ MİMARLIK BİLGİSİ YUNAN UYGARLIĞI İÇİNDEKİLER Yunan Uygarlığı Hakkında Genel Bilgi Yunan Dönemi Kentleri Yunan Dönemi Şehir Yapısı Yunan Dönemi
DetaylıALES SÖZEL ADAYLAR İÇİN ALES SORU BANKASI. Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker. Eğitimde
ALES 2017 SÖZEL ADAYLAR İÇİN ALES SORU BANKASI Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker Eğitimde 30. yıl Savaş Doğan - Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker ALES Sözel Soru Bankası ISBN-978-605-364-423-1 Kitapta
DetaylıKomisyon ALES TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon ALES TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN 978-605-241-092-9 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt.
DetaylıSorular 1. Aşağıdaki fotoğraflardan hangisi veya hangileri insanla ilgili özellikleri göstermektedir? I II III
2006-07 Öğretim Yılı Merkezi Ölçme-Değerlendirme I.Dönem Sonu 6.Sınıf Sosyal Bilgiler (Coğrafya-Tarih) Ders Sınavı Sınav Başlama Saati:08:30 Tarih:19 Ocak 2007 İsim/ Soy isim: Sınıf:.. Sorular 1. Aşağıdaki
DetaylıADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU 27.2.2017 Arkeoloji Bölümü Düzey Teori Uyg. Lab. AKTS ARK101 - Arkeolojiye Giriş I L 2 0 0 4 Arkeoloji bilimine alt yapı
Detaylıİlkçağ Anadolu Uygarlıklarında Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapı Bağlamında Kütüphane/Arşiv Kurumu
İlkçağ Anadolu Uygarlıklarında Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapı Bağlamında Kütüphane/Arşiv Kurumu Prof. Dr. Bülent Yılmaz Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü E-posta : byilmaz@hacettepe.edu.tr
Detaylıİktisat Tarihi II. IV. Hafta
İktisat Tarihi II IV. Hafta İnsan Bilgisinde Devrim - devam Çağdaş yabanlarda olduğu gibi eski çağlarda tıp kuramının özü büyüydü. II. Devrimden sonra Babil de doktorlar aynı zamanda rahipti. Mısır da
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK SOYUT CEBİR - LİNEER CEBİR Eğitimde 30.
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 30 soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK SOYUT CEBİR - LİNEER CEBİR Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT İlköğretim Matematik Öğretmenliği Soyut Cebir - Lineer Cebir Konu Anlatımlı
DetaylıKPSS. Eğitim Bilimleri. ezberbozan. serisi. KPSS Ders Notları. özetlenmiş içerik pratik bilgiler kritik notlar ilgi çekici görseller
KPSS Eğitim Bilimleri ezberbozan serisi özetlenmiş içerik pratik bilgiler kritik notlar ilgi çekici görseller EDİTÖR: Savaş Doğan KPSS DERS NTLARI ÖĞRENME PSİKLJİSİ ISBN 978-605-364-931-1 Kitap içeriğinin
DetaylıSORU BANKASI GEOMETRİ KPSS KPSS. Genel Yetenek Genel Kültür. Sayısal ve Mantıksal Akıl Yürütme. Eğitimde. Lise ve Ön Lisans Adayları İçin MATEMATİK
KPSS Genel Yetenek Genel Kültür Lise ve Ön Lisans Adayları İçin MATEMATİK Sayısal ve Mantıksal Akıl Yürütme KPSS 2016 Pegem Akademi Sınav Komisyonu; 2014 KPSS ye Pegem Yayınları ile hazırlanan adayların,
DetaylıA D I Y A M A N Ü N İ V E R S İ T E S İ
A D I Y A M A N Ü N İ V E R S İ T E S İ F E N E D E B İ Y A T F A K Ü L T E Sİ A R K E O L O J İ B Ö L Ü M Ü T A N I T I M K İ T A P Ç I Ğ I 2018-2019 İ Ç E R İ K B ö l ü m ü m ü z M i s y o n & V i z
Detaylıkpss türkiye'nin en çok satan ders notları COĞRAFYAdan
kpss 2013 ders notları türkiye'nin en çok satan kim korkar CĞRAFYAdan ' Özgün onu Anlatımı Haritalı ve Tablolu Tekrarlar Görsel Sunumlar Güncel Veriler ve Projeler statistiki Bilgiler Önder CENGZ & Mesut
DetaylıALES EŞİT AĞIRLIK VE SAYISAL ADAYLAR İÇİN TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME
Komisyon ALES EŞİT AĞIRLIK VE SAYISAL ADAYLAR İÇİN TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN 978-605-18-867-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve
DetaylıArap Yarımadasından Mezopotamya'ya gelen Sami kökenli bir kavimdir.
Akadlar,Babiller,Asurlular ve Elamlılar Video Ders Anlatımı AKADLAR M.Ö. 2350 2150 Arap Yarımadasından Mezopotamya'ya gelen Sami kökenli bir kavimdir. Samiler tarafından Orta Mezopotamya da Kral Sargon
DetaylıTüm Adaylar İçin ALES SORU BANKASI. Kenan Osmanoğlu Kerem Köker
Tüm Adaylar İçin 2019 ALES SORU BANKASI Kenan Osmanoğlu Kerem Köker Kenan Osmanoğlu - Kerem Köker ALES Tüm Adaylar İçin Soru Bankası ISBN-978-605-241-305-0 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına
DetaylıAntik Yunan Kentleri (Polis)
Antik Yunan Kentleri (Polis) Batı dünyasında gerçek anlamıyla kentin gelişmesi ise Antik Yunan kentleri ile başlamıştır. Atina, Korent, Isparta, Siraküza ve Miletos gibi kentler, hem askeri ve ticari bir
DetaylıGYS. Ceza ve. Tevkifevleri. Saymanlık. Adalet Bakanlığı
28 Ekim 2005 Tarihli ve 25980 Sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği ne uygun olarak hazırlanmış r. Adalet Bakanlığı
DetaylıHELEN VE ROMA UYGARLIKLARI
HELEN VE ROMA UYGARLIKLARI DERS NOTLARI-ŞİFRE ETKİNLİK TANER ÖZDEMİR DETAY TARİHÇİ TÜRK TELEKOM NURETTİN TOPÇU SOSYAL BİLİMLER LİSESİ TARİH ÖĞRETMENİ HELEN UYGARLIĞI Makedonyalı İskender in doğu ile batı
Detaylıönce biz sorduk 50 Soruda 32 KPSS 2017 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR Eğitimde
KPSS 207 önce biz sorduk 50 Soruda 32 soru ÖABT FİZİK TAMAMI ÇÖZÜMÜ ÇIKMIŞ SORUAR 203-204-205-206 Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT FİZİK ÇIKMIŞ SORUAR ISBN 978-605-38-780-6 Kitapta yer alan bölümlerin tüm
Detaylıönce biz sorduk KPSS Soruda soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK GEOMETRİ, İSTATİSTİK, OLASILIK Eğitimde 30.
KPSS 2017 önce biz sorduk 50 Soruda 30 soru ÖABT İLKÖĞRETİM MATEMATİK GEOMETRİ, İSTATİSTİK, OLASILIK Eğitimde 30. yıl Komisyon ÖABT İlköğretim Matematik Öğretmenliği Geometri - İstatistik ve Olasılık Konu
DetaylıKomisyon ALES ÇIKMIŞ SINAV SORULARI 10 FASİKÜL ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon ALES ÇIKMIŞ SINAV SORULARI 10 FASİKÜL ISBN 978-605-318-525-3 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
DetaylıMart 2016 March 2016 Yıl 9, Sayı XXV, ss Year 9, Issue XXV, pp DOI No:
Tarih Okulu Dergisi (TOD) Journal of History School (JOHS) Mart 2016 March 2016 Yıl 9, Sayı XXV, ss. 1155-1161. Year 9, Issue XXV, pp. 1155-1161. DOI No: http://dx.doi.org/10.14225/joh823 ESMA REYHAN TÜLİN
DetaylıKPSS soruda SORU GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR MATEMATİK GEOMETRİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI
KPSS 019 10 soruda 86 SORU GENEL YETENEK - GENEL KÜLTÜR MATEMATİK GEOMETRİ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Komisyon KPSS LİSANS MATEMATİK - GEOMETRİ SORU BANKASI ISBN 978-605-41-77-0 Kitapta yer alan bölümlerin
DetaylıKomisyon MUHASEBE ÇEK KOPAR SORU BANKASI ISBN 978-605-364-579-5. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon MUHASEBE ÇEK KOPAR SORU BANKASI ISBN 978-605-364-579-5 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay.
DetaylıBİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ
BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ Sosyal Yapı ve Eğitim Yrd. Doç. Dr. Ahmet ÇOBAN Yrd. Dç. Dr. Ahmet Çoban Bilişim Teknolojileri, Sosyal Yapı ve Eğitim ISBN 978-605-318-441-6 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarına
DetaylıAnadolu eski çağlardan beri insanların dikkatini çekmiş, önemli bir yerleşim ve uygarlık merkezi olmuştur.
Bilim Tarihi I Ders Notları ESKİÇAĞ DA BİLİM ANADOLU MEDENİYETLERİ Anadolu eski çağlardan beri insanların dikkatini çekmiş, önemli bir yerleşim ve uygarlık merkezi olmuştur. Hititler Anadolu da kurulan
Detaylı