EDİTÖR. Bismillahirrahmanirrahim. Yıl 5 Sayı 56 Mayıs 2010

Transkript

1 EDİTÖR Yıl 5 Sayı 56 Bismillahirrahmanirrahim Bir bebeğin, anne karnındaki teşekkülünün ilk döneminden başlanarak helal ve meşrû rızıkla beslenmesi fevkalâde önemlidir. Öyle ki, çocuğun gelişme sürecinde, Allah a bağlama mecburiyetinde olduğumuz herhangi bir hadisedeki kopukluk, negatif bir vâkıa olarak çocuğa akseder. Anne-babanın damarlarındaki bir parça haram, çocuğun muvakkat veya müebbet kayma sebeplerinden biri olabilir. Ebu Vefa Hazretleri bu mevzuyu anlatırken şahsî hayatından ve kendi çocuğunun bir huyundan misal verir: Hazret in oğlu sürekli elinde bir çuvaldızla dolaşmakta ve devamlı surette tulumlarla su taşıyan insanların tulumlarını delmektedir. Ebu Vefa Hazretlerinin üzülmesine gönülleri razı olmayan ahâlî bu durumu uzun süre gizli tutar ve şikayetçi olmazlar. Fakat, zamanla iş çığırından çıkar ve çekilmez hale gelir; halk mecburen meseleyi Hak dostuna açar ve oğlundan şikayetçi olurlar. Hazret, oğlunun yaptıklarını öğrenince gerçekten çok üzülür ve bir o kadar da şaşırır. Durumu eşine anlatır; bunun sebebinin ikisinden biri olduğunu söyleyip hanımından çocuğa hamileyken yanlış bir harekette bulunup bulunmadığını sorar. Anne düşünür taşınır ve eşine şunları söyler: Çocuğun doğmasından birkaç ay evvel komşunun evine gitmiştim. Orada portakal ve nar gibi meyveler gördüm. Canım çok çekti ama istemeye de utandım. Komşum görmeden elimdeki örgü tığımı meyvelere saplayıp saplayıp ağzıma götürdüm ve böylece onları tadarak meyve arzumu giderdim. Ebu Vefa hazretleri bunu duyunca İşte tığını meyveye saplayıp birkaç damla da olsa izinsiz ve haram olan meyve suyunu tatman, evladımızda tulumları delme şeklinde tezahür etti. Şimdi huzur-u kibriyaya yönel, ağla ki Allah günahını affetsin. der. Annenin, kabahatini anlayıp ağlayarak dua dua yalvardığı ve sonra da komşusundan helallik aldığı aynı anda, çocuğunun içini bir pişmanlık hissi doldurur ve Bu yaptığım iş bana hiç yakışmıyor. Artık, böyle bir şey yapmayacağım diyerek elindeki çuvaldızı atar. Hâsılı, kendimiz ve çocuklarımız hakkında en çok korkmamız gereken hususlardan biri de haram yemek olmalıdır. Zira, Peygamber Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem), Haram lokma ile beslenip büyüyen bir insana ateş daha layıktır. buyurmuştur. Her haram, ya yiyip içenden ya da onun çoluk çocuğundan burada olmazsa ötede mutlaka çıkacaktır. Evet, helal, kalbin cilası olduğu gibi, haram da onun karasıdır. İbadetlerinin mûteber, dualarının makbul ve çocuklarının salih birer kul olmasını arzu edenler, helal dairesinden ayrılmamaya azamî îtîna göstermelidirler. HEDİYE KİTABIMIZ Abonelerimize hediye edeceğimizi duyurduğumuz Seyyid Ahmed er Rufai Hazretlerinin Hayatı adlı eserimizi inşallah mayıs ayı içerisinde abonelerimize ulaştıracağız. Bu eseri, dergimize abone olan ve iki bin on yılının abone bedelini ödeyen abonelere gönderebileceğiz. Dergimizi aylık bedel ödeyerek alan okurlarımıza bu eseri veremeyeceğiz. Takdir edersiniz ki bu dergimize büyük maddi bir yük getirmektedir. Bu yükün altından kalkabilmemiz ancak abonelerin ödemelerini geciktirmeden yapmalarıyla mümkündür. Allah a emanet olunuz

2 AYLIK İLİM KÜLTÜR DERGİSİ Yıl: Sayı: 56 SAHİBİ Burhan Basın Yayın Eğitim ve Tur. Ltd. Şti. SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ Serdar TAŞAR YAYIN DANIŞMANLARI Prof. Dr. İbrahim BAYRAKTAR Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Yard. Doç. H. Murat KUMBASAR YAYIN KURULU Yusuf ELİBOL Ramazan ÇAKIR Aydın BAŞAR Salih AYDIN Musa KARACA 4 HZ. CÂBİR İN YEMEĞİNİN BEREKETLENMESİ Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN 7 Hadis-i Şerifler 8 HELAL KAZANÇ Mehmet TALU 16 Üzümü Yemeden Önce Nihat MORGÜL içindekiler 42 Dava Adamı Bediüzzaman Aydın BAŞAR 46 DÜNYA HAYATIYLA MUTMAİN OLMAK Prof. Dr. Veysel GÜLLÜCE 48 Cennet Kimsenin Tekelinde Değil; Mâliku'l-Mülk Olan Allah'ın Elindedir Muhammed Ali es-sâbûnî (Çev: Ömer Faruk Tokat) GRAFİK TASARIM Burhan Ajans DAĞITIM ORGANİZASYONU Asim AYDOĞDU HELAL VE TEMİZ OLARAK YİYİN Fuat TÜRKER 56 Muhabbet Bahçesi Yusuf ELİBOL Fiyatı Tek Sayı: 6 TL 1 Yıllık (12 Sayı) Abone: 72 TL 6 Aylık Abone: 36 TL Yurtdışı 1 Yıllık Abone: 75 Euro Abonelik İçin Hesap Numaraları Posta Çeki No: Türkiye Finans Sultanbeyli Şubesi Burhan Basın Yay.Eğt.Tur.Ltd.Şti. Müşteri No IBAN No TR Ziraat Bankası Sultanbeyli Şubesi Hesap No: IBAN TR YAYIN VE İLETİŞİM ADRESİ Mehmet Akif Mah. Kuran Kursu Cad.No: 87 Sultanbeyli / İST. Tel: +9 (0216) Faks: +9 (0216) TASAVVUF FIKIH Dr. Ebubekir SİFİL 29 Hadis-i Şerif 30 İhsân Seyyid Ahmed er Rufai Hazretleri 32 Tasavvuf Dinin Özünün Özüdür Sezgin ÇAKIR 58 PEYGAMBERLER (9) Osman KARABULUTOĞLU 60 ŞİMDİ TAM ZAMANIDIR Ayşe BAĞCİVAN 62 Özgürlüğün Tutsaklarına Özgürlük! Şeyh Raid SALAH 70 Burhan Çocuk Musa KARACA İNTERNET ADRESİ burhandergisi@hotmail.com burhandergisi@mynet.com BASKI Milsan A.Ş YAYIN TÜRÜ Aylık Süreli Yayın Gönderilen yazılarda editör ve yayın kurulu değişiklik yapabilir. Gönderilen yazılar iade edilmez. Yazılardan kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir. Yayınlanan reklamlardaki ürün ve hizmetlerin sorumluluğu reklam verene aittir. 35 DİN İLE BARIŞMAK Hasan BAŞAR 38 Mehmet Nuri Eminler: Hakikatten huruç etmiş kimselerle tevhidi bir toplum inşa edilemez. Röportaj: Aydın BAŞAR 72 Beni (Ey Rüzigar) Aşık Reyhani

3 4 Hz. Câbir in Yemeğinin Bereketlenmesi Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN Tasavvuf Fıkıh Dr. Ebubekir SİFİL Tasavvuf Dinin Özünün Özüdür Sezgin ÇAKIR Mehmet Nuri Eminler: Hakikatten huruç etmiş kimselerle tevhidi bir toplum inşa edilemez. Röportaj: Aydın BAŞAR Dünya Hayatıyla Mutmain Olmak Prof. Dr. Veysel GÜLLÜCE Cennet Kimsenin Tekelinde Değil; Mâliku'l- Mülk Olan Allah'ın Elindedir Muhammed Ali es-sâbûnî (Çev: Ömer Faruk Tokat) Özgürlüğün Tutsaklarına Özgürlük! Şeyh Raid SALAH

4 Başyazı HZ. CÂBİR İN YEMEĞİNİN BEREKET- LENMESİ Prof. Dr. Mustafa AĞIRMAN - Hz. Peygamber efendimiz, sana ne kadar yemeğimiz olduğunu sordu mu? dedi, ben de: Evet, sordu. dedim. O da: Hz. Peygamber efendimiz ve ilk Müslümanlar, İslâm ın doğduğu şehir olan Mekke den Medîne ye hicret ettikten sonra Medîne şehrinde bir İslâm devleti kurdular. Mekkeli müşrikler, bu devleti daha kurulmadan yıkmak ve yok etmek istiyorlardı. Bedir, Uhud ve Hendek savaşlarını bunun için yaptılar. Bu savaşların her birinde de mağlûb oldular. Bu savaşlar, hem Müslümanları hem de müşrikleri maddî bakımdan zayıflattı. Bu savaşların üçüncüsü olan Hendek savaşı sırasında Müslümanların maddî durumu çok zayıftı. Karınlarını doyurmakta güçlük çeken Müslümanlar, Mekke den dört bin kişilik büyük bir ordu ile yola çıkan müşrikleri engellemek için kısa zamanda Medîne şehrinin etrafına geniş ve derin hendekler kazmak mecbûriyetinde kaldılar. Her sahâbî, kendisine verilen bölümü kazıyor ve kısa zamanda işini bitirmek istiyordu. Bin kişi kadar olan Müslümanlar, cihâd heyecanı ile açlığı unutmuş, kendilerini işe vermişlerdi. Medîne nin yerlisi olan Hz. Câbir (r.a), o günlere âit bir hâtırasını şöyle anlatır: Biz, Hendek Savaşı gününden önce, Medîne şehrinin çevresine hendek kazıyorduk. Önümüze son derece sert bir kaya 4

5 çıktı. Sahâbîler, Nebî sallâllahu aleyhi ve sellem'e gelip: - Ey Allah ın elçisi! Kazdığımız hendekte önümüze bu sert kaya çıktı. dediler. Bunun üzerine Rasûlullah sallallâhu aleyhi ve sellem: - "Ben, bu hendeğe ineceğim" diye buyurdu, sonra da ayağa kalktı; açlıktan karnına taş bağlamıştı. Biz üç gün müddetle yiyecek hiçbir şey tatmaksızın orada aç kalmıştık. Peygamber sallallâhu aleyhi ve selem, kazmayı eline aldı ve o sert kayaya öyle bir vuruş vurdu ki, o kaya un ufak olup kum yığınına döndü. Ben, Hz. Peygamber efendimizin açlıktan karnına taş bağladığını görünce çok üzüldüm ve: - Ey Allah ın elçisi! Lütfen, bana evime kadar gitmeme izin veriniz. dedim. O da izin verdi. Eve gidince de eşime: - Ben, Nebî sallallâhu aleyhi ve sellem'i dayanılmayacak bir halde gördüm. Açlıktan karnına taş bağlamıştı, evimizde yiyecek bir şey var mı? diye sordum. Eşim de: - Dağarcıkta biraz öğütülmemiş arpa ile bir de oğlak var. dedi. Ben oğlağı kestim, derisini çabucak yüzdüm ve etini parçaladım; eşim de arpayı öğüttü. Eti tencereye koyduk. Hamur kıvamını bulup ekmek yapılacak bir duruma geldiği ve tencere de ocakta pişmeye başladığı bir sırada ben, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem'i dâvet için hendek kazılan yere geldim. Yalnız evden çıkmadan önce eşim bana şöyle demişti: - Bak, görüyorsun yemeğimiz az; sakın beni Hz. Peygamber efendimize ve yanındakilere karşı utandırma, zor durumda bırakma! Peygamberimizin kulağına eğil ve dâvetini kendisine gizlice bildir, kimse duymasın, çünkü yemeğimiz az. Ben de eşimin bu uyarısına uyarak Hz. Peygamber in kulağına eğildim ve: - Ey Allah'ın Rasûlü! Birazcık yemeğim var, bir-iki kişiyle birlikte bize gidelim! dedim. Rasûl-i Ekrem: - "O yemek ne kadar?" diye sordu. Ben de evde olanı söyledim. Bunun üzerine: - "Ooo! Hem çok, hem güzel! Git, hanımına söyle de, ben eve gelinceye kadar tencereyi ateşten indirmesin, hamuru da ekmek yapmasın! buyurdu. Sonra ashâbına: - "Ey hendek halkı! Câbir, bir ziyâfet hazırlamış; bizi dâvet ediyor, haydi buyurun, hep birlikte gidelim!" dedi. Muhâcirler ve ensar hep birlikte kalktılar. Ben telaşla koşarak eşimin yanına varıp: - Vay başımıza gelenler! Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem, yanında muhâcirler, ensâr ve beraberlerinde olanlarla birlikte bize geliyor. dedim. Karım: - Ah seni seni! dedi. Ben de eşime: Aynen senin dediğin gibi yaptım, Hz. Peygamber efendimizin kulağına eğilip kendisini ve birkaç kişiyi dâvet ettiğimi söyledim. dedim. Bu sefer eşim: - Hz. Peygamber efendimiz, sana ne kadar yemeğimiz olduğunu sordu mu? dedi, ben de: Evet, sordu. dedim. O da: 5

6 riyordu. Onların hepsi doyuncaya kadar, ekmeği koparıp üzerine et koymaya ve arkadaşlarına vermeye devam etti. O gün Hz. Peygamber ile evimize gelenler yaklaşık bin kişiydi (üç yüz ve sekiz yüz rivâyetleri de vardır). Allah a yemin ederim ki, onların hepsi yediler ve doydular. Neticede bir miktar yiyecek arttı. Rasûlullah sallalâhu aleyhi vesellem, karıma: - "Bu artanı hem sen ye, hem de konu komşuya hediye et, çünkü insanları açlık perişan etti." buyurdu ve sonra da ashâbı ile birlikte ayrılıp gitti. Onlar giderken tenceremiz fokur fokur kaynıyor, kadınlar da ekmek pişirmeye devam ediyorlardı. (Kaynaklar: Buhârî, Meğâzî 29; Müslim, Eşribe 141) - Aziz okuyucu! Elbette ki bu olay, Hz Peygamber efendimizin bir mûcizesidir. Peygamberlerin mûcizeleri olduğu gibi müminlerin de kerâmetleri vardır. Müminlerin kerâmeti, aynı zamanda peygamberin mûcizesidir. Peygamberlere mûcizeleri, müminlere de kerâmetleri lütfeden elbette Yüce Allah tır. Bu olay, Hz. Peygamber efendimiz için mûcize; Hz. Câbir, eşi ve müminler için de bir kerâmettir. - Öyle ise tasalanma! Allah ve Rasûlü her şeyi daha iyi bilir. dedi. Onun bu sözleri bendeki sıkıntıyı biraz dağıttı ve rahatladım. Biz böyle konuşurken, Rasûlullah sallallâhu alehi ve sellem ve beraberindekiler geldiler. Evimizin kapısına vardıklarında Hz. Peygamber, sahâbîlere: - "Giriniz ve birbirinizi sıkıştırmayınız!" diye buyurduktan sonra evimize girdi ve eşime hitap ederek: - Sen ekmeği hazırla, eti bana bırak! Bir ekmekçi kadın çağır, o da sana yardım etsin! diye buyurduktan sonra, ete ve hamura üfledi. Bunların bereketli olması için Yüce Allah a duâ etti. Daha sonra kadınlar, fırında pişirdikleri ekmeği Hz. Peygamber e veriyorlar, O da ekmekten bir parça koparıyor, üzerine et koyuyor, fırının ve tencerenin ağzını kapatıyor, hazırladığı lokmayı ashâbından birine veriyordu. Sonra tekrar ekmeği alıyor, tencerenin ağzını açıyor ve sıradaki şahsa bir lokma ve- 6 Aziz okuyucu! Bugün yediklerimizin her biri problemli ve şüphelidir. Ben, yediğimiz şeylerin özelliğinin bozulduğundan, bize hormonlu şeyler yedirildiğinden bahsetmiyorum. Bu gibi konuları uzmanlarına bırakıyorum. Ben, evlerimizden ve yemeklerimizden bereketin kaybolduğundan söz ediyorum. Kazancımızdan ve yemeklerimizden mücâhidlere pay ayırmadığımız için, yetimleri ve yoksulları arayıp bulmadığımız için bereketi kaybettik. Bereketi olmayan kazançlarımızın hayrını göremiyoruz. Bereketi olmayan yemeklerimiz bize şifa olmuyor, zehir oluyor, bir türlü hastalıktan kurtulamıyoruz. Şüpheli ve sıkıntılı olan yiyeceklerimize bir de bereketsizlik karışınca problemler artıyor. Üzerinde ciddî bir şekilde düşünmemiz gereken eksikliklerimizden birisi de budur. Biraz da bu konuya yoğunlaşalım. Çok kazanmayı, çok yemeyi, çok harcamayı düşündüğümüz kadar bereketi de düşünelim. Kaybettiğimiz bereketi, yeniden bulmayı ve kazanmayı düşünelim.

7 Ebu Râfî (r.a) dan rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.v) şöyle buyurdular: Herhangi birinizi tahtına koltuğuna yaslanmış olup benim emrettiğim veya yasakladığım bir husus ona intikal edince (umursamadan) bilemem (Kur an dan başka bir şey tanımam ve tabi olmam) Biz Kitabullah da ne bulduksa ona tâbi olduk. (Artık hadise tâbi olmayız) diyecek durumda bulmayayım. (İbn Mace, 13) Enes ibn Mâlik (r.a) dan rivayet edildiğine göre Resûlullah (s.a.v) şöyle buyurdu. Bir kimse evinden çıkar da şöyle derse: Allah ın adıyla başlarım, Allah a güvendim, Allah a ibadete, günahtan kaçmaya ancak Allah ın yardımı ile güç yeter, o kimseye şöyle denir: Bu durumda hidayet olundun, senin adına, düşmanlarına kafi gelinecek ve korunmuş olacaksın. Ayrıca şeytanlar ondan uzak dururlar. (Ebu Davud, 5095) Ebudderda dedi ki, ben Resûlullah (s.a.v) in şöyle buyurduğunu işittim: Kim bir yola girer orada ilim tahsil ederse Allah (c.c) onu cennete giden yollardan birine girdirir, melekler ilim tahsil edenlerden memnuniyetlerinden dolayı kanatlarını (talebelerin ayaklarının altına) sererler. Âlimler için gökte ve yerde olanlar ve suyun içinde bulunan balıklar istiğfar ederler. İlim sahibinin ibadet sahibine üstünlüğü, ondördüncü günde ayın diğer yıldızlara olan üstünlüğü gibidir. Gerçekten ilim adamları Nebilerin varisleridirler. Hakikatte Nebiler, altın ve gümüş miras bırakmadılar. Lâkin ilim mirası bıraktılar, kim ilim öğrenirse peygamberlerin mirasından hissesini fazlasıyla almış olur. (Ebu Davud, 3641) Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, "Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur" dedi: "Her kim bir dostuma düşmanlık ederse, ben ona karşı harb ilân ederim. Kulum, kendisine emrettiğim farzlardan, bence daha sevimli herhangi bir şeyle bana yakınlık sağlayamaz. Kulum bana (farzlara ilâveten işlediği) nafile ibadetlerle durmadan yaklaşır; nihayet ben onu severim. Kulumu sevince de (âdeta) ben onun işiten kulağı, gören gözü, tutan eli ve yürüyen ayağı olurum. Benden ne isterse, onu mutlaka veririm, bana sığınırsa, onu korurum." 7

8 HELAL KAZANÇ Mehmet TALU Kazanç mutlaka ama mutlaka helal ve temiz olmalıdır: Çünkü Mü min bir kimse her şeyden önce helal ve temiz olan şeyleri tüketmek zorundadır. Yediği veya kullandığı şeylerde maddî ve manevî bir kir bulunduğu takdirde yaptığı ibadetlerin kabul edilmeyeceğini, Ebû Hureyre (R.A.) den rivayete göre Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle haber veriyor: 8 İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki, faiz yemeyen hiç bir kimse kalmayacaktır. Öyle ki, doğrudan yemeyene de tozu-buharı bulaşacaktır. Ey insanlar! Şüphesiz ki ALLAH Teâlâ tayyip yani her türlü noksanlıklardan beridir, temizdir. Tayyipten başka bir şey kabul etmez. ALLAH Teâlâ nın Mü minlere emrettiği şeyler, Resullere emretmiş olduklarının aynısıdır. Nitekim ALLAH Teâlâ peygamberlere: Ey Peygamberler! Tertemiz ve helal olan şeylerden yeyin; salih ameller yapın. Ben sizin yaptıklarınızı hakkıyla bilmekteyim. [1] emretmiş, Mü minlere de: Ey iman edenler! Size verdiğimiz rızıkların tertemiz ve helal olanlarından yeyin, eğer siz yalnız ALLAH Teâlâ ya kulluk ediyorsanız, O na şükredin. [2] diye emirde bulunmuştur. Sonra seferi uzatıp, saçı-başı dağınık, toztoprak içinde kalan ve elini semaya kaldırıp: Ey Rabbim, ey Rab-

9 bim diye dua eden bir yolcuyu zikredip, buyurdu ki: Bu yolcunun yediği haram, içtiği haram, giydiği haramdır ve netice itibarıyla haramla beslenmektedir. Peki böyle bir kimsenin duası nasıl kabul edilir? [3] Görülüyor ki, Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz hac, cihad, sıla-i rahim, rızık kazanmak ve müstehap olan ziyaretler gibi itâatlerden birini yapmak için uzun yola çıkan, fakat yediği, içtiği herşeyi haram olan, yâni haramdan beslenen bir kimsenin dua ve itaatının kabul edilmeyeceğini beyân buyurmuştur. Bu bakımdan Müslüman bir kimse önce yiyip-içtiğinin maddî-manevî temizliğine çok dikkat etmelidir. Aksi takdirde duası ve ibadeti kabul edilmeyecektir. Bu noktada bütün ibadetlerin ALLAH Teâlâ katında bir nevi dua olarak yükseldiğini hatırlamamız gerekir. Öyle ise maddî ve manevî temizlik olmadı mı, ibadetlerimizin hiçbiri makbûl olmayacaktır. Bu sebeple Müslüman helâl mal kazanarak, helâlinden yemeli ve helâlinden yedirmeli; haram maldan sakınmalıdır. Hadis-i şerifte geçen âyet-i kerimelere göre, ta Hz. Âdem (A.S.) dan beri bütün peygamberlere ve dolayısıyla insanlara helal ve temiz şeylerin yenmesi emredilmiştir. Müslüman bir kimse, haram kazanç ve servetten ateşten kaçtığı gibi kaçar. Çünkü haram para ve kazanç ateştir, yakar. Helal ve tertemiz az para, az mal; haram ve necis çok paradan, çok maldan bin kere, milyon kere hayırlıdır. Bir materyalist dinsiz, haram ile helal arasındaki farkı ayırt edemez, Müslüman ayırt eder. Bir adama radyasyonlu beşi bir yerde altınlar verseler, aklı varsa bunları almaz. Çünkü radyasyon onu öldürür. Haram para ve servet de böyledir. Talip olmayınız, manen ölürsünüz, cehenneme düşersiniz, ebedî saadetinizi yitirirsiniz. Daha açık konuşayım: Belânızı bulursunuz. İslâm dini, insanın mal kazanıp zengin olmasına engel olmaz. Tam aksine, çalışıp çabalamayı, elinin emeğiyle geçinmeyi ve başkasına muhtaç duruma düşmemeyi tavsiye eder. Bütün bu konularda koyduğu tek prensip, malı ve mülkü helâl yollardan kazanmak, haram yollara sapmamak ve malın hakkını vermektir. Fakat sadece meşru yollardan kazanmakla iş bitmemekte, kazancın nereye ve nasıl sarf edildiğinin de bilinci içinde olunması gerekmektedir. Bunlar yerine getirildiği takdirde, kişinin Allah huzurunda hesap verebilmek için üzerine düşen asgarî şatlara uyduğu söylenebilir; istenilen de bundan ibarettir. Helal rızık için çalışmak, her Müslüman için farzdır. Ebu Seid (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: En faziletli amel helal kazançtır. [4] Abdullah b. Abbas (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Helali aramak, taleb etmek cihattır. Muhakkak ki, ALLAH Teâlâ sanatkâr Mü min kulunu sever. [5] Enes b. Malik (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Helalin ne olduğunu öğrenip onu kazanmaya çalışmak her müslümana vaciptir. [6] Es-Seken (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Helali ara- 9

10 ve helâl yoldan kazanılmaya çalışması emredilmektedir. Herkes kendisine takdir ve tâyin edilmiş olan rızkının tamâmını almadıkça ölmiyeceğine göre bunun gecikmesi, sahibini mutedil yoldan saptırmama-lıdır. Mü'minler rızıklarını helâl yoldan ve olgunluk içinde aramalıdır. Haramdan sakınmalıdır. Ebû Humeyd es-sâidî (R.A.)den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Dünya malını taleb etmekte dikkatli ve güzel davranınız. Çünkü herkes kendisi için yaratılmış olan dünyalığa müyesser yani kazanmaya hazırlatılmış durumdadır. [9] Abdullah (R.A.)den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Helal rızık aramak dini yükümlülüklerden bir farzdır. [10] Hz. Ali (R.A.)den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Şüphesiz ALLAH Teâlâ, helal rızık arama yolunda kulunu yorgun düşmüş görmekten hoşlanır. [11] MÜSLÜMAN HELAL KAZANMALI, HARAM KAZANÇTAN SAKINMALIDIR yıp taleb etmek; ALLAH Teâlâ nın yolunda kahramanca savaşmak gibidir. Helali arayıp taleb etmekten dolayı yorgun geceleyen kimse, ALLAH Teâlâ kendisinden razı olmuş olduğu halde gecelemiş olur. [7] Cabir b. Abdullah (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Ey insanlar! ALLAH'tan korkunuz ve dünyalığı isteme hususunda dikkatli ve güzel davranınız. Her türlü aşırılıktan, ifrad ve tefritten sakınınız. Çünkü hiçbir kimse, rızkı gecikse bile AL- LAH'ın kendisine taktir ettiği rızkını tamamlamadan ölmeyecektir. O halde rızık talebinde ALLAH'tan korkunuz.. Ve dünyalığı isteme hususunda dikkatli ve güzel davranınız, gayr-ı meşru yollara sapmayın. Helal olan dünyalığı alınız ve haram olanı terkediniz. [8] Bu hadis-i şerifte, dünya malı ve rızkı taleb edilirken çok dikkatli olunması, yani talepte kusur edilmemesi ve aşırı hırsa da kapılmaması, bunun meşru 10 Mallarınızı aranızda haksız sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanların mallarından bir kısmını, yalan yere yemin ve şahitlik gibi haram yollardan yemeniz için o malları hakimlere, reislere, yetkili idarecilere, mahkeme hakimlerine el altından vermeyin. [12] Bu âyet-i kerimede işaret edilmek istenen mana, daha ziyade rüşvet ve çıkarcılıktır. Binaenaleyh aldatma ve dalavere ile elde edilen bütün kazançlar haramdır. Havle el-ensariyye (R.A.)den rivayete göre Hz.Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Birtakım adamlar vardır, ALLAH ın mülkünden haksız bir surette mal elde etmeye girişirler. Halbuki bu, kıyamet günü onlara bir ateştir, başka değil. [13] Müslümanın en başta gelen vazifelerinden biri helal dairede yaşamak, helal kazanmak ve helal yolda harcamaktır. ALLAH Teâlâ bizi imtihan etmek için bazı şeyleri haram, bazılarını da helal kılmıştır. Fakat

11 helal dairesini o kadar geniş tutmuştur ki, harama girmeye ne ihtiyaç, ne de mecburiyet vardır. Sonra haram daireyi mayınlı bölge gibi tehlikelerle doldurmuş, helal daireyi de meyvelerle dolu güllük gülistanlık bir bahçeye döndürmüştür. Numan b. Beşir (R.A.) den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Şüphesiz helal belli, haram da bellidir. Ama ikisi arasında helal mı haram mı belli olmayan birtakım şüpheli şeyler vardır ki, onları insanlardan bir çoğu bilmez. Şimdi bu şüpheli şeylerden her kim sakınırsa ırzını yani haysiyetini de dinini de kurtarmış, korumuş olur. Her kim de bu şüpheli şeylere dalarsa her an harama düşebilir. İçine girmek yasak olan koru etrafında davarlarını otlatan bir çobanın davarlarını oraya kaçırması çok yakin olduğu gibi. Dikkat edin, haberiniz olsun ki: Her padişahın kendisine mahsus bir korusu vardır. Dikkat edin, gözünüzü açın... ALLAH'ın yeryüzündeki korusu da haram ettiği şeylerdir. Dikkat edin, agâh olunuz... Bedende bir et parçası vardır ki, bu parça iyi olursa bütün beden de iyi olur. Bozuk olursa, bütün beden bozulur. Dikkat edin... İşte o et parçası kalbdir. [14] Ulemanın beyanına göre bu hadisin yüksek mertebede olmasına sebeb: Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimizin bunda yiyecek, içecek, giyecek gibi şeylere, nikâh ve saireye tenbih buyurmuş olması ve bunların helâlden olmasına dikkat çekmesi, helalın nasıl bilineceğine irşad buyurması, şübheli şeyleri terketmeye teşvik etmesidir. Resûlullah (S.A.V.) efendimiz bunları korunan bir yeri misal olarak izah etmiş, sonra dikkati gereken en mühim noktaya temas ile bunun kalb olduğunu bildirmiştir. Selman-ı Farisî (R.A.)den rivâyete göre, Resûlullah (S.A.V.) Efendimize yağ, peynir ve hayvan derilerinden yapılan elbiseleri giymenin hükmü soruldu da şöyle buyurdular: Helal ALLAH Teâlâ nın kitabında helal kıldığı şeylerdir. Haram da; yine ALLAH Teâlâ nın kitabında haram kıldığı şeylerdir. Hakkında sükut ettiği şey ise affedilmiştir. Onun hakkında sual külfetine girmeyiniz. [15] Bu hadis-i şerif, haramların ve helallerin miktarını, neler olduğunu sadece Kur an-ı Kerim in beyanlarına bağlamaktadır. Bu husus Kur an-ı Kerim de 11

12 ya açık bir surette ya da mücmel olarak gelmiştir. Ayet-i kerimede: ALLAH ın Resûlü size her ne getirdi, size ne verdi ise onu alın, her neden de yasakladı ise onu terk edin, ondan sakının. [16] buyrulmuştur. Bu ayet-i kerimede Kur an-ı Kerim de açık olarak zikri geçmediği halde Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz tarafından beyan edilen haramlar da mücmel olarak ifade edilmektedir. Ebu Hureyre (R.A.) den rivâyete göre, Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz: İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki, o devirde kişi ele geçirdiği malı helâldan mı, yoksa haramdan mı kazandığına hiç aldırmayacak. [17] Buyurdu. Esas mesele mal-para kazanmak değil, helal kazanmak olmalıdır. Haramda hayır yoktur, bereket yoktur. Midelerine girenlerin helal mi, haram mı olduğunu araştıranlar iman bakımından yükselirler. Kazançları-nın helalliğini düşünmeden dünyalık peşinde koşanlar ise önce mide fesadına uğrarlar, sonra da huzurları kaçar, manen yükselemez, alçalırlar. Ne ibadetlerinin,ne de yaptıkları iyiliklerin zevkine varabilirler. Bir kimsenin servetinin nereden geldiğini öğrenmek istiyorsanız, nereye harcadığına bakınız. Çünkü kötü kazançlar israfa harcanır. Kişinin servetinin kaynağını araştırmaması, dâima murakabe üzere bulunmaması dîn zayıflığından ve îmân gevşekliğindendir. Bir de bu aldırmamazlık fitne ve fesadın umûmîleşmesi, ahlâksızlığın halk arasında genişleyip yayılmasından olur. Bu hadis-i şerifte amellerin muhasebesini terk etmekten sakındırma vardır. Çünkü malın insanlar arasında uyandırdığı fitne çok şiddetlidir. Haramlar, ALLAH Teâlâ ile kullarının arasına girer ve dualarının kabûlünü önler, engel olur. Bunun için ALLAH Teâlâ, bütün Peygamberlere ve onların sonuncusu olan Hz.Muhammed (S.A.V.) Efendimize: 12

13 Ey Peygamberler! Temiz olan şeylerden yeyin; güzel işler yapın. Ben sizin yaptıklarınızı hakkıyle bilmekteyim. [18] buyurarak, kendisinin bir lütfu olan güzel ve helal rızıklardan yararlanmalarını, arkasından da salih amelleri işlemeyi emretmektedir. Enes b. Malik (R.A.) şöyle dedi: - Dedim ki, Yâ Rasûlellah! Beni duası kabul edilmiş bir kimse kıl! Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz: Ey Enes! Kazancını helâl, tayyib kıl ki, duan kabul olsun! Zirâ kişi ağzına haram bir lokma götürürse, duası kırk gün kabul olunmaz. [19] Buyurdu. Bunun sebebi, vücuda giren bir lokmanın tamamen tasfiyesinin biyolojik olarak kırk günde gerçekleşebilmesi keyfiyetidir. Bu hadis-i şerifler, mü mini kazanç hususunda dikkatli olmaya, haram bulaşıyor mu bulaşmıyor mu araştırmada bulunmaya sevketmektedir. Dikkatsizlik sebebiyle, haramla bulaşan rızkın tüketilmesi, kişiyi duası kabul edilmeyenler zümresine dahil edebilecektir. Şu halde haramla beslenme de böyle bir neticeye götürecek sebeplerden biri olmaktadır. Rabbimiz muhafaza buyursun. Amin. İbadet ve duaların makbuliyeti yenilen lokmaların manevi durumuyla yakından alakalıdır. Zira helal lokma vücutta kulluk enerjisini meydana getirir. İnsanların isyanının sebebini haram lokmada aramak gerekir. Çünkü haram lokmayla beslenen bir vücudun ibadete meyilli olması mümkün değildir.haramla beslenen bir vücut, ibadetlere değil, şehvete meyillidir. Haramla beslenenler şehvet tüccarıdır. Şeytan haram yiyenlerin dostudur, onların yoldaşları şeytandır. Şeytan onları gaflete, günaha sevkeder, ibadetlerden uzaklaştırır. Hz.Mevlana'nın diliyle: Bilgi de hikmet de helal lokmadan doğar; aşk da, merhamet de helal lokmadan meydana gelir. Bir lokmadan haset, hile doğarsa, bilgisizlik, gaflet meydana gelirse sen o lokmanın haram olduğunu bil. Hiç buğdayını ektin de arpa çıktığını gördün mü? [20] Kemale erenler, ancak midelerine gireni kontrol etmekle kemale erebilmişlerdir. Kişinin dindarlığı ekmeğinin helalliği nispetindedir. Yerken ağıza girene, konuşurken ağızdan çıkana dikkat etmek gerekir. Müslüman mutlaka çalışıp kazanmalı, çevresine faydalı olmalı, alan el değil veren el olmalıdır. Ancak çalışıp kazanma meşru yollarla yapılmalıdır. Kazançta esas olan çokluk değil, helalliktir. Niceleri vardır ki kazandıkları hesapsız servet bir anda yok olup gider, ne kendisine ne de başkasına fayda sağlar. Niceleri de vardırki çok küçük bir kazançla mutlu bir şekilde yaşar, çevresine hesapsız yardımları dokunur. Hz.Aişe (R.Anha) validemizden rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) efendimiz şöyle buyurdu: Muhakkak ki, kişinin yediği en temiz yemek, kendi kazancından olanıdır. Çocuğu da kendi kazancındandır. [21] Rafi b. Hudeyc (R.A.)den rivayete göre Resûlullah (S.A.V.) efendimize hangi kazancın daha faziletli, daha hayırlı olduğu sorulmuş, Resûlullah (S.A.V.) efendimiz de: Kazancın en hayırlısı, insanın kendi eli ile olan amelidir. Sanat ve işidir. Ve her bir mebrur = hileden, hıyanetten beri, iyilik ile beraber olan satış muamelesidir. [22] Buyurdu. Hadis-i şerif, kişiye en temiz mal olarak, kendi gayretiyle kazandığı malı olduğunu göstermektedir. Bu sanatla olmuş, ticaret veya ziraatle olmuş farketmez. Yeter ki meşru kazanç yollarından biriyle olsun. Hadis-i şerifte ifade edilen ikinci husus, evlad malının anne veya babaya helal olduğu, adeta kendi malı durumunda bulunduğudur. Bir de helal kazanabilmek için haram kazanç yollarını iyi bilmek ve o haram alanın içerisine düşmemek gerekir. Mesela: Bir şeyin kullanılması, yenilmesi-içilmesi haramsa onun ticareti de haramdır. Bu haram olanın zıddı ise mübah ve helal olanı oluşturur. Bir mü min faizden elde edilen kazançtan son derece kaçınmalıdır. Çünkü ALLAH Teâlâ, faizi kesinlikle haram kılmıştır. Şu ayet-i kerime faizin kesin 13

14 haramlığını ilginç bir benzetmeyle ortaya koymaktadır: Ey iman edenler! ALLAH'tan korkun. Eğer gerçekten mü minseniz, eğer gerçekten inanıyorsanız mevcut faiz alacaklarınızı terkedin." "Şayet faiz hakkında söylenenleri yapmazsanız, bunun ALLAH'a ve peygamberine karşı açılmış bir savaş olduğunu bilin. Eğer tevbe edip vazgeçerseniz, sermayeniz sizindir; ne haksızlık etmiş ne de haksızlığa uğramış olursunuz. [23] Ebu Hureyre (RA.)den rivayete göre Hz. Peygamber (S.A.V.) Efendimiz şöyle buyurdu: Yedi helâk ediciden sakının! - Onlar nelerdir, Ya Resûlellah! Bunun üzerine Resûlullah (S.A.V.) Efendimiz: ALLAH a şirk koşmak, sihir, ALLAH ın öldürülmesini haram kıldığı bir canı haksız yere, şer i bir hüküm olmaksızın öldürmek, faiz yemek, yetim malı yemek, cihaddan kaçmak ve her şeyden habersiz namuslu mü min bir kadına zina iftirasında bulunmak. [24] Buyurarak faizi, kişiyi helâk edici, cehenneme sürükleyici yedi büyük günahtan biri olarak açıkladığı gibi insanlığın gelecekteki faiz batağına saplanmasıyla da ilgili olarak, Ebu Hureyre (RA.) den rivayete göre şöyle buyurdu: İnsanlar üzerine öyle bir zaman gelecek ki, faiz yemeyen hiçbir kimse kalmayacaktır. Öyle ki, doğrudan yemeyene de tozu-buharı bulaşacaktır. [25] Faizden tozun-buharın bulaşması, faiz muâmelesine şâhidlik, kâtiplik yapmak veya faiz yoluyla elde edilen kazançtan verilen ziyafetten yemek, böyle bir kazançla satın alınan hediyeyi kabul etmek.. gibi değişik şekillerde olabilir. Bu durumda, öyle bir zaman olacak ki, bu devrede kişi, bilfarz, hakikî fâizden kaçınsa bile, dolaylı şekilde gelecek fâiz bulaşmalarından kendini kurtaramayacaktır. Bu hadis nokta-i nazarından, muâmelâtının esası fâize dayanan banka dâhil, bütün benzer müesseseler mevzuunda mümin Müslümanların dikkatli olmaları gerekir. Şu veya bu mülâhaza ve gerekçelerle, bulaşmak zorunda kalınan veya bulaşmak zorunda kalındığı zannıyle bulaşma şıkkı tercih edilen fâiz li muamelelere, hiçbir surette kesin bir ifade ile fâiz değildir veya câizdir diye fetva vermemek gerekir. Fetva, büyük mesûliyet işidir. Dâima ihtiyat şıkkını tercih etmek en muvafıkıdır. İslâm ulemasının ittifakla benimsediği umumî bir prensip mevcuttur: Bir meselede helâl ve haram ihtimali beraberce var ve fakat birini tercihe karine yok ise, ihtiyaten haram olma şıkkı esas alınır. Yani şüpheli şeylerden kaçmak esastır. Binâenaleyh, fâiz şüphesi olan muamelelerin fâiz olduğunu esas alıp, kaçınmaya çalışmalı, kaçınamıyor isek tevbe ve istiğfarı elden bırakmamalıyız. Her hâl u kârda haram değil diye fetva vermekten zinhar kaçınmalıyız, bu ebedî hayatımızı mahvedecek bir hata olur. Bütün ihtilallerin, ictimâî fesadların, huzursuzlukların, ahlâksızlıkların temelinde sen çalış ben yiyeyim düşüncesi yatar, bunu da Faiz besler. Faiz atalet verir, çalışma şevkini söndürür. Müslümanlara mutlak bir zarardır. Dinin hükmü: Faiz haramdır! Hakkın yoktur; dönmeli! Dinlemeyen bu emri, yer bir sille. Daha müdhişini yemeden bu emri dinlemeli. Faiz şüphesi olan muamelelere, fetva vermemenin şu dünyevî faydası da gözden ırak tutulmamalıdır: Bu meselede vicdanen huzursuz olan mü'min, vicdanını huzura kavuşturacak müessese arayacak, nazariyat geliştirecek, maddî teşebbüste bulunacak, bu vâdide öncülük edenleri destekleyecektir. Bir kelime ile İslâmî tarzın arayışını devam ettirecektir. Karşısına çıkan iki müesseseden faiz endişesi daha az olan öbürünü tercih edecektir. ALLAH'a binler hamd, mü'minler fâiz mevzuunda bugüne kadar ihtiyat tavırlarını koruyabilmişler ve son zamanlarda kâr ve zarar ortaklığına dayanan yeni banka modellerinin fiiliyata geçmesine zemin hazırlamışlardır. Bu çeşit müesseselerin daha da gelişeceğini ümitle bekleyebiliriz. Özellikle günümüzde faizi meşrulaştırmak için bilgiyi kötü yolda kullanmak isteyen kişiler; istih- 14

15 lak/tüketim, istihsal/üretim faizi ayrımı yaparak dinimizin yasakladığı çeşidin istihlak/tüketim faizi olduğu iddiasında bulunuyorlar. Kur an ve Sünnete bağlı iktisadi bir projeyi güncelleştiremeyen insanlar, müslümanları değil de yaşadıkları sistemi rehabilite etmek için bu tip fetvalar vermekten sakınmıyorlar. Halbuki ehil olan insanlar içtihadi faaliyette bulunup konuyla ilgili vahiy merkezli çözümler üretseler, mü min insanlar da böyle bir harama düşmekten kurtulurlar Kısacası: Sağlıklı fertlerden oluşan sağlıklı bir toplum oluşturmak isteyen Dinimiz, helal kazanca büyük bir önem vermiş ve her türlü haram kazanç yolunu yasaklamıştır. Helal bir kazanç için insan gayret gösterirken hiçbir çaba onu: Onlar, ne ticaret ne de alış-verişin kendilerini ALLAH'ı anmaktan, namaz kılmaktan ve zekât vermekten alıkoyamadığı insanlardır. Onlar, kalplerin ve gözlerin allak bullak olduğu bir günden korkarlar. Çünkü o günde ALLAH, onları yaptıklarının en güzeli ile mükâfatlandıracak ve lütfundan onlara fazlasıyla verecektir. ALLAH, dilediğini hesapsız rızıklandırır. [26] Âyet-i kerimelerinde buyrulduğu gibi, ALLAH ı zikretmekten, hakkıyla namaz kılmaktan ve zekatı vermekten tutkuya kaptırıp alıkoyamaz. Güçlü olup ve bu gücü ALLAH yolunda kullanmanın önemini mü minler olarak kavramalıyız ve en büyük ticari kazancın da: Ey iman edenler! Sizi acı bir azaptan kurtaracak ticareti size göstereyim mi? Seveceğiniz başka bir şey daha var: ALLAH'tan yardım ve yakın bir fetih. Müminleri bunlarla müjdele. [27] Ayet-i kerimelerinin işareti ile imanı ve ALLAH için cihad ederek ahiret için yatırım yapmakta olduğunu bilmeliyiz.... [1] Mü minûn sûresi:51 [2] Bakara sûresi:172 [3] Müslim, Zekât:65, No:1015, 2/703; Timizî, Tefsir, No:2992 [4] Münavi, Feyzul-Kadir,No:1238; 2/34 [5] Fevaid-i Muhammed b. Mihled, 1/27, No:26, Müsned-i Şihab, 1/83, No:82 [6] Taberani; el-mu'cemü l-evsat: No:8606; 9/278 [7] Beyhaki, Şuabül İman, Babut-tevekkül, No:1232, 2/86 [8] İbniMace,Ticarat:2, 2/725, No:2144; Hakim,Müstedrek,2/4. [9] İbniMace,Ticarat:2, 2/725, No:2142 [10] Taberani, Mu'cemul-Kebir [11] Camiul-Ehadîs, 8/247, No:7233 [12] Bakara sûresi:188 [13] Buhârî, Hums:7, 3/1135, No:2950; Tirmizî, Zühd:41 [14] Buhari, İman, 39, Büyû; 2 Müslim, Müsakat: 107,108, Ebû Davut, Büyû; 3, Tirmizi, Büyû; 1 Nesai, Büyû; 2 Kudat 1, İbn-i Mace, Fiten 14 [15] Tirmizî, Libas:6, No:1726; İbn-i Mace, Et ime:60 [16] Haşr sûresi:7 [17] Buhârî, Büyû:7, 23; Nesâî, Büyû:2 [18] Mü'minûn sûresi:51 [19] Aynî, Umdetul-Kârî, 17/260, Deylemî, Firdevs, 5/363, No:8446 [20] Tahirul-Mevlevi, Şerhi Mesnevi,3/ [21] Ebu Davud, Büyû:79; Tirmizî, Ahkam:22; Nesâî, Büyu:1; İbnu Mace, Ticarat:1,, 64 [22] Taberanî el-mu cemü l-kebir; No: 4411; 4/276, A. b. Hanbel; No: 16814; 4/141 [23] Bakara sûresi: [24] Buhârî, Vesaya: 24, No: 2615, 3/ 1017; Müslim, İman:145, No:89, 1/92 [25] Ebu Dâvud, Büyû:3. 3/348, No:3331; Nesâî, Büyû:2; İbn-i Mâce, Ticârât:58 [26] Nûr sûresi:37-38 [27] Saf sûresi:10-13 ALLAH'a ve Resûlüne inanır, mallarınızla ve canlarınızla ALLAH yolunda cihad edersiniz. Eğer bilirseniz, bu sizin için daha hayırlıdır. İşte bu takdirde O, sizin günahlarınızı bağışlar, sizi zemininden ırmaklar akan cennetlere, Adn cennetlerindeki güzel meskenlere koyar. İşte en büyük kurtuluş budur. 15

16 Üzümü Yemeden Önce Nihat MORGÜL 16 Ey Peygamberler! Temiz olan şeylerden yiyin; güzel işler yapın. Ben sizin yaptıklarınızı hakkıyla bilmekteyim. İslam terbiyesinde, insanın çocukluğunda ilk öğrendiği ilkelerden biri helal ve haram kavramıdır. Helal Allahın yapılmasını onayladığı, istediği, izin verdiği davranışlardır. Haram ise Allahın yapılmasına izin vermediği, yasakladığı fiillerdir. Helal olan işlerde insanın faydasına bir durum varken haramlar mutlaka biz bilelim veya bilmeyelim insanın veya toplumun aleyhinedir. Helal ve haram Allahın insan hayatını disipline eden, onu düzenleyen bir otokontrol sistemi gibidir. Helal ve haram Allahın çizgileri ve sınırlarıdır. Bu sınırlara dikkat etmeyenler ve hayatını keyfemayeşa (dilediği gibi), sınırsız ve sorumsuz yaşayanlar, bunu özgürlük zannederek haddi aşarlar. Kendi sınırlarını, alanlarını geçip başkasının hududuna tecavüz ederler. Zaten dünyadaki tüm kavgalar, çekişmeler, kaoslar, zulümler bazı insanların kendi alanlarıyla, imkânlarıyla, dünyalıklarıyla, kendi elindekiyle yetinmeyip başkasının elindekine de sahip olmak istemesinden kaynaklanmaktadır. İnsan başkasının elindekini de her ne yolla olursa olsun elde etmek isteyince zulme, güce, haksızlığa başvurmaktan geri durmuyor. Bu hırs, insanlığa tarihten bu yana kan ve gözyaşından başka bir şey getirmiyor. Nitekim Allah Teâlâ Tekasur suresinin ilk ayetinde çok kazanma arzusu sizi helak

17 etti buyuruyor. Hakikaten son iki yüzyıldaki dünyada meydana gelen savaşlar ve acıları göz önüne aldığımızda bunların sebebinin başka milletlerin elindeki yer altı ve yer üstü zenginlikleri elde etmek ve onlara sahip olmak düşüncesinden başka bir şeyin olmadığını görüyoruz. Görüyoruz ve insanın Allah ın terbiyesine, sınırlarına, uyarılarına ne kadar muhtaç olduğunu anlıyoruz. Toplum ve devletlerin hayatında böyle olduğu gibi tek tek fertlerin hayatında da durum aynı. Bugün herkes toplumda meydana gelen sapkın olaylardan, cinayetlerden, hırsızlıklardan, arsızlıklardan şikâyet etmektedir. Üç kuruş için en yakınlarını canice öldürenleri, soygunculuğu marifet bilenleri medyadan duyuyoruz. Her geçen gün mal, can, namus ve nesil emniyetimizden endişe ediyoruz. Endişe ettiğimiz halde toplum olarak dini, dindarlığı, Allah korkusunu, nesillerimize din eğitimi vermeyi de ihmal ediyoruz. Bunu hafife alıyoruz ve belki yeterince önemsemiyoruz. Oysa fert ve toplumun huzuru yeni nesle Allah korkusunu ve helal haram duygusunu vermekten geçer. Hiç kuşkusuz, insan eğitiminin, ahlakının, karakterinin oluşmasında yediklerinin de büyük etkisi vardır. Sonuçta yediklerimiz sadece bedenimizi beslemiyor, ruhumuzu ve karakterimizi de meydana getiriyor. Bu manada Allah Teâlâ kuranda birçok ayette helal yiyeceklerden beslenmemiz konusunda bizi uyarıyor. Örneğin bir ayette; Ey Peygamberler! Temiz olan şeylerden yiyin; güzel işler yapın. Ben sizin yaptıklarınızı hakkıyla bilmekteyim. buyuruyor. Bu ayet yiyeceklerle davranışlarımızın arasında direk bir bağ olduğunu da açık bir şekilde ifade ediyor ve bizim dikkatimizi yediklerimize çeviriyor. İyi ve güzel davranışlar ancak helal ve temiz kazançlarla elde edilebilir. Haram ile beslenen vücutlardan Allahın rızasına uygun ameller meydana gelmez. O halde insan terbiyesi insan doğmadan önce annesinin yediklerine dikkat etmesiyle başlar. Anneler babalar helal rızıkla beslenmeli ki salih evlatlar dünyaya getirsinler. Doğan çocuklar erdemli, karakterli, şahsiyetli, imanlı, ihlâslı büyük insanlar, büyük âlimler, büyük fatihler olsunlar. İnsanlığa bu nesiller eliyle huzur gelsin, emniyet gelsin, barış gelsin. Bunun için de çok kazanmak değil, helalinden kazanmak ve helal rızık yemek diye bir ilkemiz, bir derdimiz, bir hedefimiz olmalıdır. Çocuklarımıza da bunu öğretmemiz gerekir. Bizim Türkçemizde helal lokma yemek ve boğazından haram lokma geçmemek diye iki güzel deyimimiz vardır. İslam terbiyesiyle yetişen insanımız, bu ikisine azami dikkat eder. Bilir ki helal lokma, güzel nesil demektir, ailede huzur demektir, çocuk için ahlak ve saygı demektir, memleket için vefa ve sadakat demektir. Vücuda giren haram lokma ise, ahlaksızlık, ihanet, terbiyesizlik olarak kendini belli eder. Haram lokma yiyen huzur bulamaz, kendine, ailesine ve çevresine huzur veremez. Haram lokma yiyen vatanına, milletine, değerlerine sadık kalamaz, ihanet eder. Haram lokma yiyen annesine, babasına, büyüklerine, âlimlere, fazıllara saygı gösteremez ve onlardan saygı görmez. Haram tatlıdır derler. Şeytan onu insana güzel ve hoş gösterir. İnsan da nasıl olsa geliyor der ve geliş yolunu sormaz. Üzümü ye, bağını sorma yanlış anlayışı onu felakete sürükler. Bir müddet sonra bu haram insan vücuduna girip yerleşince insan bundan da rahatsızlık duymamaya başlar. Bu insan giderek haram bataklığına battıkça batar. Bir noktaya gelir ki Allah korusun insanın geri dönüşü de olmaz. Malı, evlatları, kazandıkları, huzuru kaybolur gider. Ancak büyük felaketler, acılar ve ızdıraplar, büyük şoklar insanın aklını başına getirebilir. Allah korusun. Hazreti peygamberimizin tavsiyesine kulak vermeliyiz. "Meşru bir işten helal rızık kazanan kimse o işe devam etsin. Aşırı hırsların kurbanı olmamalıyız. Üzümü yemeden önce bağını sormalıyız ki huzur bulalım. Unutmayalım ki haram lokma hiç kimseye mutluluk getirmemiştir. Toplumsal ve kişisel problemlerimizin çözümü öncelikle nefsimizi ve neslimizi helal rızık ile beslemekten geçiyor. Allah hepimize helalinden yemeyi nasip etsin. Boğazımızdan haram lokma geçmekten bizi muhafaza etsin. Vesselam. 17

18 HELAL VE TEMİZ OLARAK YİYİN Allah'ın size rızık olarak verdiklerinden helal ve temiz olarak yiyin. Kendisi'ne inanmakta olduğunuz Allah'tan korkup-sakının. (Maide Suresi, 88) Fuat TÜRKER Sağlık, Allah ın, Rahman sıfatının tecellisi olarak dünya hayatında insana verdiği en önemli nimetlerden biridir. Kuşkusuz sağlık, iman ile birlikte yaşandığında önemi daha iyi kavranır ve şükür vesilesi olur. Peygamberimiz (sav) sağlığın cennet nimeti olduğunu şu hadisiyle bildirir: 18 "Kim, evinin hayır ve bereketini Allah Teala Hazretlerinin artırmasını diliyorsa, yemeğe otururken ve yemekten kalkarken ellerini yıkasın." Mu'âz bin Abdullah babasından ve amcasından anlatır: "Peygamber(sav) buyurdu ki: "Zenginlik hoştur, takva ile olursa zarar vermez. Sağlık, takva ile olursa, zenginlikten üstündür. Sağlıklı olmak, cennet ni'metlerindendir. Müslüman farz kılınan günlük ibadetleri yaparken gösterdiği duyarlılığı, temizlik için de gösterir. Yüce Allah, Kur an ayetlerinde temizliğin önemine dikkat çeker, temizlenenleri sevdiğini haber verir.

19 Temizliğe bu kadar dikkat çekilmesinin bir nedeni de, temizliğin insan sağlığını korumadaki önemli rolüdür. Mikroplar, kirli ortamlarda rahatlıkla çoğalıp insan sağlığını tehdit eder. Peygamberimiz (sav) de Temizlik, imandandır. buyurarak bu konunun önemini vurgular. Din ahlâkından uzak, Kur an ahlâkının kazandırdığı ince düşünceden yoksun bir insan, maddi ve manevi temizliği gerçek anlamda bilemez. Bu insan muhtemelen temiz olanı kirli olandan ayırt edebilecek ve pis olandan rahatsızlık duyacak bir bilince de sahip olamaz, Kur an ahlâkını yaşayan insanların temizlik konusundaki duyarlılıklarını anlaması da beklenemez.toplumda, Kur an daki temizlik anlayışına uygun yaşamayan bu insanların, kendilerince geliştirip uyguladıkları birçok mantık vardır: UMURSAMAZLIK Cahiliye toplumu bireylerinde 'birşey olmaz' mantığına çok sık rastlanır. Bu çarpık mantığa göre kişi, doğruyu bildiği halde yanlış olanı seçer. Örneğin manavın, tatması için ken- disine uzattığı meyveyi birşey olmaz der, yıkamadan ağzına atar ve yer. Oysa bedenimiz, Allah'ın lütfettiği en büyük nimetlerden biridir; bizler ona özen göstermekle sorumluyuz. Sağlığımızı etkileyen bu sorumluluğu ciddiye almayarak, umursamaz davranmak, Allah'ın beğenmeyeceği bir davranıştır. Bu yapıdaki kişiler, çevrelerine karşı da duyarlı davranmaz; pislik ve dağınıklıktan rahatsız olmaz, temizlemeyi düşünmek bir yana pisliklere aldırış dahi etmezler. ÜŞENMEK Bir başka yanlış düşünce de 'üşenme' mantığıdır. Kuran ahlâkında yeri olmayan üşengeç ahlaka sahip insan, doğru olanı bilir, vicdanen de kabul eder ancak uygulamada tembellik gösterir. Örneğin, yemeğe başlamadan önce ellerin yıkanması gerektiğini herkes bilir. Eğer bir kişi yemek yemeye ya da hazırlamaya ellerini yıkamadan başlıyorsa, bunun en önemli nedeni üşenmesidir. Neden böyle yaptığı sorulacak olsa, muhtemelen az önce ellerini yıkadığı cevabını verecektir. Acaba geçen o süre boyunca hiçbir şeye dokunmamış mıdır? Kuşkusuz buradaki Kur anî bakış açısı, vicdanının insana ne söylediğidir. Peygamberimiz (sav) de Müslümanların bu konuda özen göstermeleri gerektiğini bir hadisinde şöyle bildirir: Enes İbnu Malik (ra) anlatıyor: Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Kim, evinin hayır ve bereketini Allah Teala Hazretlerinin artırmasını diliyorsa, yemeğe otururken ve yemekten kalkarken ellerini yıkasın." O halde inanan her insan, Kuran ahlâkına uygun olan davranış konusunda, vicdanının göstereceği doğru yolu üşenmeden ve kararlılıkla izlemelidir. ASGARİ TEMİZLİK ANLAYIŞI(!) Bu yanlış düşünceye göre kişi temizlik ölçülerini kendi koyar; ölçüler asgari seviyededir. Koyduğu ölçülere göre kendi temizliğini de ye- 19

20 O, size ölüyü (leşi)-kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesilmiş olan (hayvan)ı kesin olarak haram kıldı. Fakat kim kaçınılmaz olarak muhtaç kalırsa, taşkınlık yapmamak ve haddi aşmamak şartıyla (ölmeyecek oranda yiyebilir), ona bir günah yoktur. Gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir. terli görür. Örneğin, marketten aldığı meyveleri iyice yıkamadan, sadece suyun altından geçirip yer; hatta çevresindeki insanlara da bu şekilde ikram eder. Bu yanlış düşüncedeki kişi, kendi bedeninin temizlik ve bakımına, evinin, yiyeceklerinin ve kıyafetlerinin temizliğine ilişkin ölçüleri de aynı şekilde kolayına gelecek şekilde belirler. Oysa uygun olan, bu konuda titiz olmak; her detayın, Allah'a yakınlaşma vesile olabileceğini umut ederek davranmaktır. BAŞKALARI İÇİN TEMİZLİK YAPMAK Bazı insanlar genellikle yanlış bir tutum olarak- önemli gördükleri kişiler için bakımlı olmayı ve temiz görünmeyi tercih ederler. Hatta yalnızca bir davete veya toplantıya katılacakları zaman fiziksel bakımlarına özen gösterirler. Yalnız olduklarında aynı şekilde davranmazlar. Yani temizliği insanlar için yaparlar. Oysa mümin, Kur ân ahlakı gereği, başkaları için değil, Allah'ın beğendiği bir davranış olduğu ve kendisi de bu şekilde rahat ettiği için temizliği uygular. Yaptığı her temizlikte ibadet bilinciyle hareket eder. Başkalarına gösteriş için temizlik mantığı, genelde ev temizliğinde yaşanır. Misafiri gelecek olan kimse, yalnızca misafirlerin göreceği mekanları temizlemeyi tercih eder. Birçok evde hemen hemen hiç kullanılmayan, yalnızca misafirlere özel misafir odası bulunur. Bu oda genellikle misafir gelmeden önce temizlenir ve konuklara hazırlanır. Oysa Allah'ın rızasına uygun olan davranış, evin her tarafının her zaman ve her durumda temiz tutulmasıdır. Çünkü kişinin kendisi ve ailesi bu ortamda yaşar, yemek yer ve uyur. 20

21 KUR AN A GÖRE YİYECEKLERDEKİ TEMİZLİK Müminler, her durumda yiyeceklerin temiz olanlarını seçerler. Bu, Allah'ın Kur an'da müminler için bildirdiği emridir. Ey insanlar, yeryüzünde olan şeyleri helal ve temiz olarak yiyin ve şeytanın adımlarını izlemeyin. Gerçekte o, sizin için apaçık bir düşmandır. (Bakara Suresi, 168) Allah müminlerin temiz yiyecekleri seçtiklerini Ashab-ı Kehf'in kıssasında da bildirir.... şimdi birinizi bu paranızla şehre gönderin de, hangi yiyecek temizse baksın, size ondan bir rızık getirsin " (Kehf Suresi, 19) HARAM KILINAN DOMUZ ETİ VE ZARARLARI O, size ölüyü (leşi)-kanı, domuz etini ve Allah'tan başkası adına kesilmiş olan (hayvan)ı kesin olarak haram kıldı. Fakat kim kaçınılmaz olarak muhtaç kalırsa, taşkınlık yapmamak ve haddi aşmamak şartıyla (ölmeyecek oranda yiyebilir), ona bir günah yoktur. Gerçekten Allah, bağışlayandır, esirgeyendir. (Bakara Suresi, 173) ayetiyle Müslümanlara domuz eti açıkça haram kılınmıştır. Domuz eti yenmesinin sağlığa zararlı pek çok yönü vardır. Herşeyden önce domuz, çiftliklerde, bakımlı ortamlarda yetiştiriliyor da olsa, gerek pislik yemesi gerekse biyolojik yapısı nedeniyle, bünyesi çok fazla antikor üreten bir canlıdır. Vücudunda, diğer hayvanlara ve insana oranla çok yüksek dozda üretilen büyüme hormonu ve antikorlar, dolaşım yoluyla domuzun kas dokusuna da geçerek birikir. Ayrıca domuz eti çok yüksek oranlarda kolesterol ve lipid içerir. Domuz etine dayalı bir beslenme sonucunda, aşırı büyüme hormonuna maruz kalan insan vücudu önce çok fazla kilo toplar, sonra da deformasyona uğrar. Bunların dışında, domuz etindeki sağlığa zararlı maddelerden biri de "trişin" parazitidir. Bu parazit, insan vücuduna girdiğinde doğrudan kalp kaslarına yerleşerek ölümcül tehlike oluşturur. Tüm bu sebepler, Rabb imizin domuz etini yasaklanmasının hikmetlerini gösterir. Ayrıca Allah ın bu emri, her koşulda sağlığa zararlı etkileri olan, denetimsiz üretiminde ise ölümcül olabilen domuz etine karşı bir korumadır. Yine de çok sayıda domuz üretim çiftliği bulunduğu ve çok fazla sayıda domuz üretilip kesildiği haberleri medyada yer aldığı için, inanan insanlar bu konuda dikkatli ve uyanık olmalıdırlar. Şüpheli ürünler ve markalara duyarsız kalmamalıdırlar. Temizlik ve hijyenin sağlığımızı birebir etkilediğini unutulmamalıyız. Hepimiz, Rabb imizin bize lütfetmiş olduğu en büyük nimetlerden biri olan bedenimizi, bir emanet gibi korumak ve gerekli özeni göstermekle sorumluyuz. 21

22 TASAVVUF FIKIH İslam'ın, insanların algı tarzlarına bağlı olarak farklı şekillerde tezahür ettiğini ve bu farklı görünümlerin hepsinin de İslam'dan onay aldığını söyleyebilmek için İslamî disiplinlerden referans aramak, ya bilgisizlikten ya da kötü niyetten kaynaklanan bir tarz-ı harekettir! Dr. Ebubekir SİFİL "Takva'dan daha üstün bir azık, suskunluktan daha güzel bir hal, cehaletten daha zararlı bir düşman ve yalandan daha onmaz bir hastalık yoktur." Her ne kadar tarihsel ve aktüel vakıalara bakarak bu tarz-ı harekete dayanak arama ameliyesini meşru gösterme eğilimleri var ise de, bizzat İslam'ın sabitelerinin buna ne kadar müsamaha ettiğini irdelemekle bu meselenin can alıcı noktası gündeme getirilmiş olacaktır. Her şeyden önce şunu belirtelim ki, İslam'ın Tasavvuf penceresinden farklı, Fıkıh penceresinden farklı göründüğü tezinin makbul addedilebilmesinin önündeki en büyük engel, bizzat bu ekollerin tarihe mal olmuş simalarının ve önde gelen temsilcilerinin duruşlarıdır. O büyük şahsiyetlerin hepsi, Kur'an ve Sünnet'in emirleri/yasakları hayata geçirilmeden Mü'min olunamayacağı noktasının altını çizmekte müttefiktirler. Her hangi bir Sufî "Tabakât" kitabının taranmasıyla bu söylediğimiz hususun gerçeğe ne ölçüde tekabül ettiği anlaşılabilir. 22