ÇELİĞİN SERTLEŞTİRME MEKANİZMALARI
|
|
- Gizem Şen
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ÇELİĞİN SERTLEŞTİRME MEKANİZMALARI
2 Malzemelerin mekanik özellikleri, metalürjik yapılarına bağlıdır. Metalürjik yapı ise kimyasal bileşim ile malzemeye uygulanan mekanik ve ısıl işlemlerle değiştirilebilir. Dolayısıyla malzemelerin mekanik özellikleri de bu faktörlere bağlı olarak değişir. Malzemelerin mukavemeti ise en önemli mekanik özelliklerinden biridir ve diğer bir çok mekanik özellik mukavemete bağlı olarak değişir. Özetle malzemenin mukavemetini arttırmak genellikle; Kimyasal Bileşimi veya Metalurjik yapıyı değiştirmekle mümkündür.
3 Malzemenin yapısını değiştirmek için; mekanik işlem ve ısıl işlem yöntemleri ayrı ayrı veya bir arada(termomekanik işlem) uygulanır. Malzemelerin mukavemetini arttırıcı işlemler genel olarak aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir. 1. Alaşım sertleşmesi 2. Çökelme sertleşmesi 3.Dispersiyon sertleşmesi 4.Soğuk işlem 5.Tane boyutunu küçültme 6. Deformasyon Yaşlanması 7.Martenzitik Dönüşüm 8.Radyasyonla sertleştirme
4 Metallerin mukavemetinin yükseltilmesi demek, o metali koparmak veya kırmak için daha fazla kuvvet uygulama gereğinin doğması demektir. Dayanımın arttırılması ile esasen akma gerilmesinin yükseltilmesi amaçlanır. Yani,akma dayanımının yükseltilmesi, kayma hareketinin zorlaştırılması demektir. Metallerde mukavemet, normal olarak çekme deneyi veya metallere uygulanan sertlik ölçme yöntemlerinden biri ile ölçülür. Bu deneylerin dışında sürünme veya yorulma durumlarındaki mukavemetlerin ölçülmesi için yine uygun test metodları mevcuttur. Hangi yöntemle mukavemet ölçülürse ölçülsün, sertleştirilmiş bir malzemede mukavemeti artırma yöntemine bağlı olarak, az veya çok oranlarda daha yüksek değerler bulunacaktır. Mukavemetin yükseltilmesi, metalin mikro yapısında bulunan hataların çoğaltılmasıyla mümkündür. Bu hatalar, metalin şekillendirilmesini güçleştirdikleriiçin mukavemet yüksek görünür. Plastik şekillendirme, kafes sistemine sahip malzemelerde, yani metallerde, dislokasyon hareketleriyle olmaktadır
5 Yapı hatalarının etkinliği, dislokasyon hareketlerini engelleme şeklinde olur. Metallerin plastik şekillenmesi, kayma düzlemlerindeki dislokasyonların ötelenmesi sayesinde gerçekleştiği için, dislokasyonlar, metalik malzemelerin incelenmesinde son derece önemlidir.
6 Metallerin içyapılarında bulunan dislokasyonların hareketini zorlaştıracak veya engelleyecek her türlü etken, malzemede dayanım artışına yol açacaktır. Dislokasyonların hareketine karşı koyan başlıca durumlar; Peierls-Nabarro sürtünme gerilmesi, tane ve alt tane sınırları, yoğunluğu artan dislokasyonların birbirini engellemesi, dislokasyonların diğer noktasal yapı kusurları tarafından engellenmesi, dislokasyonların gerek ikinci faz parçacıkları gerekse makro partiküller tarafından engellenmesi olarak sıralanabilir. Kayma düzlemleri, deformasyon esnasında blok halinde birbirleri üzerinde kaymazlar. Dislokasyonlar bir fermuar gibi atomdan atoma geçerek, kayma düzleminin her defasında bir atom boyu ilerlemesini ve bu sayede de şekillenmeyi sağlarlar,.
7 MUKAVEMETI ARTıRABILMEK IÇIN ÇEŞITLI YÖNTEMLER VARDıR: 1. Alaşımlama: Asal yer veya ara yer yabancı atomlarının katılması, yani katı eriyik sertleştirmesi, alaşım sertleştirmesi; 2. Soğuk şekillendirme: Dislokasyon yoğunluğunu artırma ve dislokasyonların birbirlerini engellemesini sağlama, yani pekleştirme; 3. Tane inceltme: İnce taneli malzeme üreterek tane ve faz sınırlarının dislokasyon hareketlerine engel olmasını sağlamak, yani tane inceltme, tane sınırları sertleştirmesi; 4. Ayrışım sertleştirmesi: Metal içinde homojen dağılmış, çok küçük ikincil faz parçacıklar üretilmesi ve onların dislokasyon hareketlerini zorlaştırması, yani ayrışım sertleştirmesi (katı çökelti sertleştirmesi veya yaşlandırma sertleştirmesi), dispersiyon sertleştirmesi, parçacık sertleştirmesi. 5. Dönüşüm sertleştirmesi: Çelik malzemelere sıkça uygulanan bir sertleştirme yöntemidir. Yabancı atomlarla aşırı doymuş bir ostenit kafesinin ferrite dönüşmesi esnasında ayrışımın engellenmesi ve denge dışı ve şekillenme kabiliyeti kısıtlanmış bir martenzit kafesinin ortaya çıkması esasına dayanır: Martenzit sertleştirmesi veya su verme. 6. Yüzey ve kabuk sertleştirmesi: Çelik malzemelerin yüzey sertleştirmesi bölgesel dönüşüm sertleştirmesidir. Kabuk sertleştirmesinde bölgesel alaşımlama da devreye sokulmuştur.
8 1)ALAŞIM SERTLEŞMESİ Alaşım sertleşmesi kimyasal bileşimin değiştirilmesi ile mukavemet arttırılması işlemidir. Alaşım elementinin saf metal içinde eriyip, tek fazlı bir yapı oluşturması halinde katı eriyik sertleşmesi, ikinci bir faz oluşturması halinde ise ikinci faz sertleşmesi olarak isimlendiririz. A)Katı Eriyik Sertleşmesi: Herhangi bir saf metale, matris yapısı içinde eriyen atomların ilavesiyle elde edilen katı eriyikler iki çeşittir. Bunlar; yer alan katı eriyiği ve arayer katı eriyiği olarak isimlendirilir.
9 Şekil 1:Bir metal malzemede bulunabilen yer alan ve arayer yabancı atomu
10 YERALAN VE ARAYER KATI ERİYİĞİ Yer alan Katı eriyiği(substitional solid solution): Saf metal(eritilen) atomları ile ilave edilen alaşım element(eriyen) atomlarının boyutları birbirine uygunsa, eriyen atomlar eriten atomların yerini alabilirler. Bu çeşit katı eriyiğe; yer alan katı eriyiği denir(şekil 1). Yer alan atomun mukavemete etkisi : Ơ c Ơ: akma gerilmesi c:konsantrasyon
11 YER ALAN VE ARAYER KATI ERİYİĞİ Arayer Katı Eriyiği(Interstitial Solid Solution): Eğer eriyen atomlar eriten atomlardan çok küçükse; Eriten atomların oluşturduğu kristalin, matris içinde atomlar arası boşluklara yerleşir. C,N,O,H ve B bu cins eriyen atomlar olup bu elementlerin saf metallerle yaptığı katı eriyik; arayer katı eriyiği olarak isimlendirilir(şekil 1).
12 HUME-ROTHERY KAİDELERİ Farklı iki metal atomunun birbiri içinde her oranda eriyerek yer alan katı eriyiği yapabilme şartları; Hume- Rothery kaideleridir. Bunlar; 1.Eriyen ve eriten atom boyutları arasındaki fark %15 ten az olmalıdır. Eğer atom boyutları farkı %15 ten fazla ise alaşımın yer alan katı eriyiği yapma sınırı genellikle %1 den azdır. 2. Farklı iki metalin birbiri içinde her oranda eriyebilmesi aynı kristal yapısında olmaları halinde mümkündür.
13 HUME-ROTHERY KAİDELERİ 3. Elektronegativiteleri birbirine yakın olan metaller yer alan katı eriyik yapabilirler çünkü bu metallerin birbirlerine karşı kuvvetli kimyasal afinitesi yoktur. Elektronegativiteleri çok farklı olan metaller genellikle metaller arası bileşik yapmaya meylederler. 4.Eriyen ve eriten metal atomlarının valansları aynı olduğunda her oranda birbiri içinde eriyerek katı eriyik yapabilirler. Kristalin bir matris içinde, matris metalinden daha yüksek valanslı bir metalin eriyebilme sınırı, bunun tersi olan duruma göre daha fazladır. Örneğin; Zn nin ve Cu içerisinde eriyerek katı eriyik yapma sınırı ( %38), Cu ın Zn içinde eriyerek katı eriyik yapma sınırından( %2) çok daha fazladır.
14 Katı eriyikler saf metale göre daha yüksek bir mukavemete sahiptirler.bunun sebebi;eriyen ve eriten atomların boyut farklılığı sonucunda oluşan latis distorsiyonu ve eriyen atomlarla hareket halindeki dislokasyonların etkileşimi sonucunda oluşan gerilmelerdir. Katı eriyik sertleşmesi sonucunda akma mukavemeti artar,(gerilme-birim şekil değiştirme) eğrisi de yukarıya doğru kayar(şekil 2). Bu durum eriyen atomların, dislokasyonların hareketini engellemesi sebebiyle iç sürtünme gerilmesinin artmasının sonucudur.
15 ŞEKIL 2: KATI ERİYİK YAPAN ALAŞIM ELEMENTİ MIKTARININ(GERİLME- BIRİM ŞEKİL DEĞİŞTİRME) EĞRİSİNE ETKİSİ Katı eriyik yapan alaşım elementleri genellikle süreksiz akma olayına da sebep olurlar.
16 ERİYEN ATOMLARIN MUKAVEMET ARTTIRMADAKİ ROLÜ Eriyen atomların mukavemet arttırmadaki rolü iki grupta incelenir. 1. Eriten atomların oluşturduğu kristalin matriste, küresel olmayan bir latis distorsiyonu oluşturan eriyen atomların(genellikle bütün arayer atomları bu gruptadır.) mukavemet arttırmadaki etkisi, birim eriyen atom konsantrasyonu için, kayma elastiklik modülünün 3 katı (3G) civarındadır. 2. Matriste küresel bir latis distorsiyonu oluşturan eriyen atomların(genellikle yaralan atomları bu gruptadır.) mukavemet arttırmadaki etkisi, kayma elastiklik modülünün onda biri (G/10) civarındadır.
17 Katı çözelti sertleşmesinde malzemenin sünekliği ve tokluğu azalır.
18 İKİNCİ FAZ SERTLEŞMESİ B)İkinci Faz Sertleşmesi: Katı eriyik halindeki metal alaşımlar sınırlıdır. Ticari alaşımlar genellikle birden fazla faz içeren heterojen bir yapıya sahiptirler. İki fazlı alaşımların mikro yapıları farklı iki grupta toplanabilir. -Alaşımın yapısında fazların kütlesel olarak dağıldığı durumda, ikinci fazın tane boyutu matris fazın tane boyutu civarındadır. Bu gruptaki alaşımlara örnek olarak, α ve β fazlarını içeren pirinç alaşımları ile ferrit ve perlit fazlarını içeren çelikler verilebilir.
19 İKİNCİ FAZ SERTLEŞMESİ İki fazlı alaşımların bir diğer mikro yapısı Dispersiyon Yapısı dır. Bu yapıda çok küçük taneler halinde bulunan ikinci faz, matris faz içinde dağılmıştır. Bu durumda alaşımın mukavemeti disperse olmuş fazın fiziksel ve mekanik özelliklerine bağlı olur ve dispersiyon sertleşmesi olarak adlandırılabilir. İkinci faz sertleşmesi, genellikle katı eriyik sertleşmesine eklenebilen bir sertleşme oluşturur.
20 İKİ FAZLI YAPILARDA MİKROYAPI ÇEŞİTLERİ
21 İki fazlı alaşımlarda, ikinci faz matris fazı içinde bölgesel iç gerilmeler oluşturur, bu durum alaşımın mekanik özelliklerini etkiler( ferritperlit, -α+ β pirinci gibi). Çok fazlı alaşımlarda her faz, alaşımın özelliklerinden bazılarını etkileyebilir. Eğer her bir fazın özelliklere katkısı birbirinden bağımsız ise çok fazlı bir alaşımın özellikleri; her bir fazın yapıdaki hacimsel oranı nispetinde, fazların özelliklerinin ortalama değeriyle belirlenecektir.
22 İki sünek faz içeren iki fazlı alaşımların özellikleri, bu iki fazın özelliklerinden iki basit hipotezle hesaplanabilir. a. Deformasyon sırasında iki fazda da eşit birikim şekil değiştirme olduğunu varsayarsak, alaşımın(sabit bir birim şekil değiştirmedeki) ortalama gerilmesi, mukavemeti yüksek olan fazın hacimsel oranı ile doğrusal olarak artar. Bu durumda alaşımın ortalama gerilmesi (σ) ;
23 b. İkinci hipotez ise alaşımın iki fazında da eşit gerilme oluşmasını varsayar. Bu durumda alaşımın ortalama birim şekil değiştirmesi (Ԑ), sabit gerilme durumunda şöyle hesaplanabilir:
24 ŞEKİL 3: İKİ FAZLI BİR ALAŞIMIN DEFORMASYON GERİLMESİNİN HESAPLANMASI Eşit deformasyon miktarı hipotezine göre fazların hacimsel oranının 0,5 olması durumunda alaşımın deformasyon gerilmesinin hesaplanması(solda) Eşit gerilme hipotezine göre fazların hacimsel oranının 0,5 olması halinde deformasyon gerilmesinin hesaplanması(sağda)
25 İki fazlı bir alaşımda ikinci fazın hacimsel oranı az ve mukavemeti yüksek ise, kayma ile gerçekleşen deformasyon büyük oranda bu fazda oluşur. Sünek bir faz ile kırılgan sert bir faz içeren bir alaşımın mekanik özellikleri, kırılgan fazın alaşımın yapısındaki dağılımına bağlıdır. Çelik içindeki iz elementlerin alaşımın deformasyon özelliklerine önemli etkileri vardır.
26 Fazların yapıda kütlesel olarak dağıldığı iki fazlı alaşımlarda mukavemetin artması genellikle kaymanın ikinci faz ile engellenmesi sonucunda yapıda homojen olmayan plastik deformasyonun oluşmasına bağlanmaktadır. Alaşımın yapısında deformasyonun bazı bölgelerde yoğunlaşması mukavemetin artmasına sebep olmaktadır. Eşit miktarda sementit fazı içeren küreselleştirilmiş çelikler ile perlitik çeliklerin mukavemetlerinin ve tokluğunun farklı olması buna iyi bir örnektir.
27 Çelikte sementitin küreleştirilmiş veya perlitik yapıda bulunması durumlarında mekanik özelliklerinin karşılaştırılması
28 2)ÇÖKELME SERTLEŞMESİ Çökelme sertleşmesi ikinci fazın küçük tanecikler halinde matris fazı içinde çökelmesinin sağlandığı alaşım sistemlerinde mukavemet arttırmada kullanılan en önemli yöntemlerden birisidir. Genellikle demir dışı metal alaşımları (Al, Mg, Ti alaşımları) ve çok yüksek mukavemetli çelikler bu yöntemle sertleştirilirler. Çökelmeye karşı duyarlı olan bu alaşımlar, aşırı doymuş katı eriyik oluşturan alaşımlardır. Aşırı doymuş katı fazdan zaman ve sıcaklık etkisi ile yeni bir fazın çökelmesi sonucunda malzemenin sertlik mukavemeti artar.
29 ÇÖKELME SERTLEŞMESİNİN YAPILABİLDİĞİ BİR ALAŞIM SİSTEMİNDE ÇÖKELME İŞLEMİNİN SAFHALARI
30 Çökelme sertleştirmesi işlemi 3 kademede yapılır. Bunlar sırasıyla; solüsyona alma, su verme ve yaşlandırma kademeleridir. Sabit sıcaklıkta yaşlanma süresine bağlı olarak alaşımın mukaveme tinin değişimi
31 SABIT SICAKLIKTA YAŞLANMA SÜRESİNE BAĞLI OLARAK ALAŞIMIN MUKAVEMETININ DEĞIŞIMI
32 3)DİSPERSİYON SERTLEŞMESİ Bu sertleştirme işlemi prensip olarak çökelme serleştirmesinin aynısıdır. Çökelme sertleşmesinin dispersiyon sertleştirmesinde farkı; çökelme sertleşmesinde ikinci faz katı eriyikte çökelerek doğal olarak oluşmuştur, dispersiyon sertleşmesinde ise ikinci faz ince tanecikler halinde matris fazı oluşturan malzeme içinde fiziksel olarak dağıtılmıştır. Dispersiyon sertleştirmesi ikinci fazın matris fazı içinde erirliğinin bütün sıcaklıklarda hemen hemen sabit ve sınırlı olduğu alaşımlarda meydana gelir. Buna karşılık çökelme sertleştirmesi ise ikinci fazın erirliğinin artan sıcaklıkla arttığı alaşım sistemlerinde meydana gelir.
33 4)SOĞUK İŞLEM Soğuk işlem sonunda mukavemetin artması deformasyon sertleşmesi sebebiyledir. Soğuk işlem, malzemeye plastik şekil verme yöntemleriyle uygulanır. Plastik şekillendirme hem dislokasyonların hareketini sağlar hem de yeni dislokasyonların oluşumuna sebep olur. Deformasyon sertleşmesi, dislokasyonların birbirleriyle ve dislokasyonların hareketini zorlaştıran çeşitli engellerle etkileşimi sonucunda olur.
34 4)SOĞUK İŞLEM Soğuk işlemle malzeme mukavemetindeki artış, soğuk işlem miktarıyla orantılıdır. Soğuk işlem sonucunda malzeme yapısında meydana gelen dislokasyon yoğunluğunun malzemenin mukavemetine etkisi aşağıdaki bağıntıyla hesaplanabilir.
35 SOĞUK İŞLEM ORANINA BAĞLI OLARAK MALZEMENİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN DEĞİŞİMİ
36
37 4)SOĞUK İŞLEM Soğuk işlem sırasında sarf edilen enerjinin bir kısmı dislokasyon enerjisine çevrilir, bir kısmı ise ısı halinde kaybolur. Metalik malzemelerde soğuk işlem miktarı sınırlıdır, çünkü belirli bir soğuk işlem miktarında malzemenin sünekliği sıfıra iner. Soğuk işlem sırasında atom boşluklarının meydana gelmesi ve bunların konsantrasyonunun soğuk işlem miktarı arttıkça artması malzemede çatlaklara sebep olur. Çatlak oluşumunu önlemek, hem de soğuk işlemle azalan sünekliği arttırmak için malzeme soğuk işlem sırasında zaman zaman tavlanır.
38 SOĞUK İŞLENMİŞ MALZEMEDETAVLAMA SICAKLIĞINA BAĞLI OLARAK MALZEMENİN ÖZELLİKLERİNİN DEĞİŞİMİ
39 a.toparlanma(recovery):bu safhadaki işlenmiş malzemedeki dislokasyonlar yeni bir düzene girerler. Bu düzen dislokasyonların daha düşük enerjiye sahip oldukları durumdur. b.yeniden Kristalleşme:Bu safhada dislokasyon içeren toparlanmış taneler kaybolur ve yerine yeni taneler çekirdeklenir. c.tane Büyümesi:Yeniden kristalleşen taneler, tavlama sıcaklığında uzun süre tutulursa veya yeniden kristalleşme sıcaklığının üstündeki sıcaklıklarda tavlanırsa yayınma ile zamanla büyürler.
40 5)TANE BOYUTUNU KÜÇÜLTME Tane sınırı sertleşmesidir. Tane boyutunu küçülterek de malzemenin mukavemetini arttırmak mümkündür. Tane boyutu hızlı soğutma veya çeşitli termo-mekanik işlemlerle küçültülebilir. Tane boyutunu küçültme ile malzemenin mukavemetinin artması şu sebeplerle olur: a.tane sınırları kaymayı önlerler. Bir tane içinde meydana gelen kayma bandı tane sınırlarında durur. Bunun sebebi tane sınırlarının hareket halindeki dislokasyonların hareketini engellemesidir. Dislokasyonlar tane sınırı engeli ile karşılaştığında hareket edemez ve bunun sonucu tane sınırlarında dislokasyon yığılmaları olur.
41 5)TANE BOYUTU KÜÇÜLTME b.deformasyon sırasında taneler arasında uyum sağlamak, yani bit tanedeki şekil değişimine bağlı olarak komşu tanelerin şekil değişimine zorlanması, her tane içinde kompleks deformasyon gerilmeleri doğurur. Dolayısıyla birden fazla kayma sistemlerinin çok kristalli malzemelerde çok çabuk meydana gelmesi tane sınırlarının etkisiyle olmaktadır. Bu sebeplerle çok kristalli bir malzeme, aynı malzemenin tek kristalinden genellikle daha yüksek mukavemete sahiptir. Diğer sertleşme mekanizmaları içinde mukavemetle birlikte tokluğu da arttıran tek mekanizmadır. Tane küçültmenin tokluğu arttırmasının nedeni; darbe geçiş sıcaklığını düşürmesidir.
42 TANE BOYUTU VE AKMA GERİLMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
43 AKMA GERİLMESİNİN TANE BOYUTU İLE DEĞİŞİMİ
44 SOĞUK İŞLEM, SÜRÜNME VE TOPARLANMA SIRASINDA OLUŞAN HÜCRE VE ALT TANE YAPISI
45 5)TANE BOYUTU KÜÇÜLTME
46 TANE BÜYÜKLÜĞÜ(MİKROYAPI)
47 6)DEFORMASYON YAŞLANMASI Metalik malzemelerde akma olayı ile ilgili bir olay olan deformasyon yaşlanması, malzemenin soğuk deformasyondan sonra genellikle düşük sıcaklıklarda tavlanması veya oda sıcaklığında uzun süre bekletilmesi sonucunda akma ve çekme mukavemetlerinin artması, sünekliğinin azalması olayıdır..soğuk deformasyon sonunda giderilmiş olan akma olayı, yaşlanma sonunda tekrar görülür
48 6)DEFORMASYON YAŞLANMASI Düşük karbonlu bir çelikte deformasyon yaşlanmasının çekme diyagramına etkisi A:Süreksiz akma olayı gösteren orijinal malzeme herhangi bir X noktasına kadar çekilmiş. B:X noktasında bekletmeden tekrar Y noktasına kadar çekilmiş. C:400 da tavlanıp tekrar çekilmiş.
49 7)MARTENZİTİK DÖNÜŞÜM Martenzitik dönüşüm, genellikle mühendislik malzemelerinden çeliklere uygulanan sertleştirme işlemlerinden birisidir. Martenzitik dönüşüm belirli sayıdaki metalurjik sistemlerde görülür. Martenzitik dönüşümün mukavemet arttırma etkisi en belirgin olarak Fe-C esaslı alaşımlarda görülür. Çeliğe sı verme ile östenitten(ymk) yayınmasız kayma tipi bir dönüşüm ile martenzit (hacim merkezli tetragonal) oluşur.
50 7)MARTENZITIK DÖNÜŞÜM C miktarına göre çeşitli fa dönüşümü ürünlerinin sertliklerinin değişimi.
51 7)MARTENZİTİK DÖNÜŞÜM Bir alaşımlı çeliğin TTT diyagramında AUSFORMING işleminin safhaları
52 8)RADYASYONLA SERTLEŞTİRME Radyasyonla sertleştirme, esasında malzemenin kristal yapısında radyasyonla nokta hataların oluşumu sonucudur. Radyasyonla sertleştirme, çok hızlı hareket eden atomik parçacıkların metalik malzemenin atomları ile çarpışarak atom boşlukları ve arayer atomları oluşturması esasına dayanır. Radyasyonla sertleştirme; a. Nötron radyasyonu b.α taneleri ( iyonları) radyasyonu c. β ışınları (yüksek enerjili elektronlar) radyasyonu d. ᴕ(gama) ışınları radyasyonu ile yapılabilir.
53 8)RADYASYONLA SERTLEŞME Nötron radyasyonu ile malzemenin özelliklerinden ısı ve elektrik dirençlerinde de artma olur. Bunun sebebi radyasyona uğramış yapıda, nokta hatalarının artması sonucunda elektron hareketlerinin daha zor olmasıdır. 347 paslanmaz çeliğinde nötron radyasyonunu n mekanik özelliklere (a), Isı ve elektrik direnci özelliklerine(b ) etkisi.
54 8)RADYASYONLA SERTLEŞME Radyasyon etkisi bu sakıncaları sebebi ile radyasyon hasarı olarak da adlandırılır. Radyasyon hasarı yüksek sıcaklıklarda yapılan ısıl işlemlerle giderilebilir. Radyasyon hasarının ısıl işlemle giderilmesi, malzemenin yeniden kristalleşme olayına benzer şekilde özellikleri etkiler. Burada önemli fark yeniden kristalleşme için gereken sıcaklığa göre çok daha düşük sıcaklıklarda radyasyon etkisinin giderilebilmesidir. Çünkü nokta hatalarının giderilmesi, yani atomların arayer konumundan kendi konumuna atom boşluğu ile yer değiştirerek geçmesi için gerekli enerji çok daha azdır.
MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER
MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER Malzemenin Mukavemeti; a) Kimyasal Bileşim b) Metalurjik Yapı değiştirilerek arttırılabilir Malzemelerin Mukavemet Arttırıcı İşlemleri: 1. Martenzitik Dönüşüm 2. Alaşım Sertleştirmesi
DetaylıMALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER
MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin
DetaylıMUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER
MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER Malzemenin Mukavemeti; a) Kimyasal Bileşim b) Metalurjik Yapı değiştirilerek arttırılabilir Malzemelerin Mukavemet Arttırıcı İşlemleri: 1. Martenzitik Dönüşüm 2. Alaşım Sertleştirmesi
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıIsıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan
ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem
DetaylıDislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır.
Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır. Bütün metal ve alaşımlarda bulunan dislokasyonlar, katılaşma veya plastik deformasyon sırasında veya hızlı soğutmadan
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma
DetaylıMALZEME BİLGİSİ. Katı Eriyikler
MALZEME BİLGİSİ Dr.- Ing. Rahmi ÜNAL Konu: Katı Eriyikler 1 Giriş Endüstriyel metaller çoğunlukla birden fazla tür eleman içerirler, çok azı arı halde kullanılır. Arı metallerin yüksek iletkenlik, korozyona
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma Sertleşmesi) Bazı metal alaşımlarının sertlik ve mukavemeti, soğuk deformasyon
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞMESİ (YAŞLANMA) DENEYİ
1. DENEYİN AMACI: Alüminyum alaşımlarında çökelme sertleşmesinin (yaşlanma) mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve sertleşme mekanizmasının öğrenilmesi. 2. TEORİK BİLGİ Çökelme sertleşmesi terimi,
DetaylıYeniden Kristalleşme
Yeniden Kristalleşme Soğuk şekillendirme Plastik deformasyon sonrası çarpıtılmış ise o malzeme soğuk şekillendirilmiş demektir. Kafes yapısına göre bütün özelikler değişir. Çekme gerilmesi, akma gerilmesi
DetaylıMalzemeler yapılarının içerisinde, belli oranlarda farklı atomları çözebilirler. Bu durum katı çözeltiler olarak adlandırılır.
KATI ÇÖZELTİ Malzemeler yapılarının içerisinde, belli oranlarda farklı atomları çözebilirler. Bu durum katı çözeltiler olarak adlandırılır. Katı çözeltilerin diğer bir ismi katı eriyiktir. Bir çözelti
DetaylıMMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri
K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin
DetaylıELASTİK PLASTİK. İstanbul Üniversitesi
ELASTİK PLASTİK HOMOJEN HETEROJEN dislokasyon birkristalideformeetmekiçinharcananenerji, teorik ve hatasız olan kristalden daha daha az! malzemelereplastikdeformasyonuygulandığında, deforme edebilmek için
DetaylıCALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ
CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.
DetaylıPLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ
PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıMalzemelerin Deformasyonu
Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin deformasyonu Kristal, etkiyen kuvvete deformasyon ile cevap verir. Bir malzemeye yük uygulandığında malzeme üzerinde çeşitli yönlerde ve çeşitli şekillerde yükler
DetaylıMMM291 MALZEME BİLİMİ
MMM291 MALZEME BİLİMİ Yrd. Doç. Dr. Ayşe KALEMTAŞ Ofis Saatleri: Perşembe 14:00 16:00 ayse.kalemtas@btu.edu.tr, akalemtas@gmail.com Bursa Teknik Üniversitesi, Doğa Bilimleri, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi,
DetaylıDEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran
DetaylıFaz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği
Faz dönüşümleri: mikroyapı oluşumu, faz dönüşüm kinetiği Faz dönüşümleri 1. Basit ve yayınma esaslı dönüşümler: Faz sayısını ve fazların kimyasal bileşimini değiştirmeyen basit ve yayınma esaslı ölçümler.
DetaylıTOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN
TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem
DetaylıBASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı
1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında
DetaylıFaz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir.
1 Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir. Malzemelerin, özellikle
DetaylıÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)
ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,
DetaylıDoç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME
Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME SÜRÜNME Malzemelerin yüksek sıcaklıkta sabit bir yük altında (hatta kendi ağırlıkları ile bile) zamanla kalıcı plastik şekil değiştirmesine sürünme denir. Sürünme her ne kadar
DetaylıKRİSTAL MALZEMELERİN DAYANIMLARININ ARTIRILMASI. Turgut GÜLMEZ
KRİSTAL MALZEMELERİN DAYANIMLARININ ARTIRILMASI Turgut GÜLMEZ DAYANIMIN ARTIRILMASI Kristal malzemelerin dayanımların artırılması için dislokasyon hareketinin (kaymasının) engellenmesi gerekir. Bu amaçla
DetaylıBMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri
BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Dislokasyonlar ve Güçlendirme Mekanizmaları Bölüm - 2 Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi
Detaylı(A) Çekme. (B) Basınç. (C) Dengesiz İki eksenli çekme. (D) Dengeli İki eksenli çekme. (E) Hidrostatik Basınç. (F) Kayma Gerilmesi.
İki eksenli gerilme Hidrostatik gerilme 1 (A) Çekme. (B) Basınç. (C) Dengesiz İki eksenli çekme. (D) Dengeli İki eksenli çekme. (E) Hidrostatik Basınç. (F) Kayma Gerilmesi. 2 Uygulamada yapı elemanları
Detaylı1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları
1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik
DetaylıÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ
ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ Isıl İşlem Isıl işlem; Bir malzemenin mekanik özelliklerini ve/veya içyapısını değiştirmek amacıyla, o malzemeye belli bir sıcaklık-zaman programı dahilinde uygulanan bir ısıtma
Detaylı1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi
1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 2. TEORİK BİLGİ 2.1. Çeliklerin Isıl İşlemi Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak ergime
DetaylıGeometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi
DetaylıBölüm 4: Kusurlar. Kusurlar
Bölüm 4: Kusurlar Malzemelerin bazı özellikleri kusurların varlığıyla önemli derecede etkilenir. Kusurların türleri ve malzeme davranışı üzerindeki etkileri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Saf metallerin
DetaylıYÜKSEK MUKAVEMETLİ ÇELİKLERİN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI Dr. Caner BATIGÜN
Yüksek Mukavemetli Yapı Çelikleri ve Zırh Çeliklerinin Kaynağı (09 Aralık 2016) YÜKSEK MUKAVEMETLİ ÇELİKLERİN ÜRETİMİ VE SINIFLANDIRILMASI Dr. Caner BATIGÜN ODTÜ Kaynak Teknolojisi ve Tahribatsız Muayene
DetaylıKayma Doğrultusu. Kayma Sistemi Sayısı YMK Cu, Al, Ni, Ag, Au (1 1 1) 12 Fe, W, Mo (1 1 0) HMK Fe, W (2 1 1) Fe, K (3 2 1)
PLASTİK DEFORMASYON Mikr ölçekte plastik defrmasyn, uygulanan gerilme etkisiyle çk sayıdaki atmun kimyasal bağlarını kpararak hareket etmesi ve yeni bağlar kurmasıyla luşur. Kristal yapılı katı malzemelerde
DetaylıMETALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010
METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler
Detaylıİmal Usulleri. Fatih ALİBEYOĞLU -7-
Fatih ALİBEYOĞLU -7- Giriş Malzemeler birçok imal yöntemiyle şekillendirilebilir. Bundan dolayı malzemelerin mekanik davranışlarını bilmemiz büyük bir önem teşkil etmektedir. Bir mekanik problemi çözerken
DetaylıTEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ
MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE
DetaylıProf. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1
MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI
DetaylıPLASTİK ŞEKİL VERMEDE METALURJİK ESASLAR
PLASTİK ŞEKİL VERMEDE METALURJİK ESASLAR METALLERİN KRİSTAL YAPISI Metallerde en sık rastlanan üç çeşit kristal kafes yapısı : Kayma Düzlemleri Metaller, ya kocaman tek kristalden ya da çok taneli çok
DetaylıKRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU
KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU Turgut Gülmez METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI :Kayma, ikizlenme, tane sınırı kayması ve yayınma sürünmesi METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI
Detaylı2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme
Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl
DetaylıPratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez.
1. DENEYİN AMACI: Farklı soğuma hızlarında (havada, suda ve yağda su verme ile) meydana gelebilecek mikroyapıların mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve su ortamında soğutulan numunenin temperleme
DetaylıIsıl işlemler. Malzeme Bilgisi - RÜ. Isıl İşlemler
Isıl işlemler 1 ISIL İŞLEM Katı haldeki metal ve alaşımlara, belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. Bütün
DetaylıYüzey Sertleştirme 1
Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey sertleştirme Sünek yapıya sahip çeliklerden imal edilmiş makine parçalarında sert ve aşınmaya dayanıklı bir yüzey istenir. Örneğin yatak muylusu, kavrama tırnağı ve diğer temas
DetaylıDemirin Kristal Yapıları
Demirin Kristal Yapıları 1535 C 1390 C 910 C SIVI FERRİT (delta) OSTENİT (gamma) OSTENİT Kübik Yüzey Merkezli (KYM) FERRİT (alpha) FERRİT Kübik Hacim Merkezli (KHM) Kübik hacim merkezli (KHM), Kübik yüzey
DetaylıBA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.
MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY.
MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KIRILMANIN TEMELLERİ KIRILMA ÇEŞİTLERİ KIRILMA TOKLUĞU YORULMA S-N EĞRİSİ SÜRÜNME GİRİŞ Basınç (atm) Katı Sıvı Buhar
DetaylıBir cismin içinde mevcut olan veya sonradan oluşan bir çatlağın, cisme uygulanan gerilmelerin etkisi altında, ilerleyerek cismi iki veya daha çok
Bir cismin içinde mevcut olan veya sonradan oluşan bir çatlağın, cisme uygulanan gerilmelerin etkisi altında, ilerleyerek cismi iki veya daha çok parçaya ayırmasına "kırılma" adı verilir. KIRILMA ÇEŞİTLERİ
DetaylıFaz Dönüşümleri ve Faz (Denge) Diyagramları
Faz Dönüşümleri ve Faz (Denge) Diyagramları 1. Giriş Bir cisim bağ kuvvetleri etkisi altında en düşük enerjili denge konumunda bulunan atomlar grubundan oluşur. Koşullar değişirse enerji içeriği değişir,
DetaylıPaslanmaz Çelik Gövde. Yalıtım Sargısı. Katalizör Yüzey Tabakası. Egzoz Emisyonları: Su Karbondioksit Azot
Paslanmaz Çelik Gövde Yalıtım Sargısı Egzoz Emisyonları: Su Karbondioksit Azot Katalizör Yüzey Tabakası Egzoz Gazları: Hidrokarbonlar Karbon Monoksit Azot Oksitleri Bu bölüme kadar, açıkça ifade edilmese
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ
DetaylıMalzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Kristalleşme ve kusurlar Kristal Yapılar
Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Kristalleşme ve kusurlar Kristal Yapılar İçerik Kristalleşme Kristal yapı kusurları Noktasal kusurlar Çizgisel kusurlar Düzlemsel kusurlar Kütlesel kusurlar Katı
DetaylıİNTERMETALİKLERE GİRİŞ
İNTERMETALİKLERE GİRİŞ Çözünen elementin miktarı katı çözünürlük sınırından daha fazla olduğunda, ikinci katı da birinci katı çözeltiden ayrı olarak ortaya çıkar. Oluşan ikinci faz, bir ara fazdır. İki
DetaylıGeleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler
Yeni Malzemeler ve Üretim Yöntemleri Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY İleri Teknoloji Ürünü Yüksek Mukavemetli Çelikler Otomobil endüstrisinde yüksek mukavemetli çeliklere önemli
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıTAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ
TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin
DetaylıMALZEME BİLİMİ. Difüzyon
MALZEME BİLİMİ Difüzyon Difüzyon D E R S N O T U Difüzyon; ısıl etkenlerle teşvik edilen atomsal mertebedeki parçacıkların (atom, iyon, küçük moleküller) kafes parametresinden daha büyük (ve tam katları
DetaylıPLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır.
PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Metallerin katı halde kalıp olarak adlandırılan takımlar yardımıyla akma dayanımlarını aşan gerilmelere maruz bırakılarak plastik deformasyonla şeklinin kalıcı olarak değiştirilmesidir
Detaylışeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır.
FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme özellikleri görmüş oldukları termomekanik işlemlerin sonucunda oluşan içyapılarına bağlıdır. Faz diyagramları mühendislerin içyapı değişikliği için uygulayacakları ısıl işlemin
DetaylıFaz ( denge) diyagramları
Faz ( denge) diyagramları İki elementin birbirleriyle karıştırılması sonucunda, toplam iç enerji mimimum olacak şekilde yeni atom düzenleri meydana gelir. Fazlar, İç enerjinin minimum olmasını sağlayacak
DetaylıJOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1. DENEYİN AMACI: Bu deney ile incelenen çelik alaşımın su verme davranışı belirlenmektedir. Bunlardan ilki su verme sonrası elde edilebilecek maksimum sertlik değeri olup, ikincisi ise sertleşme derinliğidir
DetaylıMETALLERİN TEMEL MEKANİK ÖZELLİKLERİ Malzemelerin mekanik özelliklerinin belirlenmesi: İkizlenme mekanizması
METALLERİN TEMEL MEKANİK ÖZELLİKLERİ Malzemelerin mekanik özelliklerinin belirlenmesi: İkizlenme mekanizması Kaymanın zor olduğu deformasyon şartlarında mesela, yüksek deformasyon hızları ve düşük deformasyon
DetaylıFaz kavramı. Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir.
Faz kavramı Kristal yapılı malzemelerin iç yapılarında homojen ve belirli özellikler gösteren bölgelere faz (phase) adı verilir. Fazlar; bu atom düzenlerinden ve toplam iç yapıda bu fazların oluşturdukları
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 9 DR. FATİH AY.
MALZEME BİLGİSİ DERS 9 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA TANIMLAR VE TEMEL KAVRAMLAR İKİLİ FAZ DİYAGRAMLARI FAZ DİYAGRAMLARININ YORUMLANMASI DEMİR-KARBON SİSTEMİ BÖLÜM 7 FAZ
DetaylıProf. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ
KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik
DetaylıMALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARI)
MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARI) Bölüm 4. Malzemelerde Atom ve İyon Hareketleri Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR Hedefler Malzemelerde difüzyon uygulamalarını ve prensipleri incelemek. Difüzyonun
DetaylıDENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.
DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak
DetaylıKRİSTAL MALZEMELERİN DAYANIMLARININ ARTIRILMASI. Turgut GÜLMEZ
KRİSTAL MALZEMELERİN DAYANIMLARININ ARTIRILMASI Turgut GÜLMEZ DAYANIMIN ARTIRILMASI Kristal malzemelerin dayanımların artırılması için dislokasyon hareketinin (kaymasının) engellenmesi gerekir. Bu amaçla
DetaylıCALLİSTER - SERAMİKLER
CALLİSTER - SERAMİKLER Atomik bağı ağırlıklı olarak iyonik olan seramik malzemeler için, kristal yapılarının atomların yerine elektrikle yüklü iyonlardan oluştuğu düşünülebilir. Metal iyonları veya katyonlar
DetaylıMMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik
MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme
DetaylıBölüm 4: X-IŞINLARI DİFRAKSİYONU İLE KANTİTATİF ANALİZ
Malzeme Karakterizasyonu Bölüm 4: X-IŞINLARI DİFRAKSİYONU İLE KANTİTATİF ANALİZ X-IŞINLARI DİFRAKSİYONU (XRD) İLE TEK FAZLI* NUMUNEDE KANTİTAF ANALİZ Kafes parametresinin ölçümü ile kimyasal analiz: Tek
Detaylıİmal Usulleri. Döküm Tekniği
İmal Usulleri Döküm Tekniği Örnek Heterojen Çekirdeklenme Alışılmamış laboratuar deneyleri dışında, sıvı metal için homojen çekirdeklenme asla olmaz. Uygulamadaki sıvı metallerin içinde hemen her zaman
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE
Detaylıİntermetalik bileşikler
Ara Bileşikler İntermetalik bileşikler İntermetalik bileşikler farklı elektronegatifliğe sahip, yani en dış yörüngesinde farklı sayıda elektron bulunduran elementler arasında oluşuyor. Bu bileşikler kovalent
DetaylıMETALLERDE KATILAŞMA HOŞGELDİNİZ
METALLERDE KATILAŞMA Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 /94 METALLERDE KATILAŞMA Metal ve alaşımlar, belirli bir sıcaklıktan sonra (ergime sıcaklığı) katı halden sıvı
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Atomsal Yapı ve Atomlararası Bağ1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin
DetaylıBölüm 4: Kusurlar. Kusurlar. Kusurlar. Kusurlar
Bölüm 4: Kusurlar Malzemelerin bazı özellikleri kusurların varlığıyla önemli derecede etkilenir. Kusurların türleri ve malzeme davranışı üzerindeki etkileri hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Saf metallerin
DetaylıSÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı
SÜPERALA IMLAR SÜPERALA IMLAR Nikel ve Kobalt alaşımları: Korozyon dayanımı ve yüksek sıcaklık dayanımı için kullanılırlar. Yüksek ergime sıcaklığına ve dayanıma sahiptirler.. Süperalaşımlar: Nikel bazlı
DetaylıBAZI ÖRNEKLER Soru 1 - Soru 2 -
BAZI ÖRNEKLER Soru 1 - ZSD (zaman-sıcaklık-dönüşüm) diyagramlarının nasıl elde edildiğini, gerekli şekilleri çizerek açıklayınız? Cevap: Kritik Çekirdeklenme Çekirdeklenme Hızı Dönüşüm Hızı Soru 2 - Ötektoid
DetaylıProf. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1
MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI
Detaylı1.GİRİŞ. 1.1. Metal Şekillendirme İşlemlerindeki Değişkenler, Sınıflandırmalar ve Tanımlamalar
1.GİRİŞ Genel olarak metal şekillendirme işlemlerini imalat işlemlerinin bir parçası olarak değerlendirmek mümkündür. İmalat işlemleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1) Temel şekillendirme,
DetaylıATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM
ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıDENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi.
DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. TEORİK BİLGİ: Kritik soğuma hızı, TTT diyagramlarında burun noktasını kesmeden sağlanan en
Detaylı2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*)
2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) Sınai bakırlı alaşımlar arasında sadece soğukta iki veya çok fazlı alüminyumlu bakırlar pratik olarak mantensitik su almaya yatkındırlar.
DetaylıKTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı
DetaylıMMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri
K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 2 Malzemelerin Mekanik Davranışı Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı 2. Malzemelerin
DetaylıISININ TESİRİ ALTINDAKİ BÖLGE
ISININ TESİRİ ALTINDAKİ BÖLGE II.- Isının Tesiri Altındaki Bölgeler (Malzemelere göre) Teorik olarak ITAB ortam sıcaklığının üzerinde kalan tüm bölgeyi kapsar. Pratik olarak, bununla beraber, kaynak yönteminin
DetaylıDoç.Dr.Salim ŞAHİN YORULMA VE AŞINMA
Doç.Dr.Salim ŞAHİN YORULMA VE AŞINMA YORULMA Yorulma; bir malzemenin değişken yükler altında, statik dayanımının altındaki zorlamalarda ilerlemeli hasara uğramasıdır. Malzeme dereceli olarak arttırılan
DetaylıBMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri
BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri Faz Dönüşümleri Dr. Ersin Emre Ören Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanoteknoloji Mühendisliği Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Ankara
DetaylıALUMİNYUM ALA IMLARI
ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM VE ALA IMLARI Alüminyum ve alüminyum alaşımları en çok kullanılan demir dışı metaldir. Aluminyum alaşımları:alaşımlama (Cu, Mg, Si, Mn,Zn ve Li) ile dayanımları artırılır.
DetaylıPLASTİK ŞEKİL VERMENİN ESASLARI EÜT 231 ÜRETİM YÖNTEMLERİ. Metal Şekillendirmede Gerilmeler. Plastik Şekil Verme
PLASTİK ŞEKİL VERMENİN ESASLARI EÜT 231 ÜRETİM YÖNTEMLERİ Doç.Dr. Murat VURAL İTÜ Makina Fakültesi 1 1. Plastik Şekil Vermeye Genel Bakış 2. Plastik Şekil Vermede Malzeme Davranışı 3. Plastik Şekil Vermede
DetaylıBARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ
BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,
DetaylıTİTANYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMİ
TİTANYUM ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMİ Bileşim ve amaçlarına göre Ti alaşımları tavlanabilir, sertleştirilebilir, yaşlandırılabilirler veya kimyasal ısıl işleme (nitrürleme, karbürleme vb.) tâbi tutulabilirler.
DetaylıDemir Karbon Denge Diyagramı
Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı
DetaylıBÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM)
BÖLÜM 3 DİFÜZYON (YAYINIM) 1 Mürekkebin suda yayılması veya kolonyanın havada yayılması difüzyona örnektir. En hızlı difüzyon gazlarda görülür. Katılarda atom hareketleri daha yavaş olduğu için katılarda
Detaylı