TALON TÜBERKÜLÜ VE DENS (NVAJ(NATUS: A(LESEL GEÇ(+L( B(R OLGU SUNUMU. Dr. Melek D. TURGUT***

Transkript

1 TALON TÜBERKÜLÜ VE DENS (NVAJ(NATUS: A(LESEL GEÇ(+L( B(R OLGU SUNUMU Dt. Esin +IRACI* Doç. Dr. Meryem TEKÇ(ÇEK** Dr. Melek D. TURGUT*** TALON CUSP AND DENS INVAGINATUS: A CASE REPORT WITH HEREDITARY ORIGIN SUMMARY ÖZET Talon tüberkülü, üst ve alt ön keser dilerin mine-dentin birleim bölgesinde veya singulumunda görülen, tüberküle benzeyen nadir bir di anomalisidir. Dens invajinatus ise mine organ%n%n dental papil içine invajinasyonu nedeniyle oluan geliimsel bir anomalidir. Muayene amac%yla Pedodonti Anabilim Dal% na bavuran 11 ya%ndaki erkek hastan%n daimi üst sol yan keser diinde talon tüberkülü görülmütür. Radyografik de<erlendirmede ise bu dite dens invajinatus da tespit edilmitir. Di anomalilerinde ailesel geçi olabilece<i gerekçesiyle hastan%n aile bireylerinin de klinik ve radyografik muayeneleri yap%lm%t%r. Klinik muayenede hastan%n babas%n%n, üst sol yan keser diinde talon tüberkülüne rastlanm%t%r. Radyografik de<erlendirmede ise dört üst ön keser diinde dens invajinatus ve gömülü daimi kanin di saptanm%t%r. Hastada mevcut olan talon tüberkülüne, konuma s%ras%nda dili irrite etmedi<i ve çi<neme s%ras%nda okluzyonu etkilemedi<i için bir müdahalede bulunulmazken, talon tüberkülünün mezial ve distalinde tespit edilen geliimsel oluklara çürük geliimini engellemek amac%yla fissür örtücü uygulanm%t%r. Anahtar Kelimeler: Talon tüberkülü, dens invajinatus Talon cusp is an uncommon dental anomaly referring to an accessory cusplike structure projecting from the cingulum area or cementoenamel junction of the maxillary or mandibular anterior teeth. Dens invaginatus is a developmental anomaly resulting from an invagination of the enamel organ into the dental papil. A talon cusp was detected on the maxillary left central incisor of an 11-year-old male who was referred to Department of Pediatric Dentistry for intraoral examination. During the clinical examination, a talon cusp was noted on the maxillary left lateral incisor. Radiographic examination also revealed a dens invaginatus on the affected tooth. Within the scope of the fact that dental anomalies could be of genetic origin, clinical and radiographical examinations of the patient s family were also carried out. A talon cusp was observed on the maxillary left lateral incisor of the patient s father clinically. Besides, dens invaginatus affecting all maxillary incisors and an impacted maxillary canine were detected radiographically. Since the talon cusp of the child did not irritate the tongue during speech and mastication and interfere with occlusion, no treatment except for sealing of the developmental grooves in order to prevent caries development was performed. Key Words: Talon cusp, Dens invaginatus * Hacettepe Üniversitesi Dihekimli<i Fakültesi, Pedodonti A.D Arat%rma Görevlisi ** Hacettepe Üniversitesi Dihekimli<i Fakültesi, Pedodonti A.D Ö<retim Üyesi ***Hacettepe Üniversitesi Dihekimli<i Fakültesi, Pedodonti A.D Ö<retim Görevlisi. 81

2 G(R(+ Talon tüberkülü, üst ve alt ön keser dilerin mine-dentin birleim bölgelerinde veya singulumda görülen tüberküle benzeyen nadir bir di anomalisidir. 1 lk olarak, bayan bir hastan%n üst ön keser diinin arka yüzünde tarif edilmitir. 1 Shulze, 2 bu anomaliyi oldukça yüksek fazla bir tüberkül olarak tan%mlam% ve kesici kenerla ilikisi olanlar%n T-eklinde, daha servikalde yer alanlar%n Y-eklinde kron konturu oluturdu<unu bildirmitir. Talon tüberkülünün görülme s%kl%<% daimi dilerde süt dilerine oranla üç kat daha fazlad%r ve üst çenede alt çeneden daha çok görülmektedir. 1 En s%k etkilenen diler üst yan keser diler (%67) olup bu dileri, ön keserler (%24) ve kanin diler (%9) takip etmektedir (1),(3),(4). Talon tüberkülü tek ba%na görülebildi<i gibi kama yan keser diler, eksik veya gömülü kanin diler, meziodens, kompleks odontoma, arka dilerde saptanan dens evajinatus, dens invajinatus gibi di<er di anomalileri ile birlikte de görülebilmektedir. 1,3 Hattab ve ark. 1, bu anomaliyi tüberkül formasyonuna ve genili<ine göre üçe ay%rm%t%r: Tip 1 (talon); herhangi bir ön diin arka yüzünde, mine-sement s%n%r%ndan kesici kenara kadar olan mesafenin en az yar%s% kadar olan fazla bir tüberkül, Tip 2 (semitalon); 1 mm veya daha fazla uzunlukta fakat minesement s%n%r%ndan kesici kenara kadar olan mesafenin yar%s%ndan az uzunluktaki fazla bir tüberkül, Tip 3 (trace talon); genilemi veya ç%k%nt%l% singulum ve varyasyonlar%. Literatürde talon tüberkülünün ailesel geçi gösterdi<ini bildiren çok az say%da olgu bulunmaktad%r. 5-7 Dens invajinatus, mine organ%n%n dental papil içine invajinasyonu nedeniyle oluan geliimsel bir anomalidir. 8 Dens invajinatus s%kl%kla üst çenede ve özellikle üst yan keser dilerde daha sonra s%ras%yla orta keser, küçük az% ve nadir olarak büyük az% dilerde görülmektedir Oehler, 12 dens invajinatusu üç tip olarak s%n%fland%rm%t%r: Tip 1; sadece kronda görülen en küçük tipteki invajinasyondur. Tip 2; minesement s%n%r%n%n alt%na do<ru uzanan fakat hiçbir zaman peridontal membran veya apikal dokulara ulamayan kör bir torba eklinde olan invajinasyondur. Tip 3; minesement s%n%r%n%n alt%na do<ru uzanan, periodontal membran veya periapikal dokularda ikinci bir foramene ulaan invajinasyondur. Bu olguda, bir ailenin iki bireyinde bir arada görülen talon tüberkülü ve dens invajinatus anomalileri sunulmaktad%r. OLGU B(LD(R(M( 11 ya%ndaki erkek çocuk hasta Pedodonti Anabilim Dal% na muayene amac%yla bavurmutur. Sistemik herhangi bir rahats%zl%<% olmayan hastan%n klinik muayenesinde kar%%k dilenme döneminde oldu<u görülmütür. S%n%f 1 okluzyona sahip olan hastan%n üst sol yan keser diinde talon tüberkülü oldu<u saptanm%t%r. Minesement s%n%r%ndan insizal kenara kadar uzanan, konik ekilde olan talon tüberkülünün uzunlu<u 6.0 mm, genili<i 4.0 mm ve kal%nl%<% 2.5 mm olarak ölçülmütür. Talon tüberkülünün mezial 82

3 ve distal yüzeylerinde çürük geliimi izlenmeyen geliimsel oluklar oldu<u görülmütür. Hastan%n radyografik muayenesinde, üst sol yan keser dite talon tüberkülünün V eklindeki radyoopak görüntüsüne ek olarak mine-dentin s%n%r%n%n alt%na uzanan tip 2 dens invajinatus saptanm%t%r. nvajinasyon içinde herhangi bir çürük lezyonu olmad%<% belirlenen di elektirikli pulpa testlerine normal s%n%rlar içinde cevap vermitir. Di anomalilerinde ailesel geçi olabilece- <i gerekçesiyle hastan%n babas%n%n ve k%z karde- inin de klinik ve radyografik muayeneleri yap%lm%t%r. Klinik muayenede hastan%n babas%n%n, dört üst keser diinde derin singulum pitlerine ve üst sol yan keser diinde talon tüberkülüne rastlanm%t%r. Radyografik de<erlendirmede ise üst orta keser dilerinde mine s%n%r%nda olan tip 1 dens invajinatus, her iki yan keser diinde minedentin s%n%r%n%n alt%na do<ru uzanan tip 2 dens invajinatus oldu<u ve ayr%ca gömülü bir kanin diin mevcut oldu<u saptanm%t%r. Hastada mevcut olan talon tüberkülüne konuma s%ras%nda dili rahats%z etmedi<i ve çi<neme s%ras%nda okluzyonu etkilemedi<i için bir müdahalede bulunulmazken, talon tüberkülünün mezial ve distalinde tespit edilen geliimsel oluklara çürük geliimini engellemek amac%yla fissür örtücü uygulanm%t%r. Resim 1: Hastan%n daimi üst sol yan keser diinde tespit edilen talon tüberkülünün a<%z içi görünümü Resim 2: Hastan%n kesici kenara kadar uzanan ve T eklinde kron konturu oluturan, konik ekilli talon tüberkülünü gösteren üst çene tan% modeli Resim 3: Hastan%n daimi üst sol yan keser diinde mevcut olan talon tüberkülünün ve mine-dentin s%n%r%n%n apikaline do<ru uzanan dens invajinatusun radyografik görüntüsü. 83

4 Resim 4:Hastan%n babas%n%n üst sol yan keser dite tip 1 talon tüberkülü izlenen a<%z içi foto<raf% Resim 6: Hastan%n babas%nda tip 2 invajinasyonun izlendi<i üst sa< yan keser diin ve tip 1 invajinasyonun görüldü<ü üst sa< ön keser diin periapikal radyograf% Resim 7: Hastan%n babas%n%n panoramik radyograf% Resim 5: Hastan%n babas%nda talon tüberkülü ile tip 2 dens invajinatus izlenen üst sol yan keser dii, tip 1 invajinasyonlu üst sol orta keser dii ve gömülü daimi kanin diin oluturdu<u rezorpsiyonu gösteren periapikal radyograf TARTI+MA Talon tüberkülü, di geliiminin morfodifferan siasyon aamas%nda iç mine epitel hücrelerinin d%a do<ru ilerlemesi ve mezenimal dental papilin periferal hücrelerinin geçici 84

5 hiperplazisi nedeniyle olumaktad%r. 1 Etyolojisi tam olarak bilinememesine ra<men çevresel ve genetik faktörlerden etkilendi<i düünülmektedir. 13 Bu anomali, herhangi bir spesifik sendromun parças% olarak tarif edilmemesine ra<men, s%kl%kla Rubinstein-Taybi sendromu, Mohr sendromu, Sturge-Weber sendromu veya ncontinentia Pigmenti Achromians sendromu ile birlikte görülmektedir Bu olguda ise herhangi bir sistemik rahats%zl%k bulunmamaktad%r. Dens invajinatus, mine organ%n%n dental papil içine invajinasyonu nedeniyle oluan geliimsel bir anomalidir. 8 Bu anomalinin oluumunun lokal d% kuvvetler, fokal geliim duraklamas% ve fokal geliim stimulasyonu gibi nedenlere ba<l% oldu<u bildirilmitir. 9 Daha önce bildirilen baz% olgu sunumlar%nda talon tüberkülünün kan ba<% bulunan aile bireyleri aras%nda görüldü<ü gösterilmitir. 1,7 ki karde, iki ikiz k%z karde ve iki kuzende görülen talon tüberkülü olgular% bu anomalinin kal%t%msal karakterini kan%tlar niteliktedir. 5-7 Ayr%ca baz% %rklarda talon tüberkülünün prevelans% daha yüksektir. 17,18 Talon tüberkülünün di<er di anomalileriyle de birlikte görülmesi ve ailesel yatk%nl%k, bu anomaliye sebep olan ana faktörün genetik olabilece<ini düündürmektedir. Ancak, nadir olarak görülen bu anomali, travma veya di germini etkileyen di<er lokalize etkiler nedeniyle de oluabilir. 7 Dens invajinatusun ayn% aile bireylerinde görüldü<ünü gösteren çok az say%da olgu bildirilmiitir. 19 Olgu bildirimimizde talon tüberkülü ve dens invajinatus anomalileri baba ve o<lu etkile- mitir. Bu anomalilerin baba ve o<lun ayn% diinde var oldu<u tespit edilmitir. Yap%lan literatür arat%rmas%nda bu iki anomalinin ayn% ailenin birden fazla üyesinde ve/veya ayn% dite görüldü<ü bir olgu sunumuna rastlanmam%t%r. Talon tüberkülünün erken tehis ve tedavisi; kapan% bozukluklar%n%, geliimsel oluklar nedeniyle çürük geliimini, a%r% okluzal kuvvetlere ba<l% periodontal problemleri ve konuma ve çi<neme s%ras%nda dilde oluabilecek rahats%zl%<% engellemek amac%yla önemlidir. 3,7 Dens invajinatuslu dilerin proflaktik, konservatif, endodontik ve endodontik cerrahi uygulamalar% ile baar%l% bir ekilde tedavi edilebilece<i gösterilmesine ra<men bu dilerin pulpal dokular%n%n lokalizasyon ve formundaki anormallikler nedeniyle kanallar%n temizlenmesi, ekillendirilmesi ve doldurulmas%nda güçlüklerle kar- %la%lmakta ve baz% durumlarda endodontik tedavilerin yap%lmas% mümkün olmamaktad%r. 20 Bu nedenle dens invajinatusun erken tehis ve tedavisi invajinasyon nedeniyle oluacak pulpal enfeksiyonlar%n engellenmesi aç%s%ndan önemlidir. nvajinasyonun görüldü<ü dilerde arka yüzeydeki pitlerin proflaktik olarak erken dönemde örtülmesi tavsiye edilmektedir. 21 Ayr%ca, klinisyenlerin bu anomalinin birçok dii etkileyebilece<i ve di<er aile bireylerinde de görülebilece<i konusunda dikkatli davranmalar% tavsiye edilmektedir

6 KAYNAKLAR 1. Hattab FN, Yasin OM, al Nimri KS. Talon cusp in permanent dentition associated with other dental anomalies. Review of literature and report of seven cases. ASDC J Dent Child 1996; 63: Shulze C. Developmental abnormalities of the teeth and jaws. In: Gorlin O, Goldman H, eds. Thoma s Oral Pathology. CV Mosby, St Louis, USA: 1970: Hattab FN, Yasin OM, al Nimri KS. Talon cusp clinical significance and management: Case report. Quint Int 1995; 26: Chen R-J, Chen H-S. Talon cusp in primary dentition. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1986; 62: Hattab FN, Yasin OM, Sasa IS. Oral manifestations of Ellis-van Creveld syndrome. Reports of two siblings with unusual dental anomalies. J Clin Pediatr Dent 1998; 22: Liu JF, Chen LR. Talon cusp affecting the primary maxillary central incisors in two sets of female twins: Report of two cases. Pediatr Dent 1995; 17: Segura JJ, Jiménez-Rubio A. Talon cusp affecting permanent maxillary lateral incisors in two family members. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1999;88: Shafer WG, Hine MK, Levy BM. A textbook of oral pathology. 4th ed WB Saunders, Philadephia, 1983: Ikedo H, Yoshioka T, Duda H. Importance of clinical examination and diagnosis. A case of dens invaginatus. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 1995; 79: Jiménez-Rubio A, Segura JJ, Jiménez-Planas A, Llamos R. Multiple dens invaginatus affecting maxillary lateral incisors and a supernumerary tooth. Endod Dent Traumatol 1997;13: Oehlers FA. Dens invaginatus. Variations of the invagination process and associated anterior crown forms. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1957; 10: Davis PJ, Brook AH. The presentation of talon cusp: diagnosis, clinical features, associations and possible etiology. Br Dent J 1986; 160(3): Gardner DG, Girgis SS. Talon cusp: a dental anomaly in the Rubinstein-Taybi syndrome. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1979; 47: Tsutsumi T, Oguchi H. Labial talon cusp in a child with incontinentia pigmenti acromians: case report. Pediatr Dent 1991; 13: Goldstein E, Medina JL. Mohr syndrome or oro-facial-digital 11: report of two cases. J Am Dent Assoc 1974; 89: Pécora JD, Condrado CA, Zuccolotto WG, Sousa Neto MD, Saquy PC. Root canal therapy of an anomalous maxillary central incisor: a case report. Endod Dent Traumatol 1993; 9: Tsai SJ, King NM. A catalogue of anomalies and traits of the permanent dentition of southern Chinese. J Clin Pediatr Dent 1998; 8:

7 18. Chawla HS, Tewari A, Gopala Krishnan NS. Talon cusp: a prevalence study. J Indian Soc Pedod and Prev Dent 1983; 1: Hosey MT, Bedi R. Multiple dens invaginatus in two brothers. Endod Dent Traumatol 1996; 12: Hülsmann M. Dens invaginatus: aetiology, classification, prevalence, diagnosis and treatment considerations. Int Endod J 1997; 30: Yaz12ma Adresi : Dt. Esin +IRACI Hacettepe Üniv. Dihek. Fak. Pedodonti Anabilim Dal% 06100, Ankara Tel: (312) Faks: (312) esin_siraci@hotmail.com 21. Travano SMR, Desousa SMG, Bramante CM. Dens invaginatus in first mandibular premolar. Endod Dent Traumatol 1994; 10: