YTÜMAKiNE * A305teyim.com

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YTÜMAKiNE * A305teyim.com"

Gonca Sönmez
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 YTÜMAKiNE * A305teyim.com KONU: Kalın Sacların Kaynağı BİRLEŞTİRME YÖNTEMLERİ ÖDEVİ Kaynak Tanımı : Aynı veya benzer cinsten iki malzemeyi ısı, basınç veya her ikisini birden kullanarak, ilave bir malzeme katarak yada katmadan yapılan birleştirmeye denir. Sac kalınlığına göre 3mm sınırdır. Et kalınlığı 3mm den küçük saclara ince sac, 3mm den büyük saclara ise kalın sac adı verilir. Sacların kaynağında önemli olan kaynak ağzının biçiminin seçimidir. Kaynağın nüfuz ettiği yer çok önemli bir noktadır. İstenmeyen gazların etkileşmesi de önlemi sağlamak ikinci bir noktadır. Ayrıca kaynak yapılacak malzemenin kalınlığı arttıkça, bir ön yavlama gerekmektedir. Kaynak yöntemlerinin uygulanması ile gerçekleştirilecek olan kaynaklı bağlantılarda, parçala çeşitli birleştirme türlerinde karşı karşıya getirilerek konumlandırılırlar, Bağlantıyı oluşturacak bu parçalara kalınlığa ve istenen nufuziyete, hatta uygulanacak kaynak yöntemine göre kaynak ağzı açılması gerekir ve uygulamada kaynak ağız hazırlığı oldukça önemli bir yer tutar, zira kaliteli ağız hazırlığı, kaliteli bir kaynak dikişinin yapılmasının ön koşuludur. Ayrıca bağlantının bulunduğu pozisyon, kaynak yönteminin uygulanmasında özel dikkat gerektirebilir ve her yöntem her pozisyonda uygulanamayabilir. Bu bakımdan, bu bölümde kaynak yöntemlerinin uygulanmasında kullanılan birleştirme türleri, kaynak ağzı hazırlığı ve kaynak pozisyonları detaylı olarak ele alınmaktadır. Kaynak Ağzı Biçimleri: Kalın Saclarda Kullanılan Bazı Kaynak Çeşitleri: Tozaltı Kaynağı Elektro Curuf Kaynağı Elektrik Ark Kaynağı Gazaltı Kaynağı

katmadan yapılan birleştirmeye denir. Sac kalınlığına göre 3mm sınırdır. Et kalınlığı 3mm den küçük saclara ince sac, 3mm den büyük saclara ise kalın sac adı verilir.

2 Tozaltı Kaynağı: Bu usulde ark, çıplak bir elektrot ile sac arasında teşekkül etmekte, ayrı bir kanaldan devamlı olarak kaynak yerine dökülür, tozda örtü vazifesi olarak kullanılır. Kaynak yerine devamlı olarak toz dökülür ve ark bu tozun altında yanar, böylece kaynak yeri istenmeyen gazlardan korunmuş olur. Tozaltı kaynağında otomatik bir kaynak yöntemi olmakla beraber, yüksek güçlüdür. Bir paso ile 85mm, iki paso ile 180mm ve çok paso ile 300mm kalınlığa kadar sacların kaynağı mümkün olmaktadır. Bu nedenle çok kalın sacların kaynağında seçilmesi uygundur. Kaynak yapılacak en ince sac ise 1.2mm dir. Elektro Curuf Kaynağı: Elektro cüruf kaynağı 60mm den kalın saclarda kullanılır. Akım yüksek derecede ergiyen kaynak tozu içine yerleştirilen elektrotdan geçerek kaynak için lüzumlu ısıyı vermektedir. Elektrik Ark Kaynağı: Kaynaklı bağlantı için gerekli ısının elektrotlar arasında oluşturduğu ve ark aracılığıyla sağlandığı ergitme kaynağı türüne elektrik ark kaynağı denir. Ark, yüksek bir katottan yayınan elektronların yüksek bir hızla bombardıman etmesi sonucunda oluşur. Kaynak ağzı tasarımında en önemli etkenlerden bir tanesi de kaynak edilecek malzemenin yani parçanın kalınlığıdır. Elektrik ark kaynak yöntemlerinde kaynak edilecek parça kalınlığı kaynakçının el becerisine, kaynak pozisyonuna, kaynak hızına, ark boyuna, akım şiddetine ve ark karakteristiğine bağlı olarak değişir. 2

Tozaltı kaynağında otomatik bir kaynak yöntemi olmakla beraber, yüksek güçlüdür. Bir paso ile 85mm, iki paso ile 180mm ve çok paso ile 300mm kalınlığa kadar sacların kaynağı mümkün olmaktadır.

3 Kaynak Pozisyonlarının İşaretlenmesi: Gazaltı Kaynak Yöntemi: a) Atom-Ark Kaynağı: İki volfram elektrot ark ı meydana getirmekte ark enerjisinden de dolgu malzemesi ergimektedir. Bu usulde, ergimenin çabukluğu yanında dikiş deformasyonu az olmaktadır. b) Soy Gaz Kaynağı: Bilhassa magnezyum ve diğer hafif metallerin kaynağı için geliştirilmiş bu usulde ark, ergiyen bir tungsten elektrot ile parça arasında oluşturulmakta ve ergimiş banyoda Argon veya Helyum gazıyla korunmaktadır. Kullanılan Koruyucu Gazlar: Koruyucu gaz olarak kullanılan Helyum ve Argon gazları nötr gazlar olduklarından, ark ortamı ve kaynak banyosunda oksidasyon veya nitrür oluşumu gibi istenmeyen durumların ortaya çıkması önlenmektedir. Argon, TIG kaynağında amaçlanan etkilere daha uygun düşmektedir. Ucuzluğu diğer bir etkendir. Kalın ve ısı iletkenliği yüksek malzemelerde (Cu gibi) daha derin nufuziyet sağlamak amacıyla, aynı akım şiddetinde daha yüksek akım gerilimi ile çalışmaya yatkın olan Helyum ve Helyum+Argon gaz karışımları kullanılmaktadır. Ayrıca paslanmaz çelik, yüksek alaşımlı çelikler, nikel ve alaşımlarının kaynağında, uygulamalarda kök pasolarının tersten korunmasında Argon gazı ile hidrojen veya azot gazı karışımları da kullanılmaktadır. Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı: Paslanmaz çeliklerin kullanıldığı konstrüksiyonlarda bu çeliklerin birleştirilmesinde örtülü elektrotla arka kaynağı, gazaltı kaynak yöntemleri (MIG,MAG) tozaltı ve plazma kaynağının yanı sıra, elektron ışın ve lazer ışın kaynağı gibi modern kaynak yöntemleri uygulanma alanları bulunmaktadır. 3

b) Soy Gaz Kaynağı: Bilhassa magnezyum ve diğer hafif metallerin kaynağı için geliştirilmiş bu usulde ark, ergiyen bir tungsten elektrot ile parça arasında oluşturulmakta ve ergimiş banyoda Argon

Karbonlu ve Az Alaşımlı Çeliklerin Kaynağı: Ark kaynak yöntemlerinde, ısıl işlem sırasında metal önce erime sıcaklığının üstünde bir sıcaklığa kadar ısınmakta sonra da soğumaktadır.

4 Karbonlu ve Az Alaşımlı Çeliklerin Kaynağı: Ark kaynak yöntemlerinde, ısıl işlem sırasında metal önce erime sıcaklığının üstünde bir sıcaklığa kadar ısınmakta sonra da soğumaktadır. Yapılan deneyler ve ölçümler kalın bir çelik parça üzerinde kaynak bölgesinin soğuma hızının, yüksek sıcaklığa kadar ısıtılmış ve suya atılarak soğutulan bir parçanın soğuma hızına eşdeğer olduğunu göstermiştir. Bu bakımdan belli bir miktarın üstünde karbon ve alaşım elementi içeren çeliklerin kaynak bölgesinde böyle bir sert ve gevrek yapının ortaya çıkacağı aşikardır. Kaynak elektrotu üreticileri, elektrot metalinin bileşimini o denli ayarlamışlardır ki, eriyen esas metal ile bir miktar karışmasına rağmen, soğuma sonucunda eriyen bölgede bir setleşme görülmez. Yüksek Manganlı Ostenitik Sert Çeliklerin Kaynağı: Ostenitik manganlı sert çelikler, ostenitik yapıları nedeniyle ısı iletkenliklerinin çok az ve ısıl genleşmelerinin çok yüksek olmasına rağmen kolaylıkla kaynak edilebilir. Bunlar uzun süre derecede arasında tutulduklarında kalbürler oluşması nedeniyle gevrekleşirler ve çatlama eğilimleri artar. Bu bakımdan bu çelikler yalnız elektrik ark kaynağıyla mümkün olduğu kadar az ısıl girdisi uygulanarak kaynatılırlar. Her paso kaynağı takiben su püskürtülerek veya ıslak bezle silinerek soğutulur. Büyük parçalar sadece kaynak bölgesi dışında kalacak şekilde su banyosu içine yerleştirilerek kaynak edilirler. Dökme Demirin Kaynağı: 1. Kır Dökme Demirin Kaynağı: Kaynak kabiliyetinde iki önemli husus vardır. Yüksek karbon içeriği nedeniyle kaynakta erimiş bölge suretle soğuduğundan kaynak dikişi çok sert kırılgan, sementitçe çok zengin bir yapı halinde oluşur. Kaynak esnasında yerel ısınma ve soğumanın oluşturduğu şekil değişimi çok gevrek olan dökme demir parçanın en zayıf bölgesinden çatlamasına neden olur. 4

göstermiştir. Bu bakımdan belli bir miktarın üstünde karbon ve alaşım elementi içeren çeliklerin kaynak bölgesinde böyle bir sert ve gevrek yapının ortaya çıkacağı aşikardır.

5 2) Sfero Dökme demirin kaynağı: Yararlanılan Kaynaklar: Makine Mühendisi El Kitabı Cilt 2 (A.Münir Cerit) Böhler El Kitabı Askaynak Ürün Katoloğu Kaynak Tekniği (Nurullah Güntekin) Gazaltı Kaynak Yöntemi (Prof. Kutsal Tülbençi) 5

Benzer belgeler

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ

Prof. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik