AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ

Transkript

1 AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACININ HEDEF, KAPSAM VE YÖNTEMLERİNİN İRLANDA ÖRNEĞİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uzmanlık Tezi AHMET ATAY TARIM VE BALIKÇILIK DAİRESİ MAYIS 2004 ANKARA

2 ÖZET Bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliğinin ekonomik ve sosyal alanlardaki işleyişinde çok önemli yere sahip yapısal fonlardan Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu ile Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracını ayrıntıları ile ortaya koymaktır. Söz konusu fonlar, ortaya çıkış nedenleri, kullanım alanları, gerektirdikleri idari yapılanma ve finansal büyüklükleri açısından Topluluk içinde büyük önem taşımaktadır. Fonların, üye ülkelere net olarak ne katkıda bulunduklarının daha açık olarak belirtilmesi bakımından İrlanda iyi bir örnektir. Avrupa Birliği fonları sayesinde ekonomik ve sosyal alanda çok büyük atılım göstermesi sebebi ile İrlanda nın, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu ile Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracından elde ettiklerinin ve bu fonların idaresi için oluşturduğu idari yapılanmanın ayrıntıları ile ortaya konması, bu fonları üyelik sonrası kullanabilecek Türkiye için yararlı olacaktır. Anahtar Kelimeler: Avrupa Birliği, Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu, Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı i

3 ABSTRACT The aim of this study is putting forward the European Agricultural Guidance and Guarantee Fund and Financial Instrument For Fisheries Guidance of the structural funds which have a significant role in the functioning of European union in economic and social areas. The funds in question have great importance in the Community concerning their arising reasons, fields of use, administrative structure required and financial amounts. Ireland constitutes a good example for the purpose of further clarifying the extent of the net contributions of the funds to the Member States. A detailed analysis of the benefits gained by Ireland from European Agricultural Guidance and Guarantee Fund and Financial Instrument For Fisheries Guidance as well as the administrative structure formed by it for the management of these funds will be fruitful for Turkey, which will be able to make use of the above-mentioned funds following the accession, due to the significant development in economic and social areas Ireland has achieved through the European Union funds. Key Words: European Union, European Agricultural Guidance And Guarantee Fund, Financial Instrument For Fisheries Guidance ii

4 İÇİNDEKİLER SAYFA GİRİŞ 1 BÖLÜM:I- AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE İRLANDA 5 1. Avrupa Tarımsal Yönlendirme Ve Garanti Fonu FEOGA nın Tanımı FEOGA nın Topluluk Bütçesi İçindeki Önemi FEOGA Garanti Bölümü FEOGA Yönlendirme Bölümü FEOGA den Yararlanmak için Gerekli İdari Yapılanma FEOGA nın İşleyişi FEOGA nın Finanse Ettiği Uygulama ve Tedbirler FEOGA nın Yararlanıcıları İrlanda nın FEOGA Tecrübesi İrlanda nın FEOGA dan Yararlanmaya Yönelik İdari Yapılanması İrlanda ya Sağlanan AB Yapısal Fon Desteği İrlanda ya FEOGA Yönlendirme Bölümünden Sağlanan Kaynak İrlanda ya FEOGA Garanti Bölümünden Sağlanan Kaynak FEOGA nın İrlanda Bütçesine Katkısı 27 BÖLÜM:II- BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACI VE İRLANDA Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı FIFG nin Tanımı FIFG nin Amacı FIFG nin Kullanım Alanları FIFG nin OBP nin Uygulanmasındaki Rolü İrlanda nın FIFG Tecrübesi 35 iii

5 2.1 İrlanda daki FIFG Mali Kontrol Yapılanması Balıkçılık Operasyonel Programı Operasyonel Programları Kapsamında FIFG 39 SONUÇ 40 KAYNAKÇA 41 EKLER 45 EK 1: Kategori Bazında İrlanda nın FEOGA Garanti Bölümü Ödemeleri EK 2: Sektör Bazında İrlanda FEOGA Garanti Bölümü Ödemeleri EK 3: Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri EK 4: İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri iv

6 TABLOLAR LİSTESİ SAYFA Tablo 1. AB Finansal Perspektifi 6 Tablo 2. İrlanda nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler 16 Tablo 3. İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri Tablo 4. Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri Tablo 5. Net Bütçe Etkisi (m ) Tablo 6. İrlanda Balıkçılık Operasyonel Programı 47 v

7 KISALTMALAR AB: Avrupa Birliği DAFRD: İrlanda Tarım, Gıda ve Kırsal Kalkınma Birimi DCMNR: İrlanda İletişim, Deniz ve Doğal Kaynaklar Birimi FEOGA: Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu FIFG: Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GSYİH: Gayri Safi Yurt İçi Hasıla IACS: Entegre İdare ve Kontrol Sistemi MCA: Tutar OBP: Ortak Balıkçılık Politikası OTP: Ortak Tarım Politikası vi

8 GİRİŞ Avrupa Birliği (AB) siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda gösterdiği faaliyetlerin bazılarını, geliştirdiği ortak politikalar çerçevesinde yürütmektedir. AB de ortak politikalar, ortaya koydukları ilke, mevzuat ve kurallar ile, üye ülkeler arasında uygulamadan doğacak farklılıkları ortadan kaldırmakta, böylece ortak politika ile düzenlenmiş alanlardaki kurallar, tüm üye ülkelerde uyumlu hale gelmektedir. Müktesebat konu başlıkları arasında yer alan ve tam üyelikle birlikte Türkiye nin de benimseyeceği bu politikalar, müzakere sürecinde Türkiye-AB ilişkilerinin en ağırlıklı gündemini oluşturacaktır. Bunun temel sebebi, müktesebat uyumunun, AB nin işleyişine yönelik bütün bir sistematiğe uyum sağlanmasını gerektirmesi nedeni ile, ülkemizdeki tüm koşulların yeniden şekillendirilmesini zorunlu hale getirmesidir. Bu ortak politikalar arasında Ortak Tarım Politikası (OTP) ve Ortak Balıkçılık Politikası (OBP) yer almaktadır. Roma Antlaşması 1 ile oluşturulan OTP nin amaçları şu şekilde sıralanabilir: 2 Teknik ilerlemeyi teşvik ederek ve tarımsal üretimin rasyonel gelişimi ile üretim faktörlerinin -özellikle emeğin- optimum kullanımını sağlayarak tarımsal verimliliği artırmak; Özellikle tarımdan elde edilen kişisel gelirleri artırarak tarım kesimi için adil bir hayat standardı sağlamak; Piyasaları dengelemek (stabilize etmek); Arzın teminini sağlamak; Arzın tüketiciye makul fiyatta ulaşmasını garanti etmek; OTP üç ilke üzerinde inşa edilmiştir: 3 Ortak pazar, 1 Daha fazla bilgi için bakınız

9 Topluluk tercihi, Ortak finansman. OTP finansmanı, AB bütçesinin bir parçası olan Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA/European Agricultural Guidance and Guarantee Fund-EAGGF) tarafından karşılanmaktadır. FEOGA nın Yönlendirme Bölümü yapısal gelişime ilişkin tedbirlerin kısmi finansmanını sağlarken, Garanti Bölümü piyasa destekleri ve doğrudan ödemelerin tamamen finanse edilmesi ile tarımsal-çevre gelişimi gibi belirli kırsal kalkınma tedbirlerinin kısmi finansmanı için kullanılmaktadır. OTP kurulduğu zaman temel olarak, arz yetersizliği olduğu zaman gıda arzını dengeleyecek dünya piyasa fiyatları üzerindeki fiyatlara dayanmakta idi. Sonraki yıllarda, teknolojik atılımlarla birlikte bu yaklaşım, birçok üründe üretim fazlasının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu üretim fazlalıklarının maliyeti, dış ticaret ortamı, gıda güvenliği ve hayvan refahı ile çevresel konulara giderek artan ilgi art arda gelen reformlara sebep olmuştur lerde bu reformlar belirli sektörleri hedeflemiş, daha sonraki reformlar ise daha geniş kapsamlı olmuştur yılındaki Mac Sharry reformu 4 ile piyasa desteğinden çiftçilere doğrudan ödemeye geçilmiş ve bazı çevresel tedbirler yürürlüğe konmuştur. Kasım 1997 de Tarım Bakanları Konseyi Avrupa tarım modelini, kırsal bölgeye önem veren, doğayı koruyan, kırsal hayatın canlılığına katkıda bulunan, tüketici taleplerine cevap veren, çevreyi koruyan, hayvan refahına özen gösteren ve böylelikle çok fonksiyonlu bir role sahip olan bir model olarak tanımlamıştır. Bu model Aralık 1997 de Avrupa Birliği Konseyi tarafından onaylanmıştır. Gündem olarak adlandırılan ve Avrupa Birliği Konseyince Mart 1999 da son şekli verilen ikinci reform, Avrupa tarım modeline dayanmaktadır. Gündem 2000 ile beraber piyasa desteklerinden doğrudan ödemelere önemli bir geçiş gerçekleşmiştir. Ayrıca, Gündem 2000 de gıda güvenliği ve çevre konularına daha yoğun önem verilmiş ve dönemi için geçerli tarım bütçesi belirlenmiştir de Avrupa Birliği Konseyi 15 AB üyesi 4 Daha fazla bilgi için bakınız 5 Daha fazla bilgi için bakınız 2

10 ve Mayıs 2004 te yeni üye olan 10 ülkeye döneminde uygulanacak tarım harcamaları sınırlarını belirlemiştir. Gündem 2000 kırsal kalkınma açısından büyük önem taşımaktadır. Gündem 2000, kırsal kalkınma politikasını AB nin tüm kırsal alanlarında uygulanabilir hale getirmiş 6 ve daha önceki dokuz finansal aracı 1257/1999 sayılı AB Konsey Tüzüğü 7 ile tek bir yasal çerçeve içinde toplamıştır. Ayrıca, bu reform ile kırsal kalkınmaya ayrılan kaynaklar artırılmıştır de Gündem 2000 nin Ara Dönem Gözden Geçirilmesi başlamıştır. Haziran 2003 te sona eren gözden geçirme, hayvan üretimi, süt üretimi ve ekilebilir ürünler için doğrudan ödemeleri, üretimden bağımsız hale getiren (decoupling) temel bir değişiklik getirmiştir. Gündem 2000 reformu, bütün kırsal alanların ekonomik ve sosyal durumunu iyileştirme amacı ile kırsal kalkınmayı OTP nin ikinci sütunu olarak belirlemiştir. 8 Böylelikle tüm yapısal tedbirler tek bir programlama çerçevesinde birleştirilmiştir. Kırsal kalkınma programları çiftlik işletmelerine yatırım, genç çiftçileri destek, eğitim, erken emeklilik, az tercih edilen ve çevresel hassasiyeti olan alanlarda telafi edici ödemeler, diğer tarımsal-çevre tedbirleri, ormanlaştırma, talep edilen standartları (çevre, halk, hayvan ve bitki sağlığı, hayvan refahı ve mesleki güvenlik) karşılama ve gıda kalitesini geliştirmek için tedbirleri içermektedir. Bu bağlamda OTP ve OBP çok büyük önem taşımaktadır. OTP, hem tarımın son derece hayati bir işlev olan beslenme ile doğrudan bağlantılı olması, hem de AB bütçesinin en büyük kısmının OTP ye ayrılması nedeni ile ayrı bir önem taşımaktadır. AB, en eski ve en karmaşık politikası olan OTP ile, Birlik içindeki olası gıda yetersizliklerinin önüne geçmeyi, verimli, sağlıklı ve çevre dostu bir üretim altyapısına kavuşmayı ve AB nin gıda alanındaki dışa bağımlılığını ortadan kaldırmayı hedeflemektedir. 6 Avrupa Komisyonu, (2003), Rural Development In The European Union, Almanya, sf OTP nin Gündem 2000 ile oluşturulan iki sütunu vardır. Birincisi piyasa politikası, ikincisi kırsal kalkınma politikasıdır. 3

11 OBP ise ekonomik, sosyal ve çevresel boyutları ile öne çıkmaktadır. Amaç, bir yandan, sınır tanımayan, hareketli ve giderek azalan, kıymetli bir doğal besin kaynağı olan deniz ürünleri türlerinin devamını sağlamak, bir yandan da balıkçılık sektörünü muhafaza ederek geliştirmektir. Bununla beraber, tüketicinin söz konusu ürünlere makul fiyatlarla ulaşması ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi de hedeflenmektedir. AB nin bu ortak politikalarının uygulanmasında ortaya çıkan finansman ihtiyacını çözmek için Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (EAGGF) ve Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı (Financial Instrument for Fisheries Guidance-FIFG) geliştirilmiştir. Bu çalışmanın esas amacı, OTP ve OBP için hayati önem taşıyan FEOGA ve FIFG yi ayrıntıları ile irdeleyip AB kaynaklarından sağladığı katkılarla ekonomik ve sosyal alanlarda çok büyük gelişim göstermiş bir ülke olan İrlanda nın bu fonlardan nasıl ve ne kadar yararlandığını ortaya koymaktır. Bu konunun seçilmesindeki asıl neden, tarım ve balıkçılığın hem AB içindeki büyük önemi ve hem de ülkemiz için taşıdığı hayati roldür. Türkiye için en önemli geçim kaynaklarından olan tarım ve balıkçılık alanındaki bu fonlar, ülkemiz AB ye tam üye olduktan sonra çok büyük kazanımlar sağlayacaktır. Söz konusu fonlardan yararlanan örnek ülke olarak İrlanda nın tercih edilmesi ise, İrlanda nın AB üyeliği ile birlikte yararlanmaya başladığı yapısal fonlardan 9 olan FEOGA ve FIFG den önemli fayda sağladığı ve bu sayede önemli kalkınma hamleleri atmış olduğu gerçeğidir. Bu tezin hazırlanması sırasında karşılaşılan ana güçlük, konu çok spesifik sayılabileceği için İngilizce ve Türkçe çok fazla kaynağın bulunmayışı olmuştur. Yazılı kaynaklardaki bilgilerin çoğunun birbirinin aynı ya da çok benzeri olması da büyük sorun teşkil etmiştir. Tezin yazımında bu nedenlerle İnternet araştırmaları sonucunda ulaşılan kaynaklardan çok fazla yararlanılmıştır. Özellikle İrlanda ile ilgili yazılı kaynak yoksunluğu, ayrıca İnternet sitelerinde İrlanda ya ilişkin istenilen bilgilere ulaşılamaması nedeni ile bu bilgilerin çoğu İrlanda yetkili kurumlarındaki meslektaşlarımız ile temas kurularak elde edilmiştir. 9 AB de dört tane yapısal fon bulunmaktadır. FEOGA ve FIFG dışındaki fonlar, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu (ERDF) ve Avrupa Sosyal Fonudur (ESF). Bu fonlar hakkında daha ayrıntılı bilgi için bakınız 4

12 BÖLÜM:I- AVRUPA TARIMSAL YÖNLENDİRME VE GARANTİ FONU VE İRLANDA 1- Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu 1.1- FEOGA nın Tanımı Avrupa Birliğine üye ülkelerin OTP yi benimsemesi, bu politikanın finansmanının da ortak olarak sağlanması gerektiği fikrini beraberinde getirmiştir. Bu amaca yönelik olarak, sadece OTP uygulamalarının finansmanını karşılayacak özel bir fon oluşturulmasına Roma Antlaşması ile karar verilmiştir. 10 Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA) Topluluk genel bütçesi prosedürüne göre bu doğrultuda oluşturulmuştur de 25/ sayılı Tüzük ile kurulmuş olan fon, OTP nin finansal aracı olup, tarım piyasasının desteklenmesi ve kırsal sektörün kalkınmasına yardımcı olmak üzere tasarlanmıştır. FEOGA, Avrupa Birliğinde bulunan dört yapısal fondan birini teşkil etmekte ve toplam genel bütçenin yarısını tüketmektedir. 12 Fonun Garanti Bölümü, tarımsal piyasa düzenleri harcamalarını ve piyasa desteklemelerine eşlik eden kırsal kalkınma tedbirleri ile beraber Hedef 1 13 kapsamında yer alan bölgelerin dışında kalan kırsal tedbirler, bazı hayvan sağlığı harcamalarını ve OTP ile ilgili bilgi iletişim tedbirlerinin finansmanında kullanılmaktadır. Diğer bir deyişle, OTP nin fiyat ve piyasa mekanizmalarıyla bağlantılı tüm giderler bu bölümden karşılanmaktadır. Ayrıca telafi edici tutarlar (MCA s) 14 da 1993 yılında yürürlükten kaldırılana kadar bu Bu mevzuat daha sonra 728/70 sayılı Tüzük ile değiştirilmiştir. 728/70 sayılı Tüzük için Hedef 1: Kalkınmakta geri kalmış olan bölgelerdeki yapısal uyumu ve gelişmeyi teşvik etmek. olarak tanımlanmıştır. Hedef 1 bölgeleri sağlanan destekler açısından en cazip bölgelerdir. Hedef 1 kapsamında yer alan bölgeler, Avrupa Komisyonu tarafından, kişi başı GSYİH si AB ortalamasının %75 inden az olan bölgeler kriterine göre belirlenmektedir. 14 Tutar (Monetary Compensatory Amount-MCA), Ortak Tarım Politikasına konu olan mallara üye ülkeler arasındaki para dalgalanmalarını telafi etmek için uygulanan vergidir. 5

13 bölümün kapsamında yer almakta idi. Yönlendirme Bölümü ise Garanti Bölümünün kapsamı dışında kalan kırsal kalkınma tedbirlerinin finansmanında kullanılmaktadır. Fonun yönetimi, FEOGA Komitesi içinde ortak çalışma yürüten Komisyon ve üye ülkeler tarafından yapılmaktadır. Fon Komitesi, üye ülkeler ve Komisyon temsilcilerinden oluşmaktadır FEOGA nın Topluluk Bütçesi İçindeki Önemi, Tarımın AB bütçesi içindeki önemi çok büyüktür dönemi için AB bütçe harcamalarının %40-45 i tarım alanına yapılmaktadır: (Bakınız Tablo:1) Tablo:1- AB Finansal Perspektifi (milyon Euro) Tarım OTP harcaması (kırsal kalkınma hariç) Kırsal kalkınma ve eşlik eden tedbirler 2.Yapısal İşlemler Yapısal fonlar KAYNAK: 6

14 Tablo:1- AB Finansal Perspektifi (devam) Uyum fonu İç Politikalar Dış Eylem İdare Rezervler Para rezervi Acil yardım rezervi Borç garanti rezervi Katılım Öncesi Yardım Tarım Katılım öncesi yapısal araç PHARE Taahhütlerin Tahsisatı (Toplam) Ödemelerin Tahsisatı (Toplam) Ödemelerin Tahsisatının GSMH deki payı-% olarak 1,13% 1,12% 1,13% 1,11% 1,05% 1.00% 0,97% Katılım İçin Uygun Olanlar (ödemelerin tahsisatı) Tarım

15 Tablo:1- AB Finansal Perspektifi (devam) Diğer giderler Ödemelerin Tahsisatı (Genel Tavan) Ödemelerin Tahsisatının GSMH deki payı-% olarak (Tavan) 1,13% 1,12% 1,18% 1,19% 1,15% 1,13% 1,13% Öngörülmeyen giderler sınırı 0,14% 0,15% 0,09% 0,08% 0,12% 0,14% 0,14% Öz kaynaklar tavanı (GSMH deki payı-% olarak) 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% 1,27% Tablo:1 de görüldüğü üzere, tarım harcamaları AB bütçesi içinde çok büyük bir pay teşkil etmektedir. Topluluğun dönemlerini kapsayan bütçesinde FEOGA için ayrılan payın %95 i Garanti Bölümü, geriye kalan %5 lik kısım da Yönlendirme Bölümü içindir. FEOGA toplam bütçesi, dönemi için yıllık ortalama 43,39 milyar Euro olarak belirlenmiştir. 15 FEOGA, Topluluk genel bütçesinin bir parçası olmasından dolayı mali anlamda özerk bir fon değildir. Dolayısıyla Topluluğun genel bütçe prosedürü, bu fonun finansmanında da geçerlidir. Topluluğun kurulmasından 1970 yılına kadar Topluluk bütçesi, uluslararası örgütlerde olduğu gibi, üyelerin mali katkılarından meydana gelmekte idi yılında oluşturulan öz kaynaklar sistemi ile Topluluk, mali özerkliğe kavuşturulmuştur. Topluluk bütçesinin tamamının öz kaynaklardan karşılanması ise 1978 yılından itibaren mümkün olabilmiştir

16 FEOGA, kurulduğundan bu yana Topluluk bütçesinden en fazla pay ayrılan fondur. Oluşturulduğu ilk yıllarda Topluluk bütçesinin %90 ını teşkil eden FEOGA nın payı yıllar içinde azalma eğilimi göstermiş ve 2003 bütçesinde FEOGA nın Garanti Bölümü için %44,9 luk bir düzeye inmiştir. 16 FEOGA nın Yönlendirme Bölümü ise AB Yapısal Fonları çerçevesinde değerlendirilmektedir. FEOGA nın bütçe payının önemli ölçüde azalmasında çeşitli etkenlerin rolü olmuştur. Topluluk, ilk kurulduğu dönemden bu yana geçen sürede sanayi, ticaret ve çevre gibi alanlarda ortak politikalar belirlemiştir. Bu nedenle Topluluk bütçesinde pay ayrılması gereken alanların sayısı ve çeşidi artmıştır. Bunun yanında OTP nin yeniden yapılandırılmasına yönelik reform çalışmaları da FEOGA nın bütçe payının azalmasında önemli rol oynamıştır. FEOGA ya AB bütçesinden ayrılan payın zamanla azalmasına rağmen bu oranın halen bütçenin yaklaşık yarısı seviyesinde olması, OTP nin Topluluk bütçesindeki en büyük ve önemli kalem olmaya devam ettiğini göstermektedir. Üstelik 2003 yılı bütçesinin gelirlerinin yalnızca %1,5 inin tarım kaynaklı olması da Topluluk bütçesinin belirlenmesi sürecinde FEOGA ve OTP ile ilgili yaşanan yoğun tartışmaların nedenini açıklamaktadır FEOGA Garanti Bölümü FEOGA Garanti Bölümüne 2003 yılı bütçesinden ayrılan miktar milyon Euro düzeyindedir. 18 Bu rakam, AB ülkelerinin toplam gayri safi yurtiçi hasılalarının %0,5 i gibi bir oranı ifade etmektedir. FEOGA nın çok büyük bir bölümünü oluşturan Garanti Bölümü, Ortak Piyasa Düzenleri çerçevesinde fiyat ve piyasa mekanizmalarının uygulanması ile ilgili tüm zorunlu harcamaların finansmanında kullanılmaktadır. Garanti Bölümü 1992 yılına dek büyük çoğunluğu müdahale alımları, stoklama giderleri ve ihracat iadeleri gibi yollarla ürünlere fiyat desteği sağlanmasında kullanılıyordu. Ancak 1992 yılında gerçekleştirilen Mac Sharry reformları ile fiyat desteği sağlamaya yönelik önlemlerin payı azaltılarak bunun yerine üreticilere yapılan doğrudan ödemelerin Garanti Bölümü içindeki oranı artırılmıştır. 16 İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği nin Ortak Tarım Politikası, İstanbul, sf İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği nin Ortak Tarım Politikası, İstanbul, sf.11. 9

17 1.4- FEOGA Yönlendirme Bölümü FEOGA bütçesinin küçük bir kısmını oluşturan Yönlendirme Bölümü için 2003 yılında ayrılan miktar milyon Euro dur. 19 Bu fon, kırsal kalkınma tedbirlerinin finansmanında ve tarım sektöründe yapısal politikalara ilişkin önlemlerde kullanılmaktadır. Bu önlemler, tarımsal mekanizmaların iyileştirilmesi için yatırım, altyapı ve eğitim gibi alanlardaki projeleri içermektedir FEOGA dan Yararlanmak için Gerekli İdari Yapılanma Üye ülkeler, fondan yararlanabilmek için para akışından sorumlu olacak kurum ve otoriteleri belirlemek zorundadırlar. FEOGA Garanti Bölümü için ülkelerinde onaylanmış ve birçok güvenceye sahip olan Ödeme Ajansları oluşturmaktadırlar. Ödeme Ajansları şu konularda güvence sağlamakla yükümlüdür: - Başvuruların kabul edilebilirliği ve ödeme öncesi ilgili Topluluk mevzuatına uygunluğun kontrol edilmesi, - Yapılan ödemelerin kayıtlarının tam ve doğru olarak tutulması, - Gereken dokümanların zamanında ve ilgili Topluluk mevzuatında belirtildiği şekilde teslim edilmesi. Ayrıca bütün bu güvencelerin yerine getirildiğine ve gerekli idari ve fiziki denetimlerin yapılmış olduğuna dair ek dokümanlar da temin edilmelidir. Ödeme ajansına ek olarak bu bölüm için öngörülen idari yapılar yetkili kurum (competent authority), bağımsız denetimi gerçekleştirecek organ (certifying body), proje başvurularını kabul edip bunları inceleyecek, değerlendirecek, onaylayacak ve izleyecek uygulayıcı kuruluştan (implementing body) oluşmaktadır İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği nin Ortak Tarım Politikası, İstanbul, sf Daha fazla bilgi için bakınız 10

18 Üye ülkeler Avrupa Komisyonuna aşağıdaki bilgileri iletmekle yükümlüdürler: - Giderleri karşılamak için akredite edilmiş kurum ve kuruluşlar hakkında detaylı bilgi, - Birden fazla kuruluşun akredite edildiği durumlarda, Komisyona iletilmek üzere bilgi toplanmasından sorumlu olan kuruluş hakkında detaylı bilgi, - Ödeme ajanslarının isimleri, statüleri ve akredite işlemleri, - OTP çerçevesinde AB kurallarının yürütülmesi ile ilgili ödemelerin yapıldığı idare, muhasebe ve içsel denetim koşullarının detayları. FEOGA Yönlendirme Bölümünün gerektirdiği idari yapılar ise yönetim otoritesi (managing authority), ödeme otoritesi (paying authority), izleme komitesi (monitoring committee), aracı kurumlar (intermediate bodies) ve kontrol biriminden (control service) oluşmaktadır. 21 Ancak üye ülke, yönetim otoritesi ile ödeme otoritesini tek bünyede toplayabilir. 22 Diğer yapısal fonlarda olduğu gibi, FEOGA nın idaresinin yürümesi için de Entegre İdare ve Kontrol Sisteminin 23 (IACS) kurulması gerekmektedir. Bu sistem bilgisayar destekli bir veritabanı olup OTP yardımlarına başvuran her çiftçiye ilişkin bilgi toplanmasına yaramaktadır. IACS ın amacı: - OTP reformları çerçevesinde getirilen hükümlerin etkin bir şekilde uygulanmasının teminat altına alınması, - Üretime verilecek desteklerde ortaya çıkabilecek sorunların çözümünü sağlayacak sistemin kurulması, - Kullanılmayan arazi için yapılacak ödemelerin usulsüz kullanımına karşı cezai önlemlerin bulunmasıdır. 21 Daha fazla bilgi için bakınız 22 Daha fazla bilgi için bakınız 23 Daha fazla bilgi için bakınız

19 1.6- FEOGA nın İşleyişi FEOGA, Avrupa Komisyonu tarafından yönetilmektedir. Üye ülkeler belirledikleri kurumlar aracılığı ile fondan yararlanacak projeleri Avrupa Komisyonu ile birlikte seçer ve FEOGA nın yönetimini üstlenir. Bölgesel, ulusal ve toplumsal düzeydeki temsilcilerden oluşan izleme komiteleri, projelerin denetimi ve sonraki aşamalardaki değerlendirmelerden sorumludur. Ödeme kuruluşları, ödemeleri AB mevzuatına uygun olarak yapmakla yükümlü olup sadece akredite olmuş ödeme kuruluşlarının gözetimi altındaki projeler AB finansmanından yararlanabilmektedir. Üye ülkeler her ay gider bildirimlerini Komisyona iletmekle yükümlüdürler. FEOGA kapsamında giderleri karşılayacak finansal kaynakların aktarımı, üye ülkelere Komisyon tarafından doğan harcamanın tedarikine ilişkin avanslar şekliyle yapılır. Uygulamada ise ülkelerin, projeler için kendi bütçelerinden yaptıkları ödemeler, daha sonra Fondan üye ülkeye ödenmektedir. Her mali yılın sonunda, üye ülkeler gider bildirimlerine ek olarak hesapların doğru ve tam olduğu ve denetlenebilirliği hakkında resmi kanıt iletmek durumundadırlar. 24 Komisyon, ödeme kuruluşlarının hesaplarını mayıs ayından önce kapatır. Verilen karar hesapların doğruluğu, eksiksizliği ve denetlenebilirliğine bağlıdır. Hatalı ödeme durumunda, ülkelerden ödeme miktarı kadar tazminat alınır. Her yıl, temmuz ayından önce Komisyon, fonun idaresi hakkında Avrupa Birliği Konseyine ve Avrupa Parlamentosuna rapor vermekle yükümlüdür. Eylem gerektiren bir durumda Komisyon temsilcisi, komiteye alınacak tedbirlerin taslağını sunar. Komite taslak hakkındaki görüşünü Başkanın belirlediği bir sürede beyan eder. Komite görüşü, çoğunluk kararına göre belirlenir

20 Komitenin olumlu görüş bildirdiği durumlarda, Komisyon tedbirleri derhal kabul edip doğrudan yürürlüğe sokabilmektedir. Komite olumsuz görüş bildirdiği takdirde, Komisyon tedbirleri Konseye iletir. Böyle bir durumda Komisyon, kararların yürürlüğe girmesini, tedbirlerin Konseye iletildiği tarihten bir ayı geçmemek suretiyle erteler. Konsey, bir ay içinde nitelikle çoğunluk kararı ile farklı bir karar alabilme yetkisine sahiptir. Komite ayrıca aşağıdaki hususlarda da görüş bildirir: - Fonun bir sonraki yıl için Komisyon tahminlerine dahil edilecek projelerin tayini, - Fon hakkında Konseye sunulacak rapor taslakları FEOGA nın Finanse Ettiği Uygulama ve Tedbirler Garanti Bölümü tarımsal piyasa düzenleme harcamalarını bütünüyle finanse eder. Bu kapsamda finanse edilen alanlar şunlardır: 25 - Üçüncü ülkelere ihracat için geri ödemeler, - Tarımsal piyasaları dengelemek için yapılan müdahaleler, - Topluluk kırsal kalkınma inisiyatifi dışında Hedef 1 programları dışında kalan kırsal kalkınma tedbirleri, - Topluluğun spesifik hayvan sağlığı tedbirlerine, hayvan sağlığı denetim tedbirlerine, hayvan hastalıklarının ortadan kaldırılması ve izlenmesi ile bitki sağlığı tedbirlerine mali katkısı, - OTP ye ilişkin bilgi sağlama tedbirleri. Bu kapsamda, Garanti Bölümünden karşılanılabilen tedbirler şu şekilde sıralanabilir:

21 - Erken emeklilik, - Az tercih edilen bölgeler, - Tarım-çevre, - Tarımsal alanların ağaçlandırılması, - Standartların karşılanması, - Gıda kalitesi, - Doğrudan ödeme katkıları, - Üretici örgütlerinin kurulması, - Teknik yardım. Yönlendirme Bölümü ise, Hedef 1 kapsamına giren kırsal kalkınma çabalarının teşvik edilmesine yaramaktadır. Bu kapsamda desteklenen tedbirler şu şekilde sıralanabilir: 26 - Tarımsal mallara yatırım, - Genç çiftçiler, - Eğitim, - Diğer ormancılık, - İşleme ve pazarlama, - Kırsal alanların uyumu ve gelişimi. Bu tedbirler Hedef 1 dışı alanlar için Garanti Bölümünden finanse edilmektedir. Ayrıca, LEADER+ 27 birlik girişimleri ve örnek uygulama projeleri, bilgi paylaşımı, eğitim gibi özel faaliyetler de Yönlendirme Bölümü tarafından ülke tarafından onaylanmış ve öncelikli bölge ve sektörlerde yapıldığı takdirde FEOGA Yönlendirme Bölümünden karşılanır Daha fazla bilgi için bakınız 14

22 1.8- FEOGA nın Yararlanıcıları FEOGA tarafından sağlanan doğrudan yardımlar kişiye yöneliktir. Bunun dışında kalan durumlarda fondan yararlanan taraf yerel bir grup ve eğitim grubu gibi kurumlar da olabilir. 2. İrlanda nın FEOGA Tecrübesi İrlanda, AB fonlarından yarar sağlama konusunda çok başarılı bir örnek olarak bilinmektedir. İrlanda örneğinin yapısal fonlardan yararlanma konusunda en iyi örnek gösterilebileceği ve diğer ülkelerin küçük ve başlangıçta fakir bir ülkenin Topluluğun diğer üyeleri ile arasındaki refah farkını kapatmada çok çarpıcı bir örnek teşkil ettiği düşünülmektedir. 28 Ayrıca, İrlanda sadece AB tarafından sağlanan desteği değil, bundan daha önemli olarak kendi ulusal kaynaklarını da en verimli şekilde kullanmaktadır. Tarımın, İrlanda nın toplam istihdamı içindeki payı 1992 de %13,6 iken, bu oran her yıl biraz azalarak 2003 te %6.5 e gerilemiştir. 29 İrlanda da tarım sektöründe istihdam edilen çalışan sayısı 1992 da 157 bin iken, 2003 te 116 bine düşmüştür. Bu düşüşle beraber istihdamdaki kayma, İrlanda nın hizmet sektöründeki gelişimine paralel olarak bu sektördeki istihdamın artmasıdır. 30 Ayrıca, çiftlik sayısı 1991 de 170 bin seviyesindeyken, 2000 de 140 bine gerilemiştir. Bunun yanında ise çiftliklerin hacmi 1991 de ortalama 26 hektar iken, 2000 de 31 hektara çıkmıştır. İstihdamdaki bu kayma ve çiftlik yapısındaki bu değişiklik göstermektedir ki; tarım sektöründe istihdam edilen sayı FEOGA dan gelen desteğe rağmen zaman içinde azalma göstermiş, ancak, çiftlikler birleşerek büyüme yoluna gitmişlerdir European Commission, A European Success Story, 2001, sf /yearlies_copy_ /cc_copy_ /ccb_copy_ /ccb20240_copy_ /yearlies_copy_ /cc_copy_ /ccb_copy_ /ccb10512_copy_

23 2.1- İrlanda nın FEOGA dan Yararlanmaya Yönelik İdari Yapılanması Tarım, Gıda ve Kırsal Kalkınma Birimi (DAFRD) FEOGA dan asıl sorumlu olan kuruluştur. 32 Birimin Tarımsal Yapılar Bölümü, FEOGA taleplerini koordine eder ve Finans Bölümüne iletir, ayrıca FEOGA tazmin taleplerini Avrupa Komisyonuna ulaştırır. Bitki Sağlığı Bölümü, Domuz Eti, Kümes Hayvanları ve Et Ticareti Bölümü ve Tarımsal Yapılar Bölümü, yararlanıcılar için ödeme işlemleri talimatını Muhasebe Bölümüne iletir. Son aşamada, Muhasebe Bölümü yararlanıcılara ödemeleri yapar İrlanda ya Sağlanan AB Yapısal Fon Desteği Tablo:2- İrlanda nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler YIL Avrupa FEOGA Avrupa FEOGA Bölgesel Uyum Yönlen- Sosyal Garanti Kalkınma Fonu Dirme Fonu Fonu Diğer Toplam milyon Milyon milyon milyon milyon milyon milyon , , ,0-4, , ,8 0,8 5,1 2,3-0,6 138, ,5 3,3 5,8 10,8-2,3 151, ,2 9,4 10,4 10,8-4,7 346, ,2 12,3 24,5 14,1-5,7 520, ,5 23,5 36,6 32,4-75,9 671, ,9 40,4 59,3 58,9-69,3 711, ,8 53,2 57,5 69,3-76,7 643,5 KAYNAK: 32 İrlanda Hükümeti Finans Birimi, (2001), European Union Community Support Framework For Ireland , sf

24 Tablo:2- İrlanda nın Yapısal Fonlardan Sağladığı Gelirler (devam) ,2 75,7 92,9 83,9-74,8 764, ,8 80,9 117,7 73,9-90,7 924, ,5 62,6 107,0 82,8-29, , ,3 70,9 179,4 96,5-24, , ,5 59,2 161,8 97,9-14, , ,1 86,2 245,7 111,0-15, , ,7 81,8 161,0 164,6-2, , ,3 97,4 176,0 143,4-4, , ,8 119,2 163,2 285,8-8, , ,3 182,0 470,7 434,1 13, , ,0 187,2 352,1 564,5-14, , ,6 159,9 395,7 589,7 52,8 25, , ,3 166,2 351,8 223,0 86,7 20, , ,5 181,5 325,3 454,7 129,5 17, , ,6 191,2 321,1 377,2 174,1 22, , ,8 210,7 344,1 452,3 206,6 36, , ,7 235,7 397,6 596,8 143,4 23, , ,0 106,3 265,5 265,0 290,0 29, , ,4 34,7 220,6 513,2 152, , ,3 20,7 135,0 359,5 297,1 92, , ,3 11,4 112,3 444,3 206,0 29, ,2 Toplam , , , , ,4 825, ,5 Görüldüğü üzere, İrlanda, AB yapısal fonlarından döneminde yaklaşık 48 milyar Euro gelir elde etmiştir. Bu miktarın yaklaşık %70 i FEOGA dan sağlanmıştır ki; bu da FEOGA nın İrlanda ya ne kadar büyük katkı sağladığının en büyük göstergesidir. İrlanda nın FEOGA dan sonra en çok kaynak sağladığı fon dönemi için 6,612 17

25 milyar Euro ile Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonudur ki, bu tutar bile FEOGA dan sağlanan kaynağın ancak yaklaşık %20 si kadardır İrlanda ya FEOGA Yönlendirme Bölümünden Sağlanan Kaynak: İrlanda nın Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonundan döneminde toplam 33,628 milyar Euro destek almıştır. Bu toplamın 2,564 milyar Euro luk kısmı FEOGA Yönlendirme Bölümünden elde edilmiştir. Yönlendirme Bölümüne ilişkin ayrıntılar, Tablo:3 te görülmektedir: Tablo:3- İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri Tedbir m m m m m Eski Dönem 504,506 73, , , ,719 Üretici Grupları 155,453 24,558 17,351 13,461 11,168 Topluluk Girişimleri (Eski Dönem) 4,324 Yeni Dönem Dönemi TOPLAM 659,958 98, , , ,211 KAYNAK: 33 Bu tablonun daha ayrıntılı şekli EK 4 te yer almaktadır. 18

26 Tablo:3- İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümü Gelirleri (devam) Tedbir m m m m m m Eski Dönem 154, ,255 93,943 9,628 5,129 1,461 Üretici Grupları 1,255 11, ,364 Topluluk Girişimleri (Eski Dönem) 2,193 3,355 1, Yeni Dönem , , , , , Dönemi TOPLAM 157, , , , , ,693 Toplam Tedbir m m m m m Eski Dönem 1,380,776 Üretici Grupları ,990 Topluluk Girişimleri (Eski Dönem) ,301 Yeni Dönem ,356 34,661 2, , Dönemi 16,090 11,350 27,440 TOPLAM 106,356 34,661 18,090 11, ,923 İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümünden elde ettikleri incelenecek olursa, yılları arasında sağlanan 659,958 milyon Euroluk kaynaktan sonra en çok kaynağı 210,637 milyon Euro ile 1998 yılında elde etmiştir. Ayrıca, Tablo:3 te görüldüğü üzere

27 yılından sonra elde edilen kaynak oldukça azalmış ve 2002 yılında Euroya kadar inmiştir. İrlanda nın FEOGA Yönlendirme Bölümünden sağladığı gelir sektörel olarak değerlendirildiğinde, yılları arasındaki eski dönem tedbirler için, özellikle 1995 ten itibaren büyük ölçüde azalarak toplam 1,38 milyar Euro destek elde ettiği görülmektedir. Üretici gruplarına ise 1996 senesine kadar toplam 236,990 Euro katkı sağlanmıştır yılları arasını kapsayan yeni dönem tedbirlere ilişkin olarak, Eurosu kırsal kalkınma ve ormancılık için olmak üzere toplam Euro destek sağlanmıştır İrlanda ya FEOGA Garanti Bölümünden Sağlanan Kaynak yılları arasında İrlanda nın FEOGA Garanti Bölümünden milyar Euro almıştır. (Bakınız Tablo:4) Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri KAYNAK: 34 Bu tablonun daha ayrıntılı şekli Ek 3 te yer almaktadır. Ayrıca Sektör Bazında İrlanda FEOGA Ödemeleri ve Kategori Bazında İrlanda FEOGA Ödemeleri ekte sunulmaktadır. 20

28 Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri (devam) Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler TOPLAM PLAN Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler (91.165) - 21

29 Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri (devam) TOPLAM Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler TOPLAM Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze

30 Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri (devam) Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler TOPLAM Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler

31 Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri (devam) Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler TOPLAM Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri

32 Tablo:4- Sektör ve Plan Bazında İrlanda FEOGA Garanti Ödemeleri (devam) Toplam Tüm Sektörler TOPLAM TOPLAM Plan Toplam Ekilebilir Ürünler Toplam Şeker Toplam Meyve ve Sebze Toplam Süt Ürünleri Toplam Dana Eti Toplam Koyun Eti Toplam Domuz Eti Toplam Kümes Hayvanları ve Yumurta Toplam İşlenmiş Ürünler Toplam Diğer Tedbirler Toplam Su Ürünleri Toplam Tüm Sektörler TOPLAM FEOGA Garanti Bölümünden yılları arasında İrlanda ya sağlanan kaynak incelendiğinde görülmektedir ki; sağlanan toplam milyar Euro içinde en yüksek miktar milyar Euro ile 2002 yılında gerçekleşmiştir. Yıllık ortalama 1 milyar 25

33 Euro fon sağlanan fondan, 1985 yılından itibaren her yıl ortalamanın üstünde kaynak elde edilmiştir. Elde edilen kaynak sektörler bazında değerlendirildiğinde, en yüksek fonun sığır ve dana eti için ayrıldığı görülmektedir. Sektörler bazında dönemi için daha ayrıntılı bir değerlendirme şu şekilde yapılabilir: Ekilebilir Ürünler: FEOGA Garanti Bölümünden İrlanda, ekilebilir ürünler için toplam 1,307 milyar Euroluk gelir sağlamıştır. Sağlanan destek 1979 yılına kadar arttıktan sonra hızlı bir düşüş yaşamış, 1987 den sonra tekrar yükselişe geçerek 1993 ten itibaren çok büyük artışlarla 2002 de 135,566 milyon Euro ile maksimum düzeye ulaşmıştır. Şeker: 243,68 milyon Euroluk toplam destek yıllarında zirveye çıkmış, özellikle döneminde ise büyük düşüş göstermiştir. Meyve ve Sebze: FEOGA Garanti Bölümünden İrlanda ya sağlanan katkı içinde en düşük paylardan birine sahip olan meyve ve sebze için 1981 e kadar çok düşük seviyelerde seyreden katkı, daha sonra artışa geçerek 1993 yılında maksimum seviyeye ulaşmış (9,486 milyon Euro) ancak 1994 ten itibaren çok düşük miktarlara gerilemiştir. Ancak döneminde önemli bir düzelme gözlenmektedir. Süt Ürünleri: Yaklaşık 8 milyar Euro ile sığır ve dana etinden sonra en yüksek katkının sağlandığı süt ürünlerine özellikle döneminde büyük fon aktarılmış, ancak daha sonraki dönemde kısmi bir düşüş kaydedilmiştir. Dana Eti: Toplam 17,606 milyar Euro ile en yüksek desteği alan sığır ve dana etinde özellikle 1984 yılıyla başlayan artışla, 1996 da 1,19 milyar Euro ile en yüksek seviyeye ulaşılmıştır. Sonraki yıllarda da yıllık ortalama milyon Euro gibi yüksek bir katkı sağlanmıştır. Koyun Eti: 1981 den itibaren sağlanan koyun eti desteği 1990 yılında maksimum düzeye ulaşmış ve daha sonra da milyon Euro arasında bir seyir izlemiştir. 26

34 Domuz Eti: Domuz etinde sağlanan destek çok çalkantılı bir seyir izlemiş olup 1978 senesinde 10,446 milyon Euro ile zirveye ulaşmıştır. Kümes Hayvanları ve Yumurta: Ürün grubu olarak toplamda en az desteği alan kümes hayvanları ve yumurtada en yüksek katkı Euro ile 1988 de gerçekleşirken, en düşük katkı ise 141 Euro ile 2001 yılında olmuştur. İşlenmiş Ürünler: Toplam 1,016 milyar Euroluk katkının sağlandığı işlenmiş ürünlerde en yüksek destek 69,925 milyon Euro ile 2000 yılında gerçekleşmiştir. Su Ürünleri: yılları arasında sağlanan su ürünleri desteği 1982 senesinde 3,771 milyon Euro ile en yüksek seviyeye çıkmıştır. Diğer Tedbirler: Bitkisel teşvik ve arıcılık programını kapsayan diğer tedbirler için 2000 yılından itibaren uygulanan destek toplam olarak Eurodur FEOGA nın İrlanda Bütçesine Katkısı: Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m ) YIL Toplam AB Harcaması I Toplam AB FEOGA Garanti Harcaması II Toplam AB FEOGA Yönlendirme Harcaması III FEOGA'nın Toplamdaki Yüzdesi IV=(II+III)/I İrlanda Katkısı V M m M m m , ,4 10,8 77,1% 5, , ,8 37,8 69,2% 7, , ,7 76,7 72,2% 12,4 KAYNAK: 27

35 Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m ) (devam) , ,7 112,1 72,8% 17, , ,1 113,0 73,8% 28, , ,3 325,6 72,0% 58, , ,1 286,5 72,2% 77, , ,9 314,6 70,5% 112, , ,7 539,9 62,6% 133, , ,7 650,8 60,6% 173, , ,8 575,3 64,3% 234, , ,4 595,6 67,5% 257, , ,8 685,5 70,8% 270, , ,1 771,2 63,9% 305, , ,1 789,5 65,5% 324, , , ,9 64,8% 314, , , ,0 60,9% 362, , , ,3 60,1% 359, , , ,4 60,3% 442, , , ,9 56,1% 448, , , ,2 56,7% 575, , , ,5 57,6% 641, , , ,6 54,7% 689, , , ,3 54,3% 687, , , ,0 54,3% 652, , , ,5 51,6% 989, , , ,0 50,9% 1.051, , , ,7 50,9% 1.075, , , ,1 52,7% 1.220, , , ,9 49,8% 1.011,7 28

36 Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m ) (devam) FEOGA'ya Tahmin Edilen İrlanda Katkısı YIL VI FEOGA Garanti Bölümünden Alınanlar VII FEOGA Yönlendirme Bölümünden Alınanlar VIII Toplam FEOGA IX=VII+VIII Net Bütçe Etkisi X=IX-VI m m m m m ,4 47,0 0,0 47,0 42, ,8 81,0 0,0 81,0 76, ,0 124,8 0,8 125,6 116, ,4 129,3 3,3 132,6 120, ,7 310,4 9,4 319,8 299, ,1 464,8 12,3 477,1 435, ,6 505,3 23,5 528,8 473, ,6 479,1 40,4 519,5 439, ,8 387,3 53,2 440,5 356, ,2 438,1 75,7 513,8 408, ,9 560,9 80,9 641,7 490, ,5 818,5 62,6 881,1 707, , ,2 70, ,1 941, , ,4 59, ,6 986, , ,9 86, , , , ,5 81, , , , ,2 98, , , , ,3 119, , , , ,0 182, , , , ,5 182, , , , ,7 157, , , , ,6 175, , , , ,0 181, , , , ,7 191, , ,8 29

37 Tablo:5- Net Bütçe Etkisi (m ) (devam) , ,7 210, , , , ,6 235, , , , ,2 106, , , , ,5 34, , , , ,1 18, ,2 895, , ,0 11, , ,6 Tablo 5 te açık olarak belirtildiği üzere, özellikle 80 lerin ortasından sonra İrlanda nın FEOGA dan sağladığı miktar giderek artmaya başlamış, 1990 da o zamana kadarki en yüksek yardım alınmış, daha sonraki yıllarda elde edilen miktar ise çalkantılı bir seyir izlemiştir. 30

38 BÖLÜM:II- BALIKÇILIĞIN YÖNLENDİRİLMESİ MALİ ARACI VE İRLANDA 1. Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı 1.1- FIFG nin Tanımı Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı (FIFG) 35, Topluluğun kendi sınırları içerisinde, dayanışmayı ve ekonomik ve sosyal yakınlaşmayı sağlamak ve sürdürmek amacı ile en çok ihtiyacı olan sanayi sektörlerine, bölgelere veya kişilere mali yardımda bulunmak üzere yarattığı yapısal fonlardan balıkçılık sektörü için kullanılanıdır. Başlangıçta, balıkçılığın yapısal harcamaları FEOGA dan finanse edilmiştir. Ancak, Yapısal Fonlarda 1993 yılındaki reformu takiben, balıkçılık sektörü için, FIFG olarak adlandırılan ayrı bir fon kurulmuştur. 36 FIFG, Hedef 1 Bölgelerinin hem içine hem de dışına yönelik hibe yardımlarını içermektedir. OBP nin 1992 yılında gözden geçirilmesi, tüm alt sektörlerde yeniden yapılanmanın gerekliliğini ortaya koymuştur. Topluluğun daha az gelişmiş bölgelerde kalkınmayı teşvik etmeyi amaçlayan bütünleştirilmiş ekonomik ve sosyal politikası ile paralel olarak, balıkçılık sanayiinin geleceğini garanti altına almak için de yeniden yapılanma gerekli görülmüştür. Balıkçılığın ekonomik ve sosyal anlamda can simidi olduğu kırılgan toplumları korumak için mali destek sağlanması zorunluluk olmuştur. Bu destek, balıkçılık ve yetiştiricilik sektörleri için kullanılabilir tüm bütçe kaynaklarını bir araya getirmeyi amaçlayan ve 1993 yılında oluşturulan Balıkçılığın Yönlendirilmesi Mali Aracı (Financial Instrument for Fisheries Guidance-FIFG) fonu ile sağlanabilmiştir. Bu hareket, kendi mali araçlarına sahip olan kapsamlı bir yapısal politika içindeki çok yıllı programların çok daha tutarlı bir şekilde uygulanmasına olanak sağlamıştır. FIFG, avlanma, pazarlama, işleme ve yetiştiricilik sektörlerinde yapısal tedbirlerin hayata geçirilmesi, sahil suları içerisinde korunmuş bir bölge yaratılması ve liman 35 FIFG e ilişkin AB mevzuatı olan 1263/1999 sayılı Konsey Tüzüğüne ulaşmak için 36 İktisadi Kalkınma Vakfı, (2003), Avrupa Birliği nin Ortak Balıkçılık Politikası, İstanbul, sf