Risale Ayetullah Uzma Huseyn Vahid Horasani nin Fetvalarını ihtiva eden Tevzîh ul-mesail Risalesinin Türkçe Tercümesi

Transkript

1 Risale 1 Risale Ayetullah Uzma Huseyn Vahid Horasani nin Fetvalarını ihtiva eden Tevzîh ul-mesail Risalesinin Türkçe Tercümesi

2 Risale 2 Ayetullah Uzma Huseyn Vahid Horasani nin Fetvalarını ihtiva eden Tevzîh ul-mesail Risalesinin Türkçe Tercümesi Eserin Orjinal Adı Risale-i Tevzîh ul-mesail Mütercim M. ve D. AKSU Tashih M. TURABİ Grafik Tasarım ve Uygulama F. ERTARGİN Baskı ve Cild Baqır-ul Ulum (a.s.) Ocak 2009 İsteme Adresleri CAFERİDER Halkalı Merkez Mah. Zeynebiye Cad. Pembegül Sk. No: 46/2 Küçükçekme - İSTANBUL Tel: caferiyoldergisi@gmail.com EHLİBEYT SEVENLERİ DERNEĞİ İstiklal Mah. Dumlupınar Cad. No:12/3 Ümraniye - İSTANBUL Tel: ehlibeytsevenleri@gmail.com IĞDIR EHLİBEYT ALİMLERİ DERNEĞİ Yancer İş Merkezi. Kat:3 IĞDIR Tel:

3 Risale 3

4 Risale 4 TAKLİT HÜKÜMLERİ TAHARET TEMİZLİK HÜKÜMLERİ MUTLAK VE MUZAF SU 1- Kür Su 2- Az Su 3- Akarsu 4- Yağmur Suyu 5- Kuyu Suyu SULARIN HÜKÜMLERİ İDRAR VE BÜYÜK ABDESTLE İLGİLİ HÜKÜMLER İSTİBRA (İDRAR TEMİZLEME USULÜ) İDRAR VE BÜYÜK ABDESTLE İLGİLİ MÜSTEHAP VE MEKRUHLAR NECASETLER 1-İdrar 2- Dışkı 3-Meni 4-Lâşe 5-Kan 6-Köpek 7-Domuz 8-Kâfir 9- Şarap 10- Bira NECASETİ TESPİT ETME YOLU PAK ŞEYLER NASIL NECİS OLUR? NECASETLE İLGİLİ HÜKÜMLER TEMİZLEYİCİ ŞEYLER 1) Su 2- Yer 3- Güneş 4- İstihale (Başkalaşım) 5- İnkilap (Değişim) 6- İntikal 7- İslam 8. Tabeiyet 9- Necasetin Özünün Giderilmesi 10- Necaset Yiyen Hayvanı Temizleme Usulü 11- Müslüman ın Kayıp Olması 12- Normal Kanın Akması KAPLARLA İLGİLİ HÜKÜMLER ABDEST İRTİMASİ ABDEST ABDEST ALIRKEN OKUNMASI MÜSTEHAP OLAN DUALAR

5 Risale 5 ABDESTİN ŞARTLARI ABDEST HÜKÜMLERİ ABDESTİ GEREKTİREN ŞEYLER ABDESTİ BOZAN ŞEYLER CEBİRE ABDESTİNİN HÜKÜMLERİ FARZ GUSÜLLER CENABETLE İLGİLİ HÜKÜMLER Cünüplü Kimseye Haram Olan Şeyler Cünüplü Kimseye Mekruh Olan Şeyler Cenabet Guslü Tertibi Gusül İrtimasî Gusül GUSLETMENİN HÜKÜMLERİ İSTİHAZE İSTİHAZE HÜKÜMLERİ HAYIZ HAYIZ HÜKÜMLERİ HAYIZ GÖREN KADINLARIN KISIMLARI 1- Belli Zaman ve Sayıda Âdet Gören Kadın 2- Belli Zamanda Âdet Gören Kadın 3-Belli Sayıda Adet Gören Kadın 4- (Muztaribe): Kendisine Âdet Edinememiş Kadın 5) Mübtedia: İlk kez Adet Gören Kadın 6) Nâsiye: Âdetini Unutan Kadın HAYIZLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER NİFAS (LOHUSALIK) ÖLÜYE DOKUNMA GUSLÜ MUHTAZAR (ÖLÜM HALİ) HÜKÜMLERİ ÖLÜM SONRASI İLE İLGİLİ HÜKÜMLER CENAZELERLE İLGİLİ HÜKÜMLER CENAZENİN YIKANMASIYLA İLGİLİ HÜKÜMLER CENAZENİN KEFENLENMESİYLE İLGİLİ HÜKÜMLER HUNUT HÜKÜMLERİ CENAZE NAMAZIYLA İLGİLİ HÜKÜMLER Cenaze Namazı Cenaze Namazıyla İlgili Müstehaplar CENAZEYİ DEFNETME HÜKÜMLERİ Cenazenin Defniyle İlgili Müstehaplar VAHŞET NAMAZI KABRİ AÇMAK MÜSTEHAP GUSÜLLER TEYEMMÜM

6 Risale 6 Teyemmüm edilmesini gereken birinci durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren İkinci Durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren Üçüncü Durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren Dördüncü Durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren Beşinci Durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren Altıncı Durum: Teyemmüm Edilmesini Gerektiren Yedinci Durum: ÜZERİNE TEYEMMÜM EDİLEN ŞEYLER TEYEMMÜMÜN NİTELİĞİ TEYEMMÜM HÜKÜMLERİ NAMAZ HÜKÜMLERİ FARZ NAMAZLAR GÜNLÜK FARZ NAMAZLAR Öğlen ve İkindi Namazlarının Vakti Akşam ve Yatsı Namazlarının Vakti Sabah Namazının Vakti NAMAZ VAKİTLERİYLE İLGİLİ HÜKÜMLER TERTİP ÜZERE KILINMASI GEREKEN NAMAZLAR MÜSTEHAP NAMAZLAR GÜNLÜK NAFİLE NAMAZLARIN VAKTİ Ğufeyle Namazı KIBLE HÜKÜMLERİ NAMAZDA BEDENİ ÖRTMEK NAMAZ KILANIN ELBİSESİNİN ŞARTLARI 1. Şart: 2. Şart: 3. Şart: 4. Şart: 5. Şart: 6. Şart: NAMAZDA BEDEN VE ELBİSENİN TEMİZ OLMASI GEREKMEYEN DURUMLAR Namaz Kılanın Elbisesiyle İlgili Müstehaplar Namaz Kılanın Elbisesiyle İlgili Mekruhlar NAMAZ KILANIN MEKÂNI 1. Şart: 2. Şart: 3. Şart: 4. Şart: 5. Şart: 6. Şart:

7 Risale 7 7. Şart: Namaz Kılınması Müstehap Olan Mekânlar Namaz Kılınması Mekruh Olan Mekânlar MESCİTLERE AİT HÜKÜMLER EZAN VE İKAMET Ezan ve İkametin Anlamı NAMAZIN FARZLARI NİYET İFTİTAH TEKBİRİ KIYAM (AYAKTA DURMAK) KIRAAT RUKU SECDE Üzerine Secde Etmenin Sahih Olduğu Şeyler Secdeyle İlgili Müstehap ve Mekruhlar Tilâvet Secdesiyle İlgili Hükümler TEŞEHHÜT NAMAZIN SELÂMI TERTİB MUVALAT KUNUT NAMAZIN TERCÜMESİ 1- Fatiha Suresi: 2- İhlâs Suresi: 3- Rükû, Secde ve Onlardan Sonra Okunan Müstehap Zikirlerin Anlamı 4- Kunutta Okunan Duanın Anlamı 5- Tesbihat-u Erbaa'nın Anlamı 6- Teşehhüt ve Selâmın Anlamı NAMAZDAN SONRA OKUNAN ZİKİRLER RESULULLAH'A (S.A.A) SALÂVAT NAMAZI BOZAN ŞEYLER NAMAZDA MEKRUH OLAN ŞEYLER FARZ NAMAZI BOZMANIN CAİZ OLDUĞU HÂLLER NAMAZLA İLGİLİ ŞÜPHELER NAMAZI BOZAN ŞÜPHELER İTİNA EDİLMEMESİ GEREKEN ŞÜPHELER 1- Yeri Geçen Şeylerde Şüphe Etmek 2- Selâmdan Sonra Şüphe Etmek 3- Vakit Geçtikten Sonra Şüphe Etmek 4- Çok Şüpheye Düşen Kimsenin Şüphesi 5- İmam ve Cemaatin Şüphesi

8 Risale 8 6- Müstehap Namazda Şüphe Etmek SAHİH OLAN ŞÜPHELER İHTİYAT NAMAZI HÜKÜMLERİ SEHİV (YANILMA) SECDESİ Sehiv Secdesinin Şekli UNUTULAN SECDE VE TEŞEHHÜDÜN KAZASI NAMAZIN ŞART VE CÜZLERİNİ 1 FAZLA VE EKSİK YAPMAK YOLCU NAMAZI YOLCU NAMAZIYLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER KAZA NAMAZI BÜYÜK OĞLUN ÜZERİNE FARZ OLAN BABASININ KAZA NAMAZLARI CEMAAT NAMAZI CEMAAT İMAMINDA ARANAN ŞARTLAR CEMAAT HÜKÜMLERİ CEMAAT NAMAZINDA İMAMIN VE ONA UYANIN VAZİFELERİ CEMAAT NAMAZIYLA İLGİLİ MÜSTEHAPLAR CEMAAT NAMAZIYLA İLGİLİ MEKRUHLAR ÂYAT NAMAZIYLA İLGİLİ HÜKÜMLER Âyat Namazının Kılınış Şekli RAMAZAN VE KURBAN BAYRAMI NAMAZLARI NAMAZ İÇİN NAİP TUTMAK ORUÇ HÜKÜMLERİ NİYET ORUCU BOZAN ŞEYLER 1) YEMEK VE İÇMEK 2) CİNSEL İLİŞKİDE BULUNMAK 3) İSTİMNA (MASTÜRBASYON) 4) ALLAH A VE PEYGAMBER (S.A.A) E YALAN İSNATTA BULUNMAK 5) BOĞAZA YOĞUN TOZ KAÇIRMAK 6) KAFANIN TAMAMINI SUYA DALDIRMAK 7) CÜNÜP, HAYIZ VE NİFAS HALLERİNDE SABAHLAMAK 8) TENKİYE YAPMAK 9) KUSMAK ORUCU BOZAN ŞEYLERİN HÜKMÜ ORUÇLU İÇİN MEKRUH OLAN ŞEYLER KAZA VE KEFFARETİ GEREKTİREN DURUMLAR ORUCUN KEFFARETİ SADECE KAZAYI GEREKTİREN DURUMLAR KAZA ORUCU İLE İLGİLİ HÜKÜMLER YOLCULUKTA ORUÇ HÜKÜMLERİ

9 Risale 9 KENDİLERİNE ORUÇ FARZ OLMAYAN KİMSELER AYIN İLK GÜNÜNÜN TESPİTİ HARAM VE MEKRUH OLAN ORUÇLAR MÜSTEHAP ORUÇLAR ORUCU BATIL EDEN İŞLERDEN SAKINMANIN MÜSTEHAP OLDUĞU DURUMLAR İTİKÂF HÜKÜMLERİ HUMUS HÜKÜMLERİ 1) KAZANÇ (KÂR) 2) MADEN 3) DEFİNE 4) HARAMLA KARIŞMIŞ HELAL MAL 5) DENİZE DALARAK ELDE EDİLEN MÜCEVHERLER 6) GANİMET 7) ZIMMİ KÂFİRİN MÜSLÜMANDAN ALDIĞI YER HUMUSUN VERİLECEĞİ YERLER ZEKÂT HÜKÜMLERİ ZEKÂTIN FARZ OLMASINDA GEREKEN ŞARTLAR BUĞDAY, ARPA, HURMA VE KURU ÜZÜMÜN ZEKÂTI ALTIN VE GÜMÜŞÜN NİSABI DEVE, SIĞIR VE KOYUNUN ZEKÂTI DEVENİN NİSABI SIĞIRIN NİSABI KOYUNUN NİSABI ZEKÂTIN VERİLECEĞİ YERLER ZEKÂTA MÜSTEHAK OLANLARIN ŞARTLARI ZEKÂTIN NİYETİ ZEKÂTLA İLGİLİ DIĞER HÜKÜMLER FİTRE ZEKÂTI (FITIR SADAKASI) FİTRE ZEKÂTININ VERİLECEĞİ YERLER FİTRE ZEKÂTIYLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER HAC HÜKÜMLERİ MARUFU EMRETMEK VE MÜNKERDEN NEHYETMEK HÜKÜMLERI MARUFU EMRETME VE MÜNKERDEN NEHYETME KONUSUNUN BİTİŞİ ALIŞ VERİŞ HÜKÜMLERİ ALIŞ VERİŞTE MÜSTEHAP OLAN HUSUSLAR MEKRUH ALIŞ VERİŞLER BATIL VE HARAM OLAN ALIŞ VERİŞLER SATICI İLE ALICIDA ARANAN ŞARTLAR SATILAN MAL İLE BEDELİNDE ARANAN ŞARTLAR ALIM SATIM AKDİ

10 Risale 10 MEYVELERİN ALIM SATIMI PEŞİN VE VERESİYE ALIŞ VERİŞ SELEF SATIŞI SELEM SATIŞINDA ARANAN ŞARTLAR SELEF MUAMELESININ HÜKÜMLERİ ALTIN VE GÜMÜŞÜ ALTIN VE GÜMÜŞE SATMAK MUAMELEYİ BOZMA DURUMLARI ALIŞ VERİŞLE İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER ŞİRKET (ORTAKLIK) HÜKÜMLERİ SULH (ANLAŞMA) HÜKÜMLERİ KİRA HÜKÜMLERİ KİRAYA VERİLEN MALIN ŞARTLARI KİRADAN ELDE EDİLMESİ AMAÇLANAN MENFAATTE ARANAN ŞARTLAR KİRA İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER CÜALE (ÖDÜL KOYMA) HÜKÜMLERİ MUZÂRAA ( EKİM ÜZERİNE ANLAŞMA) HÜKÜMLERİ MUZAREBE( KAR ORTAKLIĞI) HÜKÜMLERİ MUSAKAT (SULAMA ÜZERİNE) VE MUĞARESE HÜKÜMLERİ KENDİ MALINDA TASARRUF HAKKI OLMAYANLAR VEKÂLET HÜKÜMLERİ BORÇ HÜKÜMLERİ HAVALE HÜKÜMLERİ REHİN (İPOTEK) HÜKÜMLERİ ZAMANET HÜKÜMLERİ KEFALET HÜKÜMLERİ VEDİA ( EMANET) HÜKÜMLERİ ARİYET (ÖDÜNÇ ALIP VERME) HÜKÜMLERİ HİBE (BAĞIŞ) HÜKÜMLERİ NİKÂH (EVLİLİK) HÜKÜMLERİ AKİD HÜKÜMLERİ DAİMÎ EVLİLİĞİN AKDİ GEÇİCİ EVLİLİĞİN AKDİ NİKÂH AKDİNDE ARANAN ŞARTLAR AKDİ BOZMAYA SEBEP OLABİLECEK KUSURLAR EVLENİLMESİ HARAM OLAN KADINLAR DAİMİ AKDİN HÜKÜMLERİ MUT A NİKÂHI BAKMA HÜKÜMLERİ EVLİLİKLE İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER SÜT VERME HÜKÜMLERİ

11 Risale 11 MAHREM OLMAYA SEBEP OLAN SÜT VERMENİN ŞARTLARI EMZİRME (SÜT VERME) ADABI SÜT VERMEKLE İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER TALÂK HÜKÜMLERİ TALÂK İDDETİ KOCASI ÖLEN KADININ İDDETİ BÂİN TALÂK VE RİC'Î TALÂK RÜCU ETME HÜKÜMLERİ HUL' TALÂKI MÜBARAT TALÂKI TALÂKLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER GASP HÜKÜMLERİ BULUNAN MALIN HÜKÜMLERİ HAYVAN KESME VE AVLANMA HÜKÜMLERİ HAYVAN KESME USÜLÜ HAYVAN KESMENİN ŞARTLARI DEVE KESME USULÜ HAYVAN KESERKEN MÜSTEHAP OLAN ŞEYLER HAYVAN KESERKEN MEKRUH OLAN ŞEYLER SİLÂHLA AVLANMA HÜKÜMLERİ AV KÖPEĞİYLE AVLANMAK BALIK AVLAMA ÇEKİRGE AVLAMA YENİLECEK VE İÇİLECEKLERİN HÜKÜMLERİ YEMEK YERKEN MÜSTEHAP VE MEKRUH OLAN ŞEYLER NEZİR (ADAK) VE AHD HÜKÜMLERİ YEMİN ETME HÜKÜMLERİ VAKIF HÜKÜMLERI VASİYET HÜKÜMLERİ MİRAS HÜKÜMLERİ BİRİNCİ DERECEDEN MİRAS ALANLAR İKİNCİ DERECEDEN MİRAS ALANLAR ÜÇÜNCÜ DERECEDEN MİRAS ALANLAR KARI VE KOCANIN MİRASI MİRASLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER İLMİHÂLE AİT TAMAMLAYICI KONULAR BANKA HÜKÜMLERİ BANKA İTİBARI MALIN BANKADA SAKLANMASI BANKA KEFALETİ HİSSE SATIŞLARI

12 Risale 12 İÇ VE DIŞ HAVALELER BANKA ÖDÜLLERİ SENET ULAŞTIRMA DÖVİZ ALIM SATIMI CARİ HESAPLAR POLİÇE-ÇEK-SENET KIRDIRMA BANKA İŞLEMLERİ SİGORTA HÜKÜMLERİ HAVA PARASI İLZAM KAİDESİ GEREĞİNCE BAZI HÜKÜMLER OTOPSİ VE ORGAN NAKLİ SUNİ DÖLLENME DEVLETİN YAPTIĞI CADDELERİN HÜKÜMLERİ NAMAZ VE ORUÇ HAKKINDA BAZI HÜKÜMLER TERİMLER SÖZLÜĞÜ

13 Risale 13 بسم االله الر حمن الر حيم الحمد الله رب العالمين والص لاة والس لام على اشرف الا نبياء والمرسلين محم د وا له الط يبين الط اهرين لا سيما بقية االله فى الا رضين و الل عنة الداي مة على أعداي هم اجمعين. RAHMAN VE RAHİM ALLAH'IN ADIYLA Hamd, âlemlerin Rabbi Allah'a mahsustur. Allah'ın salât ve selâmı yaratıkların en üstünü Hz. Muhammed (s.a.a) ve tertemiz Ehlibeyti'ne, ve özellikle İmam Mehdi (a.s) a, ve lâneti ise kıyamete kadar onların bütün düşmanlarına olsun.

14 Risale 14 TAKLİT HÜKÜMLERİ 1.Mesele- İnsanın İslam dininin temelleri (usul-u din/temel inançlar) hususundaki inancı ilim ve delile dayalı olmalıdır. Taklit, ilimsiz ve delilsiz olarak başkasına uymaktır ve buda usul-u dinde batıldır. Ancak usul-u din ve zarurî (Müslümanların hepsinin kabullendiği tartışma götürmeyen kesin) hükümlerin dışındaki hükümlerde ve yine istinbatın gerekli olduğu hükümlerin mevzularında ya müçtehit olup kendi vazifelerini delillerden çıkarabilmeli ya bir müçtehidi (şartları ileride açıklanacağı gibi) taklit etmeli ya da üzerine düşen görevini yerine getirdiğinden emin olabilecek bir şekilde ihtiyat yoluyla amel etmelidir. Örneğin müçtehitlerden bazılarının görüşüne göre haram, bazılarının görüşüne göre de haram olmayan bir işi yapmamalı ve yine bazılarına göre farz ve bazılarına göre caiz bilinen bir ameli de yapmalıdır. Böylece müçtehit olmayan ve ihtiyata uyamayan kimselerin bir müçtehidi taklit etmeleri gerekir. 2- Taklit etmek, önceki meselede geçtiği gibi, bir müçtehidin fetvalarına göre amel etmek demektir. Taklit edilecek müçtehit erkek, akıllı, Şia-i İsna Aşeriyye (12 imam Şiası), helâlzade, yaşayan (mümeyyiz olduğu dönemde o müçtehidin yaşamış olması), adil ve farz ihtiyata göre baliğ olmalıdır. Adil ise; üzerine farz olan farizaları yerine getirip, ona haram olan şeylerden sakınan kimsedir. Adaletin nişanesi şudur; zahirde iyi bir insan olmasıdır. Şöyle ki, onunla aynı mahallede yaşayan halktan, komşularından veya onunla ilişkisi olan kimselerden onu sorduklarında, iyi bir insan olduğunu tasdik ederler. İhtiyaç duyulan meselelerde müçtehitler arasında kısmi de olsa görüş farklılığı olduğu bilindiği takdirde, insanın taklit ettiği müçtehit a'lem olmalıdır. Yani Allah'ın hükümlerini ve akıl ve şeraitin doğurduğu vazifeleri anlamada kendi zamanının müçtehitlerinin hepsinden daha bilgili olmalıdır. Ancak a lem (bilgili) olmayanın sözü ihtiyata uygun olursa durum farklı olur. 3- Müçtehit ve müçtehitler arasında en bilgili olanını bir kaç yolla tanımak mümkündür: a) İnsanın kendisinin bu hususta kesin bilgi edinmesi; meselâ, kendisi ilim ehlinden olup müçtehidi ve en bilgili olanı tanıma gücüne sahip birisi olması gibi. b) Müçtehidi ve müçtehitler arasında en bilgili olanını tanıma gücüne sahip iki adil ve âlim şahıs, bir kimsenin müçtehit veya müçtehitler arasında en bilgili olduğunu tasdik etmeleri ki, bu da diğer iki adil âlimin onların sözlerine karşı çıkmaması şartıyla olur. Hatta daha güçlü görüşe göre, bir kimsenin müçtehit ve a'lem oluşu, doğru sözlü olduğuna güvenilen bir bilirkişinin sözüyle de -sözlerinin aksi zannedilmediği takdirde- ispatlanır. c) Müçtehit ve müçtehitler arasında en bilgili olanını tanıyabilecek güçte olan ve sözleri insana güven veren bir grup ilim ehlinin, (ulemanın) bir kimsenin müçtehit veya müçtehitler arasında en bilgili olduğunu tasdik etmesiyle. 4- İki müçtehit veya ikiden fazla müçtehit arasında genelde karşılaşılan fetvalarda kısmi de olsa ihtilaf olduğunu bilen, onların ilimde eşit olduğunu bilirse veya şer i delillere göre eşit oldukları belirlenirse, fetvası ihtiyata uygun olana göre amel etmelidir. Eğer onların birinin fetvası ihtiyata uygun olmaz ise, örneğin; biri namazı seferi ve diğeri de tamam kılmaya dair fetva verirse her ikisini de yapmakla ihtiyat etmelidir. İhtiyat etmek mümkün olmazsa veya meşakkatli olursa, örneğin; biri bir amelin vacip oluşuna diğeri ise haram oluşuna fetva verirse, ihtiyat gereği fetva vermede daha takvalı olana göre amel etmelidir, ama bu konuda da eşit olurlarsa ihtiyar sahibidir.

15 Risale 15 Bu durumun dışında kalan hal de (yani müçtehitlerin eşit oldukları durumda) böyledir, - ister en bilgin olanın varlığı bilinip ama hangisi olduğu belirlenmesin veya en bilginin varlığı muhtemel olsun- ihtiyat mümkün olursa ve meşakkat olmayacaksa ihtiyat etmelidir. Eğer ihtiyat etmek mümkün olmaz veya zor olursa, en bilgin müçtehidin varlığı malum olup da belli olmadığı takdirde, en bilgin olduğuna dair ihtimal verilenin fetvasına göre amel etmelidir. Ama eşit olurlarsa fetva vermede daha dikkatli olanın fetvasına uymalıdır ve bu yönde de eşit olurlarsa ihtiyar sahibidir. En bilgin müçtehidin varlığı muhtemel olursa, ihtiyat gereği bilginliğine ihtimal verdiği veya daha bilgin olma ihtimali kuvvetli olanın fetvasına uymalıdır. Ama böyle olmaz ise, ihtiyat gereği fetva verme de daha dikkatli olana uymalıdır, bu konuda da eşit oldukları takdirde ihtiyar sahibidir 5- Müçtehidin fetvasını elde etmenin dört yolu vardır: 1) Müçtehidin kendisinden işitmek. 2) Müçtehidin fetvasını nakleden iki adil kişiden işitmek. 3) Sözünün yanlışlığı zannedilmediği takdirde güvenilir bir kimseden veya sözünden emin olduğu birinden işitmek. 4) Müçtehidin, doğruluğuna güvenilen ilmihâl kitabında görmek. 6- İnsan müçtehidin fetvasının değiştiğine dair kesin bilgisi olmazsa, ona göre amel edebilir; fetvasının değiştiğine ihtimal verirse, araştırması gerekmez. 7- En bilgili müçtehidin fetva verdiği konuda, onun mukallidi, yani onu taklit eden kimse, o konuda başka bir müçtehidin fetvasına uyamaz. Ama eğer fetva vermez de İhtiyata uygun, şu şekilde amel etmektir derse, meselâ; ihtiyat, namazın üçüncü ve dördüncü rekâtında üç defa Subhanellahi velhemdulillahi vela ilahe illalahu vellahu ekber söylenmesidir derse, mukallit, ya farz ihtiyat denen bu ihtiyata göre amel etmeli ya da o müçtehitten sonra diğer müçtehitlerden daha bilgili olan ve bir defa söylenmesi yeterlidir söyleyen müçtehidin fetvasına amel etmelidir. En bilgili müçtehit; "Hüküm, üzerinde teemmül edilmesi (genişçe araştırılması) gerekir veya şüpheli bir hükümdür" derse, yine aynı durum geçerlidir. Bu risalede açıklanan müstehaplara amal etme ve mekruhları terk etmede reca (sevap ümidi) kastı yapılmalıdır. 8- En bilgili müçtehit, bir konuda fetva verdikten sonra veya önce o hususta ihtiyata uygun bir hüküm açıklarsa, meselâ, "Necis kap, bir defa kür suda yıkanırsa pak olur; ancak üç defa yıkamak ihtiyata uygundur" derse, onu taklit eden şahıs bu konuda ihtiyata amel etmeyebilir. Buna, "müstehap ihtiyat" denir. 9- İnsanın taklit ettiği müçtehit dünyadan giderse ve ihtiyaç duyulan meselelerde kısmi de olsa fetva farklılığına sahip oldukları bilindiği takdirde, hayatta bulunan müçtehidin ondan daha bilgili olduğu ispat olursa, hayatta olan müçtehide dönmesi gerekir. Ama vefat eden müçtehidin en bilgin olduğu sabit olursa hayatta olan müçtehidin vefat eden müçtehitten daha bilgin olduğu kendisine sabit olana kadar vefat eden müçtehide uymalıdır. Onun hayatı döneminde, ister onun fetvasına uymayı üstlensin ister üstlenmesin, ister amel etsin ister etmesin, ister onun fetvasını öğrensin ister öğrenmesin, fark etmez. 10- Vazifesi bir meselede hayatta olan müçtehide taklit olan birisi, dünyadan giden müçtehide tekrar taklit edemez. 11- İnsanın genelde müptela olduğu meseleleri öğrenmesi vaciptir. 12- İnsan, hükmünü bilmediği bir konuyla karşılaşırsa, ihtiyat etmeli veya daha önce şartları söylendiği gibi taklit etmelidir. Eğer genelde karşılaşılan meselelerde en bilgin olmayanın kısmi de olsa, bilgin olanla farklılığını bilirse ve bilgin olanın fetvasına

16 Risale 16 ulaşamıyorsa ve en bilginin fetvasına ulaşana dek ihtiyat mümkün olmaz ise veya zorluk doğurursa en bilgin olmayana taklit edebilir. 13- Bir kimse, müçtehidin fetvasını başka birine söylerse, müçtehidin fetvası değiştiğinde, fetvanın değiştiğini ona iletmesi gerekmez; ama fetvayı söyledikten sonra hata yaptığını anlar ve bu fetva o şahısın uyulması gerekli bir hükmü ihlal etmesine sebep olacaksa mümkün olduğu takdirde yaptığı yanlışlığı gidermesi gerekir. 14- Amellerini bir müddet taklit etmeden yapan bir mükellefin amelleri, gerçeğe uygunsa veya şu anda taklit etmesi gereken müçtehidin fetvalarına uygun olursa doğrudur. TAHARET TEMİZLİK HÜKÜMLERİMUTLAK VE MUZAF SU 15- Su ya mutlaktır ya muzaf. Muzaf su; bir şeyden çıkarılan karpuz suyu, gül suyu gibi veya başka bir şeyle karışmış örneğin, artık kendisine su denilmeyecek şekilde çamur ve benzeri bir şeyle karışmış suya denir. Bunlar dışında kalanlar da mutlak sudur. Bu da beş kısımdır: 1) Kür su. 2) Az su (Kalil su) 3) Akarsu 4) Yağmur suyu 5) Kuyu suyu 1- Kür Su 16- Kür su; uzunluğu, genişliği ve derinliğinin her biri üç karış ölçeğinde olan bir kabı dolduracak miktardaki suya denir. 17- Kan ve idrar gibi necasetler veya elbise gibi necis olan şey, kür suya ulaşır ve suyun kokusunu, rengini ve tadını değiştirirse su necis olur, değiştirmezse necis olmaz. 18- Kür suyun kokusu, rengi veya tadı necasetten başka bir şeyle değişirse necis olmaz 19- Kür su miktarından fazla olan bir suyun bir bölümünün koku, renk veya tadı kan gibi bir şeyle değişirse ve değişmeyen bölümü kür miktarından az olursa suyun tamamı necis olur. Ama değişmeyen bölümü kür su miktarında veya daha fazla olursa, sadece koku, renk veya tadı değişen bölümü necis, geri kalan kısmı temizdir. 20- Kür suya bağlı olan fıskiye, necis suyu temizler. Ama necis suyun üzerine damla damla dökülürse onu pak etmez. Fakat fıskiye üzerine bir şey takarlar ve damlalara ayrılmadan necis suya ulaşır ve ona karışırsa yine pak eder ve müstehap ihtiyat gereği fıskiye suyunun necis su ile karışması gerekir. 21- Kür suya bağlı bir musluk altında yıkanan necis bir şeyden dökülen su, eğer kür suya bağlı olur ve necasetin koku, renk ve tadını almaz ise temizdir. 22- Kür suyun bir miktarı buz tutar ve geriye kalan kısmı da kür su miktarına ulaşmazsa, necaset değdiğinde necis olduğu gibi buzdan eriyen kısım da (necis olan kısma değince) necis olur. 23- Kür su miktarında olan bir suyun, bu miktardan azalıp azalmadığında şüpheye düşülürse, kür su hükmündedir; yani necis olan bir şey onunla pak olur ve necasetin ona

17 Risale 17 isabet etmesiyle necis olmaz. Kür su miktarından az olan bir suyun, kür su miktarına ulaşıp ulaşmadığında şüpheye düşülürse, kür suyun hükmünü taşımaz. 24- Suyun, kür su miktarında olduğu birkaç yolla anlaşılır: 1) İnsanın kendisinin tespit etmesiyle 2) İki adil erkeğin bildirmesiyle. 3) Sözünün hilafına ihtimal vermediği güvenilir bir kişinin haber vermesiyle. 4) Suyu elinde bulundurup da yalancılıkla itham edilmeyen kişinin sözüyle. 2- Az Su 25- Yerden kaynamayan ve kür su miktarından az olan suya "az su" denir. 26- Az su necis bir şeyin üzerine dökülür veya necis bir şey ona isabet ederse, necis olur. Ama yukarıdan hızla necis bir şeyin üzerine dökülürse, necis şeye değen kısmı necis, yukarıda kalan kısmı ise temizdir. 27- Necaseti gidermek için necis olan bir şey üzerine dökülen ve Ondan ayrılan az su necistir. Necasetin özü giderildikten sonra necislenmiş şeyi yıkamak için üzerine dökülüp ondan ayrılan az sudan da kaçınmak ihtiyaten vaciptir. 28- İdrar ve dışkı mahallinin yıkandığı az su, beş şartla değdiği başka bir temiz şeyi necis etmez: 1) Kullanılan suyun necaset vasıtasıyla tadının, kokusunun ve renginin değişmemesi. 2) Dışarıdan başka bir necasetin ona değmemesi. 3) İdrar ve dışkıyla birlikte kan gibi başka bir necasetin dışarı çıkmaması. 4) İhtiyaten suyun içinde dışkı zerrelerinin belli olmaması. 5) Çıkış yerinin kenarlarına normal miktardan fazla necasetin değmemesi. 3- Akarsu Çeşme ve kaynak suyu gibi, yerden kaynayıp da akan suya akarsu denir. 29-Akarsu, kür su miktarından az bile olsa, necaset değdiğinde tadı, kokusu ve rengi necaset vasıtasıyla değişmedikçe paktır. 30- Akarsuya necaset değerse, necaset vasıtasıyla tadı veya kokusu ya da rengi değişen miktarı necistir. Kaynağa bağlı olan kısmı, kür sudan az bile olsa paktır. Kanalın diğer kısımları ise kür su miktarı kadar olur veya tadı, kokusu ve rengi bozulmamış bölüm vasıtasıyla kaynağa bağlıysa (yani kaynakla diğer kısımlar arasında kopukluk olmaksızın pak suyla bağlantılıysa) paktır; aksi hâlde necistir. 31- Akmayan çeşme suyu, ondan su alındığında tekrar kaynıyorsa, akarsu hükmündedir. Yani ona necaset bulaştığında, kokusu, rengi veya tadı değişmedikçe temizdir. 32- Nehir kenarında biriken ama akarsuya bağlı olan durgun su, necis bir şey bulaştığında, kokusu veya rengi ya da tadı değişmez ise necis olmaz. 33- Bazı zamanlar kaynayan ve bazen kuruyan örneğin kışın kaynayan ve yazın kaynaması kesilen bir pınar sadece, kaynadığı zamanlarda akarsu hükmündedir.

18 Risale Hamam havuzunun suyu, kür su miktarından az olur, fakat kür su miktarında olan bir depoya bağlı olursa, akarsu hükmündedir. 35- Musluk ve duşlardan akan hamam ve bina borularındaki su, bağlı olduğu deponun suyu kür su miktarından az olmaz ise akarsu hükmündedir. 36- Yer üzerinde akan, ancak yerden kaynamayan su, kür su miktarından az ise necaset değdiğinde necis olur. Ama hızla yukarıdan aşağıya dökülürse, alt kısmı necasete değdiğinde üst kısmı necis olmaz. 4- Yağmur Suyu 37- Üzerinde necasetin kendisi bulunmayan necis olan bir şeye, bir defa yağmur yağarsa, yağmurun değdiği yerler pak olur. Halı, elbise ve bunlara benzer şeyleri sıkmaya da gerek yoktur. Elbette iki üç damla yağmur yağmasının da faydası yoktur. Yağmur yağıyor denilebilecek şekilde yağmalıdır ve farz ihtiyata göre sert zemine yağdığında akıcı ölçüde olmalıdır. 38- Yağmur, necaset üzerine yağar ve başka bir yere de sıçrarsa, sıçrayan su kendisiyle birlikte necaset taşımaz ve necasetin tadını veya kokusunu yahut rengini almazsa paktır. Öyleyse yağmur, kan üzerine yağar ve etrafa sıçrarsa, sıçrayan suda bir zerre kan olur veya kanın tadını veya kokusunu yahut rengini alırsa necistir. 39- Bir yapının tavanı veya damı üzerinde necasetin kendisi bulunursa, necis şeye değip tavandan veya damdaki oluktan dökülen su, yağmur yağdığı müddetçe temizdir. Yağmur kesildikten sonra, dökülmekte olan suyun necasete değdiği anlaşılırsa necistir. 40- Necis olan yere (toprağa) yağmur yağarsa temiz olur. Eğer yağmur akar ve yağma esnasında tavan altındaki necis bir yere ulaşırsa orayı da temizler. 41- Necis bir toprağın her tarafını yağmur suyu mutlak su olarak kaplarsa temiz olur. Yağmur vasıtasıyla çamur bile olsa fark etmez. 42-Yağmur suyu bir yerde toplanırsa, kür su miktarından az bile olsa, yağmur yağdığı zaman, içerisinde necis bir şeyi yıkasalar ve su, necasetin tadını veya kokusunu yahut rengini almazsa, o necis şey temiz olur. 43- Necis bir yere serili olan pak yaygı üzerine yağmur yağar ve necis yer üzerinden akarsa; yaygı necis olmaz, yer de pak olur. 44- Çukurlukta birikip de kür sudan az olan suya yağmur kestikten sonra necaset ulaşırsa necis olur. 5- Kuyu Suyu 45- Yerden kaynayan kuyu suyu, kür su miktarından az olsa bile, ona necaset değdiğinde, necaset dolayısıyla tadı veya kokusu yahut rengi değişmezse temizdir. Ama geniş kitaplarda söylendiği gibi bazı necasetlere ulaşıldıktan sonra bir miktar suyun boşaltılması müstehaptır. 46- Kuyuya düşen necaset vasıtasıyla suyun tadı veya kokusu yahut rengi bozulursa, kuyudaki mevcut su, ancak meydana gelen bozulma yok olduktan sonra temiz olur. Fakat müstehap ihtiyata göre, kuyudan kaynayan suyla karışması gerekir.

19 Risale 19 SULARIN HÜKÜMLERİ 47- Anlamı 15. meselede açıklanmış olan muzaf su necis bir şeyi temizlemez, onunla alınan abdest ve gusül de batıldır. 48- Muzaf su ister az olsun ister çok olsun, necis olan şey ona ulaşırsa necis olur. Elbette bu hükmün umumi oluşu çok olmanın bazı aşamalarında sakıncalıdır. Ama hızla yukarıdan necis bir şeyin üzerine dökülürse, sadece necis şeye değen kısım necis olur ve yukarıda kalan kısım ise temizdir. Meselâ, gül suyunu, gülabdandan necis olan el üzerine dökerlerse, ele ulaşan kısmı necis, ele ulaşmayan kısmı ise temizdir. 49- Necis olan muzaf su, kür suya veya akarsuya, muzaf su denilmeyecek derecede karışırsa temiz olur. 50- Mutlak suyun, muzaf olup olmadığı bilinmezse mutlak su hükmünü taşır; yani necis şeyi temizler, onunla abdest ve gusül almak da sahihtir. Muzaf bir suyun, mutlak olup olmadığı bilinmezse muzaf su hükmünü taşır; yani necis şeyi temizlemez ve onunla alınan abdest ve gusül de batıldır. 51- Muzaf veya mutlak olduğu bilinmeyen bir suyun önceden muzaf veya mutlak olduğu da bilinmezse, necaseti temizlemez ve onunla alınan abdest ve gusül de batıldır. Ama kür su miktarında veya daha fazla olsa, necaset ona ulaştığında temiz hükmündedir. 52- Kan veya idrar gibi necasetlerin değmesiyle tadı veya kokusu yahut rengi değişen su, kür su veya akarsu olsa bile necis olur. Ancak tadını veya kokusunu ya da rengini, suyun dışarısında bulunan bir şeyin etkisiyle yitiren örneğin, suyun yakınında bulunan bir leşin etkisiyle kokusu değişen su, necis olmaz. 53- İçine kan veya idrar gibi necasetler dökülen ve tadı veya kokusu ya da rengi değişen su, kür suya veya akarsuya bağlanır veya üzerine yağmur yağar ya da rüzgâr yağmuru onun üzerine döker veya yağmur yağdığı zaman oluktan üzerine su akar ve değişikliği yok olursa temiz olur. Ama müstehap ihtiyata göre yağmur suyu veya kür su veyahut akarsuyun ona karışmış olması gerekir. 54- Necis bir şeyi kür su veya akarsu içerisinde yıkarlarsa, o şeyi temizleyen yıkamadan sonra, çıkarıldığında ondan dökülen su temizdir. 55- Önceden temiz olan ancak sonradan necis olup olmadığı bilinmeyen su, temizdir. Önceden necis olan ancak daha sonra pak olup olmadığı bilinmeyen su, necistir. 56- Köpek, domuz ve kitap ehli olmayan kâfirin artığı necistir ve yenilmesi haramdır. Ama eti haram olan hayvanların artığı temizdir yalnız kedi dışındaki hayvanların artığını yemek mekruhtur. İDRAR VE BÜYÜK ABDESTLE İLGİLİ HÜKÜMLER 57- Bir insan, idrar ve büyük abdestini yaparken ve diğer zamanlarda kendi avret yerini iyiyi kötüden ayırabilen mümeyyizden -kendine mahrem olanlardan bile ister mükellef olsunlar ister olmasınlar- gizlemesi vaciptir. Ancak karı-kocanın ve onların hükmünde olan (cariye ile sahibi gibi) kimselerin avret yerlerini birbirlerinden gizlemeleri gerekmez. 58- Avret mahallinin, özel bir şeyle örtülmesi gerekmez; el vasıtasıyla örtülmesi de yeterlidir.

20 Risale İdrar ve büyük abdest yapılırken bedenin ön tarafının, yani karın ve göğüsün ve arka tarafının kıbleye doğru olmaması gerekir. 60- İdrar ve büyük abdest yaparken ön veya arka tarafı kıbleye doğru olan bir kimsenin, yalnızca avret mahallini kıble tarafından çevirmesi yeterli olmaz. Fakat bedeninin ön veya arka tarafı kıbleye olmayan kimsenin farz ihtiyat gereği, avret mahalli de kıbleye doğru olmamalıdır. 61- Hükmü daha sonra açıklanacak olan istibra anında, yine idrar ve gaitanın çıkış yerlerini temizlerken, bedenin ön veya arka tarafının kıbleye doğru olmaması ihtiyaten müstehaptır. 62- Namahrem birinin kendisini bu hâlde görmemesi için önü veya arkası kıbleye gelecek şekilde oturmaya mecbur kalırsa, arka tarafı kıbleye gelecek şekilde oturması ihtiyaten vaciptir. Aynı şekilde başka bir sebepten dolayı önü veya arkası kıbleye gelecek şekilde oturursa hüküm aynıdır. 63- Müstehap ihtiyat gereği, idrar ve büyük abdest yaparken çocukların önleri veya arkaları kıbleye doğru getirilmemelidir. 64- Dört yerde idrar ve büyük abdest yapılması haramdır: 1) Sahipleri izin vermedikçe çıkmaz sokaklarda. 2) İzni olmayan birinin mülkünde. 3) Belirli bir grup için vakfedilmiş yerlerde (örneğin bazı medreseler gibi). 4) Müminlere hürmetsizlik sayılacak veya dinin ve mezhebin mukaddesatına saygısızlık sayılacak her yerde. 65- Gaitanın çıkış yeri, üç durumda yalnızca su ile temizlenir: 1) Gaitayla birlikte kan gibi başka bir necasetin gelmesi. 2) Başka bir necasetin büyük abdest mahalline değmesi. 3) Çıkış yerinin etrafının normalden daha fazla bulaşmış olması. Bu üç durum dışında çıkış yeri hem suyla yıkanabilir hem de ilerde açıklanacağı üzere bez, taş ve benzeri şeylerle temizlenebilir; ancak su ile temizlenmesi daha iyidir. 66- İdrar mahalli, sudan başka bir şeyle temizlenmez. Kür suyla ve akarsuyla bir kere yıkanması yeterlidir. Elbette farz ihtiyata göre az suyla iki kere yıkaması gerekir ve idrar mahallinin tabii olan yerinin haricindeki alanı kuvvetli görüşe göre iki defa yıkaması gerekir ama üç def yıkaması daha iyidir. 67- Büyük abdest mahallinde, suyla yıkandığında asla pislik kalmamalı; ama renginin ve kokusunun kalmasında sakınca yoktur. İlk defasında pislikten bir zerre bile kalmayacak şekilde yıkanırsa, ikinci kez yıkamak gerekmez. 68- Büyük abdest mahalli kuru ve temiz olan taş, toprak, bez ve benzeri şeylerle temizlenebilir. Temizlenen yeri ıslatmaması şartıyla biraz rutubetli olmasının sakıncası yoktur. 69- Büyük abdest mahallini temizlediği taş veya toprak ya da bezin müstehap ihtiyata göre üç parça olması gerekir. Ondan az olanla tamamen temizlenirse yeterlidir. Üç defayla temizlenmezse, tamamen temizlenecek kadar temizlemeyi tekrarlamak gerekir. Genellikle suyla yıkanmadan gitmeyen eserinin sakıncası yoktur. 70- Büyük abdest yerini hürmeti vacip olan şeylerle, örneğin üzerine Allah ve peygamberler ve Ehlibeyt imamlarının adı yazılı olan bir kâğıtla ve İslam şeriatına göre hürmeti vacip olan diğer bir şeyle temizlemek haramdır. Ama bunlarla temizlik yapanın temizliği hâsıl olur. Kemikle ve hayvan gübresi ile temizlenmek de sakıncalıdır.