TÜRKİYE NİN HAVA SEYRÜSEFER YOL ÜCRETİ GELİRLERİ ve EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRMALASI

Transkript

1 TÜRKİYE NİN HAVA SEYRÜSEFER YOL ÜCRETİ GELİRLERİ ve EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRMALASI DHMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN ÖDENMEKTE OLAN HAVACILIK TAZMİNATI UYGULAMALARI Eurocontrol ve Hava Seyruseferin tanımı ve havacılık tazminatının unvanlara göre dağılımı,eurocontrol prensiplerinde yol (en-route) hizmetleriyle ilişkili maliyetlerin paylaştırılmasıyla ilgili hususlar, Türkiyenin Eurocontrol gelirlerinin Eurocontrole üye ülkelerle karşılaştırılması, Türkiye ve bazı Eurocontrole üye ülkelerin yılları milli maliyet birim ücretlerindeki değişim, Eurocontrol prensipleri çerçevesinde Türkiye dahil üye ülkelerin milli maliyetleriyle elde ettiği gelirler arasında bir farklılık oluşması halinde bu farklılığın yol birim ücretlerine yansıtılabilme durumu, Havaalanlarında çalışan elektrik personelinin hava seyrüseferindeki rolü, ICAO dokümanları, Eurocontrol prensip ve dokümanlarına göre havaalanlarında çalışan elektrik ve elektronik personelinin durumu, Hava seyrüseferine hizmet eden elektrik ve elektronik personelinin havacılık tazminatı ödemeleri yönünden karşılaştırılmaları, Havacılık tazminatı ödemelerine ilişkin oluşturulan gruplarda elektrik personeli neden 1.gruba alınmalıdır. HAVELTED

2 TÜRKİYENİN HAVA SEYRÜSEFER YOL ÜCRET GELİRLERİ EUROCONTROLE ÜYE DİĞER ÜLKELER İLE KARŞILAŞTIRILMASI ve ELEKTRİK PERSONELİNİN HAVACILIK TAZMİNATI DAĞILIMINDAKİ YERİNE İLİŞKİN HAZIRLANAN RAPOR İÇİNDEKİLER 1- EUROCONTROL VE HAVA SEYRUSEFERİN TANIMI VE HAVACILIK TAZMİNATININ UNVANLARA GÖRE DAĞILIMI Sayfa: EUROCONTROL PRENSİPLERİNDE YOL (EN-ROUTE) HİZMETLERİYLE İLİŞKİLİ MALİYETLERİN PAYLAŞTIRILMASIYLA İLGİLİ HUSUSLAR ( Sayfa: 6-7 ) 3- TÜRKİYENİN EUROCONTROL GELİRLERİNİN EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRILMASI ( Sayfa: 8-9) 4- TÜRKİYE VE BAZI EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERİN YILLARI MİLLİ MALİYET BİRİM ÜCRETLERİNDEKİ DEĞİŞİM ( Sayfa: 10-11) 5- EUROCONTROL PRENSİPLERİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE DAHİL ÜYE ÜLKELERİN MİLLİ MALİYETLERİYLE ELDE ETTİĞİ GELİRLER ARASINDA BİR FARKLILIK OLUŞMASI HALİNDE BU FARKLILIĞIN YOL BİRİM ÜCRETLERİNE YANSITILABİLME DURUMU ( Sayfa: 12-15) 6- HAVAALANLARINDA ÇALIŞAN ELEKTRİK PERSONELİNİ N HAVA SEYRÜSEFERİNDEKİ ROLÜ ( Sayfa: 16-18) 7- ICAO DOKÜMANLARI, EUROCONTROL PRENSİP VE DOKÜMANLARINA GÖRE havaalanlarinda ÇALIŞAN ELEKTRİK VE ELEKTRONİK PERSONELİNİN DURUMU(Sayfa:19-20) 8- HAVA SEYRÜSEFERİNE HİZMET EDEN ELEKTRİK VE ELEKTRONİK PERSONELİNİN HAVACILIK TAZMİNATI ÖDEMELERİ YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMALARI( Sayfa: 21-23) 9- HAVACILIK TAZMİNATI ÖDEMELERİNE İLİŞKİN OLUŞTURULAN GRUPLARDA ELEKTRİK PERSONELİ NEDEN 1.GRUBA ALINMALIDIR ( Sayfa: 24-25) 2

3 1- EUROCONTROL VE HAVA SEYRUSEFERİN TANIMI VE HAVACILIK TAZMİNATININ UNVANLARA GÖRE DAĞILIMI EUROCONTROL,Açılımı Avrupa Hava Seyrüsefer Güvenliği Teşkilatı olan EUROCONTROL, 1960 yılında kurulmuş, 38 üye Ülkeden oluşmaktadır.türkiye 1989 da EUROCONTROLE üye olmuştur. EUROCONTROL Central Route Charges Office (CRCO) nun görevi; etkin bir maliyet geri dönüşüm sistemi vasıtasıyla, hava seyrüsefer kolaylıkları ve hizmetlerine kaynak sağlamak ve Hava Trafik İdaresi alanındaki gelişmeleri desteklemektir. Hava Seyrüsefer Ücretleri Sistemi: Sistem, maliyetlerin geri dönüşümü esasına göre işlemekte olup ülkelerin sağlamakta olduğu hava seyrüsefer hizmetlerinin teminine yönelik olarak katlanılan tüm maliyetlerin EUROCONTROL aracılığıyla hava sahası kullanıcılarından (hava yolu şirketleri) tahsil edilmesi ilkesine dayanır. Hava seyrüsefer; Gerek Ülkemiz havalimanlarına iniş/kalkış yapmaksızın hava sahamızı kat ederek transit geçen uçuşlara yönelik gerekse Ülkemiz havalimanlarına iniş kalkış yapan iç ve dış hat uçuşlarına sağlanan hizmetlerin bütünlüğüdür. Tablo 1 de belirtildiği şekilde, Hava Seyrüseferi ücretlendirme açısından iki aşamadan oluşur. A-Saha kontrol(en-route) Hizmetleri: Direk uçuşlara ve Havalimanlarına iniş kalkışlarda Yaklaşma aşamasına (20 Km) kadar verilen hizmeti kapsar B-Terminal Kontrol hizmetleri: Uçuşun Havalimanı yaklaşma aşamasında başlayan hava limanına inmesi, Havalimanı manevra sahalarındaki hareketleri ile uçağın kalkışına müteakip saha kontrole devirle biten hizmeti kapsar.bu hizmet iki aşamadan oluşur. 1-Yaklaşma Kontrol 2-Meydan Kontrol (Havaalanı) Türkiye de hava seyrüsefer hizmet sağlayıcı kurum olarak hizmet veren DHMİ bu hizmeti yaklaşık 9300 teknik ve idari personel ile vermektedir. Tablo1 3

4 Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü teşkilat mevzuatı gereğince hem hava seyrüsefer hizmeti vermekte hem de havalimanı işletmektedir. Hem hava seyrüsefer hizmeti veren hem de havalimanı işleten bir kuruluş olarak karma iki hizmeti karma bir personel yapısıyla vermektedir. A)-HAVA SEYRÜSEFERİNE HİZMET EDEN PERSONELİN DAĞILIMI SAHA KONTROL A)-Teknik Personel a)elektrik: b)elektronik: c)makine/motor: B)-Hava Trafik Kontrolörleri: C)- AİM Memurları D)-Diğer personel (Oz. güvmemur,muhasebe, Vs) Tablo 2 TERMİNAL KONTROL A)-Teknik Personel a)elektrik: b)elektronik: c)makine/motor: B)- Hava Trafik Kontrolörleri: C)- AİM Memurları D)- Diğer personel (Oz. güvmemur,muhasebe, Vs) Kuruluş içinde bir hizmetin oluşumu sadece bir unvana sahip personelin homojen mesaisi ile meydana gelmediği gibi, aynı hizmetin üretilmesi de sadece bir grup personelin çalışması ile meydana gelmemektedir. Hava limanına inen bir uçağa verilen hizmette, hava trafik kontrolörlerinin, elektronik personelinin, elektrik personelinin, AIM personelinin, makine/motor personelinin katkısı olduğu gibi, En-route verilen hizmette de elektrik, elektronik, hava trafik kontrolörlerinin, AIM personelinin, makine/motor personelinin ORTAK katkısı vardır. B)- HAVACILIK TAZMİNATININ ÜNVANLARA GÖRE DAĞILIMI 1. GRUP 2.GRUP TAZMİNAT % TAZMİNAT MİKTARI TL TAZMİNAT MİKTARI TL TAZMİNAT % DAİRE BAŞKANI 505% % DAİRE BAŞKANI ŞUBE MÜDÜRÜ 509% % ŞUBE MÜDÜRÜ HAVA TRAFİK KONTROLÖRÜ 512% % BAŞMÜDÜR-HV.LİM. MD. AİM MEMURU 462% % MEMUR BAŞMÜHENDİS(ELEKTRONİK) 481% % BAŞMÜHENDİS (ELEKTRİK) MÜHENDİS (ELEKTRONİK) 456% % MÜHENDİS (ELEKTRİK) TEKNİK ŞEF (ELEKTRONİK) 406% % TEKNİK ŞEF (ELEKTRİK) TEKNİKER (ELEKTRONİK) 435% % TEKNİKER (ELEKTRİK) TEKNİSYEN (ELEKTRONİK) 426% % TEKNİSYEN(ELEKTRİK) HESAPLAMALAR GRUP İÇİNDE BELİRLENEN TAZMİNAT MİKTARININ ALT SINIRINDAN (örn: Elk teknisyeni %136-%146 oranı,136 Alınmıştır) HESAPLANMIŞ VE 2015 YILI İÇİN EN YÜKSEK DEVLET MEMURU MAAŞI 789 TL OLARAK ALINMIŞTIR Tablo 3 4

5 DHMİ Genel Müdürlüğü Bünyesindeki Havaalanlarında çalışan tüm personel direk yada dolaylı olarak aynı yere aynı uçağa hizmet vermesine rağmen Havacılık tazminatı dağılımında ayrımcılığa gidilmiştir. Havalimanı Başmüdürü/Müdürüne 1578 TL Havacılık Tazminatı ödenirken, Havalimanı müdürü emrinde çalışan Hava trafik kontrolörü 4040 TL, AİM memuru 3645 TL tazminat almaktadır. Yine aynı işi yapan aynı Unvana sahip elektrik mühendisi 994 TL Havacılık Tazminatı alırken Elektronik Teknisyeni elektrik mühendisinin 3.38 katı olan 3361 TL tazminat almaktadır. 50 havalimanından sorumlu İşletme Daire başkanı 1539 TL tazminat alırken bir AİM memuru Daire başkanının 2.36 katı olan 3645 TL tazminat almaktadır. 5

6 2- EUROCONTROL PRENSİPLERİNDE YOL (EN-ROUTE) HİZMETLERİYLE İLİŞKİLİ MALİYETLERİN PAYLAŞTIRILMASIYLA İLGİLİ HUSUSLAR Yol (en-route) hizmetleri, diğer hava seyrüsefer hizmeti olan yaklaşma (approach) hizmetiyle ilişkilidir. ICAO dokümanların da yaklaşma hizmeti veren tesislerle ilgili olarak havalimanı ifadesi yer almaktadır. EUROCONTROL prensiplerinde yaklaşma hizmetlerinin veren tesislerle ilgili olarak havalimanı yerine daha ziyade terminal ifadesi kullanılmaktadır. Hava Sahası Kullanıcılarına verilen Yol (en-route) hizmetleri içerisinde Hava Trafik Yönetimi (Air Traffic Management : ATM) hizmetleri de yer almaktadır. Hava Sahası Kullanıcılarına verilen yaklaşma (approach) hizmetleri içerisinde de Hava Trafik Yönetimi hizmetleri de yer almaktadır. ICAO dokümanına göre; Hava trafik yönetimi (ATM), Hava Trafik hizmetleri (Air Traffic Services : ATS) temel bileşen olmak üzere, Hava Trafik Akış Yönetimi (Air Traffic Flow Management : ATFM) ve Hava Sahası Yönetimi (Airspace Management :ASM) şeklinde üç parçaya ayrılmıştır 1. Hava Trafik Hizmetleri (Air Traffic Services : ATS), hava trafik kontrol hizmetleri (Saha Kontrol Hizmetleri (Area Control Cervices), Yaklaşma Kontrol Hizmetleri (Approach Control Services) ve Meydan Kontrol Hizmetleri (Aerodrome Control Services)), Uçuş Bilgilendirme Hizmetleri ve Uyarı hizmetlerini içermektedir 2. EUROCONTROL prensipleri ICAO dokümanlarına uyumlu bir şekilde belirlenmektedir. EUROCONTROL e üye ülkeler, yol (en-route) ücretlerine, EUROCONTROL maliyetleri dahil doğrudan veya dolaylı bir şekilde Yol (en-route) hizmetleri karşılığında ortaya çıkan maliyetleri yansıtmalıdır. Bu nedenle EUROCONTROL prensipleri içerisinde hem yol (en-route) hem de yaklaşma hizmeti veren tesislerin maliyetlerinin paylaştırılmasıyla ilgili düzenlemeler bulunmaktadır. Şekilde de görüleceği üzere Yol (En-route) hizmeti, üst hava sahası (Upper Airspace) ve düşük hava sahasında (Lower Airspace) verilmekte ve hava seyrüseferin Yol kısmıyla ilgilidir. Şekilde de görüleceği üzere hava seyrüseferin Yaklaşma hizmeti olan yaklaşma kontrol hizmetleri, meydan kontrol hizmetleri gibi hizmetler terminal/havalimanlarınca verilmektedir 3. Yol (en-route) hizmetlerinin verilmesinde dolaylı olarak ortaya çıkan hizmetler, tesisler ve faaliyetlerin maliyetleri, Yol (en route) ücretlendirme bölgelerine şeffaf bir şekilde dağıtılmış olmalıdır. Yol (En-rut) hizmetleri maliyetleri, aşağıdaki terminal hizmetleri maliyetleriyle ilgilidir. a Havaalanı kontrol hizmetleri, hava trafik danışma hizmetleri dahil havaalanı uçuş bilgi/enformasyon sistemleri ve uyarı/ikaz hizmetleri b. operasyonel gereklilikler/koşullar temelinde bir havaalanının belli bir mesafesi içerisinde bir uçağın yaklaşması ve kalkışıyla ilgili hava trafik hizmetleri c. Yol (En-route) ve terminal hizmetleri arasında orantılı dağıtımını yansıtan tüm diğer hava seyrüsefer unsurlarının uygun bir dağıtılması 1 ICAO, Doc. 9161, Manual on Air Navigation Services Economics, 2007, s.99 2 ICAO, Manual on Air Navigation Services Economics, 2007, s.99 3 Commission of the EUROpean Communities (Avrupa Toplulukları Komisyonu), Study of the Terminal Charges for Air Traffic Control Services (Hava Trafik Kontrol Hizmetleri için Terminal Ücretleri Çalışması), Pricewaterhouse Coopers, Final Report, March 2001, s.4 6

7 EUROCONTROL prensiplerine göre yol (en route) ile terminal hizmetleri arasında maliyetlerin paylaştırılması istatistiksel bir temelde yapılmış olmalıdır. EUROCONTROL prensiplerine göre hava trafiğine hizmet eden tesislerin hem yol (en route) a hem terminal vermesi ve aralarında istatistiksel temelde bir ayrım yapılamıyorsa, tesisler aşağıdaki gibi sınıflandırılarak maliyetler paylaştırılır 4 : * Daha çok yol (en route) hizmeti sağlayan tesislere (maliyetlerin % 75 i yol (en route) hizmetlerine yansıtılır) * Yol (en route) ve terminal hizmetlerini yaklaşık olarak birbirine eşit ölçüde sağlayan tesislere (maliyetlerin % 50 si yol (en route) hizmetlerine yansıtılır) * Daha çok terminal hizmeti sağlayan tesisler (maliyetlerin % 25 i yol (en route) hizmetlerine yansıtılır. Sonuç olarak EUROCONTROL prensiplerinde Yol (en-route) la hizmetleriyle ilişkili olan terminal maliyetleri paylaştırılmaktadır. 4 EUROcontrol, CRCO, Principles For Establishing The Cost-Base For En Route Charges and The Calculation of the Unit Rates, 2010, s

8 3- TÜRKİYENİN EUROCONTROL GELİRLERİNİN EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 2015 yılı milli maliyet tahmini verileri incelendiğinde ; EUROCONREOLE Üye 38 Ülke Birim Ücretleri Sıralamasında TÜRKİYE EURO BİRİM ÜCRETLE 31. sırada Bulgaristan, İrlanda, Gürcistan, Malta, Portekiz Santa Maria nın üstünde sondan 6.sırada yer almaktadır. Türkiye EURO luk birim ücreti ile 38 Ülke Birim ücretleri ortalaması olan EURO luk birim ücretin çok altında kalmaktadır. Tablo 7 Tablo75 8

9 2015 yılı milli maliyet tahmini verileri incelendiğinde ; TÜRKİYE, vermiş olduğu Hizmet birimi bakımından EUROCONTROLE üye ülkeler içinde hizmet birimi ile FRANSA nın ardından 2.sırada, EUROCONTROL e üye ülkelerin toplam hizmet birimlerinin %9.7 sini vermekte buna karşılık Toplam gelirin %5.08 lik kısmı olan milyon EURO gelir elde etmektedir.tablo Tarihinde Yayınlanan INITIAL ESTIMATES OF THE ROUTE CHARGES COST-BASES AND UNIT RATES Dokumanı ÜLKE ADI 2015 YILI HİZMET BİRİMİ VE MİLLİ MALİYETLER MİLLİ MALİYET HİZMET BİRİMİ BİRİM ÜCRET TOPLAM GELİRE ORANI % TOPLAM HİZMET BİRİMİNE ORANI % France ,00 16,23 13,84 Germany ,15 14,21 9,41 United Kingdom ,14 12,99 7,67 Italy ,80 8,91 6,75 Spain Continental ,69 7,98 6,65 Turkey ,03 5,08 9,78 Sweden ,22 2,66 2,44 Austria ,34 2,48 2,02 Netherlands ,57 2,34 2,10 Belgium-Luxembourg ,68 2,10 1,78 Switzerland ,61 2,04 1,06 Tablo 8 TABLO 8 de TÜRKİYE vermiş olduğu hizmetler karşılığının üçte biri kadar kadar ücret alırken, ALMANYA, İNGİLTERE, İTALYA, İSPANYA TÜRKİYE DEN daha az hizmet vermesine rağmen elde ettikleri gelirler TÜRKİYE nin çok üstündedir. Örn. İSPANYA hizmet birimine karşılık milyon EURO gelir elde ederken TURKİYE Hizmet birimine karşın milyon EURO gelir elde edecektir. 9

10 4- TÜRKİYE VE BAZI EUROCONTROLE ÜYE ÜLKELERİN YILLARI MİLLİ MALİYET BİRİM ÜCRETLERİNDEKİ DEĞİŞİM ÜLKE ADI TEMMUZ AYI BİRİM ÜCRET YILI DEĞİŞİM % YILI DEĞİŞİM % İSPANYA ( LE ) 44,65 71,69 71,80 60,55 60,80 İSVİÇRE ( LS ) 72,04 98,49 113,97 37,71 58,20 ALMANYA ( ED) 60,71 77,32 90,26 27,35 48,67 İSVEÇ ( ES ) 44,9 73,68 65,81 64,09 46,57 HOLLANDA ( EH ) 47,60 66,47 66,68 39,64 40,08 MACARİSTAN ( LH ) 27,02 41,94 36,03 55,21 33,34 FRANSA ( LF ) 54,60 66,77 70,11 22,28 28,40 YUNANİSTAN (LG ) 30,53 34,53 38,49 13,10 26,07 İTALYA ( LI ) 63,54 78,83 78,91 24,06 24,18 DANİMARKA (EK ) 52,23 71,26 63,27 36,43 21,13 İNGİLTERE ( EG ) 84,32 83,73 101,57-0,006 20,45 AVUSTURYA ( LO ) 63,54 73,39 73,45 15,50 15,59 TÜRKİYE (LT ) 39,31 31,97 29,50-18,67-24,95 Tablo 9 EUROCONTROL e üye ülkelerin yılları arasındaki milli maliyet Birim ücretlerindeki değişim incelendiğinde 2000 Yılına göre İSPANYA %60, İSVİÇRE %58.2, ALMANYA %48,67, FRANSA %28.40, İTALYA %24.18 Arttırmışken TÜRKİYE % oranında azalmıştır.tablo 9 Türkiye nin 2015 Yılı yol birim ücretleri (31,03 EURO); gerek EUROCONTROL e üye tüm ülkelerin ortalamasından (59,71 EURO) gerek EUROCONTROL e üye belirlenmiş maliyet yöntemini (determined cost) kullanan üye ülkelerin yol birim ücretlerinin(63,71 EURO) ortalamasından gerekse Türkiye dahil EUROCONTROL e üye tam maliyetin karşılanması yöntemini (full cost recovery) kullanan üye ülkelerin yol birim ücretlerinin(33,02 EURO) ortalamasından daha düşüktür.tablo 7 TÜRKİYE vermiş olduğu hizmetler karşılığında elde ettiği gelirler diğer EUROCONTROL e üye ülkelerine göre çok düşüktür. Bu gelirler 2016 yılında 376,183 EURO ya hizmet birimi sayısı da 14,519 milyon. Birim ücreti de EURO gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.tablo10 10

11 tarihinde EUROCONTROL tarafından yayınlanan INITIAL ESTIMATES OF THE ROUTE CHARGES COST-BASES AND UNIT RATES Tablo 10 Tablo 10 de Türkiye Hizmet birim sayısını 13.1 milyondan 14.7 milyona çıkarmasına karşın, 2016 YILI İÇİN planlamış olduğu 431,195 milyon EURO milli maliyetini AYARLAMA /DÜZENLEME mekanizmasını kullanarak 55 Milyon EURO düşürmek suretiyle 376,183 EURO ya ve EURO Birim ücreti miktarını, EURO ya düşürerek revize etmiştir YILI tahminlerinde gelirleri ve milli maliyet birim ücretleri TÜRKİYE den yüksek olan İNGİLTERE 102 Milyon, İSPANYA 28 Milyon, İTALYA 19 Milyon, ALMANYA 55 Milyon EURO gelirlerini arttırırken TÜRKİYE 55 Milyon EURO düşürmüştür. Tablo 10 11

12 5- EUROCONTROL PRENSİPLERİ ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE DAHİL ÜYE ÜLKELERİN MİLLİ MALİYETLERİYLE ELDE ETTİĞİ GELİRLER ARASINDA BİR FARKLILIK OLUŞMASI HALİNDE BU FARKLILIĞIN YOL BİRİM ÜCRETLERİNE YANSITILABİLME DURUMU 2011 yılından önce EUROCONTROL prensiplerinde üye ülkelerin milli maliyetlerinin hesaplanmasında tek yöntem bulunmaktaydı yılından itibaren EUROCONTROL prensiplerinde üye ülkelerin milli maliyetlerinin hesaplanmasında; belirlenmiş maliyet (determined cost) veya tam maliyetin karşılanması yöntemlerinden (full cost recovery) birini kullanması zorunlu hale gelmiştir. Türkiye milli maliyetlerin hesaplanmasında, tam maliyetin karşılanması yöntemini (full cost recovery) kullanmaktadır EUROCONTROL prensiplerine göre üye ülkeler, geçmiş milli maliyetleri ve verdikleri yol hizmeti sayısını da dikkate alarak gelecek yıllarla ilgili tahminde bulunarak yol birim ücretlerini belirlemektedirler. Şöyle ki; Üye ülkeler, tahmini yol hizmeti sayısının toplam milli maliyetlerine bölerek veya tahmini yol hizmeti sayısının muaf uçuşlar nedeniyle ortaya katlanılan maliyetlerden çıkarıldıktan sonra milli maliyetlere bölünmesiyle o yılki ve sonraki yıllara ilişkin yol birim ücretlerini hesaplamaktadırlar. EUROCONTROL e üye ülkeler; yol (en-route) hizmetleri verirken gelir-maliyet(gider) denkliği prensibi çerçevesinde maliyetlerin karşılanması esastır. EUROCONTROL ün CRCO ofisinin maliyetleri de dahil olmak üzere üye ülkelerin katlandıkları muaf uçuşlar hariç tüm fiili maliyetlerinin kullanıcılar (havayolları vb.) tarafından karşılanması gereklidir. EUROCONTROL prensiplerine göre EUROCONTROL e üye ülkelerin yol hizmetlerini vermelerinden dolayı katlandıkları maliyetler ve elde ettiği gelirlerin birbirine eşit olması yani kar da zarar da etmemeleri düzeltme/ayarlama mekanizmasıyla sağlanmaktadır. EUROCONTROL e üye ülkelerin gelir ve giderlerin denkliği konusunda tahminlerle fiili/gerçekleşenler arasında bir farklılık ortaya çıkarsa prensiplerde yer alan düzeltme mekanizması 5 devreye girmektedir. EUROCONTROL prensiplerinin ve ve paragraf/maddelerinde milli maliyetlerin üzerinde bir gelir ya da milli maliyetlerin altında bir gelir elde edilmesi halinde neler yapılabileceğini açıklamaktadır 6. Düzeltme/ayarlama mekanizması, üye ülkelerin katlandığı tüm fiili maliyetlerin karşılanması için kullanılır. EUROCONTROL prensiplerinin Ek 2 sindeki tabloda da sunulduğu üzere gelecek 4 yılla ilgili tahmini maliyetlerden daha fazla maliyetler (Gelirlerinden daha fazla maliyetinin olması) ortaya çıkarsa aşağıda açıklandığı üzere yıllara yayılarak ya da aynı yıl içerisinde gelir-gider denkliğini sağlayacak şekilde ayarlanır: EUROCONTROL e üye ülkeler, tahminlerinin üstünde gerçekleşen maliyet farkını diğer yıllara aktararak maliyetlerinin karşılanmasını sağlayabilirler. Bu durum için EUROCONTROL e üye ülkeler, yazılı olarak uygun gerekçelerle genişletilmiş komiteyi bilgilendirmelidir. 5 EUROcontrol, CRCO, Principles For Establishing The Cost-Base For En Route Charges and The Calculation of the Unit Rates, s. 2 6 EUROcontrol, CRCO, Principles For Establishing The Cost-Base For En Route Charges and The Calculation of the Unit Rates, s

13 EUROCONTROL e üye ülkelerde trafik ve maliyetlerle ilgili beklenilmeyen büyük değişmeler olması halinde de yıl içinde de birim ücretin düzeltilmesi/ayarlanması da söz konusudur 7. Örneğin 2012 yılında Norveç, İtalya ve Slovak Cumhuriyeti yol birim ücretlerini (her 100 km için) Genişletilmiş Komisyon kararıyla (Decision of the Enlarged Commission) değiştirdiler Türkiye de tam maliyetin karşılanması (full cost recovery) yöntemini yol birim ücretlerinde kullandığı için EUROCONTROL CRCO ofisine ek 2 de o yılki (n yılı) ve daha sonraki 4 yılla ilgili toplam maliyetlerini gerek maliyet temeli bazında (personel, diğer işletim/cari giderler vs.) gerekse hizmet temelli (hava trafik yönetimi, iletişim, vs) ayrı ayrı olarak tahmini olarak belirlemektedir 8. Türkiye de milli maliyetleriyle elde ettiği gelirler arasında bir farklılık oluştuğunda düzeltme/ayarlama mekanizmasını kullanmaktadır. Türkiye nin milli maliyet artışlarıyla ilgili ayarlama/düzeltme mekanizmasını 2014 yılında kullandığı açıktır. Türkiye nin 2014 yılındaki milli maliyetleri EURO dur yılında nakledilen yekün (carryovers) EURO dur. Bu nedenle 2014 yılında Türkiye nin toplam milli maliyeti EURO olmuştur. Türkiye nin toplam milli maliyeti olan EURO, 2014 yılındaki toplam hizmet sayısı olan e bölündüğünde 32,22 EURO luk birim yol ücreti ortaya çıkmıştır 9. Türkiye nin gelir artışlarıyla ilgili ayarlama/düzeltme mekanizmasını 2014 yılında kullandığı açıktır. Türkiye nin 2015 yılındaki milli maliyetleri EURO dur yılında nakledilen yekün (carryovers) EURO dur. Bu nedenle 2015 yılında Türkiye nin toplam milli maliyeti EURO olmuştur. Türkiye nin toplam milli maliyeti olan EURO, 2015 yılındaki toplam hizmet sayısı olan e bölündüğünde 31,21 EURO luk birim yol ücreti ortaya çıkmıştır 10. Sonuç olarak EUROCONTROL prensipleri çerçevesinde Türkiye dahil üye ülkelerin milli maliyetleriyle elde ettiği gelirler arasında bir farklılık oluşması halinde bu farklılık yol birim ücretlerine yansıtılabilmektedir. EUROCONTROL tarafından yayınlanan En-route yönelik Milli maliyetlerin hesaplanmasına ve birim ücretlerin belirlenmesine yönelik Türkiye nin kullandığı FULL COST (Tam Maliyet) yöntemine ilişkin tablo. 7 EUROcontrol, CRCO, Principles For Establishing The Cost-Base For En Route Charges and The Calculation of the Unit Rates, s EUROcontrol, CRCO, Principles For Establishing The Cost-Base For En Route Charges and The Calculation of the Unit Rates (Yol Ücretleri İçin Maliyet Temeli Oluşturma ve Birim Ücretlerini Hesaplama Prensipleri), s EUROcontrol, Enlarged Committee for Route Charges, Initial Estimates of The Route Charges Cost-Bases and Unit Rates, Information Paper, June 2013, s EUROcontrol, Enlarged Committee for Route Charges, Final Data For Establishment of the Cost-Bases and Unit Rates, Information Paper (Yol Ücretleri Maliyet Temelleri ve Birim Ücretlerinin Son Veri), November 2014, s.7. 13

14 PRINCIPLES FOR ESTABLISHING THE COST-BASE FOR EN ROUTE CHARGES AND THE CALCULATION OF THE UNIT RATES [Text approved by the enlarged Commission on 1 October 2013 and entered into force on 1 November 2013 Annexes I and V updated in April 2015] ANNEX II SPECIMEN REPORTING TABLES FULL COST RECOVERY METHOD Transparency of the en route cost base: Reporting Table 1 and additional information 1. REPORTING TABLE 1 Contracting States as well as air navigation service providers shall fill in the following Reporting Table 1 for each charging zone under their responsibility. The Contracting States shall also provide a consolidated Reporting Table 1 for each en route charging zone under their responsibility. Where charging zones extend across the airspace of more than one Contracting State, they shall fill in the table jointly in accordance with the arrangements referred to in Paragraph of the Principles. For the purpose of calculating the unit rate for year n, the reported figures shall be actual figures for year n - 4 until year n - 2 and planned figures for year n - 1 onwards. Actual costs shall be established on the basis of the certified accounts. Planned costs shall be establish in accordance with the business plan of the air navigation service provider and reported in the currency in which they are established in accordance with the Principles. 14

15 Tablo 11 15

16 6- HAVAALANLARINDA ÇALIŞAN ELEKTRİK PERSONELİNİN HAVA SEYRÜSEFERİNDEKİ ROLÜ Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü, İşletme Dairesi Başkanlığı bünyesinde 50 havalimanı ve Hava Trafik Kontrol Merkezinde yaklaşık 429 / 480 (Müdür,Mühendis, Tekniker ve Teknisyen) elektrik ve Mak.Motor personeli ile elektrik hizmetleri yürütülmektedir Hava seyrüsefer sistemleri için elektrik sistemleri genellikle diğer elektriksel kurulumlarda bulunmayan özellikler içermektedir. Bazı tip seyrüsefer ve bilgisayar cihazları hiçbir güç kesintisine izin vermez., saniyeden daha fazla akım kesintisi olursa dakikalar boyunca yeniden başlatılamazlar. Dolayısıyla seyrüsefer yardımcıları için elektrik sistemlerinin doğru tasarımı, kurulumu ve bakımı sivil havacılığın güvenliği, düzeni ve etkililiği için temel gerekliliklerdir. Ülkemizin de taraf olduğu uluslar arası ( ICAO, AB, EASA vs) anlaşmalar doğrultusunda Hava Seyrüsefer sistemlerinin işletim güvenilirliğinin yüksek derecede muhafaza edilmesi esastır. İşletim güvenirliliği de eğitimli ve deneyimli teknik personeller tarafından sağlanabilmektedir. Haberleşme Seyrüsefer, Gözetim ve Hava Trafik Yönetimi (CNS/ATM ) sistemlerinde teknolojinin gelişmesine paralel olarak sürekli değişme ve ilerlemeler yaşanmaktadır. Ülkemizde de Hava seyrüsefer sistemlerine yönelik görev yapan elektrik personelinin de Uluslar Arası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Ve Avrupa Birliği Komisyonu 1035/2011 Yönetmeliği uyarınca uluslararası standartları karşılayacak şekilde eğitilip vasıflılığını sağlamak ve onları yeni gelişmeler hakkında aynı seviyede tutmak amacıyla; ICAO tarafından yayınlanan ATSEP eğitim dokümanlarına göre a)- Elektrik Kuvvetli Akım Tesislerinde (EKAT) Yüksek Gerilim (YG) Altında Çalışma İzin Belgesi Eğitimi b)- Scada uzaktan kontrol ve izleme eğitimi c)- Kesintisiz Güç Kaynakları UPS eğitimi d)- İkincil Enerji Kaynakları ( Jeneratörler, Güneş ve Rüzgar Santralleri ) eğitimi 16

17 e)- Akü ve akü istasyonları eğitimi f)- Hava seyrüsefer cihaz ve sistemleri g)- Topraklama h)- İş sağlığı ve güvenliği eğitimi gibi özel eğitim programları oluşturulmakta, Fransa, İspanya başta olmak üzere Avrupa havacılık güvenliği ajansı EASA ya tabi diğer ülkelerce de uygulanan bu eğitimlerin sonunda yeterlilik sahibi olarak seyrüsefer sistemlerinin işletiminde görev yapmaktadırlar. Seyrüsefer sistemlerinin büyük çoğunluğu açık arazide yer almaktadır. Dolayısıyla bu sistemlerin bakım onarım ve işletiminde görev yapan elektrik personeli, mesaisinin Çoğunu arazide geçirmekte, Tıpkı EÜAŞ (elektrik üretim AŞ ) gibi elektrik üretmekte, TEİAŞ (elektrik iletim AŞ) Gibi elektriği iletmekte, EDAŞ (elektrik dağıtımı A.Ş) gibi YG ve alçak gerilim dağıtım işlerini yapmaktadır. Yine Enerji kesintisine tahammülü olmayan çok önemli yerlerde ( TBMM, Merkez bankası ve bankalar gibi finans sektörü ile çeşitli kamu ve özel sektörün bilgi işlem merkezlerinde ve, Hastanelerin ameliyathaneleri vs.) kullanılan kesintisiz güç kaynaklarından (UPS ), daha yüksek güçte olanları Havaalanlarında seyrüsefer sistemlerine yönelik kullanılmakta bakım ve işletimini de Elektrik personelleri tarafından yapılmakta, bunun yanında sadece havaalanlarında kullanılan seyrüsefer sistem ve cihazlarına da hizmet vermektedir Bu hizmetleri veren Elektrik personeli her ne kadar memur statüsünde çalışsa da görevleri ve görev yerleri dolayısıyla devletin işçisi gibi çalışmakta dır. Yani Elektrik personeli hem bilgi birikimini hem de el becerisini ve bedenini kullanarak çalışmaktadır. Havaalanı seyrüsefer sistemlerine ait elektrik Elektrik personeli görevini yerine getirirken devreleri, doğaları gereği çok tehlikelidir. Hava alanlarında, yetersiz sayıda Elektrik Personeli ile bakım onarım işlerinin yapılması, uçak atık gazlarına ve uçak gürültüsüne maruz kalma, uçak çarpmalarına maruz kalma, yüksek gerilime çarpılma, yüksekten düşme, yıldırım çarpması, fiziksel deformasyonlara maruz kalma, stres, olumsuz doğa şartlarına maruz kalmak, Elektrik yangınlarına maruz kalmak, Kesici ve ayırıcı gibi elektrik cihazlarında meydana gelebilecek patlamalara maruz kalmak, PAT sahalarında Araç Kullanmak,, zehir gazların olduğu veya olabileceği alanlarda çalışmak zorunda kalmak, Yüz Felci geçirmek gibi çok sayıda risklerle karşı karşıya kalmaktadır Havaalanlarında çalışan Elektrik personeli diğer kamu ve özel sektörde görev yapan aynı unvandaki meslektaşlarına oranla daha fazla risklerle karşı karşıya kalmakta, Almış olduğu ilave eğitim ve bu eğitimlere bağlı olarak yaptığı iş çeşitliliği ve üstlendiği görevin önemi açısından diğer kamu ve özel sektörde görev yapan meslektaşlarından farklı ve daha komplike hizmet vermektedir. 17

18 Havaalanlarında ve havaalanları dışında bulunan seyrüsefer sistemleri ile bu sistemlerin işletilmesinde, gece gündüz demeden 7/24 nöbetli çalışarak görev yapan Elektrik teknik personelleri, Hava Trafik Kontrolörleri, Elektronik Personeli, AİM Memurları ile birlikte Hava seyrüseferinin sürekliliği ile birlikte uçak ve yolcu güvenliğinin sağlanması açısından Hizmet zinciri içinde çok önemli görevler üstlenmektedir. Ülkemizin de üyesi bulunduğu ICAO nun hava seyrüseferinin kesintisiz ve güvenli bir şekilde verilmesine ilişkin koymuş olduğu kurallar çerçevesinde, kesintisiz ve güvenli bir hava seyrüseferinin yapılabilmesi için, kesintisiz ve kaliteli bir elektrik enerjisine sahip olunması gerekliliği belirtilmektedir. Şöyle ki hava seyrüsefer cihazları enerji beslemelerinde meydana gelebilecek 1 sn lik kesinti cihazın devreden çıkmasına neden olacağı ve devreden çıkan cihazların tekrar hizmet vermeye başlayabilmeleri onlarca dakika süreceği bilinmektedir. Böyle bir kesinti hava seyrüsefer güvenliğini ne kadar tehlikeye düşüreceği yoruma kapalı bir durumdur. 18

19 7- ICAO DOKÜMANLARI, EUROCONTROL PRENSİP VE DOKÜMANLARINA GÖRE HAVAALANLARINDA ÇALIŞAN ELEKTRİK VE ELEKTRONİK PERSONELİNİN DURUMU Hava Seyrüsefer sistemleri dizayn ve kullanım yerleri bakımından özel sistemler olup, piyasa elektrik ve elektronik sistemlerinden çok faklılık arz etmektedir. Hava Seyrüsefer unsurlarından olan Kule, yol kontrol, radar, haberleşme cihazlarının kesintisiz çalışması ve bu hizmetlerin devamlığı elektrik ve elektronik çalışanlarının hizmetlerine bağlıdır. ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu) kuralları doğrultusunda ve Ülkemizde Yürürlükteki mevzuata göre kuvvetli tesislerinin işletme ve bakımlarının elektrik personeli tarafından yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Havalimanlarında da bu kurala uyularak kuvvetli akım tesisleri elektrik personeli tarafından, zayıf akım tesisleri elektronik personeli tarafından işletilmekte ve bakım onarımları yapılmaktadır. Doğal olarak işin bilimselliği ve fiili uygulaması gereği EUROCONROL de ve Ülkemizde Elektrik Ünitelerinde çalışan personel hava seyrüsefer emniyetini doğrudan etkileyen personel sorumluluğundadır. Gerek havacılık güvenliğini belirleyen ESARR-5 de gerekse ücretlendirme yapılırken Hava trafik hizmetleri, Teknik personelinde dahil olduğu bir hizmet bütünlüğü olarak değerlendirilmektedir. EUROCONTROL prensiplerinde, mühendis ve teknik personelin almış olduğu eğitimle ilgili hiç bir ifade yer almamaktadır. ESARR 5 dokümanı (11 Mart 2002), ECAC alanında ATM hizmetleri hükümleri içerisinde emniyetle ilgili görevlerle sorumlu tüm ATM hizmetleri personeli için genel emniyet şartlar/gerekliliklerini, Hava trafik kontrolörleri için emniyet şartlar/gerekliliklerini ve operasyonel emniyetle ilgili görevler alan mühendis ve teknik personelin emniyet şartlar/gerekliliklerini belirlemektedir. ESARR 5 dokümanında mühendis ve teknik personelin almış olduğu eğitimle ilgili bir ifade yer almamaktadır yılında yayınlanan Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli için EUROCONTROL beyanname/şartnamesi nde (EUROCONTROL Specification for Air Traffic Safety Electronics Personnel) İlk (başlangıç) eğitimine (Initial Training) başlamak için giriş seviyesi kısıtlaması bulunmamaktadır yılında yayınlanan ICAO 7192 Eğitim El Kitabı (Training Manual) AN/857 E 2 bölümü Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli (Air Traffic Safety Electronics Personnel) ile ilgilidir. Bu eğitim el kitabında eğitim almak için asgari şartlar; ortaokul mezunu olma, 1600 saat çalışmış olma ve 20 yaşından büyük olmaktır 12. ICAO nun Hava Trafik Emniyeti Elektronik Personeli (ATSEP) eğitim el kitabı, eğitim prensipleri (training principles), genel tavsiyeler/öneriler ( General recommendations), hava seyrüsefer hizmetlerini tanıtma (Familiarization with air navigation services), her yeterlilik için eğitim (Training for each qualification) haberleşme sistemleri (communication systems), radyo seyrüsefer yardımcıları (radio navigation aids), gözetim (surveillance), veri işleme (data processing), güç 19

20 tedariki (power supply), sistem emniyeti eğitimi (system safety training), sistem/ekipman derecelendirme eğitimi (system/equipment rating training), sürekli eğitim (continuance training), geliştirici eğitim (developmental training) ve insan faktörleri (human factors) konu başlıklarını içermektedir. Yukarıda açıklanan ICAO dokümanları ve EUROCONTROL ün prensip ve düzenleyici materyallerinde görev yapan Mühendis ve teknik personelin eğitimleriyle/mezun oldukları bölümleriyle ilgili bir açıklamada bulunulmamıştır. Bu nedenle ICAO dokümanı, EUROCONTROL prensipleri ve düzenleyici materyallerinde elektronik eğitimi almış mühendis veya teknik personel ifadesi yer almadığı için bu konuda ayrı bir düzenleme de bulunmamaktadır KPSS Tercih Kılavuzların incelendiğinde DHMİ nin ortaöğretim ve ön lisans mezunu tekniker alımı ve lisans mezunu mühendis alımında elektrik veya elektronik veya elektrikelektronik alanı mezunu olma şartını aradığı, hiçbir tabloda tek başına elektronik mezunu olma şartını aramadığı görülmektedir. Yani, tekniker ve mühendis alımında, DHMİ nin, aynı kadro için elektrik veya elektronik veya elektrik-elektronik alanı mezunu olma koşulları arasında bir fark görmemektedir. Hava trafik hizmetlerinin yapılmasını sağlayan sistemlerin idamesi Elektrik, Elektronik, Makine/motor vb teknik personel tarafından müştereken yürütülmektedir. DHMİ havacılık hizmetlerinin sağlıklı yürümesi için vazgeçilmez unsurlardandır. 20

21 8-HAVA SEYRÜSEFERİNE HİZMET EDEN ELEKTRİK VE ELEKTRONİK PERSONELİNİN HAVACILIK TAZMİNATI ÖDEMELERİ YÖNÜNDEN KARŞILAŞTIRILMALARI ICAO dokümanları ve EUROCONTROL ün prensip ve düzenleyici materyallerinde görev yapan Mühendis ve teknik personelin eğitimleriyle ilgili bir açıklamada bulunulmamıştır. Bu nedenle ICAO dokümanları, EUROCONTROL düzenleyici materyallerinde elektronik eğitimi almış mühendis veya teknik personel ifadesi bulunmadığı için bu konuda ayrı bir düzenleme yoktur. Aslında DHMİ de faaliyet raporunda verdiği bilgilerle de bunu doğrulamaktadır, DHMİ tarafından yayınlanan faaliyet raporlarında Bölüm 8 Maliyetler başlığı altında giderleri üç gruba ayırmıştır: 1-Esas üretim hizmet gider yerleri 2-Yardımcı hizmetler gider yerleri 3-Ortak gider yerleri olarak, ekte ayrıntıları ile anlatıldığı gibi üç gruba ayırmıştır. Burada yardımcı hizmetler incelendiğinde 3.1 (40) Elektronik Hizmetler Gider Yerleri : 3.2 (41) Elektrik Hizmetleri Gider Yerleri: 3.3 (42) Makine Hizmetleri Gider Yerleri: 3.4 (43) İnşaat Hizmetleri Gider Yerleri: 3.5 (44) Eğitim Hizmetleri Gider Yerleri: olarak ORTAK GİDER YERLERİ ise 4.1 (50) Üretim Yerleri Yönetim Giderleri: (idari yönetim birimleri) 4.2 (51) Özel Güvenlik Hizmetleri Gider Yerleri şeklinde açıklanmaktadır. Bu açıklamalar, EUROCONTROL prensiplerinin Personel maliyeleri ile ilgili kısmındaki, Personel maliyetleri, merkez servistekiler dahil olmak üzere personelin, stajyerlerin, müfettişlerin ve bakım personeli dahil yardımcı teknik personelin sadece maaşlarını değil aynı zamanda emeklilik maliyetlerini (örn. çalışan personel için Emekli sandığına yapılan ödemeler), sigorta maliyetlerini, vs. de kapsayan fiili personel maliyetlerini içerir açıklaması ile de birebir uyumlu olduğu görülmektedir. 21

22 Seyrüsefer güveliği açısından aynı dişlinin parçalarından olan Yani Hava trafik Kontrolörü, Elektronik Personeli ile aynı uçaklara hizmet veren elektrik personeli ücretlendirme açısından farklı uygulamalara maruz bırakılmıştır. Mevcut durumda havacılık tazminatı dağılımlarında Elektrik personeli 1. Gruba alınmadığı gibi 2. Grupta yani % 300 lük dilimin % 48 i oranında tazminat ödenirken Elektronik personeline %600 ün % 76 sı oranında tazminat ödenmektedir Oysaki, Elektrik personeli de YPK kararındaki havacılık tazminatı ödemelerinde elektronik personeli gibi ücretlendirilmiş olsaydı %145 lik tazminat oranı yerine 300 ün %72 lik kısmı olan %216 tazminat oranı üzerinden ücretlendirilmesi gerekmekte idi. Bir başka deyişle Elektrik personeline 100 TL nin 24 TL si ödenirken Elektronik personeline 100 TL nin 76 TL si ödenmektedir. Bu bile aynı unvana sahip aynı işi yapan personeller arasındaki uçurumun büyüklüğünü ortaya koymaktadır YILI HAVACILIK TAZMİNATININ ÜNVANLARA GÖRE DAĞILIMI 1. GRUP 2.GRUP ELEKTRONİK TAZMİNAT % TAZMİNAT MİKTARI TL TAZMİNAT MİKTARI TL TAZMİNAT % ELEKTRİK DAİRE BAŞKANI 505% % DAİRE BAŞKANI ŞUBE MÜD. (ELEKTRONİK) 509% % ŞUBE MÜD. (ELEKTRİK) BAŞMÜHENDİS (ELEKTRONİK) 481% % BAŞMÜHENDİS (ELEKTRİK) MÜHENDİS (ELEKTRONİK) 456% % MÜHENDİS (ELEKTRİK) TEKNİK ŞEF (ELEKTRONİK) 406% % TEKNİK ŞEF (ELEKTRİK) TEKNİKER (ELEKTRONİK) 435% % TEKNİKER (ELEKTRİK) TEKNİSYEN (ELEKTRONİK) 426% % TEKNİSYEN(ELEKTRİK) HESAPLAMALAR GRUP İÇİNDE BELİRLENEN TAZMİNAT MİKTARININ ALT SINIRINDAN(örn:elk teknisyeni %136- %146 oranından 136 Alınmıştır) HESAPLANMIŞ VE 2015 YILI İÇİN EN YÜKSEK DEVLET MEMURU MAAŞI 789 TL OLARAK ALINMIŞTIR 22

23 Yukarıdaki tablodan da görüleceği üzere bir Elektrik Mühendisine 994 TL, Bir Elektrik Şube Müdürüne 1255 TL tazminat ödenirken Bir Elektronik Teknisyenine 3361 TL tazminat ödenmektedir. DHMİ Bünyesinde çalışan yaklaşık 400 Elektrik/Makine Motor personeline havacılık tazminatı ödemelerine ilişkin olarak ortak gruptan alınıp maliyeti tamamen karşılanan grupta değerlendirilmesi sonucu, 2200 x 400 x 12 = 10.5 Milyon TL / 3.37EURO = 3.2 Milyon EURO olur. Türkiye 2016 yılında 376 milyon EURO maliyet, 14.5 milyon hizmet birimine karşılık EURO birim ücret planlamış olduğu görülmekte Elektrik personelinin maliyetleri eklendiğinde birim maliyetlerde 0.24 EURO luk bir artışla milli maliyetimizi 379 milyon ( =379.2 / 14.5 = 26,15) EURO ya Birim ücretimizde 26,15 EURO ya çıkmış olacaktır. Türkiye ayarlama/düzenleme mekanizmasını kullanarak birim ücretini revize ettiğinde bile, 2013, 2014 ve 2015 yıllarında ki uygulamış olduğu birim ücretlerinin altında kaldığı görülmektedir. Yapılan bu yanlışlığın düzeltilmesi teknik personeller arasındaki bu adaletsizliği gidereceği gibi,oluşan maliyetlerin EUROCONTROLE yansıtılması sonucu, DHMİ genel müdürlüğüne bir yük getirmeyecektir. İlgili personele ödenecek olan bu ücretlerden ülkemize yıllık ortalama EURO fazladan döviz girdisi sağlayacaktır. Devletimiz de yaklaşık TL vergi geliri elde edecektir. 23

24 9- HAVACILIK TAZMİNATI ÖDEMELERİNE İLİŞKİN OLUŞTURULAN GRUPLARDA ELEKTRİK PERSONELİ NEDEN 1.GRUBA ALINMALIDIR ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu) kuralları doğrultusunda ve Ülkemizde Yürürlükteki mevzuata göre havaalanlarında kuvvetli tesislerinin işletme ve bakımlarının elektrik personeli tarafından yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. Havalimanlarında da bu kurala uyularak kuvvetli akım tesisleri elektrik personeli tarafından, zayıf akım tesisleri elektronik personeli tarafından işletilmekte ve bakım onarımları yapılmaktadır. Doğal olarak işin bilimselliği ve fiili uygulaması gereği EUROCONROL de ve Ülkemizde Elektrik Ünitelerinde çalışan personel hava seyrüsefer emniyetini doğrudan etkileyen personel sorumluluğundadır. Gerek havacılık güvenliğini belirleyen ESARR-5 de gerekse ücretlendirme yapılırken Hava trafik hizmetleri, Teknik personelinde dahil olduğu bir hizmet bütünlüğü olarak değerlendirilmektedir. ICAO (Uluslar arası Sivil Havacılık Organizasyonu) kuralları doğrultusunda Havacılık Elektrik sistemlerinin tesisi, bakımı ve onarımından sorumlu elektrik birimlerini, teknik sistemler nedeniyle Hava seyrüsefer emniyetinden teknik olarak sorumlu tutmuştur. Teknik hizmetler arasında elektrik elektronik gibi hiçbir ayrım yapılmamaktadır. Bu nedenle ICAO ve EUROCONTROL un tüm doküman ve belgelerinde Teknik Personel tanımı kullanılmaktadır. EUROCONTROL maliyetlerinin hesaplanmasına ilişkin temel düzenlemelerin yer aldığı, Central route charges office nin Principles for establishing the cost-base for route facility charges and the calculation of the unit rates dokümanının, Personel Maliyetleri; Personel maliyetleri, merkez servistekiler dahil olmak üzere personelin, stajyerlerin müfettişlerin ve bakım personeli dahil yardımcı teknik personelin sadece maaşlarını değil aynı zamanda emeklilik maliyetlerini, sigorta maliyetlerini, vs de kapsayan fiili personel maliyetlerini içerir. Denilerek tüm personelin masrafları tek grupta idrak edilmekte, elektrik eğitimi görmüş olmak, elektronik eğitimi görmüş olmuş olmak gibi hukuki dayanağı olmayan ayırımlara gidilmemektedir. Ayrıca Hava trafik hizmetlerinin yapılmasını sağlayan hava seyrüsefer sistemlerinin idamesi Elektrik, Elektronik, Makine/motor vb teknik personel tarafından müştereken yürütülmektedir. ICAO (Uluslar arası Sivil Havacılık Organizasyonu) kuralları doğrultusunda Havacılık Elektrik sistemlerinin tesisi, bakımı ve onarımından sorumlu elektrik birimlerini, teknik sistemlere nedeniyle Hava seyrüsefer emniyetinden teknik olarak sorumlu tutmuştur. Yine, ICAO nun DOC 7192 part E dokümanı ile EUROCONTROLÜN yayınlamış olduğu Eğitim dokümanlarda Enerji dağıtımı, güç sistemleri, UPS ler,akü ve akü gruplarına değinilmiş CNS / ATM / ANS/ANSPs de görev yapacak personelin eğitimine ve hava seyrüsefer sistemleri için önemine vurgu yaparak bu alanda eğitimlerin sürekliliğine dikkat çekmekte ve ancak bu eğitimleri alan personellerin hava seyrüseferine yönelik olarak çalıştırılacağı belirtilmektedir. 24

25 Doküman: EUROCONTROL Specification for Air Traffic Safety Electronics Personnel Common Core Content Initial Training Guidelines for a Common Basic Level of Technical Training for Air Traffic Safety Electronics Personnel dokümanlarında da belirtildiği gibi, Air traffic management i mümkün kılan ATS, CNS, ASM ve AFTM sistemlerinin, elektrik enerji ihtiyacının sağlanması aşamalarındaki, Güç dağıtım şebekesi, Enerji dağıtımı, Jeneratör Sistemleri, Kesintisiz güç kaynakları, Aküler ve Akü Gruplarının bakımı ve işletimi Elektrik müdürlüğü birimce yerine getirilmektedir. Bu sistemlere destek sağlayan bütün personel gibi elektrik müdürlüğünde görevli teknik personeller de Air traffic management e doğrudan katılan personel konumundadır. Bu konuda Avrupa birliği ve ülkelerinden Fransa, İspanya, Bulgaristan, Makedonya, İsviçre, Belçika başta olmak üzere bir çok AB Ülkesi (ekte sunulmuştur) Elektrik ve elektronik sistemleri ve bu sistemlere yönelik çalışanlar için yönetmelikler çıkarmışlardır. Dünyada hiçbir cihaz ve sistem elektrik enerjisi olmadan çalışamaz. Hava seyrüseferinde kullanılan cihaz ve sistemlerde kesintisiz çalışabilmesi için kesintisiz ve kaliteli bir elektrik enerjisine ihtiyaç duyarlar Ülkemizin de üyesi bulunduğu ICAO nun hava seyrüseferinin kesintisiz ve güvenli bir şekilde verilmesine ilişkin koymuş olduğu kurallar çerçevesinde, kesintisiz ve güvenli bir hava seyrüseferinin yapılabilmesi için, kesintisiz ve kaliteli bir elektrik enerjisine sahip olunması gerekliliği belirtilmektedir. Şöyle ki hava seyrüsefer cihazları enerji beslemelerinde meydana gelebilecek 1 sn lik kesinti cihazın devreden çıkmasına neden olacağı ve devreden çıkan cihazların tekrar hizmet vermeye başlayabilmeleri onlarca dakika süreceği bilinmektedir. Böyle bir kesinti hava seyrüsefer güvenliğini ne kadar tehlikeye düşüreceği yoruma kapalı bir durumdur. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü teşkilat mevzuatı gereğince hem hava seyrüsefer hizmeti vermekte hem de havalimanı işletmektedir. Hem hava seyrüsefer hizmeti veren hem de havalimanı işleten bir kuruluş olarak karma iki hizmeti karma bir personel yapısıyla vermektedir. Kuruluş içinde bir hizmetin oluşumu sadece bir unvana sahip personelin homojen mesaisi ile meydana gelmediği gibi, aynı hizmetin üretilmesi de sadece bir grup personelin çalışması ile meydana gelmemektedir. Hava limanına inen bir uçağa verilen hizmette, Hava Trafik Kontrolörlerinin, Elektronik personelinin, Elektrik personelinin, AIM personelinin, Makine/motor personelinin katkısı olduğu gibi, En-route verilen hizmette de Elektrik, Elektronik, Hava Trafik Kontrolörlerinin, AIM personelinin, Makine/motor personelinin ORTAK katkısı vardır. Yukarıda ayrıntıları ile yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere havacılık tazminatının ödenmesi esnasında Elektrik personeli, Elektronik personeli ile birlikte değerlendirilerek havacılık tazminatı ödemelerine esas gruplarda 1.grupta yer verilmelidir., HAVELTED 25