HÜCRE MİTOKONDRİ PLASTİTLER

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HÜCRE MİTOKONDRİ PLASTİTLER"

Transkript

1 HÜCRE MİTOKONDRİ Mitokondriler enerjiyi, hücrenin iş yapmak için kullanabileceği formlara dönüştüren organellerdir. Bu dönüşüm hücre solunumu adı verilen bir süreçle gerçekleştirilir. Hücre solunumu şekerler, yağlar ve diğer yakıtlardan oksijen yardımıyla enerji özütleyerek, ATP üreten katabolik süreçtir. O halde mitokondriler hücre solunumunun ve ATP üretiminin yapıldığı merkezlerdir. Mitokondri Yunanca da mitos=iplik, chondros=tane, buğday anlamına gelir. Bitki, hayvan, fungus (mantar) ve protistleri kapsayan ökaryotik canlıların hemen hemen bütün hücrelerinde bulunur, eritrositlerde ise bulunmaz. Bazı hücreler bir tek ve büyük bir mitokondri içerdiği halde, diğer bazı hücrelerdeki mitokondri sayısı yüzlerce hatta binlerce olabilir. Bu sayı hücrenin metabolik aktivitesine bağlıdır. Spermatozoonda 25, kalp kasında , karaciğer hücresinde 2500 ve bir protozoonda kadar mitokondri bulunur. Bir mitokondrinin boyu yaklaşık olarak 1-10 µm kadardır. Hücrenin fonksiyonuna veya yaşına göre biçimleri değişebilir: Genç hücrelerde küre şeklindeyken, yaşlı hücrelerde çubuk şeklinde olabilmektedir. Canlı hücrelerdeki mitokondrilerin, ölü hücrelerin elektron mikrograflarında görüldüğü gibi hareketsiz silindirler şeklinde olmayıp, hücre içinde hareket ettikleri, biçim değiştirdikleri ve ikiye bölündükleri gösterilmiştir. Mitokondri iki zarla (her zar 7 nm kalınlığında) çevrilidir. Dış zar düzdür, iç zar ise krista (Latince, cristae tarak demektir) adı verilen kıvrımlar içerir. İç zar mitokondri içini iki bölmeye ayırır: Bunlar iç ve dış zarlar arasındaki dar bir bölge olan zarlar arası alan ile iç zar tarafından çevrelenmiş olan mitokondri matriksidir. Matriks çeşitli enzimleri, mitokondri DNA sını ve ribozomları içerir. Hücre solunumunun bazı metabolik basamakları matriksteki enzimler tarafından katalizlenir. Solunumda görev alan diğer proteinler ve ATP sentezleyen enzim (ATP sentetaz=atp sentaz) ise iç zarda yerleşmiştir. Kristalar mitokondri iç zarının yüzey alanını artırarak, hücre solunumunun verimini yükseltir. Mitokondriler zarla çevrili olmalarına karşın iç zar sisteminin parçası değildir. Mitokondrilerin zar proteinleri, sitozoldeki serbest ribozomlar ile kendi ribozomları tarafından sentezlenir. Bu organel kendi ribozomlarına sahip olmasının yanı sıra, küçük miktarlarda DNA (mtdna) da içerir. Mitokondrinin kendi ribozomlarında sentezlenen proteinlerin genleri mtdna da bulunur. (Sitozolden mitokondriye gelen ve mitokondriyal proteinlerin büyük çoğunluğunu oluşturan proteinlerin genleri çekirdek DNA sındadır.) Mitokondriler hücre içinde kendi kendilerine büyüyüp çoğalan, yarı özerk (otonom) organellerdir. mtdna, genomik DNA gibi çift zincirlidir; bakterilerde olduğu gibi çoğunlukla halkasaldır, ancak doğrusal mtdna da bilinmektedir. Her bir mitokondride yaklaşık 2-10 adet, birbirinin kopyası olan DNA bulunur. Bir hücrede çok sayıda mitokondrinin de bulunmasından ötürü, bir mtdna nın binlerce kopyasına rastlamak mümkündür. mtdna nın %90 dan fazlası ekzon özelliğindedir (kodlama yapan, dolayısıyla da RNA sentezleyen gen bölgesi), intron (kodlama yapmayan, protein sentezinde rol almayan gen bölgesi) bulunmaz. Memeli mtdna sının sadece çok az bir kısmı (D-loop=D ilmek) RNA kodlamada kullanılamaz ki, burası da diğer bölgelerin çalışmasını düzenlemekle görevlidir. Mitokondrilerde, belirgin bir DNA tamir mekanizması bilinmemektedir; o nedenle de mutasyon hızı çekirdek DNA sından (ndna) kat daha fazladır. Buna bağlı olarak mtdna nın baz diziliminde çok farklı varyasyonlarla karşılaşılır. Ancak, bir hücrede mtdna nın çok fazla sayıda kopyası olduğundan söz konusu mutasyonlara bağlı sorunlarla sık karşılaşılmaz; belli bir gen bölgesinden kaynaklanan eksiklik diğer kopyalardaki özdeş gen bölgeleri tarafından telafi edilir. PLASTİTLER Bitkilerde ve alglerde bulunur. Değişik canlı gruplarında birbirinden farklı plastit tipleri bulunabilir. Plastitleri renkli ve renksiz plastitler, renkli plastitleri de fotosentetik plastitler ve fotosentetik olmayan plastitler şeklinde iki gruba ayırmak mümkündür. Kloroplastlar fotosentetik, kromoplastlar ise fotosentetik olmayan renkli plastitlerdir. Lökoplastlar renksizdir. Bütün plastitler genç hücrelerin sitoplazmalarında bulunan ve proplastit adı verilen küçük yapılardan meydana gelir. Bunlar hücrenin

2 durumuna ve işlevine göre farklılaşarak belli bir plastit tipine dönüşür. Ancak, belli koşullarda ergin plastitler de birbirine dönüşebilir. Karanlıkta büyüyen bitkilerde (etiyole bitkiler) gelişen plastitlere ise etiyoplast adı verilir. Etiyoplastlar da bitki ışıklandırıldığında farklılaşarak belli bir plastit tipine dönüşür. Lökoplastlar: Pigment taşımayan plastitlerdir. Nişasta, yağ, protein depolar. Nişasta depo eden lökoplastlara amiloplast, lipit depo edenlerine oleoplast veya elaioplast ve protein biriktirenlere ise proteinoplast adı verilir. Kromoplastlar: Fotosentetik olmayan karotenoit pigmentlerini içerir. Örneğin, turuncu renkli karoten (havuçta), kırmızı renkli likopen (domateste), yine kırmızı renkli kapsantin (kırmızıbiberde), sarı renkli ksantofil (mısırda) gibi. Klorofil içermez. Kloroplastlar: Yeşil renkli klorofil içeren plastitlerdir. Fotosentezin gerçekleştiği, enerji dönüşümünün yapıldığı organeldir. Mitokondriler gibi kendine özgü DNA (ctdna), RNA ve ribozomları vardır, çift katlı zar yapısına sahiptir ve zar proteinlerinin bir kısmını kendi ribozomlarında sentezler. Bu nedenle hücre içinde kendi kendilerine büyüyüp, çoğalan, yarı özerk organellerdir. Kloroplastın iç kısmında yoğun bir sıvı halinde olan stroma bulunur. Stroma içinde birbiriyle bağlantılı, çok gelişmiş bir sistem olan tilakoit lamelleri (keseleri) bulunur. Bazı yerlerde, tilakoitler üst üste yığılarak grana olarak isimlendirilen sütunları oluşturur. Tilakoit zarının çevirdiği boşluk lümen olarak isimlendirilir. Klorofil tilakoit zarlara yerleşmiştir. Bütün plastitler kloroplastlar gibi aynı genoma sahiptir. Yukarıda da belirtildiği gibi, belli koşullarda ergin plastitler birbirine dönüşebilmektedir. Işık altında lökoplastlar klorofil sentezleyerek kloroplastlara, fazlaca nişasta depolamak gerektiğinde de diğer plastitler kromojen (renk) maddelerini kaybedip amiloplastlara dönüşebilir. Yine, biber, domates gibi sebzelerde meyvenin olgunlaşması sırasında kloroplastlar kromoplastlara dönüşür. Sonbaharda bitkilerde görülen renk değişiklikleri de yine çoğunlukla plastitlerin birbirlerine dönüşmesinden kaynaklanır. (Hücrede bulunan fitoen sintaz adındaki bir enzim ışık varlığında devreye girip klorofil sentezini ve kloroplasta dönüşümü uyarır; ilgili dönüşümlere fotomorfogenez denir.) Bitki hücresinde klorofilin sentezi ışığa bağımlı bir olaydır; o nedenle ışık görmeyen bitkilerde renk açılır, beyazlaşır. Klorofilin yapısında C, H, O, N ve Mg atomları vardır; yeşil rengi veren Mg dur, Fe ise klorofil sentezi için katalizör görevi görür. Klorofilin a, b, c ve d olmak üzere çeşitleri vardır. Yeşil bitkilerde klorofil a ve b, bazı protistlerde ve bazı alglerde ise klorofil c ve d bulunur; kırmızı alglerde klorofil d, kahverengi alglerde ve öglenada klorofil c vardır.) Kloroplastın yapısında klorofilden başka karotenoitler ve fikobilin denen diğer pigmentler de bulunur. Karotenoitler fotosentez yapan bütün canlılarda az çok bulunur ve tilakoit zarına yerleşmiştir. Gelen güneş ışığını tutarak klorofile verir, o nedenle yardımcı pigment olarak da adlandırılır. Bunun yanında serbest iyonize oksijeni tutup, diğer hücre kısımlarının, lipit yapıların vs. oksitlenmesini de engeller. Fikobilinler ise sadece siyanobakterilerde (fikoeritrin ve fikosiyanin) ve bazı alglerde (kırmızı alglere rengini veren fikoeritrin) bulunur. Görevleri yine karotenoitler gibidir; yani, ışık enerjisini emip klorofile aktarır. En yaygın karotenoitler likopen (kırmızı renkli) ve A vitaminin öncülü olan β-karotendir (turuncu renkli). Sarı renk veren ksantofil grubu pigmentler ve bunlardan en yaygın olanı lutein de bitkilerdeki karotenoitlerdir. Bitkilerin yapraklarında bulunan lutein ve diğer karotenoitler, klorofil gibi diğer pigmentler tarafından maskelendiğinden net seçilemez. PEROKSİZOM Peroksizomlardan ilk kez bir doktora öğrencisi olan İsveçli J. Rhodin bahsetmiştir. Rhodin 1954 yılında verdiği tezinde fare böbrek hücrelerindeki peroksizomları tek bir zarla çevrili organeller (mikrocisimler) olarak tanımlamıştır (1969?) yılında Belçikalı sitolog Christian de Duve (1917 doğumlu) ise

3 peroksizomların enzimatik özelliklerini ve görevlerini belirleyerek onları yeni bir organel olarak tanıtmıştır. Peroksizomlar tüm ökaryotlarda bulunur. Hayvansal hücrelerden karaciğer, kalp, böbrek hücrelerinde bol miktarda vardır. Yapısal olarak lizozomlara benzer; tek bir zarla çevrili, özelleşmiş metabolik bölmedir: Çeşitli substratlardan oksijene hidrojen aktarıp, yan ürün olarak hidrojen peroksit (H 2 O 2 ) oluşturan enzimler içerir. Organelin adı oluşan bu peroksitten türetilmiştir. Lizozomlara göre daha küçüktür ( µm) ve sayıları da daha azdır. Lizozomların aksine peroksizomlar iç zar sisteminden tomurcuklanma ile oluşmaz. Bu organel, protein ve lipitlerin sitozolde bir araya gelmesiyle oluşur ve belirli bir büyüklüğe ulaştığında, ikiye bölünerek sayıca artar (Yarı özerk organel). Ömürleri 3-4 gün kadardır ve sürekli yenileri oluşturulur. İçerdikleri enzimler (hidrojen peroksidaz, amino oksidaz, ürat oksidaz vs.) hücrede metabolizma sonucu oluşan ve kandan absorbe edilen birçok toksik maddenin (fenol, formik asit, formaldehit, alkol gibi) (detoksifikasyon) ve serbest radikallerin etkisinin giderilmesinde iş görür. İçilen alkolün %25 i peroksizomlar tarafından detoksifiye edilir. Enzimlerinden bazıları organik molekülleri okside ederek çalıştıklarından, ortaya çıkan bol miktardaki hidrojen peroksit (H 2 O 2 ) bu organelin içerdiği katalaz ile suya dönüştürülür. Peroksizom enzimleri nükleik asitlerin yapısında bulunan pürin bazlarının parçalanmasında da görev alır. Peroksizomlar içerdikleri 50 kadar farklı enzimle çok çeşitli biyokimyasal olaylarda rol alır. Kolesterol ve safra asidi sentezi ile bitkilerdeki fotosolunum bunlardan bir kaçıdır. Bazı peroksizomlar oksijen kullanarak içerdikleri enzimlerle (glioksilat çemberi enzimleri) yağ asitlerini daha küçük moleküllere (şekerlere) dönüştürür ve bunları hücre solunumunda yakıt olarak kullanılmak üzere mitokondrilere gönderir. Glioksizom adı verilen bu özelleşmiş peroksizomlar, bitki tohumlarının yağ depolayan dokularında yer alır. Çimlenme sırasında tohum, oluşan şekerleri enerji ve karbon kaynağı olarak kullanır. Böylece filizlenen bitki, fotosentez ile kendi şekerini üretene kadar lipitleri bu şekilde kullanır. Glioksizomlar lipitler bitince tekrar kaybolur. RİBOZOM Ribozomlar ilk kez 1950 yılının ortalarında Romanyalı hücre biyologu George Palade ( ) tarafından elektron mikroskobuyla yoğun parçacıklar veya granüller olarak tespit edilmiştir. Bu yapılar için ribozom terimi ise 1958 yılında Richard B. Roberts (1943, İngiliz biyokimyacı) tarafından kullanılmıştır. Ribozomal RNA (rrna) ve ribozomal proteinlerden (ribonükleoprotein, RNP) yapılmış parçacıklar olan ribozomlar, virüsler hariç bütün canlılarda (hem prokaryotlarda hem de ökaryotlarda) bulunur. Hücrelerdeki en küçük organeller olup, protein sentezini gerçekleştirir. Yüksek hızlarda protein sentezleyen hücreler çok sayıda ribozom içerir. Örneğin, insan pankreas hücrelerinde birkaç milyon adet ribozom bulunur. Her ribozom iki alt birimden oluşur. Prokaryotların, mitokondri ve kloroplastların ribozomları 70S (S=Svedberg birimi, çökelme sabiti) ribozomlarıdır. 20 nm çapında olup %65 rrna ve %35 ribozomal protein içerir. Küçük alt birimi 30S, büyük alt birimi 50S büyüklüğündedir. 30S alt birim 16S RNA (1540 nükleotit) ve 21 protein içerir. 50S alt birimde ise 5S RNA (120 nükleotit) ve 23S RNA (2900 nükleotit) ile 34 protein vardır. 23S RNA peptidil transferaz aktivitesine sahiptir. Ökaryot canlılardaki ribozomlar ise 80S olup, küçük alt birim 40S, büyük alt birim 60S büyüklüğündedir nm çapındadır ve yaklaşık %50 rrna ve %50 ribozomal protein içerir. Küçük alt birim 18S RNA (1900 nükleotit) ve 33 kadar proteinden oluşur. Büyük alt birimde üç tip rrna (120 nükleotitlik 5S RNA, 4700 nükleotitlik 28S RNA ve 160 nükleotitlik 5.8S RNA) ve 49 kadar protein vardır. 28S RNA peptidil transferaz aktivitesi gösterir.

4 Bakteri, arke ve ökaryotların ribozomları önemli ölçüde farklı yapılara ve RNA dizilerine sahiptir. Bu yüzden, bazı antibiyotikler ribozomlarını inhibe ederek bakterileri öldürürken insan hücrelerinin ribozomları bu antibiyotiklerden etkilenmez. Ribozomların proteinleri ribozomlarda sentezlenir, rrna ise çekirdekçikteki rrna genlerince kodlanır. Sentezlenen rrnalar sitoplazmadan gelen ribozomal proteinlerle çekirdekçikte birleşerek ribozom alt birimlerini oluşturur. Oluşan alt birimler sitoplazmaya taşınır ve protein sentezlemek üzere mrna varlığında bir araya gelerek ribozomu meydana getirir. Serbest ribozomlar sitozolde asılı halde iken, bağlı ribozomlar endoplazmik retikulum ya da çekirdek zarının dış kısmına tutunmuş durumdadır. Serbest ribozomlarda sentezlenen proteinlerin çoğu sitozol içinde görev yapar. Örneğin şeker yıkımındaki ilk basamakları katalizleyen enzimler böyledir. Bağlı ribozomlarda ya zarların yapısına katılacak proteinler, ya lizozomun enzimleri olmak üzere paketlenecek proteinler ya da hücre dışına gönderilecek proteinler (enzim, hormon gibi salgı proteinleri) sentezlenir. Serbest ribozomlar ya tek tek ya da kümeler halinde bulunurlar. mrna ipliğine bağlanarak sıralı kümeler oluşturan ribozomlara poliribozom (polizom) adı verilir. HÜCRE İSKELETİ Işık mikroskobu ve elektron mikroskobunda sağlanan ilerlemelerle hücrede, sitoplazma içinde uzanan, lifsi, ağ şeklinde bir yapı olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu yapıya hücre iskeleti adı verilmiştir. Hücre iskeleti dinamik bir yapıdır: Hücrenin belirli bir kısmındaki hücre iskeleti elemanları hızla yıkılıp hücrenin başka bir kısmında yeniden bir araya gelir. Bu şekilde, hücre içindeki yapı ve etkinliklerin organizasyonunda çok temel bir rol oynar. Hücre iskeletinin lif (fibril) şeklinde olan üç elemanı vardır: Bunlardan en kalını mikrotübüllerdir. Aktin filamentleri de denilen mikrofilamentler en ince olan liflerdir. Ara (intermediyer) filamentler ise orta kalınlıktadır. Mikrotübüller Mikrotübüller tüm ökaryotik hücrelerin sitoplazmasında bulunur. Çapları yaklaşık 25 nm, uzunlukları ise hücrenin uzunluğuna göre 25 µm ile 200 µm arasında değişen, içleri boş çubuklar şeklindedir. İçi boş olan tübül duvarı, tubulin adı verilen globüler proteinden yapılmıştır. Her tubulin molekülü dimer yapıda olup, bu dimerdeki polipeptit alt birimleri birbirlerinden çok az farklı olan α-tubulin ve β-tubulindir. Tubulin dimerlerinin meydana getirdiği protofilamentlerden 13 tanesi bir araya gelerek mikrotübülin duvarını oluşturur. Mikrotübülün boyu, her iki ucuna tubulin dimerlerinin eklenmesiyle uzar. Mikrotübüller kendilerini oluşturan birimlere ayrılabilir; hücrenin tubulin havuzuna katılan bu birimler tekrar bir araya gelerek hücrenin başka bir yerinde mikrotübül oluşturmak için kullanılır. Mikrotübüller hücre şeklinin ve çekirdek yerleşiminin belirlenmesi ve korunmasında görev alır. En önemli görevi ise hücre hareketindedir. Hücre hareketi terimi hem hücrenin yer değiştirmesini, hem de hücre kısımlarının hareketlerini kapsar. Hücre hareketi sırasında mikrotübüller motor moleküller olarak adlandırılan proteinlerle etkileşir. Sil ve kamçı hareketinde motor moleküller, mikrotübüllerin birbirleri üzerinde kaymasını sağlar. Veziküller hücre içindeki hedeflerine ulaşmak için, motor moleküller aracılığıyla mikrotübüller üzerinde hareket ettirilir. Örneğin, salgıyla görevli hücrelerde salgı vezikülleri Golgi aygıtından plazma zarına, sinir hücrelerinde nörotransmitter molekülleri içeren veziküller akson uçlarına bu şekilde gider. İğ ipliği adı verilen mikrotübüller hücre bölünmesi sırasında kromozomların ayrılmasından sorumludur. Bir alkoloit olan "kolşisin" (=karçiçeği özütü), tubulinle belirli oranlarda birleşip, iğ ipliği mikrotübülünün bütünlüğünü bozar. Mikrotübüller özel bir düzenlenmeyle sentriol, sil ve kamçının yapısını da oluşturur. Sentrozom ve Sentriol. Çekirdek yakınında yer alan sentrozom hücrelerde mikrotübül düzenleme merkezidir. Sentrozom henüz keşfedilmemiş pek çok proteini içeren şekilsiz materyal yığınından ibaret

5 olan sentrozom matriksine sahiptir. Bütün hayvan hücrelerinde, mantar, alg ve eğreltilerde sentrozom matriksi içinde birbirine dik bir şekilde duran iki sentriyol (diplozom) bulunur. Silindir şeklinde görülen her bir sentriyol, 9 grup protein fibrilinden, her bir grup fibril ise 3 adet mikrotübülden meydana gelir. Bu üçerli gruplar araba tekerleğini andırır şekilde ışınsal dizilim gösterir. Sentrioller mikrotübül organizasyonuna yardımcı olmakla birlikte, bütün ökaryotlarda mikrotübül oluşumu ve organizasyonu için sentriyol bulunması zorunlu değildir. Örneğin, eğreltiler dışındaki bitkilerde sentrozomda sentriol bulunmaz, ama bu bitkilerin hücrelerinde mikrotübüller bulunur. Hayvan hücrelerinde hücre bölünmeden önce, her sentriol kendini eşler. Hücre bölünmesi sırasında, sentrioller birbirinden ayrılır ve hücrenin kutuplarına doğru çekilir. Oradan, hücrenin merkezinde dizilmiş olan kromozomlara iğ iplikleri (aster) uzatır, iğ iplikleri kromozomları/kromatitleri sentromerlerinden tutar, birbirinden ayırarak kutuplara doğru çeker. Sil ve Kamçı. Siller ve kamçılar ökaryotlardaki hareketten sorumlu uzantılardır. Bir hücreli ökaryotik organizmaların birçoğu, su içinde sil ya da kamçı ile yüzer. Hayvanların sperm hücreleri ile alg ve bazı bitkiler de kamçı taşır. Eğer sil ya da kamçı içeren hücreler bir doku tabakasına ait ise bu organeller sıvının bu doku yüzeyinde hareket etmesini sağlar. Örneğin, nefes borusunu döşeyen siller, mukusu ve mukusun içerdiği zararlı parçacıkları süpürürcesin akciğerlerden dışarı doğru atar. Sil hücre yüzeyinde genellikle çok sayıda bulunur. Çapları yaklaşık 0.25 µm, uzunlukları ise 2-20 µm arasındadır. Kamçı ise hücre yüzeyinde bir ya da birkaç tanedir. Sillerle aynı çapta olmakla birlikte, uzunlukları µm'dir. Boyları ve hücredeki sayılarından başka kamçı ve silin titreme biçimleri de birbirlerinden farklıdır. Kamçı dalgalanarak hareket eder. Bu dalgalanma, kamçı ekseni ile aynı yönde bir güç yaratır. Buna karşılık siller kayığın küreklerine benzer şekilde hareket eder ve sil eksenine dik yönde güç oluşturur. Sil ve kamçının ince yapısı aynıdır: Dokuz adet mikrotübül çifti bir halka oluşturacak şekilde dizilmiştir. Bu halkanın ortasında iki tane bağımsız mikrotübül yer alır. 9+2 düzenlenişi olarak ifade edilen ve aksonem olarak adlandırılan bu yapı hareketli bütün ökaryotik sil ve kamçılarda bulunur. Hareketsiz sil ve kamçılardaki düzenleniş ise 9+0 dır. Aksonemi saran zar hücre zarının uzantısıdır. Sil ve kamçının mikrotübülleri sentriol ile özdeş yapıda olan bazal cisim aracılığı ile hücreye tutunur. İnsanlar da dahil birçok hayvandaki spermin kamçısına ait bazal cisim, yumurta içine girer ve sentriol haline gelir. Mikrofilamentler (Aktin Filamentleri) Mikrofilamentler yaklaşık 7 nm çapındadır. Bir globüler protein olan aktin moleküllerinden yapılmış oldukları için, aktin filamentleri olarak da adlandırılır. Bir mikrofilament aktin alt birimlerinden (G-aktin, globüler aktin) yapılmış ve birbiri üzerine sarılmış iki zincirden (F-aktin, filamentöz aktin, ipliksi aktin) ibarettir. Mikrofilamentler ökaryotik hücrelerin tümünde bulunur. Mikrofilamentlerin diğer proteinlerle (aktin bağlayan proteinler, çapraz bağ proteinleri) bir araya gelerek oluşturduğu üç boyutlu ağ yapısı plazma zarının hemen altında yer alır ve hücre biçiminin desteklenmesine yardımcı olur. Bu ağsı yapı hücre zarının hemen altındaki sitoplazmaya jöle gibi yarı katı bir kıvam (jel) kazandırır (korteks, hücre korteksi). Buna karşılık sitoplazmanın iç kısmı daha akışkan bir sıvı (sol) halindedir. Görevi emilim olan hayvan hücrelerinde, hücrenin yüzey alanını genişleten ince uzantılar bulunur. Mikrofilament demetleri mikrovillus adı verilen bu uzantıların merkezi yapısını oluşturur. Mikrofilamentler özellikle kas hücrelerindeki kasılma mekanizmasının bir parçası olmaları nedeniyle, hücre hareketinde rol oynar. Motor molekül olan miyozin aracılığıyla aktin filamentleri birbirleri üzerinde kayarak kas hücresinin boyunu kısaltır. Benzer şekildeki bir hareketle aktin filamentleri, bölünmekte olan bir hayvan hücresinin iki yavru hücreye ayrılmasına (sitokinez, sitoplazma bölünmesi) yardımcı olur.

6 Aktin ve miyozinin kasılma mekanizması amip hareketinde (ameboit hareket) de kullanılır. Bu tip hareket sırasında hücre, psödopot (Yunanca pseudes = yalancı, pod = ayak) adı verilen hücresel uzantılar oluşturur; hücre psödopodun genişleyip akmasıyla bir yüzey boyunca sürünerek göç eder. Sadece amipler değil, hayvan vücudundaki birçok hücre de sürünerek hareket eder. Örneğin kandaki akyuvar hücreleri böyledir. Bitki hücrelerindeki aktin-miyozin etkileşimleri ve aktin tarafından ortaya çıkarılan jel-sol dönüşümleri sitoplazma akımında da yer alır. Sitoplazmanın hücre içinde dairesel olarak akması şeklinde cereyan eden bu hareket, özellikle bitkilerdeki büyük hücrelerde yaygın olup, hücre içindeki madde dağıtımını hızlandırır. Aktin filamentler fagositoz sırasında hücre zarının zarının besin kofulu oluşturmasında da işe karışır. Ara (İntermediyer) Filamentler Ara filamentler bu adı çapları nedeniyle almıştır. Bu filamentler 8-12 nm çapında olup, mikrofilamentlerden daha kalın, mikrotübüllerden ise daha incedir. Keratinler adı verilen protein ailesine ait farklı moleküler alt birimler farklı ara filamentler oluşturur. Keratin, nörofilamentler, vimentin, desmin ve laminler bu aileye ait proteinlerdir. Mikrotübüller ve mikrofilamentler, çapları ve bileşimleri açısından bütün ökaryotik hücrelerde aynıdır. Ayrıca, hücrenin farklı kısımlarında alt birimlerine ayrılıp, yeniden bir araya gelir. Buna karşılık ara filamentler daha kalıcı yapılardır. Mikrofilamentleri ve mikrotübülleri yıkıp bozan kimyasal uygulamalar, ara filamentleri etkilemez ve özgün şekillerini bozmaz. Bu tip deneyler ara filamentlerin hücre biçimini güçlendirme ve belirli organellerin hücre içindeki yerlerini sabitlemede özellikle önemli olduklarını gösterir. Örneğin çekirdek, genellikle ara fılamentlerden yapılmış bir kafes içinde oturur ve sitoplazmaya doğru uzanan filament kollarıyla yerine sabitlenir. Laminden yapılmış ara filamentler, çekirdek zarının içini döşeyen nükleer laminayı oluşturur. Hücre biçiminin bir bütün olarak işlevle ilişkili olduğu sinir hücrelerinde, sinir hücresinin aksonu (impuls ileten uzantı) bir ara filamentler olan nörofilamentler tarafından güçlendirilir. Epitel hücrelerinde bulunan yaklaşık 20 farklı keratin (epitelyum keratinleri) hücrelerin birbirine ve hücre dışı matrikse bağlanmasında hücre zarına destek olur. On üç farklı saç keratini (trikositik keratinler) saç, tırnak, boynuz ve sürüngenlerin pullarını oluşturur. Vimentin fibroblast, lökosit ve kan damarlarının endotelinde bulunur. Hücre zarına destek verir, ayrıca bazı organellerin sitoplazmada yerlerini sabitler. Desmin kas dokuda mekanik ve yapısal bütünlüğü sağlar.

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

Hücre canlının en küçük yapı birimidir.

Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Hücre canlının en küçük yapı birimidir. Bitkilerde bulunan hücredir.bu hücrelerde hücre duvarı bulunduğundan hayvan hücresinden ayrılır. Hücre duvarı vardır. Kofulu büyük ve az sayıdadır. Şekli dikdörtgen

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Bütün hücrelerin olmazsa olmazları Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Hücre Ökaryotik hücre Nukleus var Zarla çevrili organeller var Genellikle prokaryotik hücreye oranla daha büyüktür. Ökaryotlardaki

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde

Detaylı

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER

SİTOPLAZMA VE ORGANELLER SİTOPLAZMA VE ORGANELLER Sitoplazma, hücre iskeleti, organeller ve bunların içinde yer aldığı koyu kıvamlı sıvı kısımdan ( sitozol, sitoplazma) oluşur. ORGANELLER 1. Mitokondri 2. Plastitler 3. Ribozom

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından

Detaylı

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE İSKELET ELEMANLARI Sitoplazmanın içinde bulunan özel proteinlerdir. 3 çeşit hücre iskelet elemanı bulunur. Her iskelet elemanının görev ve yapısı

Detaylı

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Atomların molekülleri,

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ Beslenme Boşaltım Üreme Büyüme Uyarıları algılama ve cevap verme Hareket Solunum Hücreli yapı Hayvan hücreleri mikroskop ile incelendiğinde hücre şekillerinin genelde yuvarlak

Detaylı

PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER

PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER PROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikleri gösterebilen en küçük birimidir. Hücre, (İng. Cell); Latince küçük odacık anlamına gelen "cellula" kelimesinden

Detaylı

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok

Detaylı

SİTOPLÂZMA HÜCRE ORGANELLERİ. * Maddelerin taşınması için kanal, sentezi yapılmış maddeler için de toplanma bölgeleridir.

SİTOPLÂZMA HÜCRE ORGANELLERİ. * Maddelerin taşınması için kanal, sentezi yapılmış maddeler için de toplanma bölgeleridir. SİTOPLÂZMA Her hücrede sitoplâzma bir ara sıvı ile bu sıvı içine yerleşmiş organellerden oluşur. Sitoplâzma homojen görünümlü, lifli ve boşluklu bir yapıdadır. Çok defa köpüksü ve peteğimsi renksiz sulu

Detaylı

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir.

Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop:  Robert Hooke görmüş ve bu odacıklara hücre demiştir. Mikroskobun Yapımı ve Hücrenin Keşfi Mikroskop: Gözümüzle göremediğimiz çok küçük birimleri (canlıları, nesneleri vs ) incelememize yarayan alete mikroskop denir. Mikroskobu ilk olarak bir kumaş satıcısı

Detaylı

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir CANLILIK HÜCREYLE BAŞLAR 1- Canlıların Ortak Özellikleri : Çevremizdeki varlıklar canlı ve cansız varlıklar olarak iki grupta toplanırlar. Cansız varlıklar katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerden oluşur.

Detaylı

Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir.

Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir. HÜCRE YAPISI Eğer 8000 hücre zarını üst üste koyarsak sadece kitaptaki bir sayfa kalınlığına ulaşabiliriz. Vücudumuz her saniye 2 milyon alyuvar hücresi üretir. Bir elektron mikroskop bir toplu iğne başından

Detaylı

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarının en önemli görevi hücreyi dış ortamdan ayırmak ve hücreye madde giriş ve çıkışını kontrol etmektir. Böylece maddelerin, özellikle

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 4 FOTOSENTEZ - 2 FOTOSENTEZDE GÖREV ALAN YAPILAR

11. SINIF KONU ANLATIMI 4 FOTOSENTEZ - 2 FOTOSENTEZDE GÖREV ALAN YAPILAR 11. SINIF KONU ANLATIMI 4 FOTOSENTEZ - 2 FOTOSENTEZDE GÖREV ALAN YAPILAR Ökaryotik canlılarda klorofil pigmentini taşıyan plastidtir. Fotosentezle görevlidir. Kloroplastta dış ve iç olmak üzere iki tane

Detaylı

Canlıların en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar hücrelerden oluşmuşlardır. Tarihte birçok bilim adamı hücre ile ilgili çalışmalar

Canlıların en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar hücrelerden oluşmuşlardır. Tarihte birçok bilim adamı hücre ile ilgili çalışmalar HÜCRE #1 SELİN HOCA Canlıların en küçük yapı birimine HÜCRE denir. Tüm canlılar hücrelerden oluşmuşlardır. Tarihte birçok bilim adamı hücre ile ilgili çalışmalar yapmıştır. Hücre İle İlgili Yapılan Çalışmalar

Detaylı

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir.

*Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. Fen ve Teknoloji 1. Ünite Özeti Hücre Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme. *Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir. *Hücrenin temel kısımları: hücre zarı, sitoplâzma ve

Detaylı

Hücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir.

Hücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir. DERS: BİYOLOJİ KONU: C.T.B(Vitaminler e Nükleik Asitler) VİTAMİNLER Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri üretip, insanlar ise bir kısmını hazır alır. Özellikleri: Yapıcı, onarıcı, düzenleyicidirler.

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları

Detaylı

13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU

13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU 13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU Laktik Asit Fermantasyonu Glikozdan oksijen yokluğunda laktik asit üretilmesine LAKTİK ASİT FERMANTASYONU denir. Bütün canlılarda sitoplazmada gerçekleşir.

Detaylı

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ

CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ 1.Hücresel yapıdan oluşur 2.Beslenir 3.Solunum yapar 4.Boşaltım yapar 5.Canlılar hareket eder 6.Çevresel uyarılara tepki gösterir 7.Büyür ve gelişir (Organizasyon) 8.Üreme

Detaylı

CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK

CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK CANLININ İÇ YAPSINA YOLCULUK EN KÜÇÜK OLANINDAN EN BÜYÜK OLANINA KADAR TÜM CANLILARIN YAPISINI OLUŞTURAN BİRİM: HÜCRE Canlıların tüm özelliklerini taşıyan en küçük birimine hücre denir. Canlı bir hücreden

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk HÜCRE

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk  HÜCRE KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk http://histolojiembriyoloji.tripod.com/ HÜCRE HÜCRE-Canlının tüm yaşamsal fonksiyonlarını (beslenme, çoğalma, büyüme, enerji yapımı) taşıyabilen

Detaylı

Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri

Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri 5 Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri 5.1 Hangi özellikler hücreleri yaşamın temel birimleri yapar? 5.2 Prokaryotik hücrelerin özellikleri nelerdir? 5.3 Ökaryotik hücrelerin özellikleri nelerdir? 5.4 Hücre

Detaylı

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN MİTOKONDRİ Doç.. Dr. Mehmet GÜVENG Hemen hemen bütün b ökaryotik hücrelerde ve ökaryotik mikroorganizmalarda bulunur. Eritrositlerde, bakterilerde ve yeşil alglerde mitokondri yoktur. Şekilleri (küremsi

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #18 1) Bakterilerin gerçekleştirdiği, I. Kimyasal enerji sayesinde besin sentezleme II. Işık enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürme III. Kimyasal bağ enerjisini ATP enerjisine

Detaylı

Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Gram (-) Bakterilerde Duvar Yapısı Lipopolisakkaritin Önemi

Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Gram (-) Bakterilerde Duvar Yapısı Lipopolisakkaritin Önemi Gram (+)Bakterilerde Duvar Yapısı Çoğunluğu peptidoglikan yapıdır. Bunun yanında teikoik asitte içerirler. Bu yapı gliserol veya Ribitolün PO4 gruplarına bağlanmasıyla oluşur. Teikoik asitler peptidoglikan

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi 1. Termometre Çimlenen bezelye tohumlar Termos Çimlenen bezelye tohumları oksijenli solunum yaptığına göre yukarıdaki düzenekle ilgili, I. Termostaki oksijen miktarı azalır. II. Termometredeki sıcaklık

Detaylı

Bitkilerin ve bitki organlarının temel yapı maddesi diğer canlılarda olduğu gibi HÜCREdir.

Bitkilerin ve bitki organlarının temel yapı maddesi diğer canlılarda olduğu gibi HÜCREdir. HÜCRE: Bitkilerin ve bitki organlarının temel yapı maddesi diğer canlılarda olduğu gibi HÜCREdir. Bitkiler görevleri özel olan milyonlarca hücreden oluşmuştur. Hayvan hücrelerinin aksine, bitki hücreleri

Detaylı

Ökaryotik canlılarda klorofil pigmentini taşıyan plastidtir. Fotosentezle görevlidir.

Ökaryotik canlılarda klorofil pigmentini taşıyan plastidtir. Fotosentezle görevlidir. SELİN HOCA Ökaryotik canlılarda klorofil pigmentini taşıyan plastidtir. Fotosentezle görevlidir. Kloroplastta dış ve iç olmak üzere iki tane zar bulunur. İç zar düzdür. İki zar arasındaki boşluğa zarlar

Detaylı

KALITSAL MOLEKÜLÜN BİÇİMİ ve ORGANİZASYONU PROF. DR. SERKAN YILMAZ

KALITSAL MOLEKÜLÜN BİÇİMİ ve ORGANİZASYONU PROF. DR. SERKAN YILMAZ KALITSAL MOLEKÜLÜN BİÇİMİ ve ORGANİZASYONU PROF. DR. SERKAN YILMAZ Değişik canlı gruplarında kalıtsal molekülün çeşidi, sayısı, biçimi ve organizasyonu bakımından farklılıklar bulunur. Ortak özellik: nükleik

Detaylı

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

MOTOR PROTEİNLER. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR MOTOR PROTEİNLER Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre iskeleti, Hücre şeklini ve sitoplazmanın organizasyonunu belirleyen bir yapı iskelesi görevi yapar. Hücre hareketlerinin gerçekleşmesinden sorumludur.

Detaylı

Fen Bilimleri Kazanım Defteri

Fen Bilimleri Kazanım Defteri Fen Bilimleri 6 Bir Bakışta Önemli noktalar... Akılda kalıcı özet bilgi alanları... Konu özetleri için ayrılmış bölümler... Konuyu pekiştiren farklı soru tipleri içeren alıştırma sayfaları... 2 Boşluk

Detaylı

LABORATUVAR 4: ÖKARYOTİK HÜCRELER

LABORATUVAR 4: ÖKARYOTİK HÜCRELER LABORATUVAR 4: ÖKARYOTİK HÜCRELER Ökaryotik hücreler, sahip oldukları hücre iskeleti, nüklear membran ve organelleri içeren bölümleri ile prokaryot hücrelerden ayırt edilebilmektedir. Kimyasal analizler

Detaylı

Hücre ve Hücre Organelleri Üniversite Hazırlık Konu Anlatımları

Hücre ve Hücre Organelleri Üniversite Hazırlık Konu Anlatımları Hücre ve Hücre Organelleri Üniversite Hazırlık Konu Anlatımları Hücre, göze ya da odacık, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikleri gösterebilen en küçük birimidir. Hücre, (İng. Cell); Latince küçük

Detaylı

RİBOZOM YAPI, FONKSİYON BİYOSENTEZİ

RİBOZOM YAPI, FONKSİYON BİYOSENTEZİ RİBOZOM YAPI, FONKSİYON VE BİYOSENTEZİ Ribozom Palade adlı araştırıcı tarafından elektron mikroskop ile tanımlanmıştır. Viruslar hariç tüm canlılarda bulunan bir membranla çevrili olmayan organellerdir.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 43. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-3 BAKTERİLER ALEMİ

ADIM ADIM YGS-LYS 43. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-3 BAKTERİLER ALEMİ ADIM ADIM YGS-LYS 43. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-3 BAKTERİLER ALEMİ BAKTERİLER ALEMİ Prokaryot hücre yapısına sahip olan tek hücreli canlıların oluşturduğu alemdir. Mikroskobun icadından sonra keşfedilmişlerdir.

Detaylı

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır 9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:

Detaylı

TRANSLASYON ve PROTEİNLER

TRANSLASYON ve PROTEİNLER TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya

Detaylı

MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM)

MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM) MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA (5. BÖLÜM) TRANSKRİPSİYONU (ÖKARYOTİK) STOPLAZMA DNA Transkripsiyon hnrna RNA nın işlenmesi mrna G AAA Eksport G AAA NÜKLEUS TRANSKRİPSİYONU (PROKARYOTİK) Stoplazma

Detaylı

BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER

BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER NÜKLEİK ASİTLER Nükleik asitler, bütün canlı hücrelerde ve virüslerde bulunan, nükleotid birimlerden

Detaylı

HÜCRE İÇİNDE YOCULUK

HÜCRE İÇİNDE YOCULUK HÜCRE İÇİNDE YOCULUK Hücreye panoramik bir bakış Organizmalar, yapısal olarak birbirinden farklı iki hücre tipinin birisinden oluşur. Bunlar prokaryotik ve ökaryotik hücrelerdir. Bakteriler ve archea (arkebakteriler)

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #19 1) X Ağız Mide İnce bağırsak Şekildeki grafikte insanın sindirim kanalındaki X maddesinin değişimi gösterilmiştir. Buna göre X maddesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Glikojen

Detaylı

NOT: Ökaryot bir hücrenin sitoplazmasında DNA bulunmaz.

NOT: Ökaryot bir hücrenin sitoplazmasında DNA bulunmaz. SİTOPLAZMA VE ORGANELLER (RİBOZOM, LİZOZOM, GOLGİ CİSİMCİĞİ, ENDOPLAZMİK RETİKULUM, KOFUL, MİTOKONDRİ, KLOROPLAST, KROMOPLAST, LÖKOPLAST, PEROKSİZOM, SENTROZOM (SENTRİYOLLER), HÜCRE İSKELETİ, ÇEKİRDEK)

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #13 1) Canlılarda özelliklerin genlerle kontrol edildiği ve her genin en az bir özellikten sorumlu olduğu bilindiğine göre, I. Diploid canlılarda her özellik için iki gen bulunması

Detaylı

HÜCRE ve HÜCRE YAPISI

HÜCRE ve HÜCRE YAPISI HÜCRE ve HÜCRE YAPISI Kimya bilmi için maddelerin temel birimi atom ne ise Biyoloji bilmi için de canlılığın temel birimi Hücre dir. Yani tüm organizmalar hücrelerden oluşur. Hücreler iki şekilde karşımıza

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ 1 HÜCRE Kompleks çok hücreli organizmaların, (hayatın karakteristik özelliklerine sahip) en küçük yapısal birimine HÜCRE denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal

Detaylı

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR HÜCRE İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR ANLAMINA GELEN HÜCRE DEMİŞTİR.ANCAK HÜCRE BİLİMİNİN

Detaylı

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.

Detaylı

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi.

Şekil 1. Mitoz bölünmenin profaz evresi. KONU 9. HÜCRE BÖLÜNMESİ MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar birçok canlı grubu tarafından gerçekleştirilebilir. Mitoz bölünme sonunda bölünen hücrelerden

Detaylı

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10

1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 İçindekiler 1. ÜNİTE: YAŞAM BİLİMİ BİYOLOJİ...10 1. BÖLÜM: BİLİMSEL BİLGİNİN DOĞASI ve BİYOLOJİ... 12 A. BİLİMSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ... 12 1. Bilim İnsanı ve Bilim... 12 B. BİLİMSEL YÖNTEMİN AŞAMALARI...

Detaylı

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN

ISPARTA HALIKENT ANADOLULİSESİ ÖĞRETİM YILI 9 A-B-C-D-E SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ 2. DÖNEM 3. YAZILI SINAVI RAKAMLA YAZIYLA PUAN 1. Doğal sınıflandırmada aşağıdakilerden hangisi göz önünde bulundurulmamıştır? A) Genetik (soy) benzerliği B) Anatomik benzerlik C) Dünyadaki dağılımları D) Akrabalık derecesi E) Embriyonik benzerlik

Detaylı

5. Bitki hücrelerinde yer alan kofullar ile ilgili,

5. Bitki hücrelerinde yer alan kofullar ile ilgili, Hücre / Hücre Organelleri - 7 BÖLÜM 02 Test 14 1. Aşağıdaki hücresel yapılardan hangisinde polimer organik madde sentezi gerçekleşmez? A) Kloroplast B) Golgi aygıtı C) Ribozom D) Çekirdek 2. Bir hücrenin;

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

Biyoloji Hücre yılında Robert Hooke (Rabırt Huk) şişe mantarından kesit alıp incelendiğinde, hücre adını verdiği boş odacıkları görmüştür.

Biyoloji Hücre yılında Robert Hooke (Rabırt Huk) şişe mantarından kesit alıp incelendiğinde, hücre adını verdiği boş odacıkları görmüştür. Biyoloji Hücre HÜCRE A. Hücrenin Keşfi ve Bilim İnsanlarının Katkıları 1665 yılında Robert Hooke (Rabırt Huk) şişe mantarından kesit alıp incelendiğinde, hücre adını verdiği boş odacıkları görmüştür. Leeuwenhoek

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #23 1) Embriyo Amniyon Sıvısı 2) Bakterilerin ve paramesyumun konjugasyonu sırasında; I. Sitoplazmadaki serbest deoksiribonükleotitlerin azalması II. Kalıtsal çeşitlilik artışı

Detaylı

Moleküler biyolojiye giriş. Doç.Dr.Pınar AKSOY SAĞIRLI

Moleküler biyolojiye giriş. Doç.Dr.Pınar AKSOY SAĞIRLI Moleküler biyolojiye giriş Doç.Dr.Pınar AKSOY SAĞIRLI Molecular biology terimi ilk kez Warren Weaver tarafından 1938 de kullanıldı. Hayatın fiziksel ve kimyasal olarak açıklanması olarak tanımlandı. 1977

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar

Detaylı

BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 5 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 9 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 11 SİSTEMATİK... 13 BİTKİ VE HAYVANLARIN

Detaylı

-Kloroplast ve mitokondri bulunmaz fakat bu organellerde bulunan aynı bulunur.

-Kloroplast ve mitokondri bulunmaz fakat bu organellerde bulunan aynı bulunur. BAKTERİLER GENEL ÖZELLİKLERİ: -Prokaryot hücre yapılı, tek hücreli canlılardır. -Halkasal DNA ya sahiptirler. Bazı bakterilerde plazmit bulunur. Plazmit: Küçük ve halka şeklinde DNA parçacıklarıdır. Bakterilerin

Detaylı

Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür.

Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. HÜCRE BÖLÜNMELERİ Canlılarda mitoz, amitoz ve mayoz olmak üzere üç çeşit bölünme görülür. I. MİTOZ BÖLÜNME Mitoz bölünme tek hücreli canlılardan, çok hücreli canlılara ve insana kadar bir çok canlı grubu

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #21 1) Aşağıda bazı dönüşüm tepkimeleri gösterilmiştir. a 2) Enzimlerin çalışma hızına etki eden faktörlerle ilgili; RH RH ADP + Pi ATP I II b Buna göre a ve b yönlerindeki değişimlerle

Detaylı

9. Sınıf Biyoloji Öğrenci Çalışma Kitabı

9. Sınıf Biyoloji Öğrenci Çalışma Kitabı 9. Sınıf Biyoloji Öğrenci Çalışma Kitabı Bu kitap Bilkent Universitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, CTE 504 Material Design dersi için, Elif Şengün, Hilal Şener ve Rükiye Altın tarafından 2010-2011 akademik

Detaylı

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER

CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER CANLILARIN YAPISINDA BULUNAN TEMEL BİLEŞENLER Canlıların yapısında bulunan moleküller yapısına göre 2 ye ayrılır: I. İnorganik Bileşikler: Bir canlı vücudunda sentezlenemeyen, dışardan hazır olarak aldığı

Detaylı

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ GENETİK MATERYALLER VE YAPILARI HER HÜCREDE Genetik bilgilerin kodlandığı bir DNA genomu bulunur Bu genetik bilgiler mrna ve ribozomlar aracılığı ile proteinlere dönüştürülür

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 TEK ZARLI ORGANELLER 1) Endoplazmik Retikulum Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında oluşmuş kanalcıklardır. Yumurta hücresi, embriyonik hücreler ve eritrositler(alyuvar)

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #4 1) Bir hücrenin X maddesini difüzyonla almakta olduğu görülmüştür. Bu hücre ve içerisinde bulunduğu ortamla ilgili, I. Ortamdaki X yoğunluğu hücreden daha fazladır. II. X in

Detaylı

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ HÜCRE Canlıların en küçük yapıtaşı ve en küçük canlıdır. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.canlılar ya tek hücrelidir yada çok hücrelidir. Alg ve bakteriler tek hücreliler olup bütün olaylar

Detaylı

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I III. KURUL

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I III. KURUL III. Kurul Hücresel Metabolizma ve Moleküler Tıp III. Kurul Süresi: 6 hafta III. Kurul Başlangıç Tarihi: 23 Aralık 2009 III. Kurul Bitiş ve Sınav Tarihi: 1 2 Şubat 2010 Ders Kurulu Sorumlusu: Yrd. Doç.

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 46. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-6 PROTİSTA ALEMİ

ADIM ADIM YGS-LYS 46. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-6 PROTİSTA ALEMİ ADIM ADIM YGS-LYS 46. ADIM CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-6 PROTİSTA ALEMİ PROTİSTA ALEMİ Koloni, tek ve çok hücreli ökaryot canlıların bir arada bulunduğu karışık bir gruptur. Protista alemindeki canlılar

Detaylı

1. Öğretmen Kılavuzu. 2. Öğrenci Kılavuzu

1. Öğretmen Kılavuzu. 2. Öğrenci Kılavuzu 1. Öğretmen Kılavuzu a. Konu b. Kullanıcı Kitlesi c. Deney Süresi d. Materyaller e. Güvenlik f. Genel Bilgi g. Deney Öncesi Hazırlık h. Ön Bilgi i. Deneyin Yapılışı (Prosedür) j. Deney Sonuçları k. Öğrenci

Detaylı

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1

HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME. Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 HÜCRE BÖLÜNMESİ VE ÜREME Mitoz Bölünme ve Eşeysiz Üreme 1 Hücrenin bölünmeye başlamasından itibaren onu takip eden diğer hücre bölünmesine kadar geçen zaman aralığına hücre döngüsü denir. Hücreler belli

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #6 1) Canlılar soylarının devam ettirebilmek için üreyerek yeni bireyler meydana getirir. Bu üreme olaylarıyla ilgili olarak; I. Bakterinin ikiye bölünerek kendine benzer yeni

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

CANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir

CANLILARDA ÜREME. Üreme canlıların ortak özelliğidir. Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir CANLILARDA ÜREME EYLÜL 3.HAFTA MİTOZ VE EŞEYSİZ ÜREME Her canlının kendine benzer canlı meydana getirebilmesi üreme ile gerçekleşir Üreme canlıların ortak özelliğidir 3 4 Canlılar hücrelerden meydana gelir

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #15 1) Bir hücrede meydana gelen bölünme evrelerinden birine ait şekil yukarıdaki gibi ise; I. Diploit kromozomludur. II. Glikozu nişasta şeklinde depolar. III. Sitoplazması boğumlanma

Detaylı

BAKTERİLER ALEMİ SELİN HOCA

BAKTERİLER ALEMİ SELİN HOCA BAKTERİLER ALEMİ SELİN HOCA Prokaryot hücre yapısına sahip olan tek hücreli canlılardır. Gözle göremediğimiz için keşfedilmeleri ancak mikroskobun icadı ile olmuştur. Keşfedilmemiş bakteri çeşidi sayısının

Detaylı

HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ

HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ HÜCRENİN YAŞAM DÖNGÜSÜ *Hücrenin yaşam döngüsü: Hücrenin; bir bölünme sonundan, ikinci bir bölünme sonuna kadar olan zaman sürecinde; geçirdiği yaşamsal olaylara hücrenin yaşam döngüsü denir. Hücreler,

Detaylı

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri Ortamdan ham materyali alırlar Enerji üretirler. Bu enerji iç ortam dengesini sağlamak ve sentez reaksiyonlarını yürütmek

Detaylı

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir.

Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Canlıların yapısına en fazla oranda katılan organik molekül çeşididir. Deri, saç, tırnak, boynuz gibi oluşumların temel maddesi proteinlerdir. Proteinlerin yapısında; Karbon ( C ) Hidrojen ( H ) Oksijen

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Canlının en küçük birimi Hücre 1665 yılında ilk olarak İngiliz bilim adamı Robert Hooke şişe mantarından kesit alıp mikroskopta

Detaylı

I. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( )

I. DÖNEM - 2. DERS KURULU ( ) Açıklamalar: I. DÖNEM - 2. DERS KURULU (2014-2015) Kısaltmalar: DK: Ders kurulu, IHU: İyi hekimlik uygulamaları, Mİng: Akademik/Medikal İngilizce, TDE: Türk Dili ve Edebiyatı, Bilgisayar Okur yazarlığı:

Detaylı

YGS ANAHTAR SORULAR #1

YGS ANAHTAR SORULAR #1 YGS ANAHTAR SORULAR #1 1) Yıkımları sırasında Tüketilen O2 miktarı 2) H2O2 H2O2 H2O2 Grafikte bazı organik bileşiklerin yıkımları sırasında tüketilen oksijen miktarı verilmiştir. Buna göre organik bileşiklerin

Detaylı

TRANSLASYON VE DÜZENLENMESİ

TRANSLASYON VE DÜZENLENMESİ TRANSLASYON VE DÜZENLENMESİ TRANSLASYON Translasyonda nükleik asit kullanılır fakat son ürün bir nükleik asit değil proteindir. Translasyon mekanizması 4 ana bileşenden oluşmaktadır: 1. mrnalar 2. trnalar

Detaylı

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur.

S evresi: Organellerin iki katına çıkarılması devam ederken DNA sentezi olur. HÜCRE DÖNGÜSÜ İnterfaz: Bölünmeyen bir hücre interfaz durumundadır. Bu safhada replikasyon ve bölünme için hazırlık yapılır. Çekirdek belirgindir, bir yada daha fazla çekirdekçik ayırt edilebilir. Kromozomlar

Detaylı

A) Sakkaroz B) Maltoz C) Glikoz D) Laktoz E) Nişasta

A) Sakkaroz B) Maltoz C) Glikoz D) Laktoz E) Nişasta 1. Aşağıdaki organellerden hangisinin karşısındaki olayla ilgisi yoktur? A) Ribozom-Protein sentezi B) Kloroplast-Nişasta depolama C) Mitokondri-O2'li solunum D) Hücre zarı-osmoz E) Golgi organeli-madde

Detaylı

Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2

Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 İÇİNDEKİLER Sayfa BİYOLOJİ VE BİLİMSEL YÖNTEM... 1 Bilim ve Bilimsel Yöntem... 2 CANLILARIN OLUŞUMU... 6 CANLILARIN ORTAK ÖZELLİKLERİ... 11 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI... 13 SİSTEMATİK... 34 BİTKİ VE

Detaylı

ÜNİTE 4: HÜCRENİN YAPISI

ÜNİTE 4: HÜCRENİN YAPISI ÜNİTE 4: HÜCRENİN YAPISI Anahtar kavramlar 4.1 Yaklaşık 3.5 Milyar yaşındaki kayaçlar içerisinde bakteri benzeri canlıların fosillerine rastlanmıştır. 4.2 Hücreler gözle görülemez mikroskoplar hücreleri

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 2 DNA VE RNA

12. SINIF KONU ANLATIMI 2 DNA VE RNA 12. SINIF KONU ANLATIMI 2 DNA VE RNA DNA (DEOKSİRİBONÜKLEİK ASİT) Temel nükleik asittir. Prokaryot hücrelerin sitoplazmasında, ökaryot hücrelerde çekirdek, mitokondri ve kloroplast organelinde bulunur.

Detaylı

OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUM 1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H

Detaylı

CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler)

CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler) CYANOBACTERIOPHYTA (Mavi-Yeşil Algler) Bu gruba giren bitkiler, tek hücreli veya koloni halinda yaşayan, bazı üyeleri ipliksi yapıda olan mavi renkli alglerdir. Bir kısmı bakteri kadar küçüktür. Bir hücrede

Detaylı

aşağıda verilenlerin hangisi bulunmaz? A) Pinositoz cebi B) Ribozom C) Lökoplast D) Çekirdekçik E) Selüloz çeper

aşağıda verilenlerin hangisi bulunmaz? A) Pinositoz cebi B) Ribozom C) Lökoplast D) Çekirdekçik E) Selüloz çeper 1- I. Kloroplast II. Mitokondri III. Sentrozom IV. Çekirdek Yukarıda verilen hücre organellerinin hangilerinde DNA bulunur? V B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III E) I, II, III ve IV 2-Çekirdeği çıkarılmış

Detaylı

hendisliği BYM613 Genetik MühendisliM Tanımlar: Gen, genom DNA ve yapısı, Nükleik asitler Genetik şifre DNA replikasyonu

hendisliği BYM613 Genetik MühendisliM Tanımlar: Gen, genom DNA ve yapısı, Nükleik asitler Genetik şifre DNA replikasyonu BYM613 Genetik MühendisliM hendisliği Hacettepe Üniversitesi Biyomühendislik BölümüB 2012-2013 2013 Güz G z DönemiD Salı 9.00-11.45, D9 Dr. Eda Çelik-AKDUR edacelik@hacettepe.edu.tr İçerik Tanımlar: Gen,

Detaylı

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12

YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12 YGS YE HAZIRLIK DENEMESi #12 1) İnsanda döllenme sırasında, I. Spermdeki çekirdek, sentrozomun yumurtaya geçmesi II. Spermdeki akrozomun patlayarak zona pellusidayı eritmesi III. Yumurtadaki salgı maddelerinin

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 10. Sınıf 1 MİTOZ BÖLÜNME EŞEYSİZ ÜREME Hücre döngüsü uzun bir interfaz ve kısa bir bölünme evresinden oluşur. Hücre bölünmesi tüm canlılarda büyüme, gelişme ve onarım sağlar.

Detaylı