İşitme Engellilerin Yükseköğrenim Olanaklarının Geliştirilmesi ve Desteklenmesi için Elektronik Materyal Hazırlanması (e-isit) Projesi RAPORU

Transkript

1 İşitme Engelliler Gelişim Merkezi İşitme Engellilerin Yükseköğrenim Olanaklarının Geliştirilmesi ve Desteklenmesi için Elektronik Materyal Hazırlanması (e-isit) Projesi RAPORU

2 Lise öğrencileri anketi Anket çalışmaları Üniversite öğrencileri anketi Görüşmeler Lise ve üniversite öğrencileriyle görüşmeler Veliler ile görüşmeler Uzmanlar, öğretmenler, idareciler ve akademisyenler ile görüşmeler Kaynak Taramaları Ulusal: Kamu, STÖ, projeler, akademik çalışmalar Uluslararası: Kurumlar, projeler, akademik çalışmalar

3 Ad Soyad: Okul: - Sınıfı: 1. Okul başarınızı nasıl yorumluyorsunuz? Kötü Orta İyi Çok iyi 2. En başarılı olduğunuzu düşündüğünüz dersler hangileri? ANKET ÇALIŞMALARI 3. En başarısız olduğunuzu düşündüğünüz dersler hangileri? Kendisine ileride en faydalı olacağını düşündüğünüz dersler hangileri?. 5. Kendisine ileride en az faydalı olacağını düşündüğünüz dersler hangileri? 6. En sevdiğiniz ders hangisi?.. Aktivite-5 7. En sevmediğiniz ders hangisi?. 8. Günde (ders saatleri dışında) kaç saat ders çalışıyorsunuz?. 9. Ders saatleri dışında en çok ilgilendiğiniz aktivite nedir? (birden çok işaretlenebilir) Spor Bilgisayar - İnternet Arkadaşlarla vakit geçirme TV 29 Ağustos 2009 Diğer: Ödevlerinizi yaparken kimden yardım alıyorsunuz / kim ders çalıştırıyor? Okula o yıl içinde kaç gün devamsızlık yaptınız?. 12. En başarılı olduğunu düşündüğünüz ya da ilgilendiğiniz alan nedir? Spor Resim-güzel sanatlar Müzik Bilgisayar - İnternet El sanatları Diğer: Okulda işaret diliyle iletişim kurduğunuz öretmen veya okul idarecisi var mı? Evet Hayır İşitme Engelliler Gelişim Merkezi Derneği 13.a Cevap evet se, okulda öğretmenleriniz ders anlatırken hangi sıklıkta işaret dili kullanıyor? Çok az - Az Bazen Sık sık Sürekli 14. Öğrencinin işaret diliyle iletişim becerisine 0-10 arasında bir not veriniz*?... Genel Merkezi, 15. Öğrencinin kullandığı işaret dilinin TİD ile uyumuna 0-10 arasında bir not veriniz*?. (*: 0-çok kötü, 10-çok iyi) Geleceğe Bakışı ve Beklentiler Kızılay, Ankara 1. En beğendiği ve kendisine örnek olmasını istediği kişi/kişiler kimdir?. 2. İleride ne olmak isterdiniz? Bir erişkin olduğunda nerede ve nasıl yaşamak isterdiniz? Okulu bitirdikten sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz? Eğitime devam etmek Bir iş bulup çalışmak Evde oturmak/evlenmek Diğer: 5. a- İkinci soruda olmak istediğiniz olarak belirttiğiniz unvan ya da kişi olabilmek için ne yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz?.... b- Ya da birinci soruda belirttiğiniz beğendiğiniz ve/veya örnek aldığınız kişi olabilmek için ne yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz?.... c- Ya da üçüncü soruda arzu ettiğinizi belirttiğiniz yaşam için ne yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz? Geleceğinizi planlarken / gelecekte ne yapacağınızı ya da nasıl yapacağınızı düşünürken en çok kimlerden / hangi kaynaklardan faydalanıyorsunuz? Size en çok yol gösteren nedir? (birden çok şık işaretlenebilir) Ailem ve onların beklentileri Öğretmenlerimin rehberliği Arkadaşlarımın düşünceleri İnternet TV ve gazeteler Diğer:... Üniversite 1. Üniversite ve/veya yüksek öğrenim nedir?.. 2. Üniversite ve/veya yüksek öğrenim kavramını ilk kez ne zaman duydunuz? İlkokulda Ortaokulda Lisede Diğer: Ailenizde üniversiteye devam eden veya bitirmiş olan var mı? Varsa kim(ler)? 4. Yakın dost ve arkadaşlarınız arasında üniversiteye devam eden veya bitirmiş olan var mı? Varsa kim(ler)?.. 5. Üniversiteye gitmeyi düşünüyor musunuz? Evet Hayır Bilmiyorum 5a. (Her 3 cevap alternatifi için de) Neden?... 5b. (Her 3 cevap alternatifi için de) Ailenizin bu konudaki görüşü nedir? c. (Her 3 cevap alternatifi için de) Öğretmenlerinizin bu konudaki görüşü nedir? d. Evet ise hangi bölüm(leri) düşünüyor? 6. Bugüne kadar üniversite ve yüksek öğrenim konusunda size bilgi verildi mi? Evet Hayır 6a. Evet se nereden ve kimden bu bilgiyi aldınız?. 7. Üniversiteye gidebilmek için özel bir hazırlık yapıyor musunuz? Evet Hayır Bir süre yapmıştım ama bıraktım 7a. Evet se ne tür bir özel hazırlık yapıyorsunuz? 7b. Hayır sa neden yapmıyorsunuz? (verilen cevaba göre birden çok şık işaretlenebilir) Üniversiteye gitmeyi düşünmediği için Maddi imkansızlık yüzünden İşitme engelli olarak gidebileceği bir yer bulamadığı için Diğer: 7c. Bir süre yapmış ama bırakmış ise, neden bıraktınız? Üniversiteye gitmeyi artık düşünmediği için Maddi imkansızlık yüzünden İşitme engelinden dolayı faydalanamadığı için Diğer: 8. Üniversiteye devam eden veya bitiren işitme engelli tanıdığınız var mı? Evet Hayır 9. Üniversiteye gitmek size ne kazandıracak? (sadece 5. soruya hayır demeyenlere sorulacak). 10. Üniversiteye gitmeyerek bir şeyleri kaybedeceğinizi düşünüyor musunuz? (sadece 5. soruya evet demeyenlere sorulacak). 11. Okul arkadaşlarınızla üniversite ve yüksek öğrenim hakkında konuşuyor musunuz? Evet Hayır 12. Aile içinde üniversite ve yüksek öğrenim hakkında konuşuyor musunuz? Evet Hayır 13. Öğretmenlerinizle üniversite ve yüksek öğrenim hakkında konuşuyor musunuz? Evet Hayır 14. Ülkemizde üniversiteye nasıl girilmektedir?

4 Adınız ve Soyadınız: Okulunuz: Bölüm : Sınıfınız: Öğrenci no : 1. Okulda Başarılımısın? (SEN KENDİ OKUL İYİ Mİ? DERS PUAN EĞİTİM NASIL KENDİNE GÖRE? ) Kötü Orta İyi ANKET Çok iyi UYGULAMASI 2. En başarılı olduğun 3 tane ders hangisi? (SEN KENDİNE GÖRE EN GÜZEL NOT İYİ DERS 3 TANE ADI NE? ) a).. b) c). 3. En başarısız olduğun 3 tane ders hangisi? (SEN KENDİ GÖRE EN KÖTÜ NOT ZAYIF DERS 3 TANE ADI NE? ) a).. b).. c). 4. Kendisine ileride en faydalı olacağını düşündüğünüz ders hangisi? (KENDİ İLERDE 5 SENE 10 SENE SONRA GİBİ LAZIM FAYDA DERS ADI NE ).... Aktivite Kendisine ileride en faydasız olacağını düşündüğünüz ders hangisi? (KENDİ İLERDE 5 SENE 10 SENE SONRA GİBİ LAZIM DEĞİL FAYDA BOŞ DERS ADI NE) En sevdiğiniz ders hangisi? (SEN KENDİ OKUL İÇİNDE EN ÇOK SEVMEK DERS HANGİ ADI NE?.. 7. En sevmediğiniz ders hangisi? (SEN KENDİ OKUL İÇİNDE HİÇ SEVMİYOR DERS ADI NE?). 8. Günde Okul dışında kaç saat ders çalışıyorsun?( SEN OKUL PAYDOS SONRA OKUL DIŞINDA KAÇ SAAT DERS/ÖDEV ÇALIŞMAK?).. 9. Ders saatleri dışında en çok hangisi ile ilgileniyorsun (SEN OKUL DERS DIŞINDA EN ÇOK HANGİSİ SEVMEK VE YAPIYOR) CEVAP BİR İKİ ÜÇ OLUR FARKETMEZ Spor Bilgisayar - İnternet Arkadaşlarla vakit geçirme TV 27 Aralık 2009 Diğer: Ödevlerinizi yaparken kimden yardım alıyorsunuz?. (SEN OKUL ÖDEV YÜZÜNDEN YARDIM KİM VAR?) Okula o yıl içinde kaç gün devamsızlık yaptınız? ( BU SENE İÇİNDE OKUL KAÇ GÜN GİTMEDİ DEVAMSIZLIK YAPTI KAÇ GÜN?). 12. En başarılı olduğunu düşündüğünüz ya da ilgilendiğiniz alan nedir? (SEN KENDİ OKUL EĞİTİM GİBİ EN GÜZEL BAŞARI HANGİSİ CEVAP? DİĞER ÖNEMLİ OLUR YAZ!! Spor Resim-güzel sanatlar Müzik Bilgisayar - İnternet El sanatları Diğer: Okulda işaret diliyle konuştuğunuz öğretmen veya müdür, müdür yrd. var mı? (OKUL İÇİNDE ÖĞRETMEN,MÜDÜR VEYA MÜD. YRD GİBİ İŞARET DİLİ KONUŞMAK VARMI? Evet Hayır 14. Okulda öğretmenleriniz ders anlatırken işaret dili kullanıyor mu? (OKUL İÇİNDE DERS İÇİNDE ÖĞRETMEN ANLATMAK İÇİN İŞARET DİLİ VARMI?) Çok az - Az Bazen Hiç Gazi Ün. Odyoloji Sürekli BD Toplantı Salonu Öğrencinin işaret diliyle iletişim becerisine 0-10 arasında bir not veriniz? (SEN VE ÖĞRENCİ ARASINDA İŞARET DİLİ İYİ Mİ PUAN VER?)... Öğrencinin kullandığı işaret dilinin TİD ile uyumuna 0-10 arasında bir not veriniz? ÖĞRENCİ O TÜRKİYE HEPSİ GİTMEK İŞARET DİLİ GÜZELMİ - YETER Mİ PUAN VER.. (*: 0-çok kötü, 10- çok iyi) Geleceğe Bakışı ve Beklentiler 1. En beğendiğin ve kendine örnek aldığın kişi /kişiler kimdir? (SEN TV HAYAT DÜNYA HERŞEY FARKETMEZ BEĞENMEK KİM VAR ADI NE? SEN O AYNI OLMAK HAYAL KİM VAR? ) 2. İleride ne olmak (İş ve diğer) isterdiniz? SEN 5 SENE 10 SENE SONRA GİBİ NE OLMAK İSTEMEK İŞ GİBİ CEVAP? Büyüdüğünüz zaman nerede ve nasıl yaşamak isterdiniz? SEN BÜYÜMEK 5 SENE 10 SENE SONRA GİBİ NEREDE EV NE İŞ GİBİ NE YAŞAMAK İSTEMEK? Okulu bitirdikten sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz? SEN OKUL LİSE GÖRE BİTMEK SONRA NE YAPMAK PLAN NE? DİĞER ÖNEMLİ OLABİLİR YAZMAK OLABİLİR Eğitime devam etmek Bir iş bulup çalışmak Evde oturmak/evlenmek Diğer: 5. a) İkinci soruda olmak istediğiniz şey için planlarınız var mı? Nasıl olacak? YUKARDA 2 SORU O GÖRE BAĞLI SEN PLAN VAR MI? NASIL OLACAK?..... b- Ya da birinci soruda Beğendiğiniz ve/veya Örnek aldığınız kişi olabilmek için ne yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz? Planınız var mı? Anlatın! YUKARDA İLK SORU BAĞLI GÖRE SEN HAYAL BEĞENMEK KİŞİ O NASIL OLACAK KENDİ PLAN VARMI?.... c- Ya da üçüncü soruda hayal ettiğiniz yaşam için ne yapmanız gerektiğini düşünüyorsunuz? Planlarınız var mı? Nasıl? YUKARDA 3 SORU BAĞLI CEVAP GÖRE SEN KENDİ HAYAT PLAN YAŞAMAK İÇİN PLAN VAR MI? NASIL OLACAK ANLAT? Geleceğinizi planlarken / gelecekte ne yapacağınızı ya da nasıl yapacağınızı düşünürken en çok kimlerden yardım alıyorsunuz? Size en çok yol gösteren nedir? (birden çok şık işaretlenebilir) SEN 5 SENE 10 SENE SONRA PLAN NE YAPMAK GÖRE YARDIM FİKİR KİM NE CEVAP? Ailem ve onların beklentileri Öğretmenlerimin rehberliği Arkadaşlarımın düşünceleri İnternet TV ve gazeteler Diğer:... Üniversite 1. Üniversite nedir? ÜNİVERSİTE NE DEMEK ÜNİVERSİTE İÇİNDE NE DEMEK?.. 2. Üniversiteyi ilk kez ne zaman duydunuz? SEN İLK ÜNİVERSİTE NE ZAMAN DUYMAK BİLMEK ANLAMAK? İlkokulda Ortaokulda Lisede Diğer: Ailenizde üniversiteye devam eden veya bitirmiş olan var mı? Varsa kim/kimler? SEN AİLE İÇİNDE ÜNİVERSİTE VAR MI ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİ VEYA MEZUN GİBİ?. 4. Yakın dost ve arkadaşlarınız arasında üniversiteye devam eden veya bitirmiş olan var mı? Varsa kim/kimler? SEN YAKIN DOST ARKADAŞ İÇİNDE ÜNİVERSİTE GİRMEK VARMI VEYA MEZUN VARMI KİM ADI NE?.. 5. Üniversiteye gitmeyi düşünüyor musunuz? SEN KENDİ ÜNİVERSİTE GİTMEK İSTİYORMU? Evet Hayır Bilmiyorum 5a. (Her 3 cevap alternatifi için de) Neden? NEDEN ÜNİVERSİTE GİRMEK SEBEP NE?... 5b. (Her 3 cevap alternatifi için de) Ailenizin bu konuda ne düşünüyor? SEN ÜNİVERSİTE GİRMEK AİLE ANNE BABA NE DEMEK AİLE SANA FİKİR VERMEK NE VAR MI? c. (Her 3 cevap alternatifi için de) Öğretmenlerinizin bu konuda ne düşünüyor? SEN ÜNİVERSİTE GİRMEK HAKKINDA OKUL ÖĞRETMEN FİKİR VERMEK NE VAR MI ÖĞRETMEN NE DİYOR CEVAP? d. Üniversitede hangi bölüm yada bölümleri düşünüyorsun? SEN KENDİ ÜNİVERSİTE GİRMEK OLURSA HANGİ BÖLÜM İSTEMEK BÖLÜM ADI NE İSTEMEK SEN?.. 6. Bugüne kadar üniversite konusunda size bilgi verildi mi? Üniv. Anlatıldı mı? DAHA ÖNCE ÜNİVERSİTE NE DEMEK İÇİNDE NE VAR ÜNİVERSİTE KAR NE SANA ANLATMAK VAR MI? Evet Hayır 6a. Evet se nereden ve kimden bu bilgiyi aldınız? SORU 6 BAĞLI SANA KİM ANLATMAK ÜNİVERSİTE İÇİNDE NE VAR KAR VS VS VS KİM ANLATMAK SANA DAHA ÖNCE. 7. Üniversiteye gidebilmek için özel bir hazırlık yapıyor musunuz? SEN ÜNİVERSİTE GİTMEK İÇİN KENDİ ÖZEL BİR HAZIRLIK BİR PROGRAM KURS GİBİ BİR ŞEY VAR MI? Evet Hayır Bir süre yapmıştım ama bıraktım 7a. Evet se ne tür bir özel hazırlık yapıyorsunuz? SORU 7 BAĞLI EĞER ÖZEL BİR HAZIRLIK BİR PROGRAM VARSA NE YAPMAK CEVAP 7b. Hayır sa neden yapmıyorsunuz? (verilen cevaba göre birden çok şık işaretlenebilir) SORU 7 BAĞLI EĞER CEVAP HAYIR DERSE BU İŞARET CEVAP YAP Üniversiteye gitmeyi düşünmediği için Maddi imkansızlık yüzünden İşitme engelli olarak gidebileceği bir yer bulamadığı için Diğer: 7c. Bir süre yapmış ama bırakmış ise, neden bıraktınız? SORU 7 BAĞLI VAR EĞER KURS VEYA PROGRAM YARIM BIRAKTI DERSE SEBEP NE CEVAP YAP Üniversiteye gitmeyi artık düşünmediği için Maddi imkansızlık yüzünden İşitme engelinden dolayı faydalanamadığı için Diğer: 8. Üniversiteye devam eden veya bitiren işitme engelli tanıdığınız var mı? SEN ARKADAŞ DOST AKRABA GÖRE TANIYOR İŞİTME ENGELLİ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİ VEYA MEZUN VARMI? Evet Hayır 9. Üniversiteye gitmek size ne kazandıracak? SEN ÜNİVERSİTE GİRMEK KAR VAR MI ÜNİVERSİTE GİRMEK NE OLMAK SONRA CEVAP. 10. Üniversiteye gitmeyerek bir şeyleri kaybedeceğinizi düşünüyor musunuz? SEN ÜNİVERSİTE GİTMEK YOK SEN ZARAR VAR MI? ZARAR NE?. 11. Okul arkadaşlarınızla üniversite hakkında sohbet ediyor musunuz? SEN LİSE İÇİNDE OKUL ARKADAŞ GRUP İÇİNDE ÜNİVERSİTE HAKKINDA SOHBET KONUŞMAK VARMI? Evet Hayır 12. Aileniz içinde üniversite hakkında konuşuyor musunuz? SEN AİLE İÇİNDE ANNE BABA KARDEŞ ABİ ABLA VS ÜNİVERSİTE HAKKINDA KONUŞMAK VAR MI? Evet Hayır 13. Öğretmenlerinizle üniversite hakkında konuşuyor musunuz? SEN OKUL İÇİNDE ÖĞRETMEN MÜDÜR REHBERLİK VS ÜNİVERSİTE HAKKINDA KONUŞMAK FİKİR VARMI? Evet Hayır 14. Türkiye de üniversiteye nasıl giriliyor? TÜRKİYE BURADA ÜNİVERSİTE GİRMEK NASIL OLUYOR NE YAPMAK VAR KURAL NEDİR CEVAP? Üniversite seçme sınavıyla giriliyor Kurayla giriliyor Parasını ödeyebilen istediği yere kaydediliyor Sadece torpili olan girebiliyor Bilmiyorum DİĞER 15. Üniversite sınavına kimler girebilir? ÜNİVERSİTE SINAV GİRMEK KİM? HERKES SERBEST Mİ MESELA YAŞ BÜYÜK OLUR MU VEYA YAŞ KÜÇÜK OLURMU CEVAP? Herkes Bütün lise öğrencileri Sadece lise son sınıf öğrencileri ve daha önce liseyi bitirmiş olanlar Sadece liseyi bitirmiş olanlar Bilmiyorum 16. Üniversite giriş sınavında alınan nota artı puan var mı ve artılar olabilir? ÜNİVERSİTE SINAV İÇİNDE PUAN ALMAK AYRI BAŞKA EK PUAN ARTI VAR MI?

5 Lise Anketi Sonuçları Bu anket, büyük çoğunluğu Ankara Kemal Yurtbilir İşitme Engelliler Meslek Lisesi öğrencisi olmak üzere toplam 130 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılanların % 45.7 si kız, % 54.3 ü erkektir. Öğrencilerin neredeyse tamamı anket uygulamasını sorular işaret dilinde tercüme edilerek gerçekleştirilmiştir (sadece 1 kişi konuşarak iletişim kurabilmektedir). Bu araştırmaya katılanların yaklaşık 1/3 ünde açık uçlu sorulara cevaplar da aynı şekilde elde edilmiş ve anketörler tarafından yazılı hale getirilmiştir. Katılımcıların yazma yeteneğine yönelik değerlendirmeler yapılırken, bu anket formları dikkate alınmamıştır. Öğrencilerin işaret dili ile iletişim becerilerine, anketörlerimizin verdiği puan ortalaması 7.02±2.19 ve ortancası da 7 dir. Katılımcıların % 8.9 u 5 puandan az, % 69.1 i 5-8 puan arasında, %22.0 ı da 9-10 puan almıştır. Öğrencilerin kullandığı işaret dilinin TİD ile uyumuna, anketörlerimiz tarafından verilen puan ortalaması 6.10±2.66 ve ortancası da 7 dir. % 26.6 sı 5 puandan az, % 56.4 ü 5-8 puan arasında, %17.0 ı da 9-10 puan almıştır. Anketin uygulanma kalitesine ve sorulara verilen cevapların güvenirliliğine anketörlerimizin verdiği puan ortalaması 8.20±1.59 ve ortancası da 8 dir. % 3.2 sının puanı 5 ten az, % 56.7 sinin 5-8 aralığında, % 40.1 inin de 9-10 dur.

6 10,8 3,3 12,8 15,1 9,5 Bilgisayar Giyim Grafik Kuyumcul uk Metal Mobilya Diğer 16,1 32,4

7 Okul başarınızı nasıl değerlendiriyorsunuz? 11,5 3,1 27,7 57,7 İyi Orta Çok İyi Kötü

8 Günde kaç saat ders çalışıyorsunuz? 4,7 2,3 4,7 35,9 52,3 2 Saatten Fazla 1-2 Saat 1 Saatten Az Bazen Hiç

9 Ders dışı aktiviteleriniz nelerdir? Diğer 2,4 Televizyon İzlemek 13,4 Spor 34,6 Arkadaşlarla Birlikte Vakit Geçirmek 39,3 Bilgisayar-İnternet 51,

10 En başarılı oldukları bölümler ,6 39,5 21,9 4,6 3,7 Bilgisayar Spor Resim Müzik El Sanatları

11 Beğendiğiniz ve örnek olmasını istediğiniz kişiler ,1 31,7 Gerçek Olmayan Kişiler Populer Sporcular 18,7 Populer Şarkıcı, Akt, Manken 3,3 2,4 Meslek Gerçek Kişiler 13,8 Yok

12 Kimler yol gösteriyor, kimlere danışıyorsunuz? ,1 Hiç Kimse 88,2 Ailem ve Onların Beklentileri 3,1 3,1 Arkadaşlarımın Düşünceleri Televizyon Ve İnternet 2,4 Öğretmenlerin Rehberliği

13 Okulu bitirdikten sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz? 3,9 46,5 49,6 Bilmiyorum, Kararsızım Eğitime Devam Edeceğim Bir İş Bulup Çalışmayı Düşünüyorum

14 Üniversiteye gitmeyi neden istiyorsun? Ailem İstiyor Okumayı Seviyorum Daha Yüksek Maaş Almak İçin Daha İyi Bir Mevki sahibi Olmak İş Bulmak İçin Diploması Lazım' Bilmiyorum 2,8 5,6 9,7 11,3 8,3 63,

15 Aileniz üniversiteye gitme konusunda ne düşünüyor? ,4 Hiç Konuşmadık Olumlu Karşı görüş Sen Bilirsin/Kararsız 21,3 3,3

16 Üniversite hakkında bilgi verildi mi? Evet Hayır

17 Hangi bölümleri düşünüyorsunuz? Meslek, Teknik Bölüm Dışı Mobilya, Elektrik, Kuyumcu,Metal Giyim, Kuaför Grafik, resim, Seramik Bilgisayar Spor Bilmiyor

18 Üniversiteye gitmek için hazırlık yapıyor musunuz? 34,9 Hazırlık Yapanlar Hazırlık Yapmayanlar 65,1

19 Nasıl bir hazırlık yapıyorsunuz? Daha Önce Özel Eğitime Gitmiş, Devam Etmiyor Daha Önce Özel Eğitime Gitmiş, Devam Ediyor Dersane, Kurs Kendi Kendine Ders Veren Kişiler Tercüman Gerekli

20 Neden hazırlık yapmıyorsunuz? Daha Erken Maddi İmkansızlık İşitme Engelli Olarak Gidebileceği Bir Yer Yok İstemiyorum

21 İşitme engelli olmak neden üniversiteye gitme şansınızı olumsuz etkiliyor? ,6 Bilmiyorum 52 Okuduğunu Anlamıyor 17,9 Sınav Zor 1,6 Anlasada Cevap Veremiyor 8,9 Engeli Yüzünden 31,7 Tercüman Olmaması

22 Lisede derslerde işaret dili kullanıyor musunuz? 13,9 64,6 21,5 Çok Az Bazen Sürekli

23 Yorum: FİTYE öğrencilerin eğitimi için derslerin işaret dilinde gerçekleştirilmesi şarttır. FİTYE öğrencilere yönelik mutlaka özel bir okuma yazma müfredatı gerçekleştirilmelidir. Sınav sistemi FİTYE öğrencilerin farklılıklarına göre düzenlenmelidir. FİTYE öğrenciler başta üniversite-yükseköğrenim konusu olmak üzere pek çok konuda,işaret dilinde bilgilenme kaynakları hazırlanmalıdır.

24 Üniversite Anketi Sonuçları Araştırma kapsamında 56 sı Anadolu Üniversitesi Engelliler Entegre YO da olmak üzere toplam 80 üniversite öğrencisine ulaşılmıştır. Araştırma kapsamında ulaşılan öğrencilerin % 47.5 i kız, % 52.5 i erkektir. Anadolu Üniversitesi Engelliler Entegre Yüksekokulu (AÜEEYO) ndaki öğrencilerin tamamı anket uygulamasını, anketörümüzün açıklamasının ardından, kısa sorular dışında bizzat okuyup yazarak gerçekleştirmişlerdir. Diğer yüksek öğrenim kurumlarına giden öğrencilere ise sorular anketörümüz tarafından işaret dilinde anlatılmış ve zaman zaman da sordukları sorulara yine işaret dilinde yanıtlar-açıklamalar yapılmış, ancak katılımcılar soruları kendileri okuyup yazarak cevaplamışlardır. AÜEEYO öğrencilerin işaret dili ile iletişim becerilerine, anketörlerimizin verdiği puan ortalaması (10 üzerinden) 5.38±3.25 ve ortancası da 5 dir. Bu öğrencilerin kullandığı işaret dilinin TİD ile uyumuna, anketörlerimiz tarafından verilen puan 5.27±3.79 ve ortancası 5 dir. Diğer üniversite öğrencileri için bu ortalama 8.42 ± 3.31 ve ortancası da 8 dir. Bu öğrencilerin kullandığı işaret dilinin TİD ile uyumuna, anketörlerimiz tarafından verilen puan ortalaması 8.12 ± 3.02 ve ortancası 8 dir. Anketin uygulanma kalitesine ve sorulara verilen cevapların güvenirliliğine anketörlerimizin verdiği puan ortalaması 8.79±1.72 ve ortancası 10 (5-10) dur. Verilen notların % 35.7 si 5-8 aralığında, % 64.3 ü 9-10 aralığındadır.

25 Okul başarınızı nasıl yorumlarsınız? 26,4 12,6 Orta İyi Çok İyi 60

26 Günlük ders çalışma süresi 1, ,1 Hiç Çalışmıyor 1-2 Saat 2 Saatten Fazla 45,5 54,5 1-2 Saat 2 Saatten Fazla AÜ-EEYO Diğer

27 Ders dışı aktiviteler AÜ-EEYO 20 0 Bilgisayar- İnternet Arkadaşlarla Vakit Geçirme Spor Televizyon İzlemek Diğer Bilgisayar- İnternet Spor Arkadaşlarla Vakit Geçirme Diğer

28 En başarılı olduğunuzu düşündüğünüz alan nedir? ,3 Bilgisayar- İnternet 38,8 Resim-Güzel Sanatlar 24,1 11,1 7,4 3,7 Spor El sanatları Müzik Diğer AÜ-EEYO ,5 34,6 50 Diğer 20 0 Bilgisayar- İnternet Resim-Güzel Sanatlar Spor

29 Okulda işaret diliyle iletişim AÜEEYO öğrencilerinin si, okullarında işaret diliyle iletişim kurduğu öğretmen veya okul idarecisi bulunduğunu belirtirken diğer yükseköğrenim kurumlarına devam eden öğrenciler için bu oran sadece % 3.85 dir (1 öğrenci). Çok Az Bazen

30 En beğendiğiniz örnek aldığınız kişiler AÜ-EEYO ,35 Gerçek kişi/lider 12,5 Şarkıcı, Manken, Oyuncu 19, Meslek Sporcu Gerçek Olmayan Kişiler Yok Diğer 10 61,54 0 Gerçek kişiler/liderler Şarkıcı, Manken, Oyuncu Meslek Sporcu Gerçek Olmayan Kişiler Yok

31 Okul bittikten sonra ne yapmayı düşünüyorsunuz? Diğer AÜ-EEYO

32 Üniversiteye girmeden önce size üniversite hakkında bilgi verildi mi? 16,07 bilgi verildi bilgi verilmedi 83,92

33 Üniversiteye girmeden önce özel hazırlık yaptınız mı? 55,36 44,64 Özel Hazırlık Yapmış Özel Hazırlık Yapmamış AÜ-EEYO 70,83 Özel Hazırlık Yapmış Diğer Özel Hazırlık Yapmamış 29,17

34 Üniversite için özel hazırlık yapmayanlar neden yapmamış? Diğer veya cevap yok Maddi İm kansızlık AÜ-EEYO İ. Engelli için gidecek yer yok Diğer veya cevap yok Diğer Maddi İm kansızlık İE için Gidecek Yer Yok

35 İşitme engelli olmak neden üniversiteye girmeyi zorlaştırıyor? 5,6 5,5 22,2 38,9 Okuduklarını Anlamıyor Sınav Zor Engeli Yüzünden AÜ-EEYO TercümanOlmaması 27,8 Bilmiyor Okuduklarını Anlamıyor Sınav Zor Diğer

36 Üniversitelerde sorun yok diyenlerin oranı ,28 32,14 32,14 44,64 28,57 42,86 AÜ-EEYO 20 0 Fiziksel şartlar Yurt-barınma Sınıflardaki eğitim ortamı Eğitimciler Sınıf arkadaşları İdareciler ,5 20, , ,5 Diğer 20 0 Fiziksel şartlar Yurt-barınma Sınıflardaki eğitim ortamı Eğitimciler Sınıf arkadaşları İdareciler

37 Tablo 5. Katılımcıların Ders Gördükleri Sınıf ve Atölyelerde Karşılaştıkları En Önemli Sorunların Dağılımı, Ankara, Eskişehir, AÜEEYO Diğer YÖ Kurumları Sayı Yüzde* Sayı Yüzde* Hiçbir sorunum yok; her şey işitme engelliler için son derece uygun 56/23 41,07 24/13 54,17 Sınıf ortamları ve atölyeler aşırı gürültülü ve ses yankısını önleyecek şekilde dizayn edilmemiş 56/ /1 4,17 Sınıf ortamı ve atölyeler dersi anlatan kişiyi net takip etmemizi sağlayacak ve yazı tahtasını ile diğer görsel eğitim araçlarını rahatça takip etmemizi sağlayacak özelliklerde değil 56/ /5 20,83 - Yeterli derecede aydınlık değil; 56/4 7,14 24/1 4,17 - Doğrudan görmemizi engelleyen ara bölmeler var; 56/2 3,57 24/2 8,33 - Sınıf çok kalabalık ve biz önlerde yer bulamıyoruz; 56/4 7,14 24/3 12,5 - Sınıf kalabalık değil ama ortamda büyük bir kargaşa-düzensizlik var; bu bizim dersleri ve uygulamaları takip etmemizi engelliyor. 56/13 23,21 24/2 8,33 Atölyelerde ve uygulamalı derslerde daha fazla zorluk çekiyoruz 56/10 17,86 24/2 8,33 Sınıflarda ve teorik derslerde daha fazla zorluk çekiyoruz 56/3 5,36 24/0 0 Sınıf ve atölyelerde, o ortamın ve ortamdaki cihazların nasıl kullanılacağı konusunda yeterli yazılı bilgilendirme yok 56/5 8,93 24/2 8,33 Derslerin başlama ve bitiş zamanını haber veren zilleri duyamıyoruz ve bunu anlamamızı sağlayacak görsel uyaranlar mevcut değil. 56/6 10,71 24/2 8,33 Diğer (öğretmenler yazılı anlatmıyor, hızlı konuşuyor, bilgisayarlar virüslü) 56/2 3,57 24/2 8,33

38 Tablo 6. Katılımcıların Teorik ve Uygulamalı Derslere Giren Eğitimcilerle Yaşadıkları Sorunların Dağılımı, Ankara, Eskişehir, AÜEEYO Diğer YÖ Kurumları Sayı Yüzde* Sayı Yüzde* Hiçbir sorunum yok; bana her konuda yardımcı oluyorlar 56/21 37,5 24/11 45,83 İşitme engellilerin diğer öğrencilerden farklı olduklarını ve farklı gereksinimleri olduğunu bilmiyorlar. 56/12 21,43 24/5 20,83 Ders anlatırken ya da uygulamalar sırasında dudaklarını okuyarak onların konuşmalarını anlamamızı sağlayacak şekilde yüzleri bize dönük durmaya özen göstermiyorlar. 56/15 26,79 24/3 12,5 Her ders ve pratik uygulamalar hakkında yazılı materyal mevcut değil 56/5 8,93 24/4 16,67 Ders ve pratik uygulamalar sırasında ders içeriğindeki önemli noktaların - ödevlerin herkesin göreceği şekilde tahta veya diğer görsel sunum cihazlarına yazılması mümkün olmuyor. 56/4 7,14 24/10 41,67 Sınıf ve atölye ortamının dersi daha iyi anlayacak şekilde sessiz ve aydınlık olmasını sağlamaya özen göstermiyorlar. 56/9 16,07 24/3 12,5 Sınavlarda işitme engelli olduğumuz göz önüne alınarak yardımcı olanaklar sağlanmıyor. 56/2 3,57 24/1 4,17 - Daha fazla süre tanınmıyor 56/3 5,36 24/2 8,33 - Sorular işitme engellilerin daha iyi anlayacakları şekilde organize edilmiyor; 56/19 33,93 24/0 0 - Sınav süresince gereksinim duyduğumuzda ek açıklamalar yapılmıyor 56/8 14,29 24/2 8,33 Eğitimcilerimiz işaret dili bilmiyor 56/6 10,71 24/1 4,17 İşaret dilinde eğitim materyali mevcut değil 56/15 26,79 24/2 8,33 Teorik ya da uygulamalı derslerde ya da sınavlarda işaret dilinde tercüme mevcut değil 56/10 17,86 24/7 29,17 Diğer 56/5 8,93 24/3 12,5

39 Tablo 8. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin Okul İdarecileri İle Yaşadıkları Sorunların Dağılımı, Ankara, Eskişehir, AÜEEYO Diğer YÖ Kurumları Sayı Yüzde* Sayı Yüzde* Hiçbir sorunum yok; bana her konuda yardımcı oluyorlar 56/30 53,57 24/12 50 İşitme engellilerin diğer öğrencilerden farklı olduklarını ve farklı gereksinimleri olduğunu bilmiyorlar Kayıt ve her türlü idari iş için mutlaka ailemden ya da arkadaşlarımdan (konuşabilen ve işaret dili bilen) birisi yardımcı oluyor; idari işlerimi tek başıma halledemiyorum. 56/10 17,85 24/2 8,33 56/5 8,93 24/7 29,17 İdari konularda yeterli yazılı bilgilendirme mevcut değil. 56/6 10,71 24/4 16,67 Hiçbir şekilde işaret dilinde bilgilendirme mevcut değil. 56/2 3,57 24/8 33,33 Diğer 56/1 1,79 24/0 0

40 RAPOR

41 EŞİTLİK: Bu rapor çerçevesinde, İYE lerin yükseköğretim olanaklarını daha etkin ve verimli olarak kullanabilmeleri için ilk gereksinim, şüphesiz ki, söz konusu kurumların her basamaktaki idarecilerinde ve eğitimcilerinde eşitlik anlayışının yerleşmiş olmasıdır. Eşitlik prensibi üniversite politikasının temel bir parçası olmalıdır. Komesaroff (2005) bu anlayışın varlığının Avustralya yükseköğretim sisteminde yarattığı köklü değişikliği net olarak ortaya koymaktadır. Eşitlik prensibi sadece çoğunluğu oluşturan ve bu nedenle normal olarak tanımlanan vatandaşlar arasında sosyal sınıf ya da diğer bir ekonomik veya sosyo-politik nedenden dolayı fark yaratmama anlamına gelmemeli ve aynı zamanda ülkemizin bir vatandaşı olarak doğan yetersizlikten etkilenmiş bireyler için de geçerli olmalıdır.

42 Saygı: Saygıyı iki ayrı alt başlıkta ele almak gerekir 1) Eşitlik kavramı çerçevesinde onların da birer vatandaşa olduğu gerçeği ve bu vatandaşlarımızın, kendilerinin ve ailelerinin ellerinde olmayan bir doğal durumun sonucu olarak işitme organlarını bizler gibi kullanamıyor olduklarıdır. Bu bağlamda, hangi iletişim yöntemini ve dili kullanıyor olurlarsa olsunlar, her vatandaş gibi saygıyı hak ederler. 2) İşitme organını kullanamıyor olma doğal durumunun, sonraki sonuçları na saygı! - İşaret dili kullanma - Farklı kültürel değerler - Hayata ve çevreye dair bilgi dağarcığının darlığı - Okuma-yazma sorunları -

43 Özel eğitim gereksinimi: * Çocuğun özelliğine göre özel eğitim! = FİTYE ler için işaret dili merkezli özel eğitim ve okul öncesi özel eğitim Okuma yazma için özel eğitim yöntemi ve müfredat geliştirilmesi Cued speech Özel eğitim okulları için özel müfredat İşaret dilinde üniversite hazırlık kursları

44 Eğitim desteği gereksinimi: a) Eğitim ortamlarında işaret dili tercümanı (İDİT) bulundurulması. a) Kaynaştırma meslek liseleri b) Üniversiteler c). b) Ders notlarının temini ve not alıcı öğrenci arkadaşların ( body ) sağlanması. c) Yardım servisleri: a) ME ilk ve orta öğretimde: b) Üniversitelerde: Engelsiz Üniversite birimleri

45 Sivil Toplumla Birlikte Çalışma:

46 FİTYE Örnek Öğrenciler, Model Kişiler ve Liderler Yetiştirme: FİTYE üniversite mezunları CODA lar İşaret dili bilen AÜEEYO mezunları Çekim merkezleri

47 Çevre ve Yaşam ile İlgili Genel Kültür ve Bilgi Düzeyini Geliştirecek Faaliyetleri Destekleme: TRT başta olmak üzere TV kanallarında yayınlanan her tür programın belli bir kısmında TİD de yayın yapılmasının sağlanması; Bütün kamu kuruluşları verdikleri hizmetlerin işaret dili sunumlarını hazırlamalıdırlar; Kamu kuruluşlarında Yazılı metin servisi hizmeti; Avrupa Sağırlar Birliği (European Union of The Deaf-EUD) nin signedspeak projesine, mümkünse taraf olmak; Spreadthesign gibi projeleri desteklemek ve yaygınlaşmasını sağlamak; Alt yazılı medya programlarının yaygınlaştırılması;

48 İzolasyonla Mücadele ve Farkındalığın Arttırılması: Ülkemizdeki bütün akademik ortamlarda, her eğitim döneminde alanlarıyla ilgili bir başlık (ödev, seminer, saha veya laboratuar çalışması) engellilik bahsine ayrılmalı ve bu incelemelerde mümkün olduğunca işitme engelli lerin diğer engellilerden olan büyük farkı vurgulanmalıdır; Erken tanı konuşma engelinin gelişmesini önler; Eğer bu şans kaçırılmışsa, görsel ve uzaysal algıya dayanan işaret dili öğrenme ve eğitim için geri kalan tek şanstır. Genel olarak engellilik kavramı, işitme engeli ne özel olarak da yukarıda bahsettiğimiz iki alt başlık, ilk-ortaöğretim ders programlarında yer almalı ve başta, sağlık ve eğitim olmak üzere pek çok kurum içinde verilen meslek içi eğitim programlarına dâhil edilmelidir. İşaret dili, FİTYE ler için elzem bir iletişim yolu olmanın dışında, görsel ve bedensel yeteneklerimizi bir arada kullandığımız bir iletişim aktivitesidir. Bu bağlamda, genel okul öncesi eğitim sürecinde (kreş ve anaokullarında), tıpkı müzik ve dans gibi, bir aktivite olarak gerçekleştirilmelidir. AB ülkelerinde bu şekilde uygulamalar yapılmaktadır. Türk İşaret Dili (TİD), dünyanın en eski işaret dili ve Osmanlı saray yaşantısının önemli bir parçasıdır; bu bağlamda bir tarihi miras ve bir kültürel hazine olarak da görülmeli ve değerlendirilmelidir.

49 Doğru bilgilenme gereksinimi; Doğru Veri Kaynaklarına ve İstatistiklere Ulaşabilme: a) Her bir yetersizlik ya da engelin tıbbi tanımı esas alınarak araştırmalar yapılmalıdır (bir kişinin kendisini ya da yakınını bir yetisinde engelli kabul edip etmediği kavramı çok farklı şekillerde yanlış sonuç verebilir; örneğin evdeki işitme engelli dedesini sadece yaşlı ama engelli değil diye düşünebilir; ileri derecede işitme konuşma engelli bir kişi sadece dilsiz olarak bildirilebilir ya da öğrenme geriliğinden dolayı daha farklı gruplarda ifade edilebilir),

50 b) Ülkemizdeki bürokratik süreçlerde kullanılan o engelle ilişkili kıstaslar ve fonksiyonel derecelendirme sistemi (en azından bürokatik süreçlerde karar verici olan cut-off (=kesim) noktaları araştırmalarda mutlaka yer almalıdır). Sorun tek taraflı mı yoksa iki kulağı da içine alıyor mu? Her bir kulak için işitme kaybının derecesi (odyolojik kıstaslar esas alınmalı ve odyolojik kıstasların çocuk ve erişkin için farklılık gösterdiği de unutulmamalıdır) Sorunun başlangıç yaşı nedir? Bu hususta en önemli soru, işitsel yetersizlik konuşma gelişimi başladıktan önce mi sonra mı ortaya çıktı, olmalıdır. Hangi yaşta başlarsa başlasın eşlik eden konuşma sorunu (konuşma geriliği/yokluğu, artikulasyon bozuklukları, kekemelik vb) olup olmadığı sorgulanmalıdır. İşitme engelli bireyin tercih ettiği iletişim yöntemi sorgulanmalı ve seçenekler arasına mutlaka işaret dili de dâhil edilmelidir. İşitme cihazı ve/veya koklear implant (biyonik kulak) ya da FM sistemler kullanıyor mu? Kullanıyorsa ne derece etkin kullanıyor ve faydalanma derecesi nedir? Kullanmıyorsa, neden kullanmıyor? Eşlik eden diğer engeller in derecesi (varsa öğrenme güçlükleri ve psikolojik sorunlar dahil)

51 SOMUT ÖNERİLER

52 Öğretmenlere öneriler Sınıfta nasıl davranmalı Sınıf şartları nasıl olmalı Öğrencilere öneriler Üniversite öğrenci adayların Üniversite öğrencilerine İdarecilere öneriler işitme engellilerin beklentileri Yükseköğrenim ortamı nasıl olmalı Akustik ortamlar

53 EKLER

54 Türk İşaret Dili İşitme Engelliler Özel Eğitim Tarihi Yenidoğan İşitme Tarama Projesi Engellilerin Yasal Hakları İşitme Engellilerin Yükseköğrenim Olanaklarının Geliştirilmesinde Spor Alanlarının Rolü Çocuklarda işitme Kaybı - Lisan ve Konuşmaya etkisi Rehabilitasyon İşitme kaybının erken tanısının önemi İşitme cihazı nasıl verilir ve nasıl kullanılmalıdır? Sınıf ortamlarında dikkat edilmesi gereken hususlar FM sistemler

55 MODEL ÖNERİSİ

56 İlk adım MEB ve TDK, TİD eğitim programı hazırlanması sürecini en kısa sürede çözmelidir! İşitme engelliler ilk-orta öğretim kurumlarına ve üniversitelere İDİT alınmalıdır. Bütün işitme engelli öğrenciler saptanarak not temini sorunu çözülmeli ve uyum çalışmaları yapılmalıdır. İşitme engelliler Milli Federasyonu başta olmak üzere İŞSTÖ ile birlikte çalışacak bir yapılanma gerçekleştirilmelidir. MEB, Sağlık Bakanlığı, ÖZİDA ve YÖK-üniversiteler arasında engellik bilgilerinin paylaşımı gerçekleştirilmelidir.

57 İlk adım + MEB ve TDK, TİD eğitim programı hazırlanması sürecini en kısa sürede çözmelidir! İşitme engelliler ilk-orta öğretim kurumlarına ve üniversitelere İDİT alınmalıdır. MEB okullarında ve üniversitelerde birinci basamak TİD eğitimi başlamalıdır; İDİT ler bunu çalıştıkları kurumlarda gerçekleştirmelidirler; Üniversitelerde eğitim fakültelerinde özel eğitim bölümlerinde mecburi olarak, diğer bölümlerde ise seçmeli olarak TİD eğitimi verilmelidir; Diğer fakültelerde TİD kursları düzenlenmelidir. FİTYE ve hatta İYE lise öğrencileri için TİD de kurslar ve üniversiteye yönelik bilgilendirme programları düzenlenmelidir;

58 İlk adım ++ Eğitimcilere ve idarecilere yönelik farkındalık eğitimleri verilmelidir; Araştırma projelerinin bir kısmı engellilik alanına ayrılmalıdır; Kurumların fiziksel şartları düzenlenmelidir; Uyarı ve anons sistemleri Yön-bina gösterme levhaları ve yazılı bilgilendirme panoları uygun hale getirilmelidir. Genel kreşlerde işaret dili eğitim programına alınmalıdır;

59 ++ Bazı üniversiteler AÜEEYO benzeri bir yapılanmayı, işaret dili merkezli olarak planlamaya başlamalıdır: 1 yıllık işaret dili, okuma-yazma ve genel kültür-kavram bilgisi geliştirecek hazırlık sınıfı İDİT olan, not alıcı sorunu çözülmüş, fiziksel ortamları uygun, FM vb özel cihazlara haiz ve birinci basamak TİD eğitimi ve farkındalık konusunda meslek için eğitimi almış idareci ve akademisyenlerin çalıştığı ön-lisans ve lisans programları Bilgisayar Spor Teknik ve mesleki eğitim

60 ++ Bu okullara alan mezunu İDİT, CODA ve FİTYE/İYE ler okutman, uzman veya kanunla belirlenecek özel bir kadro tanımıyla alınmalıdır. Bu akademik yapılanma için (geçici bir süreyle de olsa) mevzuatta var olan KPDS, ALES vb şartlar aranmamalıdır.

61 ++ Oluşturulacak sistem uzaktan eğitim olanaklarıyla desteklenmelidir; bu şekilde diğer üniversitelerdeki işitme engellilere de hizmet sağlanmış olacağı gibi ve okullara gelemeyecek durumdaki diğer yetersizlikten etkilenmiş bireylere de eğitim olanağı sağlanmış olacaktır. Üniversite giriş sınav sistemi bu okullar için basitleştirilmeli ve genel anlamda da işitme engellilerin sınav sistemi revizyona tabi tutulmalıdır; sınavlarında mutlaka İDİT olmalı ve ayrı ortamlarda, daha uzun bir süre içinde yapılmalıdır.

62 Ayrıca; Engelli meslek kotaları, engelliler arasında da oransal olarak paylaştırılmalıdır; bu şekilde işitme engellilerin mevcut dezavantajlarının büyümesi önlenecektir; İşitme engelliler için mutlaka mezuniyet öncesi iş bulma iş hayatına uyum kursları düzenlenmelidir; İşitme engelliler için İŞKUR vb kurumlarda özel birimler kurulmalı ve iş görüşmelerine giderken İDİT temin edilmelidir;