Aklı olan bu devirde sanayiye girmez mi? Sanayi stratejisi nasıl yapılır? Rekabet politikasının rolü nedir?

Transkript

1 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Aklı olan bu devirde sanayiye girmez mi? Sanayi stratejisi nasıl yapılır? Rekabet politikasının rolü nedir? Güven Sak 23 Mart 2011, Ankara

2 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 2 Çerçeve Sanayi neden önemlidir? Türkiye de sanayisizleşme riski Sanayi stratejisine nasıl yaklaşabiliriz? Çeşitlilik ve sofistikasyon Türkiye nin performansı Farklı bölgeler, farklı öncelikler? Rekabet politikasının yeri Sanayi stratejisinin unsurları ve rekabet politikası Rekabet savunuculuğunun artan önemi

3 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 3 Ekonomik büyüme ve verimlilik artışları 101 Ekonomi nasıl büyür? Nüfus artışı İşgücüne katılımda artış İşgücü verimliliğinde artış İşgücü verimliliği nasıl artar? Verimli sektörlerin istihdamdaki payının artışı Sektörlerin verimlilik düzeyinin artışı

4 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 4 Sanayi neden önemli? Çünkü ekonomide orta vadede sürdürülebilir verimlilik artışının motoru sanayileşme AGR Tarım WRT Toptan ve perakende ticaret MIN Madencilik TSC Ulaştırma ve telekom MAN İmalat sanayii FIRE Finans ve profesyonel hizmetleri PU Kamu altyapı hizmetleri CSPSGS Kamu hizmetleri CON İnşaat

5 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 5 Türkiye bugüne kadar verimliliği yüksek olan sanayi sektöründe istihdamı artırarak toplam verimliliğini artırdı AGR Tarım WRT Toptan ve perakende ticaret MIN Madencilik TSC Ulaştırma ve telekom MAN İmalat sanayii FIRE Finans ve profesyonel hizmetleri PU Kamu altyapı hizmetleri CSPSGS Kamu hizmetleri CON İnşaat

6 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 6 Bu verimlilik artışının ana kaynağı olan kentleşme sürecinin sonuna geldik Şehirde yaşayan nüfusun toplam nüfus içindeki payı (%), Türkiye İtalya Yunanistan Güney Kore İspanya İspanya Türkiye İtalya Güney Kore Yunanistan

7 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 7 Şimdi ise sanayi sektörünün verimliliğini artırmamız lazım, ama rekabet gücünde sıkıntılar var Kaynaklara dayalı ekonomi Verimliliğe dayalı ekonomi İnovasyona dayalı ekonomi Düşük maliyetli girdiler Türkiye bu sürecin neresinde? 2009 da verimliliğe dayalıdan inovasyona dayalıya geçiş kategorisindeydik da verimliliğe dayalı kategorisine düşürüldü Rekabet gücü düşüyor Üretkenlik 2007 de dünyada 53. sıradaydık da dünyada 61. sıraya düştük Özgün değer Kaynak: Dünya Ekonomik Forumu Sanayimizin kamudan gelecek bir stratejiye ihtiyacı var!

8 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 8 Türkiye son yıllarda sanayisizleşiyor mu? Büyük sanayi grupları sanayiyi terk ediyor İSO 1000 deki sanayi gruplarının Rekabet Kurulu iznine tabi devralma işlemleri İmalat sanayii Hizmetler, enerji Giriş Çıkış İmalat sanayii Hizmetler, enerji Toplam cirosu 25 trilyonu ya da pazar payı %25 i geçen birleşme ve devralma işlemleri Rekabet Kurulu na bildirilmektedir. Kaynak: Rekabet Kurulu kararları ve TEPAV hesaplamaları

9 Sanayi ürünleri ürünler ne kadar sıradan? (aynı ürünleri ihraç eden ülke sayısı) Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 9 Sanayi stratejisine nasıl bakabiliriz? Ülkelerarası sanayi sepetlerinin çeşitlilik/sofistikasyon ilişkisi Sıradan ürün ihraç eden çeşitliliği düşük ülkeler Sıradan ürün ihraç eden çeşitliliği yüksek ülkeler Ortalama: 1,868 Ortalama: 91,4 Sıradan olmayan ürün ihraç eden çeşitliliği düşük ülkeler Sıradan olmayan ürün ihraç eden çeşitliliği yüksek ülkeler Sanayi ürün çeşitliliği (ihraç edilen ürün sayısı) Kaynak: Harvard CID, UN COMTRADE

10 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 10 Uzun vadede çeşitlilik artarken, sofistikasyon performansımız dünyadan ayrışmıyor Kaynak: Harvard CID, UN COMTRADE, TEPAV hesapları

11 Kişi başına gelir (log - PPP) Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 11 Bu çeşitlilikle Türkiye daha zengin olmalı, demek ki sofistikasyon düzeyimiz sorunlu Ürün çeşitliliği düzeyi (ln) Kaynak: Harvard CID, UN COMTRADE,

12 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 12 Çeşitlilik neden önemlidir? Zenginleşmenin yolu sektörlerden çıkmak değil, yeni sektörlere girebilmek Zengin ülkeler her şeyi üretebiliyorlar, ama aynı zamanda daha sofistike (sadece zengin ülkelerin üretebildiği) ürünleri de üretebiliyorlar Zengin olmak, aynı zamanda kendine özgü ürünleri de olmak demek. Ekonomi karmaşıklaştıkça meseleye bölgesel bazda bakmak giderek daha önem kazanıyor Her bölgenin yetkinliklerini arttırması, ne yöne doğru çeşitleneceğini belirlemesi gerekiyor.

13 İhraç edilen ürünler ne kadar sıradan? (aynı ürünleri ihraç eden il sayısı) Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 13 Çeşitlilik ve sofistikasyonda bölgesel farklılıklar: Bazı illerimiz çeşitli, bazıları ancak 1-2 üründe rekabetçi Diversity and average ubiquity of Turkey's cities ARDAHAN TUNCELİ IĞDIR BİNGÖL BAYBURT AĞRI HAKKARİ GÜMÜŞHANE MUŞ SİİRT BİTLİS ERZİNCAN ŞIRNAK ARTVİN KARS RİZE ADIYAMAN BATMAN SİNOP NİĞDE BARTIN KARABÜK KASTAMONU VAN ERZURUM GİRESUN KIRŞEHİR AKSARAY KİLİS AMASYA MARDİN DİYARBAKIR ELAZIĞ BURDUR NEVŞEHİR ŞANLIURFA KARAMAN OSMANİYE ORDU TOKAT SİVAS DÜZCE ÇANKIRI EDİRNE ÇANAKKALE MUĞLA YOZGAT ISPARTA ZONGULDAK BOLU MALATYA KIRIKKALE UŞAK KAHRAMANMARAŞ AFYON TRABZON YALOVAKÜTAHYA HATAY ÇORUM KIRKLARELİ AYDIN BİLECİK ANTALYA DENİZLİ SAMSUN İÇEL BALIKESİR SAKARYA ESKİŞEHİR KAYSERİ MANİSA GAZİANTEP TEKİRDAĞ ADANA KONYA KOCAELİ BURSA ANKARAİZMİR İSTANBUL k0 (diversification) İhracat çeşitliliği (ihraç edilen ürün sayısı) Kaynak: TOBB Sanayi veritabanı TEPAV hesapları

14 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 14 Sanayi stratejisinin unsurları Sanayi stratejisi Çeşitlenmeye yönelik politikalar Yenilikçi faaliyetlerin teşvik edilmesi Koordinasyon aksaklıklarının giderilmesi Rekabet gücünü geliştirmeye yönelik politikalar İkinci nesil reformlar: İşgücü piyasaları, meslek eğitimi, üniversite, yargı, kamu yönetimi, sağlık

15 Mevcut imkan setiyle yeni ürün üretmek ne kadar mümkün? Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 15 Bu unsurları illerimizde önceliklendirebilir miyiz? Yüksek Tutumlu devlet yardımları: Mevcut aktivitelere yakın yeni girişimleri teşvik Genel rekabet gücü politikası Düşük Cömert devlet yardımları: Her alanda yeni girişimler teşvik Belirli alanlara Rekabet gücü politikası Düşük Yüksek İhracat ne kadar sofistike?

16 Mevcut imkan setiyle yeni ürün üretmek ne kadar mümkün? Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 16 Farklı iller farklı öncelikler Strategic Matrix Turkey 2009 İllerimizin sanayi stratejisi önceliklerine göre konumları (2009) Tutumlu devlet yardımları RİZE İSTANBUL İZMİR ANKARA ADANA KONYA TEKİRDAĞ KOCAELİ ANTALYA MERSİN KAYSERİ GAZİANTEP MANİSA ESKİŞEHİR DENİZLİ BURSA ÇORUM SAMSUN NEVŞEHİR BALIKESİR AYDIN KIRKLARELİ HATAY DÜZCE YALOVA ÇANAKKALE AFYONKARAHİSAR MALATYA KAHRAMANMARAŞ ARTVİN AKSARAY ISPARTA IĞDIR BOLUUŞAK ŞIRNAK BARTIN NİĞDE OSMANİYE SİVAS VAN HAKKARİYOZGAT ERZURUM KIRŞEHİR ŞANLIURFA TOKAT ÇANKIRI KÜTAHYA AMASYA DİYARBAKIR SAKARYA KASTAMONU EDİRNE ORDUTRABZON MARDİN ZONGULDAK KİLİS MUĞLA KARAMAN BİLECİK KIRIKKALE SİNOP ELAZIĞ GİRESUN BATMAN AĞRI ERZİNCAN SİİRT Cömert devlet yardımları MUŞ BURDUR Genel rekabet gücü politikası Belirli alanlarda rekabet gücü politikası ADIYAMAN KARABÜK KARS GÜMÜŞHANE Export Basket Sophistication (lnexpy) Sanayi ürünleri ne kadar sofistike?

17 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 17 Sanayi stratejisi bir süreçtir Kamu özel sektör diyalogunun sürdürülmesi Hata yapmama değil, hataları çabuk düzeltme kapasitesi Bağlayıcı kısıtları gidermeye yönelik reformlara öncelik verilmesi Kamu özel sektör diyalogunun çıktıları Eğer reformlar politik açıdan zorsa, kurumsal kapasitenin halen gelişmiş olduğu alanlara odaklanılması Başarılı kamu kurumları itici güç olabilir

18 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 18 Bu süreç içinde, kurumsal kapasitesi yüksek Rekabet Kurumu na önemli bir rol düşüyor Sanayi stratejisi Çeşitlenmeye yönelik politikalar Giriş engellerinin azaltılması Dağıtım ağları ve ithalatın önündeki engellerin azaltılması Kamu alımlarında rekabet Rekabet gücünü geliştirmeye yönelik politikalar Altyapı sektörlerinde maliyetlerin düşürülmesi Profesyonel hizmetlerde rekabet Etkin bir perakende sektörü

19 Türkiye Lüksemburg Kanada Norveç Çek Cumhuriyeti Avusturalya ABD Yeni Zelanda Belçika Avusturya İzlanda Portekiz Danimarka İspanya Macaristan Hollanda İsviçre Almanya Finlandiya İrlanda Slovakya Polonya Güney Kore İngiltere İsveç Fransa Japonya İtalya Yunanistan Meksika Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 19 Sivil havacılığın rekabete açılmasındaki başarı neden genişbant Internet hizmetlerinde sağlanamadı? Ortalama aylık ücret (ABD doları, PPP) 700,00 600,00 500,00 400,00 300,00 200,00 100,00 0, kbit/s kbit/s to kbit/s

20 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 20 Rekabet savunuculuğunun önemi daha da artacak Kanun uygulama (law enforcement) yerine politika yapıcılığı (policy-making) perspektifi Rekabet savunuculuğu Rekabet Kurumu nun görevi sadece 4, 6 ve 7. maddeler değildir. Birçok kamu uygulaması ya da düzenlemesi de en az özel teşebbüslerin eylemleri kadar rekabeti olumsuz etkiyelebilir Diğer kamu kuruluşları ve özel sektör ile diyalogun önemlidir. Re-aktif yaklaşım Özelleştirme görüşleri Kanun ve düzenlemelere verilen görüşler Pro-aktif yaklaşım? Rekabet Mektubu önemli bir adım oldu. Şimdi Rekabet Raporu?

21 Sanayi Stratejisi ve Rekabet Politikası Slide 21 Rekabet Raporu Yıllık tematik ya da sektörel bir rekabet savunuculuğu girişimi Diyalog ve farkındalık oluşturulmasının önemi Rekabet Kurumu nun sektörel tecrübesinin hukuk uygulayıcılığından politika yapıcılığına aktarılması Bazı başlık önerileri Lojistik Sektöründe Rekabet Genişbant Internet Hizmetlerinde Rekabet Profesyonel Mesleklerde Rekabet Rekabet Kurulu Sektörel düzenleyici ilişkileri: olumlu ve olumsuz tecrübeler Kurul un Rekabeti Tesis Kararlarının Etki Analizi

22 Sanayi Stratejisi ve Teşvik Sistemi Tasarımı Sonuç Sanayi büyüme için önemlidir Sanayisizleşme riskiyle karşı karşıyayız Sanayi stratejisi değil sanayi stratejileri Sektörel ve bölgesel ayrım Rekabet politikası değil, rekabet politikaları Rekabet savunuculuğunun artan önemi