6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi. Ders içeriği (6. Hafta)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi. Ders içeriği (6. Hafta)"

Özgür Dilara Birsen
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi Ders içeriği (6. Hafta)

2 Tüketici Dengesi Kardinal fayda kuramını savunan ekonomistler: mal ve hizmetlerin faydası «until» olarak isimlendirdikleri bir birimle ölçebileceklerini savunurlar. Buna göre fayda kişiden kişiye değişmeyen objektif bir kavramdır. Azalan marjinal fayda ilkesi: Toplam fayda maksimum olduğunda, marjinal fayda sıfırdır. Eş marjinal fayda ilkesi: Tüketici dengesinin sağlanması için ona maksimum faydayı sağlayacak bileşimler nasıl belirlenir? Bu sorunun cevabını bulmak için bazı varsayımları dikkate almak gerekir

3 Söz konusu dönem içinde tüketici geliri değişmemektedir. Mal ve hizmet fiyatları sabittir. Tüketici her mal ve hizmetin faydasını bilmektedir. Tüm mal ve hizmetler için azalan marjinal fayda ilkesi geçerlidir.

Toplam faydaya ilave edilen her birimin faydası giderek azalmaktadır. Her ilave çikolatanın sağladığı ek faydanın azalmasına azalan marjinal fayda denir.

4 Toplam faydaya ilave edilen her birimin faydası giderek azalmaktadır. Her ilave çikolatanın sağladığı ek faydanın azalmasına azalan marjinal fayda denir. Günlük yenen çikolata sayısı Azalan Marjinal Fayda Yasası (HATIRLATMA) Toplam Fayda Marjinal Fayda (19-10) (27-19)

5 Bu varsayım altında, tüketici dengesinin sağlanması için, tüketicinin elindeki parayı çeşitli mal ve hizmetler arasında bunların marjinal faydalarının eşitleneceği biçimde dağıtması gerekmektedir. bu şekilde tüketicinin çeşitli mallar için harcadığı son para miktarının sağladığı faydalar birbirine eşit olur. Buna Eş Marjinal Fayda ilkesi adı verilir.

6 Her mala harcanan son para biriminden sağlanan marjinal fayda= MUa/Pa olarak ifade edilir. MUa : «a»malının marjinal faydası, Pa : «a» malının fiyatını, gösterir. «n» adet mal olduğunu varsayarsak; MUa/Pa=MUb/Pb=MUc/Pc= =Mun/Pn Şeklinde ifade edilir.

7 Ordinal fayda savunucuları; faydanın ölçülemeyeceğini, mal ve hizmetlerin faydaları açısından sıralanabileceğini varsaymışlardır. Aynı kalite ve miktardaki bir mal veya hizmetin bile kişiden kişiye farklılık gösterdiği dikkate alındığında, ordinal fayda görüşü daha gerçekçi kabul edilmektedir. Ordinal görüş savunucuları «Farksızlık Eğrileri Analizi» adı verilen bir yaklaşımla tüketici dengesini incelemişlerdir. Ordinal görüşe göre; tercih yapan tüketici «Homo Economicus»tur. Ekonomik araştırmalar için yaratılan bir ekonomik insan varsayımıdır.

8 Bu ekonomik insanın; çoğu aza tercih ettiği, tercihlerinde istikrarlı olduğu, piyasa ve mallar hakkında tam bir bilgiye sahip olduğu kabul edilir. Öte yandan; Homo Economicus, geliri sabit ancak gereksinimleri sınırsızdır. Bu varsayımlar içinde tüketici, piyasada çeşitli mal ve hizmetlerden satın alacağı miktarı belirlemek için çeşitli alternatifler karşısında tercih yapma durumundadır. Örneğin, belirli bir geliri olan ücretli; her gün sinemaya gitmeyi düşünse bile, zorunlu gereksinimlerini karşılamadan bu tercihini ertelemek zorunda kalacaktır. ( Tüketici dengesi farksızlık eğrileri ile analiz edilir).

9 Farksızlık eğrileri Farksızlık eğrileri; tüketiciye aynı tatmini sağlayan farklı mal tüketim bileşimlerinin geometrik yeridir. Tüketici davranışlarının farksızlık eğrileri ile açıklanmasını basitleştirmek için tüketicinin iki mal karşısındaki davranışlarını ele alalım. Aynı tatmini sağlayacak olan Q1 ve Q2 gibi iki maldan değişik bileşenlerden tükettiğini varsayalım. Bileşimler Q1 Malı Q2 Malı A B C D 4 1.5

Bu eğri üzerinde her nokta iki malın farklı bileşimlerini gösterir. Tüketici bu noktaların her birinde aynı tatmini sağlar. Bu ölçülebilen bir tatmin değil karşılaştırılan bir tatmindir.

10 Bu eğri üzerinde her nokta iki malın farklı bileşimlerini gösterir. Tüketici bu noktaların her birinde aynı tatmini sağlar. Bu ölçülebilen bir tatmin değil karşılaştırılan bir tatmindir. Bu eğrinin üç temel özelliği vardır. Bunlar; a) Sol yukarıdan sağ aşağıya iner, b) Birbirlerini kesmezler c) Orjine göre dış bükeydirler. Farksızlık eğrilerinde eğim, iki mal arasındaki ikame oranını verir. Basit bir ifade ile marjinal ikame oranı (MSR): MSR=Tüketimden vazgeçilen miktar/ikame edilen miktar.

çizilemez 2) Birbirleri yerine ikamesi tam olan mallar atipik

11 İkamesi Tam ve ikamesi mümkün olmayan mallar Farksızlık eğrilerinin üç özel durum gösterir: 1) tamamlayıcı mallar için çizilemez 2) Birbirleri yerine ikamesi tam olan mallar atipik şekilde çizilebilir 3) ikame olanağı bulunmayan mallar atipik şekilde çizilebilir.

12 Sınırlı geliri olan tüketicinin, veri piyasa fiyatları ile hangi maldan, ne miktarda alacağını gösteren sınır; bütçe doğrusu olarak ifade edilir. En yüksek tatmin için hangi mal demetinden seçileceğini bütçe doğrusu ile farksızlık eğrilerinin yardımıyla ortaya konulabilir. Bütçe Doğrusu

Tüketici dengeye gelebilmek için «A,B,C» noktalarından birini tercih edecektir. Tüketicinin geliri bütçe doğrusuyla sınırlı olduğundan, I3 farksızlık eğrisi üzerindeki bir noktayı seçme şansı yoktur.

13 Tüketici dengeye gelebilmek için «A,B,C» noktalarından birini tercih edecektir. Tüketicinin geliri bütçe doğrusuyla sınırlı olduğundan, I3 farksızlık eğrisi üzerindeki bir noktayı seçme şansı yoktur. I1farksızlık eğrisi üzerinde «A ve B» noktaları bütçe doğrusu üzerindedir. Dolayısıyla bu noktaları seçme şansı vardır. «C» noktası «I» farksızlık eğrisiyle teğet olduğundan en yüksek fayda bu noktadadır. Her ne kadar farksızlık eğrileri orjinden uzaklaştıkça daha yüksek fayda düzeylerini gösterse de, bütçe doğrusu dışında kaldıklarından tüketici dengesini sağlamaktan uzaklaşırlar.

14 Dengesindeki değişim üç ana grupta incelenebilir. a) Zevk ve alışkanlıklardaki değişim: Tüketicilerin beğenileri sabit değildir. Zaman içinde zevk ve alışkanlıklar farklılık gösterir. Tüketici dengesindeki değişim

b) Tüketici gelirindeki değişim: fiyatlar sabit olduğu sürece, tüketici gelirindeki her artış

Bu denge noktaları birleştirildiğin de gelir tüketim eğrisi elde edilir.

gelir arttıkça her iki malın tüketimi aynı oranda artar «ii» Mallardan birinin tüketimi gelir

15 b) Tüketici gelirindeki değişim: fiyatlar sabit olduğu sürece, tüketici gelirindeki her artış yeni bir denge oluşturacaktır. Bu denge noktaları birleştirildiğin de gelir tüketim eğrisi elde edilir. Gelir tüketim eğrisi, gelirin değişmesi sonucu tüketimin hangi yöne değişeceğini de açıklar «i» gelir arttıkça her iki malın tüketimi aynı oranda artar «ii» Mallardan birinin tüketimi gelir artışı oranına göre daha az artmıştır. «iii» Gelir artışına karşın bir malın tüketiminin azalması (Düşük mallar) düşük malların söz konusu olması durumunda gelir tüketim eğrisinin döndüğü görülür.

16 c) Mal fiyatındaki değişme: mal fiyatında olan değişmelere paralel olarak, tüketicinin iki mal karşısındaki tercihi değişecektir. Bu değişim bütçe doğrusunun «Y» veya «X» eksenindeki kaymasıyla gösterilmektedir.

Benzer belgeler

FAYDANIN ÖLÇÜLEBİLİRLİK PROBLEMİ VE TERCİH SIRASININ SAPTANMASI

FAYDANIN ÖLÇÜLEBİLİRLİK PROBLEMİ VE TERCİH SIRASININ SAPTANMASI Faydanın, mal ve hizmetlerin gereksinmelerimizi karşılama özelliği olarak tanımlanmıştır.. Rasyonel hareket eden tüketicinin, kendine daha