Mezun olunca, ne yapacaksınız? Niçin, Nasıl?

Transkript

1 saglik Genetik faktorlerimiz ve Fenotipimizle ilgilidir. Mezun olunca, ne yapacaksınız? Fenotipik karakteler Niçin, Nasıl? Cevre ve Gida ile iliskilidir. Prof.Dr.Yahya DrYahya Laleli (degistirebilecegimiz yonlendirebilecegimiz sadece bu 25 faktorler Mayıs 2010vardir.) Edremit

2 Mezun olunca ne yapacaksınız? Kimlerin ailesinde zeytin varlığı var? Kaçınız kuzey ege bölgesindensiniz? Kimler Zeytincilik ilik meslek klisesinden? i Neden Zeytinciliği seçtiniz? Ben neden zeytincilik yapıyorum? ypy Jose Murinho (Inter), Louis Van Gaal (Bayern)

3

4 Genetik yapımız ile Risklerimiz ve Beslenme Rejimimiz arasında yakın bir ilişki vardır. Ne yediğimiz, ğ Ne kadar yediğimiz, Nasıl yediğimiz sağlığımızı etkileyen önemli faktörlerdendir. Nutritional Genomics : Sağlıklılığın sürdürülebilmesi ile hastalık teşekkülü arasındaki ilişkiyi moleküler belirteçler üzerinden takip eder.

5 ZENGİN POLiFENOL KAYNAĞI... En yüksek düzeyde polifenol kaynağı olarak şaraptaki resveratrol maddesi tespit edilirken bira mayası hücrelerinin ömürlerini % uzattığı belirlenmiştir. Zeytinyağında bulunan Quercetin maddesinin benzer etkiyi gösterdiği saptanmıştır. Nature on 24 August The study was jointly carried out by scientists from the Harvard Medical School and BIOMOL Research Laboratories

6 Vücut Salgıları l Kuramı ve Baharat Gereksinimi Yiyeceklerin özellikleri üstüne Galenos un II.yüzyılda yazdığı (Andrew Dalby, Bizansın DamakTadı) kitabında: 1. Kuram: Vücut Salgıları Hekim beslenme uzmanı ya da kendi reçetesini kendisi yazan kişinin hedefi, vücut salgılarını dengelemek ve dengede tutmaktır. Bireyin yaradılışını doğru teşhis etmeli ve yiyeceklerin beslenme özelliklerini bilmelidir. 2.Kuram: Yiyeceklerin Gücü Her besin maddesinin gücü belli olduktan sonra, amacı hem yeterince beslemek, hem vücut salgılarının ideal dengesini sağlamak olan bir dizi uygun yiyecek ve içecek salık verilebilir.

7 Asetate Stearik asit Oleik asit dönüşümüş

8 Zeytinyağı Bileşenleri, içerik olarak Alkoller Alifatik ve triterpene alkoller Sabunlaşan, Polifenoller Lipofilik fenolikler (Vitamin E, Alfa tokoferol) Hidrofilik fenolikler (Hidroksitirozol, Tirozol vb.) Steroller Beta-Sitosterol 5-Anemosterol Kampesterol Estigmasterol Δ 7 -Estigmasterol Δ 5 - Avehasterol Δ 7 --Avenasterol Pigmentler Klorofil (a ve b) ve yıkım ürünü Feofitinler Gliserid Fraksiyonu (Triaçilgliserol) Tekli doymamış çoklu doymamış (esansiyel) ve doymuş yağ asitleri. Oleik Asit Linoleik asit Linolenik asit Palmitik asit Stearik Asit Aldehidler Ketonlar : Alkoller : Asidler : Hidrokarbonlar Skualen β-karoten Likopen Aromatik Bileşikler Asit aldehid propanol 2 ve 3 sis ve trans-hekzenallar Pentan -3- on 1-penton 3-on- 1-octan-3-on on Etanol, Pentan, Hekzan Metil Propan, Metilbutan v.s. Asetik asit, Propanoik asit 2-3 Metilbutirik asit v.s. Sabunlaşmayan Non-Gliserid Fraksiyonu

9

10 Diyet Yağ Tipleri Diyet Yağlar Çok plak oluşturan Az plak oluşturan Doymuş Yağ Asitleri Doymamış Yağ Asitleri Domuz, Dana, Koyun, Kuzu Hidrojenize bitkisel yağlar Kakoa yağı, Hindistan cevizi yağı, Palmiye yağı Çoklu doymamış yağ asitleri Tekli doymamış yağ asitleri Trans yağ asitleri, Margarin Omega-6 Omega-3 Zeytinyağı, Kanola yağı, Fındık, Avokado Mısır, Safran, Ayçiçek yağı Soya fasulyesi Balık, Keten tohumu Soya fasulyesi, Deniz yosunu

11 NAME OF FAT/OIL SATURATED POLYUNSATURATED MONOUNSATURATED Linoleic Acid (Omega 6) Alpha Linolenic Acid (Omega 3) Canola Oil Hempseed Flaxseed Oil Safflower Oil trace 14 Sunflower Oil Corn Oil Olive Oil Soybean Oil Peanut Oil trace 48 Cottonseed Oil trace 19 Lard Beef Tallow Palm Oil trace 39 Butterfat Coconut Oil users.wfu.edu/clagra2/nutrition/powerpoint.ppt

12 Effect of replacing mixed fat in the average American diet with carbohydrate or various fat sources at 10% of total energy Source: Mensink et. al. Am. J. Clin. Nutr. 77:1146 (2003)

13 Zeytinyağı ve Kompleks Karbonhidrat Rejimlerinin Kan Yağlarına Etkisi.

14 High monounsaturated fatty acid diets lower both plasma cholesterol l and triacylglycerol l l concentrations ti Step I or Step II diets are for lowering blood cholesterol concentrations. The primary objective of these diets is to lower saturated fat (8 10% and <7% of energy, respectively), cholesterol (300 or 200 mg/d), and total fat (<30% of energy). Step I diet lowers total t cholesterol and LDL cholesterol by 5 7% Step II diet can lower total cholesterol and LDL cholesterol an additional 3 7% In these diets, saturated fat energy is replaced by carbohydrate, resulting in a low-fat, high-carbohydrate diet. FIGURE 3. Effects of LDL cholesterol, HDL cholesterol, and triacylglycerol (TG) concentrations on cardiovascular disease (CVD) risk reduction in response to Step II, olive oil (OO), peanut oil (PO), and peanut and peanut butter (PPB) diets (n = 22). * Significantly different from the other 3 diets, P = Values are least squares means ±SEs. American Journal of Clinical Nutrition, Vol. 70, No. 6, , December American Society for Clinical Nutrition

15 Types of Dietary Fat and Risk of Coronary Heart Disease: A Critical Review Fig. 2. Effects of lauric (12:0), myristic (14:0), palmitic (16:0), elaidic (trans 18:1), stearic (18:0), oleic (cis 18:1), and linoleic (18:2n 6) acids ontotal cholesterol (TC), LDL cholesterol (LDL C) and HDL cholesterol (HDL C). (Reproduced from [15] with permission of the American Society for Clinical Nutrition.) Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5 19 (2001)

16 YAĞLARDA TRANS YAĞ ASİDİ İÇERİĞİ TİPİ ZEYTİNYAĞI KANOLA YAĞI AY ÇİÇEK YAĞI Toplam SFA (g/100g g food) Toplam MUFA (g/100g food) Toplam PUFA (g/100g g food) Linolenik asit(ώ3)/linoleik asit(ώ6) 9/1 22/10 71/1 Toplam Trans FA (g/100g food) SFA = Doymuş yağ asidi MUFA =Tekli doymamış yağ asidi PUFA = Çoklu doymamış yağ asidi Trans FA = Trans yağ asitleri

17 Monounsature yağlar tansiyon regülasyonunda kolesterol ve trigliserit kontrolünde çoklu doymamışlara nazarandaha etkindir.

18

19 Yağ asitlerinin kan yağlarına etkisi. oleik asit en etkin, fakat onun hidrojenizasyonuyla oluşan transformları ise ters etkili. Journal of the American College of Nutrition, Vol. 20, No. 1, 5-19 (2001)

20 Zeytinyağında ğ yer alan Fenolik maddelerin kan şekeri, ki kan yağları, lipitler üzerine oksidatif etkisi ile antioksidan (iç/dış) düzeyine etkisi: Avrupa'nın 5 ülkesinde 6 merkezde, 200 sağlıklı erkek birey üzerinde, Fenolik madde miktarı birbirinden farklı üç tip zeytinyağından, her deneğe rastgele ve her dönem öncesinde temizlenme süresi verilerek Her tip için elde edilen sonuçlar uygulama öncesi verileriyle mukayese edilmiştir. * Annals of Internal Medicine 2006; 145. for the EUROLIVE Study Group

21 Zeytinyağındaki Polifenollerin Kalp Hastalığı Riskleri Üzerine Etkisi* Fenol düzeyine göre bazal düzeyde meydana gelen değişim Düşük Orta Yüksek LDL HDL (-0.1 ~ 0.2) (-0.1 ~ ) (-0.1 ~ -0.02) Trigliserit mg/dl -5.8 (-10.8 ~ -0.2) -3.1 (-7.7 ~ 0.1) -4.8 (-8.5 ~ -0.2) Oksidatif biomarker mmol/mol kolesterol (-0.1 ~ 0.02) (-1.4 ~ -0.4) (-1.2 ~ -0.4) Hidroksi yağ asiti nmol/l -31 (-81 ~ 9) -37 (-86 ~ 5) -41 (83 ~ -1) Okside LDL, U/L 1.21 (-0.8 ~ 3.6) (-3.6 ~ 0.6) (-5.1 ~ -0.8) * Annals of Internal Medicine 2006:145 Zeytinyağı ihtiva ettiği Fenolik madde düzeyi ile orantılı olarak kan yağları düzeyini düşürmekte ve okside olmalarını engellemektedir.

22 Zeytin yağının antioksidan etkisi fenolik yoğunlukla ilgilidir. A ve F. Olumsuz etkili yağların oksidasyonunu engellerken, olumlu etkili yağlar yükselir. B ve C. Serum ve idrarda mitokondri hasarı azalır. E ve D. Oksidasyonu azaltan enzimler artarken, artıranlar azalır.

23 Fenolokik duzeyleri farkli Az, orat ve yuksek 25 ml zeytin yagin agizdan yerilmesinden sonraki 6 saat icinde dolasimda olculebilen fonolik maddeler ve duzeyleri. zeytinyagin fonolik duzeyi ilebu antioksidan maddelerim kandaki duzey arasinda dogrusal iliski vardir.

24 Hipotalamus Nöropeptit-Y Adipoz Açlığı Azaltır Enerji tüketimini artırır Leptin hormonunun Başlıca yağ dokusu hücrelerinden salgılanan bir hormon olup hipotalamus düzeyinde etki ederek iştahı azaltmaktadır. Ayrıca enerji tüketimini artırarak, kilo artışına engel olmaktadır. Düşük kalorili diyet programlarında serum leptin seviyelerinde de akut azalmalar tespit edilmiştir. Leptin yağ asidi sentezinde hız sınırlayıcı bir enzim olan asetil ko-a Akarboksilaz k aktivitesi it iüzerine inhibitör etkilidir. Böylece yağ asidi ve trigliserid sentezini azaltıp, lipid oksidasyonunu artırarak yağ depolanmasını azaltır. Araştırmalar leptin hormunun bu davranışının zeytinyağı ile yapılan araştırmalarda aynı etkiyi sağladığını göstermektedir. 04/10.htm s1_04_Hassink_FDA.ppt

25 Kalori Kısıtlamasının Açlık Üzerindeki Mekanizması ortaya konulmuştur. Under normal conditions in a yeast cell, the longevity protein Sir2 uses NAD as a cofactor to produce nicotinamide, which then inhibits Sir2 in a negative feedback loop. But when the cell is exposed to environmental stresseslike calorie restriction, heat shock, or osmotic stress (top), PNC1 gets switched on. The Pnc1 protein converts nicotinamide to nicotinic acid, a molecule that has no effect on Sir2. No longer inhibited by nicotinamide, Sir2 becomes more active and yeast live longer.

26 British Naturopathic Journal, Vol. 23, No. 1, 2006

27 Salvestrols: are a new class of natural anticancer chemicals, which are found in plants and safely eaten in the diet. Initially non toxic to the body's normal cells, Salvestrols, become activated inside human cancer cells by an enzyme, CYP1B1. The activated Salvestrols, then cause the cancer cells to stop growing or die, without harming normal cells. This specificity of action is possible because CYP1B1 is an intrinsic component of cancer cells and occurs in all of the wide range of different types of cancer that have been studied to date, but is to all intents and purposes absent from normal cells. Olives are also a good source of Salvestrols. Several herbs contain appreciable levels of Salvestrols, including basil, parsley, sage, rosemary, thyme, mint, artichoke, scutellaria and the roots of milk thistle and dandelion. Un proses Olive oil often has higher levels of Salvestrols than clear oil produced using modern methods.

28 So far Dr. Sinclair i and his colleagues have shown only that t resveratrol, the chemical found in red wine, prolongs life span in yeast, a fungus, by 70 percent. But a colleague, Dr. Mark Tatar of Brown University, has shown, in a report yet to be published, that the compound has similar effects in fruit flies. The National Institute of Aging, which sponsored Dr. Sinclair's research, plans to start a mouse study later in the year. According to ''The Oxford Companion to Wine,'' pinot noir tends to have high levels of the chemical, cabernet sauvignon lower levels. l ''Wines produced d in cooler regions or areas with greater disease pressure such as Burgundy and New York often have more resveratrol,'' the book says, whereas wines from drier climates like California or Australia have less. Besides resveratrol, another class of chemical found to mimic caloric restriction is that of the flavones, found abundantly in olive oil, Dr. Howitz said.

29 Olive oil phenolics: effects on DNA oxidation and redox enzyme mrna in prostate cells Jose L. Quiles ve ark. British Journal of Nutrition (2002), 88,

30 SERBEST RADİKALLER/Oksidanlarİ HÜCRELERİN İ NORMAL FONKSİYONLARI İ ESNASINDA MEYDANA GELEN TOKSİK MOLEKÜLLERDİR. AYRICA RADYASYON, ULTRAVIOLE, VİRUSLER, HAVA KİRLİLİĞİ GİBİ ETKENLER SERBEST RADİKAL TEŞEKKÜLÜNE Ş SEBEP OLUR. Yağlar (Lipid peroksidasyonu) Yağ ğ asidleri i Fosfolipidler Trigliseridler Proteinler Nükleik Asidler (RNA, DNA)

31

32 Flavonoidler Nedir? Polifenolik maddeler ailesidir. Tabiatta 4 5,000 flavonoid vardır. Meyva, sebze tohumu çiçek ve köklerde bulunur. Bitkilerin bakteri, parazit hastalıklarına ve oksidasyona direncini sağlar. ğ Bazı flavonoidlerin renk şiddeti yüksektir.

33 HIDROKSIBENZOIK ASİTLER R 2 R 1 R 3 COOH R 4 R 1 =R 2 =R 4 =H, R 3 =OH R 2 =R 3 =R 4 =H, R 1 =OH R 1 =H, R 2 =R 3 =R 4 =OH R 1 =R 4 =H, R 2 =R 3 =OH 1 4, 2 3 p-hidroksibenzoik asit Salisilik asit Galik asit Gentisik asit

34 Polifenoller ve Izokromlarin Kardiyovaskuler Etkisi Zeytin yağındaki Fenolik maddeler veya bunların diğer fenolik maddeler (ketonlar ve aldehitler) le yaptıkları kompleksler Izokromlar hydroxytyrosol Antioksidan etki gösterirler, Serbest radikalleri temizler/süpürürler, Damaricyüzeyi kökenli olarak damargenişletirler genişletirler. Pıhtılaşmayı yavaşlatırlar. Düzeyleri ve etkinlikleri yağa bağlı olarakbüyük farklılıklargösterir gösterir, izokromlar zamanla teşekkül eder.

35 Fitosteroller (Bitkisel( steroller) ) Kolesterol kontrolü için yapılan, ikili kör toplum çalışmalarında: l Günlük 2 g fitosterol (bitkisel sterol) ya da stanol alımının, serum LDL kolesterol kl lk konsantrasyonunu % 9 14 oranında düşürdüğü görülmektedir. Zeytin yağı ğ iibi iyi bir çözünür öü ü sterol lkaynağıdır. ğ β sitosterol ( mg/kg) ve Δ 5 avenasterol (34 266mg/kg) içerir. ß sitosterol uygulaması çalışmasında prostat kanser hücrelerinin % 24 daha yavaş ürediği ve 4 kat apoptosise neden olduğu gözlemlenmiştir. ß sitosterol ün yapay ortamda kolon kanser hücreleri ve göğüs kanser hücreleri üzerine inhibisyonu hakkında raporlar bulunmaktadır. ß sitosterol

36 Zeytinyağı minor (Tali) bileşenleri ve bu bileşenlerin bilinen sağlık etkileri Hidrokarbonlar ( mg/kg) Fenantren, pyren, fluroanten gibi polisiklik aromatik hidrokarbonlar, skualen, β karoten ve likopen karotenoidlerdir. Diyetle alınan skualen kolesterol geri emilimini kontrol eder. Kan seviyesini artırmaz. Derinin fonksiyonu için koruyucu yenileyici özelliğivardır. Meme ve prostat kanserlerine karşı koruyucu etkisi bildirilmiştir. Pigmentler (Klorofiller 1 10 mg/kg, Feofitinler 0,2 24 mg/kg ) Klorofil A ve Klorofil B ve bunların oksidasyon ürünü feofitin a ve b zeytinyağına rengini verir. Aflatoksin ile oluşan DNA hasarını önlediği, karaciğer, deri ve kalın barsak kanserlerinde korunma sağladığı! Fenoller (Lipofilik ve Hidrofilik Fenoller) Tokoferoller ve tokotrienoller (E vitamini). Trombosit agregasyonunu önleyici etkisi Tromboksan B 2 salınımını azaltarak prostanoid sentezini azaltmasına bağlıdır. Reaktif oksijen salınımında, lipid peroksidasyonunda ve interleukin 1b salınımında azalma yapar. Hidroksifenoller, kaffeik asit, vanillik asit, (+) 1 asetoksipinorezinol ve oleuropein sadece iyi korunmuş erken hasat zeytinyağında yeterli miktarda bulunur. Ksantin oksidaz enzimi üzerinden anti kanseröjen etki gösterir. Uçucu Maddeler Karbonil, alkol, ester ve hidrokarbon fonksiyonel grupları içerir. Üretim esnasında ısıyla uçar. Önemli antimikrobiyal etkileri belirtilmiştir.

37 Prefer Olive Oil because An olive oil rich diet is more effective than a low fat diet in controlling and treating obesity. Moreover, it leads to longer lasting weight loss and it is easier to keep to because it tastes good. Dietary intake of olive oil polyphenols may lower the risk of reactive oxygen metabolite mediated d diseases such as some gastrointestinal i ldiseases and atherosclerosis. Olive oil hydroxytyrosol protects human erythrocytes against oxidative damage. Olive oil prevents insulin resistance and ensures better control of the glucose in the blood. Olive oil has a protective effect against some types of malignant tumors: prostate, breast, colon, squamous cell, and oesophageal. Olive oil contains antioxidants, similar to those in tea and red wine, that combat disease processes, including LDL cholesterol'ss ability to clog arteries.

38 monounsaturated fatty acids (such as those of olive oil) have been associated with greater longevity and a high h degree of protection against age-related cognitive decline in humans Volume 64, Supplement 1, October 2006, pp (9)

39 Zeytinyağının Biyolojik Önemi Hücre zar geçirgenliğini ve insülin duyarlılığını artırır, Lipit peroksidasyonunu azaltır, Inflamatuar sitokini arttırarak damar sertliğine bağlı hastalıklara karşı koruyucudur. Kan basıncının kontrolünü kolaylaştırır ve bağışıklık sistemini güçlendirir. LDL kolesterolü ve Trigliseriti,HDL kolesterolü, Doğal Siklodeksogenaz inhibitörüdür, romatizmal hastalıklar, yangıya bağlı ağrıyı, Kolorektal ve meme kanserine karşı koruyucudur, Ülser gelişimini yavaşlatır Serbest radikalleri bağlama gücü, radyasyon/güneş etkisini azaltır., Açlık genini uyarır. Sağlıklı bir uzun yaşam sağlar.

40 Zeytinyağ Sektoru İçin Neler Yapmalıyız? Üretim, tüketim dengesinin kurulması ve stok sisteminin devreye girmesi, Kaliteli üretimin arttırılması ve kaliteli üretim için üreticinin bilinçlendirilmesi, Tüm sektör bileşenlerinin yer aldığı tanıtım kampanyalarına başlanılması ve bunun sürdürülmesi, Kaliteli zeytinyağı tüketiminin özendirilmesi ile zeytinyağı ve diğer bitkisel yağlar arasındaki fiyat-değer eşitliği farklılığının tüketiciye anlatılması, Yeni nesil tüketicilerin eğitilmesi, bu konuda meslek ve meslek yüksek okullarının sayılarının arttırılması, Pirim dâhil diğer tüm destekleme ödeme uygulamalarının devam ettirilmesi ve ödemelerin önceden açıklanarak, zamanında yapılması, AB ülkeleri yanında çok düşük kalan destek miktarının yükseltilmesi, yardımların doğrudan üreticiye verilmesi ve bunun için coğrafi bilgi sisteminin (CBS) oluşturulması, Zeytinyağı tüketiminin arttırılması için, AB'de daha önce uygulanana benzer, tüketim yardımı uygulamasına ülkemizde de başlanması, Üreticilerin örgütlenme oranının arttırılması, yeniliklerden daha hızlı ve zamanında yararlanmalarının sağlanması, Zeytinyağı rafinasyonunda vitamin ve antioksidanların kayıplarının azaltılması konusunda araştırmalar yapılması, Zeytinyağının insan sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini gösteren ifadelerin ürünleri üzerinde gösterilmesi için gereken kuruluşların harekete geçirilmesi, Doğru zeytin alanlarının seçilip arttırılması, zeytin yetiştirmeye uygun alanların başka amaçlarla kullanılmaması, zeytinyağı üretimini arttırarak dünyada tedarikçi değil söz sahibi ülke konumuna gelinmesi