EBU DAVUD UN MEKKELİLERE es-sünen İNİ VASFEDEN MEKTUBU

Transkript

1 الا مام رسالة أبى داود سلیمان بن الا شعاس المتوفى سنة 275 الھجریة EBU DAVUD UN MEKKELİLERE es-sünen İNİ VASFEDEN MEKTUBU Dr. Muhammed İbn Lutfî es-sabbağ Neşri el-mektebu l-islamî 3.bsk Tercüme Mehmet Emin Akın 1

2 mehmeteminakın.com

3 Hafız Abdulğanî İbn Abdilvahid el-makdis i ed-dimeşkî nin (v.600h.) Ebu l-feth Muhammed İbn Abdilbakî İbn el-battî den (v.564h.) Ebu l-fadl Ahmed İbnu l- Hasen İbn Hayrun dan (v.488), Ebu Abdillah İbn Ali es-surî den (v.441h.), Ebu l-huseyn Muhammed İbn Ahmed İbn Cemi el-ğassânî es-saydâvî den (v.402h.), Muhammed İbn Abdilaziz el-haşimî nin Ebu Davud dan rivayeti. ez-zâhiriyye Kütüphanesi: Nr.348 (eski tasnif) 3

4 بسم الله الرحمن الرحیم Ebu Davud; Süleyman İbn ul-eş as İbn İshak İbn Beşîr İbn Şeddad es-sicistanî yi duydum Mekkelilere ve diğer yerlere cevap olarak yazdığı mektuptan kendisine soruldu; o da bize uك satırları yazdırdı: Selamعn aleykum. Ben kendisinden başka ilah olmayan Allah a hamd ederek mektubuma başlarım. Ondan Rasulü ve kulu Muhammmed e (sallallahu aleyhi ve sellem) her zikredildiğinde salâtta bulunmasını dilerim. Emma ba d [bundan sonra ise]; Allah bizlere de sizlere de içinde asla hoşanılmayn bir be sonunda ikâbı (cezalandırması) bulunmayan bir afiyet versin. Biliyorum ki siz size, es-sunen adlı kitabımdaki hadisler den söz etmemi benden istediniz; acaba bu hadisler babında zikredilen en sahih hadisler midir değil midir? Ben sizin baba sorduğunuzun hepsinin üzerinde ayrıntılı olarak durdum. Bilin ki; Bu kitabımın tamamı böyledir. Ancak rivayet ettiğim bir hadisin birisi diğerinden isnâd cihetiyle daha sağlam ve sahibi diğerinden hıfz bakımından daha kadim olan iki yoldan birsiyle rivayet edilmiş olması bundan müstesnadır. Bu tarz hadislerden kitabımda on hadis bile olduğunu göremiyorum (zannetmiyorum) Her Bâb da bir veya iki hadisten fazla yazmadım. Velev ki aynı bâb da birçok sahih hadis olsa bile. Ben bununla ancak hadislerin yaranın daha çabuk elde edilmesini diledi. Eğer ben bir bâbda bir hadisin vârid oluşunu ikiden veya daha fazla vecihle rivayetini zikretmişsem; bunun da sebebi: Ancak bu hadisler konusunda ziyade kelamın edilmiş olmasındandır. Ola ki Bu hadislerden birindeki bir kelime diğerlerinde fazladır. Bazen uzun -metni olan- bir hadisi çok uzun olsa kısaltarak yazarım bunun da sebebi benim o hadisi bu uzunluğuna rağmen kendimin yazmış olmasıdır. Bu hadiste bu uzunluk sebebiyle fıkhî olan konu anlaşılamadığı için hadisi ihtisarla zikretmişimdir. Mürsek Hadişsler gelince; geçişte, Süfyan es-sevrî, Malik İbn Enes, el-evzaî gibi âlimler mürsel hadisi hüccet olarak görüyorlardı. Ancak eş-şafiî gelince mürsel hadisler hakkında konuşmaya başladı. Ondan sonra da ona bu yönteminde Ahmed İbn Hanbel ve diğer âlimler onu izledi. Allah onların cümlesinde razı olsun. Allah daha iyi bilir. 4

5 Mürsel hadislerden başka müsned hadis ve müsned olan bir hadis olmazsa mürsel ile isitdlalde bulunulur. Hâlbuki bu hadis, kuvvetli olmada muttasıl hadis gibi değildir. Tasnif ettiğim, es-sunen kitabında hadisleri metrûk olan kimseleden rivaye ettiğimi bir şey yoktur. Eğer kitabımda münker bir hadis varsa, bunun münker olduğunu beyan ettim. Bu söz konusu babda ondan başkası yoksa. Bu tür hadislerden ne İbnu l-mubarek in kitabında ve ne de Veki in kitabında çok az şey hariç bir şey vardır. Onların kitaplarında bulunan hadislerin umumu mürsel olan hadisler dir. es-sunen kitabında Malik in Muvatta sında olan salih şeyler vardır. Hakeza, Hammad İbn Seleme den ve Abdurrezzak tan da da hadisler vardır. Kitabımın, üçte birisi, onların kitaplarında bulunmayan hadislerden oluşmaktadır. Bununla Malik in, Hammad İbn Selem ve Abdurrezzak ın kitaplarını kasdediyorum. Ben bu kitabı benim nezdimde hadislerin sabit oluşuna göre yazdım (tensik ettim). Bilki; sna Nebi nin Sünnetinden birşey zikredilip de bu da benim Sunen imde yoksa, bil ki o, vahi (gevşek) bir hadistir. Ancak bu hadisin benim kitabımda ayrı bir yoldan rivayet edilmiş olması bundan müstesnadır. Ben, (Sunen imde)bütün -rivayet- yollarını tahric etmedim zira bu müteallim e zor gelir. Ben hadisleri benim kadar ayrıntılı inceleyip de tertib eden başka kimse bilmiyorum. Hasan İbnu l-hallal bu tarz dokuz yüz hadis derlemişti. Zikredildiğine göre, İbnu l-mubarek; Nebi den gelen sünnetler dokuz yüz hadistir demiştir. Bunun üzerinde kendisine şöyle denilmiş: Ebu Yusuf bunun binyüz hadis olduğunu söylüyor. İbnu l-mubarek cevaben der ki: Ebu Yusuf bu tür gevşek yani zayıf hadise benzeyen hadisleri şuradan buradan derliyor. Kitabımda şiddetli gevşek olan hadisleri beyan ettim. Bunlardan öylesi var ki senedleri sahih değildir. Hakkında hiçbir şey söylemediğim hadise gelince, bu Salih olan hadis demektir: Bunların bazıları bazılarından daha sahihtir. Eğer kitabımın benzerini bir diğeri te lif etseydi, kendi kitabım hakkında söylediğimden daha fazla -övücü- sözler söylerdim. 5

6 Kitabım öyle bir kitaptır ki; Nebi den (sallalllahu aleyhi ve selem) sahih bir senedle varid olan bir hadis olmasın ki onda bulunmasın. Ancak hadisten çıkarılan bir söz bundan müstesnadır. Bu da asla kitabımda söz konusu değildir. Ben Kur an dan sonra, kitabımdan başka insanların mutlaka öğrenmeleri gereken bir başka kitabın olduğunu bilmiyorum. Bir Kimseye benim kitabımı yazdıktan sonra, ilimde -bundan başak bir şey yazmaması ona bir zarar vermez. Bunu ise, ancak kitabıma dikkatle nazar eder onu tedebbür eder ve iyice anlarsa değerini anlar. Ancak es-sevrî, Malik ve eş-şafiî nin mesâil ine gelince bu hadisler onların mesâili nin aslını teşkil eder. Hadis yazacak olan kimsenin benim bu kitabımı yazarken sahabenin de sözlerin yazması benim hoşuma gider. Bununla beraber, Süfyan es-sevrî nin de el-cami ini yazarsa daha iyi olur. Zira o, âlimlerin yazdıkları el-cevâmi tarzındaki kitapların en güzelidir. Sunen leri hadisleri meşâhir dir ğarîb olan hadisle ihticâc da bulunulmaz. es-sunen adlı kitabıma aldığım hadislerin çoğu meşhûr hadisler dir. (Bu hadisler zaten hadis yazan kimselerin hepsinin yanında vardır. Ancak insanların hepsi bunu temyiz etme kudretine sahip değillerdir, bununla övünç duyulmasının tek sebebi de meşhûr oluşlarıdır.) Zira ğarîb olan hadis hüccet olarak gösterilemez velev ki bu; Malik in, Yahya İbn Saîd ve diğer sika olan meşhur imamların rivayetlerinden de olsa. Bir kimse, ğarîb olan hadisi hüccet olarak göstermek isterse, hemen onu ta n eden birisinin olduğunu görürsün. Bir hadis şâzz ve ğarîb olduktan sonra bunu hüccet olarak gösterenler ne kadar bunu hüccet olarak gösterirlerse göstersinler, bununla delil ikame edilemez. Ama meşhûr, sahih olan muttasıl hadislere gelince, bu hadisleri delil olarak gösterdiğinde kimse bunu sana geri çevirmez. İbrahim en-nehaî dedi ki: Alimler daha önceleri hadisin garîbinden hoşlanmazlardı Yezid İbn Habîb [*] dedi ki: Bir -yerlerde- hadis olduğunu iştiiğin bir söz duyarsan, kaybettiğin eşyanı arar gibi onu aramaya koyul. Eğer bulduğun hadis biliniyor ise onu al, bilinmiyorsa onu terk et. Benim es-sunen adlı kitabımda; mürsel ve müdelles olup da muttasıl olmayan hadisler vardır. Bunu rivayet etmemin de sebebi hadis ehlinin tamamının [*] 6

7 elinde bu manada sahih hadislerin muttasıl bir keyfiyette bulunmuş olmamasındandır. Bunun da misali; el- Hasen in [**] Cabir den [***], el-hasen in de Ebu Hureyre den (radiyallahu anhu), el-hakem in Miksem den rivayeti gibidir. el-hakem in [****] Miksem den [*****] sima yoluyla rivayet ettiği hadisler ise sadece dört hadistir. Fakat Ebu İshâk ın [******], el-haris ten [*******] onun da Ali den (radiyallahu anhu) rivayetine gelince, Ebu İshâk asla el-haris ten dört hadisten başka hadis işitmemiştir. Bunların işinde müsned olan bir tek hadis yoktur. Ancak es-sunen adlı kitabımda olanlara gelince bu tarz olan hadisler çok azdır. Sanıyorum kitabımda, el-haris el-e ver den bir tek hadis vardır, onu, onun ömrünü sonlarına doğru yazmışımdır. Bazen olur ki, bu tarz hadislerin sahih olduğunu ispat edecek bir şey bulunursa ki bu da buna hafî kalır yani fıkhedememişimdir bunun için bu hadisi yazmayı terk etmişimdir. Kimi zaman da hem yazarım hem de bunu açıklarım. Kimi zaman da bu hadisi görmemişimdir. Bazen de herhangi bir hadisi yazmayı bırakmışımdır bunun da sebebi ise, hadiste bulunan ayıplar sebebiyle bunun umum insanlara zarar vermesi endişesidir. Çünkü avam halk hadislerin bu ayıplarınının hikmetini anlayamaz da ondan. Kitabınım cüzlerine gelince; kitabım merâsil ile birlikte onsekiz cüz den oluşmaktadır. Bir cüz ü tek başına mürsel hadislerden oluşmaktadır. Nebi den (sallallahu aleyi ve sellem) rivayet edilen mürse hadislere gelince bunların sahih olmayanları olduğu gibi, başkasından müsned olarak rivayet edilen sahih muttasıl hadisler de vardır. Benim kitabımda olan hadislerin sayısı belki, dörtbin sekizyüz hadisi bulur. Altıyüz de mürsel hadis bulunmaktadır. Kim, bu hadisleri lafızlarıyla birlikte temyiz etmek istiyorsa, şuna dikkat etmesi gerekir; rivayet ettiğim bir hadis ola ki halk içinde bilinen ve meşhur olan İmamlardan gelmiştir. Fakat ben bu hadisi tercih ederken, anlamı daha çok olan lafzı içeren hadisi almışımdır ve bunu da kitabımdaki hadislerin hepsini rivayet edenden nakletmişimdir. [**] el-basrî (v.128 h.) [***] İbn Abdillah (radiyallahu anhu) [****] İbn Uteybe el-kindî (vela sebebiyle) (v.115h.) [*****] Becre veya Necre Abdullah İbn Haris İbn Nevfel in azadlı kölesidir. [******] Amr İbn Abdillah İbn Ubeyd es-sebîyî el-kufî (v.126h.) [*******] İbn Anbdillah el-hemedânî el-e verebu zuheyr el-jufî eş-şa bî ve Ali İbn u l- Medinî onun yalancı olduğunu söylemişlerdir.(dr. es-sabbağ) 7

8 Bazen öyle olur ki bir isnad varid olur, ancak bunun muttasıl olduğu bir başka hadisten anlaşılır. Hadisi ilk işiten bunun anlayamaz, ancak [farklı] hadisleri tanımış olması bundan müstesnadır. Bunun da sebebi bunu bilecek olan bilgiye sahip olmasıdır. Tıpkı İbn Cureyc den [*] rivayet edildiği gibi; Dedi ki: ez-zuhri den bana haber verildiğine göre der. Hâlbuki bunu el-bersanî İbn Cureyc den o da ez-zuhrî den rivayet etmiştir, muttasıl değildir. Biz de bu hadisi bu sebeple terk etmişizdir. Çünkü hadis aslı muttasıl değildir bunun için de sahih değildir. Bu illetli (ma lûl)bir hadistir. Bunun emsali çoktur. Bunu bilmeyen kimse de; sahih olan hadisi bırakıp da ma lûl olan hadisi rivayet etmiş der. Ben, es-sunen adlı kitabımda ahkâm dan başkasını tasnif etmediğim gibi, ez- Zuhd ve amellerin faziletleriyle ve diğer konuları içeren hadisleri kitabıma almadım. Bu dörtbin sekizyüz hadisin tamamı ahkâmla ilgilidir. Ama zühdle, amellerin faziletleriyle ve diğer hadisleri tahrîc etmedim. Allah ın selamı rahmeti ve bereketi üzerinize olsun, Allah ın salâtı ve selamı Seyyidimiz Muhammed e ve O nun âlinin üzerine olsun. Allah bize yeter O ne güzel vekîl dir. [*] Abdulmelik İbn Abdilaziz İbn Cureyc er-rumî (v.150h.) 8