BİYOÇEŞİTLİLİK ONYILI

Transkript

1 BİYOÇEŞİTLİLİK ONYILI 2010 Ekim ayında Japonya nın Nagoya kentinde gerçekleştirilen BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS) 10. Taraflar Konferansı nda yılları arasının Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Onyılı olarak ilan edilmesine karar verilmiş ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Biyoçeşitlilik Onyılı ilan edilmiştir. Sözleşme nin 10. Taraflar Toplantısında 2020 yılına kadar dünyada biyolojik çeşitlilik kaybının durdurulması temel amacıyla Biyoçeşitlilik Stratejik Planı ve kısaca Aichi Hedefleri olarak anılan 2020 Biyoçeşitlilik Hedefleri kabul edilmiştir: BİYOÇEŞİTLİLİK STRATEJİK PLANI VE AİCHİ BİYOÇEŞİTLİLİK HEDEFLERİ Doğa ile uyum içinde yaşamak Biyoçeşitlilik Stratejik Planı nın amacı, müşterek vizyon, görev ve stratejik amaçları ve tüm tarafların ve ilgi gruplarının tabana dayalı faaliyetlerine ilham verecek hedefleri ( Aichi Biyoçeşitlilik hedefleri ) içeren bir stratejik yaklaşım vasıtasıyla Sözleşme nin etkin bir şekilde uygulamasını desteklemektir. Stratejik Plan, aynı zamanda, ulusal ve bölgesel hedeflerin belirlenmesi için ve Sözleşme hükümlerinin, iş programları ve Küresel Bitki Koruma Stratejisi dahil olmak üzere Taraflar Konferansı kararlarının ve Genetik Kaynaklara Erişim ve Bunların Kullanımından Elde Edilen Faydaların Eşit ve Adil Paylaşımı Hakkında Nagoya Protokolünün uygulanmasında uyumun geliştirilmesi için esnek bir çerçeve sağlayacaktır. Plan ayrıca, ilgi gruplarının dikkatini çekme ve ilgisini uyandırma kapasitesine sahip iletişim araçlarının geliştirilmesi, böylece biyoçeşitliliğin daha kapsamlı ulusal ve bölgesel gündemlerde hakim anlayış haline getirilmesinin hızlandırılması için temel oluşturacaktır. Biyogüvenlik Protokolü için, Sözleşme için olan bu planı tamamlayacak nitelikte ayrıca bir stratejik plan onaylanmış bulunmaktadır Sözleşme metni ve özellikle Sözleşme nin üç amacı, Stratejik Plan için ana temeli sağlar. I. PLANIN GEREKÇESİ 3. Biyolojik çeşitlilik ekosistem işlevlerini destekler ve ekosistemlerin tedarik ettiği hizmetler insanların refahı için elzemdir. Gıda güvencesi, insan sağlığı, temiz hava ve su temini sağlar; yerel geçim kaynaklarına ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunur, fakirliğin azaltılması dahil olmak üzere Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşılması için vazgeçilmezdir. 4. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşme sinin üç amacı vardır: biyolojik çeşitliliğin korunması; bileşenlerinin sürdürülebilir kullanımı; ve, genetik kaynaklardan elde edilen faydaların eşit ve adil paylaşımı. Sözleşmenin 2002 yılında kabul edilen ilk Stratejik Planında, Taraflar Sözleşme nin üç amacının daha etkin ve uyumlu bir şekilde uygulama ve 1 Karar BS-V/16, ek

2 fakirliğin azaltılmasına ve dünyadaki her tür yaşamın menfaatine katkı olarak, 2010 yılına kadar, küresel, bölgesel ve ulusal seviyelerde mevcut biyoçeşitlilik kaybı hızını önemli ölçüde azaltma taahhüdünde bulunmuştur. Küresl Biyoçeşitliliğe Bakış ın (GBO-3) üçüncü baskısında, ulusal raporlardan, göstergelerden ve araştırmalardan yararlanılarak, 2010 hedeflerine doğru ilerleme değerlendirilmekte ve biyoçeşitliliğin geleceği ile ilgili senaryolar sunulmaktadır Biyoçeşitlilik hedefi pek çok seviyelerde faaliyet telkin etmiştir. Ancak, bu faaliyetler, biyoçeşitlilik üzerindeki baskıyı ele almaya yetecek düzeyde olmamıştır. Ayrıca, biyoçeşitlilik konuları kapsamlı politikalara, stratejilere, programlara ve faaliyetlere yeterince entegre edilmemiş, bundan dolayı biyoçeşitlilik kaybına neden olan faktörler önemli ölçüde azaltılmamıştır. Günümüzde, biyoçeşitlilik, ekosistem hizmetleri ve insan refahı arasındaki bağlantı kısmen anlaşılmış olsa da, biyoçeşitliliğin değeri kapsamlı politikalara ve teşvik yapılarına hala yansıtılmış durumda değildir. 6. Tarafların çoğu, mali, insan ve teknik kaynakların eksikliğini Sözleşmenin uygulanmasına kısıtlayıcı etmen olarak belirlemektedir. Sözleşme kapsamında teknoloji transferi oldukça kısıtlı durumdadır. Politika ve karar verme için gerekli bilimsel bilginin yetersizliği Sözleşme nin uygulanmasında bir diğer engeldir. Fakat, bilimsel belirsizlik eylemsizliğin özrü olarak kullanılmamalıdır Biyoçeşitlilik hedefine, en azından küresel seviyede, ulaşılamamıştır. İnsan faaliyetleri sonucunda biyoçeşitlilik üzerindeki baskı aynı kaldıkça veya yoğunluğu arttıkça, genlerin, türlerin ve ekosistemlerin çeşitliliği azalmaya devam etmektedir. 8. Ortak bilimsel fikir, mevcut eğilimlerin devam etmesi halinde, çeşitli eşik seviyeleri veya uç noktalar aşıldıkça insan toplulukları için şiddetli sonuçlar doğurma riski ile, bu yüz yıl boyunca habitat kaybının ve hızlı yok olma oranının devam edeceğini öngörmektedir. Mevcut eğilimleri tersine çevirmek için acilen faaliyete geçilmemesi halinde, biyoçeşitliliğin desteklediği, ekosistemlerden türetilen çok çeşitli hizmetler hızlı bir şekilde kaybedilecektir. En şiddetli etkiler fakirler üzerinde olsa ve bu sebeple Binyıl Kalkınma Hedeflerine ulaşma çabaları boşa gitse de, hiç kimse biyoçeşitlilik kaybının etkilerinden kurtulamayacaktır. 9. Diğer taraftan, senaryo analizleri, krizin aşılması için çok çeşitli seçenekler göstermektedir. Biyoçeşitliliği korumak ve değer vermek için belirlenmiş olan hareket, daha iyi sağlık, daha büyük gıda güvencesi ve daha az fakirlik dahil, pek çok yolla insanlara fayda sağlayacaktır. Bu, aynı zamanda, ekosistemlerin daha fazla karbon depolamasına ve yutmasına olanak sağlayarak iklim değişikliğini yavaşlatmaya, ekosistemlerin sağlığına katkıda bulunarak ve onları daha az kırılgan yaparak insanların iklim değişikliğine uyum sağlamasına yardımcı olacaktır. Biyoçeşitliliğin daha iyi korunması, böylece, küresel topluluk için riskin azaltılmasına yönelik tasarruflu ve uygun maliyetli bir yatırımdır. 10. Bu olumlu sonuca ulaşmak, bu Stratejik Planın amaçlarına yansıtılmış olan çok yönlü faaliyetleri gerektirir. Bunlar aşağıdakiler içermektedir: a. İletişim, eğitim, haberdarlık, uygun teşvik tedbirleri ve kurumsal değişim yoluyla, hükümet ve toplum içinde biyoçeşitlilikle ilgili endişelerin genel kabulü sağlanarak, üretim ve tüketim şekilleri dahil olmak üzere, biyoçeşitlilik kaybının temel nedenlerini ele alan faaliyetlerin başlatılması; b. Biyoçeşitlilik üzerindeki doğrudan baskıları azaltmak için hemen eyleme geçilmesi. Tarım, orman, balıkçılık, turizm, enerji ve diğer sektörlerin

3 taahhütleri başarı için elzem olacaktır. Biyoçeşitliliğin korunması ile diğer sosyal amaçlar arasında tercih yapma durumu olduğunda, mekansal planlama ve etkin tedbirler alma gibi yaklaşımlar kullanılarak, çatışma genellikle en az seviyeye indirilebilir. Yaşamsal ekosistemleri ve sağladıkları hizmetleri tehdit eden çoklu baskılar olduğunda, sistemi kısa vadede rahatlatmaya en uygun olan, aşırı kullanım veya kirlilik gibi baskıları azaltmak, böylece, başta iklim değişikliği olmak üzere, sistemi çizgiyi aşma noktasından bozulma durumuna (uçurumdan aşağıya) itecek daha zorlu baskıyı önlemek için acil eylem gereklidir; c. Biyoçeşitliliği ve ekosistem hizmetlerini güvence altına almak ve gerektiğinde restore etmek için doğrudan eylemlere devam edilmesi. Bir taraftan biyoçeşitlilik kaybının temel nedenlerini azaltmaya yönelik uzun vadeli faaliyetler yürürlüğe konurken, diğer taraftan, korunan alanlar, habitat restorasyonu, tür kurtarma programları ve diğer hedefli koruma müdahaleleri yoluyla, acil eylemler, kritik ekosistemler dahil olmak üzere, biyoçeşitliliği korumaya yardımcı olabilir; d. Ekosistemlerin temin ettiği hizmetlerin devamını sağlamaya ve bu hizmetlere erişimi, özellikle doğrudan bu hizmetlere bağımlı olan fakir halk için, temin etmeye yönelik çaba sarf edilmesi. Ekosistemlerin restorasyonu ve idamesi genel olarak iklim değişikliğini ele almak için uygun maliyetli bir yollar sağlar. Böylece, iklim değişikliği biyoçeşitlilik için ek bir temel tehdit olmasına rağmen, bu tehdidin ele alınması biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için pek çok fırsatın kapısını açar; e. Kapasite geliştirme; bilgi üretimi, kullanımı ve paylaşımı; ve, gerekli mali ve diğer kaynaklara erişim için destek mekanizmaların geliştirilmesi. Ulusal planlama süreçleri, biyoçeşitliliğin hakim anlayış haline getirilmesinde ve sosyal ve ekonomik gündemler için öneminin vurgulanmasında daha etkili hale getirilmelidir. Sözleşme organları, uygulamanın gözden geçirilmesinde ve Taraflara destek ve rehberlik sağlamasında daha etkili hale getirilmelidir. II. VİZYON 11. Stratejik Planın vizyonu 2050 ye kadar, biyoçeşitliliğin, ekosistem hizmetlerini idame ettirecek, sağlıklı bir dünyayı destekleyecek ve tüm insanlar için gerekli olan faydaları sağlayacak biçimde, kıymetlendirildiği, korunduğu, restore edildiği ve akıllıca kullanıldığı Doğa ile uyum içinde yaşayan bir dünya oluşturmaktır. III. STRATEJİK PLANIN ÜSTLENDİĞİ GÖREV 12. Stratejik planın görevi 2020 ye kadar ekosistemlerin dirençliliğini ve temel hizmetleri sağlamaya devam etmesini garanti altına almak, böylece, dünyada yaşam çeşitliliğini güvence altına almak, insan refahına katkıda bulunmak ve fakirliği azaltmak için biyoçeşitlilik kaybını durdurmaya yönelik etkili ve acil harekete geçmektir. Bunu sağlamak için, biyoçeşitlilik üzerindeki baskılar azaltılacak, ekosistemler restore edilecek, biyolojik kaynaklar sürdürülebilir bir şekilde kullanılacak, genetik kaynaklardan elde edilen faydalar eşit ve adil bir şekilde paylaşılacak, yeterli mali kaynaklar temin edilecek, kapasiteler geliştirilecek, biyoçeşitlilik konuları ve biyoçeşitliliğin değeri hakim anlayış haline getirilecek,

4 uygun politikalar etkili bir şekilde uygulanacak ve karar alma süreci güvenilir bilime ve ihtiyatlılık yaklaşımına dayandırılacaktır. IV. STRATEJİK AMAÇLAR VE AICHI BİYOÇEŞİTLİLİK HEDEFLERİ 13. Stratejik Plan beş stratejik amaç altında düzenlenmiş olan, 2015 veya 2020 için 20 ana başlık altında hedefleri ( Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri ) kapsamaktadır. Amaçlar ve hedefler hem (i) küresel seviyede ulaşılmak istenen büyük amaçları, hem de (ii) ulusal veya bölgesel seviyede hedefler belirlenmesi için esnek bir çerçeveyi oluşturmaktadır. Taraflar, bir taraftan küresel hedeflere ulaşılmasına ulusal katkılarını akılda tutarken, diğer taraftan, ulusal ihtiyaçlarını ve önceliklerini hesaba katarak, bu esnek çerçeve kapsamında kendi hedeflerini belirlemeye davet edilmektedir. Her ülkenin her bir küresel hedef için ulusal hedef geliştirmesi gerekmez. Bazı ülkeler, halihazırda, belli hedeflerle oluşturulan küresel eşik seviyesine ulaşmış olabilir. Bazıları için ise, hedefler ülkelerinin sahip olduğu şartlarla ilgili olmayabilir. Stratejik amaç A. Biyoçeşitliliği hükümet ve toplum içinde hakim anlayış haline getirerek, biyoçeşitlilik kaybının temel nedenlerinin ele alınması Hedef 1: En geç 2020 itibariyle, insanlar biyoçeşitliliğin değerinden ve onu korumak ve sürdürülebilir bir şekilde kullanmak için atmaları gereken adımlardan haberdardır. Hedef 2: En geç 2020 itibariyle, biyoçeşitlilik değerleri, ulusal ve yerel kalkınma ve fakirliğin azaltılması stratejilerine ve planlama süreçlerine entegre edilmiştir ve uygun olduğunda ulusal bütçeye ve raporlama sistemine dahil edilmektedir. Hedef 3: En geç 2020 itibariyle, sübvansiyonlar dahil olmak üzere, biyoçeşitliliğe zarar veren teşvikler, olumsuz etkileri en aza indirgemek veya önlemek için, ortadan kaldırılmış, aşamalı olarak azaltılmış veya düzeltilmiştir; biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı için olumlu teşvikler, ulusal sosyo-ekonomik şartlar hesaba katılarak, Sözleşme ile ve diğer ilgili uluslar arası yükümlülüklerle uyumlu ve tutarlı biçimde, geliştirilmiştir ve uygulanmaktadır. Hedef 4: En geç 2020 itibariyle, Hükümetler, iş çevreleri ve her seviyede ilgi grupları, sürdürülebilir üretime ve tüketime erişmeye yönelik adımlar atmış veya bunun için planlar uygulamıştır ve doğal kaynakların kullanım etkilerini güvenli ekolojik sınırlar içinde tutmuştur. Stratejik amaç B. Biyoçeşitlilik üzerindeki doğrudan baskıların azaltılması ve sürdürülebilir kullanımın desteklenmesi Hedef 5: 2020 itibariyle, ormanlar dahil tüm doğal habitatların kaybedilme hızı en azında yarıya indirilmiş, mümkün olduğu yerde sıfırlanmıştır ve bozulma ve parçalanma önemli ölçüde azaltılmıştır. Hedef 6: 2020 itibariyle, tüm balık ve omurgasız stokları ve sucul bitkiler, sürdürülebilir, yasaya uygun ve ekosisteme dayalı yaklaşımlar uygulanarak yönetilmekte ve hasat edilmektedir, öyle ki, aşırı balıkçılık önlenmektedir, tükenme olan tüm türler için kurtarma planları ve tedbirleri yürütülmektedir, balıkçılık tehdit altındaki türler ve hassas ekosistemler üzerinde ciddi olumsuz etkilere sahip değildir ve balıkçılığın stoklar, türler ve ekosistemler üzerindeki etkileri güvenli ekolojik sınırlar içindedir. Hedef 7: 2020 itibariyle, tarım, kültür balıkçılığı ve ormancılık uygulamalarına maruz alanlar, biyoçeşitliliğin korunması sağlanarak, sürdürülebilir bir şekilde yönetilmektedir.

5 Hedef 8: 2020 itibariyle, artık bitki besin maddesi dahil olmak üzere kirlilik, ekosistem işleyişi ve biyoçeşitlilik için zararlı olmayan seviyelere taşınmıştır. Hedef 9: 2020 itibariyle, yabancı yayılımcı türler ve giriş yolları belirlenmiş ve önceliklendirilmiştir, öncelikli olanlar kontrol altına alınmış ve önlenmiştir, girişlerini ve yerleşmelerini önlemek için giriş yollarını yönetmeye yönelik tedbirler yürürlüktedir. Hedef 10: 2015 itibariyle, iklim değişikliğinden veya okyanus asitlenmesinden etkilenen mercan resifleri ve diğer hassa ekosistemler üzerinde çoklu insan kaynaklı baskılar, bu ekosistemlerin bütünlüğünü ve işleyişini idame ettirecek ölçüde, en aza indirilmiştir. Stratejik amaç. C: Ekosistemleri, türleri ve genetik çeşitliliği güvence altına alarak biyoçeşitliliğin durumunun iyileştirilmesi Hedef 11: 2020 itibariyle, başta biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetleri açısından özel öneme sahip alanlar olmak üzere, karasal alanların ve iç su alanlarının en az %17 si ile kıyı ve deniz alanlarının %10 u, etkin ve adilane yönetilen, farklı ekolojik özellikleri temsil eden ve birbirine iyi bağlanmış korunan alanlar sistemleri ve diğer alana dayalı etkin koruma tedbirleri vasıtasıyla korunmaktadır ve daha geniş karasal ve denizel tabiat alanlarına entegre edilmiştir. Hedef 12: 2020 itibariyle, tehdit altında olduğu bilinen türlerin yok olması önlenmiştir ve başta en fazla düşüşe sahip olanlar olmak üzere bu türlerin korunma durumları iyileştirilmiş ve devamlılığı sağlanmıştır. Hedef 13: 2020 itibariyle, sosyo-ekonomik ve kültürel değere sahip diğer türler de dahil olmak üzere, kültür bitkilerinin, çiftlik hayvanlarının, evcil hayvanların ve bunların yabani akrabalarının genetik çeşitliliği idame ettirilmektedir ve genetik erozyonun an aza indirilmesine ve genetik çeşitliliğin korunmasına yönelik stratejiler geliştirilmiştir ve uygulanmaktadır. Stratejik amaç D: Herkes için biyoçeşitlilikten ve ekosistemlerden doğan faydaların çoğaltılması Hedef 14: 2020 itibariyle, suyla ilgili olanlar ve sağlığa, geçime ve refaha katkıda bulunanlar dahil, temel hizmetleri sağlayan ekosistemler, kadınların, yerli ve yerel toplulukların, fakirlerin ve savunmasızların ihtiyaçları hesaba katılarak, restore edilmiştir ve korunmaktadır. Hedef 15: 2020 itibariyle, ekosistem dirençliliği ve biyoçeşitliliğin karbon stoklarına katkısı, bozulmuş ekosistemlerin en az %15 inin restorasyonu dahil, restorasyon ve koruma yoluyla artırılmıştır, böylece, iklim değişikliği ile mücadele ve uyum ile çölleşme ile mücadeleye katkı sağlamaktadır. Hedef 16: 2015 itibariyle, Genetik Kaynaklara Erişim ve Bunların Kullanımından Doğan Faydaların Eşit ve Adil Paylaşımı Hakkında Nagoya Protokolü yürürlüğe girmiştir ve ulusal mevzuatla uyumlu bir şekilde işlevseldir. Stratejik amaç E: Katılımcı planlama, bilgi yönetimi ve kapasite geliştirme yoluyla uygulamanın geliştirilmesi Hedef 17: 2015 itibariyle, her bir Taraf ülke, etkin, katılımcı ve güncel ulusal biyoçeşitlilik stratejisi ve eylem planını geliştirmiş, politika aracı olarak onaylamış ve uygulamaya başlamıştır. Hedef 18: 2020 itibariyle, ulusal mevzuata ve ilgili uluslar arası yükümlülüklere tabi olarak, yerli ve yerel toplulukların biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili geleneksel bilgilerine, yeniliklerine ve uygulamalarına ve biyolojik kaynakların geleneksel kullanım şekline itibar edilmektedir ve bunlar tüm ilgili seviyelerde yerli ve yerel

6 toplulukların tam ve etkin katılımı ile Sözleşmenin uygulanmasına tam olarak entegre edilmiş ve yansıtılmıştır. Hedef 19: 2020 itibariyle, biyoçeşitlilik, onun değeri, işleyişi, durumu ve eğilimleri ile kaybedilmesinin sonuçlarına ilişkin bilgi, bilimsel temel ve teknolojiler geliştirilmiştir, yaygın olarak paylaşılmaktadır, transfer edilmektedir ve uygulanmaktadır. Hedef 20: En geç 2020 itibariyle, tüm kaynaklardan ve Kaynakların Harekete Geçirilmesi Stratejisinde birleştirilmiş ve kararlaştırılmış sürece uygun olarak, Biyoçeşitlilik Stratejik Planının etkin uygulanması için mali kaynakların harekete geçirilmesi, mevcut seviyeye göre önemli ölçüde artırılmalıdır. Bu hedef, Taraf ülkeler tarafından geliştirilecek ve raporlanacak kaynak ihtiyacı değerlendirmelerine bağlı değişikliklere tabi olacaktır. V. UYGULAMA, İZLEME, GÖZDEN GEÇİRME VE DEĞERLENDİRME 14. Uygulama yöntemleri: Stratejik Plan, bölgesel ve küresel seviyelerde destekleyici eylemlerle birlikte, öncelikli olarak ulusal ve alt ulusal seviyedeki faaliyetler vasıtasıyla uygulanacaktır. Bu Stratejik Planın uygulanma yöntemleri, Sözleşmenin 20. Maddesi hesaba katılarak, Sözleşme altındaki ilgili yükümlülüklere uygun olarak mali kaynakların tedarik edilmesini içerecektir. Stratejik Plan ulusal ve bölgesel hedeflerin belirlenmesi için esnek bir çerçeve sunar. Ulusal Biyoçeşitlilik Stratejileri ve Eylem Planları, ulusal hedefler de dahil, Stratejik Planın ulusal koşullara aktarılması ve biyoçeşitliliğin hükümetin ve toplumun tüm sektörlerine entegrasyonu için anahtar araçlardır. Tüm ilgi gruplarının katılımı, uygulamanın her seviyesinde, desteklenmeli ve kolaylaştırılmalıdır. Yerel seviyede Stratejik Planın uygulanmasına katkı sağlayan yerli ve yerel topluluk girişimleri ve faaliyetleri desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Uygulama yöntemleri ulusal ihtiyaçlara ve koşullara göre ülkeden ülkeye farklılık gösterebilir. Bununla beraber, ülkeler, uygun uygulama yöntemleri belirlerken birbirinin deneyimlerinden yararlanmalıdır. İdari Sekreteryanın Biyoçeşitlilik Stratejik Planı hakkında hazırladığı belgede, bu anlayışla, olası uygulama yöntemleri örnekleri sunmaktadır: geçici teknik gerekçe, olası göstergeler ve Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri için önerilen aşamalar 2. Uygulamanın, Genetik Kaynaklara Erişim ve Bu Kaynakların Kullanımından Doğan Faydaların Eşit ve Adil Paylaşımı Hakkında Nagoya Protokolü ve genetik kaynakların kullanımından doğan faydaların eşit ve adil paylaşımına olanak sağlayacak uluslar arası erişim ve yarar paylaşımı rejiminin diğer unsurları ile daha fazla destekleneceği tahmin edilmektedir İş Programı: Sözleşme nin tematik iş programları şunlardır: iç su biyoçeşitliliği, kıyı ve deniz biyoçeşitliliği, tarımsal biyoçeşitlilik, orman biyoçeşitliliği, kurak ve yarınemli alanların biyoçeşitliliği, dağ biyoçeşitliliği ve ada biyoçeşitliliği. Çeşitli kesişen konularla birlikte 4, bu iş programları Stratejik Planın uygulanmasında detaylı bir rehberlik sağlar ve aynı zamanda kalkınma ve fakirliğin azaltılmasına katkı sağlayabilir. Bunlar, ulusal biyoçeşitlilik stratejilerinin ve eylem planlarının güncelleştirilmesinde dikkate alınacak anahtar araçlardır. 2 Onaylanan hedefler ve Karar X/2 ile uyumlu olarak güncelleştirilmiş belge UNEP/CBD/COP/10/27/Add.1. olarak mevcuttur. 3 Uluslararası erişim ve yarar paylaşımı rejimi, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi, Genetik Kaynaklara Erişim ve Bu Kaynakların Kullanımından Doğan Faydaların Eşit ve Adil Paylaşımı Hakkında Protokol ile bunları tamamlayıcı, Gıda ve Tarım için Bitki Genetik Kaynakları Uluslar arası Antlaşması, Genetik Kaynaklara Erişim ve Bu Kaynakların Kullanımından Doğan Faydaların Eşit ve Adil Paylaşımı Hakkında Bonn Rehberi gibi diğer araçlardan oluşmaktadır (karar X/1, giriş). 4 Programların ve girişimlerin tam listesi adresinde mevcuttur.

7 16. Örneğin, Tarafların Devlet Başkanlarının, Hükümetlerinin ve parlamenterlerinin biyoçeşitliliğin ve ekosistem hizmetlerinin değerini anlamalarını sağlamak için çalışarak politik desteğin genişletilmesi bu Stratejik Plan ve Sözleşme nin amaçları için gereklidir. Sözleşme nin Tarafları, Stratejik Planın ve Aichi Biyoçeşitlilik Hedeflerinin başarılmasını destekleyen ulusal biyoçeşitlilik hedefleri tespit etmeye ve bu hedeflere ulaşmak için, yerli ve yerel toplulukların ve diğer paydaşların tam ve etkin katılımı ile hükümetin karar-alma sürecine biyoçeşitliliğin ve ekosistem hizmetlerinin değerini uygun olduğu ölçüde entegre eden kapsamlı ulusal bütçenin geliştirilmesi gibi, tedbirler ve faaliyetler belirlemeye teşvik edilmelidir. 17. Stratejik Planın etkin uygulanması, faaliyetlerin gereken dereceye yükseltilmesi, biyoçeşitliliğin hükümetin, toplumun ve ekonominin sektörleri içinde hakim anlayış haline gelmesini sağlamak için gerekli sahipliğin kazanılması ve çok taraflı çevre anlaşmalarının ulusal uygulamasında görevdeşlik bulunması için her seviyede ortaklıklara gereksinim vardır. Birleşmiş Milletler sisteminin programları, fonları ve ihtisas kurumlarıyla, diğer sözleşmelerle, çok taraflı ve iki taraflı kurumlarla, kuruluşlarla, kadınlarla, yerli ve yerel topluluklarla ve hükümet dışı örgütlerle ortaklıklar, ulusal seviyede Stratejik Planın uygulanmasını desteklemek için gerekli olacaktır. Uluslar arası seviyede, Sözleşme ile diğer sözleşmeler, uluslar arası örgütler ve süreçler, sivil toplum ve özel sektör arasında ortaklıklar gereklidir. Özellikle, a. Sözleşme nin, yeni Stratejik Planı vasıtasıyla, sürdürülebilir kalkınmaya, fakirliğin azaltılmasına ve diğer Binyıl Kalkınma Hedeflerine katkı sağlamasını garantilemek; b. Farklı sektörlerde Planın uygulanması için işbirliğini garantilemek; c. İş dünyasının biyoçeşitlilik dostu uygulamalarını desteklemek; d. Çok taraflı çevre sözleşmelerinin uygulamalarında tutarlılığı ve görevdeşliği desteklemek 5 için çaba sarf edilmesine ihtiyaç olacaktır. 18. Taraflar Ülkelerce Raporlama: Taraflar, Stratejik Planı uygulamak için kabul ettikleri ulusal hedefleri veya taahhütleri ve politika araçları ile bu hedeflere ulaşmak için öngördükleri aşamalar hakkında Taraflar Konferansını bilgilendirecek, beşinci ve altıncı ulusal raporları vasıtasıyla hedefler ve aşamalar kapsamında kaydettikleri ilerlemeyi raporlayacaklardır. Öngörülen aşamalar ve göstergeler, Stratejik Plana ilişkin karar X/2 nin 3(b), (e) ve 17(g) paragraflarında ve amaçlar, hedefler ve ilişkili göstergeler hakkında karar X/7 de düzenlenmiş olan süreçlere uygun olarak geliştirilecektir. Parlamenterler, düzenli olarak vatandaşların ihtiyaçlarına ve beklentilerine cevap vererek, uygun olduğunda Hükümetlerin daha kapsamlı bir değerlendirme üretmesine yardımcı olmak için, Sözleşme nin ulusal ve alt ulusal seviyelerde uygulanmasının gözden geçirilmesinde rol oynamalıdır. 19. Taraflar Konferansı tarafından gözden geçirme: Taraflar Konferansı, Sözleşme nin diğer organlarının, özellikle Sözleşme nin Uygulanmasını Gözden Geçirmek Üzere Açık Uçlu Geçici Çalışma Grubu nun, desteğiyle, Stratejik Planın uygulanmasını düzenli olarak gözden geçirecektir ve aktif öğrenme yoluyla uyarlanabilir yönetim prensibi doğrultusunda, Tarafların Sözleşme nin uygulanmasında edindiği tecrübelerle biçimlendirilmiş yeni rehberi tedarik ederek Taraflarınca etkin uygulamayı 5 Çok taraflı çevre sözleşmelerinin ve ilgili araçların uygulamalarında tutarlılığın sağlanmasına yönelik TEMETEA modülleri bunu desteklemek için faydalı bir araç olabilir.

8 destekleyecektir. Taraflar Konferansı, Stratejik Planda sıralanan Aichi Biyoçeşitlilik Hedeflerine yönelik ilerlemeyi gözden geçirecektir ve geçici teknik gerekçenin, olası göstergelerin ve Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri 6 için önerilen aşamaların ve tedbirlerin revizyonu dahil olmak üzere, hedeflere ulaşmakta karşılaşılan engellerin aşılması için, uygun olduğunda, uygulama, izleme ve gözden geçirmeyi destekleyen mekanizmaların güçlendirilmesi için tavsiyelerde bulunacaktır. Bu görevi kolaylaştırmak için, Bilimsel, Teknik ve Teknolojik Danışma Organı (SBSTTA), biyoçeşitliliğin ve onun değerinin durumunu değerlendirmek için kullanılmak üzere ortak biyoçeşitlilik ölçütleri seti geliştirmelidir. VI. DESTEKLEYİCİ MEKANİZMALAR 20. Etkin ulusal hareket için kapasite geliştirme: Pek çok Taraf, özellikle, başta en az gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan küçük ada Devletleri, çevresel olarak en hassas ülkeler ve ekonomileri geçişte olan ülkeler olmak üzere gelişmekte olan ülkeler, ulusal hedeflerin geliştirilmesi ve bunların Stratejik Plan ve Taraflar Konferansı rehberliği (karar IX/8) doğrultusunda yenilenen ve güncelleştirilen ulusal biyoçeşitlilik stratejilerine ve eylem planlarına entegrasyonu için desteğe ihtiyaç duyabilir. Küresel ve bölgesel kapasite geliştirme programları teknik destek sağlayabilir ve dönemi için GEF kaynaklarının biyoçeşitlilik için kullanılması ile ilgili dört yıllık program öncelikleri çerçevesi doğrultusunda (karar IX/31) finansal mekanizma ile desteklenen ulusal faaliyetleri tamamlayıcı, eş düzeyde takası kolaylaştırabilir. Stratejik Planın ulusal ve alt ulusal seviyelerde uygulanması kapsamında, Sözleşme nin cinsiyet eylem planına uygun olarak cinsiyet eşitliğinin genel kabulü için ve yerli yerel topluluklar için kapasite geliştirme desteklenmelidir. 21. Stratejik Plan, Sözleşme nin iş programları, ulusal biyoçeşitlilik stratejilerinin ve eylem planlarının uygulanması ve diğer ulusal, bölgesel ve uluslar arası faaliyetler vasıtasıyla uygulanacaktır. 22. Takas (bilgi-alışverişi) mekanizması ve teknoloji transferi: Sözleşme nin uygulanmasında ortaklaşa yer alan bu mekanizmalarda çok iyi deneyim kazanılmıştır ve pek çok faydalı iyi uygulama örnekleri, araçlar ve rehberler geliştirilmiştir. Bu topluluğun ötesinde faydalı ek bilgi mevcuttur. Bu bilgileri ve deneyimleri bir araya getirmek ve Sözleşme nin daha iyi uygulanmasını desteklemek ve sağlamak için takas mekanizması vasıtasıyla kullanıma sunmak için, veritabanı ve uygulayıcılar ağı dahil olmak üzere, biyoçeşitlilik bilgi ağı geliştirilecektir. 7 Etkin web siteleri ile uzmanlar ağı oluşturan ulusal takas mekanizması ağları geliştirilmelidir ve her bir Taraf ülkede Sözleşme nin uygulanması için ihtiyaç duyulan bilgiye, uzmanlığa ve deneyime erişim sağlanacak biçimde idame ettirilmelidir. Ulusal takas mekanizması ağları Sözleşme Sekreteryası tarafından yönetilen merkezi takas mekanizmasına bağlanmalı ve bunlar arasında bilgi alışverişi sağlanmalıdır. 23. Mali kaynaklar: Yenilikçi mekanizmaların oluşturulması için geliştirilmek ve işlenmek üzere önerilen somut girişimler, hedefler ve göstergeler dahil olmak üzere, kaynakların harekete geçirilmesi stratejisi, bu Stratejik Planın uygulanmasını desteklemekte yeterli, öngörülebilir ve zamanlı yeni ve ek mali kaynakları sağlamak 6 Geçici teknik gerekçe, olası göstergeler ve Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri için önerilen aşamalara ilişkin not UNEP/CBD/COP/10/27/Add.1. kodlu belge olarak sunulmuştur. 7 İleride kurulacak olan Biyoçeşitlilik Teknoloji Girişimi bu amaca uygundur (karar X/6)

9 için, Sözleşme nin 20. Maddesinin 2. ve 4. paragraflarının etkin uygulanmasını başarmaya yönelik bir yol haritası sunmaktadır İşbirliğini geliştirmek için ortaklıklar ve girişimler: Stratejik Planın ulusal seviyede uygulanmasını desteklemek için, Birleşmiş Milletler sisteminin programları, fonları ve ihtisas kuruluşlarıyla, sözleşmeler ve diğer ikili ve çok taraflı kuruluşlarla, kurumlarla, hükümet dışı örgütlerle 9 ve yerli ve yerel topluluklarla işbirliği geliştirilecektir. Bölgesel biyoçeşitlilik stratejilerini desteklemek ve biyoçeşitliliği daha geniş girişimlere entegre etmek için ilgili bölgesel organlarla da işbirliği geliştirilecektir. Güney-Güney işbirliği 10, alt ulusal hükümetler, şehirler ve yerel otoritelere yükümlülük verilmesinin desteklenmesi11, iş dünyası ve biyoçeşitlilik12, parlamentolar arası diyalog dahil parlamenterlere yükümlülük verilmesinin desteklenmesi gibi Sözleşme nin girişimleri Stratejik Planın uygulanmasına katkı sağlayacaktır. 25. Araştırma, izleme ve değerlendirme için destek mekanizmalar: Aşağıdakiler Stratejik Planın etkin uygulanmasını temin etmek için anahtar unsurlardır: a. Biyoçeşitliliğin küresel seviyede izlenmesi: biyoçeşitliliğin durumunun ve gidişatının izlenmesi, verilerin idamesi ve paylaşımı, göstergelerin ve üzerinde anlaşılmış biyoçeşitlilik ve ekosistem değişimi ölçümlerinin geliştirilmesi ve kullanılması için çalışma yapmaya ihtiyaç vardır13; b. Biyoçeşitliliğin ve ekosistem hizmetlerinin durumunun, gelecek senaryolarının ve cevapların etkinliğinin düzenli olarak değerlendirilmesi: Bu, Bilimsel, Teknik ve Teknolojik Danışma Organının rolünün genişletilmesi ve önerilen biyoçeşitlilik ve ekosistem hizmetleri hükümetlerarası platformu vasıtasıyla sağlanabilir; c. Biyoçeşitlilik ve ekosistem işleyişi ve hizmetleri ve bunların insan refahı ile ilişkisi hakkında devam eden araştırma; 14 d. Yerli ve yerel toplulukların biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili bilgi, yenilik ve uygulamalarının yukarıdaki konulara katkıları; e. Kapasite geliştirme ve vakitli, yeterli, öngörülebilir ve sürdürülebilir mali ve teknik kaynaklar. 8 Bakınız karar X/3 9 Bunlara, diğerlerinin yanı sıra UNEP, UNDP, Dünya Bankası, FAO ve IUCN dahildir dönemi için biyoçeşitlilik hakkında Güney-Güney işbirliği çok yıllık eylem planı hakkında IX/25 ve X/23 nolu kararlara da bakınız 11 Biyoçeşitlilik hakkında alt ulusal hükümetler, şehirler ve yerel otoriteler iş planına ilişkin X/22 nolu karar, Yerel Otoriteler ve Biyoçeşitlilik Hakkında Aichi/Nagoya Bildirimi ne de bakınız ( 12 Karar VIII/17, IX/26 ve X/21 13 GEO-Biyoçeşitlilik Gözlem Ağı, daha fazla geliştirilerek ve yeterli kaynak sağlanarak, Küresel Biyoçeşitlilik Bilgi Servisi ve Biyoçeşitlilik Göstergeleri Ortaklığı ile birlikte, bu işi kolaylaştırabilir. 14 Bu, diğerlerinin yanı sıra, DIVERSITAS, Ekosistem Değişimi ve Toplum Programı, Uluslar arası Bilim Konseyinin (ICSU) diğer küresel değişim araştırma programları ile sağlanmaktadır.