Hasta Bilgi Broşürü. Ağrı kesiciler. Bu konunun kısımları:

Transkript

1 Hasta Bilgi Broşürü Ağrı kesiciler Bu konunun kısımları: Giriş Nasıl Çalışır? Avantajları Dozaj Ne için kullanılır? Kimler kullanabilir? Yan Etkiler Referanslar İlgili Bağlantılar Bilgi Ortakları Giriş Ağrı kesicilerinin tıbbi adı analjeziktir. Analjezik ilaçlar üç gruba ayrılabilir: opioidler, non-opioidler ve kombine analjezikler. Opioidler Opioidler aynı zamanda narkotik analjezikler olarak da bilinir. Şiddetli ağrıyı gidermek için kullanılan bu ilaçlar çoğu kez ameliyat ve ciddi yaralanmalardan sonra iyileşmekte olan hastalara verilir. Opioid analjeziklerden bazıları şunlardır: Kodein, Fentanil, Meperidin, Metadon, Morfin, Penazosin ve Tramadol. Non-opioidler Non-opioidler aynı zamanda narkotik olmayan analjezikler olarak da bilinir. Bu tür ilaçları genellikle hafif baş ağrısı, kas ve eklem ağrısı ve âdet ağrılarını gidermek için kullanılır. Birçok non-opioid analjezikler eczanelerden ve süpermarketlerden reçetesiz satın alınabilir. Non-opioid analjeziklerden bazıları şunlardır: Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 1 of 6 NHS Direct 2005

2 Etodolak, Fenoprofen, Ketoprofen, Ketorolak, Mefenamik asit, Parasetamol ve Piroksikam. Bazı non-opioidlerin antienflamatuar özellikleri vardır. Non-steroid antienflamatuar ilaçlar (NSAID ler) olarak bilinen bu ilaçlar arasında aşağıdakiler sayılabilir: Aspirin (NSAID), Diklofenak (NSAID), İbuprofen (NSAID), İndometasin (NSAID) ve Naproksen (NSAID). Kombine analjezikler Bazı analjezikler, aspirin ya da parasetamol gibi hafif non-opioid ilaçlar ile az miktarda bir opioidi tek bir tablette birleştirir. Bu kombine analjezikler çoğu kez, tek başına non-opioid ilaçlardan yeterli fayda görmeyenlere verilir. Kombine analjezik verilenler arasında migrenden yakınanlar sayılabilir. Kombine analjeziklerden bazıları şunlardır: Aspirin-kodein bileşimi, Dekstropropoksifen-parasetamol bileşimi, Dihidrokodein-parasetamol bileşimi, Parasetamol-kodein bileşimi. Nasıl çalışır? Farklı analjezikler farklı şekillerde çalışır. Bazıları ağrıyı yara/sakatlık yerinde dindirirken (NSAID ler), diğerleri de sinir uçlarından beyne giden ağrı sinyallerini engeller. Tüm analjeziklerin nasıl çalıştığı tamamen bilinmemektedir. Analjezikler çoğu kez tablet ya da kapsül şeklinde kullanılmakla birlikte, sıvı, fitil (makattan sokulup, makat duvarındaki kan damarları tarafından emilen ilaç) ve iğne olarak da bulunabilir. Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 2 of 6 NHS Direct 2005

3 Avantajları Analjezikler, hafif ila şiddetli ağrılarla baş etmenin çabuk ve etkili bir yoludur. Çoğu analjeziklerin etkisi, tablet halinde alınmalarından dakika sonra başlar. Damardan ya da iğne ile verilen ağrı kesiciler genellikle çok daha hızlı etki gösterir. Dozaj Alınacak doz, kullanılan analjeziğin türüne ve hangi durum için kullanıldığına bağlıdır. Doktorunuz başka türlü bir talimat vermedikçe, ambalajdaki ya da ilacın ilişiğindeki dozaj talimatına uyun. Ne için kullanılır? Analjezikler öncelikle ağrı gidermek için kullanılır. Hastalığın kendisinden ziyade semptomlarını tedavi ederler. Bazı ağrı giderici ilaçların başka özellikleri de vardır. Örneğin, aspirin enflamasyonu (şişmeyi) hafifletmek ve kan pıhtılarının (trombozların) oluşma riskini azaltmak için de kullanılabilir. Parasetamol ayrıca yüksek ateşi düşürmek için de kullanılabilir. Kimler kullanabilir? Semptomları tedavi etmeden önce problemin ne olduğunu anlamak en iyi yöntemdir. Başka bir deyişle, sadece ağrıyı gidermek için analjezik almak ağrıyı dindirebilir ama aynı zamanda ağrının nedenini de saklayarak problemi daha kötüleştirebilir. Ağrınız uzun sürerse ya da non-opioid analjeziklerle giderilemiyorsa doktorunuzu ziyaret edin. Hamile iseniz ya da bebeğinizi emziriyorsanız bazı ilaçları kullanmamalısınız. Bazı analjezikler hamile ya da bebek emziren kadınlar için güvenli sayılsalar da, hamile iseniz herhangi bir ilacı almadan önce daima doktorunuza veya ebenize danışmanız önerilir. Beyni ve karaciğeri etkileyen bir hastalık olan Reye sendromu riskini artırabileceğinden, 16 yaşından küçük çocuklara aspirin verilmemelidir. Başka ilaçlar alıyorsanız, analjezik ilaç almadan önce doktorunuza danışmalısınız. Parasetamol gibi hafif non-opioid ilaçlar bile çok miktarlarda alındıklarında ciddi sağlık sorunlarına yol açabilirler. Bu nedenle, halen almakta olduğunuz ilaçların analjeziklerle olumsuz reaksiyon yapabilecek maddeler ya da analjezik içermediğinden emin olmak en iyi yöntemdir. Opioidler uyuşukluk hissi verebilir. Bunlar, benzer etkileri olan diğer ilaçlarla birlikte alınmamalıdır. Analjezik alırken alkollü içkiden kaçınılmalıdır. Aşağıdaki hastalıkların herhangi birini geçirdiyseniz ya da halen varsa analjezik (reçetesiz ağrı kesiciler dahil) almadan önce doktorunuza danışın: karaciğer, böbrek ya da prostat problemleri, Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 3 of 6 NHS Direct 2005

4 astım, bronşit, kalp veya dolaşım problemleri, ülser, glokom (karasu), ve epilepsi (sara) Yan Etkiler Aspirin ve diğer NSAID ler mideyi tahriş edip bazı uç vakalarda hazımsızlığa, ülsere ya da kanamaya yol açabildiklerinden, bunları yemekten sonra almak en iyi yöntemdir. Kulakların çınlaması, fazla aspirin aldığınızın işareti olabilir. Nefes almakta güçlük, hırıltı veya nefes darlığı ya da vücudun herhangi bir kısmında döküntü varsa, ilacı kesin ve doktorunuzu ziyaret edin. Doktorunuz ağrı gidermek için alternatif ilaçlar önerecektir. Parasetamol, nispeten güvenli hafif bir analjezik olup bilinen yan etkileri çok azdır. Ancak, parasetamol çok yüksek miktarlarda alınırsa, karaciğer hasarı veya yetmezliği gibi ciddi yan etkilere yol açabilir. Opioid analjezikler kabızlık, mide bulantısı ya da kusma ve uyuşukluğa neden olabilir. Opioidler genellikle kısa bir süre için verilir. Opioid analjezikler öfori hissi verdiğinden, bazı kanıtlara göre bunların uzun süreli kullanımı bağımlılık riskini artırabilir. Referanslar Diğer okuma kaynakları: Araştırma raporları de Craen A J, Di Giulio G, Lampe-Schoenmaechers A J, Kessels A G H, Kleijnen J. Analgesic efficacy and safety of paracetamol-codeine combinations versus paracetamol alone: a systematic review. (Parasetamol-kodein kombinasyonlarının yalnızca parasetamol ile kıyasla analjezik etkinliği ve güvenliğinin sistematik bir incelemesi.) BMJ, 1996;313: Ahmad N, Grad H A, Haas D A, Aronson K J, Jokovic A, Locker D. The efficacy of nonopioid analgesics for postoperative dental pain: a meta-analysis. (Non-opioid analjeziklerin ameliyat sonrası diş ağrısı üzerindeki etkinliğinin meta analizi.) Anesthesia Progress, 1997;44(4): Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 4 of 6 NHS Direct 2005

5 Zhang W Y, Li Wan Po A. Do codeine and caffeine enhance the analgesic effect of aspirin: a systematic overview. (Aspirin in analjezik etkilerinin kodein ve kafein tarafından artırılıp artırılmadığına sistematik bir genel bakış.) Journal of Clinical Pharmacy and Therapeutics, 1997;22(2): Daha fazla araştırma raporları için Ulusal Elektronik Sağlık Kütüphanesine (NeLH) bakınız. İlgili Bağlantılar Painkillers - Analgesics (Ağrı Kesiciler - Analjezikler) (Surgery Door) Paracetamol (Parasetamol) (Netdoctor) Bilgi Ortakları CancerHelp UK (Örnek Partner) CancerHelp UK, kanserli hastalara ve ailelerine kanser ve kanser bakımı hakkında ücretsiz bilgi sağlayan bir servis olup Cancer Research UK (Birleşik Krallık Kanser Araştırma) kurumunun hastalara bilgi veren web sitesidir. Kanser hakkındaki bilgilere herkesin ücretsiz erişebilmesine ve bu bilgilerin kolayca anlaşılabilir bir dilde yazılmış olmasına inanmaktayız. Bu sitedeki tüm bilgiler basit İngilizce ile yazılmış olup, tüm tıbbi terimlerin açıklaması verilmektedir. Site, bilgisayar kullanma konusunda fazla bilgiye sahip olmayanlar tarafından bile kolayca kullanılabilecek şekilde özel olarak tasarlanmıştır. Sitede birçok farklı kanser türleri ve tedavileri hakkında bilgi verilmektedir. Kanserin ne olduğunu ve nasıl geliştiğini kolayca anlayabileceğiniz bir şekilde anlatan bir kısmı vardır. Sitenin içerdiği diğer bilgiler arasında, kanserle birlikte yaşama, pratik ve mali desteğin nasıl bulunacağı, rehberlik ve tamamlayıcı tedaviler ve teşhisinizle duygusal yönden baş etme sayılabilir. Halkın kuruma gönderdiği sorulara dayanan geniş çaplı bir soru-cevap kısmı vardır. Sorularınızı, Cancer Research UK bilgi hemşirelerine gönderebilirsiniz. Site ayrıca, özellikle halk için yazılmış tek klinik çalışma veritabanını içermektedir. Birleşik Krallık ta hastalara açık olup da sizin kanser türünüze uygun olabilecek klinik çalışmalara ilişkin arama yapabilirsiniz. Kanser hakkındaki sorularınız için i arayınız. Cancer Information Department Cancer Research UK PO Box 123 London Tel: /23 Faks: Web: Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 5 of 6 NHS Direct 2005

6 Painkillers_TU_unclean Turkish Translated March 05 Page 6 of 6 NHS Direct 2005