PED ATR DE ANT B YOT K TEDAV S

Transkript

1

2 PED ATR DE ANT B YOT K TEDAV S HARRIET LANE EL K TABI Julia A. McMillan, MD Vice Chair for Education, Department of Pediatrics Professor of Pediatrics Johns Hopkins University School of Medicine Baltimore, MD George K. Siberry, MD, MPH Asistant Professor of Pediatrics Johns Hopkins University School of Medicine Baltimore, MD James D. Dick, PhD Department of Pathology Director, Bacteriology Section, Division of Medical Microbiology Associate Professor of Pathology, Molecular Microbiology and Immunology Johns Hopkins School of Medicine Baltimore, MD Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH Assistant Professor of Pediatrics Johns Hopkins University School of Medicine Clinical Pharmacy Specialist in Pediatrics Director, Pediatric Pharmacy Residency Program The Johns Hopkins Hospital Baltimore, MD Çeviri Editörü Prof. Dr. Murat Yurdakök Hacettepe Üniversitesi T p Fakültesi Çocuk Sa l ve Hastal klar Anabilim Dal Neonatoloji Ünitesi GÜNEfi TIP K TABEVLER

3 Önsöz Harriet Lane El Kitab ticari olarak ilk kez 1969 da yay nland ve sonras nda her 3 y lda bir fakülte konsültanlar n n katk lar yla Harriet Lane Pediatrik Asistanl k Program n n bafl asistan ve k demli asistanlar bu eseri gözden geçirip süt çocuklar ve çocuklar n medikal tedavisinde en gerekli oldu unu düflündükleri bilgilerle güncellediler. Tedavide farmakolojik seçenekler art p daha karmafl k bir hale geldi inden Formüller bölümünün önemi giderek artt 1990 y l ndaki 12. Bask dan itibaren PharmD, MPH Carlton Lee bu el kitab n n farmakolojik bilgi ve tecrübe kayna oldu. Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab eserinin ilk bask s hizmet sunumunda ön s rada yer alanlar n (bu durumda pediatrik enfeksiyon hastal klar yan dal uzmanlar ) en faydal bilgiyi ve de bunun format n en iyi bilecekleri fleklindeki orijinal el kitab n n temel ilkesini benimsemektedir. Bu el kitab na katk yapan yandal uzmanlar n n üçü de (Allison G Agwu, MD, Sanjay K Jain, MD ve Aaron M. Milstone, MD) Johns Hopkins Pediatri Departman n n enfeksiyon hastal klar departman na daha sonra kat lm flt r. Dr Lee nin formüler k sm na ilave olarak daha önceki Pediatrik Farmakoloji Asistanlar Özel Koflullarda laç Dozlamas, Terapötik laç Monitörizasyonu, Advers Etkiler ve Antimikrobiyal Desensitizasyon Protokolleri bölümlerindeki tablolar n haz rlanmas na katk yapm flt r. Her enfeksiyon hastal klar hekimi mikrobiyal patojenlerin belirlenmesi ve duyarl l klar n n anlafl lmas nda mikrobiyoloji laboratuar n n paha biçilmez yard m n bilir ve uzun y llardan beri James Dick, PhD Johns Hopkins pediatrik enfeksiyon hastal klar servisi için çok k ymetli bir konsültan olmufltur. Bu el kitab boyunca Antimikrobiyal Ajanlar n Etki Mekanizmas ve laç Direncinin Mekanizmalar bölümlerinde deneyimlerini paylaflmaktad r. Bir arada bakarsak, süt çocuklar, çocuklar ve ergenlere uygun antimikrobiyal tedavi için kan ta dayal öneriler sunmak için pediatrik enfeksiyon hastal klar literatürünü tarad k. Etkinli in yan nda güvenlik, muhtemel antimikrobiyal direnç, farmakokinetik ve da l mla ilgili verileri de dikkate ald k. Ulafl labildi inde Amerikan Pediatri Akademisi, Hastal k Kontrol ve Önleme Merkezleri ve di er otorite kaynaklar n n yay nlad güncel k lavuzlardan faydaland k. Biliyoruz ki mikroplar her zaman onlar ortadan kald rmam z kontrol etmemizi engelleyecek yollar bulacaklar ve yeni kan tlar ve umar z

4 x Önsöz yeni tedaviler bugün yapt m z baz önerilerin yerini alacak. Ancak tüm bunlar ak lda tutarak pediatrik hastalar n etkin, güvenli ve bireysellefltirilmifl bir tedavi alacaklar umuduyla bu kitab sunuyoruz. Julia A. McMillan, MD George K. Siberry, MD, MPH Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH James D. Dick, PhD Allison G. Agwu, MD Sanjay K. Jain, MD Aaron M. Milstone, MD Michelle C. Caruso, PharmD Kara L. Murray, PharmD Susanna Sowell, PharmD Jeffrey L. Wagner, PharmD

5 Çeviri Editörü Önsözü Yüzy llar boyunca mikroorganizmalar karfl s nda çaresiz kalan insanl k, 1942 den sonra antibiyotik ilaçlarla ele geçirdi i üstünlü ü, yar m yüzy lda yitirmeye bafllam flt r. Bu yenilginin en önemli nedeni mikroorganizmalar n sürekli biçimde gelifltirdikleri direnç mekanizmalar yla kullan lan antimikrobikleri etkisiz hale getirerek kendilerini savunmalar d r. Antibiyotiklerin ak ll ca kullan lmas mikroorganizmalara karfl yap lan savafl n en önemli yönüdür. Gereksiz yerde, uygun olmayan antibiyoti in, yetersiz dozlarda ve sürelerle kullan lmas, duyarl olan mikroorganizmalar bile tek veya birden çok antibiyoti e karfl dirençli hale getirebilmektedir. Bu bakteriler toplumu, daha önemlisi enfeksiyon d fl nedenlerle hastanelerde yatan hastalar tehdit etmektedir. Dirençli bakterilerin yaratt tehlike tahminlerin çok ötesindedir. ABD de hastane kaynakl bakteriyel enfeksiyonlar n %70 inden fazlas en az bir bakteriye dirençlidir. Y lda 2 milyondan fazla nosokomiyal enfeksiyon görülmekte ve bunlar n i ölmektedir. Bu ölümlerin say s meme kanseri ölümlerinin iki kat ; kolon, over ve prostat kanserlerinden ölümlerin toplamlar ndan fazlad r. Antibiyotikler ülkemizde en s k kullan lan ilaçlar aras nda analjeziklerden sonra ikinci s rada yer almakta; polikliniklerde yaz lan reçetelerin yar s nda bir veya birkaç antibiyotik bulunmaktad r. Bu uygulamalar n ço u kan ta dayal t p ilkelerinin d fl ndad r; antibiyotikler bizzat hekimler taraf ndan israf ve suistimal edilmektedir. Hekimler yeterince e itilmemifl ailelerden gelen bask alt nda, kendilerine getirilen çocuklar antibiyotiksiz b rakmama zorunda kalmaktad r. Hekimlerin antibiyotikler konusundaki bilgilerinin sürekli tazelemesi ve yaflad klar toplumdaki mikroorganizmalar n direnç özelliklerini bilmeleri, ak lc antibiyotik kullan m na götüren yollard r. Ak lc antibiyotik kullan m n art rmak amac yla yap lan çal flmalara bir katk sa lamak için yap lan bu çevirinin okuyucular ve ülkemiz için yararl olaca na inan yorum. Murat Yurdakök

6 çindekiler Bölüm 1: Enfeksiyon Ajanlar ve Tercih Edilen laçlar 1 Julia A. McMillan, MD, George K. Siberry, MD, MPH ve James D. Dick, PhD I. Bakteriyel Enfeksiyonlar için Önerilen Tedavi 2 II. Mikobakteriyel Enfeksiyonlar için Önerilen Tedavi 38 III. Viral Enfeksiyonlar için Önerilen Tedavi 48 IV. Fungal Enfeksiyonlar için Önerilen Tedavi 54 V. Parazitik ve Protozoal Enfeksiyonlar için Önerilen Tedavi 74 Bölüm 2: Seçilmifl Klinik Sendromlar için Önerilen Ampirik Antimikrobiyal Tedavi 107 Aaron M. Milstone, MD, Allison G. Agwu, MD ve Sanjay K. Jain, MD Bölüm 3: Özel Durumlarda laç Dozu Ayarlamas 151 Jeffrey L. Wagner, PharmD ve Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I. Genel Pediatrik laç Dozlamas 151 II. Geliflimsel Doz Meseleleri (Geliflimsel Farmakoloji) 153 III. Böbrek Yetmezli inde laç Dozu Ayarlamas 156 IV. Hepatik Yetmezlikte laç Dozu Ayarlamas 170 V. Obesitede laç Dozu Ayarlamas 170 VI. Anahtar Organ Sistemlerine Antimikrobiyal Doku Da l m 191 Bölüm 4: Antimikrobiyal Ajanlar n Etki Mekanizmalar ve Uygulama Yollar 217 James D. Dick, PhD Antibakteriyel 218 Antimikobakteriyel 222 Antifungal 222 Antiviral 223 Antiparazitik 225 Bölüm 5: laç Direncinin Mekanizmalar 227 James D. Dick, PhD I. S k Görülen Mikrobiyal Direnç Mekanizmalar 227 II. n Vitro Duyarl l kla n Vivo Etkililik Aras ndaki Uyumsuzluk 228

7 xiv çindekiler Bölüm 6: Terapötik ilaç Monitörizasyonu 231 Michelle C. Caruso, PharmD, ve Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I. Genel lkeler 231 II. Terapötik laç Monitörizasyonu Gerektiren Antimikrobiyaller 233 III. Antimikrobiyal Terapötik laç Monitörizasyonunda Özel Konular 239 IV. Terapötik laç Monitörizasyonunda Farmakokinetik Monitörizasyon 240 V. Farmakokinetik/ Farmakodinamik (FK/FD) Antimikrobiyal liflkiler 244 VI. laç Etkileflimleri 247 Bölüm 7: Advers laç Etkileri 261 Kara L. Murray, PharmD, Susanna Sowell, PharmD, ve Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I. Kan 261 II. Kardiyovasküler 262 III. Santral Sinir Sistemi 263 IV. Deri 266 V. Gastrointestinal 267 VI. Endokrin/ Metabolik 271 VII. Renal/ Genitoüriner 271 VIII.Respiratuar 272 IX. Hepatik 272 X. Oküler 273 XI. Kas skelet Sistemi 273 XII. Hipersensitivite 273 XIII.Di er 274 Bölüm 8: Seçilmifl Enfeksiyon Ajanlar ve Durumlar için Önerilen Antimikrobiyal Profilaksi 275 Julia A. McMillan, MD, ve George K. Siberry, MD, MPH Durumsal 276 Spesifik Bakteriyel Patojenlere Ba l Enfeksiyonun Önlenmesi 281 Spesifik Viral Patojenlere Ba l Enfeksiyonun Önlenmesi 284 Spesifik Fungal Patojenlere Ba l Enfeksiyonun Önlenmesi 287 Spesifik Parazitik Patojenlere Ba l Enfeksiyonun Önlenmesi 287 Bölüm 9: Antimikrobiyal Desensitizasyon Protokolleri 291 Kara L. Murray, PharmD, Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I. Penisilin 291 II. Sefalosporinler 294 III. Trimetoprim/ Sulfametoksazol (TMP/SMX) Oral 295 IV. Florokinolon 297 V. Vankomisin 298 VI. Aminoglikozidler 300 Bölüm 10: laç Dozlar 305 Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH I. Okuyucuya Not 305 II. Örnek Girifl 306 III. Emzirme Kategorilerinin Aç klanmas 307

8 çindekiler xv IV. Gebelik Kategorilerinin Aç klanmas 307 V. laç Endeksi 307 Dizin 497 VI. laç Dozlar 317

9 Enfeksiyon Ajanlar ve Tercih Edilen laçlar Julia A. McMilan, MD, George K. Sibery, MD, MPH, ve James D. Dick, PhD 1 ENFEKS YON AJANLARI VE TERC H ED LEN LAÇLAR 1

10 2 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab I. BAKTER YEL ENFEKS YONLAR Ç N ÖNER LEN TEDAV * TABLO 1-1 BAKTER YEL ENFEKS YONLAR Ç N ÖNER LEN TEDAV Patojen Konak Kategorisi Endikasyon/ Tedavinin Tipi Önerilen Tedavi Acinetobacter spp Tümü Respiratuar, bakteriyemi Karbapenem + AG Actinobacillus spp Tümü Hepsi 3. Sef Actinomyces israeli ve di er türler Tümü Hepsi IV Pen G Ampisilin, sonra oral amoksisilin Aeromonas hydrophila Tümü Gastroenterit TMP/SMX Süre 14 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) De iflken (endokardit, 4-6 hafta) 4-6 hafta 6-12 ay 5 gün? Alternatif Tedavi Pip/tazo + AG Amp/sulb + AG Pceph + AG Gatifloksasin Penisilin + gentamisin Ampisilin + gentamisin Siprofloksasin PCS3 IV Psef Oral: eritro-, doksi- klindamisin FQ Tetrasiklin Süre 14 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) De iflken (endokardit 4-6 hafta) 3 hafta 4 hafta 6-12 ay 5 gün? 5 gün? Yorumlar De iflken ama s kl kla yüksek düzeyde dirençli; baz yüksek dirençli vakalarda kolistin sulbaktam kullan l r Actinomyces ile s kça koenfeksiyon vard r. Endokardit için 3. Sef e AG rifampin eklenebilir Cerrahi debridman Uzun süreli antibiyotikler gereklidir. Eritro-, doksisiklin klindamisinin baflar s z olmas Actinobacillus varl na ba l olabilir. Antimikrobiyal tedavinin faydas net de ildir

11 Enfeksiyon Ajanlar ve Tercih Edilen laçlar 3 10 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) 10 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) 7 gün ve 3 gün afebril 1 Achromobacter xylosoxidans Anaplasma phagocytophila (eski ad Ehrlichia phagocytophila) Arcanobacterium haemolyticum Tümü Tümü Gebe Tümü nvazif Hepsi 3. kuflak + gentamisin Seftazidim 10 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) 10 gün (enfeksiyon yerine ba l d r) Karbapenem TMP/SMX Tetrasiklin Siprofloksasin Meropenem TMP/SMX Dissemine Doksisiklin 7 gün ve 3 gün afebril Tetrasiklin Dissemine Rifampin 7 gün ve 3 gün afebril Doksisiklin Farenjit Eritromisin Bilinmiyor Klindamisin Tetrasiklin Penisilin nvazif hastal k PenG + AG 10 gün? Klindamisin Sef Makrolid ENFEKS YON AJANLARI VE TERC H ED LEN LAÇLAR Debridman Pip/tazo, Tik/klav, FQ nun aktivitesi de iflkendir Yafl ne olursa olsun doksisiklin tercih edilecek ilaçt r. 2 haftadan az doksisiklin kürü ile difllerde boyanma için kan t yoktur. CHL önerilmez Rifampinin etkinli i hakk nda klinik veri s n rl d r ve fetüste kemikler ve difller üzerinde potansiyel negatif etkiler vard r. TMP/SMX dirençli Penisilin duyarl l ve tolerans için test edin 7 gün ve 3 gün afebril Bilinmiyor De iflken

12 4 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab TABLO 1-1 BAKTER YEL ENFEKS YONLAR Ç N ÖNER LEN TEDAV -devam Patojen Konak Kategorisi Endikasyon/ Tedavinin Tipi Önerilen Tedavi Bacillus anthracis (potansiyel biyoterörizm (BT) ajan ) Tümü Kutanöz Doksisiklin Siprofloksasin Bacillus cereus Tümü Gastrointestinal; pumoner; invazif Besin zehirlenmesi nvazif (Doksisiklin siprofloksasin) + (Rifampin vankomisin klinda) Yok [Vankomisin veya klinda] ± AG Süre 7-10 gün (biyoterörizm ise 60 gün) 60 gün De iflken Alternatif Tedavi Siprofloksasin Meropenem mipenem Süre De iflken Yorumlar Potansiyel biyoterörizm ajan. 8 yafl alt çocuklarda do al yolla edinilmifl antraks varl nda pen duyarl l kan tlanm fl oldu unda bafllang çta doksisiklin siprofloksasin ile tedavinin ard ndan penisilin amoksisilin tedaviyi tamamlamak için kullan labilir Muhtemel biyoterörizm ajan. Sefalosporinler ve TMP/SMX önerilmez Supportive care only Debridman ve hardware ç kar lmas. Beta laktamlara hepsi dirençlidir

13 Enfeksiyon Ajanlar ve Tercih Edilen laçlar 5 Yere ve drene/debride edilebilmeye ba l d r Pip/tazo Tik/klav A/C Amp/Sulb Klindamisin Diyafram n üzerinde Yere ve drene/ debride edilebilmeye ba l d r Klindamisin Pip/Tazo Karbapenem Sefoksitin Yere ve drene/debride edilebilmeye ba l d r Metronidazol 1 Bacteroides: frajilis grubu ENFEKS YON AJANLARI VE TERC H ED LEN LAÇLAR Bartonella henselae (kedi t rm hastal ) Tümü mmün kompetan Debridman/drenaj tedavi için önemlidir Debridman/drenaj tedavi için önemlidir Azitromisin ile lenf nodunda hafif küçülme. Süpüratif lenf nodunun i ne aspirasyonu Tercih edilen tedavi net de ildir Diyafram n alt Bilinmiyor Karbapenem? Bilinmiyor 5 gün Metronidazol Yok Azitromisin ntrakraniyal Adenit Bilinmiyor TMP/SMX Rifampin Azitromisin Siprofloksasin IV gentamisin fiiddetli sistemik kedi t rm hastal

14 6 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab TABLO 1-1 BAKTER YEL ENFEKS YONLAR Ç N ÖNER LEN TEDAV -devam Patojen Konak Kategorisi Endikasyon/ Tedavinin Tipi Önerilen Tedavi Bartonella henselae quintana Bartonella bacilliformis (Bartonellozis Carrion hastal ) Bordetella pertussis, parapertussis mmün yetmezlikli Tümü Tümü Basiller pelyozis (karaci er ya da di er RE bölgeleri) Basiller anjiyomatozis Akut (Oroya atefli) Kronik (Verruga peruana) Respiratuar Eritromisin ± rifampin Doksisiklin ± rifampin CHL (Salmonellay da tedavi etti i için terciih edilir) Tetrasiklin Rifampin Siprofloksasin Eritromisin estolat Azitromisin Klaritromisin Borrelia burgdorferi Gebe de il, 8 yafl Erken lokalize hastal k/em Multipl EM zole fasyal palsi Doksisiklin Amoksisilin Doksisiklin Amoksisilin Doksisiklin Amoksisilin Süre 2 ay (anjiyomatozis) 4 ay (pelyozis) Bilinmiyor 14 gün 5 gün 7 gün gün 21 gün gün Alternatif Tedavi Azitromisin ± rifampin siprofloksasin Penisilin Tetrasiklin Streptomisin TMP/SMX Sefuroksim Eritromisin Sefuroksim Eritromisin Sefuroksim Eritromisin Süre 2 ay (anjiyomatozis) 4 ay (pelyozis) Bilinmiyor 14 gün gün gün 21 gün gün Yorumlar Ant da lar nda görülür Ant da lar nda görülür. Tedavinin faydas net de ildir. Cerrahi 2 haftal ktan küçükse eritromisin kullan m yla pilorik stenozda art fl; di er makrolidler için çal fl lmam flt r. Steroidler faydal de il

15 Enfeksiyon Ajanlar ve Tercih Edilen laçlar 7 28 gün 1 8 yafl ndan küçük çocuk gebelik Tümü Artrit-bafllang ç Artrit-tekrarlayan sebat eden Doksisiklin Amoksisilin Bafllang çtaki tedaviyi tekrar et Seftriakson Penisilin IV 28 gün 28 gün gün gün Sefuroksim Eritromisin Erken lokalize hastal k/em Multipl EM zole fasyal palsi Artrit- bafllang ç Artrit- tekrarlayan sebat eden Amoksisilin Amoksisilin Amoksisilin Amoksisilin Bafllang çtaki tedaviyi tekrar et Seftriakson Penisilin IV gün 21 gün gün 28 gün 28 gün gün gün Sefuroksim Eritromisin Sefuroksim Eritromisin Sefuroksim Eritromisin Sefuroksim Eritromisin Kardit Menenjit ensefalit Seftriakson Penisilin IV Seftriakson Penisilin IV gün gün gün 28 gün ENFEKS YON AJANLARI VE TERC H ED LEN LAÇLAR Penisilin seftriaksonu tolere edemeyen hastalar için net bir seçenek yoktur Steroidler faydal de il NSAID ler faydal yard mc tedavilerdir Penisilin seftriaksonu tolere edemeyen hastalar için net bir seçenek yoktur Tekrarlanan uzun süreli antibiyotik kürü faydal de il gün 21 gün gün 28 gün

16 8 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab TABLO 1-1 BAKTER YEL ENFEKS YONLAR Ç N ÖNER LEN TEDAV -devam Patojen Konak Kategorisi Endikasyon/ Tedavinin Tipi Önerilen Tedavi Borrelia recurrentis, hermsii ve turicate 8 yafl alt gebe Gebe de il, 8 yafl Dönen atefl bit kaynakl (recurrentis) Kene kaynakl (di erleri) Eritromisin Doksisiklin Brucella abortus ve di er türler Gebe de il, 8 yafl <8 yafl nda, gebe Gebe de il, 8 yafl < 8 yafl nda, gebe Brusellozis Menenjit endokardit Doksisiklin + gentamisin Doksisiklin + rifampin TMP/SMX + gentamisin TMP/SMX + rifampin Doksisiklin + rifampin + (Streptomisin gentamisin) TMP/SMX + rifampin + (Streptomisin gentamisin) Süre 5-7 gün 5-7 gün 6 hafta 2 hafta 6 hafta 2-3 hafta 4-8 hafta 2 hafta 6 hafta 6 hafta 4-6 ay 4-6 ay 2-3 hafta 4-6 ay 4-6 ay 2-3 hafta Alternatif Tedavi Penisilin CHL Eritromisin Penisilin CHL Doksisiklin + Streptomisin Süre 5-7 gün 5-7 gün 6 hafta 2 hafta Yorumlar Ateflli ise penisilinin bafllang ç dozuna ilave yap (PO IV)

17 Seçilmifl Klinik Sendromlar için Önerilen Ampirik Antimikrobiyal Tedavi Aaron M. Milstone, MD, Allison Agwu, MD ve Sanjay Jain, MD 2 SEÇ LM fi KL N K SENDROMLAR Ç N ANT M KROB YAL TEDAV 107

18 108 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab SEÇ LM fi KL N K SENDROMLAR Ç N ÖNER LEN AMP R K TEDAV Sendrom Konak Kategorisi S STEM K VE NTRAVASKÜLER ENFEKS YONLAR Endokardit Do al kapak (konjenital kalp hastal dahil) S k Görülen Tedavi Edilebilen Patojenler Streptokoklar, özellikle viridan streptokok grubu, stafilokoklar, enterokoklar Protez kapak Koagülaz negatif Staphylococcus, Staphylococcus aureus, enterokoklar, viridans streprokoklar, Gram-negatif basiller, difteroidler Tercih Edilen Tedavi (PCN ampisilin) + vankomisin + gentamisin (PCN allerjik ise) Oksasilin/ nafsilin + gentamisin Vankomisin + gentamisin + rifampin Alternatif Tedavi Yorumlar Antimikrobiyal tedavi kan kültürü sonuçlar n n k lavuzlu unda yap l r. Dirençli Gram pozitif organizmalar n prevalans yüksekse empirik vankomisin düflünün Gram pozitif organizmalar için sinerjistik dozda AG Daha nadir di er organizmalar aras nda HACEK grubu yer al r (Haemophilus parainfluenza, Haemophilus aphrophilus, Actinobacillus, Cardiobacterium, Eikenella, Kingella), Bartonella, Coxiella burnetii, Chlamydia, Brucella, Nocardia, Mycobacterium türleri Cerrahi konsültasyonu Antimikrobiyal tedavi kan kültürü sonuçlar n n k lavuzlu unda yap l r. Gram pozitif organizmalar için sinerjistik dozda AG Di er nadir organizmalar aras nda Candida ve Aspergillus türleri gib mantarlar yer al r

19 Seçilmifl Klinik Sendromlar için Antimikrobiyal Tedavi 109 Daptomisin bu endikasyon için G da ve laç Kurulu (FDA) taraf ndan onaylanmam flt r. Daptomisin Vankomisin + gentamisin S. aureus (genellikle 2 SEÇ LM fi KL N K SENDROMLAR Ç N ANT M KROB YAL TEDAV ntravasküler kateterle iliflkili enfeksiyon (catheter related infection; CRI)/ bakteriyemi IV ilaç kullan c s Özellikle klinik progresyon varsa hastal k fliddetliyse kateterin ç kar lmas n düflün Hastan n risk faktörlerine ve hastal n fliddetine ba l olarak Gram negatif kapsamay düflün Kandidemiden flüphe ediliyorsa amfoterisin B flukonazol ekle Daha nadir di er organizmalar aras nda Corynebacterium, Bacillus türleri, Propionibacterium, Enterococcus türleri yer al r. Linezolid Sinersid*** Daptomisin*** Vankomisin + (PCS3 AG) S aureus, koagülaz negatif stafilokoklar, daha düflük olas l kla Gram negatif rodlar, Candida türleri mmün kompetan hasta Kateter ç kar lmas n düflünün. Kandidemiden flüphe ediliyorsa amfoterisin B flukonazol eklemeyi güçlü bir flekilde düflünün Vankomisin + ( mipenem meropenem) Vankomisin + (Seftazidim Sefepim Pip/tazo AG) S aureus, koagülaz negatif stafilokoklar, Gram-negatif basiller (özellikle Pseudomonas türleri, Enterobacteriaceae), Corynebacterium türleri mmün yetmezlikli hasta

20 110 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Sendrom Miyokardit Konak Kategorisi mmün kompetan hasta mmün yetmezlikli hasta S k Görülen Tedavi Edilebilen Patojenler Borrelia türleri Borrelia türleri ve Toxoplasma Tercih Edilen Tedavi Destekleyici bak m Lyme hastal ndan flüphe ediliyorsa seftriakson penisilin IV Yukar da immün kompetan hastalar için olanlar n ayn s Alternatif Tedavi Lyme hastal ise belirtiler hafif ya da yoksa ve en az 8 yafl nda ise doksisiklin PO Yorumlar Viruslar miyokarditin en s k sebebidir (enteroviruslar, adenovirus, CMV, influenza virus, parainfluenza virus, kabakulak virusu, HIV). Daha nadir organizmalar: Rickettsia türleri, Treponema pallidum Bakteriler (özellikle S aureus, Neisseria meningitidis) miyokardiyal abseler ve miyokardiyal disfonksiyona sebep olabilir ama nadiren miyokardit yaparlar. Steroidler ve IVIg in rolü tart flmal d r. Yukar daki gibi. Toksoplazmozisden flüphe ediliyorsa primetamin art sülfadiyazini düflünün.

21 Seçilmifl Klinik Sendromlar için Antimikrobiyal Tedavi 111 fiüpheli pürülan perikardit için genifl spektrumlu antimikrobiyal tedavi empirik olarak bafllat lmal d r. Pürülan efüzyon mümkün oldu unca çabuk drene edilmelidir. Pürülan olmayan perikarditte viral hastal k muhtemeldir (enteroviruslar). Daha nadiren fungal patojenler, di er streptokoklar, anaerobik bakteriler, Rickettsia türleri, Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum vard r. fiiddetli PCN allerjisi: vankomisin + (Aztreonam FQ) Vankomisin + PCS3 2 SEÇ LM fi KL N K SENDROMLAR Ç N ANT M KROB YAL TEDAV Perikardit (pürülan) Sistemik febril hastal k/ sepsis S. aureus, Streptococcus pneumoniae, N. Meningitidis, H. nfluenzae, Enterobacteriaceae, Mycobacterium tuberculosis Tümü Stafilokokal enfeksiyon endiflesi varsa SSS tutulumu olas ise vankomisin düflün. Kenenin endemik oldu u bölgelerde petefliyal döküntü varsa doksisiklin düflün (Ehrlichia, Rickettsia türleri) fiok vakalar nda vankomisin ekle ve toksik flok sendromu için klindamisin düflün Karbapenem fiiddetli PCN allerjisi: Vankomisin + azteronam Seftriakson S pneumoniae, N meningitidis, H influenza tip b, S aureus, grup A streptococcus, Salmonella Toplumdan kazan lm fl enfeksiyon, normal konak

22 112 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Sendrom Konak Kategorisi Aspleni GU kaynak Hastaneden kazan lm fl enfeksiyon S k Görülen Tedavi Edilebilen Patojenler S. pneumoniae, Salmonella, N. Meningitidis, H influenzae tip b, Capnocytophaga türleri, Babesia türleri, Erysipelothrix Gram negatif basiller, enterokoklar S pneumoniae, S aureus, di er streptokoklar, Gram negatif basiller (özellikle Pseudomonas aeruginosa) Tercih Edilen Tedavi Seftriakson (Ampisilin + gentamisin) Seftriakson Sefepim Pip/tazo mipenem Meropenem Alternatif Tedavi Karbapenem fiiddetli PCN allerjisi: Vankomisin + (azteronam FQ) Pip/tazo Amp/sulb FQ fiiddetli PCN allerjisi: Vankomisin + (azteronam FQ) Yorumlar Stafilokokal enfeksiyon endiflesi varsa SSS tutulumu olas ise vankomisin düflün. Kenenin endemik oldu u bölgelerde petefliyal döküntü varsa doksisiklin düflün (Ehrlichia, Rickettsia türleri). Babesia bir endifle kayna ysa klindamisin ve kinin ekle. fiok vakalar nda vankomisin ekle ve toksik flok sendromu için klindamisin düflün Baz uzmanlar rutin olarak AG ekler. Vücuda giren kateterleri olan, YE öyküsü olan GU traktusla ilgili baflka anormallikleri olan hastalarda dirençli organizmalar akla getirin ve kapsam geniflletin. MRSA, flok fliddetli hastal k endiflesi varsa vankomisin düflün Fungal etiyolojiden flüphe ediliyorsa amfoterisin düflün fiok vakalar nda AG eklemeyi düflün

23 Seçilmifl Klinik Sendromlar için Antimikrobiyal Tedavi 113 fiok vakalar nda bir AG ekleyin (zaten tedavi rejiminin bir parças de ilse) Karbapenem fiiddetli PCN allerjisi: Vankomisin + (Aztreonam FQ) + metronidazol Amp/sulb (Ampisilin + gentamisin + metronidazol) Tik/klav Pip/tazo Enterokoklar, Enterobacteriaceae, Bacteroides türleri. Di er aerobik ve anaerobik basiller. Kandida türleri daha nadirdir. ntraabdominal kaynak biliyer kaynak Empirik tedavi lokal antibiyotik duyarl l k paternlerine ba l d r Linezolid Sinersid Daptomisin Oksasilin Vankomisin S aureus ntravenöz ilaç kullan c s Menenjit bir olas l k ise flok vakalar nda sefotaksim yerine gentamisin verin. Staphylococcus endiflesi varsa vankomisin oksasilin eklemeyi düflünün (neonatal yo un bak m hastas toplumdan kazan lm fl MRSA) HSV endiflesi varsa HSV için test etmeyi ve asiklovir eklemeyi düflünün Ampisilin + sefotaksim Ampisilin + klindamisin GBS, Escherichia coli, Listeria, di er enterik Gram-negatif basiller (Klebsiella, Enterobacter), S aureus Yenido an 2 SEÇ LM fi KL N K SENDROMLAR Ç N ANT M KROB YAL TEDAV

24 114 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Sendrom Toksik flok sendromu Konak Kategorisi Hastanede yatan yenido an laç taraf ndan indüklenen nötropeni Tümü S k Görülen Tedavi Edilebilen Patojenler GBS, E coli, Listeria, di er enterik Gram negatif basiller (Klebsiella, Enterobacter), S aureus, koagülaz negatif Staphylococcus, H influenzae, Enterococcus, Candida türleri Gram-negatif basiller (P aeruginosa dahil), viridans streptokoklar, Staphylococcus türleri, Candida türleri, di er mantarlar S aureus, GAS Tercih Edilen Tedavi Ampisilin + gentamisin (Sefepim seftazidim Pip/tazo) ± AG mipenem Meropenem Oksasilin + klindamisin Alternatif Tedavi Ampisilin + sefotaksim ( mipenem meropenem) ± AG fiiddetli PCN allerjisi varsa: (Vankomisin + aztreonam) FQ Vankomisin + klindamisin Yorumlar Menenjit d fllanam yorsa lokal antibiyotik duyarl l k patarnlerine dayanarak gentamisin yerine sefotaksim ver. Staphylococcus endiflesi varsa vankomisin düflün Candida için amfoterisin B eklemeyi düflün HSV endiflesi varsa asiklovir eklemeyi düflün Santral venöz yol yeri enfeksiyonu, MRSA enfeksiyonu öyküsü hipotansiyon varsa vankomisin düflün. fiok durumunda vankomisin ve bir AG ekleyin. fiiddetli hastal kta antibakteriyel tedaviyle iyileflme yoksa amfoterisin B ekleyin IVIg düflünün. Kayna aray n. MRSA prevalans yüksek ise vankomisin/klindamisin tercih edilir.

25 Özel Durumlarda laç Dozu Ayarlamas Jeffrey L. Wagner, PharmD ve Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH 3 I. GENEL PED ATR K LAÇ DOZLAMASI A. VÜCUT K TLES HESAPLAMASI Bireysellefltirilmifl pediatrik ilaç doz ayarlamas n n en s k yöntemi beden kitlesine göre doz hesaplanmas d r (mg/kg). Pound biriminden (Ib) metrik kilograma dönüfltürme afla daki gibi yap l r: Wt (Ib) Wt (kg)= 2.2 B. VÜCUT YÜZEY ALANI HESAPLANMASI Baz antimikrobiyal ajanlar (örn asiklovir ve kotrimoksazol) için vücut yüzey alan (BSA) kullan l r. Hücre d fl s v da (extracellular water) da lan ilaçlar n yüzey alan na göre doz ayarlamas önerilir; çünkü ECW ve toplam vücut suyundaki paralellik yüzey alan nda vücut a rl ndan daha iyidir. Çocuklarda afla daki nomogram Mosteller formülü kullan labilir. 1.Normogram Yüzey alan hastan n boyuyla kilosunu ba layan düz bir çizgi çekilerek belirlenir. Düz çizginin yüzey alan (Surface area; SA) sütunu üzerinde kesti i yer de eri verir. Hastan n büyüklü ü kabaca ortalama ise SA ikinci sütunda iflaret edildi i üzere tek bafl na kilo ile de belirlenebilir (fiekil 3-1). 2. Alternatif Mosteller Formülü* ÖZEL DURUMLARDA LAÇ DOZU AYARLAMASI Ht (cm) x Wt (kg) BSA (m 2 ) = 3600 Denklem Mosteller RD: Simplified calculation of body surface area. N Engl J Med 1987; 317 (17): 1098 eserinden al nm flt r. 151

26 152 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Nomogram Boy cm in A rl na göre normal boylu çocuklar için Yüzey alan m 2 A rl k Ib kg A rl k Ib Yüzey alan (m 2 ) fiek L 3-1 Yüzey alan tahmini. (Briars Gl, Bailey BJ: surface area estimation: pocket calculator v nomogram. Arch Dis Child 1994;70: ).

27 Özel Durumlarda laç Dozu Ayarlamas 153 II. GEL fi MSEL DOZ MESELELER (GEL fi MSEL FARMAKOLOJ ) TABLO 3-1 ÇOCUKLARDA LAÇ D SPOZ SYONUNU ETK LEYEN YAfiA BA IMLI F ZYOLOJ K DE fikenler Farmakokinetik Sonuç Eriflkin Düzeyine Ulafl lan Yafl Fizyolojik De iflkenle Eriflkin De erinin Karfl laflt r lmas Dispozisyon Parametresi EM L M Perioral ph bazik ilaçlar n biyoyararlan m asidik ilaçlar n biyoyararlan m Öngörülemeyen biyoyararlan m ve tepe konsantrasyona ç kma süresinde art fl. Ya da çözünen ilaçlar n biyoyararlan m 3 ay 6-8 ay gastrik ph (düflük asit ç kt s ) Gastrik ve intestinal motilite (gastrik boflalma süresi do umda 6-8 saattir). safra asiti ve pankreatik enzimler vasküler perfüzyon emilim GI motilite Yaklafl k 1 yafl GI içerik Örnek laç Penisilin Lindane (Kwell) nöbetleri, kontraendike Aminoglikozidler Emilim? Ay ntramusküler Perkütan Suda çözünebilen ilaçlarda da l m hacmi Yaklafl k 12 yafl DA ILIM % vücut suyu Yaklafl k 17 yafl toplam vücut suyu hücre d fl vücut suyu, ilk y lda h zl de ifliklikler Mi d nda do anlarda %12-%16, 5-10 yafl aras nda artar ve ard ndan azal r % ya 3 ÖZEL DURUMLARDA LAÇ DOZU AYARLAMASI

28 154 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab TABLO 3-1 ÇOCUKLARDA LAÇ D SPOZ SYONUNU ETK LEYEN YAfiA BA IMLI F ZYOLOJ K DE fikenler devam Dispozisyon Parametresi Plazma Proteinleri Kan-beyin bariyeri METABOL ZMA CYP-450 enzimi 1A2 izoformu 2C9 izoformu* 2C19 izoformu* Fizyolojik De iflkenle Eriflkin De erinin Karfl laflt r lmas toplam protein, albumin ve α 1 asit glikoprotein Konjüge olmayan bilirubin ve serbest ya asitleri Tam olmayan miyelinasyonun sebep oldu u immatür bariyer Do umda düflük Do umda düflük Do umda düflük Eriflkin Düzeyine Ulafl lan Yafl lk y l içinde kademeli de ifliklikler lk y l içinde kademeli de ifliklikler? 4 ay; eriflkin düzeylerini aflabilir ve pubertede eriflkin düzeylerine iner 6 ay; 3-10 yafllar aras nda eriflkin düzeyini afl p puberte öncesinde eriflkin düzeyine iner Yaklafl k 2 yafl Farmakokinetik Sonuç Proteine ba l ilaçlarda artm fl da l m hacmi ve serbest ilaç konsantrasyonu Yüksek oranda protein ba l ilaçlarla bilirubinde potansiyel yerde ifltirme SSS penetrasyonu laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml Örnek laç Nafsilin, ampisilin Sulfametoksazol, seftriakson Aminooglikozidler Vorikonazol

29 Özel Durumlarda laç Dozu Ayarlamas yafl Do umda düflük; <1 ayl kken eriflkin düzeyinin %20 si Do umda düflük 2D6 izoformu* zoniazid? 2E1 izoformu Eritromisin, proteaz inhibitörleri laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ba ml 6 ay; 1-4 aylar aras nda eriflkin düzeyini afl p puberte sonras nda eriflkin düzeyine iner 6-24 ay; izoforma spesifik Do umda düflük; 1 ayl kken eriflkin düzeyinin % A4 izoformu* Kloramfenikol, zidovudin glukuronid metaboliti Sülfametoksazol, izoniazid laç klerensinde de ifliklik; matürasyon ve geneti e ba ml 4 yafl Do umda düflük Eriflkin düzeyinde Düflük Glukuronidasyon* Sülfasyon* N-asetiltransferaz* Aminoglikozidler Penisilinler, sülfonamidler eliminasyon yar ömrü eliminasyon yar ömrü Yaklafl k 6 ay Yaklafl k 6 ay glomerüler fonksiyon tübüler fonksiyon EL M NASYON Glomerüler filtrasyon Tübüler sekresyon, artma;, azalma;?, bilinmiyor; *Net etkideki potansiyel de ifliklik için farmakogenomik polimorfizmler dikkate al nmal d r Works cooperatively with transporters (e.g., MDR-1 or P-glycoprotein). Modified from Misap RL, Hill MR, Szelfler SL: Special Pharmacokinetic considerations in children. In Evans WE (ed): Applied Pharmacokinetics, 3rd ed. Spokane, WA: Applied therapeutics, 1992; and Blake MJ, Castro l, Leeder SJ, et al.: Ontogeny on drug metabolizing enzymes in the neonate. Seminars in Fetal and Neonatal Medicine 2005;10: ÖZEL DURUMLARDA LAÇ DOZU AYARLAMASI

30 156 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab TABLO 3-2 GLOMERÜLER F LTRASYON HIZININ NORMAL DE ERLER Yafl Yenido anlar (gebelik yafl <34 hafta) 2-8 gün 4-28 gün gün Yenido anlar (gebelik yafl >34 hafta) 2-8 gün 4-28 gün gün 1-6 ay 6-12 ay ay 2 yafl ndan eriflkinli e kadar GFR (ortalama) (ml/dak/1.73 m 2 ) Aral k (ml/dk/1.73 m 2 ) gün Holliday MA, Barratt TM, Avner ED (editörler): Pediatric Nephrology, 3. Bask. Baltimore: Williams ve Wilkins, 1994 III. BÖBREK YETMEZL NDE LAÇ DOZU AYARLAMASI Birçok ilaç böbrekten at l r ve böbrek yetmezli inde doz ayarlamalar gerekebilir. Glomerüler filtrasyon h zlar için yafla spesifik normal de erler Tablo 3-2 de s ralanm flt r. Böbrek yetmezli inde doz ayarlamas gerektiren antimikrobiyaller hakk nda bilgi için k s m III.B.3 ve Tablo 3-3 e bak n z. A. GLOMERÜLER F LTRASYON HIZI TAHM N YÖNTEMLER Cockroft ve Gault yöntemi Jellife yöntemini kullanan hesaplamalar eriflkinler için tasarlanm flt r ve pediatride kullan lmamal d r. Klinik olarak glomerüler filtrasyon h z n n (GFR) gerçekten hesaplanmas yerine kreatinin klerensi h z kullan lmaktad r. 1. ÜR NER KREAT N N YÖNTEM Üriner kreatinin yöntemi GFR yi tahmin eder. CrCl asl nda s n rl bir zaman diliminde kreatininden temizlenen teorik plazma hacmini ölçer (ml/dak). GFR yi tahmin etmek için kreatinin klerensi kullan lsa da genellikle GFR yi oldu undan fazla gösterir (özellikle GFR düflük oldu unda) çünkü kreatininin bir k sm renal tübüller taraf ndan salg lan r. Kreatinin klerensi obstrüktif üropatisi ya da mesane boflalmas nda anormallikleri olan çocuklarda genellikle anormaldir. Cr u x V 1.73 Formül*: CrCI= x Cr p BSA * Denklem Cohen ML, Rifkind D: The Pediatric Abacus: Review of Clinical Formulas and How to Use Them, 1. Bask. Londra: Informa Healthcare; 2002 eserinden al nm flt r.

31 Özel Durumlarda laç Dozu Ayarlamas 157 Burada CrCl = kreatinin klerensi (ml/dak/1.73 m 2 ) Cr u = idrar kreatinin konsantrasyonu (mg/dl) V = toplanan idrar hacminin toplama süresine oran (ml/dakika) Cr p = plazma kreatinini (mg/dl), iki düzeyin ortalamas kullan labilir BSA= vücut yüzey alan (body surface area; m 2 ) 2. Schwartz Yöntemi Schwartz yöntemi idrar toplanmas na gerek kalmadan kreatinin klerensini tahmin etmek için kullan l r. Kreatinin klerensi klinik olarak GFR nin gerçekten ölçülmesinin yerine kullan l r. Bu yöntem günümüze kadar çocuklarda en s k kabul edilen yöntem olsa da Schwartz yönteminin GFR yi renal fonksiyonla ters orant l olarak ve pediatrik kemik ili i transplant hastalar nda oldu undan fazla tahmin etti i bilinmektedir. Formül: CrCI= k x L S Cr Burada CrCl = kreatinin klerensi (ml/dak/1.73 m 2 ) k = sabit (afla daki listeye bak n z) L = vücut uzunlu u (cm) S cr = serum kreatinin konsantrasyonu (mg/dl) K de erlerinin vücut büyüklü ü ve cinsiyete göre de iflti ine dikkat edin 1-3 : Yafl 1 yafl nda kadar preterm bebekler 1 yafl na kadar term bebekler Çocuklar (2-12 yafl) ve ergen k zlar (13-21 yafl) Ergen erkekler (13-21 yafl) k de eri Nükleer T p Taramalar ile Belirlenen Glomerüler Fonksiyon Glomerüler fonksiyonu belirlemek için 125I-lotalamat ve 54Cr-EDTA gibi ekzojen radyoaktif kimyasallar n renal klerensi kullan lm flt r. 3 ÖZEL DURUMLARDA LAÇ DOZU AYARLAMASI B. ANT M KROB YAL AJANLARIN DOZ AYARLAMA YÖNTEMLER 1. Sürdürüm Dozu Renal yetmezlik olan hastalarda doz afla daki yöntemlerle ayarlanabilir: a. Aral k uzat lmas (I): Doz büyüklü ünü normal tutarak dozlar aras ndaki aral klar uzat n. Bu yöntem için önerilen aral k Tablo 3-3 te gösterilmifltir. b. Doz azalt lmas (D) Dozlar aras ndaki aral normal tutarken dozlar n miktar n azalt n. Bu yöntem özellikle görece sabit bir kan düzeyi istenen ilaçlarda arzu

32 158 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab edilir. Bu yöntem için al fl ld k dozun yüzdesi Tablo 3-3 te gösterilmifltir. c. Aral k uzat lmas ve doz azalt lmas (DI): Aral uzat n ve dozu azalt n. d. Aral k uzat lmas doz azalt lmas (D, I): Baz durumlarda doz aral k de ifltirilebilir. Not: Bu doz ayarlamalar yenido an dönemi sonras ndaki süt çocuklar içindir. Bu doz ayarlamalar sadece yaklafl k de erlerdir. Her bir hasta ilaç toksisitesi bulgular aç s ndan yak n takip edilmelidir ve uygun oldu unda serum düzeyleri ölçülmelidir. laç dozu ve aral buna uygun olarak ölçülmelidir. 2. D YAL Z Hemodiyaliz (He) ve periton diyalizinin (P) ilaç uzaklaflt r lmas üzerindeki kantitatif etkileri gösterilmifltir. Y bir destek dozuyla diyaliz yap lmas ihtiyac na iflaret eder. N ayarlama gerekmedi ine iflaret eder. Hay r karar ilaç afl r dozu için diyaliz hemodiyaliz kullan lmas na engel de ildir (bak n z Tablo 3-3). C. SÜREKL RENAL REPLASMAN TEDAV S NDE DOZLAMA Sürekli venovenöz hevofiltrasyon (CVVH), sürekli arteriyovenöz hemofiltrasyon (CAVH), sürekli arteriyovenöz hemodiyaliz (CAVHD), sürekli venovenöz hemodiyaliz (CVVHD), ve sürekli venovenöz hemodialfiltrasyon (CVVHDF) gibi sürekli renal replasman tedavileri (CRRT) baz ilaçlar n klerens/eliminasyonunu etkileyebilir. 1. CRRT ile laç Uzaklaflt r lmas n Etkileyen Faktörler a. lac n konveksiyon difüzyonla uzaklaflt r lmas n etkileyen fizyokimyasal özellikler i. Düflük moleküler a rl k ii. Düflük protein ba lanmas iii. Negatif yük (anyonik) iv. Düflük da l m hacmi v. Yüksek suda çözünürlük/ düflük ya da çözünürlük b. laç uzaklaflt r lmas n destekleyen diyaliz devresi bileflenlerinin ve prosedürün teknik özellikleri i. Filtre özellikleri: Büyük membran por boyutu ii. Artan kan/diyalizat ak m h zlar iii. Artan ultrafiltrasyon h zlar 2. CRRT Alan Pediatrik Hastalara laç Vermek çin Optimal Yaklafl m CRRT alan pediatrik hastalara ilaç vermek için optimal yaklafl m ilac n özelliklerine, diyaliz sisteminin kendine has özelliklerine, ilaçla CRRT sistemi aras ndaki etkileflimlere (eleme katsay s n verir), ve seçilen CRRT modalitesi ile ilaç klerensine ba l d r. Sayfa 170 den devam ediyor

33 Advers laç Etkileri Kara L. Murray, PharmD, Susanna Sowell, PharmD ve Carlton K.K. Lee, PharmD, MPH 7 Afla daki tablolarda insidans %1 in üzerinde olan s k görülen antimikrobiyal ilaç reaksiyonlar yer almaktad r. Bu tablolar bu flekilde insidans bildirilen advers reaksiyonlarla s n rl d r. laçlar organ sistemine göre s n flanm flt r. lave bilgi için formüller bölümünde her bir ilac n monograf na ilaç prospektüsüne bak n z. ADVERS LAÇ ETK LER I. KAN Advers Etki Anemi Eozinofili Artm fl protrombin zaman Lökopeni laç Amfoterisin B (lipozomal), atovakuon, intravenöz botulinum immün globulini, kaspofungin, sidofovir, flusitozin, foskarnet, gansiklovir, linezolid, meropenem, mikafungin, palivizumab, pentamidin izetionat, posakonazol, primetamin, kuinupristin + dalfopristin, ribavirin, rifabutin, rifapentin, gümüfl sülfadiazin, sülfadiazin, sülfisoksazol, talidomid, trimetoprim, trimetreksat, valgansiklovir, zalsitabin, zidovudin Kaspofungin, sefaklor, sefdinir, sefoperazon, seftibuten, seftizoksim, seftriakson, sefuroksim, daptomisin, diritromisin, enfuvirtid, mikafungin, tikarsilin, vankomisin Amfoterisin B, kaspofungin, klaritromisin, delavirdin, ertapenem, piperasilin + tazobaktam Albendazol, amfoterisin B (lipozomal), atovakuon, kaspofungin, seftriakson, ertapenem, famsiklovir, flusitozin, foskarnet, gansiklovir, iverrmektin, linezolid, mikafungin, pentamidin izetionat, primetamin, ribavirin, rifabutin, rifapentin, ritonavir, gümüfl sülfadiazin, sülfadiazin, sülfisoksazol, suramin, talidomid, zidovudin 261

34 262 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Advers Etki Nötropeni Pozitif Coombs testi Trombositopeni laç Atazanavir, atovakuon, kaspofungin, sefoperazon, sefapirin, sidofovir, ertapenem, famsiklovir, fosamprenavir, gansiklovir, indinavir, lamivudin, linezolid, lopinavir + ritonavir, maravirok, mikafungin, nelfinavir, posakonazol, rifabutin, rifapentin, ritonavir, tenofovir, disoproksil fumarat, talidomid, trimetreksat, vankomisin Sefepim, sefoperazon, seftazidim Abakavir sülfat, amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipozomal), atazanavir, kaspofungin, flusitozin, foskarnet, gansiklovir, lamivudin, linezolid, lopinavir + ritonavir, mikafungin, pentamidin izetionat, posakonazol, primetamin, rifabutin, rifapentin, sülfadiazin, sülfisoksazol, suramin, trimetreksat, valgansiklovir, vorikonazol II. KARD YOVASKÜLER Advers Etki Aritmi Bradikardi Gö üs a r s K zarma Hipotansiyon Hipertansiyon QTc uzamas Taflikardi laç Amfoterisin B (lipozomal), melarsoprol, kuinidin Amfoterisin B (lipozomal) Amfoterisin B (lipozomal), daptomisin, ertapenem, foskarnet, levofloksasin, ofloksasin, pentomidin izetionat, sakinavir, zidovudin Amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (lipozomal), intravenöz sitomegalovirüs immün globulini, foskarnet, intravenöz immün globulin (insan), mikafungin Amantadin, amfoterisin b (konvansiyonel), amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipid), amfoterisin B (lipozomal), basitrasin ± polimiksin B sülfat, intravenöz botulinum immün globulini, kaspofungin, klindamisin, daptomisin, ertapenem, etionamid, foskarnet, ivermektin, pentamidin izetionat, kuinidin, intravenöz rho (d) immün globulin, talidomid, vankomisin, vorikonazol Amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (lipozomal), intravenöz botulinum immün globulini, kaspofungin, daptomisin, ertapenem, foskarnet, imikuimod, itrakonazol, lopinavir + ritonavir, maravirok, melarsoprol, mikafungin, piperasilin + tazobaktam, posakonazol, intravenöz rho (d) immün globulin (insan), rifapentin, vorikonazol Posakonazol, kuinidin Amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterin B (lipozomal), intravenöz botulinum immün globulini, kaspofungin, ertapenem, imipenem + silastatin, intravenöz immün globulin (insan), ivermektin, intravenöz rho (d) immün globulin (insan), vorikonazol

35 Advers laç Etkileri 263 III. SANTRAL S N R S STEM Advers Etki Anksiyete Ataksi Titreme/Rigor Konfüzyon Depresyon Sersemleme laç Abakavir sülfat, amantadin, amfoterisin B (lipozomal), atovakuon, daptomisin, delavirdin, efavirenz, ertapenem, foskarnet, rimantadin, ritonavir, sakinavir, talidomid, zidovudin Amantadin, foskarnet Amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipid), amfoterisin B (lipozomal), kaspofungin, sidofovir, intravenöz sitomegalovirus immün globulini (insan), foskarnet, halofantrin, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), iyodokuinol, intravenöz immün globulin (insan), lamivudin, lopinavir + ritonavir, meflokin hcl, melarsoprol, mikafungin, mikonazol, intravenöz rho (d) immün globulin (insan), terkonazol, trimetreksat, vankomisin, vorikonazol, zanamivir, zidovudin Amantadin, amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (lipozomal), ertapenem, etambutol HCL, foskarnet, gansiklovir, griseofulvin, melarsoprol, pentamidin, izetionat, talidomid, trimetreksat, valgansiklovir, zidovudin Abakavir sülfat, amantadin, amfoterisin B (lipozomal), amprenavir, atazanavir, delavirdin, efavirenz, emtrisitabin, fosamprenavir, foskarnet, lamivudin, lopinavir + ritonavir, maravirok, sakinavir, tenofovir disoproksil fumarat, valasiklovir, zidovudin Abakavir sülfat, amfoterisin B (lipozomal), atazanavir, atovakuon, atovakuon + proguanil, kaspofungin, sefprozil, seftibuten, siprofloksasin, kolistimetat sodyum, daptomisin, diritromisin, efavirenz, emtrisitabin, ertapenem, foskarnet, fosfomisin, griseofulvin, halofantrin, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), hidroksiklorokin, imikuimod, indinavir, izoniazid, itrakonazol, ivermektin, lamivudin, levofloksasin, lindan, linezolid, maravirok, metronidazol, mikafungin, nifurtimoks, norfloksasin, ofloksasin, pentamidin izetionat, fenazopridin HCL, posakonazol, prazikuantel, kuinidin, intravenöz rho (D) immün globulin (insan), rifapentin, rimantadin, ritonavir, sülfadiazin, sülfisoksazol, tenofovir disoproksil fumarat, terbinafin, talidomid, tiabendazol, tinidazol, valasiklovir, vorikonazol, zalsitabin, zanamivir, zidovudin 7 ADVERS LAÇ ETK LER

36 264 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab Advers Etki Atefl Bafl A r s Kafa içi bas nç art fl laç Abakavir sülfat, amoksisilin, amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipid), atazanavir, atovakuon, kaspofungin, sefepim, setizoksim, sidofovir, intravenöz sitomegalovirus immün globulini, atovakuon, kaspofungin, sefepim, seftizoksim, sidofovir, intravenöz sitomegalovirüs immün globulini (insan), daptomisin, delavirdin, difteri antitoksini, emtrisitabin, ertapenem, foskarnet, gansiklovir, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), imikuimod, indinavir, iyodokuinol, itrakonazol, lamivudin, levofloksasin, linezolid, lopinavir+ ritonavir, maravirok, meflokin HCl, melarsoprol, mikonazol, palivizumab, piperasilin + tazobaktam, posakonazol, intravenöz kuduz immün globulini (insan), raltegravir, intravenöz rho (d) immün globulini (insan), ritonavir, sülfadiazin, sülfisoksazol, suramin, tenofovir disoproksil fumarat, terkonazol, intravenöz tetanoz immün globulini (insan), talidomid, trimetreksat, valgansiklovir, vankomisin, vorikonazol, zalsitabin, zanamivir Abakavir sülfat, asiklovir, albendazol, amantadin, amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipid), amfoterisin B (lipozomal), amprenavir, atazanavir, atovakuon, atovakuon + proguanil, azitromisin, kaspofungin, sefdinir, sefditoren, sefepim, seftibuten, sidofovir, siprofloksasin, klaritromisin, daptomisin, delavirdin, diritromisin, doripenem, efavirenz, emtrisitabin, ertapenem, etambutol HCl, famsiklovir, flukonazol, fosamprenavir, foskarnet, fosfomisin, furazolidon, gansiklovir, griseofulvin, halofantrin, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), hidroksiklorokin, imikuimod, indinavir, iyodokuinol, itrakonazol, ketokonazol, lamivudin, levofloksasin, linezolid, lopinavir + ritonavir, lorakarbef, meflokin HCl, melarsoprol, meropenem, metronidazol, mikafungin, mupirosin, nevirapin, nifurtimoks, nitazoksanid, nitrofurantoin, norfloksasin, ofloksasin, pensiklovir, pentamidin izetionat, fenazopridin, piperasilin + tazobaktam, posakonazol, prazikuantel, kuinidin, kinin, kuinupristin + dalfopristin, raltegravir, retapamulin, intravenöz rho (d) immün globulini (insan), ribavirin, rifabutin, rifapentin, rimantadin, sakinavir, stavudin, sülfadiazin, sülfisoksazol, suramin, tenofovir disoproksil fumarat, terbinafin, talidomid, tiabendazol, tinidazol, valasiklovir, valgansiklovir, intravenöz varisella zoster immün globulini (insan), vorikonazol, zalsitabin, zanamivir, zidovudin Albendazol

37 Advers laç Etkileri 265 Advers Etki nsomnia Halsizlik Nöropati Nörotoksisite A r, belirtilmemifl Nöbet Uykululuk Güçsüzlük laç Amantadin, atazanavir, atovakuon, kaspofungin, siprofloksasin, daptomisin, diritromisin, efavirenz, eötrisitabin, enfuvirtid, ertapenem, foskarnet, griseofulvin, lamivudin, levofloksasin, linezolid, lopinavir + ritonavir, maravirok, ofloksasin, piperasilin + tazobaktam, posakonazol, ribavirin, rimantadin, ritonavir, sakinavir, tenofovir disoproksil fumarat, talidomid, valgansiklovir, zidovudin Asiklovir, amantadin, amfoterisin B (konvansiyonel), amfoterisin B (lipozomal), foskarnet, halofantrin, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), imikuimod, indinavir, itrakonazol, prazikuantel, intravenöz rho (d) immün globulini (insan), talidomid, tinidazol, zalsitabin, zanamivir, zidovudin Atazanavir, didanozin, emtrisitabin, foskarnet, gansiklovir, izoniazid, iyodokuinol, lamivudin, maravirok, melarsoprol, stavudin, suramin, tenofovir, disoproksil fumarat, talidomid, trimetreksat, valgansiklovir, zalsitabin Amikasin, gentamisin, kanamisin, melarsoprol (ensefalopati), streptomisin sülfat, tobramisin Amfoterisin B(lipid), amfoterisin B (lipozomal), ampisilin, basitrasin ± polimiksin B sülfat, kaspofungin, sefazolin, siklopiroks, sidofovir, efavirenz, imikuimod, kanamisin, kunekateflinler, levofloksasin, maravirok, meropenem, mikonazol, ofloksasin, penisilin G (benzatin), penisilin G (prokain), piperasilin, piperasilin + tazobaktam, podofiloks, polimiksin B sülfat + neomisin sülfat + hidrokortizon, kuinupristin + dalfopristin, rifapentin, sakinavir, tenofovir disoproksil fumarat, intravenöz tetanus immün globulini (insan), talidomid, tikarsilin, intravenöz varisella zoster immün globulini (insan) Foskarnet, imipenem + silastatin, lindan, melarsoprol, tiabendazol, valgansiklovir, zalsitabin, zidovudin Amfoterisin B (lipozomal), siprofloksasin, efavirenz, foskarnet, indinavir, lorasarbef, mikafungin, ofloksasin, posakonazol, intravenöz rho (d) immün globulini (insan), talidomid, zidovudin Amfoterisin B (lipozomal), atovakuon, atovakuon + proguanil, sidofovir, daptomisin, diritromisin, emtrisitabin, ertapenem, etionamid, foskarnet, fosfomisin, gansiklovir, indinavir, iyodokuinol, izoniazid, lopinavir + ritonavir, norfloksasin, posakonazol, kuinidin, intravenöz kuduz immün globulini (insan), rimantadin, ritonavir, sakinavir, tenofovir disoproksil fumarat, talidomid, tinidazol, zidovudin 7 ADVERS LAÇ ETK LER

38 266 Pediatride Antibiyotik Tedavisi Harriet Lane El Kitab IV. DER Advers Etki Alopesi Anjiyoödem Dermatit Eritema multiforme Döküntü/ürtiker laç Albendazol, amfoterisin B (lipozomal), sidofovir, hidroksiklorokin, imikuimod, selenyuum sülfid ntravenöz hepatit B immün globulini (insan), intravenöz tetanoz immün globulini (insan), zidovudin Amoksisilin, ampisilin, intravenöz botulinum immün globulini, butenafin, ketokonazol, lindan, maravirok, neomisin sülfat + polimiksin B sülfat ± basitrasin, nistatin, palivizumab, pensiklovir, polimiksin B sülfat + neomisin sülfat + hidrokortizon, retapamulin, talidomid, tolnaftat, undecilenik asit Kunekateflinler, lorasarbef, gümüfl sülfadiyazin Abakavir sülfat, asiklovir, amoksisilin + klavülanik asit, amfoterisin B (kolesteril sülfat), amfoterisin B (lipid), ampisilin, ampisilin + sulbaktam, amprenavir, atazanavir, atovakuon, aztreonam, basitrasin ± polimiksin B sülfat, intravenöz botulinum immün globulini, kaspofungin, sefaklor, sefdinir, sefepim, sefoperazon, sefotaksim, sefpodoksim proksetil, sefprozil, seftizoksim, seftriakson, sidofovir, siprofloksasin, klaritromisin, klindamisin, klofazimin, daptomisin, delavirdin, diritromisin, doripenem, efavirenz, emtrisitabin, ertapenem, famsiklovir, flukonazol, flusitozin, fosamprenavir, foskarnet, fosfomisin, gansiklovir, griseofulvin, intravenöz hepatit B immün globulini (insan), hidroksiklorokin, imipenem + silastatin, imkuimod, indinavir, iyodokuinol, itrakonazol, kunekateflinler, lamivudin, levofloksasin, linezolid, lopinavir + ritonavir, lorasarbef, maravirok, meflokin HCl, melarsoprol, meropenem, metenamin mandelat, mikafungin, mikonazol, mupirosin, nafsilin, nelfinavir, neomisin sülfat + polimiksin B sülfat ± basitrasin, nevirapin, nifurtimoks, ofloksasin, palivizumab, pentamidin, permetrin, piperasilin, piperasilin + tazobaktam, polimiksin B sülfat + neomisin sülfat + hidrokortizon, posakonazol, piretinler + pipereonil botoksid, kuinupristin + dalfopristin, retapamulin, intravenöz rho (D) immün globulin, rifapentin, ritonavir, sakinavir, gümüfl sülfadiazin, stavudin, sulfadiazin, trimetoprim sulfametoksazol, sulfisoksazol, suramin, tenofovir disoproksil fumarat, terbinafin, talidomid, tiabendazol, trimetoprim, trimetreksat, undesilenik asit, vankomisin, intravenöz varisella zoster immün globulini (insan), vorikonazol, zalsitabin, zidovudin