NÜ~ (a.s.)':t[~ GEMİSİ~~ DEMIRLEDIGI YERE DAIR Yrd. Doç. Dr. Bahattin DARTMA

Transkript

1 NÜ~ (a.s.)':t[~ GEMİSİ~~ DEMIRLEDIGI YERE DAIR Yrd. Doç. Dr. Bahattin DARTMA Nuh (as) 'ın gemisinin indiği yer hakkında öteden beri üzerinde durulan iki meşhur görüş vardır. Bunlardan biri Tevrat'ta zikredildiği söylenen Ağrı Dağı, diğeri de Kur' an-ı Kerim'de sarahaten bildirilen Cudl Dağı' dır. Kronolojik bakımdan Kur'an'dan önce geldiği için, ilk önce Tevrat'tan başlayalım. Volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı, Ağrı ili sınırları içinde, 0 km. çevre uzunluğuna sahip, 00 kilometrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Ağrı kütlesinin eniemi 9,0/, boylamı, 'dır. Dağın zirvesinin ise eniemi 9, /, boylamı, 7/dır. Türkiye ve Avrupa'nın en yüksek dağıdır. Büyük Ağrı Dağı m., Küçük Ağrı Dağı ise 89 m. yüksekliktedir. Büyük Ağrı Dağı ile Küçük Ağrı Dağı 700 m. yükseklikteki Serdarbulak beli ile birbirinden ayrılmaktadır. Özellikle Batılı araştırmacılar çeşitli gayelere binaen geminin Ağrı Dağı'na indiği konusunda ısrar etmişler ve bu yönde pek çok inceleme ve araştırma yapmışlardır. Ancak tarihi, dini ve arkeolojik verilerle coğrafi ve fiziki şartlar geminin oraya inmesinin imkansız olduğunun.streck, İA, İstanbul, 90, I,, (Ağrı Dağı mad.); Tanyil, Hikmet, Nuh'un Gemisi, Ağrı Dağı, Ermeniler, İstanbul, 989, s. ; a. mlf, Türkiye Di yan et Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), İstanbul, 988, I, 8, (Ağrı Dağı mad.). altını çizmektedirler. Şimdi bunları maddeler halinde sıralayalım: -As ur dilinde aslı "Uruatri" olan "Urartu" kelimesi, İbranice Kitab-ı Mukaddes'te yanlış telaffuz sonucu "Ararat" şeklini almıştır. "Uruatri" kelimesi, "dağlık bölge, yüksek memle.~et" demektir. B~ isme ilk defa M. O. 7 yılına ait Asur kralı I. Salmanasar'ın kayıtlarında rastlanmakta ve bundan Van Gölü'nün güney doğusundaki dağlık bölge kastedilmektedir.. Tevrat'ta, yukarıda yanlış seslendirme neticesinde meydana geldiği tesbit edilen "Ararat" sözcüğü "Ağrı Dağı" anlamında kullanılmamıştır. Mezkfu kelimenin Tevrat'ta ifade ettiği anlamlar şunlardır: a-dağ silsilesi: "Ve gemi yedinci ayda, ayın on yedinci gününde, Ararat dağları üzerine oturdu. " b-ülke adı: "Ve wki' oldu ki, kendi ilahı Nisrok' un evinde tapınırken Adrammelek ve Şaratser onu kılıçla vurdular ve Ararat diyarına kaçtılar. Ve yerine oğlu Esarhaddon kral ol-.tanyu, TDVİA, I, 8, (Ağrı Dağı mad.); Belli, Oktay, "Urartular", Anadolu Uygarlıkları, 98, Görsel yayınları, I, 9..Tevrat, Tekvfn, VIII,. -0-

2 NÜH (a.s.)'un GEMİSİNİ DEMİRLEDİGİ YERE DAiR du." c. Krallık adı: "Memlekette bayrak dikin, milletler arasında boru çalın, milletleri ona karşı hazırlayın, Ararat, Minni ve Aşkenaz krallıklarını ona karşı çağırın; ona karşı başbuğ ta'yfn edin, üzerine tüylü çekirgeler gibi otlar çıkarın. " O halde Tevrat'ta geçen "Ararat", hem Urartu diye bilinen Asya kökenli bir kavmin, hem de bu kavmin M. Ö. 000 yıllarında kurduğu -merkezi bugünkü Van şehri olandevletinin adı olmaktadır. -St. Jerome ise Ararat'ın Orta Araxes Ovası anlamına geldiğini söylemektedir. -Büyük Ağrı Dağı ile Doğu Anadolu'nun diğer volkanik dağları, ilk insanın yeryüzünde yaşadığı yıllardan çok daha önceleri oluşmuşlardır. Muş-Bitlis dağları ise bunlardan daha eskidirler. Eğer tufan esnasında sular bütün bu dağların üzerlerine kadar yükselmiş olsaydı, sulann çekilmesiyle gerek üst kısımlarda gerekse yamaçlarda ve vadllerde birikmiş erozyon materyallerinin, konglomera, kumtaşı, kiltaşı veya taşlaşmamış yığınlar halinde bulunması gerekirdi. Halbuki buralarda tufan sonrası oluşmuş o.tevrat, II. Krallar, XIX, 7, İşaya, XXXVII, 8..Tevrat, Yeremya, LI, 7..Tanyu, TDVİA, I, 8, (Ağrı Dağı m ad.)..aksoy, Nuh'un Gemisi, s.. devre ait herhangi bir materyale rastlanmamaktadır. Mesela, John Morris, NUh'un gemisine ait olduğu söylenen bir parçanın bulunduğu Türkiye-İran sınırına kil!:. uzaklıktaki eski adı M eser olan U zengili köyüne giderek orada araştırma yapmış; üç buçuk saat süren çalışması neticesinde, Ağrı Dağı'nın sönmüş bir yanardağ olduğunu ifade ettikten sonra şunları söylemiştir:"fosilleşmiş tahta parçalan olarak belirtilen şey aslında yumuşamış kayadır. Terkibinde bakır madeni olduğu için araştırmalar sırasında sinya! vermiştir. Jeolojik olarak da parçanın bulunduğu bu yerde NUh'un gemisinin olması mümkün değildir." 99 yılında Batılı bir ekip tarafından yapılan araştırma netkesinde geminin görüldüğü fakat Ağn' da olmadığı belirtilmiştir. 7 -Eğer gemi Ağrı dağı üzerine oturmuş olsaydı, suların bütün Anadolu'yu kapiayarak Ege Denizi'ne kadar ulaşması, Arap Yanmadasının tamamen sulara gömülmesi, Doğuda da İran ve Hindistan'ın sular altında kalması gerekirdi ki, şu ana kadar buralarda tufanla ilgili herhangi bir arkeolajik kalıntıya rastlanmamış- Cudf sıradağlarında.türkünal, Süleyman, "Nuh'un Gemisi Ağrı' da mı, mı?", Milliyet, 0 Eylül, 98, s...aksoy, Nuh'un Gemisi, s Sarbay, Ahmed, "Nuh (a.s.)'ın Gemisi Nerede?", Tarih ve Medeniyet,. sayı, İstanbul, Haziran-99, s

3 KUR' AN MESAll ilmi ARAŞTIRMALAR DERGiSi, OCAK, ŞUBAT, MART 99, Sayı:,, tır. Ekrem Akurgal, geminin 00 m' de aranmasının fizikteki bileşik kaplar kanuna göre imkansız olduğunu, aksi halde bütün dünyanın ı 00 m. su ile kaplanması gerekeceğini belirtmektedir. -Ağrı Dağı, çok yüksek ve sarptır. İnsanın hayati ihtiyacı olan su, nebiitat, beslenme ve barınma gibi imkanlardan yoksundur. Dağın çıkışı ve inişi bir hayli zordur. Zorluğun sebebi, -fiziki şartların olumsuzluğu bir yana- daha ziyade dağda çeşitli dağ hastalıklannın bulunmasıdır. Bu nedenle dağa çıkmadan önce bir sağlık kontrolünden geçmek gerekmektedir. Bir çok bilgin dağın zirvesine çıkmaya çalışmış, çoğu başarmış, ancak bazılan kayalar ve buzlar üzerinden yuvadanarak ölmüştür. 7-Dağın 000 m'den yukarısı sürekli karla kaplıdır. Zirvede ı kilometrekare genişliğinde bir buzul vardır. En uygun çıkış zamanları olan Ağustos ve Eylül aylannda bile ısı 00 m. 'de -8o'den daha aşağıya düşmektedir. 000 m. 'yi geçince çıkış iyice zorlaşmakta ve çok daha tehlikeli durumlar ortaya çıkmaktadır..gürbüz, Ali, "Nuh'un Gemisi Ağrı Dağı'nda mı?", Zafer, 07. Sayı, Kasım-98, s...aksoy, Nuh'un Gemisi, s. 7..Streck, İA. I,, (Ağrı Dağı mad.); Tanyu, TDVİA, İstanbul, 99, XIII, 80, (Cildi Dağı mad.)..türk Ans., I, 0, (Ağn Dağı mad.)..tanyu, Hikmet, Nülı'un Gemisi, s. -- O halde, bütün bu hususlardan dolayı geminin bu dağın üzerine o turması imkansız görünmektedir. Şimdi, geminin Cildi Dağı'na indiğinin dellllerine geçmeden önce dağın coğrafi konumunu tesbit edelim. Cudi, Güney Doğu Anadolu bölgesinde, Türkiye-Irak sınırına km. uzaklıkta, Cizre'nin km. kuzeydoğusunda, Dicle ile Hezil nınağı arasında, Şırnak il merkezine ı 7 km. mesafede, T, ' enlem,, ' boylam üzerinde olan bir dağdır. Elips biçimindeki dağ üzerinde 000 m. 'yi aşan ve en yükseği ı ı m. olan dört doruk bulunmaktadır. ; a. mlf., TDVİA, I, 8, (Ağn Dağı mad.)..m. Streck, İA, İstanbul, 977, III,, (Cildi Dağı mad.); Şemseddln Sami, Kanıusu'l- 'Aclanı, istanbul, 0, III, 88; Türk Ans., XI,, (Cildi mad.); Tanyu, TDVİA, VIII, 79, (Cildi Dağı mad.); Umar, Bilge, Türkiye' deki Tarihsel Adlar. İstanbul, 99, s. 8. Ayrıca bkz. Buhar!, Enbiya, (Mücahid' in sözüdür); Fahreddln er-razi, Tejsfru' l-kebfr, Daru'l Kütübi'l-'İlmiyye, II. baskı, XVII, ; Yakut el-hamavl, Şihabuddln Ebu Abdillah, Mu'cemu'l-Buldan, /90, I. Baskı, III, -; İbn Keslr, Tejsfr, IV,, 7; 'Alusl, Ebu'l-Fazl Şihabuddln es-seyyid Mahmud, Rühu' l-mecanf fi Tejsfri'! Kur' ani' l- 'Azfm ve' s-se be i' -Mesanf. Beyrut, 9987, Daru'l-Fikr, XII, ; Mehran, Muhammed Beyyfiml, Dirasatün Tarfhiyyetün mine'!-kur' ani' -Kerfm, Daru 'n-nehzati'l-' Arabiyye, Beyrut, 988, IV, 9; Abdul vehhab en-necc~, Kasasu' -Enbiya,

4 NÜH (a.s.)'un GEMİSİNİ DEMİRLEDİÖİ YERE DAiR Nuh (as)'ın gemisinin Cudl'ye indiğini gösteren çok önemli tarim, dini, arkeolajik veriler bulunmakta ve ayrıca coğrafi/fiziki şartlar da bunu te'yid etmektedirler. Şimdi bunları maddeler halinde sırasıyla izah edelim. -Dini veriler: a-dinimiz İslam'ın ana kaynağı olan Kur'an-ı Kerim, Nuh (as)'ın gemisinin Cudi Dağı'na indiğini sarahaten bildinnektedir: J ~ ~~ L;) j~t :, ~L;I ~) L; j.,_;) ~ _;~ 0~ j~\\~) ~LJI ~ ~... ~~;JI "Su çekildi, iş bitirildi, gemi de Cudf (dağının) üzerine oturdu... " b-"rasulullah (s.a.v.) bir grup Yahudiye uğradı. Aşura günü oruç tutuyorlardı. "Bu oruç neyin nesidir?" dedi. Denildi ki: "Bugün, Allah'ın Musa ve İsrailoğullarını boğulmaktan kurtardığı, Fir'avn'ın boğulduğu, geminin Cudi'ye oturduğu, Allah'a şükretmek için Nuh (a.s.) ve Musa (a.s.)'ın oruç tuttuklan gündür." Nebi (a.s.): "Ben Musa'ya ve bu günün orucuna (sizden) daha layıkun." dedi ve (o gün) ashabına oruç tutmalarını emretti. " 0 h. I. Baskı, s. 7; Ateş, Çağdaş Tef~fr. IX, 0..Hıld.!..Ahmed b. Hanbel, II, 9-0. Bu hadisi, Fahreddn er-razı, (XVII, ), İbn Kesiı (Tefsfr, IV, 7; Kasas, I, ) ve 'AUs (XII, ) gibi müfessirler de zikretmişlerdir. -- c-yakut el-hamevi (v. /8), Arapçaya harfiyyen terceme edilmiş bir Tevrat nüshasından şunları aktarmaktadır: "... Gemi tufanın yedinci ayının on yedinci gününde Cudf' ye oturdu... " Demek ki, Tevrat'tan aynen iktibas edildiği belirtilen bu ifadeler geminin Cudi'ye oturduğunu haber vermektedir. Ancak ne hazindir ki, Tevrat'taki bu ifadeleri bugün göremiyoruz. d-süryani Tevrat-Tekvin Yili/IV'ün Aramice ve Süryanice tercümeleri, geminin indiği dağı Ture Kardu olarak belirtirler ki burası, Van Gölü'nün güneydoğusunda bulunan dağlardır. Süryani yorumculara göre Ture Kardu, Kur'an-ı Kerim' de geminin indiği dağ olarak zikredilen Cudi Dağı' dır. e-katade (v. 7 /7) şöyle demektedir :"Allah Nuh (a.s.)'ın gemisini ibret olsun diye Cezire' de bulunan Cudi'ye oturttu. Ta ki bu ümmetin ilkleri onu görsün... " De-.Yakfıt el-hamevi, Mu'cem, III, - ; Ateş, Çağdaş Tef~fr, İstanbul, 989, IV, l..tanyu, TDVİA, I, 8, (Ağrı Dağı mad.); Aksoy,Nılh'un Gemisi. s. 7, 80; Günel, Aziz, (Horepiskopos Başpapaz), Türk Süryaniler Tarihf. Diyarbakır, 970, s. 9, (. Dipnot.)..İbn Kesir, Tefsfr, IV, 7; Yazır, Hamdi, Hak Dfni Kur' an Dili. İstanbul, 970, VII, ; Mevdfidi, Ebfi'l-'Ala, Tefhfmu'l-Kur'an. (Tercüme: Muhammed Han Kayan! ve arkadaşları), İstanbul, 99,. Baskı, ılıı

5 KUR' AN MESAll İLMİ ARAŞTIRMALAR DERGİSİ, OCAK, ŞUBAT, MART 99, Sayı:,, rnek ki gemi Cudl'ye inmiş ve Sahabeden onu görenler olmuştur. -Tarihi veriler : a-gılgamış Destanı'na baktığımızda şu ifadeleri görüyoruz: "Gemi Nisir (... ) dağının üzerine oturdu. Nisir dağı gemiyi tuttu ve kımıldatmadı... " Demek ki gemi Gılgamış Destanı'na göre Nisir Dağı'na oturmuştur. Tufanla ilgili eski Babilanya hikayesinde de geminin Nisir Dağı'na oturduğu nakledilmektedir. Nisir Dağı ise Dicle ile A şağı/küçük Zapsuyu arasında, Dicle'nin doğusuna düşmektedir ki burası da bugünkü Cudl Dağı' dır. Yine Gılgamış Destanı 'nın "Senin bildiğin bir şehir olan Şuruppak Puratti (Fırat) nehrinin kıyısında kurulmuştur. O, eski bir şehir- IV, 7..Günaltay, M. Şemseddln, Yakın Şark/Eltim ve Mezopotamya, Ank., 987, s. 0 (-. satırlar). Ayrıca bkz., Gılgamış Destanı, (İngilizce'ye çeviren ve önsözü yazan: (Giriş), N. K. Sandars. Türkçesi, Sevin Kutlu, Teoman Duı alı), İstanbul, Eylül-97, s. ; C. W. Ceram, Tanrılar, Mezarlar ve Bilginler, (Türkçesi: HayruHalı Örs),. baskı, İstanbul, 99, s. 9..Tanyu, TDVİA, I, 8, (Ağrı Dağı mad.)..günaltay, Y. Şark, s., (. Dipnot), 0 (. Dipnot); Gürbüz, Ali, "Nuh'un Gemisi Ağrı' da mı?", s. ; Tanyu, TDVİA, I, 8, (Ağrı Dağı mad.). dir..." ifadeleri de geminin Cudl dağına oturduğuna işaret etmektedir. Çünkü Şuruppak denilen burası, Fırat'ın kenarında ve Uruk'un üzerinde bugünkü Fara adı verilen bir yerde idi. Berossus (=B'erose) (M. Ö. 0 yıllarında yaşamıştır) tıfan hadisesini anlatırken "Gemide bulunanlara Babil'e dönmelerini, Sippar' daki kimbeleri bularak ondan beşeriyeti haberdar etmelerini ilave etti" ifadeleri de geminin Ağrı dağına değil, Cudl dağına indiğini_n bir işaretidir. Çünkü Sippar denilen yer, Fırat yatağında ve Babil'in kuzeyinde bulunmaktadır. 7 b-yine B' erose, K el danller hakkındaki tarihinde Hz. Nuh'un gemisinin Cudl dağına indiğini söylemektedir. Aris to' nun öğrencisi Abydenus da bu haberi doğrulamakta, ayrıca kendi zamanında birçok Iraklının geminin parçalarına sahip olduklarını, bu parçaları batırdıkları suları şifa ümidiyle hastalara içirdiklerini ilave etmektedir. 8 Halk, geminin dışını kaplayan katranı kazıyıp muska olarak kullanmıştır. 9.Günaltay, Y. Şark, s., (-. satırlar)..günaltay, Y. Şark, s. 9..Günaltay, Y. Şark, s Günaltay, Y. Şark, s Mevdfidl, Tefhfm, Il, 9; a.mlf., Tarih Boyunca Tevhfd Mücadelesi ve Hz. Peygamber, (Derleyeneler, Naim Sıddık-Abdü'l-Vekll), (Terc. N. Ahmed Asrar), İstanbul, 98, I, 0. 9.Saı bay, a.g.m., s

6 NÜH (a.s.)'un GEMİSİNİ DEMİRLEDİGİ YERE DAiR -Coğrafi/Fiziki Şartlar: a..:cudi Dağı ve tepesi, bayırı, deresiyle birlikte çevresi, tamamen teressübat ile kaplıdır. En yüksek tepeler bile hep kum, çakıltaşı vb. maddelerle örtülüdür. Çevrenin bir tfitana maruz kaldığı her halinden bellidir. b-hz. Nuh (a.s.)'un gemisinin yapımında kullanılan asfaltit maddesi Şırnak'tandır. Ayrıca "Şırnak", "gemi" anlamına gelmektedir. Gılgamış Destanı'nın "Tekne (?) üzerine altı Sar karasakız döktüm. İç kısmı üzerine üç Sar zift döktüm" ifadeleri -eğer doğru ise- geminin, zift ve ziftin kullanıldığı (ağaç vb.) maddelerle yapıldığına işaret etmektedir. Cildi'nin tepesinde toprak biriki karış kazıldığında kara sakız zift çıkmakta ve daha aşağıda çok sert bir tabaka yer aldığından kazılma imkanı bulunmamaktadır. c-cudi ve çevresinde, geminin oraya indiğine delll teşkil edebilecek mahiyette, ibadet, ziyaret ve yerleşim yerleri bulunmaktadır. Mesela Cizre'de Nuh Peygamber yatırı vardır. Yine Cizre'nin km. kadar doğusunda, Dicle nehrinin sol yakasında Nuh (a.s.)'ın üçüncü oğlunun.bilge, Mahmut, Nuh ( a.s.) ve Tufan, Ank., 9, s. 0..Bayram, Sadi, "Kaynaklara Göre Anadolu'da Proto Türk izleri", Türk Dünyası Araştırmaları,. Sayı, İstanbul, Ekim, 989, s. 0..Günaltay, Y. Şark, s. 8 (-7. satırlar)..bilge, TUfan, s. 0. adını taşıyan Y afes (Kasardela) köyü bulunmaktadır. Cildi'de 07 m. yükseklikte olan doruk, "Nuh Peygamber Ziyareti Tepesi" adını taşımaktadır. Gılgamış Destanı, dağın üzerinde kurban/adak takdim edildiğini haber vermektedir: "O zaman (her şeyi) çıkardım, her tarafa yaydım ve bir kurban kestim. Dağın tepesinde bir adak takdfm ettim. " Nuh (as)'ın dağın üzerinde bir mescid yaptığı söylenmektedir. 7 Dağın eteğinde o zaman Semanfn 8 (Seksenler) adında bir köy kurulmuştur.9 d-geminin topoğrafik nedenlerle Ağrı Dağı'mn eteklerine yanaş-.türkünal, "Nuh'un Gemisi Ağrı'da mı, Cfidi Sıradağlarında mı?" ag.gaz., s. ; Tanyu, TDVİA, İstanbul, 99, VIII, 79, (Cfidi dağı road.)..günaltay, Y. Şark, s., (-7. satırlar). Tfiffuı olayını anlatan B'erose de kurban takdim edildiğinden bahsetmektedir. Bkz., a. eser, s.. 7.İbnu'l-Esrr, el-kamil, I, 7; Yakut el-hamavi, Mu'cem, III, ; Ş. Sami, Kamus, III, 88; Tanyu, Hikmet, Dinler Tarihi Araştırmaları, Ank., 97, s. ; Bilge, Tufan, s Bu kelime kaynakların bazısında "temneyn", bazısında da Arapça' da seksen anlamına gelen "semanfn" şeklinde geçmektedir. 9.İbn Havkal, Ebfi'l-Kasım Muhammed, Kitfibu Sureti' - 'Arz, Leiden, 97,. Baskı, I, 9; Günel, Süryanfler Tarihi, s. 9, (. Dipnot). Cıdl ve çevresinde bu tür yerlerin bulunduğuna dair ayrıca bkz., Aksoy, Nuh' un Gemisi, s. 80, 8, 8, 8, 88,

7 KUR' AN MESAJI İLMİ ARAŞTIRMALAR DERGiSi, OCAK, ŞUBAT, MART 99, Sayı:,, ması mümkün olmayıp, Cudi dağına oturması gerekmektedir. e-klimatolojik (=iklim bilimi) açı(sı)dan bakıldığında Hint Okyanusu yüksek basınç merkezinden Basra Körfezi alçak basınç merkezine doğru şiddetli hava akımlarının neden olacağı deniz yükselmesiyle, yukarı Mezopotamya'nın kuzey kıyıları olabilecek Mardin dolaylarındaki Cudi dağı etekleri geminin karaya oturması için en elverişli yerdir. f-bazı yerleri sert ve engebeli olmasına rağmen inilmesi ve çıkılması oldukça kolay olan Cudi Dağı'nda barınma ve beslenme imkanları sağlayacak pek çok yer bulunmaktadır. Bu bakımdan geminin oturduğu yerin "Yeşildağ" adını alması kayda değerdir. Dağ, geminin inişine uygun bir yüzeye sahiptir. Tam tepede geminin durduğu yer olarak bildirilen 00 metrekarelik avuç içi gibi bir düzlük bulunmaktadır. Bu küçük çaplı etüdüroüze son vermeden önce şu hususa da işaret etmek istiyoruz: Burada üzerinde durduğumuz Cudi Dağı 'ndan başka, Cu di adını taşıyan dağlar da vardır. Mesela bunlardan biri, Doğu Beyazıt'ta bulunan Malışer Köyü civarındaki Cudi Tepesi'dir..Bayram, a.g.m., s. 7, (. Dipnot)..Bayram, a.g.m., s., 7, (. Dipnot). --.Tanyu, TDVİA, VIII, 79, 80, (Cfidi Dağı mad.)..bilge, Tufan, s. 0; Tanyu, TDVİA, VIII, 79, (Cfidi dağı mad.)..sarbay, "Nuh (a.s.)'ın Gemisi Nerede?", a.g.der., s