Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Avrupa Birliği ve Türkiye de Mali Saydamlığın Panel Veri Yöntemi ile Analizi"

Transkript

1 EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Özel Sayı 0 ss Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Fscal Transparency of he European Unon and Turkey wh Panel Daa Analyss Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ ÖZET Mal saydamlık son yıllarda, hem ulusal hem de uluslararası çalışmalarda gderek önem kazanan br konu halne gelmşr. Bu kapsamda çalışmanın amacı mal saydamlık le emel ekonomk değşkenler arasındak lşky analz emekr. Çalışmanın uygulama bölümünde, dönem ve 8 ülke çn panel ver analz yapılmışır. Çalışmanın en öneml amprk bulgusu, mal saydamlık le kş başına GSYİH arasında pozf yönlü ve sasksel açıdan anlamlı br lşk bulunmasıdır. Anahar Kelmeler: Mal saydamlık, panel ver yönem, sab ek modeller ABSTRACT Fscal ransparency n recen years, boh a naonal and nernaonal sudes have become ever more mporan ssue. In hs conex, he am of he sudy s o analyze he relaonshp beween fscal ransparency and basz economc varables. In he applcaon chaper of he sudy, panel daa analyss was made for he perod of perod and 8 counres. The major emprcal evdence of he sudy s, ha here s a posve and sascally sgnfcan relaonshp beween fscal ransparency and GDP per capa. Keywords: Fscal ransparency, panel daa mehod, fx effec models. GİRİŞ Son yıllarda yaşanan krzlerle brlke, saydam olmayan uygulamaların arığı ve söz konusu uygulamaların denelenememes sonucu le yolsuzlukların yaygınlaşığı görülmekedr. Bu bağlamda, özellkle yolsuzlukların önleneblmes amacıyla, devlen hedeflern, bu hedeflere ulaşmak çn hayaa geçrdğ polkaları ve bu polkaların yaraığı sonuçları zlemek çn gerekl olan blgy düzenl, anlaşılablr, uarlı ve güvenlr br bçmde sunması olarak anımlanablen mal saydamlığın arırılması gerekmekedr. Mal saydamlık le lgl olarak gerek ulusal gerek uluslararası leraür ncelendğnde, yapılan çalışmaların eork düzeyde olduğu görülmekedr. Mal saydamlığın zor ölçüleblmes ve mal saydamlık le lgl verlern kısılı olması nedenleryle, konuyla lgl yapılan amprk çalışmaların sayısı oldukça kısılıdır. Bu doğruluda, çalışmanın mal saydamlık le lgl amprk leraüre öneml kakı sağlayacağı düşünülmekedr. Çalışmada öncelkle mal saydamlık le lgl leraürde yer alan farklı anımlara yer verlecekr. Mal saydamlıkla lgl kavramsal çerçeve çzldken sonra, mal saydamlık le lgl amprk leraür ncelenecekr. Çalışmanın uygulama bölümünde se, Avrupa Brlğ ve Türkye dek mal saydamlık le kş başına GSYİH, reel GSYİH büyüme oranı, kamu açığı/gsyih ve kamu borcu/gsyih arasındak lşk dönem çn panel ver yönem le analz edldken sonra polka önerlernde bulunulacakır.. MALİ SAYDAMLIĞIN TANIMI VE ÖNEMİ Mal saydamlık; devlen görev ve fonksyonlarının, kamu ekonomsne ve kamu mal yönemne lşkn blglern ve hesapların (harcamalar, vergler, borçlanma, borç yönem vb.) ve aynı zamanda kamu mal yönemne ve emel ksa polkalarına lşkn planların, nye ve projeksyonların açık ve anlaşılır, düzenl olarak ve güven ess edecek br bçmde kamuoyunun blgsne sunulması olarak anımlanablmekedr (Akan vd., 004:75). Bu anım esas alındığı zaman aşağıdak unsurların öneml olduğu görülmekedr (Akan ve Çoban, 006:7): - Mal saydamlık denldğnde, bundan sadece kamu mal yönemnn halka açık olması anlaşılmamakadır. - Sadece kamu mal yönemne lşkn verlern ve sasklern değl, aynı zamanda mal polkaların da kamuoyunun blgsne açık olması ve öngörüleblr olması önem aşımakadır. Prof. Dr, Ercyes Ünverses, İksad ve İdar Blmler Faküles, İksa Bölümü, mblgn@ercyes.edu.r Araş. Gör. Dr., Ercyes Ünverses, İksad ve İdar Blmler Faküles, Malye Bölümü, gokcecnar@ercyes.edu.r 59

2 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ - Blgler, açık ve anlaşılır olmalıdır. - Blgler, düzenl olarak kamuoyuna sunulmalıdır. - Blgler, güven ess edecek şeklde ekonomde öngörüleblrlğe mkan sağlamalıdır. Br başka anıma göre mal saydamlık; devlen, hedeflern, bu hedeflere ulaşmak çn hayaa geçrdğ polkaları ve bu polkaların yaraığı sonuçları zlemek çn gerekl olan blgy düzenl, anlaşılablr, uarlı ve güvenlr br bçmde sunmasıdır. Bu anımda k unsurun önemle alının çzlmes gerekmekedr (Ayas ve Sayın, 000:8): - Bunlardan brncs; anıma göre ssemn saydam olması çn sadece akörlern ne yapıklarının blnmes değl; aynı zamanda nyelernn de açık br şeklde kamuoyuna duyurulması gerekmekedr. - İkncs se; blgnn br yerlerde mevcu olmasının ssem saydam gösermemesdr. Blgnn, vaandaş arafından ekn br bçmde kullanablmesn sağlayacak br bçmde düzenl, anlaşılablr ve uarlı olması gerekmekedr. Mal saydamlık kavramının daha y anlaşılablmes çn, kamuoyuna açıklanan blgnn erşleblrlk, lgllk, nelkllk ve güvenlrlk unsurlarına sahp olması gerekmekedr. Bu unsurlar aşağıdak şeklde açıklanmakadır (Vshwanah ve Kaufmann, 999:3-4): - Erşleblrlk: Yasaların ve düzenlemelern blgnn herkes arafından ulaşılablmesn garan emes gerekmekedr. Blgnn dama erşleblr olmasını kurumlar ve medya sağlamakadır. Medya se; gazee, radyo, elevzyon, kamu blglendrme lanları ve nerne hva emekedr. Eğmszlk se, breyn blgye erşmn, blgy kullanımını ve blgy yorumlamasını sınırlayarak; saydamlığa zarar vermekedr. - İlgllk: Blg muhakkak br şey le lgl olmalıdır. Ancak, blgnn sübjekf olması sebebyle bunu sağlamak oldukça zordur. Örneğn; mevdua sahplernn mevdualarının güvenlğn sağlaması le lgl blgye, yaırımcıların sorumluluk ve rsklerle lgl blgye ve kamunun güncel ekonomk koşullarla ve polkalarla lgl blgye hyacı olmakadır. - Nelkllk ve güvenlrlk: Blg, nelkl ve güvenlr olmalı ve güncel, am, açık, doğru, uarlı ve bas br şeklde fade edlmeldr. Blgnn nelkl olmasının sağlanması çn dış brmler, denemcler ya da sandar oluşurma organzasyonları arafından sandarlar konulmalıdır. Herkes arafından kabul görecek ve her alanda geçerl olablecek ek ve değşmez br mal saydamlık anımı yapmak oldukça zordur. Leraürde, mal saydamlıkla lgl olarak gerek araşırmacı gerekse ulusal ve uluslararası kuruluşlar arafından brçok anım yapılmışır. Bu doğruluda, mal saydamlık le lgl olarak yapılan anımlardan bazıları kronolojk br şeklde, Tablo de göserlmekedr. 60

3 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Mal saydamlık, günümüzde gderek önem kazanan ve yoğun arışmalara neden olan başlıca konulardan br durumuna gelmşr. Mal saydamlık, özellkle gelşmeke olan ülkelerdek kurum ve kuruluşlara güven duyulmasında ekl br araç olduğu kadar, ekonomk skrarın sağlanması ve sürdürülmes açısından da son derece önem aşımakadır. Bunu sağlamanın en öneml koşulu se, başa büçe olmak üzere dğer mal araçların da mal saydamlığı sağlayıcı yönde kullanılmasıdır. Mal saydamlığın önemn oraya koyan dğer br husus se, pyasaların polk kararların kalesn gelşrmede ve polkacılar üzernde dspln sağlamada cdd br rol oynaması ve ekonomk brmlern beklenler doğrusunda daha y kararlar almalarını sağlamak üzere, hükümen ekonomk hedefler ve sraejler hakkındak üm blglere ulaşablmelerdr (Egel ve Özen, 005:6-6). Mal pyasaların daha ekn şleyeblmes çn hem özel hem de kamu seköründe saydamlık ve zamanlı raporlamanın sraejk değer vardır. Yeerl, güvenlr ve sürekl br blg akışı olmadan pyasalar ekn çalışamamaka ve skrarsızlıklar baş gösermekedr. Kamuoyunun güven kaybını sınırlandırmada ve kamu hesaplarında saydamlığın öneml br şlev vardır. Dolayısıyla, kamu hesapları ve kamu kesm davranışları kolaylıkla zlenebleceğ çn, ekonomnn yönü konusundak belrszlkler de büyük ölçüde önleneblecekr. Mal saydamlık, mal krzler önlemeye ve uluslararası mal ssemdek sorunları çözmeye yeerl olmayablr; ancak, mal krzler azalablr ve karşılaşılan sorunların çözümünü kolaylaşırablr (Gökbunar ve Cansız, 003:57-58). Kamu seköründe saydamlık; kamu polkasının anlaşılırlığını gelşrecek, syasal süreçlern eknlğn arıracak ve polka belrszlklern azalacak şeklde blg sağlayan polkalardan, kurumlardan ve uygulamalardan kaynaklanmakadır. Ayrıca mal saydamlık, vaandaşları hakları konusunda blglendrc, lgl kaynaklara erşmn hızlandırıcı, sorunlarının akarımını, çözümünü ve bunlardan haberdar olmasını kolaylaşırıcı nelkedr. Bu kapsamda yasal veya kurumsal düzenlemeler, yoğun br blgsayar ve nerne ağı kullanımı, çeşl basılı kapçıkların sunumu gb çabalar mal saydamlık çn öneml olablmekedr (OECD, 003:3). Bu bağlamda kamu mal yönemndek saydamlıkan beklenen emel amaç, güvenrlğ arırarak borçlanma malyelern mümkün olan en düşük sevyelere çekeblmek ve eksksz br şeklde doğru blglendrlmş br yuraşlar kümesnn makroekonomk polkalara deseğn sağlayablmekr. Saydamlık 6

4 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ özellğn yrmş ya da hç aşımamış mal ssemler skrarsızlığın, eknszlğn ve hakkanye yoksunluğunun emel neden olablmekedr (Karakaş, 000:9). 3. AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE DE MALİ SAY- DAMLIK (00-008): AMPİRİK ANALİZ 3.. Mal Saydamlık le İlgl Amprk Leraür Mal saydamlık konusu le lgl olarak yapılan gerek ulusal gerekse uluslararası çalışmalar ncelendğnde, mal saydamlığın ölçülmesnn zor olması ve mevcu verlern kısılı olması nedenyle amprk çalışma sayısının oldukça az olduğu görülmekedr. Mal saydamlık le lgl olarak yapılmış olan söz konusu amprk çalışmalar ve çalışmaların emel bulguları Tablo de göserlmekedr. 6

5 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Al ve Lassen (003), Al, Lassen ve Rose (005), Al ve Lassen (006b) kamu borcu ve mal saydamlık arasında negaf yönlü br lşk bulmuşlardır. Jarmuzek (006) se mal saydamlık le borç düzey arasında saksel açıdan anlamlı br lşk bulamamışır. Al ve Lassen (003) Al ve Lassen (006b) kamu açıkları le mal saydamlık arasında negaf yönlü br lşk bulurken; Hausmann, Hommes ve Sen (996) se negaf yönlü ancak saksel olarak anlamsız br lşk bulmuşlardır. Al, Lassen ve Rose (005) ve Hameed (005) kamu açıkları le mal saydamlık arasında pozf yönlü br lşk bulmuşlardır. Al, Lassen ve Skllng (00) mal saydamlık le kamu harcamaları arasında pozf yönlü br lşk bulurken; Al ve Lassen (003) se, negaf yönlü ancak saksel açıdan anlamsız br lşk esp emşlerdr. Baldrch (005), Kaufmann ve Bellver (005), Basda ve Beno (007), Relly ve Sabharwall (009) mal saydamlık le kş başına GSYİH arasında pozf yönlü br lşk esp emşlerdr. Al ve Lassen (003), Al, Lassen ve Rose (005), Kaufmann ve Bellver (005) ve Al ve Lassen (006b) polk rekabe le mal saydamlık arasında pozf yönlü br lşk esp emşlerdr. Al, Lassen ve Skllng (00) mal saydamlık le val populares arasında pozf yönlü br lşk bulmuşlardır. Al, Lassen ve Rose (005) polk kuuplaşma le mal saydamlık arasında negaf yönlü lşk esp emşr. Hameed (005) mal saydamlık le kred derecelendrmes arasında pozf yönlü br lşk bulmuşur. Hameed (005) yolsuzluğun konrol edlmes le mal saydamlık arasında pozf yönlü lşk bulurken; Basda ve Beno (007) yolsuzluk sevyes le mal saydamlık arasında negaf yönlü br lşk bulmuşur. Basda ve Beno (007) mal saydamlık le demokras sevyes arasında pozf yönlü br lşk bulmuşlardır. 3.. Çalışmada Kullanılan Ekonomerk Analz Yönem le İlgl Teork Blgler Çalışmanın uygulamasında panel ver analz yapıldığı çn bu bölümde öncelkle panel ver yönem ve avanajlarından bahsedlecek; daha sonra se sab ek model ncelenecekr Panel Ver Yönem ve Avanajları Panel ver; aynı yaay kes üzernde bulunan brey, frma ve ülke gb brmlern çeşl zaman dlmlernde ekrarlanablen gözlemlernn havuzlanması olarak anımlanablmekedr. Panel ver, genş yaay kes verlernn az br zaman dlm çn gözlemleneblmes durumunda kısa panel; az sayıdak yaay kes verlernn genş zaman dlm çn gözlemleneblmes durumunda se, uzun panel adını almakadır (Cameron ve Trved, 005:697). Ayrıca panel ver seler, her br kes çn eş uzunluka zaman serler çermeler durumunda dengel panel; zaman sers uzunluklarının br kesen dğer br kese farklılık gösermes durumunda se dengesz panel olarak adlandırılmakadır (Aalay, 007:45-46). 63

6 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ Panel ver se ve panel ver yönemnn bazı öneml avanajları bulunmakadır. Bu avanajlardan bazıları şu şeklde sıralanablmekedr (Hsao, 003:- 8; Green, 003:83-85; Kennedy, 006:33; Mouchar, 007:0-; Balag, 008:6-8): - Panel ver, breylern, devlelern, ülkelern ya da frmaların heerojenlğn konrol edeblmekedr. Tek başına zaman sers ya da yaay kes vers heerojenlğ konrol edememekedr. - Panel ver, örneklemde bulunan her br breyn zaman çersndek değşmler le lgl olarak çoklu gözlem yapılablmesne olanak sağlamakadır. - Panel ver, araşırmacılara genş ver mkanı sunarak, serbeslk derecesn arırablmeke ve açıklayıcı değşkenler arasındak çoklu bağlanı problemn azalablmekedr. Böylelkle, ekonomerk ahmnlern de eknlğ arırılablmekedr. - Panel ver, araşırmacıların sadece yaay kes vers ya da sadece zaman sers kullanarak eksn ölçemeyeceğ ekler belrleyeblmeke ve ölçeblmekedr. - Panel ver, zaman sers ve yaay kes versnde olduğundan daha karmaşık davranışsal modellern oluşurulmasında ve es edlmesnde kullanılablmekedr. - Panel ver uzun zaman serlerne sahp olduğu zaman, zaman sers analzlerndek panel brm kök esler sandar olarak dağılmakadır. Tek başına zaman sers analzler yapıldığı zaman se, pk brm kökler sandar olmayan br şeklde dağılmakadır. - Panel ver, br dönemden dğer br döneme meydana gelen değşm le mkro brmler arasındak değşm brleşrmek sureyle değşkenlk meydana gererek, çoklu doğrusallığı azalmakadır. - Panel ver, mkro brmlerde ürdeş olmama durumu le lglenldğnde kullanılablmekedr. Herhang br yaay kese, araşırma konusu olan brmlern davranışlarını ekleyen sayısız ölçülemeyen değşken söz konusudur. Bu değşkenlern dışlanması se, sapmalı ahmnlere yol açmakadır. Panel ver se bu problem gdereblmekedr. - Panel ver, dnamk uyarlamaların daha y nceleneblmesn sağlamakadır. Yaay kes verler dnamkler hakkında hçbr şey söylemezken, zaman sers verlernn se y ahmn üreeblmeler çn yeernce uzun olmaları gerekmekedr. Bu bağlamda panel ver, çeşl brmlern dnamk epkler üzerne mevcu blgy kullanmak sureyle çok uzun br zaman sersne olan hyacı gdereblmekedr. Aynı yaay kes brmler çn ekrarlanablen gözlemler olarak anımlanan panel ver yönemn ncelemek çn öncelkle bazı smgelern aşağıdak şeklde belrlmes gerekmekedr (Johnson ve Dnardo, 997:388): - y = dönemndek yaay kes brm çn bağımlı değşkenn, =,...,n ve =,.,T olduğu durumdak değerdr. j - X = dönemndek brm çn j. açıklayıcı değşkenn değerdr. j =,,K olarak endekslenen K ane açıklayıcı değşken bulunmakadır. - ε = dönemndek. brmn haa ermdr. - β = değşkenlern modelde hesaplanan kasayılardır. Açıklamaların dengel panel çn yapıldığı varsayıldığında, her br yaay kes brm çn aynı mkarda gözlem sayısının mevcu olduğu, dolayısıyla da oplam gözlem sayısının n x T olduğu varsayılmakadır. n = olduğu durumda T oldukça büyükür ve ver, zaman sers vers durumundadır. Ters durumda, T = olduğu durumda se n oldukça büyükür ve ver, yaay kes vers durumundadır. Bu durumda vernn, panel vers olablmes çn n > ve T > olmalıdır. Çalışmanın bu bölümünde panel ver yönem anlaılırken n nn T ye oranla daha büyük olduğu, n nn sonsuza gğ ve T nn sab olduğu varsayılacakır. Panel verler organze edlrken, y nn nt x olduğu, X n nt x k olduğu ve nn nt x olduğu varsayılmakadır. Dğer öneml br varsayım se, büün ve ler çn ε d(0, δ ) yan haa ermnn 0 oralama ve sab varyansa sahp olduğu ve normal dağıldığıdır. Bu doğruluda, sandar doğrusal panel ver model aşağıdak şeklde göserleblmekedr (Johnson ve Dnardo, 997: ): y y y y = X n ntx X X X () y = Xβ + ε () 3... Sab Ek Model = n ε ntxk ε β ε β β = ε β = n ntx k kx Panel ver yönem kullanılarak yapılan çalışmalarda, brmler arasındak farklılıkların ya da brmler arasında ve zaman çnde meydana gelen farklılıklardan kaynaklanan değşmey modele dahl emenn 64

7 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz yolu; mevcu değşmenn regresyon modelnn kasayılarından bazılarında veya ümünde değşmeye yol açığını varsaymakır (Pazarlıoğlu ve Kren Gürler, 007:37). Bu doğruluda, breysel ek modeller kullanılmakadır. Breysel ek modelnde, sandard doğrusal modelden farklı olarak grup eksn göseren α parameres modele dahl edlmekedr. Eğer α, X le lşkl değlse rassal ek; lşkl se sab ek olarak nelendrlmekedr (Johnson ve Dnardo, 997:39). Ayrıca sab ek modelnde belrl br gruba yönelk ahmnlerle lglenlmekedr. Örneğn; analzde OECD, Avrupa Brlğ gb brlklern büün ülkeler modele dahl edlyorsa sab ek modelnn kullanılması erch edlmekedr (Balag, 008:4). Sab ek modelnde α nn X le lşkl olmasına zn verlrken, X nn ε le lşksz olduğu varsayılmakadır. Grup ekl model en bas halyle aşağıdak denklemde göserlmekedr (Cameron ve Trved, 009:3): y = α + X β + ε ' Denklem (3) k emel varsayıma dayanmakadır. Bu varsayımlar se, şu şeklde göserlmekedr (Wooldrdge, 00:66; Arellano, 003:): - E( x ) (3) ε, α = 0( =,,T) (4) - ( ε, α ) δ Var x = I (5) T Çalışmanın bu bölümünde, analzde sab ekl model kullandığımız çn sadece sab ekl model ncelenecekr. Denklem (3) aynı zamanda ek yönlü br sab ek modeln emsl emekedr, çünkü sadece grup eks α söz konusudur. Model çf yönlü olduğu zaman, grup eksnn α yanında modele br de dönem eks γ dahl edlr. Yne aynı şeklde, α ve γ nn X le lşkl olduğu; X nn ε le lşksz olduğu varsayılmakadır. Model bu durumda aşağıdak denklemdek gb fade edlmekedr (Cameron vetrved, 009:3): y = α + γ + X β + ε (6) ' Sab ek modelnde sınanablecek hpoezler ve bunların F esler aşağıdak şeklde göserleblmekedr (Balag, 008:36-37; Erla, 008:57-58): H0 = α = α = α3 =... αn = 0 ve γ = γ = γ3... γt = 0 (7) ( RRSS URSS) / ( N + T ) F = F URSS / ( N )( T ) K ( N+ T ),( N )( T ) K H0 = α = α = α3 =... αn = 0 (8) (dönem eks serbes γ 0 ) (9) ( RRSS URSS) / ( N ) F = F( N ),( N )( T ) K URSS / ( N )( T ) K (0) H03 = γ = γ = γ3 =... γt = 0 (grup eks serbes α 0 ) () ( RRSS URSS) / ( T ) F = F URRS / ( N )( T ) K 3 ( T ),( N )( T ) K () Denklem (7) le göserlen H 0 hpoez, hem grup hem de dönem eksnn olmadığını ler sürer ve F es le es edlr. Denklem (9) le göserlen H 0 hpoez, dönem eksne zn verrken, grup eksnn olmadığını ler sürer ve F le es edlr. Yne benzer br şeklde, Denklem () le göserlen H 03 hpoez, grup eksne zn verrken, dönem eksnn olmadığını ler sürer ve F 3 le es edlr. F eslerndek RRSS kısılanan haa erm kareler oplamını ve URRS kısılanmayan haa erm kareler oplamını gösermekedr. F,,3 > FTablo ve Prob. (olasılık değer) < 0,005 olduğu zaman H 0,,3 reddedlr ve sonuçlar; analz edlen ekler vardır şeklnde yorumlanır Analze Dahl Edlen Ülkeler ve Analzde Kullanılan Verler le İlgl Temel Blgler Çalışmanın uygulama bölümünde; Avusurya, Belçka, Bulgarsan, Kıbrıs, Çek Cumhurye, Danmarka, Esonya, Fnlandya, Fransa, Almanya, Yunansan, Macarsan, İrlanda, İalya, Leonya, Lvanya, Lüksemburg, Mala, Hollanda, Polonya, Porekz, Romanya, Slovenya, Slovakya, İspanya, İsveç ve İnglere olmak üzere 7 Avrupa Brlğ üyes ülke ve Türkye analze dahl edlmşr. Ekonomerk analzde 8 ülkeye a mal saydamlık endeks, reel GSYİH büyüme oranı, kamu borcunun GSYİH ya oranı, kamu açığının GSYİH ya oranı ve kş başına GSYİH olmak üzere beş ade ver kullanılmışır. Bu verlerden sadece mal saydamlık bağımsız; dğer değşkenler se bağımlı değşken olarak ele alınmışır. Verler dönemne a yıllık verlerdr. Toplam 8 ülkeye a yed yıllık ver le 96 gözleml panel ver se oluşurulmuşur. Mal saydamlık le lgl olan ver TI dan, kş başına GSYİH le lgl olan ver World Bank an ve dğer verler se Eurosa an alınmışır. Bu kapsamda, analzlerde kullanılan verler le lgl emel blgler Tablo 3 de göserlmekedr. 65

8 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ Mal saydamlık değşken olarak TI ın düzenl br şeklde yıllık olarak yayınladığı Yolsuzluk Algılama Endeks (CPI) kullanılmışır. Yolsuzluğun algılanması, yolsuzluk düzeyn değl; mal saydamlık sevyesn gösermekedr. Dolayısıyla da yolsuzluk ve yolsuzluğu besleyen uygulamalar saydam olmayan uygulamalar olduğu çn, yolsuzluk algılamasının yüksek olma dereces mal saydamlığın yüksek sevyede olması anlamına gelmekedr. Bu sebeple de yolsuzluk algılama endeks, ülkelern mal saydamlık derecelern emsl emekedr (Şalçı, 007:87). Mal saydamlık le yolsuzluğun algılanması br br yerne kullanılablmekedr ve mal saydamlığın yüksek olduğu ülkeler aynı zamanda yolsuzluk algılamasının yüksek olduğu ülkelerdr (Halkos ve Tzeremes 007:4). Bu endeks, dünya üzerndek çeşl kurumlar arafından oplanan verlerden oluşan br ür bleşke endeksr ve ş adamlarının, analslern, akademsyenlern ve uzmanların değerlendrmelern çermekedr (Çelen, 007:80). Endeks 0 le 0 arasında puan almakadır. O puan mal saydamlığın ele alınan ülkede hç olmadığını göserrken; 0 puan se söz konusu ülkede maksmum sevyede mal saydamlığın mevcu olduğunu gösermekedr (Akçay, 00:09). Bu doğruluda, çalışmada mal saydamlık değşken olarak kullanılan endeksn, analze dahl edlen ülkelerdek analz dönemne lşkn gelşm Tablo 4 de göserlmekedr. 66

9 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Tablo 4 ncelendğnde; dünya mal saydamlık sıralamasında da lk sıralarda yer alan ve analz dönemnde (00-008) oralama olarak 8 ve üzernde puana sahp yed Avrupa Brlğ üyes ülkes bulunmakadır. Bu ülkeler; Fnlandya (9,5), Danmarka (9,4), İsveç (9,3), Hollanda (8,8), İnglere (8,6), Lüksemburg (8,5) ve Avusurya (8,) dır. Analz dönemnde mal saydamlık oralama puanı 5 le 8 arasında yer alan ülke sayısı se, dr ve bu ülkeler; Almanya (7,8), Belçka (7,3), İrlanda (7,4), Fransa (7,), İspanya (6,9), Mala (6,5), Porekz (6,4), Slovenya (6,3), Esonya (6,), Kıbrıs (5,8), İalya (5,) ve Macarsan (5,0) dır. Türkye nn de dahl olduğu sekz ülke se oralama olarak 5 puanın alında br mal saydamlık puanına sahpr. Bu ülkeler se; Lvanya (4,7), Çek Cumhurye (4,5), Yunansan (4,4), Leonya (4,3), Slovakya (4,), Bulgarsan (4,0), Türkye (3,7) ve Romanya (3,) dır. Tablo 5 de se analzde kullanılan değşkenler arasındak korelasyon mars göserlmekedr. Korelasyon marsne göre % 8 lk br oran le aralarında pozf yönlü yüksek br lşk bulunan k değşken; mal saydamlık le kş başına GSYİH dır. Mal saydamlık endeksnn analze dahl edlen dğer değşkenler le korelasyonları ncelendğnde se, reel GSYİH büyüme oranı le negaf yönlü % 4 lk; kamu borcunun GSYİH ya oranı le pozf yönlü % 46 lık ve kamu açığının GSYİH ya oranı le pozf yönlü % 47 lk br lşk bulunduğu görülmekedr. Mal saydamlık le kş başına reel GSYİH arasında negaf yönlü lşk elde edlrken kş başına GSYİH arasında pozf yönlü lşk elde edlmesnn emel neden; brlğe dahl olan ülkelern söz konusu değşkenlerde uç sevyelerde performans gösermesdr Analzde Kullanılan Modeller ve Analzlerden Elde Edlen Sonuçların Değerlendrlmes Mal saydamlık le lgl ver sıkınısı olması nedenyle, konuyla lgl olarak kısılı sayıda amprk çalışma mevcuur. Mevcu olan amprk çalışmaların büyük br bölümünde de mal saydamlık le dğer değşkenler arasında sasksel açıdan anlamlı br lşk bulunamamışır. Bu çalışmada bu boşluğu br nebze gdermek amacıyla panel ver se oluşurularak, panel ver analz çalışması yapılmışır. Bu doğruluda, saksel açıdan daha anlamlı sonuç elde edeblmek çn gözlem sayısının yüksellmes amacıyla 7 Avrupa Brlğ ülkes ve Türkye analze dahl edlmşr. Mal saydamlık versnn kısılı olması nedenyle de analz dönemn dönem le kısılayarak, yed yıllık ve 8 ülkel 96 gözlemden oluşan panel ver se oluşurulmuşur. Ele alınan ülkeler, br brlğn büün üye ülkelern kapsadığından öürü panel ver yönemnn sab ek modelnn uygulanması erch edlmşr. Aynı zamanda oluşurulan ver se, her br yaay kes çn eş sayıda gözlem sayısını çerdğ çn dengel panel vers özellğn aşımakadır. Ekonomerk analzler EVews 6.0 pake programı le gerçekleşrlmşr. Yaay kes brmler arasındak bağımlılığı göseren değşen varyans problemn gdermek çn, büün analzlerde Whe-cross secon yönem kullanılmışır. Zaman dlmnn oldukça kısa olması ve vernn farklı ülkeler emsl emes sebebyle haa ermler arasındak ardışık bağımlılığı belren ookorelasyon ncelenmemşr. Mal saydamlık endeks le analze dahl edlen reel GSYİH büyüme oranı, kamu borcunun GSYİH ya oranı, kamu açığının GSYİH ya oranı ve kş başına GSYİH değşkenlernden her br le arasındak lşk ayrı ayrı analz edlerek dör model oluşurulmuşur. Daha sonra oluşurulan her br model çn sadece grup eks, sadece dönem eks ve hem grup hem de dönem eks le lgl esler yapılmış ve ek yönlü ya da çf yönlü modellerden hangsnn seçleceğne karar verlerek modeller ahmn edlmşr. Bu bağlamda, çalışmanın bu bölümünde öncelkle analzde kullanılan modeller ve lgl hpoez esler ncelenecek ve daha sonra se modellerden elde edlen sonuçlar değerlendrlecekr Analzde Kullanılan Modeller ve Hpoez Tesler Çalışmanın bu kısmında analzde kullanılan modeller ve lgl hpoezler ncelenecekr. Mal saydamlık endeks le reel GSYİH büyüme oranı, kamu borcunun GSYİH ya oranı, kamu açığının GSYİH ya oranı 67

10 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ ve kş başına GSYİH değşkenler arasındak lşky analz emek çn, her br değşken le mal saydamlık çn dör emel model oluşurulmuşur. Analzlerde daha anlamlı sonuçlar elde edleblmes çn kş başına GSYİH değşkennn logarması alınarak model oluşurulmuşur. Bu bağlamda, söz konusu modeller en emel halleryle aşağıdak gbdr: Modellern her br çn sadece grup eks, sadece dönem eks ve hem grup eks hem dönem eks le lgl hpoez esler yapılmışır. Yapılan bu esler sonucunda se, ahmn edlecek modeln ek yönlü ya da çf yönlü olup olmadığına karar verlmşr. Modeller çn yapılan hpoezler se aşağıdak gbdr: GROWTH FT H N GROWTH FT H T GROWTH FT H N 3... T 0 GDEBT FT H N GDEBT FT H T 0 GDEBT FT H N T 0 FT H N FT H T FT H N T 0 LGCAP FT

11 FT H N FT 0 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz H T FT H N T 0 LGCAP FT H N 0 LGCAP FT H T 0 LGCAP FT H N T Analzden Elde Edlen Sonuçlar ve Bu Sonuçların Değerlendrlmes Oluşurulan modeller çn yapılan sab ek es sonuçları Tablo 9 da göserlmekedr. Sab ek es yapıldığında FHesaplanan > FTablo ve Prob. (olasılık değer) < 0,005 olduğu zaman H hpoezler redde- 0,,3 dlr ve sonuçlar analz edlen ekler vardır şeklnde yorumlanır. Bu doğruluda Tablo 6 ya göre, büün F olasılık değerler < 0,005 olduğu çn büün H 0,,3 hpoezler reddedlmekedr. Yan sadece grup eks, sadece dönem eks ve hem grup hem de dönem eks bulunmakadır. GROWTH GROWTH GROWTH GDEBT GDEBT GDEBT FT FT FT FT FT FT FT FT FT LGCAP LGCAP LGCAP FT FT FT Sab ek es sonuçlarına göre, hem grup hem de dönem eksnn anlamlı olmasıyla, modellern çf yönlü sab ekl model le ahmn edlmesne karar verlmşr. Bu bağlamda, çf yönlü sab ek modelleryle ahmn edlen sonuçlar Tablo 7 de göserlmekedr. 69

12 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ Analzden elde edlen sonuçlar aşağıdak gb değerlendrleblmekedr: - Model I çn yapılan analzde, F Olasılık < 0,005 olduğu çn modeln br büün olarak anlamlı olduğu görülmekedr. R-kare ye göre mal saydamlık endeks le reel GSYİH büyüme arasında % 68 lk negaf yönlü br lşk varmış gb görünse de, mal saydamlık değşkenne a olasılığı 0,459 > 0,005 olduğu çn mal saydamlık endeksne a kasayı saksel açıdan anlamsızdır. - Model II çn yapılan analzde, yne aynı şeklde F Olasılık < 0,005 olduğu çn modeln br büün olarak anlamlı olduğu söyleneblmekedr. R-kare ye göre mal saydamlık endeks le kamu borcunun GSYİH ya oranı arasında % 90 lık negaf yönlü br lşk mevcumuş gb görünse de, mal saydamlık değşkenne a olasılığı 0,5930 > 0,005 olduğu çn mal saydamlık endeksne a kasayı saksel olarak anlamsızdır. - Model III çn yapılan analzde de, F Olasılık < 0,005 olduğu çn modeln br büün olarak anlamlı olduğu görülmekedr. R-kare ncelendğnde se, yne aynı şeklde göre mal saydamlık endeks le kamu açığının GSYİH ya oranı arasında % 7 lk negaf yönlü br lşknn olduğu görülmekeyse de, mal saydamlık değşkenne a olasılığı 0,8575 > 0,005 olduğu çn mal saydamlık endeksne a kasayı saksel açıdan anlamsız olarak değerlendrlmekedr. - Model IV çn yapılan analz sonuçları ncelendğnde se, yne aynı şeklde F Olasılık < 0,005 olduğu çn modeln br büün olarak anlamlı olduğu söyleneblmekedr. Ancak dğer üç modelden farklı olarak mal saydamlık endeks le kş başına GSYİH arasında % 98 lk pozf yönlü br lşk bulunmakadır ve mal saydamlık değşkenne a olasılığı 0,000 < 0,005 olduğu çn mal saydamlık endeksne a kasayı saksel olarak anlamlıdır. Ekonomerk analzlerden elde edlen sonuçlar genel olarak değerlendrldğnde, mal saydamlığın analze dahl edlen dör değşkenden sadece kş başına GSYİH le pozf yönlü lşkl olduğu görülmekedr. Dğer değşkenler le mal saydamlık arasında saksel açıdan anlamlı br lşk esp edlememşr. Mal saydamlık le lgl olarak, ekonomerk analzlerde anlamlı sonuçlar elde edeblecek yeerlke ver emn edlememekedr. Jarmuzek (006) n de belrğ gb mal saydamlığın zor ölçüleblmes ve verlern kısılı olması nedenyle mal saydamlığın ekonomk ve mal değşkenler üzerndek eksnn yönü ve saksel olarak anlamlılığının es edleblmes oldukça zordur. Bu bağlamda, çalışmanın amprk leraür kısmında da belrldğ gb mal saydamlık konusu le lgl ekonomerk analz yapablen çalışma sayısı oldukça azdır. Dolayısıyla, konuyla lgl ekonomerk br çalışmanın yapılablmesnn dah leraüre öneml br kakı sağlayacağı düşünülmekedr. Amprk leraür ncelendğnde, mal saydamlık le kamu borcunun GSYİH ya oranı arasında saksel açıdan anlamlı br lşk esp edlememes sonucu Jarmuzek (006) n çalışmasında elde eğ sonuç le paralellk arz emekedr. Bununla brlke, mal saydamlık le kş başına GSYİH arasında pozf yönlü saksel olarak anlamlı br lşknn elde edlmes Baldrch (005), Kaufmann ve Bellver (005), Basda ve Beno (007) ve Relly ve Sabharwal (009) ın çalışmalarından elde ekler sonuç le aynıdır. 4. SONUÇ Amprk çalışmalarda belrlen büün sonuçlar, mal saydamlık le söz konusu değşkenler arasındak lşknn analznde farklı sonuçlar elde edebleceğn gösermekedr. Bunun en öneml neden se, mal saydamığın ölçüleblmesnn zor olması ve saksel açıdan anlamlı lşklern elde edleblmesne olanak sağlayablecek kadar vernn olmamasıdır. Bu doğruluda, ekonomerk analzlerden elde edlen sonuçlar genel olarak değerlendrldğnde, mal saydamlığın analze dahl edlen dör değşkenden sadece kş başına GSYİH le pozf yönlü lşkl olduğu görülmekedr. Dğer değşkenler le mal saydamlık arasında saksel açıdan anlamlı br lşk esp edlememşr. 70

13 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Mal saydamlık le lgl olarak yapılan amprk çalışmalarda, mal saydamlık versnn kısılı olması nedenyle farklı sonuçlar elde edlmşr. Çalışma, amprk leraürden hem farklı hem de amprk leraüre uyumlu sonuçlar elde emşr. Buna göre, mal saydamlık le borç düzey arasında lşk olmaması sonucu amprk leraürden farklıyken; GSYİH arasında pozf yönlü lşk bulunması se amprk leraürle uyumlu br sonuçur. Bununla brlke analzde ele alınan dönemn uzaılablmes le brlke daha farklı ve açıklayıcı sonuçların elde edleblmes mümkün olacakır. Mal saydamlık le kş başına GSYİH arasında pozf yönlü lşk olması, yan br ülkenn mal saydamlık sevyes arıkça kş başına GSYİH sının arması, o ülkedek refah düzeynn de aracağı anlamına gelmekedr. Mal saydamlık arıkça gelr sevyes, dolayısıyla da refah sevyes aracakır. Dolayısıyla, mal saydamlığın arırılması gerekmekedr. Bu doğruluda, br ülkenn mal saydamlık sevyesn arırablmes çn uygulaması gereken polkalar şu şeklde önerleblmekedr: - Kamu mal yönemlernn güçlendrlmes: Yöneclern hesap verme sorumluluk mekanzmalarının güçlendrlmes hem daha ekn denem hem de saydamlığın arırılmasını sağlayablecekr. - Büçe ssemlernn yleşrlmes: Büçe kapsamı ve lkelernn ne br çerçevede belrlenmes, büçenn uygulanma aşamalarının saydam hale gerlmes, performans esaslı büçe ssem ve analk büçe sınıflandırmasına geçlmes, çok yıllı büçeleme uygulaması ve ora vadel harcama ssemne geçlmes büçe ssemler ve büçe sürecn daha saydam hale gereblecekr. - Denem ssemlernn eknleşrlmes: Ekn br denem ssem le kamu mal yönemlernde saydamlık daha y sağlanablecekr. Bu bağlamda; deneçlernn görevlernn y belrlenmes, denem faalyelernn bağımsız ve arafsızlığının sağlanması ve denem ssemnde öneml rol üslenen Sayışay ların denem alanlarının y belrlenmes gerekmekedr. - Devle muhasebe ssemlernn güçlendrlmes: Devle muhasebesnde hesapların daha saydam göserlebldğ ahakkuk esaslı devle muhasebe ssemlernn uygulanılmasına geçlmes saydamlığı büyük ölçüde arırablecekr. - Sraejk planlama ve sraejk yöneme önem verlmes: Kamu kurum ve kuruluşlarında sraejk planlama yapılması, hem belrl hedefler doğrulusunda kaynak ve görev dağılımının nasıl yapıldığının görüleblmesne olanak anıyacak hem de söz konusu kuruluşların faalyelern daha saydam br şeklde yürüeblmesn sağlayacakır. - E-devle ssemnn güçlendrlmes: Kamu kurum ve kuruluşlarının faalyeler ve kamu hesapları le lgl blglern ssemak br şeklde güncel olarak yayımlanması, hem hesap verme sorumluluğunun ekn br şeklde şlemesne hem da mal saydamlığın sağlanmasına büyük ölçüde kakı sağlayacakır. Bu kapsamda, uluslararası ver yayımlama sandarlarına uygun br ssem uygulanmalıdır. - Blg ednme brmlernn kurulması: Blg ednme brmlernn kurulması le, blg ednme hakkına sahp olan breylern yönem sorgulama mkanının güçlenmes le devlen hesap verme sorumluluğu şleyeblecek ve dolayısıyla da, mal saydamlık sağlanmış olablecekr. 7

14 Mehme Al BİLGİNOĞLU, Gökçe MARAŞ SON NOTLAR Bu çalışma, Mal Saydamlık: Teor ve Uygulama adlı dokora ezmn düzenlenmş ve gözden geçrlmş haldr. KAYNAKLAR Akçay, S. (00) Corrupon, Democracy and Bureaucracy: Emprcal Evdence from Developng Counres Gaz Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, 4():05-8. Akan, C. C., Ağcakaya S. ve Dleyc D. (004) Kamu Malyesnde Hesap Verme Sorumluluğu ve Mal Saydamlık Akan vd. (Ed.) Kamu Malyesnde Çağdaş Yaklaşımlar, Ankara, Seçkn Yayıncılık. Akan, C. C. ve Çoban H. (006) Kamu Seköründe İy Yönem İlkeler Akan (Ed.) Kamu Mal Yönemnde Sraejk Planlama ve Performans Esaslı Büçeleme, Ankara, Seçkn Yayıncılık. Alesna, A., Hausmann R., Hommes R. ve Sen E. (996) Budge Insuons and Fscal Performance n Lan Amerca Naonal Bureau of Economc Research Workng Papers, No: Al, J. E., Lassen D. D. ve Skllng D. (00) Fscal Transparency, Gubernaoral Populary and he Scale of Governmen: Evdence from he Saes Economc Polcy Research Un Workng Papers, No: 6. Al, J. E., Lassen D. D. ve Rose S. (005) The Causes of Fscal Transparency: Evdence from he Amercan Saes Sxh Jacques Polak Annual Research Conference, Washngon. Al, J. E. ve Lassen D. D. (003) Fscal Transparency and Fscal Polcy Oucomes n OECD Counres Economc Polcy Research Un Workng Papers, No:. Al, J. E. ve Lassen D. D. (006a) Transparency, Polcal Polarzaon and Polcal Budge Cycles n OECD Counres Amercan Journal of Polcal Scence, 50(3): Al, J. E. ve Lassen D. D. (006b) Fscal Transparency, Polcal Pares and Deb n OECD Counres European Economc Revew, 50(6): APEC (00) Leaders Saemen o Implemen APEC Transparency Sandars, hp:// apec/leaders declaraons/003_leaderssmmplapecranspsd.hml ( ). Arellano, M. (003) Panel Daa Economercs, New York, Oxford Unversy Press. Aalay, S. S. (007) Yen Avrupa Brlğ Ülkelernde ve Türkye de Reel Yakınsama, Uzmanlık Yeerllk Tez, Ankara, Türkye Cumhurye Merkez Bankası Dış İlşkler Genel Müdürlüğü. Ayas, İ. ve Sayın Ş. (000) Devlen Mal ve Performans Saydamlığı Devle Reformu: Kamu Malyesnde Saydamlık, İsanbul, TESEV Yayınları. Baldrch, J. (005) Fscal Transparency and Economc Performance, hp:// works005/baldrch.pdf ( ). Balag, Bad H. (008) Economerc Analyss of Panel Daa, Fourh Edon, John Wley & Sons Ld. Basda, F. ve Beno B. (007) Cenral Governmen Budge Pracces and Transparency: An Inernaonal Comparson Publc Admnsraon, 85(3): Cameron, A. C. ve Trved P. K. (005) Mcroeconomercs: Mehods and Applcaons, New York, Cambrdge Press,. Cameron, A. C. ve Trved P. K. (009) Mcroeconomercs Usng Saa, Texas, Saa Press Publcaon. Cansız, H. (000) Kamusal Mal İşlemlerde Saydamlık ve Türkye de Saydamlık Gereğ Yönem ve Ekonom Dergs, 6: Çakır, İ. H. (006) Kamu Kaynağının Kullanılmasında Mal Şeffaflık ve Hesap Verme Sorumluluğunun Rolü Karaarslan (Ed.) 508 Sayılı Kamu Mal Yönem ve Konrol Kanunu Kapsamında Güncel Mal Sorunlar, Ankara, Muhaseba Konrolörler Derneğ Yayınları. Çelen, M. (007) Yolsuzluk Ekonoms: Kamusal Br Köülük Olarak Yolsuzluğun Ekonomk Analz, İsanbul, İSMMMO Yayınları. Egel, H. ve Özen A. (005) Türk Büçe Sürecnn Mal Saydamlık ve 508 Sayılı Kamu Mal Yönem ve Konrol Kanunu Çerçevesnde Değerlendrlmes Verg Sorunları Dergs, 97:6-88. Eml, M. F. ve Yılmaz H. H. (004) Mal Saydamlık İzleme Raporu I, İsanbul, TESEV Yayınları. Erla, H. (008) Panel Daa: A Selecve Survey, Unpublshed Lecure Noes, Deparmen of Economcs, Mddle Eas Techncal Unversy. 7

15 Avrupa Brlğ ve Türkye de Mal Saydamlığın Panel Ver Yönem le Analz Gökbunar, R. ve Cansız H. (003) Türk Mal Şeffaflık Düzeynn Arırılmasına Yönelk Önerler Anadolu Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, 9(-): Green, W. H. (003) Economerc Analyss, Ffh Edon, New Jersey, Prence Hall. Halkos, G. ve Tzeremes N. (007) Corrupon and Socoeconomcs Deermnans: Emprcal Evdence of Tweny Nne Counres Munch Personal Repec Archve Papers, No:874. Hameed, F. (005) Fscal Transparency and Economc Oucomes, Inernaonal Moneary Fund Workng Papers, No:5. Hood, C. (00) Transparency, Barry e al. (Eds.) Encyclopedca of Democrac Though, New York,Taylor & Francs Books Ld. Hsao, C. (003) Analyss of Panel Daa, New York, Cambrdge Unversy Press. IMF (998) Manual on Fscal Transparency. Jarmuzek, M. (006) Does Fscal Transparency Maer? The Evdence from Transon Economes hp:// pdf, ( ). Johnson, J. ve Dnardo J. (997) Economerc Mehods, Fourh Edon, McGraw-Hll Companes. Karakaş, E. (000) Dünya da Kamu Mal Yönem ve Şeffaflık, Akdenz Ünverses 5.Türkye Malye Sempozyumu, Mayıs 5-7, Analya. Kaufmann, D. ve Bellver A. (005) Transparenng Transparency: Inal Emprcs and Polcy Applcaons Munch Personal Repec Archve Papers, No:888. Kennedy, P. (006) Ekonomer Kılavuzu, (Çev. Muzaffer Sarımeşel, Şenay Açıkgöz), Ankara, Gaz Kabev. Kops, G. ve Crag J. (998) Transparency n Governmen Operaons, Inernaonal Moneary Fund Occasonal Papers, No:58. Mchell, R. B. (998) Sources of Transparency: Informaon Sysems n Inernaonal Regmes Inernaonal Sudes Quarerly, 4(): Mouchar, M. (007) The Economercs of Panel Daa, Insu de Sasque Unverse Caholque de Louvan. OECD (00) Bes Pracces for Budge Transparency. OECD (003) Publc Secor Transparency and he Inernaonal Invesor. Pazarlıoğlu, M. V. ve Kren Gürler Ö. (007) Telekomnkasyon Yaırımları ve Ekonomk Büyüme: Panel Ver Yaklaşımı Fnans Polk & Ekonomk Yorumlar Dergs, 44(508): Poerba, J. ve Von Hagen J. (999) Inroducon o Fscal Insuons and Fscal Performance Poerba e al. (Eds.) Fscal Insuons and Fscal Performance, Unversy of Chcago Press, -. Premchand, A. (00) Fscal Transparency and Accounably: Idea and Realy, (Globalzaon and New Challenges of Publc Fnance: Fnancal Managemen, Transparency and Accounably, Meeng of he Group of Expers, 8-30 November 00, Rome), New York, Uned Naons. Relly, J. E. ve Sabharwal M. (009) Percepons of Transparency of Governmen Polcymakng: A Cross- Naonal Sudy Governmen Informaon Quarerly, 6: Şalcı, F. (007) Türkye nn Dünya Mal Saydamlık Sıralamasındak Yer ve Mal Saydamlığa Ulaşmış Br Ülke: Danmarka Büçe Dünyası Dergs, (6): Vshwana, T. ve Kaufmann D. (999) Towards Transparency n Fnance and Governance, The World Bank Polcy Research Workng Papers, No: Wooldrdge, J. M. (00) Economerc Analyss of Cross-Secon and Panel Daa, Cambrdge, The MIT Press. EUROSTAT, www. epp.eurosa.ec.europa.eu/poral/ page/poral/eurosa/home/. TRANSPARENCY INTERNATIONAL, www. ransparency.org. THE WORLD BANK, Yıldırım, M. (006) Kamu Yönemnde Hesap Vereblrlk ve Şeffaflık, 980 Sonrası Türkye Örneğ, Dokora Tez, Svas, Cumhurye Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü. 73

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama.

Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir Đlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama. Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr Đlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: Đksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks her dönem

Detaylı

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT

İMKB BİLEŞİK 100 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 INDEX S RETURN VOLATILITY ABSTRACT İsanbul Tcare Ünverses Sosyal Blmler Dergs Yıl:7 Sayı:3 Bahar 008 s.339-350 İMKB BİLEŞİK 00 ENDEKSİ GETİRİ VOLATİLİTESİNİN ANALİZİ Ünal H. ÖZDEN ÖZET Fnansal serlerde, aşıdıkları özellkler nedenyle doğrusal

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği

Enflasyon Hedeflemesi Sürecinde Para Talebi İstikrarının ARDL Modeli Yaklaşımı İle Analizi: Türkiye ve Endonezya Örneği Enflasyon Hedeflemes Sürecnde ara Taleb İskrarının ARDL Model Yaklaşımı İle Analz: Türkye ve Endonezya Örneğ Musa ATGÜR Dokora Öğrencs Ege Ünverses, Sosyal Blmler Ensüsü musaagur@yahoo.com N. Oğuzhan ALTAY

Detaylı

YÜKSEK PLANLAMA KURULU

YÜKSEK PLANLAMA KURULU YÜKSEK PLANLAMA KURULU Tarh : 4/02/2008 Karar No : 2008/T-5 Konu : Enerj KİT lernn Uygulayacağı Malye Bazlı Fyalandırma Mekanzmasının Usul ve Esasları Yüksek Planlama Kurulu nca; Enerj ve Tab Kaynaklar

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama

Koşullu Varyans Modelleri: İmkb Serileri Üzerine Bir Uygulama Çukurova Ünverses İİBF Dergs Cl:15.Sayı:.Aralık 11 ss.1-18 Koşullu Varyans Modeller: İmkb Serler Üzerne Br Uygulama Condııonal Varıance Models: An Alıcaıon on Isanbul Sock Exchange Serıes H.Alan Çabuk

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ

ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ Kocael Ünverses Sosyal Blmler Ensüsü Dergs () 0 / :-5 ENERJİ TÜKETİMİ-İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ SUNA KORKMAZ * Meehan YILGÖR Öze: Enerj fakörü, ürünlern ürem sürecnde kullanılan öneml grdlerden brdr. Enerj

Detaylı

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ

PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL UN KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ SAKLI İLİŞKİNİN ANALİZİ Selçuk Ünverses İksad ve İdar Blmler Faküles Sosyal ve Ekonomk Araşırmalar Dergs (The Journal of Socal and Economc Research) ISSN: 1303 8370 / Ekm 2013 / Yıl: 13 / Sayı: 26 PETROL FİYATLARI İLE BORSA İSTANBUL

Detaylı

İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği

İhracat, İthalat ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneği Uluslararası Alanya İşleme Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:05, C:7, S:, s. 87-94 Year:05, Vol:7, No:, s. 87-94 İhraca, İhala ve Ekonomk Büyüme Arasındak Nedensellk İlşkler:

Detaylı

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ

ENERJİ TÜKETİMİ VE EKONOMİK BÜYÜME: GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER İÇİN BİR PANEL EŞBÜTÜNLEŞME ANALİZİ önem ve Ekonom Araşırmaları Dergs / Journal of Managemen and Economcs Research Cl/Volume: 5 Sayı/Issue: Ocak/January 207 Do: hp://dx.do.org/0.6/yead.306823 EERJİ TÜKETİMİ VE EKOOMİK BÜÜME: GELİŞMEKTE OLA

Detaylı

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama

Kar Payı Politikası ve Yaşam Döngüsü Teorisi: İMKB İmalat Sektöründe Ampirik Bir Uygulama Anadolu Ünverses Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversy Journal of Socal Scences Kar Payı Polkası ve Yaşam Döngüsü Teors: İMKB İmalat Sektöründe Amprk Br Uygulama Dvdend Payout Polcy and Lfe Cycle Theory:

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ

AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ AB BORÇ KRİZİ VE BUNUN TÜRK DIŞ TİCARETİNE OLAN ETKİLERİ Musafa ÖZTÜRK Yrd. Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü Osman Nur ARAS Doç. Dr. Fah Ünverses, İİBF, Uluslararası Tcare Bölümü

Detaylı

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon

Türk İmalat Sanayinde İstihdam, İhracat ve Kapasite Kullanım Oranı İlişkisi: Panel Koentegrasyon Türk İmala Sanaynde İshdam, İhraca ve Kapase Kullanım Oranı İlşks: Panel Koenegrasyon Seçkn SUNAL Elçn AYKAÇ Absrac In hs sudy he relaon beween employmen fgures and expors and capacy ulzaon of frms ha

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, 2011 225 Atatürk Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt: 25, Sayı:, 20 225 FİNANSAL ANALİZDE KULLANILAN ORANLAR VE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: EKONOMİK KRİZ DÖNEMLERİ İÇİN İMKB İMALAT SANAYİ

Detaylı

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ

DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI, TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ Doğuş Ünverses Dergs 7 () 206 83-95 DOĞRUDAN SERMAYE YATIRIMLARI TİCARİ DIŞA AÇIKLIK VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE VE BRICS ÜLKELERİ ÖRNEĞİ THE RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN DIRECT INVESTMENT

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ

FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ KMU ĠĠBF Dergs Yıl:10 Sayı:15 Aralık/2008 FİNANSAL SERBESTLEŞME SÜRECİNDE TÜRKİYE EKONOMİSİNDE FAİZ VE KUR İLİŞKİSİ Öze Doğan UYSAL * Mehme MUCUK ** Volkan ALPTEKĠN *** 1989 yılında alınan 32 Sayılı Karar

Detaylı

Seralarda Isıtma Kapasitelerinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Bilgisayar Programı

Seralarda Isıtma Kapasitelerinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Bilgisayar Programı Seralarda Isıma Kapaselernn Hesaplanmasına Yönelk Br Blgsayar Programı Gürkan Alp Kağan GÜRDİL 1, Kemal Çağaay SELVİ 1, Hasan ÖNDER 2 1 Ondokuz Mayıs Ünverses, Zraa Faküles, Tarım Maknaları Bölümü, Samsun

Detaylı

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ?

SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? H.Ü. İksad ve İdar Blmler Faküles Dergs, Cl 30, Sayı, 01, s. 137-161 SATIN ALMA GÜCÜ PARİTESİ G7 ÜLKELERİ İÇİN GEÇERLİ Mİ? Öz Burcu ÖZCAN Saın alma gücü pares (SAGP) orak br para brm cnsnden fade edldğnde,

Detaylı

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE HİSSE SENEDİ PİYASASINDA RASYONEL KÖPÜKLER: SAKLI EŞ BÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI ÖZ Şeref BOZOKLU * Fama ZEREN ** Bu çalışmada Borsa İsanbul hsse sened pyasasında rasyonel köpüklern varlığı Ocak 1998-Nsan

Detaylı

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ

GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ İsanbul Tcare Ünverses Sosal Blmler Dergs Yıl:7 Saı:3 Bahar 2008 s. 89-04 GÜMRÜK BİRLİĞİ SONRASI TÜRKİYE NİN İHRACAT FONKSİYONUNUN TAHMİNİ Cengz AKTAŞ * Vesel YILMAZ ** ÖZET Gelşmeke olan ülkelern ekonomk

Detaylı

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 2, TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Aaürk Ünverses İksad ve İdar Blmler Dergs, Cl: 24, Sayı: 2, 200 2 TÜRKİYE DE KREDİ KULLANIMI - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Serve CEYLAN (*) Mehme DURKAYA (**) Öze: Kredler ve reel ekonom arasındak ekleşm

Detaylı

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi

Doğal İşsizlik Oranı mı? İşsizlik Histerisi mi? Türkiye İçin Sektörel Panel Birim Kök Sınaması Analizi EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cl: Sayı: san 0 ss. 05-5 Doğal İşszlk Oranı mı? İşszlk Hsers m? ürkye İçn Sekörel Panel Brm Kök Sınaması Analz Is aural Rae of Unemploymen or Hyseress? Secor-Specfc

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp

Detaylı

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI  Ki-Kare Analizleri Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.

Detaylı

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz

Doğrudan Yabancı Yatırım ile Endüstri-içi Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye nin Ulaşım Araçları Sektörü Üzerine Bir Analiz SESSION 1 Doğrudan Yabancı Yaırı le Endüsr-ç Tcare Arası İlşkler: Türkye nn Ulaşı Araçları Sekörü Üzerne Br Analz (2006-2013) Foregn Drec Invesen and Inra-Indusry Trade: Causaly Analyss of Transpor Equpen

Detaylı

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ

KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON: TÜRKĐYE ÖRNEĞĐ Central Bank Revew Vol. 11 (January 2011), pp.1-9 ISSN 1303-0701 prnt / 1305-8800 onlne 2011 Central Bank of the Republc of Turkey http://www.tcmb.gov.tr/research/revew/ KALĐTE ARTIŞLARI VE ENFLASYON:

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi

Tek Yönlü Varyans Analizi Tek Yönlü Varyan Analz Nedr ve hang durumlarda kullanılır? den fazla grupların karşılaştırılmaı öz konuu e, çok ayıda t-tet nn kullanılmaı, Tp I hatanın artmaına yol açar; Örneğn, eğer 5 grubu kşerl olarak

Detaylı

YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ

YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ Özet YARIPARAMETRİK KISMİ DOĞRUSAL PANEL VERİ MODELLERİYLE ULUSLAR ARASI GÖÇ Atıf EVREN *1 Elf TUNA ** Yarı parametrk panel ver modeller parametrk ve parametrk olmayan modeller br araya getren; br kısmı

Detaylı

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu

Lineer Olmayan Yapı Sistemlerinin Analizi İçin Yay-Boyu Metodu Fıra Ünv. Fen ve Müh. Bl. Dergs Scence and Eng. J of Fıra Unv. 9 (4), 55-530, 007 9 (4), 55-530, 007 Lneer Olmayan Yaı Ssemlernn Analz İçn Yay-Boyu Meodu Cengz OLA ve Yusuf CALAYIR Fıra Ünverses eknk Blmler

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI. Kalite Artışları ve Enflasyon: Türkiye Örneği Türkye Cumhuryet Merkez Bankası Sayı: 2010-17 / 20 Aralık 2010 EKONOMİ NOTLARI Kalte Artışları ve Enflasyon: Türkye Örneğ Yavuz Arslan Evren Certoğlu Abstract: In ths study, average qualty growth and upward

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Avalable onlne a www.alphanumerournal.om alphanumer ournal The Journal of Operaons Researh, Sass, Eonomers and Managemen Informaon Sysems Volume 3, Issue 2, 2015 2015.03.02.STAT.08 Absra OUTLIERS IN SURVIVAL

Detaylı

Sabit Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2

Sabit Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2 X Sabt Varyans Y Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = s Eşt Varyans EKKY nn varsayımlarından br anakütle regresyon fonksyonu u lern eşt varyanslı olmasıdır Her hata term varyansı bağımsız değşkenlern verlen değerlerne

Detaylı

BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PANEL YÖNTEMLERİ

BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PANEL YÖNTEMLERİ BÖLÜM 9 İKİ BOYUTLU PAEL YÖTEMLERİ 9.. Grş 9.2. Kompleks dülemde poansyel akım problemnn negral formülasyonu 9.3. Doğrusal paneller boyunca sab ekllk dağılımı hal 9.4. Kaynak dağılımını esas alan panel

Detaylı

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği

Kısa Vadeli Sermaye Girişi Modellemesi: Türkiye Örneği Dokuz Eylül Ünverstes İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs, Clt:24, Sayı:1, Yıl:2009, ss.105-122. Kısa Vadel Sermaye Grş Modellemes: Türkye Örneğ Mehmet AKSARAYLI 1 Özhan TUNCAY 2 Alınma Tarh: 04-2008,

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz *

Hisse Senedi Fiyatları ve Fiyat/Kazanç Oranı Đlişkisi: Panel Verilerle Sektörel Bir Analiz * Busness and Economcs Research Journal Volume. umber. 0 pp. 65-84 ISS: 309-448 www.berjournal.com Hsse Sened Fyatları ve Fyat/Kazanç Oranı Đlşks: Panel Verlerle Sektörel Br Analz * Mehmet argelecekenler

Detaylı

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti. B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler

BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER İki Boyutlu Rasgele Değişkenler BÖLÜM 5 İKİ VEYA DAHA YÜKSEK BOYUTLU RASGELE DEĞİŞKENLER 5.. İk Boyutlu Rasgele Değşkenler Br deney yapıldığında, aynı deneyle lgl brçok rasgele değşkenn aynı andak durumunu düşünmek gerekeblr. Böyle durumlarda

Detaylı

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER İstanbul Ünverstes İktsat Fakültes Malye Araştırma Merkez Konferansları 47. Ser / Yıl 005 Prof. Dr. Türkan Öncel e Armağan HİSSE SENETLERİNİN BEKLENEN GETİRİ VE RİSKLERİNİN TAHMİNİNDE ALTERNATİF MODELLER

Detaylı

Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi

Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi Uluslararası Alanya İşlee Faküles Dergs Inernaonal Journal of Alanya Faculy of Busness Yıl:202, C:4, S:3, s. 8-9 Year:202, Vol:4, No:3, s. 8-9 Dış Tcaren Büyüe Üzerne Ekler: Br Panel Ver Analz Effecs of

Detaylı

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü

TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ. Orhan KARACA Ekonomist Dergisi, Araştırma Bölümü Doğuş Ünverses Dergs, 4 (2) 2003, 247-255 TÜRKİYE DE ENFLASYON - BÜYÜME İLİŞKİSİ : ZAMAN SERİSİ ANALİZİ INFLATION - GROWTH RELATIONSHIP IN TURKEY : TIME SERIES ANALYSIS Ekonoms Dergs, Araşırma Bölümü ÖZET:

Detaylı

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ

KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM TALEP SİSTEMİ YAKLAŞIMIYLA ANALİZİ Süleyman Demrel Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yıl: 2007/2, Sayı: 6 Journal of Suleyman Demrel Unversty Insttue of Socal Scences Year: 2007/2, Number: 6 KIRMIZI, TAVUK VE BEYAZ ET TALEBİNİN TAM

Detaylı

NİTEL TERCİH MODELLERİ

NİTEL TERCİH MODELLERİ NİTEL TERCİH MODELLERİ 2300 gözlem sayısı le verlen değşkenler aşağıdak gbdr: calsma: çocuk çalışıyorsa 1, çalışmıyorsa 0 (bağımlı değşken) Anne_egts: Anne eğtm sevyes Baba_egts: Baba eğtm sevyes Kent:

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, 2012 195 C.Ü. İktsad ve İdar Blmler Dergs, Clt 13, Sayı 1, 2012 195 TÜRKİYE DE TİCARİ BANKACILIK SEKTÖRÜNDE REKABET DÜZEYİNİN BELİRLENMESİ (2002-2009) Abdulvahap ÖZCAN * Özet Türkye nn yaşadığı 2000 ve 2001 krzler

Detaylı

Saklı Markov modelleri kullanılarak Türkiye de dolar kurundaki değişimin tahmin edilmesi

Saklı Markov modelleri kullanılarak Türkiye de dolar kurundaki değişimin tahmin edilmesi İsanbul Ünverses İşleme Faküles Dergs Isanbul Unversy Journal of he School of Busness Admnsraon Cl/Vol:38, Sayı/o:, 2009, -23 ISS: 303-732 - www.fdergs.org 2009 Saklı Markov modeller kullanılarak ürkye

Detaylı

SUÇ VERİ TABANININ LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE TAHMİNİ: BURSA ÖRNEĞİ Estimating of Crime Database with Logistic Regression Analysis: Bursa Case

SUÇ VERİ TABANININ LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE TAHMİNİ: BURSA ÖRNEĞİ Estimating of Crime Database with Logistic Regression Analysis: Bursa Case SUÇ VERİ TABANININ LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE TAHMİNİ: BURSA ÖRNEĞİ Estmatng of Crme Database wth Logstc Regresson Analyss: Bursa Case Mehmet NARGELEÇEKENLER * B Özet u çalışmada, Bursa Emnyet Müdürlüğünden

Detaylı

Farklı Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = σ i2. Eşit Varyans. Hata. Zaman

Farklı Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = σ i2. Eşit Varyans. Hata. Zaman Farklı Varyans Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = σ Eşt Varyans Y X Farklı Varyans Hata Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = σ Farklı Varyans Zaman Farklı Varyans le Karşılaşılan Durumlar Kest Verlernde. Kar dağıtım

Detaylı

DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L (Türkiye Ekonomisi çin Ampirik Bir Çal ma)

DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L (Türkiye Ekonomisi çin Ampirik Bir Çal ma) DÖV Z KURU ve P YASA D NAM KLER L K S (Türkye Eknms çn Amprk Br Çal ma) H. Al ATA * brahm ARSLAN ** ÖZ Gel meke lan ülkelern pek ç unda, enflasyn aç s ndan köü br mazye sahp lmalar nedenyle kura dayal

Detaylı

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ

1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ DERS NOTU 07 KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ, LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİ FAİZ ESNEKLİĞİ Bugünk dersn çerğ: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 1.1 İŞLEMLER (MUAMELELER) TALEBİ... 2 1.2 ÖNLEM (İHTİYAT) TALEBİ...

Detaylı

Prof. Dr. Kemal Yıldırım - Yrd. Doç. Dr. S. Fatih Kostakoğlu

Prof. Dr. Kemal Yıldırım - Yrd. Doç. Dr. S. Fatih Kostakoğlu Anadolu Ünverstes Sosyal Blmler Dergs Anadolu Unversty Journal of Socal Scences Ülkelern Ekonomk Performansı Üzernde Regülasyonun Etkler: Br Dnamk Panel Ver Analz The Impact of Regulaton on Economc Performance

Detaylı

AKIŞKAN ÇAMUR TABAKASIYLA YÜZEY DALGALARININ ETKİLEŞİMİNİN SAYISAL MODELLENMESİ

AKIŞKAN ÇAMUR TABAKASIYLA YÜZEY DALGALARININ ETKİLEŞİMİNİN SAYISAL MODELLENMESİ AKIŞKAN ÇAMUR TABAKASIYLA YÜZEY DALGALARININ ETKİLEŞİMİNİN SAYISAL MODELLENMESİ Doç.Dr.Lale BALAS, A. Mehme ŞİRİN Gaz Ünverses, Mühendslk Mmarlık Faküles,İnşaa Mühendslğ Bölümü, Malepe, Ankara Tel:37400/7,

Detaylı

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ

BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ BANKACILIKTA ETKİNLİK VE SERMAYE YAPISININ BANKALARIN ETKİNLİĞİNE ETKİSİ Yrd. Doç. Dr. Murat ATAN - Araş. Gör. Gaye KARPAT ÇATALBAŞ 2 ÖZET Bu çalışma, Türk bankacılık sstem çnde faalyet gösteren tcar bankaların

Detaylı

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak

Detaylı

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi

Antalya Đlinde Serada Domates Üretiminin Kâr Etkinliği Analizi Tarım Blmler Dergs Tar. Bl. Der. Derg web sayfası: www.agr.ankara.edu.tr/derg Journal of Agrcultural Scences Journal homepage: www.agr.ankara.edu.tr/journal TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ JOURNAL OF AGRICULTURAL

Detaylı

Muhasebe ve Finansman Dergisi

Muhasebe ve Finansman Dergisi Muhasebe ve Fnansman Dergs Ocak/2012 Farklı Muhasebe Düzenlemelerne Göre Hazırlanan Mal Tablolardan Elde Edlen Fnansal Oranlar İle Şrketlern Hsse Sened Getrler Ve Pyasa Değerler Arasındak İlşk Ahmet BÜYÜKŞALVARCI

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ DENEY TASARIMI VE ANALİZİ Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde edlen verlere dayanılarak populasyonu anıma ve paramere ahmnlerne yönelk yönemlerden söz edld. Burada se sözü edlecek olan,

Detaylı

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ

GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERDE ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR VE EKONOMİK BÜYÜME ETKİLEŞİMİ: PANEL EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK ANALİZİ Doç. Dr. M. Başaran ÖZTÜRK * Yrd. Doç. Dr. Kartal DEMİRGÜNEŞ ** Yrd.

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİNE ADAY ÜLKELERİN YAKINSAMA ANALİZİ Prof. Dr. Bedrye SARAÇOĞLU Gaz Ünverstes İ.İ.B.F. Ekonometr Bölümü Tel:+90 32 226853 e-posta: bedrye@gaz.edu.tr Arş. Gör. Nükhet

Detaylı

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ

PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ PARAMETRİK OLMAYAN HİPOTEZ TESTLERİ Kİ-KARE TESTLERİ 1 Populasyonun nceledğmz br özellğnn dağılışı blenen dağılışlardan brsne, Normal Dağılış, t Dağılışı, F Dağılışı, gb br dağılışa uygun olduğu durumlarda

Detaylı

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz.

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz. 8. AÇISAL HIZ, AÇISAL İVME VE TORK Hazırlayan Arş. Grv. M. ERYÜREK NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dnamğ Aygıının Kullanımı İle İlgl Blgler Başlıklı Bölümü okuyunuz. AMAÇ 1. Küle merkez boyunca geçen ab br

Detaylı

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi

Devalüasyon, Para, Reel Gelir Değişkenlerinin Dış Ticaret Üzerine Etkisinin Panel Data Yöntemiyle Türkiye İçin İncelenmesi Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 6, Sayı:4, 2004 Devalüasyon, Para, Reel Gelr Değşkenlernn Dış Tcaret Üzerne Etksnn Panel Data Yöntemyle Türkye İçn İncelenmes Yrd.Doç.Dr.Ercan BALDEMİR*

Detaylı

Farklı Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2 Eşit Varyans

Farklı Varyans. Var(u i X i ) = Var(u i ) = E(u i2 ) = s 2 Eşit Varyans Farklı Varyans Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = s Eşt Varyans Y X 1 Farklı Varyans Hata Var(u X ) = Var(u ) = E(u ) = s Farklı Varyans Zaman EKKY nn varsayımlarından br anakütle regresyon fonksyonu u lern

Detaylı

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz

Talep Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Bir Analiz Anaola: urzm Araşırmaları Dergs Cl 6, Sayı 1, Bahar: 9-41, 015. Copyrgh 015 anaola Büün hakları saklıdır ISS: 1300-40 (1990-015 do: 10.1713/aad.vol6ss1594 alep Şokları: ürk urzm Sekörü İçn Br Analz Demand

Detaylı

Öğretim planındaki AKTS TASARIM STÜDYOSU IV 214058100001312 2 4 0 4 9

Öğretim planındaki AKTS TASARIM STÜDYOSU IV 214058100001312 2 4 0 4 9 Ders Kodu Teork Uygulama Lab. Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS TASARIM STÜDYOSU IV 214058100001312 2 4 0 4 9 Ön Koşullar : Grafk İletşm I ve II, Tasarım Stüdyosu I, II, III derslern almış ve başarmış

Detaylı

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ

DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1 DENEY TASARIMI VE ANALİZİ 1.1. Varyans Analz 1.. Tek Yönlü Varyans Analz Model 1.3. İk Yönlü Varyans Analz Model Prof Dr. Leven ŞENYAY XII-1 İsask II Bundan öncek bölümlerde bell br araşırma sonucu elde

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

ALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE HİZMET TERCİHİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ. Özet

ALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK REGRESYON ANALİZİ İLE HİZMET TERCİHİNE ETKİSİNİN BELİRLENMESİ. Özet Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Yayın Gelş Tarh: 18.02.2011 Clt: 13, Sayı: 1, Yıl: 2011, Sayfa: 21-37 Yayına Kabul Tarh: 17.03.2011 ISSN: 1302-3284 ALGILANAN HİZMET KALİTESİ VE LOJİSTİK

Detaylı

Yolsuzluğun Belirleyicileri ve Büyüme ile İlişkileri

Yolsuzluğun Belirleyicileri ve Büyüme ile İlişkileri SESSION 1B: Büyüme ve Gelşme I 131 Yolsuzluğun Belrleycler ve Büyüme le İlşkler Assoc. Prof. Dr. Mne Gern (Marmara Unversty, Turkey) Prof. Dr. Ömer Selçuk Emsen (Atatürk Unversty, Turkey) Ph.D. Canddate

Detaylı

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZLERİ

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK ANALİZLERİ Gaz Ünverses İktsad ve İdar Blmler Fakültes Dergs 12/1 (2010). 159-184 DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: GEÇİŞ EKONOMİLERİ ÖRNEĞİNDE PANEL EŞTÜMLEŞME VE PANEL NEDENSELLİK

Detaylı

ARE THE TOURISM LED-GROWTH AND PUBLIC EXPENDITURE STRATEGIES COUNTERACT IN THE LONG-RUN: A FURTHER INVESTIGATION ON DEVELOPING COUNTRIES

ARE THE TOURISM LED-GROWTH AND PUBLIC EXPENDITURE STRATEGIES COUNTERACT IN THE LONG-RUN: A FURTHER INVESTIGATION ON DEVELOPING COUNTRIES Journal of Economcs, Fnance and Accountng (JEFA), ISSN: 2148-6697, http://www.pressacadema.org/journals/jefa Journal of Economcs, Fnance and Accountng JEFA (2017), Vol.4(1),p.25-36 Esener, Karadag Year:

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır?

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır? . Br torbada 6 syah, 4 beyaz top vardır. Bu torbadan yerne koyarak top seçlyor. A İSTATİSTİK KPSS/-AB-PÖ/006. Normal dağılıma sahp br rasgele (random) değşkenn varyansı 00 dür. Seçlen topların ksnn de

Detaylı

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler

Sıklık Tabloları ve Tek Değişkenli Grafikler Sıklık Tabloları ve Tek Değşkenl Grafkler Sıklık Tablosu Ver dzsnde yer alan değerlern tekrarlama sayılarını çeren tabloya sıklık tablosu denr. Sıklık Tabloları tek değşken çn marjnal tablo olarak adlandırılır.

Detaylı

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M

BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M BÜYÜME, DO RUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI VE YURT Ç YATIRIMLAR ARASINDAK ETK LE M Prof. Dr. Fak B LG L Ercyes Ünverses ksad ve dar Blmler Faküles ksa Bölümü fblgl@ercyes.edu.r. Yrd. Doç. Dr. Recep DÜZGÜN

Detaylı

ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER

ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (21) 2011, 17-45 ANTALYA DA OBEZİTE YAYGINLIĞI VE DÜZEYİNİ ETKİLEYEN SOSYO-EKONOMİK DEĞİŞKENLER PREVALENCE AND SOCIOECONOMICS DETERMINANTS OF ADULTS OBESITY IN ANTALYA Arş. Gör. F.

Detaylı

Fumonic 3 radio net kablosuz duman dedektörü. Kiracılar ve mülk sahipleri için bilgi

Fumonic 3 radio net kablosuz duman dedektörü. Kiracılar ve mülk sahipleri için bilgi Fumonc 3 rado net kablosuz duman dedektörü Kracılar ve mülk sahpler çn blg Tebrk ederz! Darenze akıllı fumonc 3 rado net duman dedektörler monte edlmştr. Bu şeklde ev sahbnz yasal donanım yükümlülüğünü

Detaylı

Dersin Yürütülmesi Hakkında. (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için)

Dersin Yürütülmesi Hakkında. (Örgün / Yüz Yüze Eğitim için) (Harmanlanmış Eğitim için) (Uzaktan Eğitim için) Ders Kodu Teork Uygulama Lab. Uluslararası Muhasebe ve Fnansal Raporlama Standartları Ulusal Kred Öğretm planındak AKTS 344000000000510 3 0 0 3 6 Ön Koşullar : Bu dersn ön koşulu ya da yan koşulu bulunmamaktadır.

Detaylı

FARKLI REGRESYON YÖNTEMLERİ İLE BETA KATSAYISI ANALİZİ

FARKLI REGRESYON YÖNTEMLERİ İLE BETA KATSAYISI ANALİZİ FARKLI REGRESYON YÖNTEMLERİ İLE BETA KATSAYISI ANALİZİ M.Ensar YEŞİLYURT (*) Flz YEŞİLYURT (**) Özet: Özellkle uzak verlere sahp ver setlernn analz edlmesnde en küçük kareler tahmnclernn kullanılması sapmalı

Detaylı

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Türkye İnşaat Mühendslğ, XVII. Teknk Kongre, İstanbul, 2004 İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Nur MERZİ 1, Metn NOHUTCU, Evren YILDIZ 1 Orta Doğu Teknk Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 06531 Ankara

Detaylı

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı) A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ

TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ Akdenz İ.İ.B.F. Dergs (2) 2, 86-3 TÜRKİYE VE AB ÜLKELERİNDE TARIMSAL TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİĞİ VE YAKINSAMA ANALİZİ AGRICULTURAL TOTAL FACTOR PRODUCTIVITY AND CONVERGENCE ANALYSIS IN TURKEY AND EU COUNTRIES

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri   Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açık Ders Malzemeler http://ocm.mt.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında blg almak çn http://ocm.mt.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresn zyaret ednz. 18.102

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması

Türkiye de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması Busness and Economcs Research Journal Volume 2. Number 1. 2011 pp. 143-151 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkye de Bölgeler Arası Gelr Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Ver Analz Uygulaması Fatma

Detaylı

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu

λ = olarak hesaplanmıştır. Bu değerler para arzı ve kamu NOİNAL GSUH VE POLİTİKA TERCİHİ: S. LOUIS ODEL UYGULAASI Nedm DİKEN (*) Öze: Bu araşırmada, nomnal GSUH da, (GNP) meydana gelen değşmeler üzernde parasalcı polkalar mı, yoksa Keynesç polkalar mı daha ekl

Detaylı

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır. UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres

Detaylı

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)

SEK Yönteminin Güvenilirliği Sayısal Bir Örnek. Ekonometri 1 Konu 11 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Yöntemnn Güvenlrlğ Ekonometr 1 Konu 11 Sürüm,0 (Ekm 011) UADMK Açık Lsans Blgs İşbu belge, Creatve Commons Attrbuton-Non-Commercal ShareAlke 3.0 Unported (CC BY-NC-SA 3.0)

Detaylı

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma

Endüstri-içi dış ticaret, patentler ve uluslararası teknolojik yayılma Endüstr-ç dış tcaret, patentler ve uluslararası teknolojk yayılma Recep Kök Dokuz Eylül Ünverstes, İktsad ve İdar Blmler Fakültes, İktsat Bölümü, 35160, İzmr, Türkye Nevzat Şmşek Dokuz Eylül Ünverstes,

Detaylı

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy

NWSA-Social Sciences Received: May 2013 NWSA ID: 2013.8.4.3C0117 Accepted: October 2013 E-Journal of New World Sciences Academy ISSN: 306-3/308-7444 Saus : Orgnal Sudy NWSA-Socal Scences Receved: May 203 NWSA ID: 203.8.4.3C07 Acceped: Ocober 203 E-Journal of New World Scences Acadey Burak Çaurdan Paukkale Unversy bcaurdan@pau.edu.r

Detaylı

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi

LĐTERATÜR. Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlişkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi Ar-Ge Harcamaları ve Đhracat Đlşks: OECD Ülkeler Panel Ver Analz Mustafa ÖZER * Necat ÇĐFTÇĐ ** Özet: Yen büyüme teorlernn merkeznde Ar-Ge yatırımları vardır. Romer (1990), Grossman-Helpman (1991) ve Aghon-Howtt

Detaylı

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama

1.GİRİŞ. Cinsiyet Değişkeni Bağlamında Harcama Alt Grupları ve Gelir İlişkisi: Dumlupınar Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama 1.GİRİŞ Cnsye Değşken Bağlamında Harcama Al Grupları ve Gelr İlşks: Dumlupınar Ünverses Öğrencler Üzerne Br Uygulama Mahmu ZORTUK * Öze: İksa blmnn en öneml konuları arasında yer alan gelr le ükem lşks

Detaylı

Ege Bölgesi orman işletmelerindeki orman mühendisi dağılımının Atkinson endeksi ile değerlendirilmesi

Ege Bölgesi orman işletmelerindeki orman mühendisi dağılımının Atkinson endeksi ile değerlendirilmesi SDÜ Orman Fakültes Dergs SDU Faculty of Forestry Journal 2011, 12: 110-114 Araştırma makales/research artcle Ege Bölges orman şletmelerndek orman mühends dağılımının Atknson endeks le değerlendrlmes İsmal

Detaylı

T.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA

T.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA l!l KEÇÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI KEÇöREN BELeDYES SA YI : M.06.6.KEç.O-31/2009KONU: Yetk Devr bo f.!200fd 6.1. BAŞKANLIK MAKAMINA Blndğ üzere O 1.01.2006 tarhnden tbaren tüm yerel yönetmlerde 31.12.2005

Detaylı

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH

TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH TEKNOLOJİ, PİYASA REKABETİ VE REFAH Dr Türkmen Göksel Ankara Ünverstes Syasal Blgler Fakültes Özet Bu makalede teknoloj sevyesnn pyasa rekabet ve refah sevyes üzerndek etkler matematksel br model le ncelenecektr

Detaylı