İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

Transkript

1 Kas Fizyolojisi

2 İnsan vücudunda üç tip kas vardır: İskelet kası Kalp Kası Düz Kas

3 Vücudun yaklaşık,%40 ı çizgili kas, %10 u düz kas kastan oluşmaktadır. Kas hücreleri kasılma (kontraksiyon) yeteneğine sahiptir. Sindirim kanalındaki düz kasların kontraksiyonu besin maddelerini karıştırıp ilerletirler; kalp kasının kontraksiyonu kanın dolaşım sistemine gönderilmesini sağlar; iskelet kaslarının kasılıp gevşemesi ise konuşma, yazma, yürüme, koşma gibi istemli hareketlerin yapılmasını sağlar.

4 Aktin ve Miyozin Üç tip kas hücresinde de kontraksiyon iki proteinin etkileşimi sonucunda olur. Bunlar, AKTİN ve MİYOZİN dir. Bu etkileşim için hücre içinde kalsiyum (Ca +2 ) iyonuna ihtiyaç vardır. Miyozin aynı zamanda kas kasılması sırasında gereken enerji kaynağı ATP nin parçalanmasını sağlar.

5

6 İSKELET KASI İskelet kasları, kemik ve eklemlerle birlikte hareket etmemizi sağlamaktadır. Mikroskop altında çizgili bir görüntü oluşturduğu için çizgili kas adı da verilir. Çizgili kas hücreleri diğerlerinden daha uzundur ve istemli kontrolumuz altındadır. İki ucundan tendonlar ile kemiklere bağlanırlar.

7 İSKELET KASI Her bir çizgili kas hücresi (kas lifi) çok sayıda miyofibril içerir. Miyofibriller kasın kasılmasını sağlayan yapılardır. Her bir miyofibril pek çok aktin ve miyozin proteininin bir araya gelmesinden oluşur. Aktin ve miyozinler yan yana ardışık bir düzen içinde sıralanarak çizgili görüntüyü oluştururlar. Miyozinlerden meydana gelen koyu renkli bant A bandı, aktinlerden meydana gelen açık renkli bant I bandı adını alır. Açık renki I bandının ortasında koyu renkli bir Z çizgisi bulunur. Ardışık iki Z çizgisin arasında kalan bölgeye sarkomer adı verilir. Koyu renkli A bandının ortasında yine koyu renkli M çizgisi bulunur. M çizgisi birbirine tutunmuş olan miyozin proteinlerinin tam orta hattında tutunma bölgelerine denk gelir.

8 Bir Kas Lifinin Yapısı Sarkolemma Sarkoplazma Sarkoplazmik retikulum T Tüpleri Miyofibril Sarkomer Kas lifinin hücre membranıdır. Kas lifinin sitoplazmasıdır. Kas lifinin endoplazmik retikulumudur (Büyüktür, kalsiyum depolar). Hücre membranının uzantısıdır, aksiyon potansiyelinin hızlı yayılmasını sağlar. Her kas lifi birkaç yüz/bin miyofibrilden oluşur (Miyofibrillerde de aktin ve miyozin proteinleri bulunur). İki Z çizgisi arasında kalan ve bir A bandını içeren birim, her miyofibril birçok sarkomerden oluşur.

9 Bir kas lifinin yapısı

10

11

12 İzometrik Kontraksiyon: Kas kasılırken kasın gücü (gerimi) artarken kasın boyu sabit kalır. Burada eklemler hareket etmez; böylece kasın boyu kısalamaz. Kasın iki tendon ucu birbirine yaklaşmaz (Bilek güreşinde biseps kasının kasılması veya elimizin üzerinde ağır bir yük tutmak). İzotonik Kontraksiyon: Kasın kasılma gücü (gerimi) sabit kalırken, boyun kısalmasıdır. Burada eklemler hareket eder ve böylece kasın her iki tendon ucu birbirine yaklaşır ve kas kısalır (Yürürken bacak kaslarının kasılması). Hipertrofi: Kasların egzersiz ile çalıştırılması kas lifinin (hücresinin) kalınlaşmasına (hipertrofi) neden olur. Atrofi: Çizgili kaslar motor nöron tarafından uyarıldığı için motor nöronlarda oluşan sorunlar, kasların yeterli derecede uyarılmamasına ve atrofiye neden olur. Uzun süre kullanılmayan kaslarda da atrofi oluşabilir. Fizik tedavi yöntemleri ile atrofi geciktirilebilir. Rigor Mortis: Ölüm Katılığı. Ölüm sonrası ATP depoları tükendiği için iskelet kaslarında sertlik gelişir.

13 DÜZ KAS Düz kas hücreleri küçük, mekik şekilli hücrelerdir. Hücre aralarında elektriksel uyarıların yayılmasına izin verecek şekilde yarıklar (gevşek bağlantı) vardır. Bu kas tipinde aktin ve miyozin proteinleri düzensiz dağılmıştır.

14

15 Düz Kasın Bulunduğu Yerler: Kan damarları Sindirim kanalı, safra kesesi, safra kanalı Uterus ve fallop tüpleri Mesane ve üreterler Solunum yolları

16 Düz Kasın Uyarılması Düz kas hücresi kendiliğinden (spontan) aktif durumdadır. Kontraksiyon için dış uyarana gerek yoktur. Kasılma ve gevşeme düz kasın kendi iç mekanizmaları ile düzenlenir. Dışardan gelen uyarılar kasılmayı başlatmaz sadece kontraksiyon gücünü azaltır ve ya artırır.

17 Kontraksiyonu (kasılmayı) Etkileyen Faktörler: Gerilme: Gerilme düz kasın uyarılmasına yol açar (barsak içeriğinin artması, hareketi artırır). Sinirsel ve Hormonal Kontrol: Asetil kolin; Adrenalin; Oksitosin; Kasılma Gevşeme Kasılma (uterus) Progesteron; Gevşeme (uterus)

18

19 KALP KASI

20 Yapısal olarak çizgili kasa benzer, çalışma sistemi düz kas gibidir. Düz kaslardan farklı olarak iki tip hücre vardır: Atrium ve Ventrikülde bulunan kasılabilen (kontraktil) hücreler Uyarıyı oluşturup, iletim yapan hücreler (Sinuatrial düğüm, atrioventriküler düğüm, His demeti, Purkinje hücreleri)

21 Kalp Kasında Kasılmayı Etkileyen Faktörler Gerilmenin Etkisi: Kalp kasının gerilmesi kontraksiyon gücünü artırır. (Starling Yasası) Sinirsel ve Hormonal Kontrol Kalsiyum düzeyi yükseldiğinde kasılma artar. Asetilkolin Kasılma Adrenalin, Noradrenalin Kasılma İlaçlar Hücre içi kalsiyum düzeyini değiştirerek etkili olurlar.

22 KEMİK/EKLEM FİZYOLOJİSİ

23 Erişkin bir insanın iskeletinde 206 tane kemik bulunur. Kemikler kasların kasılmasıyla hareket eder. Kemiklerin birleşim yerinde eklemler bulunur. Eklem aralığında eklem sıvısı (sinovyal sıvı) bulunur. Eklemlerin iltihabına artrit denir. Kemik, kemik hücreleri, kan damarları ve sinirlerden oluşan canlı bir yapıdır. Kemik dokusu sert doku ve sünger dokudan oluşur. Sert doku kalsiyum ve fosfat mineralleri ile oluşur. Kemik hücrelerine osteosit denir. Kemik yapımı hormonlar ile düzenlenir. Hormonal aktivitenin değiştiği durumlarda (Örn; menapozda) kemik yapımı bozulur. Kemik erimesi (osteoporoz) ortaya çıkabilir. Kemiğin ortasında kan yapımından sorumlu kemik iliği bulunur.

24

25