- PDF Free Download

Transkript

1 Temmuz Ortodontist Dr. Med. Dent. Benan OÐUZ Dr. Med. Dent. Cem CANÝKLÝOÐLU

2 Ý Ç Ý N D E K Ý L E R ortonorm DÝÞ ÇÜRÜKLERÝ Diþ çürükleri daha çok koyu renklenmelerle birlikte görülen oyuklar olarak algýlanmaktadýr. Önlenebilir bir hastalýk olmasýna karþýn dünyada diþ çürüðü deneyimi yaþamayan çok az insan vardýr. Devamý için týklayýn 3 Diþler neden çürür? Çürük belirtileri nelerdir? Diþ çürüðü nasýl ilerler? 4 Çürükten korunmak için ne yapmalýdýr? Devamý için týklayýn Diþ plaðý ve karbonhidratlý gýdalar neden çürük oluþturur? Çürük nasýl önlenebilir? 5 Kimlerde daha çok çürük olur? Devamý için týklayýn Çürük Aþýsý Var mýdýr? Çürüðe karþý antibiyotik var mýdýr? Antiseptik gargaralar kullanalým mý? Çürük oluþumuna bazý alýþkanlýklarýn etkisi Diþ çürümesi önlenebilir mi? 6 Çürük nasýl tedavi edilir? AÐIZ KORUYUCULARI Özellikle futbol, basketbol, güreþ, gibi kontakt spor yapan sporcularda ve oyun çaðýndaki çocuklarda ya diðer sporcularýn ya spor ekipmanlarýnýn çarpmasý ya da düþme sonucu yaralanmalar olabilmektedir. Devamý için týklayýn DÝÞ HEKÝMLÝÐÝNDE ACÝL YAKLAÞIM (Diþ Aðrýsý, Diþ Kýrýlmasý, Diþ Çekimi) Kiþiler genellikle, beklenmedik zamanlarda ortaya çýkan, diþlerindeki acil sorunlara yönelik ilk yardýmýn nasýl yapýlacaðý konusunda yeterli bilgiye sahip deðildirler. Devamý için týklayýn 9 Diþ aðrýsý Diþ kýrýlmasý Devamý için týklayýn 10 Daimi diþin yerinden çýkmasý Devamý için týklayýn 11 Dudak ve yanak yaralanmalarý Devamý için týklayýn Diþ çekimi sonrasýnda oluþan kanamalar Diþ çekimini takiben öneriler Web sitemize kullanýcý adýnýzý ve parolanýzý girerek, baþlangýç ve bitiþ fotoðraflarýnýza ulaþabilirsiniz.

3 DÝÞ ÇÜRÜKLERÝ Diþ çürükleri daha çok koyu renklenmelerle birlikte görülen oyuklar olarak algýlanmaktadýr. Önlenebilir bir hastalýk olmasýna karþýn dünyada diþ çürüðü deneyimi yaþamayan çok az insan vardýr. Diþler neden çürür? Aðýzda bulunan bakterilerden oluþan bakteri plaðý, þekerli ve unlu yiyeceklerin aðýzda kalan artýklarýndan asit oluþturabilmektedir. Bu asitler, diþlerin mineral dokusunu çözerek diþin minesinin bozulmasýna ve sonuçta da diþ çürüðünün baþlamasýna ve diþhekimlerinin kavite dedikleri oyuklara neden olmaktadýrlar. Uzun yýllar, nedeni bilinmeyen bir hastalýk gözüyle bakýlan diþ çürüðünün günümüzde çok sebebe baðlý bir hastalýk olduðu anlaþýlmýþtýr. Diþ çürüðünün baþlýca 3 etkeni vardýr: Bakteri plaðý (Diþ plaðý adý da verilir), Karbonhidratlý gýdalar (þeker, un... gibi), Bünyesel etkenler (Diþin yapýsý. tükürüðün bileþimi... gibi) Diþ saðlýðý dengeli olan bir kimsede bu etkenlerden birisi deðiþikliðe uðrarsa, çürük ortaya çýkar. Çürük belirtileri nelerdir? Çürük ve oyulmuþ bir diþ, koyu renkli boþluðuyla kolayca tanýnýr. Fakat bazen çürük çukurcuðu gizli kalýr ve diþ hekimi ancak yardýmcý taný araçlarýyla (mesela diþ röntgeni gibi) teþhis koyabilir. Çoðu zaman çürük, diþ tüberküllerinin yani tümsekciklerin birbiriyle kesiþtiði yerde veya diþin boyun kýsmýnda görülür. Ýki diþ arasýnda kalan gizli çürükler uzun süre fark edilmez. Bu tür çürüklerde... akþam yemek yerken diþime taþ geldi zannettim, bir de baktým, diþimin bir parçasý aðzýmda... denildiðini sýkça duyarýz. Diþ çürüðünde diþ hekimine baþvurmayý gerektiren en önemli belirti aðrýdýr. Aðrý, soðuk, sýcak, tatlý veya ekþiden olur. Aðrýnýn þiddeti kiþiden kiþiye deðiþir ve etken ortadan kalkýnca aðrýda geçer; fakat tedavi edilmeyen çürüklerde aðrýlar bir süre sonra sürekli olmaya baþlarlar. Diþ çürüðü nasýl ilerler? Çürük, daima diþin yüzeyinden baþlar ve ilerleyerek dentin tabakasýna eriþir. Dentin, mineden daha fazla organik madde içerir. Bu nedenle çürük bu tabakada daha çabuk yayýlarak dentini bir burgu gibi deler; fakat, çürüðün ilerleme hýzý, kiþiden kiþiye ve diþten diþe çok deðiþir.

4 Unutulmamasý gereken bir husus da, dentinin diþin bir savunma organý olduðudur. Dentin içinde önceki bölümde tanýmý yapýlan kanalcýklarýn ucunda odontoblast denilen yapým ve onarým hücreleri bulunur ve bunlar çürük dentini tamir dokusu ile týkayabilirler. Týpký kuþatýlan bir kaleyi savunanlarýn güllelerle açýlan gedikleri onarmalarý gibi... Kendiliðinden olan bu savunma, bazen hýzla ilerleyen çürük karþýsýnda yetersiz kalabilir. Çürükten korunmak için ne yapmalýdýr? Ýlk yapýlmasý gereken þey diþ hekimine gitmek ve onun önerilerine uymak olmalýdýr. Aslýnda çürükten korunma, bir kiþisel irade konusudur ve hepimizin saðlam diþler ve saðlýklý aðzýn getireceði rahatlýðýn bilincinde olmamýz gerekir. Diþ plaðý ve karbonhidratlý gýdalar neden çürük oluþturur? Günümüzde bakteri plaðý ile ilgili çok sayýda araþtýrma yapýlmaktadýr ve artýk þekerle birlikte bakteri plaðýnýn, çürüðün baþ etkenlerinden birisi olduðu anlaþýlmýþtýr. Bakteri plaðý görülebilir mi? Evet görülebilir. Bunlar, diþlerin boyun kýsmýnda ve iki diþ arasýnda yer alan beyazýmsý kirlerdir. (Fark edilmesini kolaylaþtýrmak için piyasada Disclosing Tablet veya Disclosing solution adýyla bilinen boyayýcý tablet ve eriyikler satýlýr.) Plak þöyle teþekkül eder: Önce tükürükle protein diþe yapýþýr. Bu proteindeki bol miktarda aðýz ortamýnda bulunan þekerden kimyasal yolla dekstran yapar. Dekstran bu protein plaðýna tutunur ve böylece diþ plaðý teþekkül eder. Teþekkül eden plak artýk yalnýz aðýz çalkalamakla giderilemez. Buraya kadar oyunun-yani çürük oluþumunun-piyonlarý (yani bakteriler) hazýr olmuþtur... þimdi bakteriler, mineye bir hamle yapacaklardýr... Bakteriler bu hamleyi iki koldan yaparlar: Bazý bakteriler þekerden asit yaparak, minenin inorganik örgüsünü bozarlar. Bir kýsmý da, minenin organik kýsýmlarýný parçalayan enzimler yaparlar. Ýþte diþ çürüðü oyununun senaryosu kýsaca böyledir. Bu oyun nasýl bozulur ve çürük nasýl önlenebilir? Bakteri - þeker iþbirliði önlenirse oyun bozulur mu? Bu nasýl olabilir? Müttefiklerden birisini; Örneðin þekeri ortadan kaldýrarak... þeker, çikolata, pasta yemeden... Olur mu? þeker, organizma için kaçýnýlmaz gýdalardan birisidir ve hayvan deneyleri þekerden yoksun beslenmenin çürüðü durdurmadýðýný, sadece biraz azalttýðýný göstermiþtir. Evet, þeker bir çürük etkenidir ama, ne tek baþýna ne de baþlýca etken...

5 Öyleyse, çürükten korunmak için ne yapmalýdýr? Asýl korunma, ikinci saldýrgana yani mikroplara karþý mücadele ile olur. Bu da diþleri fýrçalayarak gerçekleþtirilir. ortonorm Kimlerde daha çok çürük olur? Þekerli ve unlu yiyeceklerle bakterilerin buluþmasý sonucunda çürükler oluþtuðuna göre herkes için bir tehlike var demektir. Ancak beslenmelerinde karbonhidratlý ve þekerli yiyeceklerin oraný çok yüksek olanlar bir de sularýnda florür oraný çok düþükse çok daha fazla çürük tehlikesi altýndadýrlar. Bakteri plaðý tarafýndan oluþturulan aside karþý tükürük doðal bir savunma mekanizmasý oluþtursa da tek baþýna çürüðü önleyemez.tükürük akýþýný ve miktarýný azaltan hastalýklar ya da ilaçlar da çürük oluþumunu hýzlandýrmaktadýrlar. Bu nedenle de diþhekimleri tükürük akýþýný artýrdýðý için þekersiz sakýzlarý sýklýkla önerirler. Çürük Aþýsý Var mýdýr? Hayýr... Ama gazetelerde okuyoruz diyeceksiniz. Biraz önce size çürüðün çok sebebe baðlý bir hastalýk olduðunu söyledik. Neye karþý, hangi etkene karþý aþý hazýrlanacak? Bilim adamlarý yaklaþýk elli yýldýr bu konuda çalýþmaktadýrlar. Çürüðe karþý antibiyotik var mýdýr? Çürüðü durduracak bir antibiyotik yoktur. Üstelik, antibiyotikler çocuklarda oluþum döneminde diþlerin üzerine çökelerek onlarý boyarlar ve gri-kahverengi, morumtýrak renk almalarýna neden olurlar. Antiseptik gargaralar kullanalým mý? Bazý aðýz ve diþeti hastalýklarýnda belirli bir süre için belirli dozda antiseptik gargara verilebilir; fakat þunu unutmayýn ki, aðýz saðlýðýnda en etkin araç fýrçadýr. Çürük oluþumuna bazý alýþkanlýklarýn etkisi Beslenme alýþkanlýklarýnýn çürük oluþumuna etkisi olduðu öteden beri bilinmektedir. (Örneðin sert ve lifli gýdalarla beslenen Eskimolarda çürük hemen hemen hiç görülmez.) Buna karþýlýk yumuþak ve yapýþkan besinlerin diþler üzerine tutunmalarý, plak oluþturmalarý ve çürük meydana getirmeleri daha kolaydýr. Diþ çürümesi önlenebilir mi? EVET. Sabah kahvaltýsýndan sonra ve akþam yatmadan önce diþlerin fýrçalanmasý ve her gün diþ ipliðinin düzenli kullanýlmasý en etkili yoldur.

6 Yiyecek artýklarý en çok diþlerin çiðneme yüzeylerindeki girintilerde ve diþlerin birbirine deðdiði ara yüzeylerde biriktiði için, diþ fýrçalarý küçük baþlý seçilmelidir. Diþlerin iç yüzeyleri, dýþ yüzeyleri, çiðneyici yüzeyleri ve dilin üstü fýrçalanmalý ve ara yüzlerde diþ ipliði kullanýlmalýdýr. Fýrçalar, orta derecede sert ya da yumuþak kýllý olmalý ve belirli aralýklarda deðiþtirilmelidirler. Fýrça kýllarýnýn aþýnmamýþ olmasý ve bakteri taþýmayacak bir þekilde muhafaza edilmesi gerekmektedir. Asla baþkasýnýn diþ fýrçasý kullanýlmamalýdýr. diþ fýrçalama sýrasýnda florürlü bir diþ macunu kullanýlarak, florürün diþ çürüðünü önlemedeki rolünden yararlanýlmalýdýr. Florürlü macunlara yardýmcý olarak ayný zamanda aðýz kokusunu gidererek ferahlýk ve temizlik hissi veren florürlü gargaralar da kullanýlabilir. Þekerli yiyecekleri ana öðünlerde tüketmeye çalýþmak ve yemek aralarýnda bir þey yememeye gayret etmek de diðer bir önlemdir. Diþhekimine muntazam aralýklarla baþvurmak bir çürüðü önlemek ya da erken yakalamada en iyi yoldur. Ayrýca sýcak ve soðuða duyarlý diþler ya da aðrýlý diþlerde veya tebeþirimsi renkte olan baþlangýç çürükleri, kahverengi renklemeler ve oyuklar gibi durumlarda vakit geçirilmeden hekime baþvurulmasý tedavinin þeklini deðiþtirecek ve zorluðunu azaltacaktýr. Çürük nasýl tedavi edilir? Diþ çürüðünün kendiliðinden iyileþmediðini ve çürüyen yapýnýn tamir olmadýðýný biliriz. Çürük tedavi edilmezse ilerler. Öyleyse, mutlaka çürük diþi doldurmak gerekir. Henüz diþ özüne kadar ilerlememiþ çürükler þöyle tedavi edilir: 1. Önce Çürük Temizlenir Mine ve dentin çok sert yapýlardýr. Çürüðü temizlerken bu yapýlarýn kaldýrýlmasý gerekir. Çürük, frez dediðimiz özel uçlarla temizlenir. Günümüzde çürük, elmas uçlu veya tungsten çeliðinden yapýlmýþ frezlerle temizlenir. Bu frezler yüksek dönülü, hassas motorlara takýlýr. Bu motorlarýn dönüþü dakikada dir. Saniyede, (ya da 2 sayana kadar) kullanýlan alet tam devir yapar. Ayrýca dönme esnasýnda hiç titreþim de yoktur. Biraz aðrý olabilir. Çünkü, dentin yüzeyi biraz hassastýr ve kiþiden kiþiye deðiþen þiddette aðrý duyulur. Bunun çaresi lokal anestezidir. Lokal anestezi ile hiç aðrý duymadan diþ dolgusu yaptýrýlabilir. 2. Temizlenen Çürük Boþluðu þekillendirilir Diþ doldurturken sadece çürüðün temizlenmez çürük etrafýnda bazý düzeltmeler de yapýlýr. Çürük boþluðunun geniþletilmesi kavite hazýrlama belirli kurallara göre biyomekanik ve yapýsal (morfolojik) zorunluluktan dolayý yapýlmaktadýr.

7 Birazda gülelim Diþhekimi hastasýna : Sizden mümkün olduðunca yüksek sesle baðýrmanýzý rica edebilir miyim? Hasta : Niçin doktor? O kadar kötü deðil ki! ;-) Doktor : Bekleme salonunda çok hastam var ve ben de bugün saat 18:00 deki maçý kaçýrmak istemiyorum! ;-) HÜRRÝYETE DOÐRU Gün doðmadan, Deniz daha bembeyazken çýkacaksýn yola. Kürekleri tutmanýn þehveti avuçlarýnda, Ýçinde bir iþ görmenin saadeti, Gideceksin Gideceksin ýrýplarýn çalkantýsýnda. Balýklar çýkacak yoluna, karþýcý; Sevineceksin. Aðlarý silkeledikce Deniz gelecek eline pul pul; Ruhlarý sustuðu vakit martýlarýn, Kayalýklardaki mezarlarýnda, Birden Bir kýyamettir kopacak ufuklarda. Denizkýzlarý mý dersin, kuþlar mý dersin; Bayramlar seyranlar mý dersin, Þenlikler cümbüþler mi? Gelin alaylarý, teller, duvaklar, Donanmalar mý? Heeey Ne duruyorsun be, at kendini denize: Geride bekliyenin varmýþ, aldýrma; Görmüyor musun, her yanda hürriyet; Yelken ol, kürek ol, dümen ol, balýk ol, su ol; Git gidebildiðin yere... Orhan Veli KANIK ÞÝÝR KÖÞESÝ

8 AÐIZ KORUYUCULARI (mouthguard = sports guard) Özellikle futbol, basketbol, güreþ, gibi kontakt spor yapan sporcularda ve oyun çaðýndaki çocuklarda ya diðer sporcularýn ya spor ekipmanlarýnýn çarpmasý ya da düþme sonucu yaralanmalar olabilmektedir. Spor yaralanmalarý içerisinde diþ, çene, dudak ve dil gibi aðýz içerisindeki dokularýn yaralanmalarý önemli yer kaplamaktadýr. Aðýz koruyucularý kullanýlarak bu yaralanmalar önemli ölçüde önlenebilmektedir. Aðýz koruyucular hangi amaçla kullanýlýrlar? Aðýz koruyucularý alt ve üs diþler arasýna yerleþtirilerek yumuþak plastikten yapýlmýþ apereylerdir. Alt ve üst diþler arasýnda yumuþak bir yastýk görevi yaparak, diþlerin arasýnadaki direk temasý kaldýrýr.bu þekilde alt ve üst diþlerin çarpmasý ile meydana gelen travmalar sonucunda oluþan þoku absorbe ederek, olasý beyin sarsýntýlarýný, diþ ve çene kýrklarýný, dil ve yanak yaralanmalarýný büyük oranda önlerler. Bu özellikleri ile aðýz koruyucularý her yaþtaki sporcunun vazgeçilmez ekipmanlarýndan bir tanesi olmalýdýr. Aðýz koruyucularýnýn koruyuculuk iþlevlerini yerine getirebilmeleri için alt ve üst çene diþlerinin arasýna yerleþtirilen ve diþelerin birbirleri ile temasýný önleyen bölümünün 3-5 mm kalýnlýðýnda olmasý gerekmektedir. Üç çeþit aðýz koruyucusu vardýr. 1. Hazýr tipte aðýz koruyucularý : Spor malzemesi satan maðazalarýndan kolaylýkla elde edilebilirler. Fabrikasyon olarak üretilmiþlerdir. Diðerlerine kýyasla daha ucuzdurlar. Ancak diþlere uyumu tam olmadýðý için koruyuculuk iþlevini istenildiði gibi yerine getirememektedirler. 2. Aðýz içerisinde þekillenen aðýz koruyucularý : Akrilik ya da kauçuk esaslý özel maddeler aðza yerleþtirilerek gerekli þekli aldýktan sonra sertleþmeleri saðlanýr. Diþhekimi tarafýndan hazýrlanmasý gerekmektedir. 3. Kiþiye özel yapýlan aðýz koruyucularý : Diþ hekimi tarafýndan kiþiye özel üretilir. Bu nedenle diþler ile tam bir uyum saðlayabilmektedir. En iyi koruma bu tip aðýz koruyucularý ile saðlanmaktadýr. Aðýz koruyucularýnýn kiþiye özel bir malzeme olduðu unutulmamalýdýr. Ýþlevlerini uzun süre ve yeterli bir þekilde yapabilmeleri için kullanýmlarýnda ve bakýmlarýnda özen gösterilmelidir. Aðýz koruyucularýnýn kullanýmýnda dikkat edilecek hususlar: Kullanmadan önce ýlýk su ve sabunla yýkanmalýdýr. Sýcak su kullanýlmamalýdýr. Özellikle 2. tip aðýz koruyucularýný sýcaklýk karþýsýnda yumuþayacaðý için deforme olabilir. Saklanmadan önce bir aðýz gargarasý içerisine batýrýlýp çýkartýlmalýdýr. Aðýz koruyucusunun kuru muhafaza edilmesi gereklidir. Bunun için iyi havalanabilen saklama kutusu kullanýlmalýdýr. Aþýrý sýcak deformasyonlara neden olacaðý için güneþ ýþýðýnda ya da sýcak havalarda otomobil içerisinde tutulmamalýdýr. Üzerine herhangi bir aðýrlýk koyulmamalýdýr. Bir baþkasýnýn kullanmasýna izin verilmemelidir.

9 DÝÞ HEKÝMLÝÐÝNDE ACÝL YAKLAÞIM (Diþ Aðrýsý, Diþ Kýrýlmasý, Diþ Çekimi) Kiþiler genellikle, beklenmedik zamanlarda ortaya çýkan, diþlerindeki acil sorunlara yönelik ilk yardýmýn nasýl yapýlacaðý konusunda yeterli bilgiye sahip deðildirler. Oysa yapýlacak çok basit uygulamalarla daha sonradan çözümlenmesi çok zor olan tablolarýn ortaya çýkmasý önlenebilmektedir. Acil yaklaþým gerektiren diþ sorunlarý nelerdir? Diþ aðrýsý Aðrýyan diþ üzerinde ve diþlerin arasýnda bulunan gýda birikintileri, diþ fýrçasý ve diþ ipi kullanýlarak temizlenmeli ve yarým su bardaðýna yarým çay kaþýðý tuz ilave edilerek elde edilen tuzlu su ile aðýz iyice çalkalanmalýdýr. Kesinlikle aðrýyan diþ üzerine ASPÝRÝN ya da herhangi bir aðrý kesici ilaç uygulanmamalýdýr. Kimyasal yapýlarý nedeni ile bu gibi ilaçlar diþ etinde ve çevre yumuþak dokularda tahriþlere neden olabilmektedir. Bu da diþ aðrýsýnýn yanýnda ikinci bir aðrýnýn oluþmasýna neden olacaktýr. Eðer iltihap nedeni ile yüzde þiþlik oluþmuþsa o bölgeye soðuk kompres yapýlmalýdýr. Diþhekimine gitmeden önce bir aðrý kesici ilaç alýnabilir. Diþ üzerinde çürük nedeni ile oyuk oluþmuþsa buraya çok az karanfil yaðý (eugenol) emdirilmiþ pamuk koyulabilir. Eugenol aðrýnýn azalmasýný saðlayacaktýr. Ancak, bu iþlemi yaparken eugenol fazla kullanýlarak diþ etine sýzmasýna neden olunmamalýdýr. Çünkü karanfil yaðý da yumuþak dokularý tahrip edici özelliðe sahiptir. Bir an önce diþhekimine baþvurulmalýdýr. Diþ kýrýlmasý Tedaviye yardýmcý olabilir düþüncesi ile -mümkünse- kýrýlan diþ parçasý bulunarak koruma altýna alýnmalýdýr. 30 dakika içerisinde diþhekimine gidilmelidir. Bu arada bölgede kanama meydana gelmiþse temiz bir gazlý bez ile basýnç uygulanmalýdýr. Basýnç uygulamasýna raðmen kanama 15 dakika içerisinde durmazsa en yakýn saðlýk kuruluþuna baþvurulmalýdýr. Diþ kýrýlmalarý, diþlerin yerlerinde oynamasý ya da çýkmasý, aðýz dokularýnda yaralanmalar ve beyin sarsýntýsý sýklýkla da basketbol, futbol vs. gibi kontak sporlarý yaparken oluþan çarpma ve düþmeler ile trafik

10 kazalarý sonucunda oluþmaktadýr. Özellikle kontakt spor yapan çocuklarda oluþabilecek aðýz yaralanmalarýný ve diþ kýrýklarýný önlemek için uygulanacak en uygun yöntem aðýz koruyucusu (mounth guard) kullanmalarýný saðlamaktýr. ortonorm Diþ darbe nedeni ile kendi yuvasýnda yer deðiþtirir ise hafif bir parmak basýncý ile diþ eski pozisyonuna getirilmeye çalýþýlmalýdýr. Diþi yuvasýna yerleþtirirken kesinlikle zorlanmamalýdýr. En geç 30 dakika içerisinde diþhekimine baþvurulmalýdýr. Daimi diþin yerinden çýkmasý Yerinden çýkan diþ bulunmalýdýr. Bulunan diþ taç (kuron) kýsmýndan tutulmalýdýr. Diþi kök kýsmýndan tutarak buradaki dokularýn daha fazla hasar görmesine neden olunmamalýdýr. Eðer diþin kök kýsmýndaki dokular fazla hasar görürse diþin yuvasýna tutunmasý mümkün olmaz. Kuron kýsmýndan tutulan diþin üzerinde bulunan yabancý maddeler akan su altýnda yýkanmalýdýr. Diþ yüzeyinin temizlenmesi sýrasýnda ovalama iþlemi yapýlmamalý ve kesinlikle fýrça kullanýlmamalýdýr Öncelikle diþi yuvasýna yerleþtirmeye çalýþýlmalýdýr. Diþi yerine yerleþtirirken aþýrý kuvvet uygulanmamalýdýr. Aksi taktirde diþ ve diþ yuvasýnda ciddi hasarlara neden olunabilir. Diþ yuvasýna yerleþtirilebilmiþse yerinde sabit kalabilmesi için üzerine temiz bir gazlý bez koyularak ýsýrtýlmalýdýr. Bu þekilde en kýsa zamanda diþhekimine baþvurulmalýdýr. Eðer diþ yuvasýna yerleþtirilememiþse diþ hekimine gidinceye kadar süt ya da su içerisinde korunmalýdýr. Yerinden çýkmýþ diþi tekrar kazanýlmasý için diþ dokularýnýn fazla zedelenmemesi ve mümkün olduðunca çabuk diþ hekimine baþ vurulmasý gereklidir.. Uygun þartlarda korunmuþsa ve en geç yarým saat içerisinde diþ hekimine ulaþtýrýlmýþsa diþin tekrar kendi yuvasýna yerleþtirilerek (reimplantasyon) ile kurtulma þansý %90 dýr.

11 Dudak ve yanak yaralanmalarý Yaralý bölge ýlýk su ile temizlenmelidir. ortonorm Yara bölgesinde kanama varsa kanamanýn durmasý için gazlý bezle basýnç uygulanmalýdýr. Yanak ya da dudak dýþýndan soðuk kompres uygulanmalýdýr. Eðer yara fazla büyükse ve kanama devam ediyorsa, diþhekimine ya da en yakýn acil polikliniðine baþvurulmalýdýr. Diþ çekimi sonrasýnda oluþan kanamalar Diþ çekiminden sonra oluþan hafif kanamalar normaldir. Þiddetli kanama varsa hemen diþ hekiminize ya da en yakýn saðlýk kuruluþuna baþvurmalýsýnýz. Sýzýntý þeklinde kanama varsa çekim yeri üzerine konulan gazlý bez basýnç uygulayarak yarým saat tutulursa kanama duracaktýr. Eðer kanama hala devam ederse en uygun olaný diþhekiminize baþvurmanýzdýr. Bu mümkün deðil ise bir çay poþetini suda ýslattýktan sonra gazlý beze sarýnýz ve çekim yerine basýnçla uygulayýnýz. Çay yapraðý içerisinde bulunan kanýn pýhtýlaþmasýna yardýmcý mineraller sayesinde yarým saat içerisinde kanama duracaktýr. Eðer sonuç alýnmaz ise diþ hekiminiz ya da en yakýn saðlýk merkezine baþvurunuz. Diþ çekimini takiben öneriler Hekiminizin yanýndan ayrýldýktan sonra, gaz tamponu ýsýrarak yerinde tutunuz. Kanama var ise ikinci tamponu da çekim yerine uygulayabilirsiniz. Çekimi takiben 4-6 saat kadar sýzýntý halinde kanama meydana gelebilir. Çekimden sonra mümkünse baþýnýz yüksekte olmak kaydýyla yatýnýz. Çekimi takiben yaklaþýk 2 saat kadar herhangi bir þey yemeyiniz. Sýcak yiyeceklerden kaçýnýnýz. Alkol ve kanamayý arttýrabilecek olan ilaçlarý kullanmayýnýz. Eðer herhangi bir sorun olur ise (diþ aðrýsý, fazla ve uzun süre kanama) diþhekiminize baþvurunuz.

12