İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI

Transkript

1 İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANLIĞI YILI FAALİYET RAPORU Mart 2014

2

3 2013 YILI FAALİYET RAPORU Mart 2014

4

5 İÇİNDEKİLER TABLOLAR LİSTESİ... 4 İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANI SUNUŞU... 5 I- GENEL BİLGİLER... 7 A) Misyon ve Vizyon... 7 B) İç Denetim Birimine İlişkin Bilgiler Fiziksel Yapı Örgüt Yapısı Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar İnsan Kaynakları Bütçe Ödeneği ve Harcama Durumu... 9 C) İdarenin Teşkilat Şeması... 9 II- AMAÇ VE HEDEFLER A) İç Denetim Faaliyetinin Amaç ve Hedefleri B) Temel Politikalar ve Öncelikler III- FALİYET VE PERFORMANS BİLGİLERİ A) Program Dönemi Faaliyet ve Performans Bilgileri Denetim Programı Gerçekleşme Durumu Program Dışı Denetim ve Danışmanlık Faaliyetleri Önem Düzeyi Yüksek Kritik Tespit ve Öneriler Denetlenen Birimlerce Uzlaşma Oranları İzleme Faaliyetleri B) Plan Dönemi Faaliyet ve Performans Bilgileri Denetim Planı Gerçekleşme Durumu Denetim evreni C) Kalite Güvence ve Geliştirme Uygulama Sonuçları İç Değerlendirme Sonuçları Dış Değerlendirme Performans Göstergeleri ve Gerçekleşme Durumu D) Program Dönemi Eğitim Faaliyetleri Alınan Eğitimler Verilen Eğitimler IV- İÇ DENETİM KABİLİYET KAPASİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ V- İDARE DÜZEYİNDE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER VE OLASI ETKİLERİ VI- KAPSAMLI GÖRÜŞ / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

6 ŞEKİL TABLO VE GRAFİK LİSTESİ Şekil 1. Şekil 2. Örgüt Yapısı...8 Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Organizasyon Şeması...9 Tablo 1. Tablo 2. Tablo 3. Tablo 4. Tablo 5. Tablo 6. Tablo 7. Tablo Yılı Denetim Programı Gerçekleşme Durumunu Gösterir Tablo...12 Denetlenen Birimlerce Uzlaşma Oranları...30 İzleme Faaliyetlerini Gösterir Tablo...30 Denetim Planı Gereçekleşme Durumunu Gösterir Tablo...31 Başkanlığın Kamu İç Denetim Standartlarına Uyum Düzeyi...32 Başkanlığın Bazı Kritik Kamu İç Denetim Standartlarına Kıyasla Durumu...33 İç Denetçilerin Eğitimler Katılma Düzeyleri...34 İç Denetçiler Tarafından Verilen eğitimler...35 Grafik 1. Gümrük vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya İle İlgili İşlemler Bulgu Adetlerini Gösterir Tablo...14 Grafik 2. Tüm Yönleriyle Labaratuvar ve Tahlil İşlemleri Bulgu Adetlerini Gösterir Tablo...16 Grafik 3. Nihai Kullanım Sürecinin Denetimi Bulgu Tablosu...17 Grafik 4. Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünün Harcama İşlemleri Bulgularını Gösterir Tablo...18 Grafik 5. Oda ve Borsalara Yönelik Hizmetleri Bulgularını Gösterir Tablo...20 Grafik 6. Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreleri Bulgularını Gösterir Tablo...22 Grafik 7. Mahrece İade İşlemleri Bulgularını Gösterir Tablo...24 Grafik 8. Destek Hizmetleri Başkanlığınca yürütülen Tüm Satın Alma İşlemleri Bulgularını Gösterir Tablo...25 Grafik 9. Tamamlanan/Planlanan Denetim Oranı YILI FAALİYET RAPORU / 4

7 İÇ DENETİM BİRİMİ BAŞKANI SUNUŞU İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyeti olarak uluslararası literatürde ve mevzuatımızda tanımlanmaktadır. Bakanlığımızdaki iç denetim faaliyetleri; Bakanlığın yönetim ve kontrol yapılarının risk yönetimi, yönetişim ve kontrol süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilmektedir. Kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar; bu kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur. Bu sorumluluğun bir gereği olarak; kamu yönetiminin faaliyetleri, fonksiyonları, plan ve hedefleri hakkında eksiksiz bilginin yönetilenlere sunulması neticesinde bu bilginin değerlendirilmesi ve denetlenmesiyle kamuda etkililik sağlanabilecektir. Bakanlığımızın misyon, vizyon ve hedefleri ışığında yürütülen denetim faaliyetlerinde; kamu iç denetim standartları, meslek ahlak kuralları ve uluslararası metodolojiye uygun denetim teknikleri doğrultusunda, Bakanlığın sunduğu hizmetlerin etkililik ve verimlilik düzeylerinin iyileştirilmesi amaçlanmıştır. Bakanlığın en riskli süreçlerine öncelik verilmek suretiyle; yöneticiler, çalışanlar ve hizmet alanlar ile görüşülerek hazırlanan bu raporun kamuoyu ve diğer paydaşlara faydalı olmasını diler, raporun hazırlanmasında emeği geçenlere teşekkür ederim. Osman ÇANŞALI İç Denetim Birimi Başkanı 5 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

8

9 I- GENEL BİLGİLER A) MİSYON VE VİZYON Misyonumuz, her düzeydeki yönetim yapıları, risk yönetimi ve kontrol süreçlerinin yeterliliği ve etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek suretiyle kurumsal faaliyetlere değer katmak, amaç ve hedeflerin gerçekleştirilmesine ve üst yönetimin hesap verme sorumluluğunu yerine getirmesine yardımcı olmak ve kurumumuzun faaliyet, işlem, sistem ve süreçlerine ilişkin makul güvence vermektir. Vizyonumuz, iç denetim ve danışmanlık faaliyetlerini etkili, verimli, standartlara uygun bir şekilde yürütmek, bu faaliyetleri kurumumuz üst yönetimi ve çalışanları tarafından talep edilen, anlayış ve işbirliği içinde yürütülen bir yapıya kavuşturmaktır. B) İÇ DENETİM BİRİMİNE İLİŞKİN BİLGİLER 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 64 üncü maddesi uyarınca, Bakanlığımız merkez, taşra ve yurtdışı birimlerinin faaliyet ve işlemleri iç denetim kapsamındadır. İç denetim, kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek ve rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim faaliyeti, idarelerin yönetim ve kontrol yapılarının ve malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkililiğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve İDKK tarafından belirlenmiş kamu iç denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilir. Nesnel güvence sağlama, kurum içerisinde etkin bir iç denetim sisteminin var olduğuna, kurumun risk yönetimi, iç kontrol sistemi ve işlem süreçlerinin etkin bir şekilde işlediğine, üretilen bilgilerin doğruluğuna ve tamlığına, varlıklarının korunduğuna, faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğine dair kurum içine ve kurum dışına yeterli güvencenin verilmesidir. İç denetim görevi; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İç Denetim Yönergesi ve Kamu İç Denetim Rehberi nde yer alan yetki, sorumluluklar ve metodoloji çerçevesinde yerine getirilmektedir. 7 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

10 1. Fiziksel Yapı Başkanlığımız, Bakanlığımızın Gazi Mustafa Kemal Bulvarı No:6 Kat: 2 Kızılay/Çankaya-ANKA- RA (06440) adresindeki ek hizmet binasında hizmetini sürdürmektedir. 2. Örgüt Yapısı Şekil 1- Örgüt Yapısı 3. Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Başkanlığımızda, 15 adet masaüstü, 13 adet dizüstü ve 2 adet tablet olmak üzere 30 adet bilgisayar ile Başkanlığımız ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde telefon, faks cihazı, fotokopi makinesi ve yazıcı bulunmaktadır. İç Denetim Koordinasyon Kurulu nca, iç denetim faaliyetlerinin otomasyon aracılığı ile yürütülmesi için oluşturulan Kamu İç Denetim Yazılımı (İÇDEN) 2014 yılı itibariyle uygulamaya konulmuştur YILI FAALİYET RAPORU / 8

11 4. İnsan Kaynakları Başkanlığımızda kamu iç denetçi sertifikasına haiz on üç İç Denetçi görev yapmaktadır. Bu iç denetçilerden ikisi halen Bakanlığımızda idari görev yürütmektedirler. İç denetim faaliyetine yardımcı olan büromuzda ise dört memur ve sekretarya görevini yürütmekte olan iki sekreter ile bir yardımcı hizmetli görevlendirilmiştir. 5. Bütçe Ödeneği ve Harcama Durumu Başkanlığımız 2013 yılı harcama kalemleri (iç denetçi maaş ödemeleri, harcırah, eğitim giderleri vb.), 2013 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu nda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Özel Kalem başlığı altında İç Denetim Hizmetleri fonksiyonel kodu ile yer almıştır yılı bütçe dönemi itibariyle TL toplam ödenek ayrılmış olup harcanan ödenek TLdir. C) İDARENİN TEŞKİLAT ŞEMASI Şekil 2- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Organizasyon Şeması 9 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

12 II- AMAÇVE HEDEFLER A) İÇ DENETİM FAALİYETLERİNİN AMAÇ VE HEDEFLERİ Başkanlığımız, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı faaliyetlerinin amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara, performans programlarına ve mevzuata uygun olarak planlanmasını ve yürütülmesini, kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını, bilgilerin güvenilirliğini, bütünlüğünü ve zamanında elde edilebilirliğini sağlamayı amaçlar. Ayrıca kamu idarelerinin varlıklarının güvence altına alınması, iç kontrol sisteminin etkinliği ve risklerin asgarîye indirilmesi için kamu idaresinin faaliyetlerini olumsuz etkileyebilecek risklerin tanımlanması, gerekli önlemlerin alınması, sürekli gözden geçirilmesi ve mümkünse sayısallaştırılması konularında yönetime önerilerde bulunulur. B) TEMEL POLİTİKALAR VE ÖNCELİKLER Başkanlığımız 2013 Yılı Denetim Programının hazırlanmasında ve uygulanmasında izlenen temel politikalar şunlardır: İç denetim faaliyetlerinde risk önceliği olan ve kurumsal faaliyetlere değer katacak ve geliştirecek alanlara öncelik verilmiştir. İç Denetim Koordinasyon Kurulunun tavsiyeleri dikkate alınarak sistem-süreç denetimine ağırlık verilmiştir. İç denetim faaliyetleri ile idarelerin çalışmalarını geliştirmek ve değer katmak amaçlandığından, denetlenen birim yöneticileri ve çalışanlarla iyi bir iletişim kurulması ve işbirliği içinde olunmasına özen gösterilmiştir. Denetim kaynaklarının etkili bir şekilde iç denetime tahsis edilmesi gözetilmiştir. Denetim ve danışmanlık faaliyetlerinin bir arada yürütülmesi planına uygun olarak, yıl içerisinde Başkanlığımızdan istenilen danışmanlık faaliyetleri yerine getirilmiştir İç denetim mevzuatına uygun olarak, denetim sırasında rastlanan konusu suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerin Müsteşarlık Makamına bildirilmesi programa yansıtılmıştır. İç denetim faaliyetlerinin planlanması ve uygulanmasında Müsteşarımızın görüş ve önerileri ile İDKK nın tavsiyeleri dikkate alınmıştır YILI FAALİYET RAPORU / 10

13 III- FAALİYET VE PERFORMANS BİLGİLERİ A) PROGRAM DÖNEMİ FAALİYET VE PERFORMANS BİLGİLERİ 1. Denetim Programı ve Gerçekleşme durumu 2013 Yılı İç Denetim Programı ile; ü İç denetçilerin faaliyetlerinin konular, süreler, denetim ilke ve esasları itibariyle belirlenerek denetim alanlarına ayrılan sürelerin mevcut denetim kaynağı ile denetim alanlarının kapsamı dikkate alınarak tespit edilmesi, ü yılı İç Denetim Planı da dikkate alınarak nca denetim alanlarının önceliklendirilmesi ile en riskli süreçlerde denetim yapılarak yönetim, kontrol ve risk yönetimi süreçlerinin etkinlik düzeylerinin artırılmasında yönetime yapılan katkının en üst seviyeye çıkartılması, ü İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik in 33. maddesi gereği İç denetçilere, her üç yılda asgari yüz saat meslek içi eğitim sağlanır. Bu sürenin otuz saati, Kurulun koordinatörlüğünde Maliye Bakanlığınca verilir. Kalan süre, Kurulun eğitim konusundaki düzenlemelerine riayet edilerek, ilgili kamu idarelerinin ihtiyaçlarına göre iç denetim birimlerince programlanır. düzenlemesi çerçevesinde eğitim faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, Amaçlanmıştır. Başkanlığımızca risk çalışmaları sonucunda oluşturulan ve Müsteşarlık Makamınca onaylanan dönemi İç Denetim Planı ve 2013 Yılı İç Denetim Programı çerçevesinde üçü inceleme ve araştırma olmak üzere on iki faaliyet alanında iç denetim gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 2012 yılından devreden Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreçleri, Mahrece İade İşlemleri ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca Yürütülen Tüm Satın Alma İşlemleri ile ilgili üç adet Denetim Raporu da 2013 yılı içerisinde bitirilerek ilgili birimlere gönderilmiştir yılında denetim ve danışmanlık konusu yapılan alanlar; Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya ile İlgili İşlemler Tüm Yönleriyle Laboratuvar ve Tahlil İşlemleri Nihai Kullanım Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünün Harcama İşlemleri Oda ve Borsalara Yönelik Hizmetler Kurumumuzun Müdahil veya Taraf Olduğu Davalar Sonucunda Verilen Kararların İdare Aleyhine Sonuçlanma Nedenlerinin İncelenmesi 11 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

14 Hudut Kapılarında Gümrük Binaları, Gümrük Sahaları ve Gümrük İşlemleri Dahil Tüm Süreçlerin Yeni İş Akış Şemalarına Göre Düzenlenmesi İsimli Çalışmada Düzenleyici Etki Analizi Yapılması Konusunda Danışmanlık Yapılması Türk Gümrük İdaresinin Modernizasyonu VIII Projesinin V. Bileşenini Oluşturan Kurumsal Yeniden Yapılandırma ve İnsan Kaynakları Projesi Telafi Edici Vergi Uygulamaları Ambarlama Hizmetleri İthalatta Gözetim Uygulamaları Dahilde İşleme Rejiminin İhracat, Üretim Kapasitesi ve İstihdam Üzerindeki Etkileri Söz konusu denetimlerden; Ambarlama Hizmetleri, İthalatta Gözetim Uygulamaları konulu denetimler dışında kalanlar tamamlanmış olup yapılan çalışmalar sonucunda düzenlenen raporlar Müsteşarlık Makamının Onayını müteakip ilgili birimlere gereğinin yapılması amacıyla gönderilmiştir. Tablo Yılı Denetim Programı Gerçekleşme Durumunu Gösterir Tablo Planlanan Denetim 17 Gerçekleşen Denetim 12 Gerçekleşmeyen Denetim 5 GENEL % % Program Dışı Denetim ve Danışmanlık Faaliyetleri Başkan Yardımcısı Mustafa IŞIK, Bakanlık Makamı nın 15/02/2013 tarihli Onayı uyarınca üç ay süreyle ABD de Performans Denetimi konusunda inceleme ve araştırma yapmıştır. Bu inceleme ve araştırma neticesinde düzenlenen 21/01/2014 tarihli ve /1 sayılı İnceleme Raporu nda; Türk kamu yönetiminin yeniden yapılanma sürecinde, klasik denetim ve onun tamamlayıcısı olarak performans denetiminin, risk odaklılık temelinde ve dünyadaki değişime uygun standartlar çerçevesinde yapılandırılması, geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması bir zorunluluk arz ettiği sonucuna varılmıştır. 3. Önem Düzeyi Yüksek Kritik Tespit ve Öneriler 3.1 Denetim Faaliyetleri Gümrük vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya İle İlgili İşlemler Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya ile İlgili İşlemler denetiminde; iş süreçlerinin değerlendirilmesi neticesinde, işlemlerin hızlı, şeffaf, mevzuata uygun ve etkin bir şekilde yapılmasına katkı sağlanması amaçlanmaktadır YILI FAALİYET RAPORU / 12

15 Yüksek Dereceli Bulgu ve Öneriler: BULGU Yolcu beraberi eşya kontrol faaliyetlerinde etkinliğin sağlanamaması ÖNERİLER Yolcu beraberi eşya kontrolünde yolcu risk analizi çalışmalarının sistematik olarak yapılması; Söz konusu değerlendirmenin, Merkezi bilgi ve verilerin yansıtılması, ana kriterlerin belirlenmesi bakımından, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü koordinesinde, Merkez Birimleri, Bölge Müdürlüğü kapsamındaki bilgi ve veriler ile bölgesel ilke ve politikaların yansıtılması bakımından Risk Analizleri Şubeleri, Merkez Birimleri ve Bölge Risk Analizleri Şubeleri tarafından yapılan değerlendirmelerin kendi veri, birikim ve çalışma neticeleri ile desteklemek ve detaylandırmak suretiyle yerel birimler, Tarafından yapılması; bu çalışmalar neticesinde yolcu risk profilinin oluşturulması önerilmiştir. Yolcu risk değerlendirmesi için gerekli olan yolcu ve bagaj bilgilerinin elektronik ortamda ve önceden otomatik olarak alınabilmesi, risk arz eden yolcuların daha önceki hareketliliklerine ulaşılabilmesi bakımından ilgili kurum ve kuruluşlarla gerekli görüşmelerin yapılması; sağlanan mutabakatların protokole bağlanması önerilmiştir. Etkin bir risk değerlendirmesi için, Kaçakçılık Veri Bankası, İhbar Sistemi ve oluşturulacak ya da sistematik hale getirilecek Yolcu/Bagaj Bilgileri Veri Sistemi nin ilgili birimlerce veri girişi suretiyle beslenebilmesi ve birbirine entegre olması önerilmiştir. Esenboğa Hava Limanında portatif bir X-Ray cihazının riskli bölgelerden gelen yolcuların bagajlarının şut altında gümrük kontrolünün yapılmasında kullanılması uygulamasının iyi bir uygulama örneği olduğu kanaati ile; bu uygulamanın yaygınlaştırılması önerilmiştir Saha çalışması yapılan, AHL ve Esenboğa Hava Limanında, hava limanında bulunan birim ve kuruluşların çalışanları tarafından kullanılan çıkış noktalarından eşya çıkarılabilme; aktarma yolcu bagajları etiketlerinde oynanmak suretiyle gümrüğe tabi eşyanın iç hatlara yönlendirilebilme; kayıp bagaj uygulamalarının suiistimal edilerek bagajların gümrük kontrolünden kaçırılabilme risklerine karşı ilgili birimlerle işbirliği içinde olunması, kayıp bagajların kayda alınması ve teslim/tasfiye aşamasında gümrük kontrolünden geçirilmesi vb. tedbirlerin alınması önerilmiştir Genel Havacılık kapsamında uçuş yapan özel uçak yolcularına ait bagajlarının fiilen kontrol edilmesi bakımından uygun bir ortamın oluşturulması önerilmiştir X-Ray cihazı eksikliğinin giderilmesi önerilmiştir. Yolcu Beraberi Eşya Ambarlarında gerekli iyileşmelerin sağlanması önerilmiştir 13 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

16 BULGU Yakıt ve kumanyaların amacı doğrultusunda kullanılmasına yönelik kontrollerde etkinliğin sağlanamaması. ÖNERİLER Ülkemiz karasularında dolaşan, uluslararası sefer yapan Türk ve yabancı bayraklı deniz taşıtlarının faaliyetlerinin etkin bir şekilde denetlenmesi açısından Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü Gemi Trafik ve Kılavuzluk Hizmetleri Daire Başkanlığı Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetlerinde kullanılmakta olan sinyalizasyon sistemlerinden (AIS, gözetleme kameraları, SPI-Seyir planı) faydalanılabilmesi konusunda sağlanan mutabakat neticesinde, Sistemde bir gün önceki geçişlerin görülebilmesinden dolayı; Sistemden etkin bir şekilde yararlanılabilmesi bakımından, Mutabakatın anlık paylaşım noktasına getirilmesi için ilgili Kurumlar ile görüşmelere devam edilmesi, Sefer bazında görülebilen Türk ve yabancı bayraklı gemilerin ihrakiye listeleri ve yakıt tüketimlerine ilişkin tüm kayıtlarının elektronik ortamda devamlılık arz edecek şekilde takibinin yapılması, İstanbul ve Çanakkale boğazlarında gemi personeli için alınan Ship-Store malzemelerinin uygun görülecek gümrük birimlerine bildirilmesi; bu İdarelerce sistematik kontrollerin yapılması, Deniz ve boğazlarda 24 saat gözetleme ve devriye görevi yapabilecek donanım ve kapasiteye sahip olunmasının bir hedef haline getirilmesi ve belli bir sürede bu hedefe ulaşılacak çalışmalar yapılması, Ülkemizde deniz yolu ile yapılan kaçakçılıkla ilgili Veri Bankası oluşturulması, Denizde birimi bulunan diğer Kuruluşlar ile işbirliğinin artırılması önerilerinde bulunulmuştur Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; 2 si yüksek olmak üzere toplam 4 adet bulgu tespit edilmiş olup bu bulgulara 18 adet öneri sunulmuştur. Grafik 1- Gümrük vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya İle İlgili İşlemler Bulgu Adetlerini Gösterir Grafik %25 %50 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK % YILI FAALİYET RAPORU / 14

17 Denetim bulgu formları ile paylaşılan bulguların ve tespit edilen risklerin çözümüne yönelik, genel olarak denetlenen idare ve ilgili birimler ile mutabakata varılması; üst yönetimin sergilediği pozitif yaklaşım neticesinde, İdarede, görev alanında etkin bir kamu hizmeti sunulması bakımından azami gayret gösterileceği ve süreçte iyileşme sağlanacak alanlarda gerekli adımların atılacağı yönünde bir kanaate varılması göz önüne alınarak, Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya ile İlgili İşlemler sürecine ilişkin kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir Tüm Yönleriyle Labaratuvar ve Tahlil İşlemleri Tüm Yönleriyle Laboratuvar ve Tahlil İşlemleri denetiminde; Tahlil işlemlerine ilişkin görev tanımları ile personel, cihaz ve donanım arasındaki uyumun değerlendirilmesi ve iç kontrol sisteminin kurulmasına rehberlik edilmesi amaçlanmaktadır. Yapılan çalışmalar neticesinde, laboratuvar ve tahlil işlemlerinin hızlı, şeffaf, mevzuata uygun ve doğru bir şekilde yapılmasını sağlayacak bir organizasyon oluşturulmasına yardımcı olunması düşünülmüştür Yüksek Dereceli Bulgu ve Öneriler BULGU Numune alma ve gönderilme sürecinde etkinliğin sağlanamaması. ÖNERİLER Laboratuvar tahliline tabi eşyadan numunelerin Numune Alma Kılavuzunda yer alan standart prosedürlere göre alınması konusunda daha fazla hassasiyet gösterilmesi önerilmiştir. Numune alma ortam ve uygulamalarının zaman zaman gümrük idare amirleri tarafından kontrol edilmesinin uygun olacağı önerilmiştir Numune kaplarında kurşun mühür gibi güvenliği sağlayıcı sistemlerin kullanılması; kaçakçılık riski yüksek eşyalara ait numunelerin laboratuvarlara intikal ettirilmesinde ilave tedbirler alınması önerilmiştir. BULGU Tüm laboratuvarları kapsayan Otomasyon Sisteminin bulunmaması. 15 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

18 ÖNERİLER Numune alma aşamasından analiz raporu düzenlemesi ve gönderilmesi aşamalarına kadar tüm süreci kapsayan gerek laboratuvarlararası raporlama ve analiz programı ve gerekse gümrük laboratuvarları arasında çevrimiçi bir kütüphanenin oluşturulmasını sağlayacak veri tabanını içeren, her türlü istatistik üretme kapasitesi olan Laboratuvarlararası Bilgi Yönetim Sisteminin, mümkün olması halinde, BİLGE ile entegre şekilde, bir an önce oluşturulması önerilmiştir Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; 2 si yüksek olmak üzere toplam 4 adet bulgu tespit edilmiş olup bu bulgulara ilişkin olarak 13 adet öneride bulunulmuştur. Grafik 2- Tüm Yönleriyle Labaratuvar ve Tahlil İşlemleri Bulgu Adetlerini Gösterir Grafik %50 %50 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK Denetim bulgu formları ile paylaşılan bulguların ve tespit edilen risklerin çözümüne yönelik, denetlenen idare ile her konuda mutabakata varılması; üst yönetimin sergilediği pozitif yaklaşım neticesinde, İdarede, görev alanında etkin bir kamu hizmeti sunulması bakımından azami gayret gösterileceği ve süreçte iyileşme sağlanacak alanlarda gerekli adımların atılacağı yönünde bir kanaate varılması göz önüne alınarak, Tüm Yönleriyle Laboratuvar ve Tahlil İşlemleri sürecine ilişkin kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir Nihai Kulanım Sürecinin Denetimi Nihai kullanım sürecinde, iç kontrol sistemi değerlendirilmiş, bu değerlendirmede, söz konusu sürece ilişkin tanımlanan risklerle ilgili yeterli kontrollerin geliştirilip geliştirilmediği, varsa uygulanan kontrollerin, tanımlanan risklere karşı etkili olup olmadığı test edilmiştir YILI FAALİYET RAPORU / 16

19 Yüksek Dereceli bulgu ve Öneriler BULGU Eşyanın nihai kullanım amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının tespitinde etkinliğin sağlanamaması. ÖNERİLER Form 27 nin gümrük idarelerinde kimler tarafından düzenleneceği, düzenlenmemesi halinde müeyyidesinin ne olacağının düzenleyici bir işlemle belirlenmesi, Asgari ücretin, alınan teminattan yüksek olması durumunda, teminatın nasıl çözüleceğine dair düzenleme yapılması, İzin hak sahibinin, izin belgesinde öngörülen sürenin sona ermesinden itibaren otuz gün içerisinde, izni veren gümrük idaresine müracaat etmemesi durumunda, teminatla ilgili nasıl bir işlem yapılacağının düzenleyici işlem ile belirlenmesi, Önerilmiştir Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; toplam 1 adet yüksek, 1 adet orta ve 1 adet düşük dereceli bulgu tespit edilmiştir. Grafik 3- Nihai Kullanım Sürecinin Denetimi Bulgu Grafiği %33 %33 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK %34 Nihai kullanım Sürecinin denetimi ile ilgili olarak tespit edilen 3 adet bulguya ilişkin geliştirilen 6 önerinin 3 ü üzerinde öneri ve eylem takvimi konusunda denetlenen birimle uzlaşılmış, 3 öneri üzerinde uzlaşma sağlanamamış olup, söz konusu süreç 4 tam puan üzerinden 2 ile değerlendirilerek kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir. 17 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

20 Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünün Harcama İşlemleri Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü nün 2012 ve 2013 yıllarında gerçekleştirdiği mal ve hizmet alımları ile ihalelerinin gerçekleştirilmesi sürecinde, söz konusu alımların yasal mevzuata uygunluğunun yanında, bu alımlarla bağlantılı olarak idarenin iç kontrol sistemi değerlendirilmiş, yapılan bu değerlendirmede, söz konusu sürece ilişkin tanımlanan risklerle ilgili yeterli kontrollerin geliştirilip geliştirilmediği, varsa uygulanan kontrollerin, tanımlanan risklere karşı etkili olup olmadığı test edilmiştir. Bu denetim sonucunda doğrudan temin kapsamında gerçekleştirilen bazı alımlarda mevzuata aykırı uygulamaların bulunması, yurtiçi ve yurtdışı geçici görev yolluğu bildirimlerinde bir kısım mevzuata uygun olmayan işlemlerin bulunması ve etkin bir iç kontrol sisteminin kurulmaması ve işletilememesi gibi orta düzeyli bulgulara ulaşılmıştır Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; toplam 4 adet orta dereceli bulgu tespit edilmiştir. Yapılan denetim sonucunda, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünce, 11 önerinin 8 sine iştirak edildiği, 3 öneri ile de kısmen uzlaşıldığı görülmüştür. Kısmen uzlaşılan önerilerde ise, bazı tespitlere idarenin eksik veya hiç cevap vermediği ya da bilgi eksikliğine bağlı olarak yapılan değerlendirmenin görüş aykırılığına sebep olduğu anlaşılmıştır. Grafik 4- Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünün Harcama İşlemleri Bulgularını Gösterir Grafik YÜKSEK ORTA DÜŞÜK %100 Bulgulara ilişkin öneri ve eylem takvimi konusunda bazı cevapların eksik ve yetersiz olduğu görülmekle birlikte, kapanış toplantısında önerilerimize iştirak edilmesi ve sonrasında yazılı olarak bildirilen cevaplarda öneri çerçevesinde eylem takviminin bildirilmiş olduğu hususu dikkate alındığında, nihai olarak denetlenen birimle esasta uzlaşıldığı kabul edilmiştir YILI FAALİYET RAPORU / 18

21 Bu paralelde, anılan sürece ilişkin tespit edilen bulguların niteliği göz önünde bulundurularak, söz konusu süreç 4 tam puan üzerinden 2 ile değerlendirilerek kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir Oda ve Borsalara Yönelik Hizmetler Yapılan bu denetimle Genel Müdürlüğün oda ve borsalara yönelik işlemlerinin ilgili kanun, yönetmelik ve diğer yasal düzenlemelere uygun şekilde yürütülmesi, Bakanlığın merkez teşkilatındaki oda ve borsalara yönelik faaliyet süreçlerinin etkinliğinin, ekonomikliğinin ve etkililiğinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır Yüksek Dereceli Bulgu ve Öneriler BULGU İç Ticaret Hizmetlerini Geliştirme Payının takibinin ve harcama kurallarının yetersiz olması. ÖNERİLER İç Ticaret Hizmetlerini Geliştirme Payının Kullanılması Hakkında Yönetmeliğin yeniden değerlendirilmesi ve eksik ve hatalı hususları bertaraf edecek düzenlemelere ve daha etkin kontrol önlemlerine yer verilmesi konusunda Birlik ile gereken görüşme ve yazışmaların yapılması, Bakanlıkça çıkartılan İç Ticaret Hizmetlerini Geliştirme Payının kullanım şeklini açıklayan 11 Temmuz 2008 tarihli 2008/1 sayılı Genelgenin Mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Merkez Birimlerine dağıtımı yapılması nedeniyle, yeni Bakanlığın Merkez Birimlerine dağıtımı yapılacak şekilde yenilenmesi ve anılan Genelgede ihtiyaçların öncelikli olarak bütçe imkanlarından karşılanması, bütçe imkanlarının bulunmaması hallerinde ve muvakkaten paydan karşılanması gerektiğinin hatırlatılması, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından henüz çıkartılmayan odalar, borsalar ve Birliğin mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ve satımlarının tâbi olduğu usul ve esasları açıklık, şeffaflık ve serbest rekabet ilkeleri gözetilerek belirleyecek olan yönetmeliğin bir an önce yayımlanması hususunda tekrar uyarılması veya Yönetmeliğin çıkarılma yetkisinin Bakanlığa alınması konusunda Kanun değişikliği yapılması, Önerilmiştir Güvence Seviyesi Yapılan denetim sonucunda; toplam 1 adet yüksek, 7 adet orta ve 3 adet düşük dereceli olmak üzere toplam 11 adet bulgu tespit edilmiştir. Tespit edilen 11 bulgunun 8 adedi kontrolün tasarlanmaması sebebiyle, 3 adedi kontrolün etkin olarak işletilmemesi sebebiyle oluşmuştur. Ayrıca, belirlenen bulguların düzeltilmesi ile ilgili olarak toplam 30 adet öneri geliştirilmiştir. 19 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

22 Grafik 5- Oda ve Borsalara Yönelik Hizmetleri Bulgularını Gösterir Grafik %64 %27 %9 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK Gerçekleştirilen denetim ile ilgili tespit edilen bulgulara ilişkin öneri ve eylem takvimi konusunda denetlenen birimle büyük oranda uzlaşılmıştır. Geliştirilen önerilerin genel özelliği geleceğe yönelik olarak iş ve işlemlerin daha verimli ve etkili olmasına yönelik olmasıdır. Bu nedenle yerine getirilmesi zaman alabilecek, üzerinde ayrıntılı çalışılması gerekecek ve üst yönetim tarafından desteğe ihtiyaç duyacaktır. Oda ve borsalara yönelik faaliyetler sürecine ilişkin bir yüksek dereceli bulgu ve birden fazla orta dereceli bulgu tespit edildiği için söz konusu sürece ilişkin kontrollerin tasarım ve işleyişine YETERLİ GÜVENCE verilmesinin uygun olacağı sonucuna varılmıştır Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreleri Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreçleri denetiminde; Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği de göz önüne alınarak, ihracat sürecinde ortaya çıkan risklere ilişkin mevcut kontrol faaliyetlerinden başlanarak, bu kontrol faaliyetlerini kuvvetlendirecek ve zafiyete yol açmadan idare işlemlerini hızlandıracak, basitleştirecek ve ayrıca, idare kaynaklarının, etkin, verimli ve ekonomik kullanılmasına, katkı sağlayacak yaklaşımlar hedeflenmiştir Yüksek Dereceli Bulgu ve Öneriler BULGU İhracat işlemlerinde hatalı uygulama ve işlemlerin bulunması. ÖNERİLER Onay aşamasında beyannamenin muayene hattının belli olmasının beyanname iptallerine ve düzeltmelere sebebiyet vermesi nedeniyle sistemin eşyanın gümrük denetimine girdikten sonra muayene hattını belirlenmesinin sağlanması, ayrıca İdarenin sistemden düzeltme verme aşamasının gerekli olup olmadığının irdelenmesi, 2013 YILI FAALİYET RAPORU / 20

23 Genel olarak gümrüklü saha ve limanlarda fiziki ve donanım yetersizliğinin yarattığı muayene sorunu bulunmaktadır. Bu sorunun esas çözümünün mavi hat uygulaması olduğu düşünülmekle birlikte, bilhassa özel limanlardaki bu sorunlara ilişkin Liman kapasitesi ve yönetim anlayışının değişikliğinin gerekli olduğu, bu konuda TCDD yetkilileri ile toplantılar yapışarak problemlerin üst düzeyde görüşülmesi, gümrüklü sahalara TIR aracının girmesinden sonra eşyanın muayene edilebilecek hale getirilmesi veya muayene için antrepoda gerekli koşulların sağlanarak muayene memurunun muayenesine hazır olarak bulundurulması, TIR eşyası ile gemi eşyasının aynı alanda muayene edilmesi gibi şu anki uygulamaların terk edilmesi, kırmızı hat için konteynerin doğrudan işletmecinin ambarına götürülmesi ve muayenenin orada yapılması, beyannamesi kapanmamış konteynerlerin başka bir bölümde durması ve işlemi bitenlerin ise acente veya firma tarafından yükleme alanına alınması, Teyit yazışmalarının zaman kaybına neden olmaması için GÜVAS ekranının İhracatçı Birliklerine açılması konusunun değerlendirilmesi önerilmiştir. BULGU İhracat işlemlerine ilişkin sağlıklı bir iş akışının bulunmaması. ÖNERİLER İhracat işlemlerinde belgelerin mevcudiyetinin tetkiki ve doğruluğunun incelenerek sisteme kayıtlı bilgilerin onaylanması iş hacminin büyük bir kısmını oluşturduğu, bilgisayar teknolojisinin yaygın olarak kullanıldığı bugünlerde tüm mükelleflerin tıpkı onaylanmış kişiler gibi sorumluluk alarak beyannamelerin tescil işlemi yanı sıra onay işlemini de yapabilecekleri, sistemin özelliğinin onaylanmış ihracatçıların bile bütün ihracatlarının kırmızı muayene hattına düşüp düşmeyeceğini bilmemeleri olduğu, zaman kazanılması ve iş yükünün azaltılması için tescil ve onay işlemlerinin birleştirilmesinin uygun olacağı, önerilmiştir Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; toplam 2 adet yüksek dereceli bulgu tespit edilmiş olup bu bulgulara yönelik 10 adet öneride bulunulmuştur. 21 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

24 Grafik 6- Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreleri Bulgularını Gösterir Grafik YÜKSEK ORTA DÜŞÜK %100 Yapısal içsel /dışsal riskler ve bunlara karşı alınan kontrol önlemlerinin etkinliği ile İdaremizdeki iç kontrol ortamı henüz istenilen seviyede olmamakla birlikte, İhracatta gümrük işlemlerinin hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılmasında ve basitleştirilmesinde OKS ve YYS gibi yapısal değişimlerin çok önemli bir rol alması, risk analizi esaslı kontrollerin temel alınması, gümrüklerimizde ihracat işlem hızının dakikalarla ölçülebilir hale gelmiş olması gibi olumlu gelişmeler göz önüne alındığında denetlenen yüksek riskli alanlarda Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş Süreçlerine ilişkin kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir Mahrece İade İşlemleri Denetimin amacı Mahrece İade Süreci nin mevzuata uygun, hızlı ve etkin bir şekilde işlemesine yardımcı olmaktır. Bu bağlamda, süreçte ortaya çıkabilecek risklere ilişkin mevcut kontrol önlemlerinden başlanarak, bu kontrol önlemlerini kuvvetlendirecek ve zafiyete yol açmadan süreci hızlandıracak, basitleştirecek, etkin ve verimli kılacak yaklaşımlar elde edilmeye çalışılmıştır Yüksek Dereceli bulgu ve Öneriler BULGU Eşyanın mahrecine iadesine ilişkin süreçte çelişkili ve eksik uygulamalar ile bu işlemlere bağlı olarak gümrük vergilerinin hatalı bir şekilde geri vermeye konu yapılması. ÖNERİLER Ekspertiz Raporunun Gümrük Gözetiminde Alınmaması, Ekspertiz Raporunun Ticaret ve Sanayi Odası veya Sanayi Odasından Alınmaması, Sistemin Mahrecine İade Mi? Sorusuna Yükümlünün Hayır Cevabı Vermesi, Mahrece İade Aşamasında Geri Verme Talebinde bulunulmaması, 2013 YILI FAALİYET RAPORU / 22

25 Eşyanın Belge Kontrolü Şeklinde Muayenesinin Yapılması, Kırmızı Hatta Kısmi Muayene ile İşlem Yapılması, Kırmızı Hatta Tam Muayene ile Tek Memurca İşlem Yapılması, İhraç Eşyasının Yeni ve Kullanılmamış Olduğuna Yönelik Bir Tespitin Yapılmaması, suretiyle gerekli koşullar sağlanmadan birçok idare tarafından eşyanın mahrece iade işleminin sonuçlandırılması ve bu eksik işleme bağlı olarak hatalı bir şekilde gümrük vergilerinin geri verildiği dikkate alınarak, yukarıda belirtilen hususlar dâhil olmak üzere, mevzuata aykırı bir şekilde iade edilen geri verme tutarlarının tüm gümrük idarelerini kapsayacak şekilde 4458 sayılı Gümrük Kanunu çerçevesinde yükümlülerden geri tahsil edilmesi amacıyla gümrük idarelerine bu hususta talimat verilmesi, Önerilmiştir. BULGU Mahrece iade mevzuatı ve uygulamaları ile merkezi BİLGE sistemi arasındaki sürecin işleyişine ilişkin uyumsuzlukların bulunması. ÖNERİLER Mahrece iade düzenlemeleri ve fiili uygulamaları ile BİLGE Sistemdeki iş akışlarının birbirine paralel hale getirilmesi amacıyla; İhraç eşyasının Rejim kodunun 1040 olarak beyan edilmesinden sonra, Sistem tarafından Mahrecine iade mi? şeklindeki soruya yükümlü tarafından Evet cevabı verilmesi durumunda, Sistem tarafından ödenen vergilerin geri verilmesi talebinde bulunup bulunmayacağına yönelik sorulacak yeni bir soruya da yükümlünün Evet cevabı vermesi halinde, Sistem tarafından muayene türünün otomatik olarak kırmızı hatta heyet marifetiyle Tam Muayene yapılması şeklinde belirlenmesine yönelik bir sürecin, Bilge İşlem Dairesi Başkanlığı ile birlikte elektronik ortamda tasarımının sağlanmasının, Mahrece İade Genel Tebliği (5/a md.) kapsamında, ithal edilen eşyanın yurtdışına geri gönderilmesi aşamasında, ödenen gümrük vergilerinin geri verilmesi talebinde bulunmayan mükellefin sonradan bu talepte bulunması durumunda, Gümrük Kanununun 213 üncü maddesi çerçevesinde nasıl bir yol izleneceği (mavi hat uygulamalarını da kapsayacak şekilde) hususunda idarelere yönelik açıklayıcı bir düzenleme yapılması, Önerilmiştir Güvence Seviyesi Söz konusu denetim sonucunda; toplam 4 adet yüksek dereceli bulgu tespit edilmiş olup bu bulgulara yönelik 11 adet öneride bulunulmuştur. 23 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

26 Grafik 7- Mahrece İade İşlemleri Bulgularını Gösterir Grafik %16,7 %66,7 %16,7 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK Gümrükler Genel Müdürlüğünce yürütülen mahrece iade işlemlerinin denetimine ilişkin birden fazla yüksek dereceli bulgu tespit edilmesi ve söz konusu tespitlere ilişkin bazı önerilere idarelerce uygun çözümler üretilmediğinin görülmesi üzerine, söz konusu süreç 4 tam puan üzerinden 2 ile değerlendirilerek kontrollerin tasarım ve işleyişine SINIRLI GÜVENCE verilmiştir Destek Hizmetleri Başkanlığınca yürütülen Tüm Satın Alma İşlemleri Denetimin amacı; Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı nın gerçekleştirmiş olduğu tüm satın alma işlemlerinin, ilgili kanun, yönetmelik ve diğer yasal düzenlemelere uygun şekilde yürütülüp yürütülmediği ve söz konusu sürece ilişkin tanımlanan risklerle ilgili yeterli kontrollerin geliştirilip geliştirilmediği, varsa uygulanan kontrollerin, tanımlanan risklere karşı etkili olup olmadığını test etmektir Yüksek Dereceli Bulgu ve Öneriler BULGU Muayene ve kabul süreci ile kontrol teşkilatı faaliyetleriyle ilgili bir kısım hatalı ve eksik işlemlerin yapılması. ÖNERİLER Yapılan tespitler ışığında, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında alımı gerçekleştirilen ihalelere ilişkin yaklaşık maliyet hesaplama sürecinde; Kamu İhale Kanunu ve ilgili Uygulama Yönetmeliği hükümleri dikkate alınarak, yaklaşık maliyetin gerçekçi maliyet analizi ve ayrıntılı fiyat araştırması yapılmak suretiyle belirlenmesi önerilmiştir. BULGU İhalelere ilişkin hakediş ödeme süreci ile ilgili bir kısım hatalı ve eksik işlemlerin yapılması YILI FAALİYET RAPORU / 24

27 ÖNERİLER Personel Servis İhalesine ilişkin teknik şartnamenin model şartına uymayan toplam 10 araç için sözleşme sonuna kadar geçerli olmak üzere, imzalanan sözleşme çerçevesinde yaptırım uygulanması, TOBB Hizmet Binası önünde hareket eden ancak yüklenici firmanın idareye verdiği araç listesinde kayıtlı olmayan bazı araçların servis hizmetinde kullanması ve bazı araçlarla ilgili olarak da idarenin bilgisi dışında hat değişikliklerine gidilmesi nedeniyle yüklenici firmaya yaptırım uygulanması, 08/02/2013 tarihinde akşam servisinde gelmeyen Etlik hattındaki personel servis aracı için sözleşme gereğince ceza tatbik edilmesi ve ayrıca, hakedişinden kesinti yapılması, Önerilmiştir Güvence Seviyesi Tespit edilen 11 adet bulguya ilişkin geliştirilen toplam 21 adet öneri ilgili raporda detaylı bir şekilde yer almakla birlikte, söz konusu bulgulardan ön plana çıkanlara aşağıda yer verilmiştir Grafik 8- Destek Hizmetleri Başkanlığınca yürütülen Tüm Satın Alma İşlemleri Bulgularını Gösterir Grafik %18 YÜKSEK ORTA DÜŞÜK %82 Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı nca yürütülen tüm satın alma işlemlerinin denetimi ile ilgili olarak tespit edilen bulgulara ilişkin öneri ve eylem takvimi konusunda denetlenen birimle uzlaşılmış olup, söz konusu süreç 4 tam puan üzerinden 3 ile değerlendirilerek kontrollerin tasarım ve işleyişine YETERLİ GÜVENCE verilmiştir. 25 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

28 3.2 Danışmanlık Faaliyetleri Telafi Edici Vergi Uygulamaları Telefi Edici Vergi kısaca, Dahilde İşleme Rejimi kapsamında, üçüncü ülkelerden ithal edilen girdi kullanılarak elde edilen ürünün A.TR Dolaşım Belgesi eşliğinde AB üyesi ülkelere veya EUR.1 Dolaşım Sertifikası eşliğinde STA imzalanan ülkelere veya Pan-Avrupa Menşe Kümülasyonuna taraf ülkelere ihracı sırasında firma beyanı esas alınarak ihracat sırasında yatırılması gereken, ihraç eşyasının bünyesinde bulunan üçüncü ülke menşeli hammaddelerin vergisi olarak tanımlanabilir. Telafi Edici Vergi Uygulamaları konulu incelemenin kapsamı, dahilde işleme rejimi çerçevesinde ithal ve ihraç edilen eşya ile ilgili olarak, taşra gümrük idarelerinin yerine getirdiği faaliyetlerin telafi edici vergi uygulamalarına etkileri olarak belirlenmiştir Hudut Kapılarındaki Gümrük Binaları, Gümrük Sahaları ve Gümrük İşlemleri Dahil Tüm Süreçlerin Yeni İş Akış Şemalarına Göre Düzenlenmesi Gümrükler Genel Müdürlüğünce yürütülen Hudut Kapılarındaki Gümrük Binaları, Gümrük Sahaları ve Gümrük İşlemleri Dahil Tüm Süreçlerin Yeni İş Akış Şemalarına Göre Düzenlenmesi çalışmasında belirtilen öneriler fayda/maliyet ve uygulanabilirlik açısından değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmayla, önerilen yeni iş akışlarının gümrük işlemlerini sadeleştirip sadeleştirmediğinin, işlemlerin daha hızlı, verimli ve güvenli yapılmasına katkı sağlayıp sağlamadığının belirlenmesi, gerekli görülen yerlerde yeni öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır Kurumumuzun Müdahil veya Taraf Olduğu Davalar Sonucunda Verilen Kararların İdare Aleyhine Sonuçlanma Nedenlerinin Belirlenmesi Bakanlığımızın taraf olduğu dava sayısı ile ilgili olarak, Hukuk Bilgi Sisteminde yer alan verilerin güncel olmamasına bağlı olarak elde edilen verilere göre bir istatistik elde edilmeye çalışılmış; ancak, Taşra Gümrük İdarelerimizin dava dosya sayıları konusunda istatistiki verilere sahip olmadığı, işlem hacmi fazla olan İdarelerce bu yönde bir çalışma yapılamadığı anlaşılmıştır. Eksik ve tahmini verilere dayalı olarak oluşturulan tabloya göre, Bakanlığımız yetmişbin in üzerinde dava ile karşı karşıya bulunduğu görülmüştür. Bakanlığımızın taraf veya müdahil olduğu dava sayısının fazlalığı yanında, elde edilen bilgilere nazaran, davaların Kurum aleyhine neticelenme oranı da oldukça yüksek olduğu anlaşılmıştır. Davaların kaybedilme nedenlerine bakıldığında ise, 2013 YILI FAALİYET RAPORU / 26

29 Yapılan idari işlem ve eylemin hukuka uygun olmaması, İleri sürülen iddiaların, suça ilişkin maddi unsur, manevi unsur ile illiyet bağının açık bir şekilde ortaya konularak gerekli bilgi ve belgelerle desteklenmemesi, Davaların lehe sonuçlanmasını sağlayacak sözlü savunma yapılması, yanlış bilirkişi raporlarına itiraz edilmesi gibi enstrümanların yeterince etkin kullanılmaması Madde metinlerine göre savunma yapılmasının ötesinde, taahhüt, yükümlülük ve sorumluluklara aykırı hareket edildiğinin belirtilmemesi, savunma veya iddiaların çok yönlü ele alınamaması Mevzuatımızdaki eksiklik ve çelişkili hükümler Mevzuat hükümlerinin açık ve net olmaması durumlarının mahkemelerce yükümlülerin lehine yorumlanması Hatalı yorum ve talimatlara dayalı işlem ve ceza tesis edilmesi, Davaların takip edilmesinde oluşturulan idari yapının etkin olmaması ve personel sıkıntıları Otomasyon sisteminde etkinliğin sağlanamaması Veri bankası gibi enstrümanların etkin bir şekilde kullanılamaması Hususlarının davaların kaybedilmesinde etkin bir rol oynadığı görülmüştür Dahilde İşleme Rejiminin İhracat, Üretim Kapasitesi ve İstihdam Üzerine Etkisi 24 Ocak 1980 tarihinde alınan bir dizi karar ile dış ticaret önemli ölçüde serbestleştirilerek ihracata dayalı büyüme modeli benimsenmiştir. DİR uygulamasının en önemli aracı olan ihracı taahhüt edilen ihraca konu eşyanın üretiminde kullanılan girdi ithalatında gümrük vergisi muafiyeti de bu dönemde uygulamaya konulmuştur. İhracatı teşvik politikaları yanında ülkemiz kalkınma hamlelerinde yatırımları teşvik edici politikalara da ağırlık verilmiştir. Yatırım teşvik uygulamalarında gelişmişlik düzeyine göre ülkemiz bölgelere ayrılmakta, asgari yatırım tutarı, desteklenecek sektörler ve yatırım teşvik unsurları bölgelere veya yatırımın büyüklüğüne göre farklılaştırılmaktadır. Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlarda GV muafiyeti, KDV istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz desteği, gelir vergisi stopaj desteği gibi araçlar kullanılmıştır. Yatırımların teşvik edilmesi ekonomik gelişmeyi, ürünlerin ihraç edilebilirliğini, ihraç edilebilecek ürün sayısını ve niteliğini artırırken, ihracatın teşvik edilmesi yatırımların uyarılmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla ülkemiz ihracatındaki artışların ne kadarının ihracat teşviklerinden kaynaklandığını tespit edebilmek oldukça güç olacağı ifade edilmiştir. İhracatın ne kadarının ihracat teşvik politikası araçlarından kaynaklandığının tespit edilmesi halinde de bu ihracatın ne kadarının DİR e mal edileceği sorunu ortaya çıkmıştır. Çünkü ihracatı teşvik politikaları bir bütün olarak ihracatı teşvik ettiği, anlaşılmıştır. Tek bir teşvik aracının ele alınarak bunun ihracata katkısının belirlenmesini bir kat daha zorlaştırmıştır. 27 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

30 Kesin bir sonuç elde etmenin imkansız olması nedeniyle bazı verilerden yola çıkılarak DİR in ihracata ve ihracat aracılığıyla istihdama ve üretim kapasitesine yapmış olduğu katkı tahmin edilmeye çalışılmıştır. DİR in daha geniş kapsamlı olarak uygulanan ihracatı teşvik tedbirleri içerisinde, girdi ithalatında gümrük vergisi, diğer mali yükümlülükler, KDV ve ÖTV avantajı ile dış ticaret politikalarından kaçınılmasını sağlayan bir enstrüman olduğu belirtilmiştir. Bu nedenle DİR in ihracata yapmış olduğu katkıyı ortaya koyabilmek için DİR kapsamında yapılan ihracatların ne kadarında DİR in avantaj sağladığı tahmin edilmeye çalışılmıştır Türk Gümrük İdaresinin Modernizasyonu VIII Projesinin V. Bileşenini Oluşturan Kurumsal Yeniden Yapılandırma ve İnsan Kaynakları Projesi Bakanlığımızın yapısal sorunlarına çözmek amacıyla bütçesi Avro olan Kurumsal Yeniden Yapılanma ve İnsan Kaynakları Yönetimi Teknik Destek Projesi adlı bir proje hazırlanmıştır te başlaması öngörülen projenin kısa zamanda bitirilmesi planlanmaktadır. Proje 6 aktiviteden oluşmaktadır. Birinci Aktivite: Süreç Modelleme Merkezdeki tüm birimler ile uygun sayıda taşra birimindeki iş süreçleri çıkarılıp yeniden dizayn edilerek (Süreç Modelleme) her bir iş sürecindeki risk ve kontrol noktaları tanımlanacaktır. İkinci Aktivite: İnsan Kaynakları Modellemesi Birimlerdeki kadrolar ve her bir kadronun gerektirdiği rol ve sorumluluklar tanımlanarak kurumun tamamını içine alan bir Yetkinlik Sözlüğü oluşturulacak ve çeşitli yöntemlerle mevcut personelin eğitim ihtiyacı ortaya çıkarılacaktır. Üçüncü Aktivite: Optimum Kadro Oluşturulması Yapılan işlerin süre ve sıklık analizleri yapılmak suretiyle iş yükleri belirlenecek ve bu iş yüklerine uygun olarak her bir kadrodaki optimum personel sayısı ortaya konacaktır. Dördüncü Aktivite: BT Stratejisi ve Altyapısı Bakanlığın Bilgi Teknolojisi Stratejisi ve Bilgi Teknolojileri Yol Haritası tanımlanacaktır YILI FAALİYET RAPORU / 28

31 Beşinci Aktivite: Kurumsal Performans Yönetimi Altyapısı Bakanlığın anahtar performans göstergeleri tanımlanacak, uluslararası kabul görmüş yöntemlerle izlenecek ve üst yönetim bilgilendirilecektir. Altıncı Aktivite: Prototip Dizaynı Yeni iş süreçlerine uygun dizayn edilen taşra gümrük ve ticaret birimlerine ilişkin örnek prototipler belirlenecektir. Başkanlığımızca hazırlanan projenin genel koordinatörlüğü Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından yapılacak olup birinci aktiviteden Gümrükler Genel Müdürlüğü, İç Ticaret Genel Müdürlüğü ve Strateji Geliştirme Başkanlığı, ikinci ve üçüncü aktiviteden Personel Dairesi Başkanlığı, dördüncü aktiviteden Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, beşinci aktiviteden, altıncı aktiviteden Gümrükler Genel Müdürlüğü ve İç Ticaret Genel Müdürlüğü sorumlu olacaktır. Sonuç olarak; Bakanlığımızın yapısal sorunlarına çözmek amacıyla bütçesi Avro olan Kurumsal Yeniden Yapılanma ve İnsan Kaynakları Yönetimi Teknik Destek Projesi adlı projenin Kurumsal Performans Yönetimi adlı aktivitesi ile ilgili Bakanlığımıza danışmanlık hizmeti verilecektir. 4. Denetlenen Birimlerce Uzlaşılmayan Öneriler 2013 Yılı Denetim Programında yer alan denetimlere ilişkin 8 adet İç Denetim Raporu hazırlanmıştır. Hazırlanan bu raporların tamamında 121 adet öneri bulunmakta olup söz konusu önerilerin 98 inde ilgili birimlerle uzlaşma sağlanmış, 23 ünde ise uzlaşma sağlanamamıştır. 29 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

32 Tablo 2- Denetlenen Birimlerce Uzlaşma Oranları SIRA NO DENETİM, İNCELEME, ARAŞTIRMA VE DANIŞMANLIK KONUSU UZLAŞILAN ÖNERİ SAYISI UZLAŞILMAYAN ÖNERİ SAYISI GERÇEKLEŞME ORANI % 1 GümrükVergilerinden Muafiyet ve İstisna Tanınan Eşya ile İlgili İşlemler. 2 Tüm Yönleriyle Laboratuvar ve Tahlil İşlemleri Nihai Kullanım Kooperatifçilik Genel Müdürlüğünün Harcama İşlemleri Oda ve Borsalara Yönelik Hizmetler Gümrük Müdürlüklerindeki İhracat İş süreçleri Mahrece İade İşlemleri Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca Yürütülen Tüm Satın alma İşlemleri GENEL İzleme Faaliyetleri Tablo 3- İzleme Faaliyetlerini Gösterir Tablo Toplam Öneri Sayısı Gerçekleşen (Kapatılması Gereken) Öneri Gerçekleşmeyen (Açık Kalması Gereken) Öneri Takip Denetimine Konu Süreçler Sayı Oran (%) Sayı Oran (%) Dahilde İşleme Rejimi Hukuk Müşavirliği Kaçakçılıkla Mücadele Faaliyetlerinde İhbarların Değerlendirilmesi Süreci DHDB Harcama İşlemleri ve Taşınır Mal İşlemlerinin Sistem Denetimi Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü Tasfiye İşlemlerinin Sistem Denetimi Antrepolarda YGM Uygulaması Sistem Denetimi YILI FAALİYET RAPORU / 30

33 GÜMSİS Projesinin Değerlendirilmesi Serbest Bölge Gümrük İşlemleri Sistem Denetimi İMİDB Harcama ve Taşınır İşlemleri Sistem Denetimi Kaçakçılıkla Mücadele Faaliyeti TIR-Transit Süreci Kooperatif Kuruluş ve Uygulama İşlemleri Esnaf Kuruluş ve Uygulama İşlemleri Belgelendirme İşlemleri Taşınır Mal Kayıt ve Takibi İşlemleri GENEL B) PLAN DÖNEMİ FAALİYET VE PERFORMANS BİLGİLERİ 1- Denetim Planı Gerçekleşme Durumu yılları arasındaki denetimlere ilişkin gerçekleşme tablosu aşağıda yer almaktadır. Tablo 4- Denetim Planı Gereçekleşme Durumunu Gösterir Tablo Öngörülen Denetim Sayısı Gerçekleşen Denetim Sayısı Gerçekleşme Oranı (%) Tablodan da görüldüğü üzere plan döneminde 43 adet denetim faaliyeti içinden 33 ü tamamlanarak % 77 lik bir gerçekleşme sağlanmıştır. 2- Denetim Evreni Son 3 yıllık plan döneminde denetim evreninde yer alan 33 adet denetim alanı iç denetim faaliyetine tabi tutulmuştur. 31 / 2013 YILI FAALİYET RAPORU

34 C) KALİTE GÜVENCE VE GELİŞTİRME PROGRAMI UYGULAMA SONUÇLARI 1- İç Değerlendirme Kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında Başkanlığın 2013 yılı iç denetim faaliyetleri değerlendirilmiştir. Yapılan bu değerlendirme ile Bakanlığımızda yürütülen iç denetim faaliyetinin Kamu İç Denetim Standartları, Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları ve diğer yasal düzenlemelere uygun ve etkin bir şekilde yürütülmesi, bu suretle kalitesinin güvence altına alınması ve geliştirilmesi amacı güdülmüştür. Bu değerlendirmeler neticesinde, Başkanlığın 2013 yılı iç denetim faaliyetinin 2012 yılı İç Değerlendirme Raporunda da tespit edildiği üzere Kamu İç Denetim Standartları ile iyi uygulamalara göre farklılık gösteren noktaları bulunmakla birlikte uyumlu olduğu, bu sapmaların özellikle İÇDEN otomasyon programının tam olarak uygulanması ile ortadan kalkacağı ifade edilmiştir yılı iç denetim faaliyetinin Kamu İç Denetim Standartlarına uyum düzeyi yukarıdaki sınıflandırma esas alınarak aşağıdaki tabloda özetlenmiştir: Tablo 5- Başkanlığın Kamu İç Denetim Standartlarına Uyum Düzeyi Kamu İç Denetim Standartları Uyum Düzeyi AMAÇ, YETKİ ve SORUMLULUKLAR UYUMLU Nitelik Standartları BAĞIMSIZLIK ve TARAFSIZLIK KISMEN UYUMLU YETKİNLİK, AZAMİ MESLEKİ ÖZEN ve DİKKAT KISMEN UYUMLU KALİTE GÜVENCE ve GELİŞTİRME PROGRAMI KISMEN UYUMLU Çalışma Standartları İÇ DENETİM FAALİYETİNİN YÖNETİMİ KISMEN UYUMLU İŞİN NİTELİĞİ KISMEN UYUMLU GÖREV PLANLAMASI KISMEN UYUMLU GÖREVİN YÜRÜTÜLMESİ KISMEN UYUMLU SONUÇLARIN RAPORLANMASI KISMEN UYUMLU İLERLEMENİN İZLENMESİ UYUMLU YÖNETİMİN ARTIK (BAKİYE) RİSKLERİ ÜSTLENMESİ UYUMLU 2700.MESLEK AHLAK KURALLARI UYUMLU Ayrıca, mevcut durum analizi sonucunda, iç denetim faaliyetlerinin aşağıdaki altı başlık çerçevesinde standartlara ve iyi uygulamalara kıyasla durumu özetlenmiştir YILI FAALİYET RAPORU / 32