denetçinin önemi ve planlama

Transkript

1 GIDA ÜRETĐM YERLERĐNĐN HĐJYEN VE SANĐTASYON DENETĐMLERĐ NASIL OLMALI 2? denetçinin önemi ve planlama 1

2 GIDA HĐJYEN SANĐTASYON DENETĐMLERĐNDE GÖREV ALAN PERSONELĐN ÖNEMĐ Gıda hijyen sanitasyon denetimlerinde denetçinin/muayene personelinin niteliği en önemli konuların basında gelir. Bunun sebebi denetçinin/muayene personelinin yaptığı değerlendirmelerin sonradan( onay aşaması v.b.) değiştirilememesidir. Muayene personelinin muayene esnasında yaptığı pozitif bulgu ve gözlemlerin, olumlu veya olumsuz olarak yaptığı değerlendirmelerin onay aşamasında değiştirilemeyeceği bilinmelidir. Bu durum muayenenin etkin bir şekilde yapılması gerektiğinin zaruriyetini ortaya koymaktadır. Bu basit bir açıklama gibi dursa da hijyen sanitasyon konusunda muayene hizmeti veren muayene kuruluşlarıyla ISO HACCP gibi sistemlerin denetim hizmetini sunan belgelendirme kuruluşlarının en önemli farklılıklarından birini ortaya koyar. Bundan dolayı muayene personeli ( hijyen sanitasyon denetçisi) konusunun hakimi olmalıdır. Etkin bir denetim için muayene personelinin niteliği özellikle denetimin planlama aşamasında karşımıza çıkarır. GIDA HĐJYEN MUAYENELERĐNĐN PLANLAMASI Gıda üreten veya sunan yerlerin hijyen sanitasyon denetimlerinde planlama aşamasında hangi üretim yerlerinin hangi meslek grupları tarafından denetlenmesi gerektiği uzun süre gelen tartışma konusu olarak karşımıza çıkar sayılı kanunda kamu açısında bu konu (Bakınız tablo1 ) netleştirilmiştir. Bu uygulama özel kuruluşlara da örnek teşkil edebilir. Bu kanunda kamunun gerçekleştirdiği denetimlerde hangi meslek grupları hangi sektörleri veya prosesleri denetlemesi gerektiği belirtilmiştir. Bunun dışında belgelendirme kuruluşlarının denetçi atama sistematiği de benzer şekilde örnek teşkil edebilir. Bu uygulama gıda ile ilişkili eğitim alan bir meslek grubunu eğer sektör tecrübesi varsa atayan bir uygulamadır. Đlk örneğe göre sektör tecrübesini daha ön planda tutan meslek farklılığını 2. plana alan bir uygulama olarak karşımıza çıkar. Özetle, muayene kuruluşu; gıda, hijyen ve sanitasyon muayenesi gerçekleştiren personelinin yeterli ve uygun pratik ve teorik bilgiye sahip olduğundan; GMP, GHP, ön gereksinim programı, kritik kontrol noktalarını tespit edebilecek ve hijyen analizleriyle ilgili özel teçhizatları kullanıp sonuçlarını değerlendirebilecek yeterli bilgiye, eğitime sahip olduğundan emin olmalıdır. Bu uygulama kamu denetimlerinin eksikliklerinden birini ortaya çıkarmaktadır. Etkin bir denetim için Kamu denetimlerinde denetçilerin sektör ile ilgili gerekli teknik, teknolojik tecrübeye sahip olanların tercih edilmesi önemlidir. Ancak bu şekilde normalden sapan bir durumun tespit edilebilmesi mümkündür. DENETCĐNĐN ATANMASI Muayene personelinin yetkinliği ve yeterliliği değerlendirildikten, saha şartlarında gözlemlenip ve bunların sonuçlarını değerlendirildikten sonra ancak muayene personelini olarak atanmalıdır. Tüm bunların haricinde atanan bir denetçinin performansının ölçülmesi için de metot geliştirilip uygulanmalıdır. 2

3 Özetle ;hijyen sanitasyon denetimi(muayenesi) yapan kuruluş, gerçekleştirilen muayenelerde farklı sektör, üretim, proses koşullarında gerçekleştirilecek gözlemlerin, toplanacak veri ve bulguların etkin değerlendirilmesi için uygun personelin atanmasını sağlamalıdır. Uygun yeterlilik ve eğitimi olmayan muayene personelinin tek başına muayene yapmasına izin verilmez. Oryantasyon aşamasında olan bir muayene elemanı hiçbir surette bağımsız muayene gerçekleştiremez TARAFSIZLIK DÜRÜSTLÜK Denetimlerin etkin olarak gerçekleştirilmesi için muayene personelinin ( denetçi) her türlü mali ve idari etkiden uzak bir şekilde olmasıyla mümkün olabilecektir. Özel veya kamu kuruluşları bu şartların sağlanmasıyla ancak muayene personelinin edindiği tespit ve bulguların yaptığı değerlendirmelerin sağlıklı ve objektif olması mümkün olabilecektir. Bu aşama çok önemlidir. Şartların sağlanamadığı bir denetim en nitelikli personel tarafında gerçekleştirilse bile etkin olması sağlanamayacaktır. Gerçekleştirilen denetimlerin sonuçlarıyla veya sayısıyla v.b. ilişkilendirilen çalışma koşulları sağlıklı denetim gerçekleştirilmesini engellemektedir. Gıda üretim yerlerinin denetimleri aşaması bahsedilen bu alanlar çerçevesinde planlanarak gerçekleştirilmelidir. Ekin bir denetin doğru denetçinin/muayene personelin seçilmesi ve her türlü baskıdan arındırılmış şekilde denetimin gerçekleştirilmesiyle mümkün olacağı unutulmamalıdır. Denetçilerin iradesinin baskılandığı bir ortamın mevcudiyeti tüm riskler açısından gözlenmeli ( akrabalık v.b.) sonuçları değerlendirilmelidir. Kuruluşun farklı faaliyetlerinin olması muayene personelinin üzerine baskı unsuru oluşturup oluşturmadığı değerlendirilmedir. Denetimi gerçekleştirilecek sektöre göre hangi denetçinin atanması gerektiği netleştirilmelidir. Tablo sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu EK-2 KONTROLLERDEN SORUMLU MESLEK MENSUPLARI A. Hayvansal üretim, ziraat BĐRĐNCĐL (zooteknist), su ÜRETĐM ürünleri ile su ürünleri ve balıkçılık teknolojileri B. ÜRETĐM VE ĐŞLEME Bitki ve bitkisel üretim Hayvan kökenli gıda ve yemler yapılan yerler Kesimhane, kombina ve parçalama işlemi Et ve et ürünleri işleyen işyerleri Su ürünleri işleyen iş yerleri Ziraat, su ürünleri, su ürünleri ve balıkçılık teknolojileri 3

4 C. DAĞITIM Süt ve süt ürünleri işleyen iş yerleri, gıda, ziraat (gıda ve su ürünleri bölümü) (gıda ve süt bölümü) Yumurta işleyen, depolayan veya ambalajlayan işyerleri Bal, polen, arı sütü, temel petek üreten iş yerleri Hayvansal yan ürünleri işleyen tesisler Hayvansal yan ürün kullanarak pet hayvan yemi üreten işletmeler Yem işletmeleri Ziraat, veteriner hekim, su ürünleri (balık yemi üreten işletmeler) Hayvan kökenli olmayan gıdalar Hayvan kökenli olan ve olmayan bileşenleri içeren gıdalar Gıda ile temas eden madde ve malzeme üreten iş yerleri, kimyager Veteriner Veteriner biyolojik üreten Veteriner biyolojk, kimyager, işyerleri ürünler dışındaki, eczacı veteriner sağlık ürünleri Bitki koruma ürünleri üreten işyerleri Ziraat, kimyager, Perakende Et depolayan ve işyerleri dağıtan Bitki ve bitkisel ürün Ziraat Hayvan kökenli gıda Hayvan kökenli Ziraat, gıda olmayan gıda Hayvan kökenli olan ve olmayan bileşenleri içeren gıda 4

5 Ç. ĐTHALAT Gıda ile temas eden madde ve malzeme, kimyager Veteriner Veteriner biyolojik satış yerleri Diğer veteriner, kimyager, sağlık ürünleri, eczacı Bitki koruma ürünleri satış yerleri Ziraat, kimyager, Yemler Ziraat, veteriner hekim Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler Orman bitki ve bitkisel ürünleri ile ahşap ambalaj malzemeleri Ziraat Ziraat, orman, orman endüstri Canlı hayvan ve hayvansal ürünler Hayvansal kökenli olmayan ürünler Ziraat, gıda Hayvan kökenli olan ve olmayan bileşenleri içeren gıda Gıda ile temas eden madde ve malzeme, kimyager Yemler Ziraat, veteriner hekim Veteriner Veteriner biyolojik Diğer veteriner, kimyager, sağlık ürünleri, eczacı Bitki koruma ürünleri Ziraat, kimyager, 5