HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 5 Kasım 2012 / 44 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - Uzman ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - Uzman hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - Uzman goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli Kredi Notu Kredi derecelendirme kuruluşları tarafından belirlenen kredi notları, ülkelerin finansal yükümlülüklerini yerine getirebilme kapasitelerinin, kredi riskliliklerinin bir göstergesidir. Kredi notunun yatırım yapılabilir olarak nitelenen seviyede olması, ülkelerin dış finansmana erişimi açısından önemli bir eşiktir. Kredi derecelendirme kuruluşlarından S&P ve Fitch in derecelendirme yöntemine göre BBB- ve üstü, Moody s e göre ise Baa3 ve üstü kredi notları yatırım yapılabilir seviye olarak tanımlanmaktadır. Derecelendirme, vade açısından uzun/kısa olmak üzere ikiye ayrılmakta, ülkelerin uzun/kısa vadede yükümlülüklerini yerine getirebilme olanakları değerlendirilmektedir. Döviz ve ulusal para cinsinden derecelendirme ise, ülkelerin söz konusu paralar cinsinden yükümlülüklerini ilgili para Haftaya Bakış 5 Kasım Pazartesi itibariyle kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye'nin uzun dönem yabancı para cinsinden kredi notunu bir kademe arttırarak BB+ dan BBB- ye yükselterek yatırım yapılabilir seviyeye çıkarırken kredi notu görünümünü durağan olarak belirledi. Kamu maliyesi ve güçlü bankacılık sektörünün kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye yükseltilmesinde önemli rolü olduğu vurgulandı. Cari açıkta yaşanacak belirgin bir düşüşün Türkiye nin kredi notunu yukarı yönlü etkileyeceği ifade edilmekle birlikte yakın vadede bunun öngörülmediği ifade edildi. Geçtiğimiz hafta yurtiçinde Eylül ayı dış ticaret rakamları dikkatle izlenirken, yurtdışında ABD istihdam verisi öne çıktı. TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret istatistiklerine göre Eylül ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre %21 artarak $ milyona çıkarken, aynı dönemde ithalat %6,4 düşüşle $ milyon oldu. Böylece aylık bazda dış ticaret açığı $6,8 milyar düzeyinde gerçekleşmiş oldu. 12 aylık kümülatif rakamlara bakıldığında ihracat $148 milyara yükselirken, iç ve dış talebi dengelemek amacıyla atılan adımlarla ithalat $236 milyara geriledi. Eylül ayında en fazla ihracatın Ağustos ayında olduğu gibi kuvvetli altın ihracatının etkisiyle Birleşik Arap Emirlikleri ne yapıldığı görülüyor. Eylül ayında yapılan $1,6 milyarlık kıymetli taş ve metal ihracatının $1,14 milyarı bu ülkeye gerçekleştirilirken, BAE ye yapılan Eylül ayı ihracatı 2011 yılının aynı ayına göre %452 artışla $1,4 milyar oldu. Mal gruplarına göre incelendiğinde, enerji hariç tüm mal gruplarında ithalatın aylık bazda gerilediği, özellikle sermaye malları ile enerji hariç ara malları ithalatındaki düşüşün belirgin olduğu görülüyor. Öte yandan, pazar çeşitlendirmesinde elde edilen başarının etkisiyle aramalı ve tüketim malı ihracatında yıllık bazda kayda değer bir yükseliş olduğu gözleniyor. Geçtiğimiz hafta Euro Alanı Eylül ayı istihdam verisi açıklandı. %11,5 olan piyasa beklentilerini aşarak %11,6 olduğu ifade edilen Bölge işsizlik oranının Ağustos ayına göre 0,1 puan yükseldiği görülüyor. Bölgenin önde gelen ekonomilerinden Almanya da işsizlik oranı Ağustos a göre değişmeyerek %5,4 te kalırken, Fransa da 0,1, İtalya da ise 0,2 puanlık yükselişlerle her iki ülke için de %10,8 e çıktı. İspanya da ise işsizlik oranı 0,3 puan artarak %25,8 e yükseldi. Bölgenin sorunlu ekonomilerindeki yüksek işsizlik oranlarının süreceğini düşünüyoruz. Diğer taraftan, Avrupa Merkez Bankası nın güçlü likidite enjeksiyonu nedeniyle fiyatlar genel seviyesine ilişkin artan kaygılara karşın, Euro Alanı Ekim ayı enflasyonu yıllık bazda önceki ay seviyesinin altına düştü ve %2,5 olarak gerçekleşti Seçim öncesindeki ABD yi sarsan Sandy Kasırgası, Wall Street te borsaların kapanmasına, finans kuruluşlarının da ticari işlemlerini Londra ofislerine kaydırmasına neden ol- KAPANIŞ VERİLERİ (2 Kasım) İMKB-100 : / $ : 1,2836 USD : 1,7819 $ / : 80,44 EURO : 2,2958 Petrol ($/varil) : 106,17 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %7,03 Altın ($/ons) : 1.677,35

2 5 Kasım 2012 Neden Önemli cinsini yaratarak ödeyebilme kapasitesini yansıtmaktadır. Görünüm notu, gelecek 1-2 yıllık süreçte kredi derecelendirme notunun olumlu, olumsuz ve durağan şeklinde hangi yöne hareket etme potansiyeli olduğunu göstermektedir. İzleme ise, yakın bir gelecekte bir not değişikliği olasılığı olduğunu ve değişikliğin hangi yönde olabileceğini ifade etmektedir. ABD İstihdam Verileri ABD istihdam verileri, tarım dışı istihdamdaki artışazalışların yanı sıra ortalama çalışma saatleri ve ücretlerin de sektörel düzeyde seyrini içermesi nedeniyle emek piyasasının nabzının tutulmasını, reel ekonomiye ve enflasyona ilişkin beklentilerin oluşmasını sağlıyor. Haftaya Bakış du. Sandy, ABD de en büyük maddi hasara yol açan kasırgalardan biri olarak da tarihe geçti. Kasırganın neden olacağı maddi hasarın 20 milyar dolara kadar ulaşabileceği, bu hasarın en az yarısının sigorta kapsamı dışında kalacağı belirtiliyor. ABD de kademeli biçimde toparlandığı gözlenen işgücü piyasasında Ekim ayı istihdam rakamlarının beklentilerin üzerinde arttığı açıklandı. Ekim ayında 125 bin kişi olacağı öngörülen tarım dışı istihdamdaki artış, 171 bin kişi olarak gerçekleşti. Daha önce 114 bin kişi olarak açıklanan Eylül ayı verisi de 148 bin kişi olarak revize edildi. Öte yandan tarım dışı istihdamda kaydedilen bu yükselişe karşın işsizlik oranın Ekim ayında bir önceki aya göre 0,1 puan artarak %7,9 a çıktığı görüldü. ABD Ekim ayı ISM imalat sanayi endeksi, üretimde tedrici bir toparlanmaya işaret ediyor. ISM imalat sanayi endeksi Eylül ayına göre yükselerek 51,7 oldu. Özellikle yeni siparişler ve üretim kalemlerindeki yükseliş dikkat çekiyor. Tüketim tarafında ise, Ekim ayında ABD tüketici güveninin 72,2 ye yükseldiği görülüyor. Tüketici güvenindeki artışta istihdam piyasasında yaşanan toparlanmanın güçlü etkisi olduğu görülüyor. Eylül de ABD de hem kişisel gelir, hem de tüketim harcamaları yükseldi. Piyasa beklentileri paralelinde gerçekleştiği gözlenen kişisel gelirler bir önceki aya göre %0,4 artarken, beklentilerin üzerinde açıklanan kişisel harcamalar Ağustos a kıyasla %0,8 yükseldi. Araç satışlarındaki artışın etkisiyle dayanıklı tüketim mallarına dönük harcamaların yükseldiği görülürken, enerji fiyatlarındaki yukarı yönlü seyrin de tüketim ve enflasyon üzerindeki etkisi sürüyor. Örneğin; istihdamdaki ve buna bağlı olarak ücretlerdeki artış eğiliminin enflasyonist baskı oluşturduğunun anlaşılması, faizlerin artacağına; istihdamın gerilemesi ise durgunluğa ve faizlerin düşüp tahvil fiyatlarının artacağına işaret edebiliyor. 2

3 Kas.11 5 Kasım 2012 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 24.Eki 02.Kas Değişim İMKB %1,01 İMKB %1,56 Sınai %0,15 Hizmetler %0,31 Mali %1,60 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) Eki 30.Eki 31.Eki 01.Kas 02.Kas İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi İMKB Ekim Cumhuriyet Bayramı dolayısıyla geçen hafta Pazartesi günü kapalı olan hisse senedi piyasasında Salı günü Türkiye için not artırım beklentisi ve pozitif seyreden Avrupa borsaları paralelinde alımlar görüldü. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch in 8 Kasım da gerçekleştireceği toplantı öncesinde not artırımı bekleyen piyasalarda iyimser beklentiler haftanın son işlem gününe kadar etkisini sürdürdü. Haftanın son işlem gününde ise Rekabet Kurumu nun bankalara ağır cezalar vereceği yönündeki haberler ve İMKB nin tarihi zirve değerlerini görmesinin ardından gelen kâr satışları paralelinde başta bankacılık hisselerinde olmak üzere kuvvetli satışlar görüldü. Böylelikle, İMKB-100 endeksi haftayı %1 artışla puandan kapattı. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 24.Eki 02.Kas (Puan) ,77 5,88 0, ,34 * 6,08-0, ,54 6,45-0, ,16 7,03-0, ,25 * 0,35 0, ,21 8,04-0,17 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %0,18 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 129,95 129,22-0,73 Kaynak: İMKB * tarihli faizlerdir Geçtiğimiz haftanın ilk işlem günü olan Salı gününde işlem hacmi düşük olurken faizler bir miktar geriledi. Kısa ve orta vadeli kıymetlere olan talep uzun vadeli kıymetlere oranla daha yüksekti. Çarşamba günü faizlerdeki düşüş devam etti; Merkez Bankası nın gevşek para politikası görünümü çizmesi kısa ve orta vadeli kıymetlerde faizleri düşürürken, not artırımı beklentisi ise uzun vadeli ve enflasyona dayalı kıymetlerde faizlerin gerilemesinde etkili oldu. Haftanın ilerleyen günlerinde tahvil ve bono piyasasında nispeten yatay bir seyir gözlendi. 24 Eylül 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi %7 seviyesinin altını bir süre test etse de bu seviyelerde tutunamadı ve bir önceki haftaya göre 13 baz puan gerileyerek Cuma gününü %7,03 den kapattı. 3

4 Kas.11 Kas.11 5 Kasım 2012 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 26.Eki 02.Kas Değişim Dolar 1,7915 (¹) 1,7819 -%0,54 Euro 2,3330 (¹) 2,2958 -%1,59 Sepet (²) 2,0623 2,0389 -%1,13 /$ Paritesi (³) 1,2939 1,2836 -%0,80 $/Yen Paritesi (³) 79,63 80,44 %1,02 (¹) 24 Ekim tarihli TCMB döviz alış kurudur. (²) 0,5$ + 0,5 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / Geçen hafta Dolar diğer gelişmiş para birimleri karşısında genel olarak güçlü bir seyir izledi. Özellikle Cuma günü ABD de açıklanan istihdam başta olmak üzere diğer makroekonomik verilerin piyasa beklentilerinin üzerinde gelmesinin Fed in yeni bir parasal gevşemeye gitmesine gerek duymayacağına işaret etmesi Dolar a destek verdi. Dolar, Japon Yeni karşısında ise son altı ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Japon ekonomisindeki yavaşlama emareleri, şirket kârlarının zayıf gelmesi ve BoJ un varlık alım programını genişletmesi de bu gelişmede rol oynadı. Böylece, /$ paritesi haftalık bazda %0,80 azalarak 1,2836 seviyesine inerken, /$ paritesi %1,02 artarak 80,44 seviyesine çıktı. Fitch'in 8 Kasım'da yapacağı toplantı öncesinde Türkiye'nin kredi notuna ya da görünümüne yönelik bir değişiklik yapacağına dair beklentilerin etkisiyle TL, diğer gelişmekte olan para birimlerine kıyasla daha olumlu bir performans göstermeyi sürdürdü. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 55 VIX Endeksi 26.Eki 02.Kas (Puan) 45 EMBI+ Endeks 693,29 692,72-0,57 Spread Türkiye ,59 Endeks 461,47 462,03 0,56 5 Spread Kaynak: JP Morgan Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primleri geçen haftanın ilk yarısında yukarı yönde seyrederken, haftanın geri kalan kısmında dar bantta aşağı yönde hareket etti. Euro Alanı nda İspanya ile Yunanistan da borç krizine ilişkin belirsizlerin sürmesi ve ABD de şirket kârlarının beklentilerin altında kalması küresel risk iştahını haftanın ilk günlerinde olumsuz yönde etkiledi. Ancak sonraki günlerde, Çin de PMI verisinin ve ABD de istihdam ile ISM verisinin beklentilerin üzerinde açıklanması risk iştahını olumlu yönde etkiledi ve gelişmekte olan ülke eurotahvillerinde sınırlı bir hareket yarattı. Bu gelişmelerin etkisiyle, gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçen hafta 6 baz puanlık artışla 274 e, Türkiye eurotahvillerine ait risk primi 2 baz puan artışla 215 e yükseldi. Geçtiğimiz hafta küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi dar bir bantta hareket ederek Cuma gününü 17,59 seviyesinden tamamladı. 4

5 Kas.11 Kas.11 5 Kasım 2012 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil , ,17 Altın fiyatları geçen haftaya düşüşle başladı. Çin ve ABD de olumlu veri açıklamaları; özellikle ABD de beklentilerden daha hızlı artan tarım-dışı istihdam verisi, altında sert satışlara neden oldu. ABD deki 3. parasal gevşemeyi (QE3) hâlihazırda fiyatlamış olan piyasada, Çin de imalat ve hizmet sektörlerinde iyileşmeye işaret eden son veri açıklamaları paralelinde yeni bir parasal gevşemeye ihtiyaç olmayabileceği yönündeki tahminlerle altın fiyatları geriledi. Öte yandan, ABD li şirketlerin zayıf bilanço açıklamalarının ardından, yatırımcıların diğer piyasalarda oluşan zararlarını kapatmak amacıyla altında satışa geçmesi de fiyatlardaki düşüşte etkili oldu. Kaydedilen gelişmeler paralelinde Cuma günü kapanışta $/ ons 1.677,35 seviyesine gerileyen altın fiyatları, geçen haftaya göre %2 düştü. Petrol fiyatları, ABD deki kasırganın petrol talebini düşüreceği beklentisiyle geçen haftaya düşüşle başladı. Çarşamba günü, Çin de beklentilerin üzerinde açıklanan Ekim ayı imalat PMI verisinin etkisiyle gün içinde yükselişe geçen petrol fiyatları, ardından gelen satışlarla yönünü yeniden aşağı çevirdi. ABD de, yüksek seviyelere çıkan tüketici güveninin yanı sıra olumlu ISM imalat sanayi üretimi ve tarım dışı istihdam verilerine karşın, petrol fiyatlarındaki gerileme devam etti. Bu düşüşte, ABD li büyük enerji şirketlerinin öngörülerin altında kalan kâr açıklamaları etkili oldu. Öte yandan, Avrupa ekonomisine ilişkin devam eden sorunlar ve Bölgeyi kurtarıcı ekonomi olarak görülen Almanya da imalat sektörü PMI endeksinde yaşanan gerileme de, piyasaların küresel ekonomik faaliyetteki toparlanmaya ilişkin yeterince güven bulamamasında rol oynadı. Cuma gününü $/varil 106,17 seviyesinden kapatan Brent türü petrolün fiyatı, bir önceki haftaya göre %3,2 geriledi. Bu Haftanın Gündemi 5 Kasım TÜİK Ekim ayı ÜFE ve TÜFE verileri (Gerçekleşme: TÜFE aylık % 1,96 artış, ÜFE aylık %0,17 artış) Hazine 4 yıl vadeli itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili nin yeniden ihracı Hazine 10 yıl vadeli itfa tarihli TÜFE ye Endeksli Devlet Tahvilinin ihracı ABD Ekim ayı ISM İmalat Dışı Sektörler Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54,9) 6 Kasım Hazine 2 yıl vadeli itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili nin yeniden ihracı Hazine 10 yıl vadeli itfa tarihli Sabit Kuponlu Devlet Tahvili nin yeniden ihracı Euro Alanı Ekim ayı Bileşik PMI Endeksi (Piyasa Beklentisi: 45,8) 7 Kasım Hazine İç Borç Ödemesi (TL milyon) Euro Alanı Eylül ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi: aylık %0,1 gerileme) Almanya Eylül ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: aylık %0,5 gerileme) 8 Kasım TCMB Kasım ayı I. Dönem Beklenti Anketi TÜİK Eylül ayı Sanayi Üretimi Endeksi Çin Ekim ayı Sanayi Üretimi (Piyasa Beklentisi: yıllık %9,4 artış) İngiltere Merkez Bankası faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek) Avrupa Merkez Bankası faiz kararı (Piyasa Beklentisi: faizler değişmeyecek) 9 Kasım Çin Ekim ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: aylık $26 milyar fazla) 5

6 5 Kasım 2012 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6