T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ FARKLI YÜZEYLERE SERAMİK KARO KAPLAMA 1 ANKARA, 2008

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 186 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ BETON YÜZEYLERİ KAPLAMAYA HAZIRLAMA Yüzeyi Kabaca Temizleme Kaplamayı Engelleyici Fazlalıkları Temizleme Temizleme Araçları Fazlalıkları Temizleme Kaplama Yapılacak Yüzeyi Islatma Tesviye Harcı Dökme Beton tesviyesi kuralları Tesviye Betonu Dökme İş Sırası Betona Eğim Verme Tesviye Harcının Sıkıştırılması...14 UYGULAMA FAALİYETİ...15 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...17 ÖĞRENME FAALİYETİ MOZAİK VE MERMER YÜZEYLERİ KAPLAMAYA HAZIRLAMA Mozaik Süpürgelikleri Kırmak Kırma Araçları Kırma Şekilleri Mozaik Yüzeydeki Kaplamayı Engelleyici Atıkları Temizlemek Temizleme Araçları Temizleme şekilleri Kırık Yüzeyleri Kaplamaya Hazır Hale Getirmek Kırık Yüzeyleri Temizlemek Kırık Yüzeyleri Onarmak Eğim Betonu Dökme Eğim Betonu Dökme Kuralları Eğim Betonu Dökme İşlem Basamakları Betona Eğim Verme Betonun Tesviye Edilmesi Kaplama Yüzeyine Astar Sürme Astar Çeşitleri Astar Uygulama Teknikleri...25 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...29 ÖĞRENME FAALİYETİ SERAMİK KAPLI YÜZEYİ KAPLAMAYA HAZIRLAMAK Mevcut Seramikleri Yoklamak Göz İle Yoklama El ile Yoklama Sağlam Olmayan Mevcut Seramikleri Sökmek Derz Boşluklarını Boşaltmak Seramik Üzerinde Delikler Açmak Seramikleri Sökmek...32 i

4 3.3. Spiral ile Mevcut Seramik Kaplamanın Sırlarını Çizmek Yüzeyin Tozunu Alma Yüzeye Astar Sürme Yapıştırma Harcını Belirleme Derz Dolgu Malzemesini Belirleme Yüzeye Uygulama Yöntemlerini Belirleme Taraklama Yöntemi Yağlama Yöntemi Kombine Yöntemi...36 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...38 CEVAP ANAHTARLARI...40 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...41 KAYNAKÇA...42 ii

5 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 582YIM129 İnşaat Teknolojisi Alanı Yapı Yüzey Kaplamacılığı Farklı Yüzeylere Seramik Karo Kaplama 1 Bu modül farklı yüzeylere seramik karo kaplamaya hazırlamanın anlatıldığı eğitim materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Zemine Seramik Karo Kaplama modülünü başarmak Farklı yüzeyleri seramik karo kaplamaya hazırlamak Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında farklı yüzeylere seramik karo(fayans) kaplamayı kuralına uygun olarak yapabileceksiniz Amaçlar: 1. Beton yüzeyleri kaplamaya uygun olarak hazırlayabileceksiniz. 2. Mozaik ve mermer yüzeyleri kaplamaya uygun olarak hazırlayabileceksiniz. 3. Seramik kaplı yüzeyleri kaplamaya uygun olarak hazırlayabileceksiniz. Ortam: Atölye ortamı, tesviye betonu ve kaplamaya hazırlayabileceği beton, mozaik, mermer ve seramik kaplı yüzeyler Donamım: Metre, mala, tahta mala, mastar, su terazisi, keser, kürek, çekiç, çivi, kerpeten, çırpı ipi, çimento, kum, kereste, elektrikli kırıcı, spiral vb. Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Eğitici modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, sorucevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. iii

6 iv

7 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, İnsanın, yaşadığı sürece yeme, içme, giyinme ve barınma ihtiyacı eksik olmayacaktır. Sağlıklı olmak için nasıl dengeli beslenmek gerekirse yaşam kalitesi için de iyi ve güzel mekânlarda barınmak gereklidir. İnsan, yaratılışından bugüne kadar hep iyiyi güzeli aramış her dönemde değişik kültür ve medeniyetlerin etkisinde kalmıştır. Her dönemde seramikle, mozaikle ilgilenmiş, bunu hayatının her aşamasında kullanmıştır. Günümüze kadar uzanan antik kent kalıntılarına baktığımızda bunu görebilmekteyiz. Artık teknoloji, yapı sektöründe de her geçen gün ilerlemekte bugün seramik ve seramik karoların kullanılmadığı mekânlar kalmamıştır. Yeni ürünlerin üretilmesi yeni uygulamaları, yeni teknolojileri geliştirmiştir. Bu modülde farklı yapı malzemeleri ile kaplı olan yüzeyleri yeni seramik kaplamaya nasıl hazırlarız? Bunun uygulama örneklerini göreceğiz. İyi bir seramik karo kaplama ustası yapacağı işi iyi bilmeli çözümler üretebilmelidir. 1

8 2

9 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Uygun çalışma ortamı sizlere verildiği farklı yüzeyleri seramik karo(fayans) kaplamaya uygun olarak hazırlayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Evinizde, okulunuzda ve çevrenizde beton atılmış yüzeyleri inceleyiniz. Bu yüzeyler üzerine seramik karo kaplama yapılabilirliğini inceleyiniz. Beton yüzeylerde su akıntısının olup olmadığına ve yüzey düzgünlüğünü kontrol ediniz. Çevrenizde yapılmakta olan tesviye betonu varsa işlem basamaklarını takip ediniz. Elde ettiğiniz sonuçları not alarak okulda arkadaşlarınız ve öğretmeninizle tartışınız. 1. BETON YÜZEYLERİ KAPLAMAYA HAZIRLAMA 1.1. Yüzeyi Kabaca Temizleme Beton yüzeylerin kaplamaya hazırlanması, yüzeyin tesviye betonu ile tesviye edilmesi ile olur. Tesviye betonu atılacak olan yüzeyin temiz ve inşaat artıklarından, tozdan ve benzeri malzemelerden arınmış olması gerekir. Dökülecek olan betonun içinde bulunan suyun zemin üzerindeki inşaat artıkları ile beton harcındaki çimento kimyasal tepkimeye girerek beton kalitesini düşüreceği, zemin üzerinde bulunan tozun ve benzeri malzemelerin beton ile yüzey arasında bir katman oluşturup zemin ve tesviye betonunun birbirine yapışmasını önleyecektir. Bunlar tesviye betonunun düzgün ve istenilen kalitede olmamasına yol açar. Dökülen tesviye betonunun düzgün ve istenilen özelliklerde olması için tesviye betonu dökülecek olan yüzeyin tamamının kürek, sert yer fırçası ve süpürge gibi temizlik malzemeleri ile kabaca temizlenmelidir(resim 1.2.). 3

10 Resim 1.1: Yüzeyi kabaca temizle 1.2. Kaplamayı Engelleyici Fazlalıkları Temizleme Temizleme Araçları Kürek Ispatula Mala Kürek Ispatula Mala Çekiç Murç Keski Çekiç Murç Keski 4

11 Sert yer fırçası Tel fırça Temizlik kovası Sert yer fırçası Tel fırça Temizlik kovası Fazlalıkları Temizleme Tesviye betonu atılacak olan yüzey temizlendikten sonra, inşaat esnasında tesviye betonu atılacak olan yüzeye yapışmış olan ve süpürge gücüyle çıkmayan bazı fazlalık maddeler olabilir. Bu maddeler süpürge gücüyle çıkmıyor ise kürek, kazma, çekiç, murç, tel fırça veya mala gibi yardımcı malzeme ile kazınarak, tesviye betonunun dökümü esnasında oluşan olumsuzluklar ortadan kaldırılmış olur. Bu fazlalıklar temizlenmez ise tesviye betonu en az 2.5 cm atıldığı için bu bölgelerde ya 2.5 cm den az beton dökülür veya yerdeki yabancı madde tesviye betonunun üzerinde kalarak istenmeyen yükseklikler meydana getirir. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için bu yabancı maddelerin zeminden mutlaka kazınması gerekir (Şekil 1.3). Resim 1.2: Yüzeyin yapışmış fazlalıkları temizlenmesi 1.3. Kaplama Yapılacak Yüzeyi Islatma Kuru bir beton yüzey, tesviye betonu harcında ki suyu bünyesine çekeceğinden su çimento oranı değişecektir. Tesviye betonun zeminle daha iyi birleşmesi için tesviye betonu dökülecek yüzey ıslatılır (Şekil 1.4). 5

12 Yüzey, hortum yardımı veya hortum yoksa süzgeçli kap yardımı ile ıslatılır. Islatma esnasında dikkat edilecek hususlar aşağıdaki gibidir. Yüzeyi ıslatmada kullanılan suyun temiz su özelliğinde olması gereklidir. Kirli sular çimento ile tepkimeye girerek betonun özelliklerine zarar verebilir. Hava sıcaklığı çok fazla ise su buharlaşacağı için tesviye betonun belirli bir kısmı döküldükten sonra kuruyan yerler yeniden ıslatılmalıdır. Kaplama yapılacak yüzey çok fazla ıslatılmamalıdır. Göllenmeye izin verilmemeli, tesviye betonunun su oranını artıracağı için taze betonun özelliklerine zarar vermesi önlenmelidir. Yüzey ıslatıldıktan sonra 5 ilâ 10 dakika suyu emmesi beklenmelidir Tesviye Harcı Dökme Beton tesviyesi kuralları Resim 1.3: Kaplama yapılacak yüzeyin ıslatılması Tesviye betonu dökme kuralları aşağıdaki gibidir; Tesviye betonu dökülecek yüzeyde toz, yağ, kir, gibi yapışmayı engelleyici maddeler olmamalıdır. İnşaat artığı harç, beton vb. sonradan yüzeye yapışmış madde olmamalıdır. Beton dökülecek yüzey mutlaka ıslatılmalıdır. Tesviye betonunun esnekliğini, mukavemetini, tutunma gücünü ve su geçirimsizliğini artırıcı sentetik kauçuk bazlı, sıvı katkı malzemeleri ile hazırlanan karışım astar sürülmelidir (Lateks). Tesviye betonunun içerisine kireç kesinlikle katılmamalıdır. +5 ilâ + 30 C arasında zemin ve ortam sıcaklığında yapılmalıdır. 6

13 Tesviye betonunda kullanılacak su optimum miktarda olmalı, karışımda kullanılacak çimento ağırlığının %36 42 si kadar olmalıdır Yapılan (dökülen ) tesviye betonu soğuğa ve sıcağa karşı korunmalı, bir hafta boyunca günaşırı sulanmalıdır. Tesviye betonu üzerine seramik kaplama yapılacaksa en az iki hafta beklenmelidir. Eğim verilecekse mekânın özelliğine göre eğim oranı ayarlanmalıdır. Tesviye edilecek yüzey dört kenar ve köşeden teraziye alınmalıdır, Terazinin elverdiği koşullarda dökülecek olan en az beton kalınlığı 2,5 cm den aşağı olmamalıdır. Terazi için mastarlar yerleştirilmelidir. Geniş sahalarda beton birer atlayarak dökülmelidir. Uzun mastarlar, sabit anolar üzerinde zikzak yapılarak kaydırılmalıdır Geniş sahalarda boş kalan yerlere 1 ya da 2 gün sonra beton dökümü yapılmalıdır. Beton tamamlandıktan 1 gün sonra yerdeki anolar sökülmeli, yerleri beton ile doldurulmalıdır Tesviye Betonu Dökme İş Sırası Tesviye betonu dökme iş sırası aşağıdaki gibidir. Tesviye betonu dökülecek yüzey kabaca temizlenir (Resim 1.2). Temizlenen yüzeyde yapışmış fazlalıklar kazınarak temizlenir (Resim 1.3). Hortum, su terazi veya optik araçlarla duvar kenarlarında ve köşelerde kot işaretlenir.(resim 1.5, Resim 1.6). Resim 1.4:Hortumlu su terazisi ile kot alınması Resim 1.5:Optik araçla kot alınması 7

14 Tam düz bir yüzey için işaretlenen kotlar aşağıya taşınır (Resim 1.7). Resim 1.6: Kot işaretlerinin aşağıya taşınması Tesviye betonu dökülecek yüzey ıslatılır (Resim 1.4). Sentetik kauçuk bazlı, sıvı katkı malzemeleri ile hazırlanan karışım astar sürülür. Tesviye betonu yapılacak yüzeye öncelikle yapışmayı artırıcı 1/3 oranında (çimento/ kum) karışımına 1 ölçü (lateks) sentetik kauçuk bazlı sıvı katkı malzemesi ile hazırlanan astar, tesviye betonu dökülecek yüzeye fırça ile yaklaşık 2mm sürülür (Resim 1.8). Resim 1.7: Tesviye betonu dökülecek yüzeye astar sürülmesi 8

15 Tesviye betonu hazırlanır. Tesviye betonu olarak dökülecek betonda aranan bazı özellikler vardır. Bu özellikler Bayındırlık Bakanlığı Genel Teknik Şartnamesindeki demirsiz beton şartlarına uymak zorundadır. Bu şartname TS 802 ye göre düzenlenmiştir. Buna göre tesviye betonu (demirsiz beton) genellikle, dozajlı yapılırsa da gerektiğinde hatta 400 dozajlı da yapılabilir. Dozaj tesviye betonunun yapıldığı mekânın özelliğine göre değişir. Dozaj arttıkça betonda mukavemet de artmış olur. Ayrıca tesviye betonu içerisine çeşitli firmalarca sentetik kauçuk bazlı olarak hazırlanmış (lateks) ürünler katılarak yapışma, mukavemet ve su geçirimsizlik gibi özellikleri de artırılabilir ( Resim 1.9 Resim 1.10 Resim 1.11 Resim 1.12 Resim 1.13). Resim 1.8: Tesviye betonu harcına sentetik kauçuk esaslı katkı katılması Resim 1.9: Tesviye betonu harcına su katılması Resim 1.10: Harcın karıştırılması Resim 1.11: Harcın kıvama getirilmesi 9

16 Resim 1.12: Tesviye betonu harcının hazırlanmış hali Kenarlara mastarlıkların (ano) yerleştirilmesi Kotun duvar kenarlarına ve köşelere işaretlenmesi, kotun aşağıya taşınması, duvar üzerinde işaretleme yapıldıktan sonra kenarlara anoların yerleştirilmesi işlemine geçilir. Anolar alınan bu kota göre yerleştirilir. Ano yapmak için tesviye betonunu geçmeyecek kalınlıkta çıtalar seçilir. İki ano arası mastar boyu kadar olmalıdır. Anolar teraziye alınarak ıslak hacimlerde gidere göre eğim verilir ve yüzeye sabitlenir. Hazırlanmış olan tesviye betonu harcı dökülerek ano yapılır. (Resim 1.13,1.14, 1.15, 1.16, 1.17, 1.18). Resim 1.14: İki ano boyunun ayarlanması anoların teraziye alınması Resim 1.13:Kenarlara anoların yerleştirilmesi 10

17 Resim 1.15: Teraziye alınan anolara gidere göre eğim verilip yüzeye sabitlenmesi Resim 1.16: iki ano çıtası arasına beton harcı dökülmesi Resim 1.17: Anonun mastarla düzeltilmesi Resim 1.18: Anonun mastarlanmış hali Eğimi ve kotları yapılan birinci anodan taşınmak suretiyle, aynı işlem basamakları uygulanarak diğer ano ya da anolar yapılır (Resim 1.19). Resim 1.19: iki anonun bitmiş hali 11

18 Tesviye betonunun dökülmesi ve mastar ile düzeltilmesi Hazırlanmış olan tesviye betonu harcının, anoların istenilen mukavemete ulaşmasından sonra anolar arasına kürek ile dökülerek mala ve mastar ile düzeltilmesi işlemine geçilir. Mastar, öncelikli olarak birbirine düz olan anolar üzerinden yavaş bir şekilde sağa ve sola kaydırılarak kendimize doğru çekilmesi yoluyla yapılır(resim 1.20, Resim 1.21). Mastarın önüne yığılan fazla beton kürek yardımıyla boş yerlere taşınır. Mastarlanan beton terazi ile kontrol edilir (Resim 1.22). Mastar ile düzeltilen yüzey istenirse daha sonradan mala ile üzerinden perdahlanır. Resim 1.20: Tesviye harcının dökülmesi Resim 1.21: Harcın mastar ile düzeltilmesi Resim 1.22: Mastarlanmış betonun terazi ile kontrolü Resim 1.23: Tesviye betonunun bitirilmesi ve son kontrolü 12

19 Anoların çıkarılması ve yerine beton dökülmesi Beton döküldükten 1 gün, en fazla 2 gün sonra anoların beton içinden sökülmesi ve yerine tesviye betonu dökülmesi gereklidir. Eğer anolar bir günden fazla betondan sökülmez ve yerine tesviye betonu dökülmez ise yerinden çıkarılması zorlaşacaktır, Betonda soğuk derz oluşacaktır. Beton dayanımları değişeceği için anoların bulunduğu yerler zayıf kalacaktır. Bundan dolayı anoların çıkarılma zamanına dikkat etmelidir (Resim 1.24, Resim 1.25). Resim 1.24: Anoların çıkarılması Resim1.25: Anoların yerine beton dökülmesi Betona Eğim Verme Betona eğim, ıslak mekânlarda zeminde suyun birikmeden gidere doğru belirli bir oranda akmasını sağlamak için verilir. Islak olmayan mekânlarda zemine eğim vermek doğru olmaz. Özellikle banyo, WC gibi ıslak mekânların temiz kalması için bu eğim gereklidir. Eğim %2 ila % 5 arasında değişir. Tesviye betonu dökümünde eğim verme işi ilk olarak anolarda yapılır. Anolar gidere doğru mekânın özelliğine göre eğim verilerek dökülür. Daha sonra anoların eğimine göre tesviye betonu dökülerek eğim verilmiş olur (Resim 1.26). 13

20 Resim 1.26: Betona eğim verme Tesviye Harcının Sıkıştırılması Tesviye betonu harcı dökülüp yerleştirildikten sonra, içinde boşluk ve hava kalmayacak şekilde sıkıştırılmalıdır. Özellikle ağır yük ve insan trafiğinin yüksek olduğu mekânlarda bu daha da önem taşımaktadır. Tesviye betonu betonarme betonları gibi kalın olmadığı için el ile sıkıştırma yeterli olmaktadır. Duruma göre vibratör kullanılacaksa bu yüzey vibratörü ile mümkündür. Diğer vibratörler tesviye betonu sıkıştırılmasında kullanılmazlar. 14

21 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler Yüzeyi temizlemek Yüzeyi kabaca, kaplamayı engelleyici fazlalıklardan temizleme araçlarını kullanarak temizleyiniz. Kot almak Hortumlu su terazisi ile veya optik araçlarla duvar kenarlarında ve köşelerde kotları işaretleyiniz. Bulduğunuz bu kotları aşağıya taşıyınız. Kaplama yapılacak yüzeyi ıslatmak Kaplama yapılacak yüzeyi ıslatınız. Harcı sermek Sentetik kauçuk bazlı, sıvı katkı malzemeleri ile hazırlanan karışım astar sürünüz Anoları yapmak 300 dozlu tesviye betonu hazırlayınız. Tesviye harcı dökmek Hazırladığınız harcı sererek terazisi ve eğiminde anoları yapınız. Tesviye betonuna eğim vermek Ano aralarına tesviye betonunu dökünüz ve mastar ile düzeltiniz Tesviye betonuna gidere göre eğim veriniz. Yüzeyi perdahlayınız. 15

22 KONTROL LİSTESİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, yaptığınız uygulamayı değerlendiriniz. Uygulamanın gerçekleşme düzeyine göre, Evet Hayır seçeneklerinden kendinize uygun olanı kutucuğun içine işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri 1 Temizlik araç ve gereçlerini hazırladınız mı? 2 Seramik karo kaplanacak yüzeydeki fazlalıkların kabaca temizliğini yaptınız mı? 3 Yüzeyi süpürdünüz mü? 4 Kaplama yapılacak yüzeyi ıslattınız mı? 5 Yüzeye sentetik reçine esaslı astar sürdünüz mü? 6 Tesviye harcını hazırladınız mı? 7 Anoları terazisinde ve eğime uygun yaptınız mı? 8 Anoların arasına eğime uygun tesviye betonunu döktünüz mü? Mastarla düzelttiniz mi? 9 Anoları çıkartıp yerine beton döktünüz mü? Evet Hayır 10 Betona eğim verdiniz mi? 11 Dökmüş olduğunuz tesviye betonunu sıkıştırdınız mı? DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 16

23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları cevaplandırarak belirleyiniz. Aşağıdaki verilen sorulardan kendinizce doğru olduğunu düşündüğünüzü işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi kaplama yüzeyini temizlemede kullanılan araçlardan değildir? A) Fırça B) Kürek C) Matkap D) Murç 2. Tesviye betonu en az kaç cm dökülmelidir? A) A) 1 cm B) B) 2,5 cm C) C) 3,5 cm D) D) 5 cm 3. Yüzeye astar sürmenin amacı hangisi değildir? A) A) Mukavemet B) B) Su geçirimsizlik C) C) Aderans (yapışma) D) D) Eğim verme 4. Tesviye betonu hangi hava sıcaklığında atılmalıdır? A) A) +5 ila + 30 B) B) -5 ila + 30 C) C) +5 ila -30 D) D) -5 ila Eğim verme uygulaması hangi yöne doğru yapılır? A) Su giderine doğru B) Anoya doğru C) Köşeye doğru D) Kenara doğru 6. Ano çıtaları tesviye betonu döküldükten kaç gün sonra çıkartılır? A) 3 gün B) 2 gün C) 4 gün D) 1 gün 17

24 7. Aşağıdakilerden hangisi tesviye betonu dökme kurallarından değildir? A) Beton dökülecek yüzey mutlaka ıslatılmalıdır. B) Terazi için mastarları yerleştirilir. C) Beton harcı, şekil vermek için bol sulu olmalıdır. D) Tesviye betonunun içerisine kireç kesinlikle katılmamalıdır. 18

25 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Uygun çalışma ortamı sizlere verildiği mozaik ve mermer yüzeyleri kaplamaya uygun olarak hazırlayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyete başlamadan önce bazı araştırmalar yapmanız gerekir. Evinizde okulunuzda ya da çevrenizde görmüş olduğunuz mozaik ve mermer yüzeyleri inceleyiniz. Mermer ve mozaik yüzeyler üzerine yapılan kaplama uygulamalarını yerinde araştırınız. 2. MOZAİK VE MERMER YÜZEYLERİ KAPLAMAYA HAZIRLAMA 2.1. Mozaik Süpürgelikleri Kırmak Kırma Araçları Kürek Kazma Ispatula Mala Kürek Ispatula 19 Mala

26 Çekiç Murç Keski Çekiç Keser Madırga Elektrikli kırıcı Madırga Kerpeten El breyzi (matkap) Elektrikli spiral Kerpeten Murç Keski Keser Elektrikli Kırıcı El breyzi (matkap) Elektrikli spiral 20

27 Kırma Şekilleri Mozaik süpürgelikler, döşeme kaplaması ile duvar kaplamasının birleştiği noktayı kapatan, aşınmaya dayanıklı, süpürgenin ulaşabildiği köşe yapı elemanıdır. Özellikle eski binalarda döşeme kaplamaları dökme veya karo mozaik olduğundan süpürgeliklerde genellikle döşeme kaplaması olan malzemeden yapılmakta idi. En çok da dökme mozaik, kalıcı ve sağlam olduğu için tercih edilmekteydi. Süpürgelikleri mozaik olan mekânların seramik karo ile kaplanması gerektiğinde mozaik süpürgeliklerin kırılması gerekmektedir. El aletleri ile kırma Kırılacak mozaik süpürgelik miktarı az ise bu işlemi el ile kırma araçları ile yapabiliriz. Bu araçlar yukarıda da belirttiğimiz gibi madırga, çekiç, keser, murç, keski, kürek, ıspatula, mala, kerpeten ve kazmadır. Elektrikli aletler ile kırma Kırılacak mozaik süpürgelik miktarı çok ise bu işlemi elektrikli kırma araçları ile yapabiliriz. Bu araçlar elektrikli kırıcı delici, elektrikli matkap, elektrikli spiraldir. Elektrikli aletler kırılmayacak sertlikte ve sağlamlıkta olan süpürgelikleri kolay kırmamızı sağladığı gibi kısa sürede kırma işini bitirmemizi sağlar Mozaik Yüzeydeki Kaplamayı Engelleyici Atıkları Temizlemek Temizleme Araçları Mozaik yüzeylerde kaplamayı engelleyici atıkları temizlemede kullanılan araçlar, beton yüzeylerde kaplamayı engelleyici atıkları temizleme de kullanılan temizleme araçları ile aynıdır (Öğrenme Faaliyeti 1). Çünkü beton yüzeylerle mozaik yüzeyler fiziksel olarak birbirine çok yakındır. Dolayısıyla mozaik yüzeylerde kullanılan temizleme araçları aynı olduğu için tekrar anlatılmayacaktır Temizleme şekilleri Mozaik yüzeyde kaplamayı engelleyici kaba atıkların varlığı önce gözle kontrol edilir. Beton parçaları, harç, alçı, boya ve benzeri atık malzemeler yüzeyde varsa bunlar el aletleri ile kazınarak temizlenir. 21

28 Resim 2.1. Kaplamayı engelleyici kaba atıkların el aletleri ile temizlenmesi El aletleri ile temizlenen kaba atıklar yer fırçası veya süpürge ile temizlenir. Gerekli görülürse elektrikli süpürge ile de temizlenir. Resim 2.2. Kaplamayı engelleyici atıkların fırça ile temizlenmesi Kir, yağ ve lekeler sabun veya nötr deterjan ile yıkanmalı, kaplamayı engelleyici film tabaka bırakmayacak şekilde gerekirse basınçlı su ile temizlenmelidir Resim 2.3: Yüzeyin basınçlı su ile temizlenmesi 22

29 2.3. Kırık Yüzeyleri Kaplamaya Hazır Hale Getirmek Kırık Yüzeyleri Temizlemek El aletleri veya elektrikli araçlarla kırılan mozaik yüzeyler temizleme araçları ile önce kabaca temizlenir. Daha sonra kaplamayı engelleyici kırılmış atık malzemeler fırça, süpürge ve elektrikli süpürge ile temizlenir. Resim 2.4:.Kırık yüzeyin temizlenmesi Kırık Yüzeyleri Onarmak Kırılan yüzeyler üzerine yapılacak uygulamanın sağlıklı olabilmesi için, yüzeylerin sağlamlığı itinayla incelenmelidir. Düşebilecek durumda olan mozaik ve beton kırıkları temizlenmeli gerekiyorsa yeniden genel temizlik yapılmalıdır. Yüzey temizlendikten sonra kırık, bozuk ve çatlak kısımlarda, yüzeyin emiciliğini azaltıp, aderansı artırmak ve tozumayı önlemek için astar sürülmeli, zeminde tesviye ve eğim hataları var ise tesviye harcı ile düzeltilmeli, tamir harcı ile onarılmalıdır. Resim 2.5. Kırık yüzeylerin tamir harcı ile onarılması 23

30 2.4. Eğim Betonu Dökme Tesviye betonunun belirli bir oranda eğim verilmiş şekline eğim ya da meyil betonu denir. Eğim betonu, konutlarda ıslak hacimlerin olduğu banyo, WC, mutfak ve teras çatı uygulamalarında su giderlerinin olduğu yöne doğru mekânın özelliğine göre belirli bir oranda yapılır. Uygulama şekli ve özellikleri tesviye betonu ile aynıdır Eğim Betonu Dökme Kuralları Eğim betonu dökme kuralları, tesviye betonu dökme kuralları ile aynıdır. Öğrenme Faaliyeti 1 de bu kuralları öğrendiğimizden burada tekrar etmeyeceğiz Eğim Betonu Dökme İşlem Basamakları Eğim betonu dökme işlem basamakları, tesviye betonu dökme işlem basamakları ile aynıdır. Öğrenme Faaliyeti 1 de işlem basamaklarını öğrendiğimizden burada tekrar etmeyeceğiz Betona Eğim Verme Eğim betonuna eğim verme, tesviye betonuna eğim verme aynıdır. Öğrenme Faaliyeti 1 de betona eğim vermeyi öğrendiğimizden burada tekrar etmeyeceğiz Betonun Tesviye Edilmesi Eğim betonunun tesviye edilmesi, tesviye betonunun tesviye edilmesi ile aynıdır. Öğrenme Faaliyeti 1 de betonun tesviye edilmesini öğrendiğimizden burada tekrar etmeyeceğiz Kaplama Yüzeyine Astar Sürme Kaplama öncesi yapılan yüzey hazırlıklarının son aşaması yüzeye uygun özellikte astar sürülmesidir. Astarlar uygulanacağı yüzeyin özellikleri ve yapısında bulunan kimyasal maddelerin özelliklerine göre çeşitlilik ve önem arz eder. Mekânın özelliğine göre kaplama malzemesi önemli olduğu gibi altta yapılacak astar uygulaması da önemlidir. Yanlış astar seçimi ve uygulama (işçilik) hataları, yapılan uygulamanın amacına ulaşmasını engelleyecektir. Bunu önlemek için astar çeşitlerini ve uygulama tekniklerini iyi bilmemiz gerekir Astar Çeşitleri Astar kaplama yapılacak yüzeyin konumuna ve kaplama malzemesinin çeşidine göre değişir. Her astar her yüzeye uygulanmaz, seramik karo kaplanacak yüzeylere uygulanan astar çeşitleri şunlardır: 24

31 Çimento esaslı, polimer takviyeli, tek bileşenli yüzey tamir harcı Yapılardaki yenileme çalışmalarında, boyama, seramik kaplama, yalıtım öncesinde düzgün yüzey sağlamada, ince çatlakların doldurulmasında, dökülmüş, oyulmuş, kırılmış, kopmuş beton, sıva vb. hasarlı yüzeylerin onarılmasında, brüt beton, prefabrik beton, gaz beton, briket, tuğla yüzeylerde kullanılır. Sentetik reçine esaslı yüksek aderans ve suya karşı mukavemet sağlayan kullanıma hazır beyaz renkte, sıvı emülsiyon Eski ile yeni sıva-beton arasında aderans temininde, şaplarda çatlamaların önlenmesinde, brüt betonlarda, yüzeysel tamiratlarda, dayanıklı ve tozumasız zemin işlerinde, fayans, karo, çini gibi plakaların yapıştırma mukavemetinin artırılmasında, su izolasyonu istenen her tür yüzeyde, yüzey tamiri ve tesviye amaçlı çimento esaslı tamir harçlarında kullanılır. Akrilik Astar Alçı, beton, sıva, şap, ahşap gibi yüzeylerin emiciliğini azaltarak çimento esaslı malzemelerin yapışma mukavemetinin artırılmasında, eski yüzeyler üzerine yapılacak uygulamalardan önce, seramik kaplama, tesviye şapı, izolasyon, boya gibi uygulamalardan önce, tozumayı önlemek ve verimi artırmak amacıyla kullanılır Astar Uygulama Teknikleri Çimento esaslı, polimer takviyeli, tek bileşenli yüzey tamir ve astar harçlarını uygulama: Yüzeyi, yapışmayı önleyecek kalıntılardan arındırınız. Yüzeyin sağlam ve kürünü almış olmasına dikkat ediniz. Uygulama öncesinde, yüzeyi nemlendiriniz. 25 kg toz harcı, 5,5 6 l su üzerine yavaşça boşaltarak topak kalmayıncaya kadar karıştırınız (karışım için düşük devirli mikser kullanılması önerilir). Harcı, olgunlaşması için 5 10 dakika dinlendiriniz, uygulamaya başlamadan tekrar karıştırınız. Zemindeki kopuk, çatlak, kırık bölgeleri mala ile iyice doldurunuz. 1 5 mm arası kalınlıkta uygulanabilir. Yüzeyi nemli sünger ile perdahlayınız. Hazırlanan astar harcı 25 dakika içinde tüketiniz. Kullanım süresi geçmiş harcı atınız. Uygulama sonrası, yüzeyin 24 saat içinde zaman zaman nemlendirilmesi gerekir. 25

32 Resim 2.6: Çimento esaslı, polimer takviyeli, tek bileşenli yüzey tamir ve astar harçlarını uygulama Sentetik reçine esaslı yüksek aderans ve suya karşı mukavemet sağlayan kullanıma hazır beyaz renkte, sıvı emülsiyon astar uygulama Uygulanacak yüzey yağ, toz ve gevşek malzemeden arındırılmalı, gerekirse tel fırça ile fırçalanmalı, tozu alınmalı ve bolca ıslatılmalıdır. Aderans köprüsü oluşturulması: Su ile bire bir oranında sentetik reçine esaslı sıvı emülsiyon karıştırılarak boza kıvamına gelene kadar çimento veya çimento esaslı malzeme ilave edilir. Elde edilen astar şerbeti fırçayla sürülmeli veya yüzeye dökülmelidir. Resim 2.7: Sentetik reçine esaslı sıvı emülsiyon astar hazırlanması ve uygulanması 26

33 Akrilik Astar uygulama tekniği Zemin, yapışmayı önleyecek kalıntılardan arındırılır. Astar kullanım öncesi çalkalanır ve zemine rulo ya da fırça ile uygulanır. Ürünün kuruma süresi dakikadır (kurumadan üzerine kaplama uygulama yapmayınız). Alçı gibi çok emici yüzeylerde 2 kat uygulanır. Bu ürüne herhangi bir katkı katılmaz. Resim 2.8: Akrilik Astarın hazırlanmas Resim 2.9: Akrilik astarın yüzeye uygulanması 27

34 KONTROL LİSTESİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, yaptığınız uygulamayı değerlendiriniz. Uygulamanın gerçekleşme düzeyine göre, Evet Hayır seçeneklerinden kendinize uygun olanı kutucuğun içine işaretleyiniz. Değerlendirme Ölçütleri 1 Mozaik süpürgelik kırma araçlarını hazırladınız mı? 2 Mozaik yüzeylerde kaplamayı engelleyici atıkları temizlediniz mi? 3 Kırık yüzeyleri kaplamaya hazır hale getirdiniz mi? 4 Kırık yüzeyleri temizlediniz mi? 5 Kırık yüzeyleri onardınız mı? 6 Eğim betonu harcını hazırladınız mı? 7 Eğim betonunu döktünüz mü? 8 Betona eğim verdiniz mi? 9 Kaplanacak yüzeye astar sürdünüz mü? Evet Hayır DEĞERLENDİRME Yapılan değerlendirme sonunda hayır şeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Cevaplarınızın tamamı evet ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 28

35 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınız aşağıdaki soruları cevaplandırarak belirleyiniz. Aşağıdaki verilen sorulardan kendinizce doğru olduğunu düşündüğünüzü işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi mozaikleri kırmada kullanılan kırma araçlarından değildir? A) Fırça B) Elektrikli kırıcı C) Çekiç D) Matkap 2. Döşeme ile duvar kaplamasının birleştiği noktaya yapılan yapı elemanına ne denir? A) Köşe B) Süpürgelik C) Fırçalık D) Kenarlık 3. Aşağıdakilerden hangisi elektrikli kırma aletlerindendir? A) Madırga B) Kürek C) Murç D) Spiral 4. Tesviye betonunun belirli bir oranda eğim verilmiş şekline ne denir? A) Eğim betonu B) Tesviye betonu C) Şap betonu D) Astar betonu 5. Aşağıdakilerden hangisi kaplama yapılacak yüzeye sürülen astar çeşitlerinden değildir? A) Çimento esaslı B) Solvent esaslı C) Sentetik reçine esaslı D) Akrilik esaslı 6. Aşağıdakilerden hangisi yüzeye astar sürmenin amaçlarından biri değildir? A) Yüzeyi güzelleştirmek B) Aderansı (yapışmayı) artırmak C) Su geçirimsizliğini sağlamak D) Çatlak ve gözenekleri kapatmak 7. Aşağıdakilerden hangisi eğim betonu dökme kurallarındandır? A) Beton dökülecek yüzey ıslatılmaz. B) Eğim betonu harcı içerisine yapışmayı artırmak için kireç katılmalıdır. C) Geniş alanlarda eğim betonu tek (yekpare) olarak dökülmelidir. D) Mekânın özelliğine göre eğim oranı ayarlanmalıdır. 29