ÇED BAŞVURU DOSYASI BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ

Transkript

1 BÖLÜM I. PROJENİN TANIMI VE GAYESİ 1

2 1.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Proje Konusu Yatırımın Tanımı ve Ömrü Ergene Havzasındaki kirlenmenin kontrol altına alınması ve kabul edilebilir sınırlar içine çekilebilmesi için Ergene Havzası ile ilgili olarak kamu kurumları, havzadaki mahalli idareler, sanayici ve sivil toplum kuruluşları başta olmak üzere ilgili kesimlerle bir araya gelinmiş ve birçok çalışma yapılmıştır. Söz konusu çalışmalar neticesinde elde edilen tespitlerle Ergene Havzası Koruma Eylem Planı (EHKEP) hazırlanmış olup, eylem planında bütün tarafların üzerine düşen görevler belirtilmiş ve yapılacak faaliyetler bir iş takvimine bağlanmıştır. Söz konusu eylem planı, tarihinde Tekirdağ Çorlu da kamuoyuna açıklanmıştır. Plansız ve kontrolsüz bir şekilde gelişen sanayi bölgeleri, Ergene Havzası ndaki su kaynaklarının hızlı bir şekilde tüketilmesine ve günde m 3 ten daha fazla su kullanımıyla su bütçesinin olumsuz yönde etkilenmesine yol açmıştır. Diğer taraftan, bazı sanayi tesislerinin atıksuları arıtılsa bile, Ergene Nehri ne tabii debisinin takriben 3 katı ve bazı zamanlarda daha fazla atıksu verilmesi ve o bölgede yaşayan civarındaki nüfusun günde yaklaşık m3 evsel atıksuyun hiç arıtılmadan, doğrudan alıcı ortama boşaltılması yüzünden Ergene Havzası ileri derecede kirlenmiştir. Dolayısıyla havzadaki tüm tesisler atıksularını mevcut mevzuatta yer alan deşarj standartlarına uygun olarak arıtsalar dahi, Ergene Nehri nin tabii debisinin standartlara uygun boşaltımlardan gelen kirlilik yükünü kaldıramayacağı, dolayısıyla kirliliğinin önlenmesi ve su kalitesinin hedeflenen II nci sınıf su kalitesi sınıfına yükselmesinin mümkün olamayacağı tespit edilmiştir. Meriç-Ergene Havzası Endüstriyel Atıksu Yönetimi Ana Planı çalışmasına göre, Ergene Nehri nde su kalitesini iyileştirmek maksadıyla yapılan hesaplamalarda; Kimyasal Oksijen İhtiyacı Parametresinde % 99 giderim, Toplam Azot Parametresinde % 96 giderim, Toplam Fosfor parametresinde % 99 giderim yapılması gerekmektedir. Diğer taraftan, Ergene Havzası Koruma Eylem Planında Ergene Nehri nin; Kısa Vade (3 yıl): KOI, İletkenlik ve Renk -III. Sınıf Su Kalitesine Orta Vade (5 yıl): KOI, İletkenlik ve Renk-II. Sınıf Su Kalitesine Uzun Vade (10 yıl): Tüm Parametrelerde-II. Sınıf Su Kalitesine yükseleceği hedeflenmiştir. 2

3 T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Tekirdağ Valiliği ve Ergene Havzası ndaki Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) ve Islah OSB Müdürlüklerinin katkı ve katılımları ile geliştirilen Meriç-Ergene Havzası OSB Müşterek Atıksu Arıtma Tesislerinde İleri Biyolojik Arıtma Uygulanmış Atıksuların Marmara ya Deşarj Sistemi Projesi başlıca aşağıdaki bileşenleri ihtiva etmektedir. Marmara Derin Deniz Deşarj Sistemi: Velimeşe Islah OSB Atıksu Arıtma Tesisi (AAT) çıkışındaki Atıksu Ana Toplama Yapısı (ATY) Ana Toplama Yapısı ile HES arasındaki Tünel ve basınçlı iletim hattı Boru Tipi HES Tesisi ve deşarj kanalı Deniz Deşarj Sistemi Yükleme bacası ile kara ve deniz boru hatları birleşim bacası arasındaki basınçlı iletim hattı Derin Deniz Deşarj Hattı ve Difüzörü Arıtılmış Atıksu Ana Toplama Hatları: Ergene I ve Ergene II Islah OSB AAT çıkışlarındaki Terfili İletim Hatları birleşimindeki Yükleme Odası (Ergene II Yükleme Odası) ile Velimeşe Islah OSB AAT çıkışındaki Ana Toplama Yapısı (ATY) arasındaki (Ergene I Islah OSB AAT nden gelecek ilave debiyi de iletecek kapasiteli) ana bağlantı hattı Çerkezköy OSB AAT çıkışı ile Çorlu Deri OSB AAT çıkışı katılımı arası ana toplama hattı; Çorlu Deri OSB AAT çıkışı katılımı ile ATY arası toplama hattı Projenin başlıca hedefleri, öncelikle Ergene Havzası nda dağınık durumda kurulu endüstrileri Islah OSB yapılanması ile bir araya getirerek atıksuların büyük kapasiteli ve iyi işletilen ileri arıtma tesislerinde arıtımını sağlamak; iyi ve verimli işletilemeyen çok sayıda küçük endüstriyel atıksu arıtma tesisini kapatmak; fiziko-kimyasal ön kademeli ve C, N, P giderimli merkezi ileri biyolojik arıtma tesislerinde, renk ve iletkenlik parametreleri hariç, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) Tablo 19 ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇSB Ergene Tebliği kriterlerini sağlayacak şekilde arıtılan endüstriyel atıksuların, Ergene den Marmara ya aktarma iletim hattı ile Marmara Denizi ne derin deşarj sonrası renk ve iletkenlik parametrelerinin Marmara Denizi ortamındaki seyrelme ile kontrolü ve böylece Ergene Nehri su kalitesinin iyileştirilmesi olarak özetlenebilir. 3

4 Meriç-Ergene Havzası ndaki OSB ler ve Meriç-Ergene Havzası OSB Atıksu Arıtma Tesislerinin çıkış sularını Marmara Denizi ne taşıyacak iletim ve deniz deşarj hattı genel vaziyet planı Şekil 1-1 de verilmektedir. Bu projede Ergene 1 Islah OSB Atıksu Arıtma Tesisi Projesi için hazırlanmıştır. Proje kapsamında inşaa edilecek tesisin atıksu arıtma kapasitesi m 3 /gün olması planlanmaktadır. 4

5 Şekil 1.1 OSB AAT lerin yerleri, Toplama Hatları ve Denize Deşarj Hattı (1/ ) 5

6 Projenin genel amacı; toplum sağlığı ve hijyeni yönünden atıksuya bağlı risklerin ortadan kaldırılması yoluyla halka sağlıklı yaşam koşullarının sağlanması, çevrenin ve doğal kaynakların korunmasıdır. Planlanan proje; 2872 sayılı Çevre Kanunu 10. Maddesi Gerçekleştirmeyi plânladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya Proje Tanıtım Dosyası hazırlamakla yükümlüdürler. hükmü ve 17 Temmuz 2008 tarihinde Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde yer alan Çevresel Etki Değerlendirilmesi Uygulanacak Projeler EK-1 Listesi, Madde 17. de Kapasitesi eşdeğer kişi ve/veya m3/gün üzeri kapasiteli atık su arıtma tesisleri. kapsamında yer almaktadır. Proje için ÇED Yönetmeliği ne uygun olarak ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır Şekil 1.2. Proje alanına ait uydu görüntüsü 6

7 Proje Karakteristikleri Ergene Havzasındaki kirliliği azaltmak sağlıklı yaşam ve çevre koşullarını oluşturmak amacıyla Ergene 1 Islah OSB den kaynaklanan tüm endüstriyel nitelikli atıksuyun arıtılması için atıksu arıtma tesisi projelendirilmiştir. Atıksu arıtma tesisi yeri; Tekirdağ ili Çorlu ilçesi sınırları içerisinde Vakıflar Köyü mevkiinde yer almaktadır. Şekil 1.3 Yer Bulduru Haritası 7

8 Ergene Havzası Koruma Eylem Planı kapsamında; Meriç Ergene Havzasında bulunun OSB sanayilerinden kaynaklanan atıksuların müşterek arıtma tesisinde arıtıldıktan sonra çıkış sularını Marmara Denizi ne taşıyacak Kollektör, Tünel ve Marmara ya Deşarj hattı ile Ergene-1 IOSB Atıksu Arıtma Tesisi eş zamanlı olarak bitirilecek olup, arıtılan su Marmara Denizi ne Derin Deşarj Sistemi ile verilecektir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan alınmış olan tesise ait fizibilite onay yazısı Ek-1 de verilmiştir. Projelendirme çalışmalarında Ergene 1 Islah OSB de yer alan endüstriyel tesislerin ve civardaki köylerin atıksuları göz önünde bulundurulmuştur. TOPLAM ATIKSU DEBİSİ (m3/gün) AAT DİZAYN DEBİSİ (m3/gün) Ergene HEDEF AAT KAPASİTESİ 2030 YILI (m3/gün) DEŞARJ YERİ Marmara Denizi Derin Deşarj Proje kapsamında inşaa edilecek tesisin atıksu arıtma kapasitesi m 3 /gün olması planlanmaktadır. ERGENE-1 IOSB YE ATIKSUYUNU VERECEK KÖYLER Tablo 1.1 Ergene-1 IOSB ye Atiksuyunu Verecek Köyler NÜFUS (kişi) KİŞİ BAŞINA ALINAN BİRİM ATIKSU DEBİSİ (LT.N.GÜN) EVSEL ATIKSU (m3/gün) İĞNELER ,2 AHİMEHMET ,0 TOPLAM ,20 Tablo 1.2 Toplam Atıksu Debisi Atıksu Kaynakları Evsel Kaynak Endüstriyel Kaynk Endüstri Tesisleri (m3/gün) 2262, ,3 Köylerden Gelen Atıksular (m3/gün) 252,2 - Toplam Atıksu Debisi ,1 8

9 Proje Tasarım Esasları Sistemin Avantaj Ve Dezavantajları Tekstil Atıksuyu ağırlıklı Endüstriyel atıksuların arıtılmasında kullanılan sistemler fiziksel arıtma + biyolojik arıtma + kimyasal arıtma + çamur susuzlaştırma sistemleridir. Fiziksel arıtma olarak kullanılacak sistemler ızgaralardır. Izgara olarak giriş pompa istasyonu öncesinde mekanik kaba ızgara ve giriş pompa istasyonu sonrasında mekanik ince ızgara kullanılacaktır. Kaba ızgara atıkları zemin kotunda bulunan konteynere konveyör ile aktarılırken, ince ızgara atıkları ise konveyör ile önce ızgara presine iletilecek ve yine zemin kotunda konulan konteynere bant konveyör ile aktarılacaktır. Fiziksel Arıtma sonrası atıksuyun debi ve kirlilik olarak dengelenebilmesi amacı ile iki gözlü bir dengeleme tankı planlanmıştır. Dengeleme sonrasında atıksu, dengeleme terfi istasyonu ile biyolojik arıtma dağıtım yapısına aktarılacaktır. Her ne kadar atıksuyun dengeleme sonrasında ph ayarlama ihtiyacı olmayacağı düşünülmüş ise de, dengeleme terfi istasyonu çıkışına atıksuyun nötralizasyon ihtiyacı olasılığına karşı asit dozlama imkanı da ilave edilmiştir. Biyolojik arıtma olarak aktif çamur sistemi ve damlatmalı filtreler kullanılabilir. Günümüzde kullanılan sistem ise aktif çamur sistemidir. Bu sistemlerin karşılaştırılması aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1.3 Biyolojik Arıtma Sistemleri PARAMETRE AKTİF ÇAMUR SİSTEMİ DAMLATMALI FİLTRE Alan ihtiyacı Az Çok Enerji ihtiyacı Çok Çok az Verimlilik %95-98 %60-80 İşletme Değişken yüklere karşı toleranslı İşletilmesi değişken yüklere karşı oldukça hassas Sıcak bölgelerde koku ve sivrisinek problemi, soğuk mevsimlerde ise buzlanma problemi Eleman ihtiyacı Var Var 9

10 Biyolojik arıtma sistemi, biyolojik fosfor ve azot giderimini de yapabilecek şekilde A 2 O prosesi olarak tasarlanmıştır. Her bir havalandırma havuzu Çerkezköy OSB de olduğu gibi 4 tanktan oluşacak şekilde tasarlanmış olup, sistem proses ve işletme açısından oldukça esnektir. Havalandırma havuzu için 2 adet biyolojik çökeltme tankı tasarlanmış olup, geridevir çamuru biyolojik arıtma girişindeki dağıtım yapısına transfer edilecektir. Fazla çamur ise çamur depolama/yoğunlaştırma tankına aktarılacaktır. Deşarj edilecek arıtılmış suyun kalitesinin artırılması amacı ile kullanılacak olan Kimyasal arıtma için dağıtım yapısı sonrası hızlı karıştırma, (koagülasyon) + yavaş karıştırma (flokülasyon) + kimyasal çöktürme sistemleri kullanılmıştır. Hızlı karıştırmaya renk giderimi de sağlayabilen kimyasallar, yavaş karıştırmaya ise polielektrolit dozlaması yapılacaktır. Çökelen çamur ise pompalar ile alınarak çamur depolama tankına aktarılacaktır. Çamur susuzlaştırma için kullanılabilecek sistemler; Yoğunlaştırma, stabilizasyon, kurutma ve mekanik susuzlaştırma ekipmanlarıdır. Seçilen sistemler; Çamur depolama ve yoğunlaştırma ve mekanik susuzlaştırma sistemidir. Asıl olarak çamur deposu olarak kullanılacak olan tanktaki dalgıç karıştırıcının ve jet aeratörün durması ve belirli süre çamurun çökelmeye bırakılması sonrası, üstte kalan suyun otomatik olarak tahliye edilmesini sağlayan bir motorlu vana ile depolama tankında aynı zamanda kısmi çamur yoğunlaştırma da sağlanacaktır. Yoğunlaştırma işlemi için yerçekimi kullanılacaktır. Bu sistemin seçilmesinin nedeni diğer sistemlere göre daha ekonomik olması ve çamur susuzlaştırma sisteminin aslında yoğunlaştırmaya gerek duymadan da çalışabilmesidir. Mekanik susuzlaştırma ekipmanı olarak beltpres, santrifüj ve filtrepres kullanılabilir. Daha az yer kaplaması ve elde edilen çamur keki kuruluğunun daha yüksek olması sebebi ile çamur susuzlaştırma için santrifüj dekantör seçilmiştir. 10

11 Atıksu Arıtma Prosesinin Tanımı Şekil 1.4. Proses Akım Şeması Fiziksel Arıtım Cazibe ile gelen endüstriyel nitelikteki atıksular, giriş terfi pompaları öncesinde, kaba malzemelerin tutulması, daha sonraki ekipmanların (giriş atıksu pompaları ve ızgaralar, sıyırıcılar ve diğer pompalar) korunması amacıyla, ızgara açıklığı 20 mm olan, Mekanik Temizlemeli Kaba Izgaralardan geçirilir. Izgara üzerinden taranan kaba malzemeler bant konveyörler vasıtası ile konteynere aktarılacak ve diğer atıklarla birlikte tesisten uzaklaştırılacaktır. Giriş Kollektör akar kotu m de olup, bu istasyondan alınacak kaba ızgara atıkları doğrudan zemin seviyesine çıkarılacaktır. Bir bant konveyör ile konteynere aktarılacak olan atıklar diğer katı atıklar ile birlikte tesisten uzaklaştırılacaktır. Her bir ızgara kanalında ızgara öncesinde ve sonrasında motorlu kapaklar bulunacak, gerektiğinde atıksu girişi diğer kanallara yönlendirilebilecek, ya da mekanik ızgaraların olduğu bölüm bakım için izole edilebilecektir. 11

12 Maksimum giriş debisine göre tasarlanan kaba ızgaralar ana terfi merkezi ile müşterek düşünüldüğünden tüm kademelerin inşaat işleri yapılacak olup, tüm kademeler için gerekli olan kaba ızgara ve motorlu kapak mekanik aksamları yerleştirilecektir. İlk kademe aşamasında tek ızgara yeterli olmasına karşın, sonraki kademelerde ızgara montajının zorlukları düşünülerek bu karar alınmış olup, inşaat aşamasında idarenin tercihine göre bu ızgaraların biri ikinci kademede de yerleştirilebilir. Kaba Izgara sonra, Giriş Terfi Pompa İstasyonundaki dalgıç pompalar ile atıksu, zemin üzerindeki bir sonraki ünite olan ince ızgara ünitesine aktarılacaktır. Atıksularda bulunan katı maddeler çeşitli ızgara tipleri kullanılmak suretiyle iyi bir şekilde kontrol edilebilirler. Kullanılacak ince ızgara donanımının tipi, malzemenin büyüklüğü, konsantrasyonu, sonraki arıtma prosesleri, müsaade edilen askıda katı madde konsantrasyonu ve biraz da işletme ve bakım masraflarına bağlı olarak değişir. İnce ızgara olarak mekanik ince ızgara kullanılacaktır. İnce Izgaraların aralığı, biyolojik arıtma ve çamur susuzlaştırma ünitelerinin daha verimli çalışması ve için 6,0 mm. olarak seçilmiştir. Maksimum giriş debisine göre tasarlanan ince Izgara yapısı da atık konveyörü ve Izgara Presi ile teçhiz edilecektir. Preslenmiş ızgara atıkları zemin seviyesine yerleştirilen ve ızgara ünitesinin yanında duran konteynerin içine atılacaktır. Atıksu, her bir ince ızgaranın önünde motorlu sürgülü kapakların yer aldığı kanallara ayrılmaktadır. Izgaralarda tutulan atıklar, Bant Konveyörler ile ızgara atık preslerine ve oradan da ızgara atıkları konteynerlerine aktarılacaktır. Kum ve yağ giderim ünitesinin ana amacı organik maddelerden daha büyük çökelme hızına sahip veya daha yüksek özgül ağırlığı olan kum, çakıl, cüruf veya diğer ağır maddeleri gidermektir. Izgara kanalı sonrasında, atıksu içeriğindeki kum ve yağın giderilmesi amacıyla, üzerinde kum pompası bulunan sıyırıcı köprüsü ile dikdörtgen betonarme havuz olarak tasarlanan Kum ve Yağ Tutucu Ünitesinin hemen yanında 1 adet Kum Ayırıcı ekipmanı teçhiz edilecektir. 12

13 Atıksu pik debisine göre hesaplanan, paralel çift gözlü, dikdörtgen kesitli kum tutucu üniteleri teşkil edilecektir. Her bir çift gözlü ünite; iki adet paralel kum tutucu ve iki adet paralel yağ giderme havuzundan oluşmaktadır. Kum ve Yağ Tutucu ünitesi betonarme olarak inşaa edilecektir ve herbir tank girişte birbirinden motorlu kapaklar vasıtasıyla ayrılabilir olacaktır. Bir gözün devre dışı kalması durumunda diğer ünite işletmede devam edecek şekilde ekipmanlar teçhiz edilmiştir. Tankın uygun şekilde boyutlandırılması ile atıksu, kontrol edilebilen belirli bir hızda (pik debide < 0,2 m/s) tanka giriş yapmaktadır. Atıksu tank uzunluğu boyunca doğrusal akış göstermekte ve girişe paralel olarak çıkmaktadır. Tankın tabanında bulunan kum toplama kanalı içinde biriken kum, kum pompası ile önce ünitenin yan tarafındaki kum kanalına, oradan da kum ayırıcıya iletilmektedir. Kum Tutucu, eğimli yan duvarları ile mineral yapıdaki ağır inorganik maddelerin (kum) en yüksek verim ile ayrılabilmesi için en ideal ortamı sağlarken, daha büyük ve hafif katı maddelerin atıksu akımı içinde kalmasını sağlamaktadır. Yağ toplama kanalı ise yağ toplama bölümünün çıkış tarafında yer almakta ve bu kanala sıyırılan yağ ve yüzer maddeler bir şut vasıtası ile doğrudan yağ toplama haznesi içine iletilmektedir. Sıyrılan yağın kanal içinden yağ toplama haznesine kadar aktarımı için, köprünün hareketine bağlı olarak açılıp kapanan mekanik bir vanadan kanala giren su kullanılacaktır. İki kum tutucu ünite için ortak bir köprü kullanılacak, köprüye asılı bulunan kum pompaları, çöken malzemeyi emerek kum kanalına ve burgulu tip kum ayırıcıya ileteceklerdir. Her bir kum tutucu için bir adet, 20 m³/h kum pompası kullanılacak, ayrıca bir adet depo yedeği temin edilecektir. Aynı köprüye monteli yağ sıyırma kolları da yüzeyden sıyırdığı yağlı suları, ünitenin çıkış tarafına yakın olan yağ toplama kanalına aktaracaklardır. Yağ Toplama kanalı ile toplanan yağlı sular, yağ toplama haznesine iletilmeden önce bir burgulu elekten geçirilerek içerdiği yüzer maddeler ayrılacak ve burgulu eleğin sıkıştırma bölümünde preslenerek bir konteynere alınacak ve ızgara atıkları ile birlikte uzaklaştırılacaktır. İçerdiği yüzer maddeler bir elek-pres ile ayrıldıktan sonra yağ toplama haznesine geçen yağlı sular burada gravite ile konsantre hale getirilecek, süzüntü suları tesisin başına dönerken, konsantre hale gelen yağlı sular vidanjör ile çekilerek tesisten uzaklaştırılacaktır. 13

14 Hava ihtiyacı, Kum Tutucu Hava Körüğü Binası nda yer alan hava körükleri ile sağlanmaktadır. Tank içinde hava dağıtım difüzör sistemi kurulmuştur. Hava dağıtım borusu orta perde boyunca uzanmaktadır. Havanın yarattığı eksantrik akımla kum yıkanarak tabanda çökelmektedir. Hareketli köprü ve ona bağlı kum pompası otomatik olarak çalışacaktır. Ön-arıtma üniteleri atıksu ile gelen kaba parçaların (ızgara atıkları ve 0,2 mm den büyük kum ve çakıl) tutulması amacı ile yapılmakta olup, (AKM) askıda katı madde tutma özellikleri yoktur. Askıda katı madde, su ile birlikte sonraki ünitelere transfer olmaktadır. Literatürde de ön-arıtmada AKM ya da organik madde giderim verimleri alınmamakta olduğundan, tesisin ön-arıtma bölümünde ana kirlilik parametreleri için bir giderim verimi göz önüne alınmamıştır. 14

15 DENGELEME TANKI ve DENGELEME TERFİ İSTASYONU Kum Tutucudan geçirildikten sonra atıksu, dengeleme tankına alınır. Dengeleme tankında atıksular debi ve kirlilik yönünden dengelenecektir. Çökelmenin önlenmesi için dalgıç karıştırıcılar teşkil edilecektir. İki gözlü olacak dengeleme tankının her bölümünün giriş ve çıkışında yer alacak motorlu kapaklar ile, tankın bakım ihtiyacı için bir bölümün devre dışı bırakılması mümkün olabilecektir. Dengeleme tankından sonra atıksu dengeleme terfi pompaları ile biyolojik arıtmaya verilir. BİYOLOJİK ARITMA Biyolojik Arıtma üniteleri olarak dağıtım yapıları, biyolojik fosfor giderim üniteleri, biyolojik azot ve karbon giderim üniteleri (havalandırma havuzları), hava körüğü binası, biyolojik çöktürme üniteleri, aktif çamur geri-devir pompa istasyonu, ve köpük toplama hazneleri bulunmaktadır. Biyolojik arıtma havuzlarının boyutlandırması ATV-131 e uygun olarak yapılmış olup, havuzların boyutlandırılmasında Tesisteki çamur süzüntü sularından geri dönüş debi ve kirlilik yükleri de göz önüne alınmıştır. Biyolojik Fosfor Giderme Tankları, oksijensiz ortamda, fosfor gideren bakterilerin (asinobakter) gelişimine uygun ortamın sağlandığı anaerobik havuzlardır. Anaerobik bakteriler atıksu içindeki uçucu organik asitleri (VFA) tüketirken, bünyelerindeki polifosfatı ortofosfat olarak atıksuya bırakırlar. Anaerobik tankın hemen ardından gelen aerobik/anoksik ortamın sağlandığı Havalandırma Havuzları nda da su fazındaki ortofosfatlar tekrar polifosfat olarak bakteri bünyesine geçer ve tesisten atılan fazla çamurla birlikte uzaklaştırılmış olur. Yani biyolojik fosfor giderimi iki aşamadan oluşmaktadır: elektron alıcısız (anaerobik) ortamda fosfor salınımı ve elektron alıcısı varlığında (anoksik ve oksik tanklar) salınan fosforun aşırısının depolanması. Fosfor salınımının gerçekleşmesi için giriş suyundaki kolay ayrışabilir çözünmüş organik karbonun hücre içinde depolanması gerekmektedir; elektron alıcısı bulunduğunda mikro organizma faaliyetlerinin devamı için depo karbonu kullanılacak ve yeniden ATP üretimi için aşırı fosfor depolaması gerçekleşecektir. Biyolojik fosfor giderimi amacıyla, Havalandırma havuzu öncesinde yer alacak betonarme tanklar inşaa edilecektir. Biyolojik Fosfor Giderme Tankı hacmi, kuru hava 15

16 maksimum debisi ve geri devir debisi için yaklaşık 1 saat bekletme süresi gözönüne alınarak hesaplanmıştır. 2 adet seri ya da paralel çalışabilecek anaerobik tank inşa edilecektir. İşletme ihtiyacına göre karar verilecek çalışma yöntemleri için havuzların giriş ve çıkışlarında ve iç bağlantılarında motorlu kapaklar olacaktır. Her havuzun giriş-çıkışındaki ve havuzlar arasındaki kapaklar sayesinde, her bir havuzun ayrı ayrı çalıştırılması veya devre dışı bırakılması mümkündür. Havuz çıkışlarındaki savak tipi çalışacak, aktüatörlü motorlu kapaklar ile havuzdaki su seviyesini ayarlamak mümkün olacaktır. Anaerobik havuzlar içinde, çamurun çökelmesini engellemek amacıyla düşük hızlı, muz tipi Dalgıç Karıştırıcılar kullanılacaktır. Karıştırıcılar havuzlarda ortalama 0,3 m/sn hızı sağlayabilecek kapasitede seçilecektir. Anoksik bölgenin oluşumunu takip etmek amacıyla havuzların içinde birer adet ORP metre yer alacaktır. Havalandırma Havuzları, biyolojik olarak karbon (KOI, BOI) ve azot giderimi esasına göre tasarlanmıştır. Nitrifikasyon/denitrifikasyon metodu ile tam azot ve fosfor giderimi uygulanacaktır. Havalandırma Havuzu tanklarının hacmi nitrifikasyon/denitrifikasyon prosesinin gerektirdiği ölçüde hesaplanmıştır. Ön-Denitrifikasyonlu, Simültane Denitrifikasyonlu, Kademeli Denitrifikasyonlu ve 5 Kademeli (Modifiye) Bardenpho prosesine uygun olarak işletilebilecek havuzların tasarımı buna uygun olarak yapılmış, her proses alternatifine uygun savak-kapak ve geçişler bırakılmış, yarış pisti tipinde, kenarları yuvarlatılmış havuzlar olarak tasarlanmıştır. Anoksik ve oksik bölgelerden oluşan Havalandırma Havuzlarında çamur çökelmesini engellemek için ortalama 0,3 m/s hızın sağlanması amacıyla dalgıç karıştırıcılar kullanılacaktır. Havalandırma Havuzu içinde, aerobik bölgede nitrata çevrilen azotun bir kısmı, İçsel Geri Devir Pompaları yardımı ile anoksik bölgeye döndürülmektedir. Yapılacak olan dört tanklı havalandırma havuzu sistemindeki işletme sırasında seçilecek prosese göre zaman zaman anoksik olan havuzlar da dahil tüm havuzlar paralel olarak anoksik / oksik prosesinde çalışabilecek şekilde gerekli difüzörler ile donatılacaktır. Havalandırma Havuzu nda çamur yaşı, kış dönemi için 25 o C, yaz dönemi için 32 o C, atıksu tasarım sıcaklığı esas alınarak hesaplanmıştır. 16

17 Nitrifikasyon : Amonyak azotunun ototrof bakteriler tarafından biyolojik oksidasyon ile, ilk olarak nitrite ve ardından nitrata dönüştürülmesidir. 2NH 4 + 3O 2 (nitrosomonas) 2NO 2 + 2H 2 O + 4H + yeni hücre 2NO 2 + O 2 (nitrobakter) 2NO 3 + yeni hücre Denitrifikasyon : Nitrat azotunun fakültatif hetetrof bakteriler tarafından Azot (N 2 ) gazına dönüştürülmesidir. NO 3 + CH 3 OH 3N 2 + 5CO 2 + 7H 2 O + 6OH Havalandırma Havuzu içinde, anoksik hacmin toplam hacme oranı tasarım sıcaklığı için öndenitrifikasyon için % 25 olarak seçilmiştir. Ancak, tüm proses tanklarının paralel çalışabilmesine de imkan tanımak için anoksik tanklara da difüzörler döşenecektir. Havalandırma havuzları 4 gözlüdür ve havuzlar ortada, havuz uzunluğu boyunca yer alan bir ayırma duvarı ile bölünmüştür. Herbir Havalandırma Havuzu içinde, belirli yerlerde temin edilecek orifis ve kapaklar sayesinde, işletme şartlarına göre bakım ve onarım gerektiğinde herbir tankın devre dışı kalması sağlanabilmektedir. Ayrıca, (A2O sisteminde 4. Havuzdan 1. Havuza, 5 kademeli Bardenpho sisteminde 3. Havuzdan 1. havuza) nitrat dönüşü sağlayan iç resirkülasyon pompaları da temin edilecektir. Havalandırma havuzları, biyolojik prosesin yürütülmesi için gerekli oksijen ihtiyacını karşılamak üzere, ince kabarcıklı 9 inçlik membran difüzörler, hava dağıtım boruları ve hava körüklerinden oluşan havalandırma sistemi ile donatılmıştır. Bu difüzörlerden maksimum 5 m 3 /h hava geçirileceği kabul edilerek gerekli difüzör sayısı belirlenmiştir. Havalandırma havuzu için bir hava körüğü binası teşkil edilecektir. Ana hava dağıtım borusu hava körüğü istasyonundaki ana kollektöre bağlanmaktadır. Havuzlardaki ortalama su yüksekliği 6,0 m. seçilmiştir. Hava körüğü binasında bir adet hava körüğü emniyet için, arıza durumunda kullanılmak üzere yedek olarak bulunacaktır. Turbo tipi hava körüklerinin çalışma şekli ve verdiği hava debisi, kollektör üzerinde yer alan basınç kontrolü ile ve havuzlardaki oksijenmetreler ile otomatik olarak ayarlanacaktır. Bu amaçla her bir havuza hizmet veren ana hava hattı üzerinde birer otomatik vana teşkil edilmiştir. Ayrıca hava körüklerinin de kendi içinde debilerini ayarlayabilme sistemleri olacaktır. 17

18 Ayrıca, biyolojik arıtma prosesini kontrol etmek amacıyla havuzun belirli bölgelerinde oksijen, ORP (oksidasyon-redüksiyon potansiyeli), Nitrat, ph ve sıcaklık değerleri sürekli olarak ölçülecektir. ATV-131 standardına göre gerekli olan 1.45 değerindeki asgari Emniyet Faktörüne (SF) dikkat edilerek ve tasarım sıcaklıklarında aerobik stabilizasyonun da sağlanabileceği şekilde çamur yaşı hesaplanmış, bunu takiben denitrifikasyon hacmi ile aerobik hacim arasındaki oran (bu değer ATV-DVWK-1 131E uyarınca denitrifikasyon kapasitesinin bir fonksiyonu olarak seçilmiştir) dikkate alınmıştır. Arıtmadaki azot dengesine dayalı olarak inorganik azot, denitrifiye edilmesi gereken nitrat azotu ve denitrifikasyon kapasitesi hesaplanmıştır. Gerekli olan geri devir azotunun debisi ATV-DVWK-1 131E uyarınca inorganik azotun biyolojik arıtmadan çıkan nitrat azotu arasındaki orana dayalı olarak hesaplanmıştır. Çamur üretimi, karbonun bertaraf edilmesi suretiyle üretilen günlük çamur miktarı ile birlikte ilave biyolojik fosfor bertarafı sebebi ile üretilen günlük çamur miktarı da dikkate alınarak hesaplanmıştır. Gerekli fiili oksijen transferi (AOTR) karbon bertaraf etme talebine, nitrifikasyon talebine ve denitrifikasyon yolu ile oksijen geri kazanımına dayalı olarak en kötü şartlar altında karbon ve amonyak pik yükleri anlamında hesaplanmıştır. Biyolojik arıtma için gerekli oksijen suya hava körüğü+difüzör ile verilirken aynı zamanda havuzlarda tam karışımda sağlanır. Havanın daha az gerektiği durumlarda çamurun çökelmesini önlemek için ayrıca dalgıç karıştırıcılar da ilave edilmiştir. Havalandırma havuzlarındaki atıksu/çamur karışımı daha sonra Biyolojik Çökeltme Havuzları na cazibe ile alınmaktadır. Biyolojik Çökeltme Havuzları, merkezi çamur toplama çukuru, çamur ve köpük giderimi için sıyırıcı mekanizmasına sahip dairesel betonarme tanklar olarak ATV-DVWK-131E standardına uygun olarak boyutlandırılmıştır. 2 adet paralel çalışan havuz teşkil edilecektir. Her bir havuz son çökeltme havuzu dağıtım yapısında bulunan kapaklarla ayrılabilmektedir. 18

19 Aktif çamur/atıksu karışımı her bir havuzun merkezindeki ters sifon ile havuza giriş yapmaktadır. Arıtılmış su çevresel savaklarla toplanmakta ve cazibe ile arıtılmış çıkış suyu kanalına ve devamında da arıtılmış su toplama haznesine geçmektedir. Çökelen çamur, döner köprülü sıyırıcıya bağlı taban sıyırıcıları ile merkezi çamur toplama çukuru içine atılmaktadır. Sıyırıcının tam köprülü sıyırıcı olması gereklidir. Çamur konilerinde toplanan çamur hidrostatik basınç ile Çamur Geri Devir Pompa İstasyonu na doğru akış göstermektedir. Havuz yüzeyinde birikecek köpük ise yüzeyde sıyırıcıya monteli manuel olarak seviyesi ayarlanabilen köpük toplama kanalı mekanizması ile yine sıyırıcıya bağlı köpük haznesine iletilecek ve hazne içindeki pompa ile sonçökeltme tankı dışındaki köpük pompa haznesine iletilecektir. Betonarme Köpük pompa haznesindeki pompalar ise, toplanan köpüklü suları çamur depolama/yoğunlaştırma tankına aktaracaklardır. Biyolojik Çökeltme Tanklarından alınan geri devir çamurunun biyolojik arıtma girişine pompalanması amacıyla geri-devir pompa istasyonu tasarlanmıştır. İki kademe için ayrı birer adet Çamur geri devir pompa istasyonu bulunmakta olup, biyolojik çökeltme Havuzları tabanından Geri Devir Pompa İstasyonu na cazibe ile akan aktif çamur, Geri Devir Pompaları ile Anaerobik Bio-P Tanklarının girişine pompalanmaktadır. Çökeltmelerden çekilen çamur geri-devir çıkış hattı üzerinde bulunan manyetik debimetre ve motorlu teleskobik vanalar ile, çamur geri-devir miktarı ölçülebilmekte ayarlanabilmektedir. İşletme şartlarına göre belirlenecek orandaki çamurun geri devri sağlanacaktır. Geri Devir Çamur Pompaları kolon tip dalgıç pompalar olarak seçilmiştir. Aktif çamur % 100 oranında geri devrettirilecektir. Eğer çıkış parametrelerinin daha da düşürülmesi tercih edilirse, arıtılmış su, çıkış debi ölçüm kanalından önce bir kimyasal arıtma sistemine yönlendirilir. KİMYASAL ARITMA Kimyasal arıtma sistemi deşarj edilecek arıtılmış suyun kalitesini iyileştirmek amacıyla kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Kimyasal arıtma sistemi : hızlı karıştırma + Yavaş karıştırma ve Kimyasal çöktürme işlemlerinden oluşmaktadır. 19

20 Kimyasal arıtmanın ilk kademesi olan Hızlı karıştırma havuzunda atıksuya işletme aşamasında ortaya çıkacak ihtiyaca uygun olarak koagülant dozlamaları yapılır. Sistemdeki kimyasal madde depolama tankları ve dozlama pompaları çeşitli kimyasal maddelerin kullanımına uygundur. İşletme sırasındaki ihtiyaca göre polimerik bazlı renk giderim kimyasalları, FeCl 3, Polialüminyumklorür ya da ph ayarlama için kostik (NaOH) kullanılabilir. Karıştırma ve koagülasyon işlemlerinden sonra atıksu flokülasyon işleminin gerçekleştirileceği yavaş karıştırma havuzuna alınır. Flokülasyon işleminde dozlanan flokülant yardımıyla koagülasyon havuzunda oluşan flokların büyütülmesi sağlanır. Bu havuzun içerisinde yavaş karıştırma işlemini gerçekleştirmek amacı ile yavaş karıştırıcı kullanılır. Flokülant olarak ise, anyonik tip polielektrolit dozlaması yapılır. Atıksu daha sonra irileşen flokların çöktürülmesi amacıyla kimyasal çöktürme havuzuna alınır. Karışımın olmadığı bu havuzda oluşan floklar (çamur), tankın dibine doğru çökelirler. Havuzun dibinde, konik kısımda biriken çamur, kimyasal çamur pompaları ile çamur depolama ve yoğunlaştırma tankına verilir. Kimyasal arıtmaya tabi tutulmuş atıksu ise, çöktürme havuzundan savaklar vasıtası ile alınarak çıkış debi ölçüm kanalından geçerek deşarja gönderilir. ÇAMUR SUSUZLAŞTIRMA Biyolojik Arıtma ve Kimyasal Arıtma Sisteminden fazla çamur pompaları ile ayrılan fazla aktif çamur ve kimyasal çamur, çamur depolama ve yoğunlaştırma tankına transfer edilir. Fazla çamurun mekanik susuzlaştırma sistemine aktarılmasından önce, ekipmanlarda olabilecek her türlü arıza durumuna karşı ve ekipmanların günlük çalışma süreleri haricinde çamurun depolanabilmesi ve dengelenebilmesi amacı ile iki adet çamur depolama ve yoğunlaştırma tankı projelendirilmiştir. Biyolojik çamurun çamur susuzlaştırma ekipmanlarının çalışmadığı zamanlarda depolamaya aktarılmaması da mümkündür. Çamur depolamada çökelebilecek çamurun birikim yapmasını önlemek amacıyla zaman zaman çalıştırılmak üzere dalgıç karıştırıcı ve havalandırıcı bulunacak, ancak normal çalışma sırasında çamurun çökelerek yoğunlaşması sağlanacak, üst kısımda oluşan duru faz ise otomatik olarak tahliye edilerek dengeleme tankına dönmesi sağlanacaktır. Çamur havuzundan çamur, santrifüj dekantör susuzlaştırma sistemine çamur 20

21 pompaları vasıtası ile verilip susuzlaştırılır ve % 25 lik kek haline getirilip bant konveyör ile doğrudan kamyona yüklenerek uzaklaştırılır. Çamurun katı madde yüzdesini artırmak ve çamur susuzlaştırma sisteminden verim almak amacıyla dekantöre verilirken çamur hattına katyonik polielektrolit dozlaması yapılır. Sistemden çıkan filtrat suları süzüntü suyu pompaları ile dengeleme havuzuna geri gönderilir. KATI ATIK VE ÇAMUR BERTARAFI Tesisten kaynaklanacak olan kaba ve ince ızgara atıkları, kum tutucuda tutulan kum, çamur susuzlaştırmadan elde edilen çamur keki, ilgili mevzuata uygun olarak bertaraf edilecektir. ARITMA TESİSİ PROSES ÜNİTELERİ Tablo 1.4.Kaba Izgara Ve Giriş Terfi Istasyonu Malzeme: Adet Genişlik Uzunluk Yükseklik Betonarme 1 ünite 8,70 m 14,25 m 5,70 m Tablo 1.5 Ince Izgara Kanali Malzeme: Adet Genişlik Uzunluk Derinlik Betonarme 4 adet 1,50 m 6,40 m 0,74 m Tablo 1.6 Kum Ve Yağ Tutucu Ünitesi Malzeme: Adet Genişlik Uzunluk Derinlik Betonarme 4 adet 5,75 m 25,00 m 4,60 m Tablo 1.7 Dengeleme Havuzu Malzeme: Adet Genişlik Uzunluk Su yüksekliği (maksimum) Betonarme 2 adet 20.0 m 73,00 m 6.0 m 21

22 Hacim 2 x 8245 = m 3 Bekletme süresi 6.0 saat Tablo 1.8 Bio-P Anaerobik Tank Malzeme: Betonarme Adet 2 adet Genişlik 8.00 m Uzunluk m Derinlik 5.0 m Hacim 2 x = m 3 Bekletme süresi 1.0 saat Tablo 1.9 Havalandırma Havuzları Malzeme: Betonarme Adet 4 adet Genişlik 20.0 m Uzunluk 183,5 m Su yüksekliği (maksimum) 6.0 m Hacim 4 x = m 3 Bekletme süresi 32.3 saat Tablo 1.10 Biyolojik Çökeltme Havuzu Malzeme: Betonarme Adet: 2 adet Çap: 51,0 m Su Yüksekliği (2/3D derinlikte) 4.2 m Hacim: 2 x = m 3 Bekletme süresi (geri devir debisi 3,2 saat dahil) Tablo 1.11 Hızlı Karıştırma Tankı Malzeme: Betonarme Adet 2 adet Genişlik 4,00 m Uzunluk 4,00 m Derinlik 4,00 m Hacim 64,00 m 3 Bekletme süresi 3,04 dk 22

23 Tablo 1.12 Flokülasyon Havuzu Malzeme: Betonarme Adet 2 adet Genişlik 9,5 m Uzunluk 9,5 m Derinlik 5,0 m Hacim 451 m 3 Bekletme süresi 21,5 dk Tablo 1.13 Kimyasal Çökeltme Havuzu Malzeme: Betonarme Adet: 2 adet Çap: 33.0 m Derinlik : 3,00 m Hacim: 2 x = m 3 Bekletme süresi 2.23 saat Tablo 1.14 Çamur Depolama Ve Yoğunlaştırma Tankı Malzeme: Betonarme Miktar : 2 adet Genişlik 10,00 m Uzunluk 10,00 m Derinlik : 5.0 m Çamur hacmi 500 m Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Projenin genel amacı; toplum sağlığı ve hijyeni yönünden atıksuya bağlı risklerin ortadan kaldırılması yoluyla halka sağlıklı yaşam koşullarının sağlanması, çevrenin ve doğal kaynakların korunmasıdır. Projenin başlıca hedefleri, öncelikle Ergene Havzası nda dağınık durumda kurulu endüstrileri Islah OSB yapılanması ile bir araya getirerek atıksuların büyük kapasiteli ve iyi işletilen ileri arıtma tesislerinde arıtımını sağlamak; iyi ve verimli işletilemeyen çok sayıda küçük endüstriyel atıksu arıtma tesisini kapatmak; fiziko-kimyasal ön kademeli ve C, N, P giderimli merkezi ileri biyolojik arıtma tesislerinde, renk ve iletkenlik parametreleri hariç, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) Tablo 19 ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ÇSB 23

24 Ergene Tebliği kriterlerini sağlayacak şekilde arıtılan endüstriyel atıksuların, Ergene den Marmara ya aktarma iletim hattı ile Marmara Denizi ne derin deşarj sonrası renk ve iletkenlik parametrelerinin Marmara Denizi ortamındaki seyrelme ile kontrolü ve böylece Ergene Nehri su kalitesinin iyileştirilmesi olarak özetlenebilir. Bu amaç doğrultusunda, yapılacak olan Atıksu Arıtma Tesisi ile alıcı ortamda kirlilik yükünün azaltılması yolu ile su ortamının yararlı kullanım amacının korunması, su ekosisteminin iyileştirilmesi ve insan sağlığına yönelik tehditlerin azaltılması ve böylelikle Türk Çevre Kanunu, Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği ve Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nde belirtilen arıtılmış atıksu deşarj standartlarına tümüyle uyulmuş olunacaktır. Bu ve benzeri projeler ile alıcı ortamın tüm özellikleri dikkate alınarak sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde koruma ve kullanmayı sağlayacak Havza Koruma Planı na ulaşılması hedeflenmektedir. 24

25 1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Proje yeri Tekirdağ İli, Çorlu İlçesi, Vakıflar Mevkii Ergene 1 Islah OSB içinde yer almakta olup, çevresinde Öztek Tekstil, Doğuş Tekstil, Vega Tekstil gibi sanayi tesisleri yer almaktadır. Çorlu, Ergene havzasında ve Trakya'nın merkezi bir yerinde bulunmaktadır. Doğudan; İstanbul'un Silivri ilçesi, Muratlı ilçesi ve Kırklareli'nin Lüleburgaz ilçesi ile çevrilidir. Güneyde ise;marmara DeniziveMarmara Ereğlisiilçesine komşu olmaktadır. Çorlu, Tekirdağ ilinde kapladığı alan bakımından dördüncü sıradadır. Çorlu'nun yüzölçümü yaklaşık 949 km²'dir. Çorlu, Türkiye'nin kuzeybatı (Trakya) bölgesinde olup, 41 derece 07 dakika 30 saniye doğu boylamı ile 27 derece 45 dakika 00 saniye kuzey enlemi arasındadır.çorlu'nun, denizden yüksekliği m arasındadır. Şekil 1.5. Ergene 1 Atıksu Arıtma Tesisi Alanı-1 25

26 Şekil 1.6 Ergene 1 Atıksu Arıtma Tesisi Alanı-2 26

27 1.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Ve Benzeri.) Planlanan faaliyetin inşaat ve işletme aşamasında çalışan personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacını karşılanması, toz oluşumunu engellemek amacıyla yapılacak spreyleme işlemleri ve beton ıslatma işlemi için su kullanımı oluşacaktır. Söz konusu tesisin inşaat aşamasında işçilerin tuvalet ihtiyaçlarının karşılanması için prefabrik tipi şantiye kurulacaktır. Faaliyet ile birlikte, inşaat aşamasında toz oluşumu, gürültü oluşumu, iş makinelerinde kullanılan yakıt sonrasında emisyon oluşumu, işçilerden kaynaklı atıksu ve katı atık oluşumu vb. söz konusudur. İnşaat ve işletme süreçleri sırasında söz konusu olabilecek çevresel etkiler aşağıda listelenmektedir: Katı atıklar, Su kalitesi, Emisyon, Flora- fauna kaybı, Gürültü Evsel Nitelikli Katı Atıklar İnşaat Aşaması Projenin inşaat aşamasında oluşacak olan atıklar; yapılacak kazı ve inşaat işlemlerinden kaynaklanacak katı atıklardan (metalik, ambalaj, cam, tahta, kağıt-karton, organik vb.) oluşacaktır. Geri kazanımı mümkün olan atıklar (metalik atıklar) diğer katı atıklardan ayrı biriktirilerek değerlendirilecek ve uygun şekilde bertaraf edilecektir. Proje kapsamında arazinin hazırlanması ve inşaat aşamasında çalışacak olan personel sayısının 70 kişi olması planlanmaktadır. Personelden meydana gelecek evsel nitelikli katı atıkmiktarı, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1.15 kg değerikullanılarak (D.İ.E, Çevre İstatistikleri, Türkiye İstatistik yıllığı 2004) şu şekilde hesaplanmaktadır: İnşaat aşamasında çalışacak personel sayısı : 70 kişi Birim katı atık miktarı : 1.15 kg/kişi.gün İnşaat aşamasında oluşacak katı atık miktarı : 70 kişi * 1.15 kg/kişi.gün : 80,5 kg/gün 27

28 İşletme Aşaması Projenin işletme aşamasında oluşacak olan atıklar; evsel nitelikli katı atıklardan oluşacaktır. Bu atıklar uygun şekilde bertaraf edilecektir. Tesiste işletme aşamasında 10 kişi çalıştırılması planlanmakta olup, günlük kişi başına üretilen evselnitelikli katı atık miktarı 1,15 kg değeri kullanılarak (D.İ.E, Çevre İstatistikleri, Türkiye İstatistik yıllığı 2004) şu şekildehesaplanmaktadır: İşletme aşamasında çalışacak personel sayısı : 10 kişi Birim katı atık miktarı : 1.15 kg/kişi.gün İnşaat aşamasında oluşacak katı atık miktarı : 10 kişi * 1.15 kg/kişi.gün : 11,5 kg/gün Tablo 1.15 Projeden Kaynaklanacak Katı Atık Miktarları ve Bertaraf Yöntemleri ATIK Evsel Nitelikli Katı Atık İNŞAAT AŞAMASI İŞLETME AŞAMASI 80,5 kg/gün 11,5 kg/gün BERTARAF ŞEKLİ Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği uyarınca çevre sağlığını bozmayacak, standartlara uygun çöp bidonunda toplanacak ve anlaşma sağlanan en yakın belediyeye ait depolama sahasına taşınıp bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Arıtma Çamuru Atıksu arıtma tesisleri, atıksuyun içerisinde çözünmüş veya askıda bulunan maddeleri arıtarak bir çamur tabakası meydana getirir. Bu çamur tabakasının önemli bir kısmını atık suyun içerisinde bulunan ayrılabilir katılar oluşturmaktadır, geriye kalan kısım ise biyolojik arıtma sonucunda oluşmaktadır. Kentsel Atıksu Arıtma Yönetmeliği ne göre arıtma çamuru Endüstriyel atıksu arıtma tesislerinden çıkan ham veya stabilize olmuş çamur olarak ifade edilmektedir. Proje kapsamında oluşacak arıtma çamuru arıtma işlemi sonucunda ortaya çıkan çamur tabakasının, insanlara ve çevreye verdiği değişik zararlar bulunmaktadır. İçerdiği organik maddeler, mikroorganizmaların çoğalmasına fırsat tanır. Bu mikroorganizmalar değişik hastalıklara neden olacağından mutlaka bu çamurun deponi alanlarına taşınması gerekmektedir. 08/01/2006 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği 5 inci maddesi (f ) bendinde Her türlü katı atık, arıtma çamurları ve fosseptik çamurlarının alıcı su ortamlarına boşaltılmaları yasaktır. ve (g) 28

29 bendinde Uygun şartlarda kentsel atıksu arıtma tesislerinden çıkan arıtma çamuru yeniden kullanılabilir. Arıtma çamurlarının toprakta kullanımı ve/veya bertarafının, Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirlenen standartlara ve yöntemlere uygun olarak yapılması esastır. hükümleri bulunmaktadır. Atıkların öncelikle geri kazanılması esastır. Geri kazanımı mümkün değilse yakma veya depolama yapılması gerekmektedir. Arıtma çamuru bertaraf edilirken 03/08/2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Tehlikeli Atıklar Kullanılacak iş makinelerinin bakım-onarımları ve yağ değişimleri mümkün olduğunda civardaki tesislerde; mümkün olmadığında ise faaliyet alanının uygun bir yerinde kurulacak sızdırmaz beton zemin üzerinde yapılacaktır. Toprağa herhangi bir şekilde yağ veya benzeri maddelerin sızması önlenecektir tarih ve sayılı Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: tarihli ve sayılı R.G.) "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği"ne uyulacaktır. İnşaat aşamasında alanda çalışacak çeşitli iş makinelerinin bakım-onarım ve yağlama işlemleri sırasında çıkabilecek yağlı üstübü, boş yağlama yağı tenekeleri, yağlı eldiven vb. atıkların olması durumunda bu atıklar tehlikeli atıklar sınıfına girdiğinden, diğer atıklardan ayrı olarak şantiye alanında geçici olarak depolanacaktır Atık Yağlar Tesiste bakım ve işletme süreçleri sırasında oluşması beklenen atık yağlar geçici olarak önceden belirlenmiş yağ tankı içinde depolanacak, daha sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisanslı firmalar aracılığıyla bertarafı sağlanacaktır. Bertaraf işlemleri tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan ve yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun bir şekilde yapılacaktır. Bitkisel atık yağların bertarafında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri esas alınacaktır. 29

30 İnşaat sırasında meydana gelebilecek yağ ve yakıt dökülmelerinin toprak kirliliğine neden olmaması için gerekli önlemler ayrıca alınacak, bu önlemler alınırken tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan ve yürürlüğe giren Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında kullanılacak izolasyon yağlarının bertarafı ile ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren PoliklorluBifenil (PCB) ve PoliklorluTerfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Bu konuda gerekli analizler yaptırılarak yağ bertarafı gerekli ise sağlanacaktır Ömrünü Tamamlamış Lastikler İnşaat aşamasında kullanılacak iş makineleri ve ekipmanların yakıt ikmalleri, bakım ve onarımları İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlı servislerde yapılacağından tesiste ömrünü tamamlamış atık lastik oluşumu beklenmemektedir. yapılacaktır. İşletme aşamasında ÖTL oluşması beklenmemektedir. Araç bakımları servislerde Bununla birlikte, alanda ÖTL atıkları oluşması halinde, bu atıklarla ilgili olarak tarih ve sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: tarihli, sayılı R.G.) Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin KontrolüYönetmeliği hükümlerine uygun hareket edilecektir. Ömrünü tamamlamış lastikler alanda depolanmayacak ve Yönetmeliğin 5. Maddesi uyarınca lastik dağıtımını ve satışını yapan işletmelere veya yetkili taşıyıcılara teslim edilecektir Tıbbi Atıklar İnşaat Aşamasında Proje kapsamında inşaat aşamasında 70 kişinin görev yapacağı planlanmaktadır. Bu durumda tesiste oluşması muhtemel tıbbi atık miktarı; 70 işçi-gün x 1 g/gün-işçi = 70 g/gün = 0,07 kg/gün olacağı tahmin edilmektedir. 30

31 Tıbbi atıkların hidrolik sistemle sıkıştırılmadan toplanmaları ve taşınmaları gerekmektedir. Tıbbi atık depolanması için birim hacim ağırlığı 0,20 m3/ton olarak kabul edilirse, günlük tıbbi atık üretimi; 0,00007 ton /gün * 0,2 m3/ton = 0, m3/gün olacaktır. (Kaynak:Patrick,1981,Chzm,1992). İşletme Aşamasında Proje kapsamında işletme aşamasında 10 kişi çalışması planlanmaktadır. İşletme personelinden kaynaklanan kayda değer bir tıbbi atık oluşumu beklenmemektedir Bitkisel Atık Yağlar İnşaat ve işletme aşamalarında proje kapsamında görevlendirilecek personellerin yemek ihtiyacının karışlanması esnasında bitkisel atık yağ oluşumu söz konusudur. Oluşması muhtemel bitkisel atık yağlar şantiye sahası içerisinde diğer atıklardan ayrı sızdırmaz nitelikte metal veya plastik bidonlar içerisinde geçici olarak depolamanın ardından taşıma lisanslı araçlar vasıtasıyla lisanslı atık yağ geri kazanım tesislerine gönderilerek bertaraf edilecektir tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren (Değişiklik: tarihli ve sayılı R.G.) Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hususlarına uyulacak ve bu yönetmelik kapsamında toplanarak lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir Yapı Yerleşimi ve İnşası Esnasında Oluşacak Hafriyat Atıkları (Kazı Fazlası Toprak) ve Hafriyat Miktarı İnşaat Aşamasında Proje kapsamındaki tesislerin inşası sırasında kazı, dolgu, düzeltme, malzeme alımı boşaltımı, yol açma ve iyileştirme gibi işlemler nedeniyle hafriyat atıkları oluşacaktır. Hafriyat malzemelerinden uygun olanlar, inşaat aşamasında kullanılacak beton agrega üretiminde, servis yolları alt yapısında ve alanda dolgu işleminde kullanılacaktır. Alandan çıkarılacak hafriyat toprağı bu amaçlarla yeniden değerlendirilmek üzere, alanda geçici olarak depolanacaktır. 31

32 Hafriyat işlemi öncesi öncelikle inşaat alanı üzerinde bulunan bitkisel toprak tabakası sıyrılarak alınacaktır. Sıyrılan bitkisel toprak, daha sonra alanın peyzaj onarımı çalışmalarında ve rekreasyon alanlarının bitkisel peyzaj düzenlemesinde değerlendirilmek üzere, tekniğine uygun olarak hafriyat toprağından ayrı olarak depolanacaktır. Bitkisel toprak depolama alanında yığınlar halinde düzenli bir şekilde muhafaza edilecek toz oluşumu, rüzgar ve su erozyonunun etkilerini en aza indirmek için belli aralıklarla sulaması yapılacak, rüzgar ve yağıştan kaynaklanacak erozyonun oluşmaması için üzeri çimlendirilecek ve gerekirse etrafına taş setler çekilecektir. İnşaat işlemlerinin bitiminin ardından hafriyat işlemi sırasında oluşan bitkisel toprak, proje alanının çevre düzenlemesi işlemlerinde kullanılarak değerlendirilecektir. İnşaat çalışmaları sırasında tarih ve sayılı Resmi Gazete deyayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine uygun hareket edilecektir. Kazı çalışmalarında toplam m3 hafriyat çıkması beklenmektedir. İşletme Aşamasında İşletme aşamasında hafriyat atığı oluşması düşünülmemektedir. Herhangi bir sebeple hafriyat atığı oluşması durumunda atıklar lisanslı firmalar aracılığıyla ve lisanlı araçlarla bertaraf edilecektir. İşletme aşamasında tarih ve sayılı ResmiGazete deyayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine uygun hareket edilecektir Emisyon İnşaat Aşamasında Arazi hazırlık ve inşaat çalışmaları aşamasında, regülatör, santral binası, hafriyat depolama alanlarında malzemenin yüklenmesi, boşaltılması, taşınması işlemleri esnasında toz emisyonu oluşması söz konusudur. İnşaat işlemleri sırasında gerçekleşecek kazı, kazı fazlası malzemenin kamyonlara yüklenmesinden dolayı toz oluşumu söz konusudur. Kazı işlemleri 6 ay içerisinde tamamlanacaktır. Gerçekleştirilecek olan m3 lük ( ton) kazının saatlik hafriyat miktarı 21,74 ton/saat olacaktır. Oluşması beklenen toz emisyon değerleri Tablo 1.16 da verilmektedir. 32

33 Tablo 1.16 Toz Emisyon Değerleri Parametreler Hafriyat Miktarı (ton/saat) Emisyon Faktörleri Emisyon Değerleri Sökme 0,025 kg/ton 0, ,74 Yükleme 0,01 kg/ton 0,2174 Toplam Emisyon Miktarı 0,7609 İnşaat sırasında meydana gelecek toz debisi Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Madde 6, Ek - 2 Tablo: 2. 1 de verilen 1 kg/saat'lik değerinin altında olduğundan (toz emisyonları için; baca dışındaki yerlerden 1 kg/saat) yönetmelik gereği toz yayılım modellemesine gerek yoktur. Hafriyatın söküm, yükleme, nakliye işlemleri sırsında oluşacak tozumayı önlemek amacıyla; proje alanının 4 tarafı brandalarla çevrilecek, su spreyleme yöntemi kullanılacak ve kamyonların üzeri brandalarla kapatılacaktır. Proje alanında, gerek görülmesi halinde hafriyat çalışmaları başladığında hakim rüzgar yönünde bir noktada hava kalitesi ölçümü yapılacaktır. Faaliyetin; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin Ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca Çevre İznine Tabii olması durumunda ÇED sürecini takiben tesis işletmeye geçtikten sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yeterliği kabul edilebilir akredite bir laboratuara emisyon ölçümleri yaptırılacak ve Çevre İzni müracaatı yapılacaktır. İşletme aşamasında İtfaiye Müdürlüğü nden İtfaiye raporunun alınacağı taahhüt edilmektedir. Faaliyetin her aşamasında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve sayılı ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 33

34 İşletme Aşamasında İşletme aşamasında emisyon oluşumana sebep olacak herhangi bir işlem yapılmayacaktır. İşletme aşamasında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve sayılı ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Gürültü İnşaat Aşamasında Proje kapsamında sahada kazı ve hafriyat çalışmaları henüz başlamamıştır. Projeye konu arıtma tesisinin inşaatına ÇED sürecinin tamamlanması ile başlanması planlanmakta oluptadır. Projede kullanılan makineler aşağıdaki tabloda yer almaktadır. Tablo İnşaat Süresince Kullanılan Makine ve Ekipman Sayısı ve Ses Gücü Düzeyleri (Lw) (db/1pw) Makine/Ekipman Adet Ses Gücü Seviyeleri Dozer Ekskavatör Yükleyici Kamyon Arazöz Emniyetli bir yaklaşımla, inşaat sahasında tüm iş makinelerinin aynı anda ve birlikte çalışacağı göz önüne alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Toplam ses gücü düzeyi (db): L w = 10 Log Σ (4x10 104/10 +2x10 106/10 ) =112,55 db 34