ADOLESANLARDA FĠZĠKSEL BÜYÜME VE CĠNSEL GELĠġME

Transkript

1 ADOLESANLARDA FĠZĠKSEL BÜYÜME VE CĠNSEL GELĠġME

2 Adolesans ; çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemidir * Fiziksel Büyüme * Cinsel Gelişme * Psikososyal Gelişme

3 Büyüme ve gelişme, adolesansta belirgin bir hızlanma gösterir yaşları arasında herhangi bir yaş diliminde başlayan ve genellikle 2-3 yıl süren bu büyüme Hızlanmasına BÜYÜME ATAĞI (PUBERTAL GROWTH SPURT) denir. Erişkin boyunun %25 i bu dönemde kazanılır.

4 Hızlı Fiziksel Büyüme Kemik İç organ Salgı Bezleri Yağ Kas Kitlesi Lenfoid Organlar Timus Tonsiller Adenoidler

5

6 BOY UZAMA HIZI DORUĞU (Peak Height Velocity) Büyüme atağı sırasında boy artışı maksimuma ulaşır ve buna PHV denir. * Kızlarda; ortalama 12 yaş, 9.0 cm/yıl * Erkeklerde; ortalama 14 yaş, 10.3 cm/yıl

7

8 Büyüme atağı; * Erkeklerde; pubik kıllanma evre 3-4 * Kızlarda; meme gelişimi evre 2-3

9 EriĢkin erkekler ile kadınlar arasında ortalama cm boy farkı vardır. Bunun nedenleri ; 1. Erkek adolesanların cinsel gelişmesinin kızlardan geç başlaması. 2. Büyüme hızı doruğuna erkeklerde geç ulaşılması. 3. Büyüme atağı sürecindeki boy artımının erkeklerde daha fazla oluşu.

10 VÜCUT KISIMLARINDAKĠ BÜYÜME Adolesanlarda büyümesi ilk hızlanan vücut kısmı bacaklardır. Gövde uzamasındaki hızlanma ise bacaklardan bir yıl sonradır. Biakromial / Bikristal genişlik oranı Oturma yüksekliği / Boy oranı

11 AĞIRLIK ARTIMI Adolesandaki büyüme atağı süresinde erişkin hayattaki ağırlığın yaklaşık yarısı kazanılır. Erkeklerde boy ve ağırlık artım hızı doruğu beraberce, Kızlarda ise ağırlık artım doruğu boydan yaklaşık 6 ay sonra olur. Yaşa göre boy ve ağırlık persentilleri arasındaki fark %15 den fazla olmamalıdır.

12 FĠZĠKSEL BÜYÜME Boy %20-25 Ağırlık %50 Yağsız vücut kitlesi kız %80 %75 erkek %80 %90 Yağ kitlesi kız %16 %27 erkek %14 %11 Biokimyasal değiģiklikler Alkalen fosfataz Ferritin

13 VÜCUT KOMPOZĠSYONUNDAKĠ DEĞĠġĠKLĠKLER Kas dokusu, kızlarda menarş, erkeklerde ise boyca uzama hızı doruğu ile eş zamanlı olarak en yüksek değere ulaşır. Deri altı yağ dokusu iki cinsde de adolesanın ilk yıllarında azalır. Yağ dokusundaki azalma hızı boyca uzama hızı doruğunda en yüksek değere ulaşır. Erken adet (<12 yaş) obesite riskini arttırır.

14 HORMONAL DEĞĠġĠKLĠKLER Erken pubertede- LH ve FSH a erkeklerde testosteron kızlarda östrodiol artışı Orta pubertede- Büyüme hormonu artışı

15 CĠNSEL GELĠġME

16 ERKEKLERDE CĠNSEL GELĠġĠM 1. Testis ve penis büyümesi 2. Pubik kıllanma

17 Testis hacimleri Prader orşidometresi ile ölçülür (1-25 cm 3 ) Testislerin uzun çaplarının ortalaması 2.5 cm den, hacmi ise 4 cm 3 den büyük olması, gonadotropin stimülasyonu ile cinsel gelişimin başladığının göstergesidir.

18 Penis boyu, gevşek durumda iken çekilerek mons pubis ve penis tepesi arasında ölçülür. Puberte öncesi ortalama 6.2 cm ( cm), Erişkinde ise ortalama 13.2 cm ( cm).

19 Penis boyutlarındaki artıģ testis volumundeki artıştan ay sonra gözlenmektedir.

20 * Aksiller kıllanma, pubik kıllanmadan iki yıl sonra başlar. * Yüzdeki kıllanma, aksiller kıllanma ile eş zamanlı başlar. * Ses değiģikliği, androjenlerin larinkse etkisi ile olur. * Ġlk bilinçli ejekülasyon, ortalama takvim yaşı: 14.3, kemik yaşı: 13.5.

21

22 KIZLARDA CĠNSEL GELĠġĠM Over, uterus, vajen, labialar Meme büyümesi, Pubik kıllanma.

23 KIZLARDA CĠNSEL GELĠġĠM Telarş Pubarş Menarş

24 Pelvik USG ile over morfolojisi Prepubertal kızlarda overlerde mikroskopik görünüm Kist çapı<4 mm, Kist sayısı<6

25 Göğüs gelişiminin tek taraflı başlayıp, 6 ay sonra da diğerinin gelişmemesi durumunda, meme dokusunda östrojen duyarsızlığı veya geçirilmiş bir travma düşünülmelidir.

26 Menarştan 1 yıl önce vajinal floaraya laktobasiller egemen olur ve ph aside döner. Deskuame epitel hücrelerinden oluşan fizyolojik bir lökore - servikal mukus gelişir.

27 Ovulasyon, menarştan yıl sonra, noktürnal pulsatil salgılama tipinin 24 saatlik salgılama tipine dönmesi ile başlar. Menarştan sonraki 2 yıl boyunca adet düzensizliği olabilir.

28

29 Meme geliģimi Tanner Evre I V arasında 4 yıl Pubik kıllanma Tanner Evre II V arasında 2.5 yıl Aksiller kıllanma yaşlarında başlar, 15 ay içinde erişkin tipi dağılım gösterir.

30 BÜYÜME VE CĠNSEL GELĠġĠMĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ VE ĠZLENMESĠ Takvim yaşı Kemik yaşı Boy yaşı Biyolojik matürasyonu belirlemede en güvenilir yöntem kemik yaşıdır.

31 Boy Yaşı

32 Kemik Yaşı

33

34 Final YetiĢkin Boy Kızlarda kemik yaşı 15 ve yıllık uzama hızı< 1 cm/yıl Erkeklerde kemik yaşı 16 ve yıllık uzama hızı <1 cm/yıl

35 OBESĠTEYĠ DEĞERLENDĠRME Nisbi ağırlık = (Gerçek ağırlık/beklenen ağırlık) x 100 Vücut kitle indeksi ( % ) = Gerçek ağırlık / (Gerçek boy) x 100 Yaşa göre beklenen ağırlık / (Yaşa göre beklenen boy) 2 Deri kıvrım kalınlığı (DKK).