Türkiye de Rüzgâr Enerjisi Mevcut Durum, Destekler ve Sorunlar. Zerrin Taç ALTUNTAŞOĞLU, Kasım 2011, İstanbul

Transkript

1 Türkiye de Rüzgâr Enerjisi Mevcut Durum, Destekler ve Sorunlar Zerrin Taç ALTUNTAŞOĞLU, Kasım 2011, İstanbul

2 Türkiye rüzgar hızı haritası (REPA_50 m) Özellikle Marmara, Ege ve Doğu Akdeniz kıyı bölgesi rüzgar potansiyeli açısından zengin

3 Türkiye de rüzgâr enerjisinin gelişimi , ,55 Kurulu Güç-MW ,7 8,7 18,9 18,9 18,9 20,1 20,1 20,1 791,6 363,7 146, yılı RES Elektrik üretimi 2,84 Milyar kwh Yıl 2011-Eylul TÜRKİYE 2010 yılı Toplam Kurulu Güç: MW, Rüzgarın Payı: % 2,7 si Üretilen Enerji : 210,18 Milyar kwh, Rüzgarın Payı : % 1,35

4 Türkiye de rüzgâr enerjisinin gelişimi RES Kurulu Gücü-MW Balıkesir 390,7 285,4 55,5 İzmir Aydın Manisa 259,8 86,05 15 İstanbul Edirne , ,6 28,8 Mersin Osmaniye Hatay Mugla Çanakkale Tekirdag İller Yerli Üretim : Bazı markalarda kule ve kanatta Yerli katkı oranı umut vaadediyor Nakliye, montaj ve O&M yapan yerli firma sayısı artıyor GE 16% Nordex 24% Suzlon 2% Ispanyol 2% Enercon 26% Vestas 28% Siemens 2% Türbini Toplam Kurulu Güç-MW ,85 406,3 371,5 252,5 29,9 31,5 24 Vestas Siemens Enercon Nordex GE Suzlon Ispanyol

5 Rüzgâr projelerinin durumu 1 Kasım başvuru MW 1 Kasım öncesi 50 başvuru 2677 MW TOPLAM 802 başvuru MW 144 başvuru reddedildi (kendi talebi veya uygun olmayan bağlantı) 1378 MW ı tekli başvuru için TM lere doğrudan bağlantı 86 TM kapsayan 13 yarışma Paketi Toplam güç MW olan 542 Proje yarışmaya katıldı Toplam güç 5513 MW olan 147 proje yarışmaları kazandı

6 TEİAŞ rüzgâr santralleri şebeke bağlantı yarışmaları Toplam kurulu güç-mw 0,01 0,03 0,05 0,07 0,11 0,15 0,29 0,33 0,52 0,56 0,70 0,75 1,11 krs/kwh Toplam kurulu güç-mw 1,15 1,26 1,29 1,37 1,57 1,79 1,88 2,02 2,31 2,34 2,62 2,79 2,87 2,97 krş/kwh

7 TEİAŞ rüzgâr santralleri şebeke bağlantı yarışmaları 200,00 180,00 160,00 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 0, , , , , , , , , , , ,88 Toplam kurulu güç-mw 72 4,11 4,17 4,24 4,32 4,47 4,62 5,08 5,10 5,15 5,55 6,52 krş/kwh Batı kıyılarında ve Antakya daki TM lerde yoğun rekabet 3,01-3,5 6% 2,31-3,01 4% 1,79-2,31 3% 3,5-4,11 8% 1,11-1,79 8% 4,11-4,52 10% 0,32-1,11 9% 4,52-5,08 3% 5,08-5,15 4% 5,15-6,52 4% 6,52 1% 0,01-0,32 40%

8 TEİAŞ rüzgâr santralleri şebeke bağlantı yarışmaları en yüksek teklifler Paket No En yuksek teklif - krş/kwh Kapasite MW TM/Hat 1 1,79 50 YG Jeo-Alasehir EİH 2 1,11 72 YG Kalecik TM 3 2,82 9 OG Ayvalık TM 4 3, YG Çan Havza 1 TM 5 5,10 60 YG Karabiga TM 6 3,52 10 OG Alaçatı TM 7 3,54 20 OG Morsan TM 8 4, YG Çan Havza TM 9 4,22 10 OG Urla TM 10 3,75 30 YG M kemalpaşa TM 11 5, YG Çan Havza-2 TM Gezende-Anamur 12 5,15 50 YG EİH 13 6, YG Antakya 3 TM 13 paketteki Teklifler: En düşük : 0,01 krş/kwh En yüksek : 6,52 krs/kwh

9 EPDK daki rüzgâr projelerinin durumu ,78 MW ,05 MW ,8 MW Adet 77,2 MW 260 adet 77 Adet 161 Adet 0 Başvuru İnc& Değ Uygun Bulma Lisans Kaynak: EPDK

10 Türkiye YEK-e mevzuatı Enerji politikasının temel unsuru: Enerjide ithalat bağımlılığının azaltılması, arz güvenliğinin sağlanması amacıyla YEK kullanımının artırılması 5346 Sayılı YEK Kanunu 5627 Sayılı EV Kanunu 5784 sayılı kanun 6094 sayılı Kanun İkincil Mevzuat Elektrik Piyasası Kanunu (4628 Sayılı Kanun) (5784 Sayılı Kanun dahil) İkincil Mevzuat Çevre, Orman, Kamulaştırma, İmar ve Tesis vb. ile ilgili diğer kanun, ve ikincil mevzuat

11 4628- Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği-yek destekler 4628 sayılı Kanunla sağlanan destekler: Lisans bedelleri muafiyeti : Lisans başvuru bedelinde % 99 indirim, Yıllık lisan bedelinde ilk 8 yıl muafiyet, Bağlantı ve sistem kullanımı: YEK tesislerine sisteme bağlantıda öncelik, Yük alma ve yük atma ve dengeleme birimi olma yükümlülüğü muafiyeti YEK-e üreticilerine lisanslarında öngörülen ortalama yıllık üretim miktarları ile ürettiği miktar arasındaki farkı geçmemek kaydıyla özel sektör toptan satış şirketlerinden enerji alabilme olanağı 500 kw YEK için lisans alma ve şirket kurma muafiyeti Lisanssız üretim yapan YEK tesislerinin mekanik ve elektronik aksamının yerli üretim olması halinde sisteme verilecek ihtiyaç fazlası enerjiye 5 yıl süre ile 2 sayılı cetvele göre ilave fiyat uygulaması

12 YEK Kanunu rüzgâr-e destekler Fiyat Desteği tarihinine kadar İşletmeye giren RES santralları için işletmeye girdikten sonra maksimum 10 yıl (US$cents$ /kwh) Yerli Üretim tarihine kadar YEK-e tesisle rinde kullanılan meka nik ve/veya elektro mekanik aksamın yerli üretim bölümüne (US$cents$ /kwh) YEK belgesi ve Destekleme sistemine kaydolma zorunluluğu - RES-e :7,3 cents ABD$/kWh Enerjinin sisteme verildiği tarihteki TCMB döviz alış kuru üzerinden TL ödeme Destekleme Mekanizmasına bir sonraki takvim yılı dahil olmak için her yıl 31 Ekim tarihine kadar başvuru zorunluluğu Yıl içinde destek mekanizması dışına çıkamama Serbest piyasada satış olanağı var ancak hesaplamalar dahil edilmiyor RES aksamının yerli üretim olması halinde üretilen elektrik enerjisi için 5 yıl süre ile 2 sayılı cetvele göre ilave fiyat uygulaması: Kanat : 0,8 Gen ve Güç Elektroniği : 1,0 Kule : 0,6 Rotor ve Nasel deki : 1,3 makanik aksamın tamamı

13 YEK Kanunu rüzgâr-e teşvikli tarifeler cents ABD $ ,3 1 0,6 0,8 1,3 rotor ve nasel aksam-yerli gen ve guc elek-yerli kanat yerli 2 kule yerli 0 ruzgar tarife yapısı 1 teşvikli tarife

14 YEK Kanunu rüzgâr-e destekler Alım Zorunluluğu/ Ödeme Yükümlülüğü Oranı Arazi Kullanım Desteği-1 Kanunun yayımı tarihi itibariyle işletmede olanlar dâhil, 31/12/2015 tarihine kadar işletmeye girecek olan RES ler Arazi Kullanım Desteği-2 Tüketicilere elektrik satışı yapan Tedarikçiler Hesaplanan oranda ( Her bir tedarikçinin sattığı elektrik enerjisi miktarının tedarikçilerin tamamının sattığı toplam miktara bölünmesi ile) PMUM her bir fatura dönemi için YEK toplam bedelini ve her bir tedarikçinin ödeme yükümlüğü oranını belirler Üretim tesislerinden, ulaşım yollarından ve lisanslarında belirtilen sisteme bağlantı noktasına kadarki TEİAŞ ve dağıtım şirketlerine devredilecek olanlar da dâhil enerji nakil hatlarından yatırım ve işletme dönemlerinin ilk 10 yılında izin, kira, irtifak hakkı ve kullanma izni bedellerine % 85 indirim Milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı ile tabiatı koruma alanla-rında, muhafaza ormanlarında, yaban hayatı geliştirme sahalarında, özel çevre koruma bölgelerinde ilgili Bakanlık, doğal sit alanlarında ise ilgili koruma bölge kurulunun olumlu görüşü sayılı Mera Kanunu kapsamındaki arazilerin tahsis amacının değiştirilerek Hazine adına tescil. Maliye Bakanlığı tarafından bedeli karşılığında kiralama veya irtifak hakkı tesisi

15 Üretilen enerji için ticaret olanakları Bir rüzgâr santralinde üretilen elektrik enerjisi; YEKDEM kapsamında PMUM a İkili anlaşma ile tedarik şirketleri, TETAŞ ya da serbest tüketicilere, Gün öncesi planlama/piyasa kapsamında PMUM a satılabilir. YEKDEM ve Piyasaya satışta gün öncesinden üretimler tahmin edilerek bildirilir YEKDEM katılımcısı ay sonunda okunan sayaç değerlerini Piyasa Yönetim Sistemi üzerinden PMUM a bildirir. Bu bedel üzerinden fatura keser ve ödemesini 7.3 cents ABD$ üzerinden alır. YEKDEM kapsamında eksik/fazla üretim için ceza uygulaması yok. Piyasaya satışta ise gerçekleşen eksik/fazla üretim için ceza uygulaması var. - Eksik üretim için dengeleme güç piyasasında gerçekleşen en yüksek fiyattan dengesizlik maliyetini öder, - Fazla üretim için ise fazla üretimin bedelini dengeleme güç piyasasında gerçekleşen en düşük fiyattan alır.

16 Üretilen enerji için ticaret olanakları arasında teşvik sisteminden yararlanan rüzgâr üreticisi yok. Temel neden destekleme mekanizmasının üst limitine göre daha cazip düzeyde seyreden piyasa fiyatları YEK kanununda yapılan son değişiklikler sonrasında ( ) YEKDEM katılımda artış bekleniyor: 2011 yılı içinde YEKDEM mekanizmasına dahil olmak için EPDK tarafından ilan edilen ön-yek listesinde toplam gücü MW olan 9 rüzgâr santralı var 2012 yılı için başvurular ekim sonunda EPDK ya yapıldı. YEKDEM mekanizmasından yararlanacakların listesi ise EPDK tarafından 30 Kasım 2011 tarihine kadar yayınlanacak

17 Sorunlar ve değerlendirme-1 Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun un kaynak türüne göre, farklı teşvikli tarife uygulaması ve yerli ürün kullanılması durumunda ek fiyat vermesi yenilik getiren ve umut vadeden yönü Ancak sonrası için teşvik sistemi fiyat, miktar ve süresinin Bakanlar Kurulu kararına bırakılması belirsizlik yaratmakta. Uzun vadeli olarak planlama yapılmalı Yerli üretime verilecek desteklerle ilgili yönetmelikte süreç açık ve anlaşılır bir şekilde tanımlanmalı, verilen görev, yetki ve sorumluluklar net olarak belirtilmeli Yerli üretimin özendirilmesi açısından aksamın tamamının yurt içi katma değerle üretilmiş olması yerine belirlenecek süre (örneğin 2-3 yıl) için kademeli geçiş uygulanmalı

18 Sorunlar ve değerlendirme-2 RES lerin yurt içinde gerçekleşen imalatına ödenecek yerli katkı konusunda öngörülen beş yıllık süre oldukça kısa. Sanayinin gelişmesi ve belli bir olgunluğa ulaşabilmesi için yerli üretime yönelik desteğin hem bileşen üretimi hem de özgün tasarım yerli türbin gelişimi için yerli katkı desteği uzun vadeli olarak planlanmalı Yerli üretime sağlanan destek önemli bir gelişme ancak bu destek doğrudan rüzgar bileşenlerinin üreticilerine de verilecek şekilde düzenlenmeli (KDV veya gelir vergisi indirimleri, A&G destekleri.vb Türbin bileşenleri ara malzemelerinin yerli üretiminin türbin üreticilerinin istediği kalitede üretimi konusunda çalışmalar yapılmalıdır. Uluslar arası test ve sertifikasyon programlarına katılım için destek sağlanmalı

19 Sorunlar ve değerlendirme-3 RES projelerinde ölçüm zorunluluğu ile ilgili tebliğ bir an önce çıkarılmalı 2013 yılı sonrası lisanslamada izlenecek yöntemler bir an önce belirlenmeli Lisans almadan işletmeye almaya kadar açık ve anlaşılır kılavuzlar oluşturulmalı Kurumlar arası koordinasyon eksikliği giderilmeli, bürokratik engeller sadeleştirilmeli Projelerde halkın kabulü, diyalog ve danışma önemsenmeli Şebeke bağlantısı ile ilgili mevcut sınırlamalar (kısa devre gücünün % 5 i) kaldırılmalı veya sınır yükseltilmeli

20 Sorunlar ve değerlendirme-4 Yeni hat, şebeke güçlendirme ve RES TM yapımı hızlandırılmalı, mevcut sorunlar çözülmeli DUY sisteminde saatlik üretim tahminlerinin üretilen enerjinin sisteme teslim edilme anına yakın bir zamanda yapılması sağlanmalı Uzun dönem sağlıklı rüzgâr ölçümleri veri tabanı oluşturulmalı Yerli üretim yapacak fabrikalar kim tarafından ve nasıl tescil edileceği ve denetimin kimin tarafından yapılacağı açık değildir Lisans kapsamındaki inceleme ve denetiminin yetkilendirilecek denetim şirketlerinden hizmet satın alınarak yaptırılabilmesi sektörde önemli bir denetimsizlik sorunu yaşanmasına neden olacaktır. Bunu önleyecek objektif kriter ve prosedürler oluşturulmalı

21 İlgi ve sabrınız için Teşekkürler!