HEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ

Transkript

1 HEMODİALİZ HASTALARINA VERİLEN DİYET VE SIVI EĞİTİMİNİN BAZI PARAMETRELERE ETKİSİ SELDA ARSLAN 1,FİGEN BEKAR TUNÇALP 2 1 Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü; 2 Selçuk Üniversitesi Selçuk Tıp Fakültesi Hastanesi, Diyaliz Ünitesi

2 Giriş: Hemodiyalize giren hastalarda yaşam kalitesini artırmak, mortalite ve komplikasyonları azaltmak için tekrarlanan eğitimlerin etkinliğinin değerlendirilmesi önemlidir.

3 Amaç: Çalışma, hemodiyaliz hastalarının diyet ve sıvı kısıtlamasına uyumlarını sağlamak amacı ile verilen eğitimin hastaların kilo, kan basıncı, sıvı durumları ve laboratuar sonuçlarına etkisini değerlendirmek amacı ile yapılmıştır.

4 Yöntem: Diyalize giren hastalara 8 hafta boyunca haftada iki eğitim olacak şekilde araştırmacı hemşire tarafından diyet ve sıvı kısıtlamasına yönelik eğitim verilmiş, eğitim sonunda parametreler değerlendirilmiştir. Araştırmanın evrenini Selçuk Tıp Fakültesi Diyaliz ünitesinde Haziran-Aralık 2014 tarihleri arasında, çalışmaya katılmayı kabul eden 42 hasta ile öntest son test desende yarı deneysel olarak yapılmıştır..

5 Yöntem: Çalışmaya dahil edilme ölçütleri; Çalışmaya katılmaya gönüllü olması 18 yaş ve üstü En az 1 yıl süre ile diyaliz tedavisi alması İletişimi engelleyecek psikiyatrik bozukluğu olmaması Ekstremite amputasyonu, hemiplejik, paraplejik olmaması (Bioimpedans nedeni ile) dikkate alınmıştır.

6 Hastaların kan basınçları, boy, kilo ve bioempedans ölçümleri araştırmacı hemşire tarafından ölçülmüştür. Yöntem:

7 Verilerin Değerlendirilmesi: Verilerin değerlendirilmesinde ortalama, standart sapma, frekans, sayı, yüzde, paired t test kullanılmıştır.

8 Etik Konular: Araştırma Etik Komite tarafından onaylanmış ve araştırmanın yapılacağı kurumlardan izin alınmıştır. Diyalize giren hastalara bilgi verilmiş, çalışmanın amacı, yöntemi açıklanmış ve izinleri alınmıştır. Bioempedans sonuçlarının yorumlanmasında klinik hekimlerinden yardım alınmıştır.

9 Bulgular: Sosyodemografik Özellikler Sayı (%) Yaş Grubu Ortalaması (x±sd) 57,52±12,47 Cinsiyet Kadın Erkek Eğitim Düzeyi Okur yazar Değil Okur yazar Ilkokul Ortaokul Lise+Üniversite Medeni Durum Evli Bekar/dul Çalışma durumu Ev hanımı Çalışan Emekli ,5 40,5 16,7 7,1 47,6 4,8 23,8 83,3 16,7 45,2 33,4 21,4

10 Tablo 2. Hastaların hastalığa ilişkin özellikleri Hastalığa ilişkin bilgiler Sayı (%) Kronik hastalık Durumu Hayır Hipertansiyon Diyabet Diyabet+hipertansiyon ,0 19,0 14,3 16,7 Hemodiyaliz Tedavisine Başlama Zamanı 0-3 yıl 4-6 yıl 7-9 yıl yıl ve üstü İki diyaliz seansı arasında alması gerekli sıvı miktarını bilme durumu Evet Hayır İki diyaliz arasında sıvı alma miktarı ve üzeri Sıvı miktarının tansiyona etkisini bilme durumu Evet Hayır Bilmiyorum İdrar yapabilme durumu Evet Hayır ,1 16,7 21,4 23,8 59,5 40,5 31,0 45,2 23,8 40,5 38,1 21,4 47,6 52,4

11 Tablo 3. Hastaların eğitim öncesi ve sonrası kan basıncı ve kan değerleri Diyalize giriş ortalama sistolik kan basıncı (mmhg) Diyalize giriş ortalama diastolik kan basıncı (mmhg) Eğitim Öncesi Eğitim Sonrası Test 123,88±18,84 116,76±18,28 t: 2,623 p:0,012 74,17±12,19 70,26±11,43 t: 2,608 p:0,013 Diyalize giriş kilosu (kg) 72,20±12,99 71,38±13,08 t:3,904 p:0,000 Hemoglobin değeri (g/dl) 11,57±1,31 11,86±1,24 t:-1,434 p:0,154 Hemotokrit değeri (%) 36,06±4,40 36,45±4,19 t:-0,554 p:0,583 Sodyum giriş değeri (meq/l) 137,94±2,67 135,90±2,99 t:4,399 p:0,000 Sodyum çıkış değeri (meq/l) 139,10±0,99 137,30±1,49 t:4,630 p:0,001 Potasyum giriş değeri (meq/l) 5,61±0,82 5,04±0,79 t:4,110 p:0,000 Potasyum çıkış değeri (meq/l) 3,73±0,41 3,34±0,35 t:5,968 p:0,000 Üre giriş değeri 117,66±27,79 119,40±32,34 t:-,331 p:0,742 Üre çıkış değeri 32,11±10,55 32,76±19,17 t:-,234 p:0,816 Kreatinin giriş değeri (mg/dl) 8,32±2,69 8,50±2,92 t:-,517 p:0,608 Kreatinin çıkış değeri (mg/dl) 2,88±1,37 2,63±1,14 t:1,533 p:0,133 Kalsiyum giriş değeri (mg/dl) 8,60±1,00 8,81±0,72 t:-1,45 p:0,153 Kalsiyum çıkış değeri (mg/dl) 8,88±0,58 8,96±0,65 t:-,530 p:0,612 Fosfor değeri (mg/dl) 5,90±1,67 5,31±1,25 t:1,926 p:0,061 Albumin değeri (g/dl) 3,92±0,38 3,91±0,33 t:0,213 p:0,379

12 Sonuç: Hastalara verilen eğitim sonucunda; eğitim öncesi ve sonrası; kan basıncı değerlerinde (sistolik p:0,012, diastolik p:0,013) diyalize giriş kilosunda (p:0,000) sodyum ve potasyum giriş-çıkış değerlerinde ECW değerinde anlamlı farklılık bulunmuştur.

13 Bu sonuçlar doğrultusunda; Hemodiyaliz tedavisi alan bireylerde başarılı öz-yönetim ve diyete uyumu kolaylaştırmak için hemşirelerin hastalara diyet eğitimi mutlaka düzenli olarak vermesi, sürekli değişken olabilen bu parametrelerin takip edilmesi önerilebilir.

14 Teşekkürler.