HEMATÜRĠ. Dr.Melih SUNAY. Ankara Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi 1.Üroloji Kliniği

Transkript

1 HEMATÜRĠ Dr.Melih SUNAY Ankara Eğitim ve AraĢtırma Hastanesi 1.Üroloji Kliniği

2 SUNUM PLANI SUNUM PLANI Hematüri Tanımı Makroskopik Hematüri Mikroskopik Hematüri Hematürinin Tanınması Hematüri Etiyolojisi Anamnez ve Fizik Muayene ÇalıĢma Soruları

3 HEMATÜRĠ Ġdrarla normalden fazla sayıda eritrosit atılması

4 HEMATÜRĠ 1. MAKROSKOPĠK 2. MĠKROSKOPĠK 3. PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN 4. SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠK

5 MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ Normal taze idrar berrak ve açık sarıdır. Ġdrar rengi değiģmesi için 500 ml idrara 0,2ml kan karıģması yeterlidir. Toplayıcı sistemden kaynaklanıyorsa idrar rengi kırmızıdır.

6 MAKROSKOPĠK HEMATÜRĠ Böbrekten veya mesanede uzun süre beklemiģse renk koyulaģır. Hematürik taze idrar bulanıktır.fazla bekleyen idrarda eritrositler hemolize uğrar bulanıklık kaybolur, renk berraklaģır. Hematürik idrar santrifuj edilince eritrositler dibe çöker ve renk açılır.

7 MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ Normal eriģkinler idrarla günde yaklaģık olarak eritrosit atarlar. Ġdrarla eritrosit atılımı bu miktarın üzerine çıktığında santrifüje edilmiģ taze idrar sedimentinde saptanır ve hematüriden söz edilir. Bu tanımlama kalitatif ve kantitatif olarak yapılmaktadır.

8 MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ Kalitatif olarak ıģık mikroskopunda büyük büyütme ile elde edilen her bir alanda 3 den daha fazla veya 1 mm 3 idrarda 100 den fazla eritrosit görülmesi durumuna HEMATÜRĠ adı verilmektedir.

9 MĠKROSKOPĠK HEMATÜRĠ Kantitatif olarak Addise sayacı ile yapılan değerlendirilmelerde idrarda günlük 1,2 milyon eritrositten fazla eritrosit bulunması HEMATÜRĠ olarak adlandırılmaktadır.

10 PERSĠSTAN-ĠNTERMĠTTAN HEMATÜRĠ Hematürinin incelenen tüm örneklerde saptanması durumunda persistan, yalnızca bazı örneklerde bulunması halinde ise intermittan hematüriden söz edilir.

11 SEMPTOMATĠK-ASEMPTOMATĠK HEMATÜRĠ Mikroskopik olan ağrısız hematüri Glomerulonefritler Tümörler Ġntersitisyel nefrit Tüberküloz Kanama diyatezi Mikroskopik olan ağrılı hematüri TaĢ Ġnfeksiyon Renal Ġnfaktüs Mesane olayları(sistit, prostatit, ülser)

12 Her Kırmızı Ġdrar Hematüri mi?

13 Pseudohematüri o Hemoglobinüri o Miyoglobinüri o Ġlaçlar (Fenofitalein,laksatifler,piridyum,fenotiazinler,rifampin, fenitoin, vs.) o Porfiriya o Bilirübinüri o Red diaper sendromu o Yiyecekler (Bakla, Böğürtlen)

14 ĠDRAR ANALĠZĠ DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ MĠKROSKOPĠK ANALĠZ

15 DĠPSTĠCK YÖNTEMĠ Dipstick testi santrifuj edilmeden yapılmalıdır. Ortotolidin emdirilmiģ kağıt Ģeritlerin (hematix v.b)idrarda serbest hemoglobin varlığında renk değiģtirmesi esasına dayanır. Bu nedenle myoglobinüri ve hemoglobinüri varlığında da pozitif sonuçlar verir. Ancak dipstick testinin negatif olması hematüriyi büyük oranda ekarte ettirir. Dipstick testi mikroskopik incelemede her büyük büyütmede alanında 1-2 eritrositin bulunduğu durumlarda bile pozitif olabilir. Bu nedenle sensitivitesi %100,spesifitesi% 62 dir. Dipstick testi ile +4 kan saptanmıģsa acil idrar mikroskopisi incelenmesi yapılmalıdır.

16 MĠKROSKOPĠK ANALĠZ Silendirlerin parçalanmasını önlemek için 10 ml santrifuje (2-5 dk boyunca devir/dk )edilmelidir. Serum santrifüjü sonrası süpernatand hala kırmızı ise bu hemoglobinüridir,değilse myoglobilindir

17 MĠKROSKOPĠK ANALĠZ MĠKROSKOPĠK ANALĠZ Mikroskobik analiz hematüriyi kesin olarak hemoglobinüri ve myoglobilinüriden ayırır

18 ÜÇ TÜP TESTĠ Makroskopik hematürisi olan hastalar üç ayrı kaba ml idrar yaparlar. BaĢlangıçta: Üretral,prostatik Terminal: Mesane boynu (trigon) Bütün örneklerde: Renal,üreter,diffüz mesane

19 YanlıĢ Pozitiflik Ġdrarın alınma Ģekli (temizlik, menstrüasyon, genital veya rektal kanama) Ġdrarın bekletilmesi Kimyasal analize mikroskobi eklenmemesi Uygun temizlik sonrası sabah aç karnına alınan idrarla analiz yapılması gereklidir

20 Ġdrar analizinde mikroskobik hematüri izlenen ve semptomları olmayan çocuk ve 35 yaģ altı eriģkin olgularda ileri incelemeler öncesinde hematürinin yeni TĠT ile teyit edilmesi gereklidir

21

22 ETĠYOLOJĠ Hematüri Nedenleri Renal hastalıklar Üriner sistem lezyonları Sistemik hastalıklar Diğer

23 RENAL HASTALIKLAR Glomerüler Akut Postenfeksiyöz Glomerülonefrit IgA Nefropatisi (Berger hastalığı) Herediter Nefrit (Alport sendromu) Benign Rekürren veya Persistan Hematüri (Ġnce Membran Hastalığı) 1. Sporadik 2. Ailesel Membranoproliferatif Glomerülonefrit Kresentik Glomerülonefrit Henoch-Shönlein Purpurasına bağlı nefrit Fokal Glomerülosklerozis Hemolitik-Üremik Sendrom

24 RENAL HASTALIKLAR Renal hastalıklar Non-glomerüler Enfeksiyon (Pyelonefrit) Ġnterstisyel Nefrit Metabolik (Ürik Asit, Nefrokalsinozis) Renal Malformasyon Malignite (Wilm s, Akut Lösemi) Idiopatik Hiperkalsiüri Travma

25 ÜRĠNER SĠSTEM Enfeksiyon Ürolithiazis Obstrüksiyon (Üretero-pelvik darlık ) Travma Ġlaçlar ( Siklofosfamid ) Malignite

26 SĠSTEMĠK HASTALIKLAR Hematolojik Aplastik anemi Orak hücreli anemi Hemofili ITP Allerjik purpura Konnektif doku SLE PAN

27 SĠSTEMĠK HASTALIKLAR Kardiyovasküler Hipertansif nefropati Kronik kalp yetmezliği Renal arter sklerozu Endokrin ve met. Gut hastalığı Diabetes mellitus

28 DĠĞER Egzersiz AteĢ Dehidratasyon Kontaminasyon

29 HEMATÜRĠ %65 RENAL PARANKĠM DIġI %35 RENAL PARANKĠM % ÜRĠNER SĠSTEM ENFEKSĠYONLARI % 20 ÜRĠNER SĠSTEM TAġ HASTALIĞI %15-20 ÜRĠNER SĠSTEM MALĠGNĠTELERĠ

30 PROBLEM Hematüri Nefrolojik mi? Ürolojik mi?

31 ÇÖZÜM AYIRICI TANIDA HER ZAMAN DĠKKAT EDĠLECEK ĠKĠ NOKTA 1.Anamnez ve fizik muayene 2.TĠT

32 NEFROLOJĠK

33 ANAMNEZ Hematürik olguda KB yüksek,periferik ödem..? Hematüri yanında artrit,döküntü..? Hematüri öncesi ishal..? Hematüri öncesi ÜSYE..? Tropikal bölgeye seyahat? Glomerüler patolojiler HSP,SLE,VASKÜLĠT HÜS PoststreptokoksikGN, IgA nefropatisi S.haematobium

34 ĠDRAR ANALĠZĠ ET ÇALKANTI SUYU RENK DĠSMORFĠK ERĠTROSĠT, PROTEĠNÜRĠNĠN EġLĠK ETMESĠ PIHTININ OLMAMASI

35 ÜROLOJĠK

36 ANAMNEZ Hematüri yanında disüri,pollaküri? ĠĢemeye baģlamada zorluk,idrar kalibrasyon ve projeksiyonda azalma,dribbling? Kolik Ģeklinde kasıklara vuran yan ağrısı? ÜSE Mesane çıkım obstrüksiyonu (BPH, TAġ,TÜMÖR) Üst sistem obstrüksiyonu (TAġ, PIHTI)

37 ĠDRAR ANALĠZĠ Pembe veya parlak kırmızı renkli idrar Normal Ģekilli eritrositlerin görülmesi Hematüriye proteinürinin eģlik etmemesi Pıhtının eģlik etmesi Ġdrar sedimentinde kristal görülmesi

38 PIHTI ġeklġ Sicim ġeklinde :Üst sistem kaynaklı GeliĢi Güzel :Alt sistem kaynaklı

39 SONUÇ ve ÖNERĠLER Yapılan tüm tetkiklere rağmen olguların %10 da her hangi bir patoloji saptanamamaktadır. 35 yaģ altında ve her hangi bir risk faktörü olmayan olgularda yıllık TĠT ve BFT kontrolü

40 SONUÇ ve ÖNERĠLER 35 yaģ üzeri ve belirli risk faktörü (aile öyküsü,erkek,sigara kullanımı,kimyasal maruziyet,gros hematüri öyküsü) olan olgularda 6 ayda bir TĠT,BFT ve sitoloji kontrolü 35 yaģ üzeri belirgin risk faktörleri taģımayan ve mikroskobik hematürisi olan olgularda yıllık TĠT ve BFT ile kontrolü

41 Ekzersiz 1 Hematüri yanında ürinasyon sıklığında artma ve ürinasyonun yangılı olması(disüri) sıklıkla...?

42 Üriner sistem enfeksiyonu

43 Ekzersiz 2 Ġdrar yapmaya baģlamada zorluk olması, idrar akımının yetersiz ve zayıf olması, idrarın damla damla gelmesi...?

44 Mesane çıkım obstrüksiyonu taģ tümör büyümüģ prostat

45 Ekzersiz 3 Lomber bölge ağrısı var ve bu ağrı kasıklara ve uyluğa doğru yayılıyorsa...?

46 Üreteral taģ (en sıklıkla) Üreter içerisinde pıhtı Papiller nekroz

47 Ekzersiz 4 Bilateral lomber bölgede sınırlı,bazen karın sağ ve sol üst ve orta kadranda da hissedilen ağrı+hematüri...?

48 Akut glomerülonefrit Renal infarktüs Renal ven trombozu

49 Ekzersiz 5 Hematüri yanında artralji,artrit,ciltte döküntü...?

50 HSP SLE Sistemik vaskülitler

51 Ekzersiz 6 Hematüri öncesinde kanlı ishal ile seyreden bir hastalığın geçirildiğinin öğrenilmesi...?

52 Hemolitik Üremik Sendrom

53 Ekzersiz 7 Makroskopik hematürinin ortaya çıkmasından yaklaģık 2 hafta önce boğaz ağrısı,akut üst solunum yolu enfeksiyonu veya cilt enfeksiyonunun geçirilmiģ olduğunun öğrenilmesi...?

54 Poststreptokoksik GN

55 Ekzersiz 8 Hematürisi olan bir olguda iģitme kaybının olması, ailede hematüri, böbrek yetmezliği, sağırlık bulunması...?

56 Alport sendromu

57 Ekzersiz 9 Hematürinin özellikle hastanın sağ veya sol yanının belirli bir travmaya maruz kalmasından sonra ortaya çıkması...?

58 Doğumsal vasküler anomaliler

59 Ekzersiz 10 Tropikal bölgeye seyahat sonrası hematüri geliģmesi...?

60 Shistosoma haematobium enfeksiyonu

61 Ekzersiz 11 Hafif bir üst solunum yolu enfeksiyonu ile makroskopik hematüri atağının geliģmesi...?

62 IgA nefropatisi

63 Ekzersiz 12 Kahverengi veya kola renginde bir hematürik idrar orijin olarak...?

64 Böbreklere ait nedenler

65 Ekzersiz 13 Pembe veya kırmızı renkli bir idrar öncelikle...?

66 Böbrek dıģı nedenler

67 Ekzersiz 14 Hematürik bir olguda kan basıncının yüksek ve periferik ödem bulunması...?

68 Glomerüler patoloji

69 Ekzersiz 15 Hematüri yanında ciltte döküntülerin veya ĢiĢ inflamasyon gösteren bir eklemin varlığı

70 HSP SLE Sistemik vaskülit

71 Ekzersiz 16 Ġlk hematüri (ağırlıklı olarak ilk kadehte kan)...?

72 Üretra patolojiler

73 Ekzersiz 17 Son hematüri(çoğunlukla 3.kadehte kan)...?

74 Mesane ait patolojiler(taģ,tümör,tbc,iltihap)

75 Ekzersiz 18 Tam hematüri(her 3 kadehte hematüri)...?

76 Böbrek veya üreter kaynaklı

77