İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15

Transkript

1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15 Bilimin Anlamı ve Özellikleri...17 Psikoloji...18 Gelişim Psikolojisi...25 Öğrenme Psikolojisi...26 Psikolojide Araştırma Yöntemleri...26 Gelişim Psikolojisi ve İlgili Kavramlar...29 Gelişimle İlgili Temel Kavramlar...30 Gelişim Alanları...32 Gelişim Dönemleri...33 Gelişim Görevleri...34 Gelişimin Temel İlkeleri...36 Gelişim Etkileyen Faktörler...37 Temel Kavramlar...42 Değerlendirme Soruları...43 Yararlanılan Kaynaklar...46 ÜNİTE: 2. FİZİKSEL GELİŞİM...47 Fiziksel Gelişim...49 Doğum Öncesi ve Sonrası Bedensel ve Devinsel Gelişimi Etkileyen Faktörler...50 Doğum Öncesi Dönemde Bedensel Gelişim...52 Doğum Sonrası 0-2 Yaşlarda Bedensel ve Devinsel Gelişim...55 Okul Öncesi Dönemde ( 3-6 Yaşlar) Bedensel ve Devinsel Gelişim.58 Okul Öncesi Dönemde Öğretmenlere Öneriler...59 İlköğretim Döneminde (6-12 Yaşlar) Bedensel ve Devinsel Gelişim 60 İlköğretim Döneminde Öğretmenlere Öneriler...62 Ergenlik Döneminde (12-18 Yaşlar) Bedensel ve Devinsel Gelişim...62 Ergenlik Döneminde Öğretmenlere Öneriler...65 Temel Kavramlar...66 Değerlendirme Soruları...67 Yararlanılan Kaynaklar...68 ÜNİTE: 3. BİLİŞSEL GELİŞİM...71 Bilişsel Gelişim...73

2 Jean Piaget...74 Temel Kavramlar...74 Bilişsel Gelişimi Etkileyen Faktörler...78 Bilişsel Gelişim Dönemleri...78 Duyusal-Motor Dönem...79 İşlem Öncesi Dönem...84 Somut İşlemler Dönemi...90 Soyut İşlemler Dönemi...94 Bilişsel Gelişimin Eğitim Açısından Önemi Öğretmenlere Bilişsel Gelişimle İlgili Öneriler Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 4. DİL GELİŞİMİ Dil Gelişimi Dilin Temel Bileşenleri ve Kuralları Dil Gelişimi Kuramları Davranışçı Kuram Sosyal Öğrenme Kuramı Bilişsel Kuram Biyolojik (Psiko-Linguistik) Kuram Dil Gelişiminin Dönemleri Piaget ve Çocuk Dili Vygotsky nin Dil Gelişim Kuramı Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler Dil Gelişiminde Uyulması Gereken Temel Esaslar Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 5. DUYGUSAL GELİŞİM Duygusal Gelişim Duygusal Çıktı Duygusal Geribildirim Duygusal Gelişim Duygusal Güçsüzlük Duygusal İstismar Ruhsal ya da Duygusal Sorunlu Bireylerin Özellikleri Duygusal Durum Gelişim Dönemlerine Göre Duygusal Gelişim II

3 Duygusal Gelişim İçin Neler Yapılmalıdır? İstenilmeyen Duygularla Başa Çıkmak Duyguların Gelişimi ve Eğitimsel Boyutu Öneriler Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 6. SOSYAL GELİŞİM Sosyal Gelişim Sosyal Gelişimi Etkileyen Faktörler Sosyal Gelişim Dönemleri Bebeklik Döneminde Sosyal Gelişim (0 2 yaş) İlk Çocukluk Döneminde Sosyal Gelişim ( 3 5 yaş) Son Çocukluk Döneminde Sosyal Gelişim ( 6 12 yaş) Ergenlik Döneminde Sosyal Gelişim ( yaş) Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 7. KİŞİLİK GELİŞİMİ Kişilik Gelişimi Kişilik ve Kişilikle İlgili Kavramlar Psikoanalitik Teori Psikoseksüel Gelişim Yeni Psikanalisler 194 Rank ve Ayrılma Anksiyetesi Karen Horney ve Düşmanlık Duygusu Harry Stack Sullivan ve Kişiler Arası İlişkiler Psikolojisi Erich Fromm ve Yalnızlık Hissi Anna Freud ve Ego Analistleri Psikososyal Gelişim Kuramı Kişilik Gelişiminde İnsancıl Kuramlar Bir Öğrenme Süreci Olarak Kişilik Gelişimi Kişilik Gelişiminde Özellik-Faktör Yaklaşımı Öğretim Kademelerine Göre Kişilik Gelişimi İçin Okullarda Neler Yapılabilir Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar III

4 ÜNİTE: 8. AHLAKİ (MORAL) GELİŞİM Ahlaki (Moral) Gelişim Ahlak Gelişimi Kuramları Psikoanalitik Kuram Sosyal Öğrenme Kuramı Bilişsel Kuram Piaget'in Ahlak Gelişimi Kuramı Kohlberg'in Ahlaki Gelişim Kuramı Gilligan'ın Ahlaki Gelişime İlişkin Görüşleri Ahlaki Gelişimi Destekleme Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 9. ÖĞRENME İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE ÖĞRENMENİN BİYOLOJİK TEMELLERİ Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar ve Öğrenmenin Biyolojik Temelleri Eğitim Süreci Özellikleri Eğitim ve Öğretim İlişkisi Öğrenme ile İlişkilendirebileceğimiz Kavramlar Öğrenme İlkeleri Öğrenmenin Biyolojik Temelleri Nörofizyolojik Yaklaşımın Öğretim İlkeleri Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 10. DAVRANIŞÇI KURAMLAR DavranışçıYaklaşım Davranışçı Öğrenme Kuramları Klasik Koşullanma Klasik Koşullanmanın Eğitimde Kullanılması E.L. Thorndike ve Öğrenme İlkeleri Jhon B. Watson ve Davranışçılık E. W. Guthrie ve Öğrenme İlkeleri Edimsel Koşullanma Klasik Koşullanma ile Edimsel Koşullanmanın Karşılaştırılması Edimsel Koşullanmanın Sınıfta Uygulanması Temel Kavramlar IV

5 Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 11. GESTALT KURAMI Gestalt Kuramı Tarihçesi Felsefi Temelleri Gestalt Psikolojisinin Temel ilkeleri Gestalt Psikolojisinin Temel Kavramları Algı Algı Yasaları Algısal Yetilerimiz Kültür ve Algı Çevre Yaşantı Öğrenme Gestalt Kuramının Eğitim Açısından Önemi Gestalt Terapisi Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 12. HÜMANİST KURAM İnsancıl (Hümanist) Psikoloji Benlik Kavramı Kendini Gerçekleştirme İnsancıl Psikoloji ve Eğitim Etkili Öğrenmenin Temel İlkeleri Açık Sınıflar İnsancıl Psikolojide Öğretmen Öğrencinin Öğretime Katkısı Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 13. SOSYAL ÖĞRENME KURAMI 341 Sosyal Öğrenme Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı ile Davranışçı Kuram Arasındaki Farklılıklar Varoluşçu-İnsancıl Model ile Sosyal Öğrenme Kuramı Arasındaki Farklılıklar V

6 Bilişsel Etkileşim ve Bilişsel Model Alma Model Almanın Davranış Üzerindeki Etkileri Modelle Öğrenme Sürecinde Gözlemci Özellikleri Modelden Öğrenme Süreci (Gözlemle Öğrenme Süreci).353 Model Almanın Yolları Modellerin Etkileri Modelle Öğrenme Süreci ile Öz-yeterlik Arasındaki İlişki Modelle Öğrenme ve Öz-Düzenleme Sistemi Modelle Öğrenmenin Sınıfta Uygulanması Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 14. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI.367 Bilgiyi İşleme Kuramı Duyusal Bellek Kısa Süreli Bellek Uzun Süreli Bellek Bilişsel Süreçler Bellek Destekleyiciler Yürütücü Biliş Öğrenme Stratejileri Bilgiyi İşleme Kuramının Eğitim Açısından Önemi Öğretmenlere Bilgiyi İşleme Kuramıyla İlgili Öneriler Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar ÜNİTE: 15. ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler Öğrenmeyi Etkileyen Bireysel Faktörler Öz-yeterlilik Yükleme Kuramı Yükleme Eğitimi Bilişsel Stratejiler Tahmin Etme Soru Üretme Eklemleme (Elaboration) Özet Çıkarma İçeriğe Verilen Değer Amaç (Yönelimi )Odağı VI

7 Öğretmenin Motivasyonu Artırmada İşlevi Temel Kavramlar Değerlendirme Soruları Yararlanılan Kaynaklar VII

8 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1.1. Psikoloji Diğer Bilim Dalları Arasındaki İlişki Şekil 1.2 Beynin Yapısı...23 Şekil 1.3. DNA ve RNA...39 Şekil 2.2. Vücut Oranlarının Gelişimi...55 Şekil 9.1. Nöronun Yapısı ve Önemli Fonksiyonel Kısımları Şekil 9.2. Sinir Sistemi Şekil 9.3. Beynin Duyusal Alanları Şekil 9.4. Beynin İşlevsel Alan Haritası Şekil Pavlov un Klasik Koşullanma Deney Düzeneği Şekil Klasik Koşullanmanın Oluşumu Aşamaları Şekil 10.3 Thorndike ın Problem. 270 Şekil Skinner Kutusu Şekil Edimsel Öğrenme Grafiği Şekil Ödül ve Cezanın Davranışa Etkisi Şekil Pekiştirme tarifeleri Şekil Figür-Zemin İlişkisi Şekil Benzerlik (Similarity) Yasası Şekil Fiziksel Algı Yanılmaları Şekil Hareket Algısı Şekil Algıda Değişmezlik Şekil Wertheimer ın Paralel Kenar Problemi Şekil Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Şekil Kişisel, Çevresel ve Davranışsal Faktörler Arasındaki Etkileşim (Karşılıklı Belirleyicilik)..346 Şekil Araçlı ve Sosyal Öğrenmeye Göre Pekiştireçlerin Öğrenme Süreci Üzerine Etkisi Şekil Bilgiyi İşleme Modeli Şekil Önemli Bilginin Önemsizden Ayırt Edilmesi Şekil Kısa Süreli Bellekte Bilginin Yer Değiştirmesi Şekil Ket Vurma Şekil Yerleştirme Yöntemi VIII

9 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 2.1. Doğum Öncesi Gelişim Evreleri...54 Tablo 2.2. Bebeğin Refleksleri Tanımı ve İşlevleri...56 Tablo 2.3. Bebeklerde 0-24 Aylar Görülen Bedensel Gelişim Evreleri...57 Tablo Yaşlarında Devinsel Gelişim Özellikleri...59 Tablo 4.1. Dil Gelişimiyle İlgili Kuramların Karşılaştırılması Tablo 4.2. Yaşamın İlk Altı Yılındaki Dil Gelişiminde Görülen Özellikler ve Önerilen Aktiviteler Tablo 7.1. Freud un Zihin Teorisi Tablo 7.2. Ericson a Göre İnsan Yaşamının Sekiz Evresi Tablo 8.1. Kohlberg in Ahlaki Gelişim Evreleri Tablo10.1.Thorndike ın Problem Kutu Tablo10.2.Kaçınma Koşullanması Oluşum Şeması Tablo 10.3 Pekiştireç ve Pekiştirme Türleri Arasındaki İlişkiler.283 Tablo 12.1 Kendini Gerçekleştiren İnsanın Özellikleri Tablo Kendini Gerçekleştirmeye Yönlendiren Davranışlar Tablo Açık Sınıflar Ve Geleneksel Sınıfların Temel Farklılıkları Tablo Karşılıklı Belirleyicilik Sistemi Tablo Modelden Öğrenme Süreci Tablo Model Alma Sürecinden Kaynaklanan Etkiler Tablo Öz Düzenleyici Sistemin Yapıları Tablo Sosyal Öğrenme Kuramının Özeti Tablo Uzun Süreli Bellek Yapıları Tablo Bellek Depoları IX

10 X