BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Güz Dönemi (2. Dönem) Hizmet İçi Eğitim Programı

Transkript

1 BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ 2017 Güz Dönemi (2. Dönem) Hizmet İçi Eğitim Programı

2 RİSK YÖNETİMİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ VE İŞ EMNİYETİ Mustafa Demirkollu İsg Uzmanı

3 TÜRKİYE VE DÜNYADA İŞ KAZASI İSTATİSTİKLERİ Dünyada; her 3 dakikada bir iş kazası, her 4 saatte bir de ölümlü iş kazası meydana geliyor. Türkiye ölümlü iş kazalarında; El Salvador ve Cezayir in ardından dünya üçüncüsü, Avrupa da ise başı çekiyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre Türkiye'de her gün; o 172 iş kazası meydana geliyor, o 4 işçi ölüyor, o 6 işçi ise sürekli iş göremez hale geliyor. Türkiye de; 2016 yılında işçi hayatını kaybetti, Ölenlerin yaklaşık yarısı yaş aralığında

4 1 RİSK YÖNETİMİ 4

5 Risk Yönetimi Çalışma hayatında insan sağlığı ve çevre güvenliği ile ilgili risklerin değerlendirilmesi ve kontrol edilmesine yönelik politika ve tecrübelerin uygulanmasına Risk Yönetimi denir. Risk yönetimi bir organizasyonda stratejik ve operasyonel seviyede uygulanır.

6 Risk Yönetiminin Amacı Risk yönetim sisteminin temel amacı işyerlerindeki çalışma koşullarından kaynaklanan her türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını etkilemeyen seviyeye düşürmek, işletmenin zarar ve hasara uğramasına engel olmaktır Risk yönetim sisteminin amacı çalışanı ve işletmeyi korumaktır.

7 İş Sağlığı Ve Güvenliği Neden Yönetilmelidir? 4 Temel Neden ; 1. İnsani Sebepler, 2. Finansal Kayıpları Önlemek, 3. Yasalara Karşı Gelmemek, 4. İşyeri Prestijini Zedelememek.

8 Risk Yönetimine Katılanların Sorumlulukları YASALAR ÇIKARMAK DENETLEMEK TEKNİK ÇALIŞMALARIN ALT YAPISINI OLUŞTURMAK İŞ GÜVENLİĞİ KURAL VE TALİMATLARINA UYGUN ÇALIŞMA DÜZENİNİ KORUMAK TEKNİK VE GÜVENLİK KONULARINDA ÇALIŞMALAR YAPILMASINI SAĞLAMAK EMNİYETSİZ DURUMLARI GİDERMEK

9 Çalışanların Yükümlülükleri (1) Çalışanlar, İSG ile ilgili aldıkları eğitim doğrultusunda, kendilerinin ve diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. (2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır; a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.

10 Çalışanların Yükümlülükleri b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak. c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

11 2 KAVRAMLAR

12 Tehlike; İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, işyerini, çalışanı veya çevreyi etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.

13 Risk; Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile zarar verme şiddetinin bileşkesidir.

14 Tehlike Ve Risk Kavramları Bu durumda Köpek balığı; Tehlike midir? Risk midir? 14

15 Tehlike ve Risk Kavramları Bu durum için köpek balığı sadece bir TEHLİKEDİR. Suya girerseniz köpek balığı bir RİSK olur. RESİMDE BAŞKA TEHLİKE VAR MIDIR 15?

16 Tehlike Ve Risk Kavramları Diğer tehlikeler nelerdir? Hava Durumu Güneş Yağmur Rüzgar Deniz Ağaç Mevsim Korsanlar Gel-git Sağlık

17 İş Kazası; İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olaydır.

18 İş Kazası

19 Kazaların Temel Nedenleri (4m) 1-) İnsan (Man) 2-) Makine (Machine) 3-) Ortam-çevre (Media) 4-) Yönetim (Management)

20 Kaza Nedenleri DOĞRUDAN NEDENLER Güvensiz Hareketler Rahatsızlık Yaralanma Sakatlanma Güvensiz Durumlar Ölüm KATKIDA BULUNAN NEDENLER Güvenlik Yönetimi Performansı İşçinin Zihinsel Durumu İşçinin Fiziksel Durumu

21 İsg nin Hedefi Meslek hastalıkları %100 önlenebilir. İş kazalarının %98 i önlenebilir.

22 İş Kazalarının %50 si Kolaylıkla, %48 i İse Sistemli Bir Çalışmayla önlenebilir.

23 İs Kazalarının; %88 i Tehlikeli Hareketlerden, %10 u Tehlikeli Durumlardan, %2 si Kaçınılmaz Ve Sebebi Bilinmeyen Hareketlerden Kaynaklanmaktadır.

24 Kaza Nedenleri İnsanın Doğal Yapısı Dalgınlık Acelecilik EMNİYETSİZ DAVRANIŞLAR Pozisyon Ve Tavır Şakalaşma Aşırı Hız Dikkatsizlik İhmalkarlık Tehlikeli Çalışma Emniyet Tedbirlerine Uymama

25 Kaza Nedenleri EMNİYETSİZ DAVRANIŞLAR YAPISAL UYUMSUZLUK FİZİKSEL YETERSİZLİK EMNİYETSİZ DAVRANIŞLAR EĞİTİM NOKSANLIĞI YETERSİZ BİLGİ YETERSİZ TECRÜBE

26 Kaza Nedenleri Uygun olmayan koruyucular Koruyucusuz çalışma EMNİYETSİZ DURUMLAR Kusurlu alet, makine, teçhizat kullanma Emniyetsiz veya bakımsız yapılmış alet ve makineler Yetersiz ya da fazla aydınlatma Yetersiz havalandırma Emniyetsiz yöntem ve şartlar

27 3 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 27

28 Yeni İsg Yaklaşımının En Belirgin Özellikleri Çalışanların Katılımı B Risk Değerlendirmesi A İSG C Uzman Katkısı Sağlanması Koruma Önleme Anlayışı E D Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi

29 Risk Değerlendirme Ekibi

30 Risk Değerlendirme Ekibi İşveren veya işveren vekili (temsilcisi) 1 İş güvenliği uzmanı (A, B, C Sınıfı) İşyerindeki işçi temsilcileri İşyeri hekimi 5 İşyerindeki destek elemanları İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar İhtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlar

31 Risk Değerlendirmesi Beş Temel Adımdan Oluşur 1.ADIM TEHLİKELERİ TANI EVET Bu konuda elinizdeki kaynakları takip edin Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı? 5.ADIM İZLE VE TEKRAR ET HAYIR 2.ADIM RİSKLERİ DEĞERLENDİR 4.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİ UYGULA 3.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİ BELİRLE

32 1 Tehlikelerin Tanımlanması Çalışma ortamında bulunan; 1. Fiziksel, 2. Kimyasal, 3. Biyolojik, 4. Psikososyal, 5. Ergonomik..ve benzeri tehlikelerin, nitelik ve niceliklerini ve çalışanların bunlara maruziyet seviyelerini belirlemek amacıyla gerekli bütün kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmalar yapılır.

33 2 Risklerin Belirlenmesi Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden kaynaklanabilecek risklerin; Hangi sıklıkta oluşabileceği, Risklerden kimlerin, Nelerin, Ne şekilde, Hangi şiddette,. zarar görebileceği belirlenir.

34 3 Riskleri Analiz Etme Toplanan bilgi ve veriler ışığında belirlenen riskler; İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri, İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri, İşyerinin kısıtları (imkanları), Ulusal veya uluslararası standartlar,.esas alınarak seçilen yöntemlerden biri veya birkaçı bir arada kullanılarak analiz edilir.

35 RİSK ANALİZİ METODU SEÇİMİ

36 L- TİPİ (5x5) RİSK DEĞERLENDİRME MATRİSİ R = OLASILIK x ŞİDDET OLASILIK Çok Ciddi İş Saati-İlkyardım Ciddi İş Günü-İlkyardım ŞİDDET Orta Hafif Yara-Tedavi Hafif Ölüm-Ciddi Yar-MH Çok Hafif >1 Ölüm-SİG Çok Yüksek «Günde Bir) Yüksek «Haftada Bir» Orta «Ayda Bir» Küçük «3 Ayda Bir» Çok Küçük «Yılda Bir» Düşük Risk Orta Risk Yüksek Risk Acil Tedbir Gerektirmeyebilir Bu Risklere Olabildiğince Çabuk Müdahale Edilmeli Bu Risklerle İlgili Hemen Çalışma Yapılmalı

37 RİSK DEĞERLENDİRME ÖRNEĞİ-1 Faaliyet Acil yangın tatbikatlarının yapılmaması Tehlike Yangın Olasılık Şiddet Risk Skoru Risk Yangın sırasında çalışanların binayı boşaltamaması, olası yaralanma ve ölümler Öncelik Tatbikat için ön hazırlık yapılaması (alarm, yangın hortumları, sorumluların hazırlanması) 2. Çalışanların nasıl davranacakları konusunda eğitilmesi 3. Tatbikatın yapılması 4. Tatbikatın sonuçlarının değerlendirilmesi Olasılık Şiddet Risk Skoru 1 5 5

38 RİSK DEĞERLENDİRME ÖRNEĞİ-2 Faaliyet Tehlike Risk Tehlikeli davranışlar (ucu açık iğne uçları- KKD kullanılmaması) İğne ucu İş kazası (yaralanma-ölüm) Olasılık Şiddet Risk Skoru Öncelik 2 1. Çalışanların tehlikeli davranışlarda bulunulmaması yönünde eğitilmesi 2. Verilen eğitimlerin kayıt altına alınması 3. İSG denetimlerinin yapılması Olasılık Şiddet Risk Skoru 2 3 6

39 RİSK DEĞERLENDİRME ÖRNEĞİ-3 Faaliyet Tehlike Risk Kaygan zemin Düşme / Kayma Yaralanma Sakatlanma Olasılık Şiddet Risk Skoru Öncelik 3 1. Zemin kayma veya düşmeyi önleyecek şekilde uygun malzeme ile kaplanması. 2. Temizlik esnasında ıslak zemin/kaygan zemin uyarı levhası kullanılmalı 3. İSG denetimlerinin yapılması Olasılık Şiddet Risk Skoru 1 3 3

40 4 Riskleri Değerlendirme Risk kontrolünde, belirlenen risk için kontrol tedbirlerinin hayata geçirilmesinden sonra tespit edilen yeni risk seviyesi yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesinin (KERD) üzerinde ise risk kontrol adımları tekrar edilir.

41 Risk Değerlendirme 1 İş Durdurma 2 Hayati Tehlike Oluştuğunda İş Durdurma; İşyerindeki bina ve eklentilerde Çalışma yöntem ve şekillerinde İş ekipmanlarında çalışanlar..için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. İş Durdurma Risk Değerlendirmesi Yapılmadığında İş Durdurma; Çok tehlikeli sınıfta yer alan; Maden Metal Yapı işleri (inşaat işleri) Tehlikeli kimyasallar Büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde. risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.

42 YENİDEN RİSK DEĞERLENDİRME ZAMANI (RD Yönetmeliği) 1 Çok tehlikeli işyerlerinde en geç 2 yılda bir yenilenir SN 2 Tehlikeli işyerlerinde en geç 4 yılda bir yenilenir 3 Az tehlikeli işyerlerinde en geç 6 yılda bir yenilenir 4 İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması 5 İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi 6 Üretim yönteminde değişiklikler olması 7 İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi 8 Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması 9 Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi 10 İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması

43 Önlem / Önleme; İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür

44 Risk Kontrolünde Öncelik Sıralaması (Hiyerarşisi) 1 Kaynakta Koruma 1 2 Elimine Etme (Eliminasyon-Yok Etme-Ortadan Kaldırma, Bertaraf Etme) İkame Etme (Yerine Koyma-Değiştirme-Substitusyon) 2 Ortamda Koruma 3 4 Tecrit Etme (Yalıtım-Kontrol-İzolasyon) Yönetsel Önlemler (Mühendislik Önlemleri-Proses) 3 Kişide Koruma 5 6 Toplu Önlemler (Korumalar) Bireysel Önlemler (Kişisel Önlemler-Korumalar) En etkili korunma İlk başvurulacak korunma Daha öncelikli yaklaşım olan En etkisiz korunma En son başvurulacak korunma Diğerlerine göre daha önceliklidir Öncelik sıralaması nasıl olmalıdır

45 1-Kaynakta Koruma 1-Riski Elimine Etmek (Ortadan Kaldırmak - Elimine Etmek -Eliminasyon) Yüksek tehlike taşıyan materyalin, makinenin veya prosesin elimine edilmesi, ortadan kaldırılması, yok edilmesi. Örnek; Teknolojisi eski olan ve çift el kumanda yada fotosel tertibatı yapılamayan presin kullanımdan kaldırılması İnsanla yapılan işin makineyle yapılarak otomasyona geçilmesi

46 1-Kaynakta Koruma 2-İkame Etmek (Yerine Koyma - Yer Değiştirme Substitusyon) Tehlike kaynakta elimine edilemiyorsa, yüksek risk taşıyan materyal, makine veya proses daha az risk taşıyan ile değiştirilir. Örnek; Toksik olan veya çabuk yanıcı olan bir çözücünün, toksik olmayan ve parlama noktası yüksek bir çözücü ile değiştirilmesi Gürültüsü yüksek olan bir makinan daha az gürültü çıkaran bir makineyle değiştirilmesi

47 2-Ortamda Koruma 1-Tecrit Etmek (Yalıtım - Kontrol - İzolasyon) Eğer tehlike kaynakta kontrol edilemiyorsa, tehlike kaynağı olan materyal, makina, ekipman veya proses izole edilmelidir. Örnek; Boyahanedeki boya işlerinde kapalı sistem boya kabini kullanılması Gürültü kaynağını ses emici malzemeyle kapatma

48 2-Ortamda Koruma 2-Yönetsel Önlemler Mühendislik Önlemleri (Uygunlaştırma - Proses ve Süreç İyileştirme - Politika) Dizayn mühendisleri makinanın, tesisatın veya prosesin tasarımını değiştirir. Yöneticiler aldıkları kararlarla çalışanları risklerden korurlar. Örnek; Tehlikenin fazla olduğu bölümlerde çalışan sayısının azaltılması Çalışma süresinin kısaltılması veya bu bölümlerde dönüşümlü (rotasyonlu) olarak çalışılması Mekanın işe uygun hale getirilmesi

49 3-Kişide Koruma 1-Toplu Önlemek (Toplu Korumak) Risk kontrol adımları uygulanırken toplu koruma önlemlerine, kişisel korunma önlemlerine göre öncelik verilmeli ve uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanmalıdır. Örnek; Havalandırma sistemi kurulması Tehlike kaynağının izole edilmesi

50 3-Kişide Koruma 2-Kişisel Koruma (Bireysel Önleme) İşyerlerinde çalışanları risklerden korumada en son başvurulacak yöntemler kişisel koruma yöntemleridir. Bunlar; KKD (KKM - KKA) (Kişisel Korunma Donanımlar) Tıbbi Koruma (Aşılama, tetanoz, sağlık eğitimi) Kişisel Hijyen (Temizlik) Kişisel Beslenme (Sağlıklı su, yeterli beslenme)

51 İş Sağlığı Ve Güvenliği nin Hedefi;

52 Teşekkürler