ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-I 4.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski DOĞU Sümerler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-I 4.Ders. Dr. İsmail BAYTAK. Eski DOĞU Sümerler"

Canan Özden
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-I 4.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski DOĞU Sümerler

2 Sümer Uygarlığı nın kökeninde OBEİD denilen Neolitik bir kültür var. Obeid Dönemi (tarım ve hayvancılık yapan ilk toplum) Uruk Dönemi (yazının icadı-yerleşik hayat toplumu) 70 m.lik yapılar, tuğlalarla örülmüş surlar NÜFUS YOĞUNLUĞU Papaz-kral: sakallı ve kafada saç bandı olan dinsel ve askeri lider figürleri Saban kullanımı teknolojisi Örgütlü siyasal etkin bir yapıya geçiş Cemdet Nasr Dönemi Toplumsal dönüşümü aralıksız devam etmektedir. Dağınık yerleşmeler yerine NEHİR kıyılarında birleşmeler gerçekleşir. Yazının kullanımının yaygınlaşması, Toplumsal tabakalaşma ilk hiyerarşik SINIFLI BİR YAPI: Din Adamları-Katip / Yazıcılar-Zanaatkarlar-Askerler Erken Hanedanlar dönemi Sümer tarihinin en uzun sürecini kapsamaktadır. Birbirinden bağımsız çok sayıda şehir devleti ortaya çıkmıştır. Bu şehirlerin herbirinin başında yüksek ünvanlar taşıyan krallar LIGAL ve prensler ENSİ, efendiler EN

3 Sümer Uygarlığı nın kökeninde OBEİD denilen Neolitik bir kültür Obeid Dönemi (tarım ve hayvancılık yapan ilk toplum) Uruk Dönemi (yazının icadı-yerleşik hayat toplumu) Cemdet Nasr Dönemi Erken Hanedanlar dönemi Akad (Agade) Ur Sülalesi Dönemi 2300 Lagaş Sülalesi Dönemi Gutiler Martu-Amurru 1950 İsin-Larsa Krallar Dönemi Kassitler(Dağ Kavimleri) Eski Asur Dönemi Yeni Babil Devleti

4 Güney Mezopotamya dan başlayan siyasal gelişmeler kısmi duraklamalarla Mezopotamya dan Fırat ve Dicle Irmaklarının geldikleri yönün tersine doğru KUZEY e Akad Bölgesi ne ve daha sonrasında ASUR a geçmiştir. Yeni Babil Devleti nin de 539 yılında Pers Kralı Kyros tarafından yıkılışına kadar ki 2500 yıllık süreci kapsayan bir dönem. M.Ö. 3. Binyıl SÜMER ve AKADLAR(Doğu Samileri) M.Ö. 2. Binyıl BABİLLİLER(Batı Samileri) (Hititler ve Dağ Kavimleri de var) M.Ö. 1. Binyıl ASSURLULAR ve ARAMİLER dir.

6 SÜMERLER (M.Ö ): Dünyanın bilinen ilk uygarlığı Sümerler tar. kurulmuştur. Sümer sözcüğü Güney Mezopotamyayı karşılamaktadır. Sümer GÖÇÜ sözkonusu değildir. Yalnızca Nüfus HAREKETLİLİĞİ (binyıllar) Dil olarak Sami dil grubundan farklılık göstermektedir. Dil, dinsel ve edebi metinlerde yer bulmaktadır. Halk ise AKADCA kullanır. Sümer tabletlerini 1877 de Ernest de Sarzec ortaya çıkarmıştır. İlk yazılı tabletler MÖ.3200 yıllarına aittir. Ancak Eski Hanedanlar dön. Esas alınmaktadır. Ülke çok sayıda şehir devleti arasında bölünmüştür. Ancak SİYASAL BİRLİKTELİK yoktur. Herbir şehir devletinde KUDRETLİ bir YÖNETİCİ var.

8 Devletin başında PATESİ denilen Rahip Kralları vardır. Patesi = Ensi Baş Rahip, Tanrı vekili, Tapınağın ve Ordunun sahibi İlk defa yazıyı kullandılar (M.Ö.3200). İlk yazılı kanunları yapmışlardır.(urgakina) (İlk hukuk devletidir.) Sümer kanunları fidye esastır. Sümer kanunları şehir veya küçük bir bölgeyi idare etmek için yapılmıştır. Bir yılı 354 gün olarak hesaplamışlar ve ay yılı takviminin temelini atmışlardır. En önemli mülkiyet, su kanalları ve topraktır. Verimli tarım arazilerine sahiptirler. Bilinçli bir tarım programı var. Tahıl tarlaları ve meyve bahçeleri SULAMA KANALLARI ile beslenmektedir. Hayvancılık: sığır,koyun, domuz. Metalurji alanında eserler görülür. Maden yatağı olmamasına rağmen mezarlarında bronz, gümüş, bakır, altın nesneler görülmektedir. Batı Afganistan dan alınan LACİVERTTAŞI görülmektedir.

9 İlk toplumsal eşitsizlikler burada ortaya çıkar. SOSYO- EKONOMİK fark. Seçkinler ile Avamlar arasında kutuplaşma yaratılmıştır. Ur kraliyet mezarlarında ort.çıkan zengin hazineyle kendilerini diğerlerinden farklı olarak ÖBÜR DÜNYA ya nasıl taşıdıklarını görmekteyiz. Tüm bunlar SÜMER ÜLKESİ nde ort.çıkan TOPLUMSAL HİYERARŞİ nin boyutlarını göstermektedir.

10 Sümerlerin teknik, askeri, bilgilere vakıf örgütlü birlikler kurmuşlardır. Tapınak siyasal gücünü yitirmiştir. Ancak ibadethaneler aracılığıyla şehrin ekonomik etkinlikleri üzerinde söz sahibi olmuşlardır. Yöneticiler dinsel güçlerini laik ve dünyevi bir yönetici ile paylaşmışlardır. Uruk=Varka(eski ahit EREK) İlk siyasal örgütlenme Site şehir devletleri, Sippar, Kiş, İsin, Nippur, Adab, Zabalam, Şuruppak, Umma, Girsu, Lagaş, Badtibira, Uruk, Larsa, Ur ve Eridu

11 ASURBANIPAL HAMMURABI

12 SÜMERLER Kral Listeleri M.Ö lerin başlarına ait kopyalarında Erken Hanedanlar Dönemi geçmektedir. Tufandan önce: Eridu-Badtibira-Larak-Sippar-Şuruppak Tufandan sonra: Kiş-Uruk-Ur sümer hanedanları var. 8. Enmebaraggesi(900 yıl hüküm sürer) Aka(Enmebaraggesi nin oğlu 625 yıl hüküm sürer) 13. Etana(Kiş kralı) Uruk hanedanının kurucusu: MESKİAGGAŞER dir. Meskiaggaşer(Utu nun oğlu 324 yıl hüküm sürer) Enmerkar(Meskiaggaşer in oğlu 420 yıl hüküm sürer)mesilim Gılgamış(Uruk hanedanı 126 yıl hüküm sürer) Dumuzi(Uruk hanedanı Kurara kenti100 yıl hüküm sürer) Ur hanedanının kurucusu: Mesannepadda

13 Lagaş Kralı Lugalanda'ya ait mühür (MÖ 2400) Lagaş Kralı Ur-Nanshe'ye adak olarak yapılan kabartma (MÖ ) Lagaş prensi AKURGAL

14 LAGAŞ ENMERKAR

15 GUDEA GILGAMEŞ SARGON

16 Krallık gökyüzünden indiği zaman,, krallık Eridu'da idi. Eridıida Alulim kraldı yıl hüküm sürdü. Alalgar, yıl hüküm sürdü. İki kral, yıl hüküm sürdüler. Bad-Bad-tibira'da En-men-lu-anna yıl hüküm sürdü. En-men-gal-anna yıl hüküm sürdü. Sippar'da En-men-dur-amm kraldı yıl hüküm sürdü. Bir kral, yılını hüküm sürdü. Suruppak'ta Ubar-tulu kraldı yıl hüküm sürdü. Beş şehir. Sekiz kral, yıl hüküm sürdüler. Tufan indi. Tufan indikten sonra, ve krallık indikten sonra yeniden gökyüzünden. Çoban Taun Dumuzi vıl hüküm sürdü. Üç kral, yıllarını hüküm sürdüler. Lanık'ta En-zib-zi-anna yıl hüküm sürdü. Alab 600 yıl hüküm sürdü. Atab'ıü ı^îı; 840 yıl hüküm sürdü. Çoban E i ANA. gökyüzüne yükselen, ülkeleri güçlendiren. kraldı vıl hüküm sürdü tialift Etaminin oğlu, 400 yıl hüküm sürdü. Samug'un oğlu Tizkar, 305 yıl hüküm sürdü.

17 İlta-sadum, 1200 yıl hüküm sürdü. (Mes)-kiag-ga(ser), Güneş Tanrısinm oğlu başrahipti krallık Kis'teydi. Kis'te Ga-ur kraldı, 1200 yıl hüküm sürdü. Gulla-Nidaba-anna-pad 960 yıl hüküm sürdü. Zukakip 900 yıl hüküm sürdü, (ve kral), (onun hükümranlığı) 324 yıl oldu. Kutsal Lugal-banda, çoban olan, 1200 yıl hüküm sürdü. Tanrı Dumu-zi, balıkçı olan, şehri Kua'dır, 100 yıl hüküm sürdü. Kutsal GILGAMIŞ, babası bir Lillu cini idi, Kullab'ın Yüksek Rahibiydi 126 yıl hüküm sürdü. Ur-nungal, GILGAMIŞ'ın oğlu 30 yıl hüküm sürdü. Ur-nungaiın oğlu Utul-kalamma 15 yıl hüküm sürdü, Labaser 9 yıl hüküm sürdü

18 Sümer Uygarlığı nın ÇÖKÜŞÜ Sümerlerin bölgedeki hakimiyeti AKADLAR tarafından sonlandırılmıştır. Bağımsız SİTE ler dönemi kapanarak MERKEZİYETÇİ bir yönetim ortaya çıkar. Aşağı Mez.da MÖ.2340 larda Sami kökenli kral SARGON dönemi başlar. Sami unsuru anlaşma ve ticari metinlerin içerisinde fazlaca yer bulur. Sümerler bir süre daha AKAD egemenliği altında yaşar. Ur-Namnu adlı UR valisi eski SÜMER topraklarını yeniden bir araya getirerek başkenti UR olan III.UR HANEDANLIĞI nı kuracaktır. Amor ve Elam kökenli işgalciler tarafından Sümer Uygarlığı tamamen son bulur.

Benzer belgeler

Arap Yarımadasından Mezopotamya'ya gelen Sami kökenli bir kavimdir.

Akadlar,Babiller,Asurlular ve Elamlılar Video Ders Anlatımı AKADLAR M.Ö. 2350 2150 Arap Yarımadasından Mezopotamya'ya gelen Sami kökenli bir kavimdir. Samiler tarafından Orta Mezopotamya da Kral Sargon