ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER ve YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDEKİ GELİŞMELER

Transkript

1 ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER ve YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDEKİ GELİŞMELER INTERNATIONAL STUDENTS AND DEVOLOPMENTS IN TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE MEHMET YALÇIN YILMAZ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ DİL MERKEZİ BAŞKANI HEAD OF ISTANBUL UNIVERSITY LANGUAGE CENTER

2 Türkiye, 1990 lı yıllarda Soğuk Savaşın sona ermesiyle bölgesinde dikkat çeken bir eğitim üssü olmaya başlamıştır. Türkiye, 1970 li yıllarda teknik üniversitelerinin ve tıp fakültelerinin yetiştirdiği uluslararası öğrencilerin sayısı az olmakla birlikte eğitim kalitesi itibariyle güçlü bir imaja sahipti sonrası Balkanlardan ve Orta Asya dan gelen öğrencilerle Türkiye cazibe merkezi haline gelmiştir. Üniversitelerin Türkçe öğretim merkezlerinin emekleme dönemi olarak adlandıracağımız 1990 lı yıllar Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi alanında akademik çalışmalar için de bir başlangıçtır. Özellikle 11 Eylül olayından sonra ABD ve Avrupa da artan vize zorlukları ve yükselen İslamofobia nedeniyle Türkiye uluslararası öğrencilerin ilgisini çekmiştir sonrası artan öğrenci sayısı üniversitelerimizin Türkçe öğretim merkezlerinin açılmasını sağlamıştır. Bugün itibariyle 91 üniversitemizde uluslararası öğrenciler Türkçe öğrenmektedir. Devlet üniversitelerinin eğitim ücretlerinin dünya ortalamasına göre düşük olması ve Türkiye deki vakıf üniversitelerinin eğitim fuarları aracılığıyla dünyaya açılmaları Türk üniversitelerini önemli bir alternatif haline getirmekte ve dolayısıyla Türkçe popüler bir dil olmaktadır. Bu bölümde Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi alanında gelişmeler ve akademik çalışmalar hakkında bilgiler verilecektir.

3 Türkiye nin dünya ülkeleri ile ticari, askeri ve siyasi alanlarda ilişkilerinin gelişip artması Avrupa, Amerika, Afrika ve Türkiye Bursları markasıyla öne çıkan lisans ve lisansüstü Türkçe öğrenmeye karşı duyulan ilgiyi artırmaktadır. Bu doğrultuda yabancılara Türkçe öğretimi, ülkemizde son zamanlarda önem kazanan bir alandır. Dünyada geniş coğrafyada konuşulan diller arasında önemli bir yeri olan Türkçenin ana dil olarak kullanıldığı ülkelerin başında Türkiye Cumhuriyeti gelmektedir. Türkiye'de Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi için bugün artık önemli çalışmalar yürütülmektedir. Gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında Türkçenin yabancı dil olarak öğretimini üstlenen kurum, kuruluş ya da merkezler gün geçtikçe artmaktadır.

4 TÜRKÇE ÖĞRETİMİ MERKEZLERİNDEKİ ARTIŞ Üniversiteler bünyesinde Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ciddi biçimde ele alınmaya başlanmıştır. İlk olarak Büyük Öğrenci Projesi kapsamında 1991 yılından itibaren Türk Dünyası adını verdiğimiz ülkelerden gelen gençler lise ve üniversitelerde okumak, yüksek lisans ve doktora yapmak amacıyla Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ülkemize getirilmekteydi. Bu projenin amaçlarından biri; bağımsızlığını yeni kazanmış Türk Cumhuriyetleri ile Türk ve Akraba topluluklarındaki gençlere Türkiye Türkçesini öğretmek, Türk kültürü ve eğitim sistemini tanıtmaktı. Bu gençler aracılığı ile Türkçenin ve Türk kültürünün yeni nesillere aktarılmasını ve Türkiye Türkçesinin yaygınlaştırılmasını sağlamak amaçlanmıştır. Günümüzde bu projeyi Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı Türkiye Bursları adıyla yürütmektedir. Şu anda 91 üniversitenin Türkçe öğretim merkezi bulunmaktadır.

5 2000li yıllara kadar Dilbilgisi-Çeviri yöntemiyle yapılan Türkçe Öğretimi zamanla dünyadaki gelişmeleri takip ederek iletişimsel öğretim yöntem ve teknikleriyle daha kolay öğretilmeye başlanmıştır li yıllarda Avrupa Diller İçin Ortak Çerçeve Metni nin(cefr) esas alınmasıyla kazanım odaklı müfredat geliştirilmiştir. Ders materyalleri ve izlencelerin düzeyleri, hedefleri, kazanımları ilgili akademisyenlerin de desteğiyle uluslararası dil eğitim standartlarına kavuşmuştur. Düzey belirleme sınavları, kur atlama sınavları, yeterlilik sınavları Avrupa Diller İçin Ortak Başvuru Metni nin ölçütlerine göre hazırlanmıştır.

6 ÜNİVERSİTELERDEKİ TÜRKÇE ÖĞRETİM MERKEZİ SAYILARI 2018 Türkçe Öğretim Merkezleri 2008 Türkçe Öğretim Merkezi Sütun1 Sütun2

7 YILLARA GÖRE ULUSLARARASI ÖĞRENCİLER TOPLAM YABANCI ÖĞRENCİ *İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

8 ÖĞRETİM YILINDA ÜLKEMİZDE YÜKSEK ÖĞRENİM GÖREN YABANCI ÜLKE VATANDAŞLARI İLK 10 ÜLKE SURİYE AZERBAYCAN TÜRKMENİSTAN İRAN AFGANİSTAN IRAK YUNANİSTAN KIRGIZİSTAN KAZAKİSTAN LİBYA ERKEK ÖĞRENCİ KADIN ÖĞRENCİ TOPLAM ÖĞRENCİ ERKEK ÖĞRENCİ KADIN ÖĞRENCİ TOPLAM ÖĞRENCİ

9 İSTANBUL DA ULUSLARARASI ÖĞRENCİ İSTATİSTİKLERİ İSTANBUL VAKIF İSTANBUL DEVLET KADIN ERKEK TOPLAM

10 İSTANBUL ÖĞRENCİ SAYILARI İstanbul da öğretim yılında yabancı uyruklu öğrenci yüksek öğrenimde eğitim almıştır. Bu öğrencilerin tanesi erkek, tanesi kadın öğrencidir. 170 farklı uyruktan öğrenci eğitim almıştır. Yabancı uyruklu öğrencilerin tanesi vakıf üniversitelerinde, tanesi devlet üniversitelerinde eğitim almıştır. *İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

11 YABANCI ÖĞRENCİLERİN VAKIF VE DEVLET ÜNİVERSİTELERİ ARASINDAKİ DAĞILIMI 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI 15,12% 16,13% DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI 84,88% 83,87% VAKIF ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI DEVLET ÜNİVERSİTELERİNİN PAYI *İstatistikler YÖK veri kaynaklarından alınmıştır.

12 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ EĞİTMENLERİNİN YETİŞTİRİLMESİ Görüldüğü üzere Türkçe öğretim merkezlerinin sayısı her geçen gün artmaktadır. Buna karşın yabancı dil olarak Türkçeyi öğretecek uzman sayısı ise bu ihtiyacı karşılayamaz hale gelmiştir. Türkiye de yabancı dil olarak Türkçe öğrenenler, çeşitli ülkelerden gelen yabancı öğrencilerdir. Aynı sınıfı paylaşan bu öğrenciler birbirlerine de yabancıdır. Dil öğretimi sınıflarında, etkinliklerin (karşılıklı konuşma, drama çalışmaları, grup çalışması vb.) sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için öğretim elemanlarının çok dilli, çok kültürlü diye tanımlanan bu tür sınıflarda, öğrenciler arasındaki iletişim ortamını yaratabilmesi için özel çaba göstermesi ve bu sınıflarda öğretim ortamlarının sağlıklı biçimde düzenlenmesi için çeşitli iletişim teknikleri konusunda bilgili olması gerekir. Bu nedenle öğretim elemanının, bu tür öğrenme ortamlarının özelliklerine ilişkin bilgiyi, öğrenimi sırasında almış olması ve bu tür öğrenme ortamlarına hazırlıklı olması gerekir. Bu kapsamda yurt içinde ve yurt dışında Türkçenin yabancılara öğretimi alanında yetkin bilgiye sahip uzmanlar yetiştirmek amacıyla üniversiteler bünyesinde yüksek lisans, doktora ve yabancı dil olarak Türkçe öğretimi sertifika programları açılmıştır. Katılımcılar, program sonunda edinecekleri diploma ile hem yurt içi hem de yurt dışı Yabancılara Türkçe Öğretim Merkezlerinde, yabancılara Türkçe öğreten özel kurum ve kuruluşlarda ders verebileceklerdir.

13 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMLARI 1. İstanbul Üniversitesi -Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 2. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi -Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 3. Dokuz Eylül Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 4. Gazi Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 5. Hacettepe Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi 6. Ankara Üniversitesi -Yabancı Dil Öğretimi 7. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi -Yabancılara Türkçe Öğretimi 8. Sakarya Üniversitesi--Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ DOKTORA PROGRAMLARI Hacettepe Üniversitesi-Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi

14 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ SERTİFİKA PROGRAMLARI Üniversitelerimizde lisans düzeyinde Türk Dili ve Edebiyatı, Dilbilim ve Türkçe Eğitimi Bölümleri (Türkçe Öğretmenliği Programları) bulunmaktadır. Bu bölümler, yabancılara Türkçe öğretimi görevini üstlenmeye uygun ya da en yakın alanlar gibi görünse de söz konusu bölümlerin lisans programları incelendiğinde; program içeriklerinin, yabancılara Türkçe öğretiminin gerekliliklerini yerine getirebilecek içerikte ve yabancılara Türkçe öğretmek gibi özel bir alana öğretmen yetiştirmek için yeterli olmadığı görülmektedir. O halde atılması gereken adım, üniversitelerimiz bünyesinde özellikle eğitim fakültelerinde açılacak Yabancı Dil Olarak Türkçe bölümleri ya da mevcut Türkçe öğretmenliği bölümlerinin belirli bir dönemden sonra bir yan dal programlarının açılması olacaktır.

15 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ KAYNAKLARI Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde materyal kullanımı büyük önem taşır ve dil öğretim materyalleri yabancıların Türkçeyi zevkli ve aynı zamanda kalıcı bir şekilde öğrenmelerine olanak sağlar. Bu bağlamda ders kitaplarının hem öğretmen hem de öğrenci açısından öğretime sağladığı katkı, kitap seçiminin önemini daha da artırmaktadır. Günümüzde kullanılan yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve programının belirttiği 4 temel dil becerisini öğretmeyi hedefleyen bir yapıda oluşturulmuştur. Çocuklar İçin ABC TÜRKÇE Haydi Türkçe Öğrenelim Çit Merhaba Türkçe Yetişkinler İçin İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti İzmir Yabancılar İçin Türkçe Seti Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Seti İpekyolu Yabancılar İçin Türkçe, Türkçeye Yolculuk Yedi İklim Türkçe Seti

16 YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇENİN ÖĞRETİMİNDE TEKNOLOJİK GELİŞMELER Çocuk ve gençlerin içinde bulundukları kuşak iş birliği kuşağı olarak tabir edilmektedir. Bu nedenle geleneksel eğitim anlayışı günümüz öğrenen profillerine hitap etmemektedir. Bireylerin dijital çağın nitelikli donanımları içerisinde dünyaya gelmeleri ve bir şeyleri dijital araçlar kullanarak; araştırarak gerçekleştirmeleri bunun en önemli gerekçeleri arasında gösterilebilir. Bilgiye anında erişen ve teknoloji eğitimlerinin ayrılmaz bir parçası olan günümüz öğrenen profilleri, teknoloji kullanımında oldukça deneyimli olduklarından, öğrenme adına da yeterli motivasyona sahip oldukları düşünülmektedir. Bu nedenle yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde de teknolojiyi kullanmak oldukça yararlı olabilmektedir. Bu alanla günümüzde yapılan çalışmalar bulunmaktadır: Yunus Emre Enstitüsü UZAKTAN TÜRKÇE ÖĞRETİMİ İstanbul Üniversitesi TÜRKÇE HER YERDE Anadolu Üniversitesi ANA DİL TÜRKÇE Ankara Üniversitesi Türkçe Öğretim Portalı Yaşar Üniversitesi Türkçe Öğreniyorum Sakarya Üniversitesi 3 Dakikada Türkçe

17 Türkçenin Geleceği Bölgesinde model ülke olan Türkiye uluslararası öğrenciler için bir cazibe merkezi olmaya devam etmektedir. Alana farklı disiplinlerden olumlu katkılar yapılmaktadır.

18 Sorular?