KPSS. Konu Anlatımlı EĞİTİM BİLİMLERİ. ÖĞRETİM YÖNTEM ve. Eğitim Bilimleri TEKNİKLERİ. Eğitim Bilimleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KPSS. Konu Anlatımlı EĞİTİM BİLİMLERİ. ÖĞRETİM YÖNTEM ve. Eğitim Bilimleri TEKNİKLERİ. Eğitim Bilimleri"

Transkript

1 2016 KPSS Eğitim Bilimleri EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM YÖNTEM ve Eğitim Bilimleri TEKNİKLERİ Konu Anlatımlı

2 KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ KONU ANLATIMLI Mizanpaj Esra ALACA - Ergün SARI - Zuhal ATMACA Kapak Tasarım Ergün SARI Baskı ve Cilt??? ISBN??? Copyright, Yaklaşım Kariyer Basım Yayın ve Dağıtım Ltd. Şti. Bu kitabın yayın hakları Yaklaşım Kariyer Basım Yayın ve Dağıtım Ltd. Şti.ne aittir. Bu kitabın içerisinde konuların arasına yerleştirilmiş olarak yer alan KPSS çıkmış soruların her hakkı ÖSYM ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Yayınevimiz telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.

3 İÇİNDEKİLER 1. Öğretim Yöntem ve Teknikleri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Öğretim Modelleri Kavram Öğrenme Teknikleri Temel Düşünme Becerileri Materyal Tasarımları Sınıf Yönetimi Tablo GENEL TARAMALAR

4 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 1. Bölüm GİRİŞ Öğretim süreci öğretme faaliyetlerinin bir toplamıdır. Bu bağlamda etkili bir öğretim sürecinin planlanması uygulanması kalıcı ve anlamlı öğrenmelerin oluşmasında etkili olacaktır. Öğretme faaliyetlerinin önceden hazırlanmış bir program çerçevesinde amaçlı, planlı, düzenli ve kontrollü olarak yapıldığı yerler okullardır. Okullarda yapılan öğretme faaliyetleri ise, öğretim olarak adlandırılmaktadır. Öğretim, öğrenmeyi kolaylaştıracak etkinlikleri düzenleme, gerekli araç ve gereçleri sağlama ve rehberlikte bulunma eylemidir. Bu eylemi kolaylaştırma öğretmenin çeşitli öğretim ilke, strateji, yöntem, teknik modellerini bilmesi ile doğrudan ilişkilidir. Öğretim süreçlerinde çeşitli öğretim yöntem teknik ve stratejileri kullanılır. Bu araçlar öğretmen merkezli olabiliceği gibi öğrenci merkezli de olabilir. Aşağıda bu durum şematize edilmiştir. Öğretim yöntem ve teknikleri ile strateji ve modellerini işlemeden önce öncelikle öğretim sürecinde kullanılan öğretim ilkeleri tanımlanmalıdır. A. ÖĞRETİM İLKELERİ Öğretim ilkeleri, öğrenme-öğretme sürecinde, ders kitaplarının yazımında,öğretim yaşantılarının seçimi ve düzenlemesinde, konularının düzenlenmesinde derslerin işlenmesinde ve değerlendirilmesinde kullanılan genel bir prensipler bütünüdür. Öğretim sürecinin planlı olma özelliği öğretim ilkelerini de zorunlu kılmıştır. Çünkü yapılacak her türlü öğretim etkinliğinin amacı, özelliği ve ilkeleri bulunmaktadır. Bu ilkeler içerik düzenlemede, eğitim durumların saptanmasında ve derste kullanılacak örnek vb durumlarda kullanılır. Bu ilkeler şöyledir: < < Hedefe (Kazanıma) Uygunluk İlkesi < < Öğrenciye Görelik (Uygunluk) İlkesi < < Yaşama Yakınlık (Dönüklük) İlkesi < < Bilinenden Bilinmeyene İlkesi (Eski İle Yeni Öğrenmeler Arası İlişki) < < Basitten Karmaşığa (Kolaydan Zora) < < Aktivite (Etkinlik-İş, Yaparak - Yaşayarak Öğrenme) İlkesi < < Somuttan Soyuta İlkesi < < Ekonomiklik İlkesi (Tasarruf) < < Yaşama Yakınlık (İşlevsellik) İlkesi < < Açıklık (Ayanilik) İlkesi < < Bütünlük İlkesi < < Güncellik (Aktüalite) İlkesi < < Otoriteye İtaat Ve Özgürlük İlkesi (Sosyallik İlkesi) 1. Hedefe (Kazanıma) Uygunluk İlkesi Öğrenme-öğretme sürecinde yapılacak her türlü etkinlik öncelikle ilgili dersin hedefleriyle ilişkili olmalıdır. Öğretim etkinlikleri işe koşulduğu hedeflere hizmet edebilmeli, onlara ulaşılabilir olmalıdır. Hedefe uygun olmayan yaşantıların anlamı ve etkisi yoktur. Bu yüzden hedeflerin niteliği uygulanacak yaşantılarında temelini teşkil etmektedir. Etkinlik uygulamaları kazanımın belirlediği düzeye göre yapılandırılmalıdır. 2

5 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Örnek: 2. Sınıf Hayat Bilgi dersinde Benim Eşsiz Yuvam temasında şu etkinlik yapılmıştır. Bu etkinlik belirlenen hedefe uygun yapılmıştır. KAZANIM Her canlının bir yuvaya ihtiyacı olduğunu fark eder. Herkesin Yuvası Var Yaratıcılığa ve problem çözmeye yönelik sorular yoluyla çeşitli canlıların ve kendilerinin yuvaları üzerine konuşulur. Renkli resimler veya asetatlar gösterilir. Öğrenciler bu canlılar ve yuvaları ile ilgili resimler çizerler. Bir yuvamız olmasaydı ne yapardık? konulu bir hayal kurma etkinliği yaptırılır. Öğrencilerin evlerinin adresini ve telefon numarasını öğrenmeleri sağlanır. 2. Öğrenciye Görelik (Düzeye Uygunluk) İlkesi Öğretim süreçlerinin temelini birey oluşturmaktadır. Bu bağlamda yapılacak öğretim etkinlikleri öncelikle öğrencilerin özelliklerine göre düzenlenmelidir. Öğrenci düzeyleri, hazırbulunuşluğu önemsenmelidir. Öğrencilerin öğrenme-öğretme sürecinin her aşamasına aktif olarak katılımı sağlanmalıdır. Bu süreçte öğretmenler, öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları dikkate almalıdır. Öğrenme-öğretme ortamları düzenlenirken öğrencilerin farklı öğrenme stillerine ve zekâ alanlarına sahip olabilecekleri akılda tutulmalıdır. Öğrenme sürecinde öğrencinin ilgi, güdüleri ve tüm bireysel özellikleri dikkate alınmalıdır. Öğrenci merkezli eğitim anlayışına dayanır ve diğer öğretim ilkelerinin temelidir. Ders programının hazırlanmasında veya dersin işlenmesinde öğrencinin fizyolojik ve psikolojik özelliklerinin, bireysel farklılıklarının esas alınmasıdır. ETKİNLİK Örnek: Okul öncesi ve ilköğretim birinci kademesinde derslerin daha çok eğitsel oyunlara dayalı olarak işlenmesi, uygundur ancak ortaöğretimde ve yüksek öğretimde bu uygulamalara çok yer verilmez. Örnek: Lisedeki bir kimya dersinin içeriği, yapılan deneyler ile Fen ve Teknoloji dersindeki kimyasal deneyler farklıdır. Bu farklılık öğrencilerin yaş ve gelişim özelliklerinden oluşur. 3. Yakından Uzağa İlkesi Öğrenciye öğretilecek bilgilerin düzenlenmesinde, örneklerin verilmesinde, hem doğal hem de sosyal olarak onun en yakın çevresinden hareket etmelidir. Bu, sadece yer ve yaşayış açısından değil zaman açısından da böyledir. Çevresi ile etkileşim içinde olan öğrenci öncelikle gördüğü ve karşı karşıya geldiği durum ve özellikleri daha iyi algılar. Bu yüzden öğretim süreçlerinde öncelik verilecek olan öğrencinin yakın çevresidir. Öğretim etkinliklerinin öğrencilerinin ilgi ve gereksinimlerini karşılamaya uygunluğu ve yaşamı ilgilendiren konularını kapsayabilmesidir. 3

6 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Bir başka deyişle öğretim etkinlikleri, bireyin içinde yaşadığı çevresel (ekolojik), toplumsal ve kültürel bağlamın özelliklerinden başlanmalı ve buna bağlı olarak bu halka genişletilmelidir. Örnekler yakın çevreden verilmeli, gözlem ve incelemeler yakın çevrede yapılmalıdır. Örnek: İzmir in Karşıyaka ilçesinde görevli bir öğretmenin İzmir in ilçelerini anlatırken Karşıyaka dan konuya başlaması. Örnek: Adana da görevli bir Sosyal Bilgiler öğretmenin Akdeniz bölgesinin tarımsal ürünlerini anlatırken derse pamuk konusundan başlaması Örnek: Hayat Bilgisi dersinde Canlıların ortak özelliklerini araştırır. kazanımına dönük olarak öğrencilerden çevrelerindeki canlıları sınıflandırmalarının istenmesi. (Arslan, 2009) 4. Bilinenden Bilinmeyene (Eski ile Yeni Öğrenmeler Arası İlişki - Anlamlı Öğrenme) İçerik hazırlarken ya da öğrencilere davranış kazandırılırken, öğrencinin o zamana kadarki bilgi ve deneyimlerinden yola çıkarak, yeni bilgi ve deneyimlerin bunlar üzerine kazandırılması ilkesidir. Yeni bilgileri eski bilgilerle karşılaştırarak, gerektiğinde eskileri doğrulayarak geliştirmek, öğrencideki bilgi dizgesinin çok daha geçerli ve güvenilir olmasını sağlayacaktır. Bu ilke, yeni öğrenilecek konular ile önceki öğrenilen konular arasında bağlantı kurmayı gerektirir. Ausubel in anlamlı öğrenme kavramı bu ilke ile ilgilidir. Ausubel e göre yeni öğrenilecek kavram, bilgi ve ilkeler daha önceki bilgilerle ilişkilendirilmelidir. Aksi taktirde öğrenme anlamlı olmaz. < < Eski ve yeni öğrenmeler arasında bağlantı kurulursa anlamlı öğrenme oluşur. < < Eski ve yeni öğrenmeler arasında bağlantı kurulmazsa ezbere dayalı öğrenme oluşur. ANLAMLI ÖĞRENME Eski ve yeni öğrenme arasında bağ kurulmazsa, ezber bilgi oluşur. ESKİ BİLGİ EZBER BİLGİ YENİ BİLGİ Eski ve yeni öğrenme arasında bağ kurulursa anlamlı öğrenme oluşur. Örnek: Sivas Kongresini anlatacak bir öğretmenin Erzurum Kongresinin özelliklerinden derse giriş yapması. Örnek: Bölme işleminin özelliklerini anlatacak öğretmenin çarpma işlemi ile ilişki kurması Örnek: II. bilinmeyenli denklemin özelliklerini anlatacak bir öğretmenin I. bilinmeyenli denklem özellikleri ile ilişki kurulması UYARI Matematik dersinde yeni bir kavram öğretilirken önce konu ile ilgili Temelin var mı? diye sorulur. Temelin var mı? sorusu eski bilgilere dönüktür. Temel (eski) bilgilerin üzerine yeni bilgiler koymak çok daha kolay olacaktır. 4

7 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 5. Basitten karmaşığa (Kolaydan Zora) 7. Somuttan Soyuta Öğrenme-öğretme sürecinde etkinlikler aşamalı bir şekilde öncelikle basitten kolaydan başlamalı kademe kademe zora ve karmaşığa doğru gidilmelidir. Bu sıra izlenirse hem öğrenme kolaylaşır hem de kalıcı öğrenmeler gerçekleşir. Öğrenci kademeli bir şekilde başarılı olduğunu görür ve hissederse daha zorlarını başarmaya hem motive olur hem başarma hissini geliştirir. Örnek: Gitar kursunda önce basit parçalar daha sonra zor ve karmaşık parçaların öğretilmesi. Örnek: Beden eğitiminde önce basit takla çalışmaları daha sonra artistik takla çalışmalarına gidilmesi. Örnek: Görsel sanatlar dersinde öncelikle kara kalem çalışmaları daha sonra suluboya çalışmalarına girilmesi. 6. Aktivite (Etkinlik- İş - Yaşayarak Öğrenme İlkesi) Öğrenme-öğretme sürecine ne kadar çok duyu organı katılırsa öğrenme süreci o denli kalıcı ve anlamlı olur. Çağdaş eğitim anlayışında öğretim süreci öğretmen merkezli değil aksine öğrenci merkezlidir. Öğrenci öğretim sürecinin en önemli öğesidir ve sürece aktif olarak katılmalıdır. Aktivite sürecinde öğrenci öğrenme stratejileri seti oluşturur ve kullanır (soru sorma, okuma stratejileri, bilgiye ulaşma ve geliştirme yolları, hafıza geliştirme teknikleri, zor durumlarda kaldığında ne yapacağını bilme). Örnek: Okul kurallarının neden konduğunu araştırır ve açıklar. Kazanımı için her öğrenci beşer tane okul kuralı belirler. Bu kuralların konma sebepleri ile ilgili arkadaşları ve okul çalışanlarıyla görüşme yaparlar. Görüşme sonuçlarını sınıfa sunarlar. Belirledikleri kuralların uygulanmadığı durum veya ortamları canlandırırlar. Bu süreç aktivite ile ilgilidir. Örnek: Öğrencilerin deney ve proje etkinlikleri yapmaları. Örnek: Öğrencilerin araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaları. Öğrencinin algısal gelişimi, dış dünyada olup bitenleri önce somut öğeler olarak algılayıp daha sonra sembolleştirmeye gittiği öğrenme kuramlarınca ortaya konmuştur. Birey her zaman somut olarak gördüğü, algıladığı şeyleri, onların soyut kavramlarla anlatılmasından daha kolay öğrenir. Bu nedenle, öğrenci mümkünse ders konusu olan eşya ve nesnelerle doğrudan karşı karşıya getirilmeli; bu mümkün olmadığı zaman o nesne veya olayın modeli, fotoğrafı veya başka bir simgesi gösterilmelidir. Özellikle somut işlemler dönemi öğrencilerinde, gözle görüp, eliyle tuttuğu gerçek eşyalar daha anlamlıdır. Bu nedenle öğretimde öğrencilere öncelikle somut şeyler öğretilmeli, daha sonra soyuta ulaşılmalıdır. Soyut konuların öğretiminde somut konulardan faydalanılmalıdır. Görsel-işitsel araçlar ve özellikle bilgisayar teknolojisindeki son gelişmeler, bu ilkenin, öğretimin her seviye ve her ders konusunda uygulanmasını büyük ölçüde kolaylaştırmıştır. Örnek: Soyut bir konu olan sayıların parmaklar ya da fasulye taneleriyle somutlaştırılması bu ilkeye bir örnektir. Örnek: Fen Bilgisi dersinde Yaşamımızda Elektrik konusunu anlatan bir öğretmen sürtünme yoluyla elektriklenmeyi göstermek için plastik bir kalemi kazağına, saçına sürter ve masanın üstündeki küçük kâğıt parçalarına kalemi yaklaştırır ve kalemin kağıt parçacıklarını çektiğini öğrencilere gösterir. Böylece soyut bir kavram olan elektrik kavramı öğrenciler tarafından anlamlı ve somut bir hale gelir ( com). Örnek: Soyut bir konu olan yönleri öğretmenin pusula ile somutlaştırması. Somuttan soyuta ilkesi ile açıklık ilkesi öğrenciler tarafından genelde karıştırılır. Somuttan soyuta ilkesinde bir süreç vardır. Somut, görünür bir kavramdan soyut bir kavrama gidiş sorularda aranmalıdır ve 7-12 yaş grubu için kullanılan bir ilkedir. 5

8 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 8. Ekonomiklik (Tasarruf) İlkesi Her türlü eğitim-öğretim faaliyeti en az zaman, en az emek ve enerji sarfedilerek, en yüksek verim elde edilecek şekilde düzenlenmelidir. Bunun için de, öğretim baştan sona her yönden plânlanmalıdır. Plânsız olarak yapılan dersler çok sınırlı olan öğretim zaman ve imkânlarını israf edeceği gibi, istenilen düzenli bir öğrenme de sağlanamaz. Hem öğretmen öğretirken hem de öğrenci öğrenirken ekonomik ve pratik yöntem ve teknikler bulmalı ve hattâ konuya ve seviyeye uygun olarak kendi tekniklerini geliştirmelidirler. Eğitim durumları zaman, materyal açısından uygun olmalıdır. Öğrenme yaşantıları birden fazla davranışı gerçekleştirici olmalıdır. Aynı zamanda diğer yaşantılarla tutarlı olmalıdır. Örnek: Öğretmenin fizik dersinde bir kavramı sunuş yolu ile daha kolay aktaracak iken buluş yolunu seçmesi hem zaman hem de enerji kaybına neden olabilir. Bu ekonomiklik ilkesine aykırıdır. Örnek: Öğretmenin dersini sunarken powerpoint programı ile sunusunu desteklemesi, birden fazla duyu organı olduğundan etkili öğrenme olur. Örnek: Öğretmenin öğretim sürecinde planlama yapması ve öğretim sürecini kontrollü yürütmesi kullanılmasıdır. Konuların yaşanan hayattan alınması, öğrencilerin öğrendiği bilgileri hayata atıldığında kullanmasına yardımcı olacaktır. Örnek: Öğrencilerin Matematik dersinde öğrendikleri yüzde (%) bilgileri ile alışverişlerde indirimleri kolayca anlaması. Örnek: Domuz gribine karşı korunma tedbirlerini sınıfta öğrenen bir öğrencinin okulda ve dışarda bu tedbirleri uygulamaya sokması. Örnek: Öğrencilerin tasarruf konusunda öğrendikleri ile evde kumbara kullanması, okulda ve dışarda elektrik, su vb enerji kaynaklarını etkili kullanması. Örnek: Bilgisayar dersinde atmayı öğrenen bir öğrencinin iletişim süreçlerinde bundan sonra i kullanması. UYARI Derste ilk yardım konusunu teorik olarak öğrenen bir öğrencinin uygulama yapmaması ve olası durumlarda gerekli ilk yardım becerisini gösterememesi bu ilkenin ihlali anlamına gelir. 9. Yaşama Yakınlık (İşlevsellik-Hayatilik) Öğretim etkinlikleri öğrencilerinin ilgi ve gereksinimlerine uygun ve yaşamda kullanılabilen bilgi ve beceriler den meydana gelmelidir. Okul ve öğretim ortamı hayattan kopuk, yapay bir ortam olmamalı; hayata yakın, oradaki gerçeklikten uzak olmayan, öğrencinin hayatla bağlantısını koparmayan bir yaşantı sunmalıdır. Okul öğrencileri hayat için hazırladığına göre, oradaki öğretim de hayatın doğrudan kendisi olmalıdır. Ders konuları, anlatım sırasında verilen örnekler hayatın içinden seçilmelidir. Çocuklara öğretirken kullanılan dil, oluşturulan sosyal ortam vs. gerçek hayata yakın olmalıdır. Teorik olarak öğrenilen bilgilerin pratikte de 10. Açıklık İlkesi (Anlaşılırlılık - Ayanilik) Öğrenme-öğretme süreci açık net ve anlaşılır olmalıdır. Öğretmen öğretim sürecini flu, karışık, anlaşılmaz kılmamalıdır. Bu yüzden öğrenci öğrenme hedeflerini direk görmeli, karşılaşmalı ve onu görmelidir. Eğer öğretmen sadece sözel anlatıma dayalı olarak ders işliyorsa, öğrencinin anlayacağı kelime ve cümle yapıları ile son derece açık ve anlamlı bir ders işlemelidir. Öğrencileri doğrudan doğaya ve olay yerine götürüp gözlem yaptırarak; ders konusu ile ilgili hayvan, bitki vs. örneklerini sınıfa getirerek; balıkları akvaryumda, kuşları kafeste veya dondurulmuş, bitkileri kurutulmuş olarak, bazı şeylerin plastik kalıplarını kullanarak, bazı olayları 6

9 Öğretim Yöntem ve Teknikleri fotoğraf, film, plân, harita, grafik, ses kaydı vs. şeklinde anlamayı daha kolaylaştıran unsurlarını kullanarak öğretimde açıklık ilkesine uyulmuş olur. Sınıfta yapılan deneyler de, bu ilke doğrultusundaki faaliyetler olarak değerlendirilebilir. biyoloji dersleri içinde incelenmesi (Geniş alanlı program tasarımı) Örnek: Felsefe grubu dersinde, psikoloji, sosyoloji ve mantık gibi derslerin bir bütün şeklinde işlenmesi. Eğer mümkünse, birçok örnekler göstererek anlatmak, resim, müzik, beden eğitimi gibi derslerde önceden yaparak model olmak çocuğun kavramları ve bilgiyi oluşturmasında, beceri ve tecrübe kazanmasında son derece önemlidir. Örnek: Öğretmenin ilköğretim öğrencilerine dördüncü sınıf günlük dilde yabancı kelime kullanmayın bilgisini verirken Jargon kullanmayın demesi öğrenciler anlamlı değildir. Çünkü öğrenci bunu anlamamıştır. Kapalı (anlaşılmaz) bir durum söz konusudur. Bu yüzden jargon yerine bir alana ait yabancı terimler ifadesi daha doğru olacaktır. Örnek: Öğretmenin dersinde ağır Osmanlıca terimler ve kelimeler kullanması bu ilkenin ihlalidir. 11. Bütünlük İlkesi Biyo - psiko - toplumsal bir varlık olan çocuğun, öğrenme-öğretme sürecinde tüm yönlerinin bir bütün olarak ele alınıp değerlendirilmesi anlamına gelir. Çocuk, bilişsel, duyuşsal, devinişsel açıdan bir bütün olarak ele alınmalı, bu boyuttan hiç birinin gelişimi göz ardı edilmemelidir. Eğitimin hedefleri ve konu birimleri düzenlenirken bireyin bütün olarak gelişimini sağlayıcı özellikler dikkate alınmalıdır. Öğrenme konuları ve etkinlikleri birbirine bağlı ve tamamlar şekilde düzenlenmeli ve sunulmalıdır. Öğrencide zihinsel gelişim ve olgunluğa bağlı olarak sunulan uyarıcıları önce bütün olarak ve daha sonra ayrıntıları algılamasıdır. Örnek: İlköğretimin ilk üç yılında yaşam bilgisi dersi içinde ele alınan konular, 6., 7. ve 8. sınıflarda sosyal bilgiler ve fen ve teknoloji dersleri, ortaöğretim yıllarında ise tarih, coğrafya, sosyoloji, fizik, kimya ve 12. Güncellik (Aktüalite) İlkesi Öğrenme - öğretme sürecinde öğrencilere verilecek bilgiler yeni, güncel (aktüel) olmalıdır. Öğrencilerin yaşadıkları hayatın gerçekleriyle karşı karşıya gelmelerini, yakın çevre, ülke ve dünyada gelişen olaylara karşı ilgi duymalarını sağlamak için ders konularıyla aktüel (güncel) olay ve sorunlar arasında ilişki kurularak ders işlenmelidir. Eski bilgiler yerine güncel bilgiler öğrencilere verilmelidir. Bu yüzden öğretmenlerin gündemi dikkatle izlemesi gerekmektedir. Güncellik taze, yeni bilgilerin sınıf ortamına getirilmesidir. Örnek: Nükleer santrallerin kurulmasını işleyen öğretmen Mersin Akkuyu da açılacak Türkiye nin ilk santralinden bahsetmesi bu ilkeye uygundur. Ayrıca peşine Sinop ta yapılacak santrali söylemesi de bu ilkenin gereğidir. Örnek: Futbol kurallarını dersinde anlatan bir Beden Eğitimi öğretmeni futbol federasyonu tarafından yapılan bir kural değişikliğini öğrencilere aktarmasıdır. Örnek: Yaban hayatını anlatan bir öğretmenin o hafta açıklanan av yasağını öğrencilere söylemesi Örnek: Türk Üniversite sistemini anlatan bir öğretim üyesinin güncel üniversite istatistiklerini öğrencilere aktarmasıdır. 7

10 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Genel Öğretim İlkeleri Özet Tablo 1. Çocuğa görelik ilkesi: Ders programının hazırlanmasında veya dersin işlenmesinde öğrencinin fizyolojik ve psikolojik özelliklerinin, bireysel farklılıklarının esas alınmasıdır. 2. Bilinenden bilinmeyene ilkesi: Ders kitabı hazırlarken ve sınıfta ders anlatırken, öğrencinin o zamana kadarki bilgi ve tecrübelerinden hareket ederek, yeni bilgi ve tecrübelerin bunlar üzerine kazandırılması çok daha kolay olacaktır. 3. Somuttan soyuta ilkesi: Öğrenci mümkünse ders konusu olan eşya ve nesnelerle doğrudan karşı karşıya getirilmeli; bu mümkün olmadığı zaman o nesne veya olayın modeli, fotoğrafı veya başka bir simgesi gösterilmelidir. 4. Yakından uzağa ilkesi: Öğrenciye öğretilecek bilgilerin düzenlenmesinde, örneklerin verilmesinde, hem doğal hem de sosyal olarak onun en yakın çevresinden hareket etmelidir. 5. Ekonomi ilkesi: Her türlü eğitim-öğretim faaliyeti en az zaman, en az emek ve enerji sarf edilerek, en yüksek verim elde edilecek şekilde düzenlenmelidir. 6. Açıklık ilkesi: Eğer öğretmen sadece sözel anlatıma dayalı olarak ders işliyorsa, öğrencinin anlayacağı kelime ve cümle yapıları ile son derece açık ve anlamlı bir ders işlemelidir. 7. Aktivite İlkesi: Bazı ders konularını bağımsızca seçip kendine özgü tekniklerle yaparakyaşayarak öğrenmesini ifade eder. Öğrencinin derste aktif olmasının hem daha iyi öğrenme sağlayacağı hem de sorumluluk, girişimcilik, bağımsızlık vs. gibi bazı ahlâkî erdemleri daha iyi geliştireceği savunulur. 8. Hayata yakınlık ilkesi: Okul ve öğretim ortamı hayattan kopuk, yapay bir ortam olmamalı; hayata yakın, oradaki gerçeklikten uzak olmayan, öğrencinin hayatla bağlantısını koparmayan bir yaşantı sunmalıdır. 9. Bütünlük İlkesi: Çocuğun eğitilecek yönlerinin bir bütün olarak alınıp değerlendirilmesini ister. Çocuk bedensel ve ruhsal kuvvetler (düşünce, duygu, irade gibi) bakımından bir bütün olarak ele alınmalıdır. 10. Güncellik İlkesi: Ders konusu ilgili yakın çevrede dünyada olan yeni aktüel gelişmeler sınıfa getirilir. 11. Hedefe görelik: Öğretim süreçleri ilgili hedefe göre düzenlenir ve yapılandırılır. 8

11 Öğretim Yöntem ve Teknikleri ÖĞRETİM SÜRECİNİN TEMEL KAVRAMLARI Öğretim sürecinin ilkeler temelinde gerçekleşmesi yanı sıra bu süreçte bazı temel kavramlar da kullanılmaktadır. Bu kavramlar aşağıda açıklanmıştır. - Öğretim Stratejisi (Yaklaşım): Strateji, dersin amaçlarına ulaşmasını sağlayan yöntem, teknik ve araç gereçlerin belirlenmesine yön veren genel bir yaklaşımdır. Bu bağlamda strateji, konu seçiminden analizine, öğretimin psikolojik esaslarının dikkate alınmasından uygulanacak öğretim yönteminin seçimine kadar bir dizi etkililiği içerir. Bir başka deyişle ders ile ilgili öğretim sürecine her boyutta yön vermektir. Strateji çok geniş etkisi olan yapıya sahiptir. Öğretmenin konumundan öğrencinin oturuş biçine değin bir çok uygulama stratejilere bağlıdır. Öğretim stratejileri ile ilgili literatür incelendiğinde değişik biçimlerde sınıflandırma görülmektedir. En yaygın sınıflandırma: < < Sunuş yoluyla öğretim stratejisi < < Buluş yoluyla öğretim stratejisi < < Araştırma yoluyla öğretim stratejisi şeklindedir. Öğretim stratejisi, bir öğretmenin, dersin veya bir konunun öğretilmesinde hedefe ulaşmak için seçeceği öğretim yöntemi çeşitli teknikler ve hatta değerlendirme biçiminin uyum içinde olmalarıdır. Örneğin Sunuş yolu stratejini öğretim sürecinde kullanacak bir öğretmen yöntemini anlatım, tekniğini soru-cevap olarak belirler öğrencilere not tutturur onlara sorular sorar ve süreci kendi hızına göre ayarlar. Genel olarak yöntemler; < < Düz Anlatım < < Tartışma < < Örnek Olay < < Gösterip yaptırma < < Proje < < Problem çözme < < Bireysel öğretim yöntemidir. - Öğretim Tekniği (Beceriler - Uygulama biçimi): Öğretim tekniği daha çok özel öğretimsel süreçleri ifade etmektedir. Yönteme göre daha dardır ve yönteme bağlı seçilir. Öğretmenlerin seçtikleri öğretim yöntemlerini uygularken sergiledikleridir. Yöntemi tamamlayıcı görevler yürütürler. Örneğin proje yöntemi ile sergi tekniği birbirini tamamlar. Tartışma bir yöntemdir bu süreç içerisinde panel, münazara, forum gibi teknikler kullanılabilir. Problem çözme bir yöntemdir bu uygulamada beyin fırtınası altı şapkalı düşünme gibi teknikler tamamlayıcı ve kolaylaştırıcı bir özellik taşır. Anlatım yöntemi soru - cevap tekniği kullanılırsa etkili kullanılırsa etkili gerçekleşir. Öğretim teknikleri literatürde dört biçimde ele alınır. < < Grupla öğretim teknikleri < < Bireysel öğretim teknikleri < < Sınıf dışı öğretim teknikleri < < Aktif öğretim teknikleri ( en son eklenmiş ve çağdaş uygulamaları içeren bir özellik taşır.) - Öğretim Yöntemi (Öğretim Yolu, Metodu): Öğretim stratejisine bağlı olarak ilgili dersin hedeflerini gerçekleştirici yollara denir. Yöntem, saptanmış amaçlara ulaşmada bir tür araç rolüne sahip bulunan, içeriğin en etkili bir biçimde öğrencilere kazandırılma biçimidir ve tekniklerle desteklenir. Yöntem stratejiye bağlı olarak seçilir. Strateji genel olarak yöntemin belirlenmesinde çok önemli bir faktördür. - Öğretim Modeli: Modeller, öğretime yönelik felsefi bir bakış açısını ve öğretimsel uygulamaların düzeyini ortaya koyar. Öğretim modeli eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılabilen model ya da planlar olarak tanımlanmaktadır. Genelde bir bilim adamı ile anılır. Kişisel yorumlardır. 9

12 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Örnek: Bloom un Tam Öğrenme Modeli, Carroll un Okulda Öğrenme Modeli, Slavin in Etkili Öğretim Modeli vb. Öğretim Taktiği (Tarz, Uslup): Öğrencilerin konuya olan ilgilerini artırmak için öğretmenin kedine özgü olarak geliştirdiği etkinliklerdir. Deneyime göre şekillenir ve etkisini artırır. Öğretmenlerin öğrencileri öğrenme sürecine çekme biçimleri, güdüleme, soru sorma, ödevlendirme teknikleri ile kendilerine tarz uygulamalar yapmak. Örnek: Coğrafya dersinde Türkiye nin bölgelerini anlatan bir öğretmenin her bölgede şarkı söylemesi, drama etkinliklerini kullanması onun bir taktiğidir. Öğretim Stili (Öğrenme biçimleri): Bireylerin kendi özelliklerine uygun olarak oluşturdukları öğrenme yöntemleridir. Bireysel farklılıklar ve özellikler öğrenme stilinin oluşmasında önemlidir. Her bireyin imzası nasıl farklı ise öğrenme stilleri de farklıdır. Çağdaş eğitim bireysel stilleri önemser ve destekler. Örnek: Bazı öğrenciler kodlayarak, bazıları not tutarak bazıları gece, bazıları gündüz çalışmaktan keyif alırlar bu süreç öğrenme stilleri ile ilgilidir. STRATEJİLER YÖNTEMLER TEKNİKLER Genel ve Yaygın STRATEJİ YÖNTEM TEKNİK Özel UYARI Yüksek lisans yapan Eren Hoca aynı zamanda Tarih öğretmenidir. Ders anlatırken drama yöntemini kullanarak canlandırmalar ile Tarih konularını işlemesi onun taktiğidir. Yüksek lisans derslerine ise yazılı notlar ve kısaltmalar yaparak çalışması onun stilidir. UYARI Her yiğidin bir yoğurt yiyişi vardır. Buna göre öğretmenin kendine özel tekniklerle ders işlenişi taktik, öğrencinin öğrenirken kendine özel yollar üretmesistildir. Öğrencinin yoğurt yiyişi stil Öğretmenin yoğurt yiyişi taktik 10

13 Öğretim Yöntem ve Teknikleri C- ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 1. SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ (Anlamlı Öğrenme - Alış - Alma Yoluyla Öğrenme Yaklaşımı) İlke kavram ve genellemelerin öğretmen tarafından öğrencilere aktarıldığı bir stratejidir. Bilişsel öğrenme kuramını benimsemiş David Ausubel in oluşturduğu bu stratejinin temelinde şu düşünce vardır: Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör öğrencinin mevcut bilgi birikimidir. Bu ortaya çıkarılıp ona göre öğretim planlanmalıdır. Ausubel e göre; öğrenme anlamlı olmalıdır. Sözel öğrenme eğer etkin bir şekilde yapılırsa anlamlı olur fakat buluş yoluyla öğrenme her zaman anlamlı olmayabilir. Ayrıca sözel öğrenme etkin bir şekilde yapıldığında kısa bir sürede birçok bilgi öğrenciye aktarıldığından buluş yoluyla öğrenmeye göre daha avantajlıdır. Anlamlı öğrenmenin başlatılabilmesi için temelde şu iki özelliğin yerine getirilmesi gerekir: 1. Öğrenilecek bilgiler kendi içinde bir bütünlük ve anlamlılık taşımalıdır. 2. Anlamlı öğrenme için öğrencide olumlu yönde bir hazırlığın olması gerekir. Öğrenci anlamlı öğrenmeye istekli ve onu gerçekleştirmeye kararlı olmalıdır. Birincisi doğrudan öğretmenin, ikincisi ise daha çok öğrencinin kontrolünde bulunan durumlardır. Derste öğretmen, kendi anlayışına göre konuyu anlamlı bir şekilde seçer, düzenler ve açıklayabilir. Öğretmenin konuyu sunuşu öğrencinin konuyu her zaman anlayarak öğrenmesini gerektirmez. Anlamlı öğrenme, öğrencinin ilgisine, anlayarak öğrenmeye istekli olup olmayışına ve öğrenmeyi nasıl yapacağına da bağlıdır. Sunuş yolu ile öğretim stratejisinde öğrenci pasif ve alıcı değildir. Sunuş ezberletmek değildir. Öğretmen tepkileri ile öğrenciler sürece katılırlar. Ders ön organize edicilerle başlar. Eski (ön) ve yeni öğrenmeler arasında bağ kurma temellidir. Öğretmen öğretilecek kavram ve genellemeleri diğer yapılarlarla yatay ve dikey şekilde ilişkilendirir. Ön organize ediciler sözel açıklamalar olabileceği gibi, sorular ( Bu konuda görüşleriniz nelerdir?) kavram haritaları, şekil, şema, grafik gibi öğretim araçları da olabilir. Ön organize ediciler, daha sonra öğrenilecek bilgileri anlamlı bir duruma getirirler. Bunlar yoluyla, ayrıntılı bilgilerin anlamlı olarak yerleştirileceği bir çerçeve hazırlanmış olur. Ön organize ediciler, öğrencinin daha önce öğrenmiş olduğu bilgilerle yeni bilgiler arasında bir köprü görevi de görür. Ders kitaplarında organize edici bilgilere rastlanır. Bölümlerin başındaki özetler, işlenecek konunun ana hatları birer organize edici bilgi niteliği taşır. Bu tür açıklamalar, nelerin önemli olduğu ve konuların birbirini nasıl izleyeceği hakkında öğrencinin dikkatini çeker; öğrenileceklerin daha önce öğrenilmiş olanlardan hangileriyle ilgisi olduğunun sezilmesinde yardımcı olur. UYARI Sunuş yolu ezber öğrenme değildir. Anlamlı öğrenmedir. Sunuş düz anlatım değil, soru - cevap güdümlü tartışma anlatım ve gösteri tekniklerini içine alan bir stratejidir. Sunuş yoluyla öğretim; özellikle kavram, genelleme ve sınıflamaların yani bilgi düzeyindeki hedef davranışların öğretiminde kullanılan bir yaklaşımdır. Öğretmen hazırladığı ders konularını mantıksal bir sıra ile öğrencilere aktarır. Bilginin, ilke ve genellemelerin etkin bir öğretme-öğrenme süreci için belli bir düzen ve aşamalarla içinde öğretmen tarafından aktarılmasını ve tümdengelim yaklaşımı yoluyla öğrenmeyi içerir. Sunuş yolu ile öğretim stratejisinin aşamaları üç ana boyutta ele alınır; I. Ön organize edicinin sunulması II. Öğrenilecek yeni konunun, materyalin sunulması III. Bilişsel yapının güçlendirilmesi 11

14 Öğretim Yöntem ve Teknikleri I. Ön Organize Edicinin Sunulması < < Dersin amacının açıklanması < < Organize edicinin sunumu < < Organize ediciyi tanımlanması < < Uygun olan yerlerde örnekler verilmesi veya şekillerle anlatılması < < Öğrencilere tekrar ettirilmesi II. Öğrenilecek yeni konunun, materyalin sunulması < < Bilgi biriminin sunumu < < Bilgi biriminin özelliklerinin sıralanması < < Bilgi biriminin organize edicilerle ilişkilendirilmesi III. Bilişsel yapının güçlendirilmesi < < Konu içeriğine eleştirel bir bakış açısı getirilmesi < < Farklı tanımlama ve düşüncelerin açıklanması < < Öğrencilerden örnek durumlar istenmesi < < Öğrencilerden örnek olmayan durumlar istenmesi < < Örneklenen ve tanımlanan bilgi birimini cümle, parça gibi bütün bir yapıda kullandırarak tekrar ettirilmesi Temel Özellikleri < < Ön öğrenmeler ile yeni öğrenmeler arasında bağ kurma temellidir. < < Öğrencilere bilgilerin sağlanması, genelleme ve kavramların sunulması, bunlarla ilgili örneklerin verilmesi hep öğretmen tarafından yerine getirilir. < < Sunuş yoluyla öğretimde, öğretmen öğretmeöğrenme etkinliklerinin merkezindedir. Ancak öğretmen öğrencileri ile yoğun bir etkileşim süreci yaşar. < < Sunuş yoluyla öğretimde, tümdengelim yöntemi kullanılır. Bu yöntem uyarınca önce, kavram ve genellemeler ayrıntılı olarak açıklanır, daha sonra bu kavram ve genellemelerle ilgili çeşitli örnekler verilir. < < Sunuş yoluyla öğretimde, öğretmen ile öğrenci arasındaki iletişim daha çok sözel nitelik taşır. < < Sunuş yoluyla öğretimde, soru-yanıt ve tartışma yöntemlerine yer verilmesi öğrencilerde anlamlı ve kalıcı öğrenmelerin oluşmasına yol açar. < < Sunuş yoluyla öğretim açıklama gerektiren her durumda başarıyla uygulanabilen bir stratejidir. Dersin girişinde ve bilgi basamağında etkilidir. < < Sunuş yoluyla öğretim için öğrencilerin soyut düşünebilmesi gerekir. Bu nedenle bu yöntem ilköğretim 4-5. sınıftan sonraki eğitim kademeleri için daha uygundur. < < Öğretim mantıki sıra içinde gerçekleştirilir. Açıklanacak konunun, bir bütünlük içinde kendisini oluşturan öğelerin birbiriyle olan ilişkilerinin görülecek şekilde sıralanması ve işlenmesi gerekir. Kullanım alanları < < Herhangi bir konu ile ilgili ön öğrenmenin yeterli olmadığı ve konunun yeni öğrenilmeye başlandığı durumlarda < < Kalabalık sınıflarda < < Zamanın yeterli olmadığı durumlarda < < Bilgi düzeyinde kazanımların yoğun olduğu durumlarda < < Açıklama, aktarma, açıklama yapmanın gerekli olduğu durumlarda < < Ders konusu geniş ve kapsamlı olduğunda < < Dersin giriş ve sonuç (özetleme) bölümlerinde tercih edilir. 12

15 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Etkili Kullanım İlkeleri < < Ön organize edici bilgiler etkili bir biçimde ve öğrenci düzeylerine uygun kullanılmalıdır. < < Sunulan konuda geçen kavram ve ilkeler arasında benzerlikler ve farklılıklar üzerinde önemle ve zaman vererek durulmalıdır. < < Öğrenciye kazandırılacak bilgiler anlamlı bir bütünlük göstermelidir. < < Öğrenciler ezberleme için cesaretlendirilmemelidir. Öğrencilerin dersi kavrayarak kendi kelimelerini kullanmaları sağlanmalıdır. < < Öğretmen sunuşunda bütün öğrencilerin anlayabileceği bir dil kullanmalıdır. Diksiyonuna dikkat etmeli, ses yükseltme ve alçatmalarına vurgularına dikkat etmelidir. < < Öğretmen sunuşunu beden dilini kullanarak (jest ve mimiklerle) desteklemelidir. < < Sunuşta bol ve değişik örnekler kullanılmalıdır. < < Sunuş resim, şema, grafik gibi belirginleştirici araçlarla desteklenmelidir. < < Öğretmen düzenli bir öğretim planı hazırlamalıdır. < < Öğretmen sunuşuna özenli ve dikkatli hazırlanmalıdır. Öğrencileri sadece dinleyen kişiler olmadığını bilerek onları da sürece katmalıdır. < < Öğrencilerin sorular sormaya, tartışmaya katılmalarını desteklemelidir. Avantajları < < Dersin girişinde bir olgunun, genellemenin, öğretmen tarafından verilmesi, açıklamasının yapılması yanlış anlamaları en alt düzeye indirdiğinden öğrenmeyi sağlam temeller üzerine kurma kolaylaşır ve öğrenme kalıcılığı artar. < < Sunuş yoluyla öğretimde, öğretmen ile öğrenci arasındaki iletişim daha çok sözel nitelik taşır. Sunuş yoluyla öğretimde, soru-yanıt ve tartışma yöntemlerine yer verilmesi öğrencilerde anlamlı ve kalıcı öğrenmelerin oluşmasına yol açar. < < Kazanımları gerçekleştirmede zamanı kısaltır ve ekonomiklik sağlar. < < Sunuş yoluyla öğretim açıklamanın gerektiği her durumda başarı ile uygulanabilecek bir stratejidir. < < Öğrenme süresinin dar ve kalabalık öğrencilerin olduğu eğitsel ortamlarda kullanışlıdır. < < Kullanımı kolaydır ve özellikle sözel alanlarda verim artırıcıdır. < < Öğretmen kendisini merkeze aldığı için güvendedir. < < Düzenli bilgi sunumu yapmada etkilidir Sınırlılıkları < < Öğrenciler süreçte tam olarak etkin değildir. < < Ezbere dayalı ve yüzeysel öğrenmeler gerçekleşebilir. < < Nitelikli hazırlanmadığında kolayca sıkıcı hale gelir. < < Üst düzey becerilerin(yaratıcılık, eleştirel düşünme, aktif öğrenme, yansıtıcılık) gelişimini desteklemez. < < Öğretmen sınıfın tamamını bir bütün olarak görür bu yüzden öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları dikkate almak güçtür. < < Öğretmenin sunuşa her yönden dikkatli hazırlanması gerekir aksi durumlarda konuya hâkimiyetin zayıf olması, ses kullanımı ve sınıf yönetimindeki yetersizlikler ve gerekli yerlerde ara vermeme süreci olumsuz etkiler. < < Uygulama boyutu eksik olduğunda alınan bilgilerin transferi çok güçtür. < < Öğrencilerin derste dalgınlığı, gündüz rüyaları, dersten kopmaları söz konusudur. < < Dikkati çabuk dağılan, dinlemeye yatkın olmayan öğrenciler için uygun değildir. 13

16 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 2. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM STRATEJİSİ Buluş sürecinde; (Keşf etme yolu, Seziş yoluyla öğretim) Buluş yoluyla öğretim modeli J. Bruner tarafından geliştirilmiştir. Bu yaklaşım, belli bir problem ve konu alanı ile ilgili verileri toplayıp analiz ederek bütüne ulaşmayı sağlayan, öğrenci etkinliğine dayanan güdüleyici bir öğretim stratejisidir. Öğretmen öğrencilere yaşantılar ve örnekler sunarak onların yaşantı geçirmelerini sağlar. Amaç öğrencilerin bu örnek ve yaşantı üzerinden düşünerek soruna çözüm üretmeleri, keşfetmeleri, kavram ve genellemelere ulaşmaları temel amaçtır. Buluş yoluyla öğretimde verilen örneklerdeki benzerlik ve farklılıklar incelenerek öğrenci tarafından ilke ve genellemelere ulaşılır. Bu süreç, sezgisel düşünmeyi gerektirir. Sezgisel düşünce öğrencilerin karşılaştığı yeni bir durumla ilgili denenceler (hipotez) kurmalarını ve bu denenceleri sınamalarını sağlar. Bruner, okulda temel yapının öğrenilmesinde en iyi yolun, öğrencilerin temel yapıyı kendi kendilerine bulması olduğunu öne sürmektedir. Bu nedenle yaklaşımın adı buluş yoluyla öğrenmedir. Buluş yoluyla öğretim güdülenme, yapı, sıralama ve pekiştirme ilkelerine dayanır. Bruner e göre, öğrenciler konunun temel yapısını (kavramları, ilkeleri) tümevarım yoluyla keşfederler. Bu amaçla öğretmen öğrencilere çok fazla örmek sunmalıdır. Öğrenci bu özel örneklerdeki benzerlik ve farklılıkları gözleyerek, inceleyerek genel yapıyı keşfeder. Öğrenmek bir ürün değil, bir süreçtir ilkesini temel alan yaklaşımda öğretimin temeli öğrencinin bilgiyi keşfetmesine dayalıdır. Bu süreçte öğretmenin rolü, önceden paketlenmiş bilgiyi öğrenciye sunmaktan çok, öğrencinin kendi kendine öğrenebileceği ortamı oluşturmaktır. Buluş yoluyla öğrenmede öğretmen, örnekleri sunar ve öğrenci konunun yapısını, fikirler arasındaki temel ilişkileri, ilkeleri, özellikleri keşfedinceye kadar örneklerle çalışır. Özel örnekler kullanılarak genel ilkeler formüle edilmektedir. Buluş yoluyla öğretimde öğrenciler, bilgiye kendileri keşfederek ulaştıkları için daha etkili ve kalıcı öğrenmeler sağlanır. < < Öğrenciler öğrenme sürecine aktif olarak katılmalıdır. < < Öğrenciyi harekete geçiren en önemli güdü merak, başarılı olma ve birlikte çalışmadır. < < Buluş yoluyla öğrenme yaklaşımında, öğretmenin görevi öğrenciye rehberlik etmektir. Buna kılavuzlanmış buluş yolu da denir. Ayrıca, öğrenmede pekiştireçler önemli rol oynamaktadır. < < Dıştan verilen pekiştireçlerden çok, içsel pekiştireçler üzerinde durulmaktadır. < < Kavrama ve uygulamada etkilidir. Buluş Yolu İle Öğretim Stratejisinde Öğretmen Davranış ve Özellikleri; < < Öğretmen yetenekli ve esnek olmalıdır. < < Buluş yaptıracağı konunu her bölümüne hâkim olmalıdır. < < Sabırlı olmalıdır. Çünkü keşfetme yoluyla öğrenme aceleye getirilemez. Böyle bir öğrenme genellikle umutsuzluğa yol açacak derecede yavaştır, fakat öğrencinin bir anlama düzeyine girişmesini amaç edinmek beklemeye ve sabır göstermeye değerdir. < < Öğrencilerin sürekli desteklenmesi gerekir. Burada öğretmenin yardımı, desteği, rehberliği önemlidir. Öğretmenin vereceği destek, çocuğa ve öğrenciye güven verir. < < Öğretmen öğrencilere seçenekler sunmalı, değişik yaklaşımlar geliştirmek için yaşantılar sağlamalıdır. < < Öğretmen, örnekleri ve yönlendirmeleri etkili bir biçimde yapmalıdır. 14

17 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Buluş yolu ile öğretim yaklaşımı ikiye ayrılır; 1. Yapılandırılmamış (Doğal) Buluş Planlanmamış, doğal bir ortamda kavramları, ilkeleri, bir problemin çözümünü bireyin kendi kendine bulmasıdır. Öğrenciler kendileri buluşu yaparlar, öğretmenlerin rehberliği yoktur öğrenciler süreçte kendi çabalarını işe koşarlar. Daha çok yaratıcılığı geliştirmek amacıyla okul öncesinde kullanılır. 2. Yapılandırılmış (Planlı) Buluş Öğretmen, kazanılacak hedef ve davranışları belirler. Bulunması gereken ilke, kavram ya da çözümle ilgili verileri, örnekleri organize eder. Sorular sorarak öğrencilerin ellerindeki verileri analiz etmelerine ve sonuca ulaşmalarına yardım eder. Adım adım ilerletir. Öğretmen yönlendiricidir. İlköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretimde yapılandırılmış buluş kullanılır. Temel Özellikleri < < Her konu alanının temel fikirleri, kavramlar, ilkeler ve yöntemler arasındaki ilişkilerden oluşan temel bir yapısı vardır. Öğretime en genel konulardan başlanmalıdır. Temel kavramları bilen öğrenci alt kavramları ve fikirleri kendisi bulabilir. < < Öğrenciler konunun temel yapısını tümevarımla keşfederler. Böylece örneklemlerden genellemelere ulaşırlar. < < Öğrenme aktif katılımla gerçekleşir. Bunun için öğrenci merak, başarılı olma ve birlikte çalışma gibi etmenlerle güdülenmelidir. Öğretmenin görevi rehberlik etmek olmalı ve küçük gruplarla bu öğretim yöntemini kullanmalıdır. < < Öğrenmede içsel pekiştireçler önemli rol oynar. Başarılı olma, problemi kendisinin çözmesi, bilgiye ulaşmak içsel pekiştireçlerdir. Buluş yoluyla öğretim öğrencilerin problem çözme ve araştırma yapma becerilerini geliştirir. < < Öğrenci deneyimleri yoluyla yaparak yaşararak öğrenir. Öğrenciye bilgiler sunmaktan ziyade, öğrenci bireysel gözlem ve deneyimleri sonucunda öğrenir. < < Öğrencinin öğrenme ortamında bağımsız olarak hareket etmesi amaçlanır. Öğrenciyi bilgiyi kazanma sürecinin bir parçasıdır. < < Öğrenme sürecinde öğrencinin bilgiyi algılaması ön bilgileriyle ilişkilendirerek özümsenmesi ve bütünleştirmesi temellidir. < < Buluş sürecinde öğrencilerin öğrenme merakını doyurmaya önem verilmelidir. UYARI Buluş yoluyla öğretim stratejisi kullanılarak öğrencilerin kendi başlarına bağımsız düşünme, çalışma, karar verme ve başarma cesaretleri arttırılır. Böylece kendilerine güven duymaları gelişir. Bu yaklaşım öğrenci etkinliğine dayalı güdüleyici bir öğretme stratejisidir. Belli bir problemle ilgili verileri toplayarak, analiz etmeyi ve soyutlamalara ulaşmayı sağlar. Buluş stratejisinde öğrenciler öğretmenin rehberliğinde problem çözmeyi öğrenirler. Buluş yoluyla öğretimin aşamaları: Buluş yoluyla öğretimde sunuş yoluyla öğrenme yaklaşımında olduğu gibi öğrenme süreci belli aşamalarla gerçekleştirilir. Ancak bu aşamaları sırasıyla uygulamak gerekmez. - Öğretmen örnekler verir. - Çocuklar örnekleri açıklar. - Öğretmen ek örnekler verir. - Çocuklar ek örnekleri açıklar ve önceki örneklerle karşılaştırır. 15

18 Öğretim Yöntem ve Teknikleri - Öğretmenin ek örnekleri ve ek olmayan örnekleri birlikte vermesi - Çocuklar zıt örnekleri karşılaştırır. - Öğretmen, çocukların teşhis ettiği özellikleri, ilişki ya da ilkeleri vurgular. - Çocuklar tanımlamaları, ilişkileri ve özellikleri ya da ilkeleri vurgular. < < Buldurulacak kavram, ilke ve genelleme ile ilgili en az iki üç örnek sınıfa getirilmeli ve öğrencilerin örnekler üzerinde gerekli işlemleri yapmaları sağlanmalıdır. < < Kavram, ilke ve genelleme, nedeniyle, nasılıyla ve niçiniyle bulduktan sonra öğrenciden bunlara uygun yeni örnekler istenmelidir. - Çocuklar yeni örnekler verir. Buluş yoluyla öğrenmede, her öğrenci farklı bilgi birikimiyle öğrenme sürecine girmesi ve öğrenilecek öğeler üzerine yoğunlaşması ve bunları karşılaştırıp bir sonuca ulaşması uzun zaman aldığından öğretmenin planlama aşamasında zamanı çok iyi ayarlaması gerekir (Yaşar, 2001, s. 68). DİKKAT Yukarıda da görüldüğü gibi buluş süreci öğretmen ile başlar öğrenci ile devam eder. Bir öğretmen, bir öğrenci şeklinde devam eden süreç öğrenci ile biter. Etkili Kullanım İlkeleri Buluş yoluyla öğretim stratejisinin istenilen sonuçları verebilmesi için bu strateji kullanılırken dikkat edilmesi gereken noktalar bilinmelidir. Bunlar aşağıda sıralanmıştır. < < Öğrenciler derse istekli ve hazır olmalıdır. < < Sorular iyi hazırlanmalı ve belli bir sıra içinde sorulmalıdır. < < Sınıftaki tüm öğrencilerin derse katılımı sağlanmalıdır. < < Sınıfta öğrencilerin kendi çabalarıyla öğrenecekleri bir ortam oluşturulmalıdır. < < Öğrencilerin kendi düşüncelerini rahatça ortaya koyabilmelerine imkan sağlanmalıdır. < < Derste başlıca görev ve sorumluluğu öğrencinin üstlenmesi sağlanmalıdır. Avantajları < < Öğrenciler kavram ve genellemelere bizzat kendileri ulaştıkları için zihin becerileri gelişir. < < Öğrencilerin daha anlamlı ve kalıcı öğrenmeleri gerçekleştirmelerine katkıda bulunur. < < Öğrencilerin gözlem ve deney yapma becerilerinin yanısıra öğrenmeyi ve problem çözme becerilerinin gelişmesine olanak sağlar. < < Öğrencinin merak güdüsü uyandırılır ve öğrencinin güdülenmişlik düzeyini cevapları buluncaya kadar sürdürebilir. < < Buluş yoluyla öğrenme özellikle matematik, fen bilimleri ve dil öğretiminde etkili olarak kullanılabilir. < < Öğrenciler bilgiyi alıp özümlemekten çok, bilgiyi uygulama yapmaya yönlendirilir. < < Öğrenci öğretim sürecinden keyif alır, eğlenceli bir ortamda çalışmalar yapılır. Öğrenciler öğrendiklerini gerekçeleri ile anlatırlar. Sınırlılıkları < < Buluş yolu ilke ve genellemelerin öğretilmesine uygun düşmesine karşın olguların öğretilmesine uygun düşmez. Çünkü olgular, doğrudan gözlenebilen durumlardır. < < Buluş yoluyla öğretim stratejisinin kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür < < Güdülenmeyen ve ilgili konu hakkında gerekli giriş davranışlarına (bilişsel giriş davranışları; hazırbulunuşluk, duyuşsal giriş nitelikleri; ilgi, istek, merak, güdülenme) sahip olmayan öğrencilerin başarıya ulaşması zordur. 16

19 Öğretim Yöntem ve Teknikleri < < Kimi zaman öğrenciler istenilen buluşu gerçekleştiremezler. Ya da ders dışı buluşlara ulaşabilirler. Bu da öğretim sürecinin dışına çıkılması anlamına gelir. < < Her ders ve konunun öğretimi için uygun değildir. < < Çok zaman ve para gerektirebilir. Özel malzeme ve geniş hazırlık ister. Elde edilen sonuç harcanan enerjiye ve emeğe değmeyebilir. < < Öğrencilerin yönteme alışık olmamaları nedeniyle ilk uygulamalarda istenilen verim alınmayabilir. < < Öğrenci etkin olarak buluşa yönlendirilmezse sonuç alınmaz. Örnekler dikkatle seçilmez ise süreç başarısız olur. < < Sunuş yapmaya alışmış öğretmenler için uygun değildir. Etkili bir öğretmen becerisi, güdüleme gücü olmazsa sonuç elde edilmez. < < Öğrenci sayısının fazla olduğu gruplarda uygulanması zordur. Örnek: Öğretim Hedefi: Öğrenciler dersin sonunda kenarlarına göre üçgen çeşitlerini söyleyebileceklerdir. Etkinlik Öğrencileri üç çeşit kenar,üç ikizkenar ve üç eşkenar üçgen verilir. Öğrencilerden üçgenlerin kenar uzunluklarını ölçüp,ölçüm sonuçlarını defterlerine yazmaları istenir. Öğrenciler ölçüm yaparken gözlenir ve yardıma ihtiyaçları olanlara yardım edilir. Ölçme işlemleri bittikten sonra öğrencilere yaptıkları sonucu ne buldukları sorulur. Öğrenciler elde ettikleri sonuçlara baktıkları zaman üç üçgenin bütün kenarlarını eşit uzunlukta ve diğer üç üçgenin bütün kenarlarını farklı uzunlukta olduğunu söyleyebilirler. Buradan da öğrenciler üçgenlerin kenarlarına üç değişik biçimde olabilecek sonucu çıkarabilirler. UYARI Sunuş yoluyla öğretim bazı yönleriyle buluş yoluyla öğretime benzer. Ancak sunuş yoluyla öğretimde ilke ve kavramları öğretmen sınıfa açıklar. Öğrenme öğretme etkinliklerinin merkezinde öğretmen vardır. Buluş yoluyla öğretimde ise; ilke kavramlarla ilgili genellemelere öğrenci kendisi ulaşır. Öğretmenin yolu öğrenciye kılavuzluk etmek ve öğrenme ortamını düzenlemektir. 3. Araştırma ve İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi (Soruşturma) John Dewey in bilimsel yöntemi nin sınıftaki öğretim uygulanmasıdır. Öğrencilere bir araştırma konusu verilir ve bilimsel yöntemin basamakları kullanılarak öğrenciler çözümlemeler yapar. Dewey in eğitim anlayışı bu yaklaşımın temel yapısını oluşturur. Yani bilgiyi ararken bilimsel yöntem kullanılmalıdır. Bilimsel yöntem, güçlük yaratan bir durumla karşılaştığımız zaman başlar. Ayrıca; < < Kendine özgü davranışlarla hareket eden öğrenen birey çevreyle sürekli bir ilişki halindedir. < < Çevreyle ilişkisinde birey ihtiyaçlarını karşılamak için uğraşırken problemlerle karşılaşır. < < Problemleri çözme sürecini öğrenmesi çevre içinde gerçekleşir. Öğrenci,çevredeki problemleri algılar, tanımlar, verileri toplar, geçici çözüm yolları geliştirir ve bunların mümkün olup olmadığını test eder. Araştırma yoluyla öğretim modellerinde öğrenci kendi çabalarıyla öğrenir; öğretmen öğrenciyi araştırmaya, incelemeye yönlendirir. Öğrenci problem çözmeyi bu yaklaşım ile öğrenir. 17

20 Öğretim Yöntem ve Teknikleri Bu yaklaşım daha önceleri matematik fen ve teknoloji gibi doğa bilimlerinde uygulamalı olarak kullanırken, daha sonraları bütün konu alanlarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu yolla öğrenciler sadece o konu alanı ile ilgili bir problemi değil, gelecekte karşılaşacağı problemleri adım adım nasıl çözebileceğini ve çözüm yollarını öğrenir Araştırma ve İnceleme Yoluyla Öğretimin Aşamaları I. Evre (Hazırlık) < < Problemin farkına varma ve onu tanımlama (sınırlama) < < Çözümle ilgili kaynakları tarama, bilgi toplama (literatür tarama) < < Problemin çözümü için denenceler kurma (hipotez oluşturma) II. Evre (Uygulama) < < Uygun araçları hazırlama, verileri toplama ve organize etme < < Denenceleri test etme < < Çözüme ulaşma ve öneri geliştirme UYARI Denence: Doğruluğu ya da yanlışlığı bilinmeyen, ön kabullenmelerdir. Hipotez ya da varsayımda denir. Örneğin trafik kazalarıyla ilgili bir araştırmada trafik kazaları genelde sürücü hatalarından kaynaklanır. İfadesi bir denence örneğidir. Kullanım alanları; < < Bilimsel beceri kazandırmada < < İşbirliği becerisi geliştirmede < < Problem çözme becerisi kazandırılmak istendiğinde < < Bireyleri yaşama hazırlamada < < Dış yaşam koşullarına öğrencileri hazırlamada < < Bir problemi hissetme ve çözümüne dönük çalışmalar yaptırılmak istendiğinde kullanılır. Temel Özellikleri < < Araştırma ve inceleme yoluyla öğretim, öğrencileri bilimsel araştırma yöntemlerine alıştırma yaklaşımıdır. = BİLİMSEL BİLGİ Araştırmanın ilk bölümlerinde öğretmenin rolü, problem durumunu seçmek, problemi çözme sürecinde anlaşmazlık olduğunda danışmanlık yapmaktır. Öğretmenin en önemli rolü bu sürecin ikinci ve üçüncü aşamalarında olur. Problemin tanımlanması ve hipotezlerin kurulması aşaması bir araştırma sürecinin en önemli bölümü olduğundan bu aşamaların doğru yapılanması şarttır. Aksi takdirde yöntem amacına ulaşmayacaktır. Bu nedenle öğretmenin ilk üç aşamada problem durumunu ve öğrenci tepkilerini çok iyi izlemesi ve gerektiğinde müdahaleler yapması gerekir. < < Bu strateji, bilimin anlaşılmasına, yaratıcı düşüncenin kullanılmasına, bilgiyi inceleme, analiz etme ve üretme becerilerini geliştirilmesine olanak tanır. < < Üst düzeydeki hedef-davranışların (analiz, sentez, değerlendirme) öğrencilere kazandırılmasında kullanılır. < < Öğretmen bu stratejiyi kullanırken yol gösterici, yönlendirici, rehber konumundadır (Kaynak veren değildir). < < Öğretmen, öğrencilerin düşünmelerine kılavuzluk ederek, yaşamlarında problemleri nasıl çözmeleri gerektiği konusunda yardımcı olur. 18

21 Öğretim Yöntem ve Teknikleri < < Öğrencilerin araştırması sınıfla sınırlı değildir. Bu yolla gelecekte karşılaşacağı problemleri adım adım nasıl çözebileceğini öğrenir. < < Bu strateji sadece sınıf içerisinde değil aynı zamanda laboratuar, atölye ve okul dışı doğal ortamlarda kullanılabilir. < < Tümevarım ve tümdengelim, akıl yürütme yollarının birlikte kullanılmasını gerektirir. < < Problem çözme, yansıtıcı düşünme, eleştirel düşünme ve karar verme gibi üst düzey düşünme becerilerini temele alır. < < Her türlü araştırma ve inceleme çalışmaları, bilimsel araştırmalar, lisans tezleri ve lisansüstü tez çalışmaları bu yaklaşıma göre düzenlenir. < < Öğrenmeyi daha mantıklı ve sağlam bir temele dayandırır. Öğrenci problem çözmeyi öğrenir. < < Öğrencilerde denence (hipotezler) ileri sürme yeteneği gelişir. Sınırlılıkları < < Etkili bir öğretmen bilgisi ve rehberliği gerektirir. Gerekli destek sağlanmazsa sonuca ulaşmak güçleşeblir. < < Stratejinin özellikleri ve basamakları öğrenci tarafından iyi anlaşılmaz ise sonuç istenildiği gibi oluşmayabilir. < < Öğretim süreci zaman alıcıdır. Maliyetli olabilir. Avantajları < < Öğrenciler kendi düşünme stratejilerinin farkına varabilirler ve bunları yeni yaklaşımlarla geliştirebilirler. < < Öğrencilere yeni stratejiler doğrudan öğretilebilir ve öğrencilerin var olan stratejilerine ilave edilebilir. < < İşbirliğine dayalı araştırma etkinlikleri, düşünceyi zenginleştirir ve öğrencilerin bilgiyi denemelerine, onun gerçek doğasını kavramalarına destek olur. < < Ön koşul öğrenmelerin eksik olduğu durumlarda kullanılmaz < < Her ders ve konu için uygun olmayabilir. < < Öğrenci sayısının fazla olduğu gruplarda uygulanması zordur. < < Öğrenci araştırma konusuna ilgi göstermezse, motive olmazsa ya da konudan hoşlanmazsa süreç sıkıcı olabilir. < < Problem bulma, tanımlama ve sınırlandırma, denence yazma, araç geliştirme, sonuç ve öneri yazma aşamalarında öğrenci zorlanabilir. < < Bu stratejinin uygulanması sonucunda öğrenci bilimsel düşünme gücüne erişebilir. < < Bu strateji sayesinde uygulama, analiz ve sentez yapma, değerlendirme gibi üst düzey bilişsel davranışların kazanılması sağlanmaktadır. < < Öğrencilerin problemleri cesaretle karşılamalarını ve bunları bilimsel yaklaşım ve tutum (örneğin, farklı görüşlere karşı hoşgörü olma kültürü kazanma) ile ele almalarını sağlar. 19

22 Öğretim Yöntem ve Teknikleri ÖĞRETİM STRATEJİLERİ ÖZET TABLO Sunuş Yoluyla Buluş Yoluyla Araştırma ve İnceleme Öğretim Stratejisi Öğretim Stratejisi Yoluyla Öğretim Stratejisi Özet Tanımı İlke, kavram ve genellemelerin öğretmen tarafından belirli bir düzen ve aşamalılık çerçevesinde öğrenciye aktarılmasını temel alır. Öğrencinin kendisinin keşfederek kavram, ilke ve genellemelere ulaşmasını sağlayacak öğretme-öğrenme ortamının düzenlenmesi gerekliliğini savunur. Öğrencinin bilimsel düşünmenin (problem çözmenin) basamaklarını kullanarak kavram, ilke ve genellemelere araştırma ve inceleme yoluyla ulaşmasını temel alır. Öğrencide ilgi ve merak Öğretmen Rolü Öğretmen etkili sunum tekniklerini kullanmalıdır. uyandıracak ve merakını sürekli tutacak sorulara yer verilmelidir. Öğrenci problemi çözerken öğrenir, öğretmen yol göstericidir. Düşünme Yolu Düşünme Becerisi Tümdengelim yolu izlenir. Anlamlandırma Anlamlı öğrenme Alış yolu ile öğrenme Tümevarım yolu izlenir. Sezgisel düşünme Keşfediş Tümdengelim-tümevarım yolu birlikte izlenir. Problem çözme Eleştirel düşünme Yaratıcı düşünme Yansıtıcı düşünme Öğrenci Rolü Öğrenci dinleyerek öğrenir. Öğrenci keşfederek öğrenir. Öğrenci problem çözmenin basamaklarını kullanarak öğrenir. Hedefin Bilgi basamağında beceriler Kavrama ve uygulama basa- Üst düzey zihinsel beceriler Düzeyi kazandırılır. mağında etkilidir. gelişir. Ders Aşaması Dersin girişinde Dersin gelişme bölümünde Dersin sonuç bölümünde Kullandığı Yöntem - Teknik Anlatım, soru-cevap Tartışma, örnek olay, beyin fırtınası, gözlem, deney Problem çözme, proje, beyin fırtınası Kurucusu Ausubel Bruner Dewey Öğrenme Kalıcılığı % % %

23 Öğretim Yöntem ve Teknikleri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KMS Kavramlar arasındaki ilişkileri öğretmek isteyen bir öğretmen için en uygun hazırlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Kavramların çeşitli dillerdeki karşılıklarını belirlemek B) Kavram haritası oluşturmak C) Kavramların tanımlamasını yapmak D) Kavramlara örnek olan ve olmayan olay, durum veya nesneler bulmak E) Kavramların somutluk-soyutluk derecesini incelemek ve bunu örneklerle açıklamak KMS Sunuş yoluyla etkili bir öğretim yapmak isteyen öğretmen, aşağıdakilerden hangisinden kaçınmalıdır? A) Sunuşunda bütün öğrencilerin anlayabileceği bir dil kullanma B) Sadece düz anlatım yöntemini kullanarak konunun bütün boyutlarını açıklama C) Öğrencileri neleri öğrenecekleri konusunda bilgilendirme D) Sunuşunu ses tonu değişiklikleri, jest ve mimiklerle destekleme E) Sunuşunu, önemli kısımları toplayarak bitirme KPSS Aşağıdakilerden hangisi öğretme-öğrenme sürecinde öğrencilere belli yaşantılar kazandırılıp öğrencilerden bu yaşantıları üzerinde düşünerek verilen duruma bir açıklama getirmeleri, soruna çözüm önermeleri, genellemelere varmaları yaklaşımıdır? A) Buluş yoluyla öğrenme B) Öğretimde proje yönetimi C) Bireyselleştirilmiş öğretim D) Sunuş yoluyla öğretim E) Tam öğrenme KPSS Öğrenciler tarafından öğretmenin rehberliğinde konuyla ilgili örneklerin açıklanmasını, karşılaştırılmasını ve örnek olmayan durumların ayırt edilmesini, özelliklerin, ilişkilerin ve ilkelerin vurgulanmasını ve benzer etkinliklerle yeni Örneklerin geliştirilmesini içeren öğretim yaklaşımına ne denir? A) Sunuş yoluyla öğretim B) Buluş yoluyla öğretim C) Tam öğrenme yoluyla öğretim D) Bireysel öğretim E) Programlı öğretim KPSS Aşağıdakilerden hangisinde sunuş yolu stratejisinde öğretmenin temel görevi verilmiştir? A) Öğrencileri araştırma ve incelemeye sevk etmek B) Sorunların çözümünde öğrencilere rehberlik etmek C) Öğrencilerin doğruyu bulmaları için yönlendirmek D) Öğrencileri işbirlikli çalışmalara özendirmek E) Farklı örneklerle konuları öğrencilere açıklamak 21

24 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Öğrenci düzeyine uygunluk ilkesinin sınıf içinde etkili bir biçimde uygulanması için aşağıdakilerden hangisine öncelik verilmelidir? A) İçeriğin açık, net ve anlaşılır bir biçimde sunulması B) Öğrencilerin hazırbulunuşluk durumunun dikkate alınması C) Öğrenciler arası etkileşimin artması D) Grupla çalışma tekniklerinin uygulanması E) Öğretmenin öğretim sürecinin dışında kalması KPSS Kavram haritaları, aşağıdaki öğretim yaklaşımlarının hangisinde etkin bir biçimde kullanılır? A) Buluş yoluyla öğrenme B) Tam öğrenme C) Anlamlı öğrenme D) Yapısalcılık E) Çoklu zekâ kuramı KPSS Bazı öğretme-öğrenme yaklaşımlarının açıklamaları aşağıda verilmiştir: I. Ortak bir amaç doğrultusunda, öğrencilerin küçük gruplar halinde, birbirinin öğrenmesine yardım ederek çalışmalarının sağlandığı öğretme-öğrenme yaklaşımı II. Bilginin, ilke ve genellemelerin etkin bir öğretme-öğrenme süreci için belli bir düzen ve aşamalılık içerisinde aktarılmasını öneren yaklaşım III. Öğrencinin kendisinin keşfederek kavram, ilke ve genellemelere ulaşmasını sağlayacak öğretme-öğrenme ortamının düzenlenmesi gerekliliğini savunan yaklaşım Bu yaklaşımların isimleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir? A) İşbirlikli öğrenme Buluş yoluyla öğrenme Sunuş yoluyla öğrenme B) İşbirlikli öğrenme Sunuş yoluyla öğrenme Buluş yoluyla öğrenme C) Buluş yoluyla öğrenme Sunuş yoluyla öğrenme İşbirlikli öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme İşbirlikli öğrenme Sunuş yoluyla öğrenme E) Sunuş yoluyla öğrenme Buluş yoluyla öğrenme işbirlikli öğrenme KPSS Eğitim programlarında yer alan hedefler eğitim kurumlarında kullanılacak olan öğretme-öğrenme yaklaşımlarını belirler. Aşağıdakilerin hangisinde verilen hedef düzeyi için, karşısında belirtilen öğretim yaklaşımının verimli bir yol olması beklenmez? Hedef düzeyi Öğretim yaklaşımı A) Analiz Buluş yoluyla öğretim B) Uygulama Proje temelli öğretim C) Bilgi Bireysel çalışma yoluyla D) Sentez Sunuş yoluyla öğretim E) Kavrama Bilgisayar destekli öğretim KPSS Aşağıdaki yaklaşımların hangisinde öz değerlendirme ve grubun kendi kendini değerlendirmesi yoluyla süreç hakkında bilgi toplama eğilimi, diğerlerine göre daha az tercih edilir? A) Yansıtıcı öğrenme B) Probleme dayalı öğrenme C) Sunuş yoluyla öğrenme D) İşbirlikli öğrenme E) Proje tabanlı öğrenme 22

25 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Sunuş yoluyla öğretim stratejisinde bilgiler düzenlidir ve çoğunlukla öğretmenin etkin olduğu bir süreç izlenir. Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımında, dersini monotonluktan uzak tutmak isteyen bir öğretmen aşağıdakilerden hangisinden kaçınmalıdır? A) Öğrencilerin soru sormalarına fırsat vermek B) Konuyu bütün olarak, bölmeden anlatmak C) Farklı öğretim tekniklerini kullanmak D) Öğretim materyali ve araç-gereçlerden yararlanmak E) Ders sonunda konuyu kısaca özetlemek KPSS Çevremizi Tanıyalım konusunda sırayla Bölgemiz, İlimiz, Yurdumuz, İlçemiz ile ilgili çalışmalar yaptıran bir öğretmen, bu dersin içeriğinin düzenlenmesinde hangi ilkeye aykırı davranmıştır? A) Somuttan soyuta B) Basitten karmaşığa C) Günümüzden geçmişe D) Bütünden parçaya E) Yakından uzağa KPSS Öğrenmelerin etkili ve kalıcı olmasını sağlamak isteyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Konuyu olabildiğince kısa ve öz olarak sunması B) Olabildiğince fazla duyu organına hitap etmesi C) Konuyu güncel yaşamdan örneklerle desteklemesi D) Öğrenilecek davranışa uygun etkinlikler seçmesi E) Konuyu problem çözme şeklinde ele alması KPSS Sosyal Bilgiler dersi insanlar, yerler ve çevreler öğrenme alanı kapsamında, öğretmen, dersin içeriğini ve etkinliklerini düzenlerken insanlar konusuna öncelik verirse aşağıdaki ilkelerden hangisine uygun planlama yapmış olur? A) Somuttan soyuta B) Bilinenden bilinmeyene C) Kolaydan zora D) Yakından uzağa E) Bütünden parçaya KPSS Aşağıdakilerden hangisi, buluş yoluyla öğrenme yönteminden yararlanmaya çalışan bir öğretmenin, öğrencilerin derse aktif katılımlarını sağlaması için yapması gereken davranışlardan biri olamaz? A) Sınıf içi etkinliklere katılan öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirmek B) Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan öğretim yöntem ve teknikleri kullanmak C) Sınıf içi etkinlikler esnasında öğrencilerin arasında dolaşarak onlara yardımcı olmak D) Yanlış yapan öğrencilere doğru cevapları aktarmak E) Sözlü ve sözsüz uyaranlarla öğrencilerin derse katılımlarını sağlamak 23

26 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS KPSS Kavram haritaları, öğretme-öğrenme sürecinde sadece öğrenenlerin öğrenmelerini kolaylaştırıcı bir araç değil, öğretmenlerin de farklı amaçlarla kullanabilecekleri etkili bir araçtır. Aşağıdakilerin hangisinde öğretmenlerin kavram haritalarını etkin olarak kullanabilecekleri bir durum söz konusu değildir? A) Öğrencilere öğretilecek yeni bir ünitenin kapsamını tanıtmada B) Öğrencilerin konuya hazır bulunuşluk düzeylerini tespit etmede C) Öğrencilerin kavram yanılgılarını belirlemede D) Öğrencilerin bir konuya yönelik tutum ve becerilerini ortaya çıkarmada E) Öğrencilerin bilgiyi nasıl yapılandırdıklarını ortaya çıkarmada 18. Aşağıdakilerden hangisi, buluş yoluyla öğrenme yönteminden yararlanmaya çalışan bir öğretmenin, öğrencilerin derse aktif katılımlarını sağlaması için yapması gereken davranışlardan biri olamaz? A) Sınıf içi etkinliklere katılan öğrencilerin olumlu davranışlarını pekiştirmek B) Öğrencilerin derse katılımlarını sağlayan öğretim yöntem ve teknikleri kullanmak C) Sınıf içi etkinlikler esnasında öğrencilerin arasında dolaşarak onlara yardımcı olmak D) Yanlış yapan öğrencilere doğru cevapları aktarmak E) Sözlü ve sözsüz uyaranlarla öğrencilerin derse katılımlarını sağlamak KPSS Saadet Öğretmen Türkçe dersinde eylem konusunu anlatırken önce genel bilgileri aktarmış, konuyla ilgili genel ilke ve kavramları anlatmış, daha sonra ayrıntılı bilgilerin üzerinde durmuştur. Saadet Öğretmen aşağıdaki öğretme yöntemlerinden hangisini kullanmıştır? A) Sunuş yoluyla B) Buluş yoluyla C) Araştırma yoluyla D) Probleme dayalı E) İş birliğine dayalı KPSS Sınıfında kavram haritası çalışması yaptıran bir öğretmen, aşağıda belirtilenlerin hangisini öncelikle hedeflemiş olabilir? A) Öğrenmelerin anlamlı ve kalıcı hâle gelmesini B) Farklı öğrenme yollarını kullanmayı C) Öğretilen bilgilerin tekrar edilmesini D) Öğrencilerin öğrenme güçlüklerini belirlemeyi E) Öğrencilerin şema çizme becerilerini geliştirmeyi 24

27 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Kavram yanılgılarını gidermede aşağıdaki uygulamalardan hangisi en az etkilidir? A) Kavram haritası oluşturma B) Kavramsal değişim metinlerinden yararlanma C) Kavramsal karikatürlerden yararlanarak tartışma D) Kavramların tanımlarını tekrarlatma E) Vee diyagramı oluşturma KPSS İki boyutlu şemalardır. Bağlantılar içerir. Bir içeriğin öğretiminde özetlenmesinde ve ölçülmesinde kullanılır. Bu özellikler aşağıdakilerden hangisini doğru olarak betimlemektedir? A) Vee diyagramı B) Kavram haritası C) Dallanmış ağaç D) Yapılandırılmış grid E) Bilgi yaprağı KPSS Öğretmen bitkiler konusunu işlerken sırasıyla aşağıdaki yolu izler: Öğretmen: Kavramları tanımlar ve açıklar. Diğer kavramlarla ilişkisini kurar. Kavramların örneklerini ve örnek olmayanlarını verir. Öğrenciler: Öğretmenin verdiği örnekleri açıklar ve sınıflar. Kendi örneklerini verirler. Öğretmen: Öğrencileri okul bahçesine çıkarır. Sınıfta üzerinde çalışılan yaprak türlerini bulmalarını ve topladıkları örnekleri sınıflamalarını ister. Öğrenciler: Yaptıkları çalışmaları arkadaşlarına sunarlar. Öğretmen bu süreçte aşağıdakilerden hangisinde belirtilen yöntem, teknik ya da yaklaşımı kullanmıştır? A) Sunuş yoluyla Proje tabanlı B) Kavrayarak Tam öğrenme C) Sunuş yoluyla Aktif öğrenme D) Örnekleyerek Buluş yoluyla E) Aktif öğrenme Sunuş yoluyla KPSS Nil öğretmen, öğrencilerini öğrenmeye teşvik eden etkin bir öğrenme-öğretme ortamı sağlamak için çaba gösteren nitelikli bir öğretmendir. Aşağıdaki uygulamalardan hangisinin Nil öğretmene ait olma olasılığı en yüksektir? A) Öğrenci çalışmalarından en nitelikli olanları yıl sonunda sergileme B) Öğrenci katılımını teşvik etmek için öğrenci yanlış yanıt verse de yanıtını onaylama C) Öğrenmeleri pekiştirmek için öğrencilere çok sayıda ve sık sık ödül verme D) Öğrencilerin birbirlerine soru sormalarına ve birbirlerini eleştirmelerine fırsat verme E) Sadece dönem sonunda değerlendirme yaparak geçme notu verme 25

28 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS KPSS Fen öğretiminde öğrencilerin bilgileri keşfetmelerini isteyen bir öğretmen, aşağıdakilerden hangisine en az yer vermelidir? 25. A) İlkelerin, öğrenciler tarafından sezilmesinin sağlanmasına B) Problemlerin, öğrencilerin kendi görüşleri yoluyla çözülmesine C) Problemler için birden fazla çözüm yolunun üretilmesine D) Tartışmalarda şaşırtıcı fikir öne sürenlerin ödüllendirilmesi E) Bilgilerin görsel araçlar kullanılarak öğrencilere sunulmasına STS Öğretmen: Öğrenci: Öğretmen: Vücudumuzdaki dokuların yapısı nar meyvesi gibidir. Nar nasıl küçük tanelerden oluşuyorsa, dokularımızda küçük hücrelerden oluşur. Dokularımızın dışında da kabuk var mı öğretmenim? Kabuk yoktur ama ince zar vardır. 26. Bir öğretmen ilköğretim I. kademe fen ve teknoloji dersinde hücre konusunu işlerken A şubesinde üç boyutlu hücre modelini kullanarak B şubesinde ise modeli getirmeyi unuttuğu için tahtada gerçeğe yakın çizimler yaparak konuyu anlatır. Konu sonundaki değerlendirmede, B şubesindeki bazı öğrencilerin hayvan hücresini küresel yapılar yerine dairesel yapılar olarak düşündüklerini ve A şubesinin daha başarılı olduğunu belirler. Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Öğretmen, A şubesinde buluş yolu, B şubesinde sunuş yolu stratejisini kullanmıştır. B) Üç boyutlu modeller, iki boyutlu çizimlere oranla daha etkili araçlardır. C) Üç boyutlu modeller gerçeğe daha yakın olduğu için anlamlı öğrenmeye katkı sağlar. D) Hayvan hücresini dairesel olarak düşünen öğrenciler görsel/uzamsal zekalarını yeterli düzeyde kullanmamaktadırlar. E) İlköğretim düzeyinde somut öğrenme yaşantıları çok daha etkilidir. Öğrenci: O zaman zar yırtılınca hücrelerimiz yere dökülür mü? Altıncı sınıf fen ve teknoloji dersinde öğretmen ve öğrenci arasında geçen yukarıdaki diyaloğa ilişkin aşağıdaki yorumlardan hangisi yanlıştır? A) Öğrencinin sorduğu sorulardan, tek yönlü düşündüğü söylenebilir. B) Öğretmenin günlük hayattan verdiği örnek öğrencinin gelişim düzeyine uygundur. C) Öğretmen öğrencilerinde ıraksak düşünme becerisini geliştirmeyi amaçlamaktadır. D) Öğretmen nar örneği vererek, öğrencinin doku hücre ilişkisi kurmasını sağlamayı amaçlamaktadır. E) Öğrenci somut işlemler dönemindedir. KPSS Dersinde doğal kaynaklarımız ve bunların verimli kullanımı konusunu işleyen bir öğretmen, öğrencilerine performans görevi vermek istemektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi uygun bir performans görevi değildir? A) Konuyla ilgili bir broşür hazırlamak B) Her ay yayımlanan bir dergi çıkarmak C) Görsel ögeleri zengin bir afiş hazırlamak D) Konunun hayatımızdaki önemini anlatan kısa bir şiir yazmak E) Olumsuz durumları betimleyen bir resim çizmek 26

29 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde Nesne sayısı 10 dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısını belirler, bu sayıyı rakamla yazar. kazanımına yönelik olarak öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak saymalarını sağlar, sonra öğrencileri okul bahçesine çıkararak ağaçları saydırır. Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir? A) Somuttan soyuta - Hayatilik B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik C) Hayatilik - Soyuttan somuta D) Açıklık - Soyuttan somuta E) Somuttan soyuta - Açıklık KPSS Türkçe dersinde sözcük türlerini işleyen bir öğretmen öğrencilerin sözcük türlerini karıştırdıklarını, önce öğrendikleri sözcük türlerini yeni öğrendiklerinden ayıramadıklarını belirlemiştir. Sunuş yoluyla öğretme stratejisi kullanan bu öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması sorunu çözmesine yardım eder? A) Örgütleyiciler kullanması B) Bilgiyi örneklendirmesi C) Sunum araçlarından yararlanması D) Öğrencilerin bilgiyi kullanmasını sağlaması E) İçeriği, belirli bir sırayla vermesi KPSS KPSS Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör, mevcut bilgi birikimidir. Buna göre, yeni bilgilerle daha önceki bilgiler ilişkilendirilmelidir. Bunun yanında, yeni bilgiler kendi içinde tutarlı değilse ve önceki bilgilerle çelişiyorsa öğrenmede sorun yaşanabilir. Bu açıklama aşağıdaki öğrenme model veya yaklaşımlarından hangisine aittir? A) Tam öğrenme B) İş birliğine dayalı öğrenme C) Anlamlı öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Problem temelli öğrenme 31. Buluş yoluyla öğretimi kullanarak dersinde karışımları işlemek isteyen öğretmen, öncelikle karışımlara örnekler verir. Öğrenciler örnekleri betimledikten sonra öğretmen ek örnekler verir ve öğrencilerin bu örnekleri betimleyerek önceki örneklerle karşılaştırmalarını sağlar. Buna göre, ders aşağıdaki aşamalardan hangisiyle devam etmelidir? A) Öğrencilerin zıt örnekler vermesi B) Öğretmenin, örnek olmayan durumlar vermesi C) Öğrencilerin ek örnekler vermesi D) Öğrencilerin, zıt örnekleri öğretmenin örnekleriyle karşılaştırması E) Öğrencilerin örneklerden kurala ulaşması 27

30 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Bir sınıf öğretmeni, ilkokula yeni başlayan öğrencilerinin, zihinlerinde sayı kavramını oluşturmalarına yardım etmek için fasulye taneleri ile oluşturduğu kümelerle rakamları eşleştirmiştir. Buna göre, öğretmen aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini kullanmıştır? A) Açıklık B) Bilimsellik C) Bilinenden bilinmeyene D) Somuttan soyuta E) Ekonomiklik KPSS Bir öğrenci, bir derste yapılanları aşağıdaki gibi sıralamıştır: I. Öğretmenimiz çözelti kavramının ne olduğunu defterimize yazdırdı. II. Şekeri suyla karıştırdı. Bizden gördüklerimizi anlatmamızı istedi. III. Tuzu suyun içerisine karıştırdı. Gördüklerimizi anlatmamızı ve öncekiyle karşılaştırmamızı istedi. IV. Bir miktar kumla suyu karıştırıp şekerli çay örneği ile bu karışım arasındaki ilişkiyi açıkladı. V. Bizlerden örnekler vermemizi istedi. Biz de yeni örnekler sunduk. Yapılanlardan hangileri, buluş yoluyla öğrenme yaklaşımına uygun değildir? A) I ve IV B) I ve V C) II ve III KPSS D) III ve IV E) III ve V KPSS Sunuş yoluyla öğretim stratejisine göre, dersin başında öğrencilere ön organize edici bilgiler verilmesinin en önemli gerekçesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencileri motive etme B) Yeni bilgiye temel oluşturma C) Öğrencileri düşündürme D) Grupla çalışmayı teşvik etme E) Benzerlik ve farklılıkları örneklendirme 35. Emre Öğretmen, derslerinde yeri geldikçe öğrencilerinden akşam dinledikleri haberlerden önemli gördüklerini paylaşmalarını ister ve işlenecek konuyla ilgili bir haberi seçer. Seçilen haberi paylaşan öğrenciden haberi tahtaya yazmasını ister ve teşekkür eder. Daha sonra bu haber üzerinde sınıfta tartışma ortamı oluşturur. Emre Öğretmen in bu uygulamasında öne çıkan öğretim ilkesi ve öğrenme-öğretme ilkesi aşağıdakilerden hangisinde birlikte verilmiştir? Öğretim Öğrenme-öğretme A) Açıklık Pekiştirme B) Güncellik Pekiştirme C) Bütünlük Tekrar D) Açıklık Tekrar E) Güncellik Tekrar 28

31 Öğretim Yöntem ve Teknikleri KPSS Öğrencilerde anlamlı öğrenmeler oluşturmak için sunuş yoluyla öğretim stratejisini tercih eden Ece Öğretmen in aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Dersi öğrencilerin katkısı olmadan planlaması B) Derste yer alan kavramları tanımlaması C) Tanımlanan kavramlara uygun örnekler vermesi D) Kavramları zihin haritalarıyla desteklemesi E) Öğrencilerin hazırladığı kavram haritalarını açıklatarak derse başlaması KPSS Bir fen bilgisi öğretmeni Destek ve Hareket konusunu bir bez parçası ve bükülebilir tel yardımıyla işlemektedir. Öğretmen, öğretim esnasında; Bez parçasının dik durmasını nasıl sağladık? Tel adama son şeklini veren ne olabilir? Telin görevini vücudumuzdaki hangi yapı üstlenmektedir? şeklinde sorular yöneltmiştir. Buna göre öğretmen, aşağıdaki strateji veya modellerden hangisini kullanmıştır? A) Araştırma-inceleme yoluyla öğretim B) Tam öğrenme C) Sunuş yoluyla öğretim D) Buluş yoluyla öğretim E) İşbirliğine dayalı öğrenme KPSS Bir dersin; genel çerçevesinin çizilmesinde, öğrenci ve öğretmenin rollerinin belirlenmesinde, amacın gerçekleştirilmesine yönelik işlemlere karar verilmesinde aşağıdakilerin hangisi temel belirleyicidir? A) Değerlendirme amacı B) Dersin gün içindeki saati C) Okulun sosyoekonomik şartları D) Öğretim stratejisi E) Yıllık çalışma planı CEVAP ANAHTARI B B A B E B B C D C B A D E D D A D A D C B D E C A B A C A B D B A B E D D 29

32 Öğretim Yöntem ve Teknikleri TARAMA - I 1. Aşağıdakilerden hangisi genel öğretim ilkelerinin kullanıldığı yerlerden biri değildir? A) Öğrenme-öğretme sürecinde, B) Ders kitaplarının yazımında, C) Öğretim yaşantılarının seçimi ve düzenlemesinde, D) Eğitim ve öğretim programlarının yapılmasında ve geliştirilmesinde, E) Öğrencilerin gelişim dosyalarını düzenlemede 3. Mehmet öğretmen öğretmenler odasında meslektaşlarıyla konuşurken öğrencilerine öğretim sürecinde, onların gereksinim duyacağı yararlı ve kullanılabilir bilgilerin öğretilmesini önemsediğini ve buna göre uygulamalar yaptığını söylemiştir. Bu görüşe göre, aşağıdakilerden hangisinin önemi vurgulanmaktadır? A) Somuttan soyuta B) Yaşama yakınlık C) Yakından uzağa D) Aktüalite E) Çocuğa görelik 2. Öğrencilerinin gördükleri ve dokundukları konuları kolayca öğrendiklerini gözlemleyen Kübra öğretmen bu yüzden de derste mümkün olduğu kadar öğrenme konusu ile öğrencileri etkileşime sokmaya çalışmaktadır. Kübra Öğretmenin bu uygulaması aşağıdaki öğretim ilkelerinin hangisiyle doğrudan ilişkilidir? A) Ekonomiklik B) Bilinenden bilinmeyene C) Somuttan soyuta D) Bütünlük E) Yaşama yakınlık 4. Müze eğitimi amacı ve konuları, sergileri, objeleri, çevresi, öğrenciyi merkeze alan ve disiplinler arası yönleriyle müzenin temel eğitim kuramları ve ilkeleri ışığında aktif bir öğrenme ve gelişme alanı olarak kullanılmasını içerir. Buna göre öğrencilerini ders konusu ile ilgili olarak bir müzeye götüren bir öğretmen aşağıdakilerden hangisini amaçlamış olabilir? A) Somut yaşantılar sağlamak B) Sanatsal bilgi kazandırmak C) Öğrencilere değişik ortamlar tanıtmak D) Tarihi bilgi vermek E) Öğrenmede bütünlüğü sağlamak 30

33 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 5. Tarih öğretmeni Fikret Bey, takvimler konusunu işlerken öncelikle tarihsel zamanda kullanış sırasına göre günümüzden geçmişe bir sıra izlemiş; Miladi daha sonra Rumi ve Hicri takvimleri anlatmıştır. Fikret Bey aşağıdaki ilkelerden hangisini kullanmıştır? A) Basitten karmaşığa B) Somuttan soyuta C) Yakından uzağa D) Bilinenden bilinmeyene E) Geçmişten günümüze 7. Sosyal Bilgiler Öğretmeni Kemal Bey dersinde Çocuklar İstanbul daki iki köprü Asya ve Avrupa yı birbirine bağlar. demiştir Kemal Öğretmenin bu cümlesi aşağıdaki hangi ilkeye aykırıdır? A) Somuttan soyuta B) Yaşama yakınlık C) Yakından uzağa D) Güncellik E) Çocuğa görelik 6. Matematik öğretmeni Utku Bey derslerinde yatay yerine ufkî, eğri yerine mukavves, düşey yerine şakuli gibi terimleri kullanmaktadır. Buna göre Utku Bey aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisini ihlai etmiştir? A) Bütünlük B) Açıklık C) Ekonomik D) Bilinenden bilinmeyene E) Yakından uzağa 8. İlerlemecilik eğitim akımı, öğrenme öğretme sürecinde öğrencinin hazır bulunuşluğu ve öğrenciler ara sındaki bireysel farklılıkların dikkate alınmasını önemser. İlerlemecilik eğitim akımının önceliğine aldığı öğre tim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Yakından uzağa B) Bilinenden bilinmeyene C) Öğrenciye görelik D) Sosyallik E) Somuttan soyuta 31

34 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 9. Sosyal Bilgiler öğretmeni Mustafa Bey Trabzon da görev yapmaktadır. Karadeniz deki illeri sayarken komşu illerden değil Batı ve Orta Karadeniz illerinden derse başlamıştır. Mustafa Beyin ihlal ettiği öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Somuttan soyuta B) Yakından uzağa C) Aktivite ilkesi D) Bilinen bilinmeye E) Çocuğa görelik 11. Kimya öğretmeni Gülizar Hanım kimyasal tepkimeler konusunu işlerken öğrencilere günlük yaşamdan arabalardaki aküleri ve diğer bir enerji örneği olarak pilleri düşünebilirsiniz demiştir. Gülizar öğretmenin bu örnekleri aşağıdaki hangi öğretim ilkesi ile yakından ilişkilidir? A) Hedefe görelik B) Basitten karmaşığa C) Ekonomiklik D) Güncellik E) Açıklık 10. Erdi Öğretmen, derslerinde yeri geldikçe öğrencilerinden sosyal medya haberler inden önemli gördüklerini paylaşmalarını ister ve işlenecek konuyla ilgili bir haberi seçer. Seçilen haberi paylaşan öğrenciden haberi tahtaya yazmasını ister ve teşekkür eder. Daha sonra bu haber üzerinde sınıfta tartışma ortamı oluşturur. Erdi Öğretmen in bu uygulamasında öne çıkan öğretim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Açıklık B) Güncellik C) Hedefe Görelik D) Bilinenden Bilinmeyene E) Yaşama Yakınlık 12. Öğrencilerini Modern Sanatlar Müzesine götüren Serpil öğretmen bu alan gezisi ile hem öğrencilerini geleneksel sınıf ortamından çıkartmak hem de modern sanatlar konusunu gerçek ortamında aktarmak istemiştir. Serpil öğretmenin bu uygulaması ile aşağıdaki hangi öğretim ilkesini işe koşmuştur? A) Somuttan soyuta B) Bilinenden bilinmeyene C) Kolaydan zora D) Yakından uzağa E) Ekonomiklik 13. Üçgenler konusunu anlatan bir matematik öğretmeni kazanımlara dönük etkinlikler yaptırırken piramit ve konilerle ilgili örneklere de yer vermiştir. Bu öğretmen bu uygulamalarıyla aşağıdaki hangi öğretim ilkesine uygun davranmamıştır? A) Kolaydan zora B) Yakından uzağa C) Hedefe görelik D) Ekonomiklik E) Bütünlük 32

35 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 14. Atatürk Lisesi nde görevli Rehber öğretmen Alp Bey öğretmenlere verdiği seminerde Lise son sınıf öğrencilerinin ergenlik döneminde oldukları bu yüzden biyolojik, psikolojik ve sosyal ilişkiler yönünden değerlendirilmelerini söylemektedir Alp bey hangi ilkenin önemini belirtmiştir? A) Açıklık B) Bütünlük C) Güncellik D) Kolaydan zora E) Basitlik 16. Canlılar konusunu anlatan bir öğretmen sınıfa bir karınca parkı getirerek karıncaların davranışlarını ve vücut şekillerini öğrencilere göstermiş daha sonra da onlara bir proje ödevi vererek karıncaların diğer canlılardan farklarını ortaya koymalarını istemiştir. Bu öğretmen aşağıdaki hangi öğretim ilkelerini kullanmıştır? A) Kolaydan zora- Basitlik B) Açıklık- Aktivite C) Somuttan soyuta- Yaşama yakınlık D) Kolaydan zora- Bilinenden bilinmeyene E) Güncellik-Hayatilik 15. Ölçme değerlendirme dersinde öncelikle temel konular olan ölçme ve değerlendirme kavramı ve örnekleri verilirken dönemin sonuna doğru daha karışık ve dikkat isteyen madde istatistikleri konusu işlenmektedir. Dersin böyle kurgulanması aşağıdakilerin hangisiyle ilgilidir? A) Somuttan soyuta B) Yaşama yakınlık C) Kolaydan zora D) Bilinenden bilinmeyene E) Aktivite TARAMA - I E C B A C B D C B B E E C B C B 33

36 Öğretim Yöntem ve Teknikleri TARAMA - II 1. Öğrenci her zaman hangi bilginin önemli, hangi işaretlerin problemin çözümü için uygun olduğunu bilmeyebilir. Bu nedenle birey, özellikle herhangi bir konu alanıyla ilgili öğrenmesi gereken kavramları, ilkeleri fikirleri kendine verileni alma yoluyla öğrenebilir. Bu özellikler aşağıdaki hangi öğretim stratejisine aittir? A) Programlı öğrenme B) Sunuş yolu ile öğrenme C) Beyin temelli öğrenme D) Tam öğrenme E) Buluş yoluyla öğrenme 2. Öğrenciye kazandırılacak hedef davranışlar belirlenir. Konuyla ilgili somut örnek durumları ve örnek olmayan durumlar belirlenir. Örnekler basitten karmaşığa doğru olmalı ve öğrenci merakı sürdürülmelidir. Zamanı iyi ayarlamak gerekir. Uygulamalar zaman alabilir. Yukarıda verilen süreç aşağıdaki hangi öğretim stratejisinin temel akışıdır? A) Sunuş yoluyla öğretim B) Buluş yoluyla öğretim C) Araştırma inceleme yoluyla öğretim D) Tam öğrenme E) Temel öğrenme 3. I. Öğretmen bu aşamada ne öğrenileceği, nasıl öğreneceği konusunda öğrencilere bilgi vermelidir. Sunuş yoluyla öğretim yaklaşımından yararlanır. II. Öğretmen bu etkinlikler sırasında araştırma yoluyla öğretim yaklaşımından yararlanmalı, öğrencilerini araştırma ve inceleme yapmaya yöneltmelidir. III. Bu aşamada öğretmen öğrenci etkileşimi daha çoktur ve buluş yoluyla öğretim yaklaşımı söz konusudur. Bilgilendirmekten çok buldurmak önemli olmalıdır. Öğretmen rehber durumundadır. Yukarıda verilen ders aşamaları aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Giriş Gelişme Sonuç A) I II III B) II III I C) III I II D) I III II E) II I III 4... stratejisinde öğrencilerin belli bir konudaki problemi çözmek üzere harekete geçmelerini, araştırma etkinliklerini sürdürmelerini ve sonucu ulaşmalarını sağlar. John Dewey tarafından geliştirilen bu yaklaşım daha önceleri matematik fen ve teknoloji gibi doğa bilimlerinde uygulamalı olarak kullanırken, daha sonraları bütün konu alanlarında kullanılmaya başlanmıştır. Bu yolla öğrenciler sadece o konu alanı ile ilgili bir problemi değil, gelecekte karşılaşacağı problemleri adım adım nasıl çözebileceğini ve çözüm yollarını öğrenir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Buluş yoluyla öğrenme B) Araştırma inceleme yoluyla öğrenme C) Tam öğrenme D) İşbirlikçi öğrenme E) Sunuş yoluyla öğrenme 34

37 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 5. Ferit öğretmen derslerinde bilginin nasıl kazanılacağını sırasıyla vermesi, derste örnekler vermesi, önemli noktalarda öğrenciyi düşündürücü sorular sorması, bazı durumların özellikle üzerinde durması ve konuşurken önemli noktalarda sesinin tonunu değiştirmesi vb. etkinlikler yapması hangi öğretim stratejisini benimsediğini göstermektedir? A) Sunuş B) Buluş C) Araştırma-inceleme D) Programlı öğretim E) İşbirlikçi öğrenme 7. Öğrencilerin veri toplarken kullandığı teknikleri kontrol etme, Öğrencilere düşünmeleri için soru sorma, Öğrencilerin yorum, açıklama yaparak, hipotezler geliştirmesi, Öğrencilerin elde ettikleri verilerden sonuçlar çıkarması, Öğrencilerden ulaştıkları ilke ve sonuçlarını başka durumlara uygulamalarının istenmesi Yukarıdaki uygulamalar aşağıdaki hangi öğretim stratejisine aittir? A) Tam öğrenme B) İşbirlikçi öğrenme C) Sunuş yoluyla öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Araştırma-inceleme yoluyla öğrenme 6. Aşağıdakilerden hangisi buluş yolu ile öğretim stratejisinin sınırlılıklarından biri değildir? A) Uygulanışı uzun zaman gerektirir. B) Yapılan deneme ve faaliyetlerin nasıl bir sonuca götüreceğini önceden tahmin etmek oldukça zordur. C) Öğrenenin karşılaşacağı durum çok kolay ise sıkılır, eğer çok zor ise karıştırır ve öğrenmeyi sürdürmekten vazgeçer. D) Kavram ve genellemeler için uygun olmasına rağmen, olguların öğrenimine uygun değildir E) Öğrenci öğrenme-öğretme sürecinde pasifleşir. 8. Aşağıdakilerden hangisi sunuş yolu ile öğretim stratejisinin özelliklerinden biri değildir? A) Öğrencilerin etkin katılımını sağlamak için öğretmen ve öğrenciler arasında yoğun bir iletişim gereklidir. B) Öğretmen tümdengelim ve tümevarım yöntemlerini birlikte kullanılır. C) Sunulan bilgiler çok örnekle desteklenmelidir. D) Sunulan bilgiler, genelden özele doğru bir sıra izlemelidir. E) Anlamlı bir öğrenmenin gerçekleşmesi için dersin sunumunda aşamalık ilkesi uygulanmalıdır. 35

38 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 9. Aşağıdakilerden hangisi öğretim stratejileri ile ilgili doğru bir bilgidir? A) Buluş yoluyla öğrenme stratejisinde öğrencilere problem vb. durumları sunarak bir değerlendirme yapmaları istenir. B) Buluş yoluyla öğretimde soyutlamalar ve genellemeler önceden sunulmaz. Önce somut örneklere ve olaylara yer verilir. C) Buluş yoluyla öğretimde, bazı öğrenciler için oturmak ve dinlemek zordur, D) Sunuş tümevarımsal mantık içerir. E) Araştırma yoluyla öğretimde öğrenciler dikkatle dinlemeyi öğrenirler. 10. Yasemin öğretmen sınıf öğretmeni adaylarına, öğretim sürecinde öğrencilerine öğrenme malzemesini son şekli ile sunmadan ziyade malzemenin hâlihazırdaki bilgileri kullanılarak keşfettirin önerisinde bulunmuştur. Yasemin öğretmeninin bu önerisi aşağıdaki hangi öğretim stratejisiyle öncelikle ilgilidir? A) Temel öğretim B) Sunuş yolu ile öğrenme C) Etkili öğretim D) Tam öğrenme E) Buluş yoluyla öğrenme 11. Bilmek, bir süreçtir, bir ürün değildir. İfadesi aşağıdaki hangi öğretim stratejine yönelik bir eleştiridir? 12. Öğretme stratejileri öğretmenler için genel bir yol çizer ve öğretmen ders içi etkinlikleri, bu etkinliklerin zamanını, hangi yöntem ve teknikleri kullanacağını seçeceği stratejilere göre planlar. Öğretme stratejileri; öğrenme hedeflerine ulaşmak üzere belirlenen konunun sunulması içi izlenen yollardır. Bu yollardan bazıları öğretmen merkezli, bazıları öğrenci merkezlidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğretim stratejileri ile ilgili yanlış bir bilgidir? A) Araştırma ve inceleme stratejisi sınıf dışında gerçekleşir B) Buluş yolu ile öğrenme yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olmak üzere ikiye ayrılır. C) Sunuş yolu ile öğretim dersin girişinde etkilidir. D) Araştırma ve inceleme stratejisi dersin gelişme bölümünde kullanılır. E) Buluş yolu ile öğrenme dersin gelişme bölümünde kullanılır 13. Akvaryumdaki Balıklar İki akvaryum maketi hazırlanır. Birine farklı büyüklük ve renklerde balık resimleri konur. Diğerine de aynı büyüklük ve renkte balık resimleri konur. Akvaryumlar karşılaştırılarak benzerlik ve farklılıkların doğal olduğunu fark ederler. Yukarıdaki etkinlikte kullanılan öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sunuş yoluyla öğretim B) Buluş yoluyla öğretim C) Araştırma inceleme yoluyla öğretim D) 7 E modeli E) Öğrenme halkası modeli A) Buluş yoluyla öğrenme B) Araştırma inceleme yoluyla öğrenme C) Tam öğrenme D) İşbirlikçi öğrenme E) Sunuş yoluyla öğrenme 36

39 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 14. Bu öğretim sürecinde; İlke, genelleme ve formülleri kullanacaksınız Bu süreç sonunda problem çözme, karar verme gibi beceriler edineceksiniz. Öğretmenin iki özelliğini verdiği öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Sunuş B) Buluş C) Araştırma-inceleme D) Programlı öğretim E) İşbirlikçi öğrenme 16. Ön organize edici, yeni bilgiler için bir yapı oluşturan, yeni bilginin çerçevesini çizen ve yeni bilginin öğrencinin daha önce kazanmış olduğu bilgi ile ilişkilendirilmesini sağlayan başlangıç ifadeleridir. Bu başlangıç ifadeleri sözel açıklamalar olabileceği gibi, şemalar, somut modeller, grafikler, benzetimler de olabilir. Buna göre ön organize ediciler aşağıdakilerden hangisinde öncelikle kullanılır? A) Buluş B) Sunuş C) Araştırma-inceleme D) Tam öğrenme E) İşbirlikçi öğrenme 15. Mehmet öğretmen Atatürk ünitesinde aşağıdaki etkinliği yapmıştır; Öncelikle Atatürk ün Selanik te dünyaya geldiği eve ait fotoğrafları göstermiştir. Yıllar önce bu evde Kimin/kimlerin yaşadığı sorusunu sorarak öğrencilerde merak uyandırmıştır. Atatürk ün hayatı (doğum yeri ve tarihi, ailesi, ölüm yeri ve tarihi, Anıtkabir in yeri)ile ilgili resimler inceletilerek düzeye uygun bilgi vermiştir. Mehmet öğretmen bu etkinlikte aşağıdaki hangi stratejiyi kullanmıştır? A) Tam öğrenme B) İşbirlikçi öğrenme C) Sunuş yoluyla öğrenme D) Beyin temelli öğrenme E) Buluş yolu TARAMA - II B B D B A E E B B E A D A C C B 37

40 Öğretim Yöntem ve Teknikleri TARAMA - III 1. Ali öğretmen Almanca dersinde geçmiş zaman konusunu işlerken önce konuyla ilgili örnekler vermiş, devamında genel ilke ve kavramların öğrenciler tarafından keşfetmelerini sağlamıştır. Ali Öğretmen bu dersi aşağıdaki öğrenme yaklaşım ya da kuramlarından hangisine uygun yapmıştır? 3. Bireyde geliştirilmesi planlanan düşünme yeteneklerinin (problem çözme, yaratıcı düşünme vb.) ile bilimsel tavır ve tutumları geliştirmede aşağıdaki hangi strateji daha ön plandadır? A) Tam öğrenme B) Yapılandırmacı öğrenme C) Araştırma yoluyla öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Beyin Temelli öğrenme A) Araştırma yoluyla öğrenme B) Buluş yoluyla öğrenme C) Sunuş yoluyla öğrenme D) Tam öğrenme E) Yapılandırmacı öğrenme 2. I. Aşamalık ilkesi II. Tümdengelimsel düşünme yolu III. Temel kavramlar etrafında konunun işlenmesi IV. Kavram haritalarından yararlanma V. Sezgisel düşünme becerisi Sunuş yoluyla öğretim stratejisini uygulayan bir öğretmenin, bilgilerin düzenlenmesinde yukarıda verilenlerden hangisini dikkate almamalıdır? A) I B) II C) III D) IV E) V 4. Bu süreçte öğretmen kazandırılacak hedef ve davranışları belirler. Bulunması gereken ilke, kavram veya çözümle ilgili verileri, örnekleri vb. organize eder. Sorular sorarak öğrencilerin ellerindeki verileri analiz etmelerine ve sonuca ulaşmalarına yardım eder. Yukarıda özellikleri verilen öğretim süreci aşağıdakilerden hangisidir? A) Programlı öğretim B) Yapılandırılmış buluş C) Tam öğrenme D) Yapılandırılmamış buluş E) Sunuş yoluyla öğrenme 38

41 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 5. Aşağıdaki öğretim stratejileri ve özellikleri verilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Öğretim Tekniği Özellik A) Buluş yolu Öğrenciler öğrenmelerini ders kitaplarından edinir. B) Sunuş yolu Öğrenciler alıcı konumdadır. C) Sunuş yolu Öğretmen merkezdedir. D) Araştırma yolu Yaratıcılık ve özgün düşünce becerisi kazandırır E) Araştırma yolu Bilimsel yöntem süreç becerileri kazandırır 7. İnsanlar kendilerine verileni alma yoluyla öğrenir. Öğrenme süreci yaşamdan bağımsız değildir. Olumlu öğrenme koşulları sağlanmış ise, her öğrenci öğrenebilir. Yukarıda verilen görüşler sırasıyla aşağıdakilerden hangi öğrenme-öğretme yaklaşımlarıyla ilgilidir? A) Tam öğrenme-sunuş-araştırma inceleme B) Yapılandırmacılık-Tam öğrenme-sunuş C) Buluş-Sunuş-Araştırma inceleme D) Araştırma inceleme-yapılandırmacılık-tam öğrenme E) Sunuş-Araştırma inceleme-tam öğrenme 6. Sınıf içi etkinliklerle ilgili konulara ait problemlerin çözümü amacıyla uygulanan bir çeşit problem çözme yaklaşımıdır. Bu yaklaşımın uygulanması ile öğrenciler, gerçek hayatta var olan hem de gelecekte karşılaşabilecekleri problemlerin çözümüne çalışırlar. Öğretmen bu stratejiyi uygularken rehberlik yapar ve öğrenciyi yönlendirir. Bu strateji ile öğrencilere bilişsel alanın değerlendirme, duyuşsal alanın örgütleme (bütünüyle nitelenmişlik), psiko-motor alanın ise duruma uydurma düzeylerindeki hedef davranışlar kazandırılır. Yukarıda özellikleri verilen öğretme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Sunuş yoluyla öğretim B) Buluş yoluyla öğretim C) Tam öğrenme D) Programlı öğretim E) Araştırma ve inceleme yoluyla öğretim 8. I. Bilişsel öğrenme kuramına bağlı olarak geliştirilmiştir. II. Tümevarımsal düşünme yaklaşımı kullanır. III. Bilgi düzeyindeki hedeflerin kazandırılmasında etkilidir. IV. Kavram, ilke ve genellemeler öğretmen tarafından verilir. V. Öğrencilerin merak, keşfetme duygularını harekete geçirir. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri sunuş yoluyla öğretim stratejisi için doğru olarak verilmiştir? A) III ve IV B) I ve V C) I, II ve IV D) II ve IV E) I, II ve III 39

42 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 9. Sunuş yoluyla öğretim; herhangi bir konu ile ilgili ön bilgilerin yeterli olmadığı, konuların yeni öğrenmeye başlandığı ve bilgi düzeyinde hedef davranışların kazandırılmasında kullanılır. Buna göre sunuş yolu dersin hangi bölümünde kullanılırsa daha etkili olur? A) Giriş B) Sonuç C) Gelişme D) Değerlendirme E) Ara geçiş 11. Bilgiler diğer eski bilgilerle ilişkiye sokularak yeniden organize edilir, yapısallaştırılır, zihinde yeni bir anlam oluşturulur. Öğrenme, bilginin zihinde yapısallaşmasıdır. Burada yeni bilgiler önceki bilgilerin üstüne konulur; ya onları zenginleştirir veya düzeltir, değiştirir. Yeni öğrenilen şeyler bireyin zihnindeki kavramlar şeması içine yerleşir. Bu yapıldığı takdirde, çağrışım, hatırlama, düşünme gibi daha kalıcı olur ve değişik durumlara genelleme ve transfer kolaylaşır. Yukarıda özellikleri verilen öğretim stratejisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Buluş yoluyla öğrenme B) Alış yoluyla öğrenme C) Araştırma yoluyla öğrenme D) Tam öğrenme E) Modelden öğrenme 10. Buluş yoluyla öğrenme, öğrencinin kendi etkinliklerine ve gözlemlerine dayalı olarak yargıya varmasını teşvik edici bir öğretim stratejisidir. Öğretmenin temel görevi öğrenciyi yönlendirmek ve cevabı ona buldurmaktır. Bruner tarafından ortaya atılan bu yaklaşımda öğrencilerde öğrenilecek konuya karşı merak uyandırmak (güdülemek) ön koşuldur. Öğrenci merkezli eğitimin uygulamasına dayalı bu öğretimde öğrencinin kendi gözlemleri ve etkinliklerine bağlı olarak bilgi, kavram, ilke ve genellemeye ulaşması teşvik edilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi buluş yolu ile öğretim yapan bir öğretmende olması çok gerekmeyen bir özelliktir? A) Öğretmen konuyu çok iyi bilmelidir. B) Yetenekli ve esnek olmalıdır. C) Etkili sunum tekniklerini yerinde kullanmalıdır. D) Öğretmen öğrencilerine sürekli yardımda bulunmalı, rehberlik etmeli ve destek olmalıdır. E) Öğretmen öğrencileri öğretim ilgilerine göre kendi kendilerine ilkeleri keşfettirmeye çalışmalıdır. 12. Araştırma inceleme yoluyla öğretme öğrencilerin sınıf içi etkinliklerine dayalı problemlerin çözümü için uygulanan bir tür problem çözme yaklaşımıdır. Bu yaklaşımda öğrenci problemi tanımlar, problemin çözümü için deneneler kurar, denencelerin sınanması için veri toplar ve verileri değerlendirerek sonuca ulaşır. Bu yaklaşım yoluyla öğrenci sadece belli konularla ilgili problemlerin çözümünü öğrenmekle kalmaz, gelecekte karşılaşacağı problemlerin çözüm yolunu da öğrenir. Bu bilgilere göre araştırma ve inceleme yoluyla öğrenim gören bir öğrencide aşağıdaki hangi özelliğin gerçekleşmesi beklenmez? A) Problemin çözümüne ulaşmak için farklı açılardan muhakeme yapma B) Mantıklı sonuçlara ulaşabilmek için bilginin sentezini yapma C) Yeni sorular veya problemler bulmak için bilgiyi kullanma D) Bir konu hakkındaki farklı görüşleri irdeleme E) Bir konu hakkındaki fikirleri olduğu gibi kabullenme 40

43 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 13. Sunuş yoluyla öğretme, soyut kavramların anlamlı hale getirilmesi için bol örnek vermeyi, resimlerle, şe malarla somutlaştırmayı; kısaca tüm duyu organla rına hitap eden uyarıcıların kullanılmasını ge rektirir. Bu durumun oluşmasının temel nedeni aşağıdaki lerden hangisidir? A) Öğretim sürecinin işbirlikçi bir yapıda olması B) Öğretim sürecinin keşfe dayalı olması C) Öğretim sürecinin sözel iletişime dayanması D) Öğretim sürecinin araştırmaya dayalı olması E) Öğretim sürecinin araç ve gereçlerle sunulabili yor olması 15. Öğrenme-öğretme sürecinde sunuş yoluyla öğretim stratejisini benimseyen bir öğretmenin en önemli görevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Konu anlaşılıncaya kadar örnek vermek B) İçeriği belirlemek ve düzenlemek C) Uygun araç gereçle süreci desteklemek D) Yönlendirmek ve rehberlik etmek E) Demokratik sınıf ortamı oluşturmak 16. Sunuş yoluyla öğretme; 14. Sunuş ve buluş yoluyla öğretimin yapılacağı derslerin planlama aşamaları birbirine benzemekle beraber uygulama aşaması tamamen farklılık gösterir. Sunuş yoluyla öğretimde tanımlamalar, ilkeler öğretmen tarafından öğrenciye sunulurken; buluş yoluyla öğretimde öğretmen tanımlamaları, genellemeleri öğrencilerin bulması için rehberlik eder. Öğretmen sorular sorarak öğrencilerin kendilerine sağlanan verileri analiz etmelerini, ellerindeki somut bilginin gerisindeki ilkeleri, kavramları, çözümleri bulmalarını sağlar. Bu bilgilere göre sunuş yolu ile buluş yolu öğretim stratejileri arasındaki en önemli fark aşağıdakilerden hangisidir? I. Bilgilerin çok dikkatli bir şekilde düzenlenmiş ve öğrenci tarafından alınmaya hazır bir durumda verilmesidir. II. Sadece konuşmayla gerçekleştirilecek etkinlikleri değil; gösteri ve görsel-işitsel teknikler de kullanılır. III. Öğrenci bilimsel süreçlerin içine katıldığından, üst düzeyli zihinsel süreçlerin gelişimi sağlanır. IV. Öğretim tekniklerin, kullanımını da kapsar. V. Konu alanının kavramları, ilkeleri, fikirleri, süreçleri öğretmen tarafından organize edilerek öğrencilere sunulur. Yukarıda verilen özelliklerden hangisi sunuş yoluyla öğretim stratejisine ait değildir? A) I B) II C) III D) IV E) V A) Öğretmen merkezlilik B) Dersin işleme zamanı C) Kullanılan araç ve gereçler D) Ölçme-değerlendirme yaklaşımı E) Ders kitaplarının kullanılması TARAMA - III B E C B A E E A A C B E C A A C 41

44 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 2. Bölüm GİRİŞ YÖNTEM SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Öğretim yöntemi; bir sorunu çözmek, bir deneyi sonuçlandırmak, bir konuyu öğrenmek ya da öğretmek gibi amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yol dur. Öğretim yöntemi öğrencilere, bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkların kazandırılması amacıyla gerçekleştirilen gözlem, deney planlama çalışmaları, uygulama ve çalışma tekniklerinin tümünü kapsar. Yöntem öğretimde önemli bir işleve sahiptir. Çünkü, öğretim ancak belli yöntemlerle gerçekleştirildiği zaman, arzu edilen davranışlar kolayca öğrencilere kazandırılabilmektedir. Öğretimde her durum için geçerli sihirli bir yöntem olmadığı gibi, iyi ya da kötü olarak nitelendirilebilecek bir yöntem de söz konusu değildir. En iyi yöntem, öğrencileri belirlenen amaçlara en etkili ve en kolay ulaştıran yöntemdir. Ayrıca yöntemlerin birbirlerine üstünlükleri de söz konusu değildir. Bu bağlamda yöntem seçimi öğretim sürecinde kritik bir karar anlamına gelir. Çünkü hiçbir öğretmen kendi isteğine göre keyfi olarak yöntem seçemez, ya da öğrencilerin dilek ve istekleri, okul yönetiminin direktifleri yöntem seçimi etkilemez. Yöntem seçimini etkileyen etmenler aşağıda açıklanmıştır. Genel olarak yöntem seçimi; 1. Dersin ve konunun hedefleri (Kazanımları) 2. Öğrenci grubunun özellikleri (Nicel ve Nitel) 3. Öğretmenin özellikleri (Öğretmenin kişiliği ve yöntem bilgisi) 4. Zaman ve fiziksel ortam 5. Maliyet gibi etkenlerden etkilenir. a. Dersin ve Konunun Hedefleri (Kazanımları) Öğretim sırasında öğrencilere kazandırılacak davranışlar, o dersin ya da konunun hangi yöntemlerle işlenmesi gerektiği konusunda öğretmene çeşitli ipuçları verir. Örneğin, öğrencilerin yaratıcılık ve problem çözme becerilerinin geliştirilmesinin amaçlandığı durumlarda problem çözme yönteminden yararlanma yoluna gidilir. Beden eğitimi dersinde dersin özelliği gereği gösterip-yaptırma ya da gösteri tekniği ön plandadır. Tarih dersinde sunuş, anlatım, tartışma gibi yöntemler çoğunlukla kullanılır. Yöntem seçiminde en önemli etmendir. b. Öğrenci Grubunun Özellikleri Öğrenci grubu yöntem seçimini doğrudan etkiler. Öğrenci grubunun nicel ve nitel özellikleri yöntem seçiminde belirleyicidir. Öğrenci grubunun büyüklüğü, yöntem seçimini etkileyen önemli etmenlerden birisidir. Örneğin, çok kalabalık sınıflarda tartışma yönteminin uygulanması ya da gösteri deneylerinin yapılması hemen hemen olanaksızdır. Aslında öğrenci sayısının fazlalığı, öğretim etkinliklerinin tümünü olumsuz yönde etkilemektedir. Öğrenci grubunun niteliği de önemlidir. Tartışma kültürü olan bir sınıfta bu yöntem rahat kullanılırken, olmayan sınıflarda işlev göremez. Sessiz sakin öğrencilerden oluşan bir sınıfta tartışma, beyin fırtınası gibi yani katılım gerektiren yöntemler etkili olamaz. Öğretmen, yöntem seçiminde, öğrencilerinin gelişim özelliklerini ve hazırbulunuşluk düzeylerini göz önünde bulundurmak durumundadır. 42

45 Öğretim Yöntemleri c. Öğretmen Özellikleri ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Öğretmenin kişiliği, yetenekleri, bilgi ve becerileri yöntemi seçimini etkiler. Öğretim yöntem ve teknikleri konusunda yeterli bilgi ve becerisi olmayan bir öğretmen, öğretme etkinliğinde başarılı olamaz. Öğretmenin seçtiği yöntem ya da tekniğin, kendi yapısına ve yeteneklerine uygun olması büyük önem taşır. Öğretmen yatkın olmadığı bir yöntem ya da tekniği kullanmada zorlanır. Örneğin, sakin mizaçlı çok konuşmayı sevmeyen bir öğretmenin tartışma, panel, forum gibi yöntemlerde zorlanması. d. Zaman ve Fiziksel Ortam Zaman, yöntem seçimini etkileyen en önemli etmenlerden birisidir. Zamanın çok sınırlı olduğu durumlarda, öğretmen-merkezli öğretim yöntemlerinden yararlanma yoluna gidilir. Fiziksel eğitim ortamı da yöntem seçimini etkiler. Örneğin, herhangi bir laboratuvarı ya da gerekli araç-gereçleri bulunmayan bir eğitim kurumunda laboratuvar yönteminin uygulanması olanaksızdır. A. ANLATIM YÖNTEMİ (SUNU - DÜZ ANLA- TIM TAKRİR) Öğretmenin merkezde olduğu bir öğretim yaklaşımıdır. Sınıf ortamında bir konunun öğretmen tarafından anlatılarak, öğretilmesi şeklinde uygulanır. Sunuş yoluyla öğretim sratejisinde ve daha çok bilgi düzeyindeki hedef alanının kazandırılmasında kullanılır. En eski öğretim yöntemi olarak kabul edilir. Öğretmen merkezdir sürecin öznesidir. Öğrenci ise edilgen ve nesnedir. Anlatım yöntemi ile öğretmenlerin sahip oldukları çok miktarda bilgiyi sınıfa pasif alıcı konumundaki çok sayıdaki öğrenciye aktarır. Klasik bir öğretim yöntemi olan anlatım yöntemi, eğitimde öğretmen merkezli bir anlayışı temsil eder. Kullanım Yerleri; e. Maliyet Eğitim ortamlarında düz anlatım ya da soru-yanıt yöntemlerine yer verilmesi, kuşkusuz ek bir mali yük getirmez. Ancak öğrencilere ilk elden somut öğrenme deneyimleri kazandırmak amacıyla öğretim sırasında ders gezileri yöntemine yer verilmesi, gerek okul yönetimi gerekse öğrenciler açısından ek mali yük getirir. < < dersin girişinde, < < öğrencileri güdülemek, < < konuların açıklanmasında, özetlenmesinde < < anlaşılması güç olan konuların açıklanmasında < < derse ayrılan süre az ise < < öğrencilerin ön koşul öğrenmeleri yeterli değil ise < < öğrenci sayısı fazla ise kullanır. 43

46 Öğretim Yöntemleri Anlatım yöntemi ikiye ayrılır; 1) Formal öğretmen anlatımı Öğretmen ders planı ve öğretim tasarımı çerçevesinde, tek yönlü olarak konuyu aktarır. İletişim tek yönlüdür. Öğrenci katılımı yoktur. 2) İnformal öğretmen anlatımı: Öğretmen ders planı ve öğretim tasarımı dışında, günlük ve aktüel konuları da içeren, iletişimin çok yönlü olduğu anlatım tekniğidir. Öğrencilerin katılımı söz konusudur. Genelde öğrencileri dinlendirmek ve derse ara verme amaçlı kullanılır. < < Soru - cevap ve tartışma teknikleri kullanılarak etkisini artırmalı, gerektiğinde öğrencilere söz hakkı vermelidir. < < Gündüz rüyası, dersten kopma gibi olumsuz durumların oluşabileceğini bilerek buna göre dersi anlatmalıdır. < < Öğretmen öğrencilerle etkili göz teması kurmalıdır. < < Öğrencilerin dikkat süresini göz önüne alarak anlatımını yapmalı gerekli yerlerde informal anlatıma girebilmeli, ders sürecinde ara (timeout) verebilmelidir. Etkili Kullanım İlkeleri < < Ders planı öğretmen tarafından iyi yapılandırılmalıdır. İçerik tek tek ve anlamlı bir sıra ile anlatılmalı bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta, kolaydan zora doğru bir sıra izlenmelidir. < < Dikkat çekme ve güdülenme sağlanmalıdır. Powerpoint sunuları, kavram haritaları, data show resim, levha, grafik ve filmlerden yararlanılmalı, yazı tahtası önemli noktalara öğrencilerin dikkatini çekmek için bir araç olarak kullanılmalıdır. < < Öğretmenin ses tonunun açık, içten ve etkileyici olması gerekmektedir. Diksiyonu ise anlaşılır ve düzgün olmalıdır. < < Öğretmen konuya iyi hazırlanmalı belirli bir yerde sabit durmamalı ve sık sık notlarına bakmamalıdır. < < Öğretmen anlatım sürecinde öğretmen konuyu canlı ve coşkulu bir şekilde anlatmalı, beden dilini (ses tonu değişikliği ve yüz işaretleri gibi bazı jest ve mimikler) etkili kullanabilmelidir. < < Öğretmen verbalizim (laf salatası) yapmamalıdır. Sınıf Düzeyi Dikkat süresi (dakika) 1., 2., , 5., , 7., , 10., 11., Üniversite ve üstü 15+ Avantajları < < Anlatım yöntemi kısa zamanda, fazla miktardaki konuları kalabalık gruplara aktarabilmede etkilidir. < < Düzenli ve planlı bir anlatımla, zamanın etkin kullanılmasını sağlar. < < Dikkatli dinlemeyi ve not almayı öğretir. < < Uygulanması kolay, ekonomiktir. < < Anlatımda beklenmeyen bir durum ile karşılaşılmayacağı için öğretmene güven duygusu verir < < Dersin giriş bölümünde, dikkat çekmede ve güdülemede etkilidir. < < Bu konunun temel kavramlarının verilmesinde, konunun açıklamasında, karmaşık konuların açıklanmasında kullanılır. < < Öğretmen dersi istediği hızda ve düzeyde gerçekleştirir. < < Dersin sonunda özet ve tekrar yapmada kullanılır. 44

47 Öğretim Yöntemleri < < Bilgi düzeyinde ve duyuşsal hedef alanlarının kazandırılmasında kullanılır. < < Kalabalık sınıflarda uygulama başarısı yüksektir. < < Konuya hazır bulunuşluluk yetersizliği ve farklılığını giderir. < < Kaynak bulma, arama gibi sıkıntıları giderir (Öğretmenin ders kitabı temel kaynaktır). B. ÖRNEK OLAY (VAKA ANALİZİ - OLAY İN- CELEMESİ) YÖNTEMİ Sınırlıkları < < Üst düzeydeki hedef ve davranışlar kazandırılamaz. Eleştirel düşünme, yaratıcılık ve yansıtıcılk gibi becerilerde etkili değildir. Ayrıca psikomotor beceri öğretiminde yetersizdir. < < Çok sık kullanımı, yetersiz kullanımı ve yanlış kullanımı nedeniyle en etkisiz yöntemdir. < < Öğrenciler pasif bir durumda oturdukları ve genellikle öğretim sırasında soru sorma ve düşüncelerini açıklama imkanına sahip olmadıkları için etkin bir yöntem değildir < < Uzun ve sık sık tekrar edilen bir anlatım kolayca sıkıcı hale gelebilir. Disiplin sorunlarına neden olmaktadır. (gündüz rüyaları, dersten kopma) < < Dinleyiciden dönüt alınamadığından düzeltme ve pekiştireç kullanımı sınırlıdır. < < İlgi çekmek, dikkat toplamak zordur. Gerçek hayatta ortaya çıkan ya da gerçek hayatta yaşanma ihtimali olan ve öğretmen tarafından hazırlanan problemlerin sınıf ortamında çözümlenerek öğrenmeyi gerçekleşmesine dayanan bir yöntemdir. Buluş yolu ile öğretim yaklaşımında kavrama ve üzeri davranış kazandırmada etkilidir. Öğrenciyi gerçek yaşam sorunlarıyla yüz yüze getiren bir yöntemdir. Örnek olay incelemesi öğrencilerin sorunlu bir olaya aktif olarak katılmalarını gerektirir. Olayı anlatan ve gerekli verileri kapsayan bir rapor üzerinde çalışan öğrenciler olayı öğrenirler, verileri analiz eder, sorunu değerlendirirler. Tartışarak olayın nedenlerine yada çözümüne ilişkin öneriler getirirler. Öğrenciler bildikleri varolan becerilerini uygulamaya sokarlar, kuram yani kitabi bilgiler ile gerçek yaşam arasında öğrenciler bağ kurarak öğrenirler. < < Ezberciliğe sevk eder. < < Genellikle geniş bir hazırlık zamanı gereklidir. Sunulan malzemeler öğrenciler için anlamlı olmalıdır. < < Sosyal beceriler (iletişim, işbirliği, işbölümü) ve konuşma becerisi kazandırmaz. UYARI Anlatım tek boyutlu (öğretmenden - öğrenciye) bir yöntemdir. Geleneksel boyutu çok fazla olduğundan çağdaş öğretimde kullanılması pek önerilmez. Bu yöntemin değişik şekilleri ilk kez tıp ve hukuk dallarında kullanılmıştır. Fakat uzun süredir işletme yönetimi ve eğitim bilimleri alanlarında da kullanılmaktadır. Özellikle sosyal bilimlerde pek çok konu örnek olay biçiminde sınıfa getirilebilir. Öğrencilere bir konuyu veya bir beceriyi kazandırmak ve o konuda uygulama yaptırmak amacıyla da kullanılır. Buluş yoluyla öğretim stratejisinde kavrama ve üzerindeki hedef alanlarını kazandırmada kullanılır. Örnek olaylar görsel, yazılı birçok kaynaktan derlenebilir. Öğrenciler veya öğretmen, bir trafik kazasını, bir çevre sorununu, bir spor kavgasını veya dostluğu- 45

48 Öğretim Yöntemleri nu, tıbbî veya hukukî bir olayı senaryo halinde, yazılı bir metin ya da sözel olarak veya resim, film gibi tekniklerle sınıfa getirirler. Kısa bir sunumdan sonra öğrenciler bu konu hakkındaki fikirlerini, yani olayın nedenlerini, gelişimini ve mümkün sonuçlarını ortaya koyup tartışırlar. Seçilen olay iyi bir olay ise bunun geliştirilip yaygınlaştırılması yolları, kötü bir olay ise bunun engellenmesi ve düzeltilmesi yolları hep beraber sınıfça ortaya konmaya çalışılır. UYARI Etkili Kullanım İlkeleri < < Sınıfta ele alınacak örnek olayda temel ayrıntılar iyi belirlenmelidir. Örnek olayın eğitsel faydası, gerçek mi? kurgu mu olması, bütünlüğü önemlidir. < < Örnek olayda ana bir problem olmalıdır. < < Bu problemin öğrenciler tarafından bildiklerini işe koşarak analiz edilmesi istenmelidir. Neden sonuç ilişki kurmaları sağlanmalıdır. < < Örnek olay, hedefler, ilişkiler ve değerler açısından değerlendirilmelidir. Örnek olay belirli bir senaryo üzerinde gerçekleşen bir tür problem çözme sürecidir. Örnek Olay; 1) Yazılı bir metin 2) Gazete haberi 3) Video klip 4) Sözel olarak öğrencilere verilebilir. 5) Örnek olay istenildiği gibi yeniden yazdırabilir. 6) Kalabalık sınıflarda gruplar halinde analz yapılabilir. Örnek olay incelemesi yönteminin uygulanması başlıca beş aşamada gerçekleştirilir. 1. Derse bir örnek olay ile başlamak ve dersin konusunu seçilen örnek olay etrafında organize etmek. 2. Seçilen örnek olayın öğrencilerin dünyası ile yakından ilişkisini kurmak, 3. Öğrencilere kendi öğrenmelerini yönlendirmeleri için sorumluluk vermek. 4. Öğrenme zamanının çoğu için sınıfta küçük gruplar oluşturmak. 5. Öğrencilerin, öğrendikleri şeyleri bir ürün ya da performans şeklinde sınıfta sunmalarını istemek. < < Mümkünse örnek olayla ilgili film,slayt vb. araç ve gereçler kullanılmalıdır < < Yönlendirici tartışma soruları olmalıdır. < < En çok ortaya konulan öneriler belirlenmelidir. < < Örnek olay istenildiği şekilde tekrar yazdırılabilir. < < Her öğrenci katılmalıdır < < Öğrenciler çok yönlü düşünmelidir. < < Örnek olay öğrenci açısından güncel olmalıdır. < < Etkili bir yönerge hazırlanmalıdır. (Amaç, ne isteniyor, sorular) < < Mutlaka anahtar-açıklayıcı sorular ile örnek olay sunulmalıdır. Avantajları < < Öğrencilere bildiklerini ve kavradıklarını gerçek duruma uygulama fırsatı verir. Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya dönüştürülebilir. < < Öğrencileri edilgen halden kurtarıp etken hale yani kavramları, ilkeleri, uygulama durumuna getirebilir. < < Öğrenciler gerçek olayla yüz yüze kalmış gibi, düşüncelerini ileri sürebilir ve sorunu çözücü öneriler geliştirebilir. < < Olası yaşamsal durumlarına bireyleri hazırlayarak bu durumlarda neler yapabileceklerini öğretir. 46

49 Öğretim Yöntemleri < < Öğrenciler ders kitabı dışındaki materyallerden de yararlanma imkanına kavuşurlar. < < Konu ve sorun alanlarını ele alma, kavrama yeteneği ile birlikte problem çözme becerisi geliştirir. < < Eleştirel düşünme ve karar verme becerileri gelişir. < < Tüm öğrencilerin tartışmalara katılması sağlanır. < < Gruplarla da uygulanabileceği için birlikte çalışma imkanı sağlar. < < Önceki öğrencilerle bağ kurar < < Kalıcı ve anlamlı öğrenme gelişir. < < Neden-sonuç ilişkisi kurma becerisi kazandırır. UYARI Örnek olay sözlü olarak öğrencilere grup çalışması ya da bireysel olarak verilebilir. Televizyondan izletilebilir. Yarıda bırakılıp öğrenciye tamamlatılabilir. İstenildiği şekilde yeniden yazdırılabilir. Sınırlılıkları < < Örnek olay senaryolarının amaca uygun olarak kurgulanması güç olabilir. < < Kalabalık gruplarda uygulanması güçtür. < < Öğretmenin grup liderliği yapamayacağı durumlarda olayın ayrıntılarını bilen bir lidere ihtiyaç duyulur. < < Örnek olay iyi kurgulanmaz ise olaydaki gerginlikler sınıfa yansıyabilir. < < Eğitsel bağlamda istenilen sonuçlara ulaşılamayabilir. < < Tartışmaları yönetmede zorlukla karşılaşılabilir. Öğrenciler örnek olayın dışına çıkarak tartışmayı bireyselleştirebilirler. < < Öğrenciler yeterli bilgi ve deneyimlere sahip değil iseler katılım az olabilir ve değişik fikirler ortaya konulamayabilir. < < Bazı öğrenciler örnek olay sürecine katılmak istemeyebilir ya da bazı öğrencilerin tekelinde gerçekleşebilir. Örnek Soru Lise 2. sınıfta idik. Beden eğitimi dersi için spor salonunda toplanmıştık. Sınıf başkanı elindeki kağıttan bazı isimler okuyordu. Benim ismimi de okudu. Neden ismimi okuduğunu sorduğumda, öğretmen geç gelenleri yazmamı istedi dedi. Ders zili çalalı 5-6 dakika olmasına rağmen, öğretmen hâlâ ortalıkta yoktu. Öğretmen saat 13 te başlayan derse da geldi. Sınıf başkanından geç kalanların listesini istedi. En samimi arkadaşım Z. ile öne çıkmamızı istedi. Yüz yüze durmamızı istedi. Birden içimde bir korku belirdi. Acaba ne yapacaktı? diye içimden geçirdim. Merakla bekliyorduk. Öğretmen bize dönerek, birbirinize tokat atın! dedi. Büyük bir şaşkınlıkla öğretmene bakakaldım. Ne bakıyorsun, vursana arkadaşına? dedi. Z. de şaşkın ve korku dolu gözlerle bana doğru bakıyordu. Öğretmene dönerek, Ben vuramam dedim. Siz vuramazsanız ben size vuracağım diye bizi uyardı. Yapamayacaktım. Tüm sınıf bize bakarken ve en samimi arkadaşım karşımdayken, içimden kendi kendime hayır diyordum ki, birden yüzümde Z. nin attığı tokatla sarsılarak kendime geldim. Öğretmen bana sen de vursana? diye tekrar bağırdı. Ben de artık Z. ye bir tokat atmak zorunda kaldım. Öğretmen Devam edin, Hızlanın dedi. Z. nin yanağı kızarmıştı. Daha fazla vuramayacaktım. Elimi indirdim. Ama Z. devam ediyordu. İkimizin de gözleri doldu. Nihayet öğretmenin yeter, sıraya geçin! komutu ile sıramıza geçtik. Sınıf başkanının listesindeki diğer geç kalanlara da aynı işlem uygulandıktan sonra, hiçbir şey olmamış gibi öğretmen dersine devam etti. (Kaynak: Mehmet Okutan Sınıf Yönetiminde Örnek Olaylar, Milli Eğitim Dergisi, S.168, 2005) Sorular: 1. Öğretmenin davranışını nasıl değerlendiriyorsunuz? 2. Öğrenci yerinde siz olsaydınız ne yapardınız? 3. Öğrenci bu olaydan sonra sizce neler hissedebilir? Bu örnekte öğretmen adayları, sınıf yönetimi bilgileri, gelişim psikolojisi bilgileri ile ergenliğin dönemsel özelliklerini göz önüne alarak yönlendirici tartışma soruları ile birlikte olaya çözümler üreteceklerdir. 47

50 Öğretim Yöntemleri C. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ Herhangi bir uzman kişinin (öğretmen-eğitici) olmadığı ve bireyin kendi kendine oto didaktik bir süreçte davranış kazandığı bir öğretim yöntemidir. Sınıfların kalabalık olması ve her öğrenciye gereksinim duyduğu bireysel zamanın verilememesi bu yöntemin önemini ortaya koymaktadır. Etkili Kullanım İlkeleri < < Konunun özelliğine göre zamanlama yapılmalıdır. < < Bireysel çalışmanın özellikleri öğrencilere verilmelidir. < < İyi bir planlama yapılmalıdır. < < Öğretmen rehber olarak gerekli katkıları yapmalıdır. < < Çalışma öğrencinin sorumluluğu olarak görülmelidir. < < İçsel ve dışsal disiplin teknikleri öğrencilere öğretilmelidir. < < Öğrencinin bireysel çalışma süreci ile ilgili aileyle işbirliği yapılmalıdır. Bireysel çalışma yöntemi bir öğrencinin bir konuyu yaparak, yaşayarak öğrenme yoludur. Bu yöntem, bir öğrencinin bir konuyu kendi başına öğrenmek istediği ya da kendi başına çalışma yapma yoluyla öğretme yaklaşımlarında etkilidir. Bu yöntem çalışılan konuya göre bilgi düzeyinde de katkı sağlayabileceği gibi bireysel yapılan bir araştırma ödevinde analiz,sentez ve değerlendirme düzeylerdeki davranışları kazandırmada kullanılır. Avantajları < < Öğrenci konuyu kendi öğrenme hızı ve düzeyine göre öğrenir. < < Öğrencide sorumluluk duygusunu ve sistemli çalışma alışkanlığını geliştirir. < < Öğrenci yaparak-yaşayarak ve araştırma inceleme yolu ile öğrenir. < < Öğrenci hedef belirleme ve öz düzenleme yeteneğini geliştirir. Temel Özellikleri < < Bireylerin kendi öğrenme ortamlarında öğrenme süreçlerini planlayarak davranış kazanırlar. < < Öğrenci merkezlidir. Öğrenci yaparak, yaşayarak öğrenir. Her öğrenci öğrenme durumunu kendine göre ayarlar. < < Öğrenme öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına uygun olarak yapılır. < < Öğrenci aktif olup, yaparak-yaşayarak öğrenme söz konusudur. < < Bireysel çalışmaya yatkın öğrenciler için avantajlı iken, yatkın olmayan öğrenciler için etkisi sınırlıdır. < < Öğrencinin kendini kontrol edebilmesini geliştirir. < < Bağımsız çalışma alışkanlığı kazandırır. < < Öğrencilerin kendi öğrenme stilerini kullanmasına imkân verir. Sınırlılıkları < < Bireysel çalışmaya yatkın olmayan öğrenciler için etkili değildir. < < Bir uzman ya da öğretmen ile birlikte öğrenim göremeye yatkın, alışık öğrenciler için gerekli katkıyı sağlamaz. < < Oto-kontrolü olamayan, dikkati çabuk dağılan ve öğrenme motivasyonu düşük öğrenciler için etkili değildir. 48

51 Öğretim Yöntemleri < < Öğrenci çalışma disiplini sağlayamazsa öğretim süreci verimsiz olur. < < Çalışma planı kontrol edilmez ise çalışmalar aksayabilir. < < Öğrencileri gereksiz ayrıntılar meşgul edebilir ya da yüzeysel bilgilerle yetinilebilir. Öğrencilerin sosyal yönlerini zayıflatır. UYARI Öğrencinin bir konuyu veya bir problemi kendi başına öğrenmesi bireysel çalışma yönteminin temel özelliğidir. Öğrenciler burada kendi öğrenme stillerini işe koşarlar. UYARI Bireysel öğretim temelli teknikler şunlardır; programlı öğretim, bilgisayar destekli öğretim, tutor destekli eğitim, akran öğretimi. Bu teknikler bireysel öğretim teknikleri bölümünde ayrıntıları ile incelenecektir. D. (ÖRNEĞİ) GÖSTERİP - YAPTIRMA YÖNTEMİ Bir öğretmenin ya da uzmanın bir davranışı, beceriyi ya da bir aracın nasıl çalıştırılacağını, bir hareketin nasıl yapılacağını önce kendisinin göstermesi daha sonra da öğrencilere yaptırması sürecidir. Psiko-motor (devinişsel) beceri öğretimde en etkili yöntemlerden biridir. Yöntem doğası gereği hem öğretmen hem öğrenci temellidir. Öğretmen sürecin başında; < < Gösteri yapan, davranışı gösteren < < Uygulayan ve model olan konumdadır. Öğrenci ise dikkatli bir şekilde öğretmenin izler ve sıra ona geldiğinde; < < Öğretmen denetimde davranışı yapan < < Tekrar eden ve otomatik hale getiren bir konumdadır. Buna göre yöntemin iki ana bölümü vardır. I) Gösterme; bölümünde sözel bilgilerle davranışların kazandırılamayacağı yerlerde uzman kişinin ya da öğretmen iş ve işlem basamaklarına göre aşamalı ve en uygun biçimde, gerekli araç-gereç, nesne, olgu, maket, örnek üzerinde göstermeli, uygun yer ve zamanda açıklamalar yapmalıdır. İş ve işlem basamakları aşamalı olarak tahtaya yazılmalı, öğrencilerce not edilmelidir. Gerekiyorsa gösteri ve açıklamalar yeter sayıda yinelenmelidir. Bu bölümde öğretmen sürecin merkezindedir. Öğrenciler ise izleyen ve dinleyen konumdadır. Gösteri (Demostrasyon) tekniği bu bölümde icra edilir. II) Yaptırma; bölümünde ise gösterme bölümünde sunulan beceriler, yaptırma bölümünde öğrencilerin her birine uygun bir ortamda ve yeter zamanda yaptırılmalıdır. Öğretmen ya da uzman her bir öğrenciyi denetim altında tutmalı, yanlışları anında düzeltmeli, gerekli yardımı yapmalı ve doğru davranışları hemen göstermeli ve her öğrenciye tekrarlatmalıdır. Uygulamalar gerçek yaşamda yapılmalıdır. Bu süreçte öğretmen kontrol eden öğrenci ise işi yapan aktif bir konumdadır. Örnek: < < Beden eğitimi dersi yüzme konusunda öğretmenin kelebek, sırtüstü ve serbest stil uygulamasını önce kendisinin yapması daha sonra öğrencilere yaptırması < < Sağlık Bilgisi dersinde öğretmenin öğrencilere enjeksiyon yapmanın tekniklerini göstermesi daha sonra da öğrencilerine yaptırması 49

52 Öğretim Yöntemleri < < Görsel sanatlar dersinde öğrencilere baskı tekniğinin uygulama sürecinin önce öğretmen tarafından yapılması daha sonra da öğrencilere yaptırılması < < Er eğitim alayında silah bakımının nasıl yapılacağının talim öğretmenlerince gösterilmesi daha sonra da acemi erler tarafından yapılması gösterip yaptırma yöntemi ile ilgilidir. UYARI < < Beceriler aşamalı olarak dizilmelidir. Her basamak öğretilmeden diğerine geçilmemelidir. < < Öğrencilere yaşamda kullanacakları zihinsel ve fiziksel beceriler kazandırılmalıdır. < < Derslik, işlik, atölye yöntemin kurallara uygun alarak düzenlenmelidir, yeterli araç-gereçle donatılmalıdır. < < Öğretmen süreç sonunda öğrenci ile birlikte ortaya çıkan kazanımları değerlendirmelidir. < < Her öğrenci eşit düzeyde gösteri izlemelidir. Gösterip-yaptırma yöntemi, birden çok duyu organını işe koştuğu ve öğrencilerin dikkatini çektiği için öğrenmeyi kolaylaştıran bir öğretim yöntemidir ve psikomotor alanda çok etkilidir Etkin Kullanım İlkeleri < < Olası kazalara ve olumsuzlara karşı öğretmen ya da uzman kişiler mutlaka prova yapmalı ve güvenlik önlemleri alınmalı, gerekli araç ve gereçler ortamda hazır bulundurulmalıdır. < < Kazandırılacak davranışlar, önce öğretmen, uzman vb. tarafından en olgun biçimiyle gösterilmeli, gerekli açıklamalar ve yinelemeler yapılmalıdır. Öğrencinin davranışı kavraması sağlanmalıdır. < < Davranışlar öğrencilerin hazır bulunuşuluk düzeyi fiziksel ve zihinsel becerileri kazanacak nitelikte olmalıdır. < < Her öğrenciye mutlaka gösterilen davranışı istenilen standartlarda yapabilmesi için gerekli olanaklar sağlanmalıdır. < < Öğrenciler rahat bir şekilde gösteriyi izleyebilmelidir. U biçimi bunun için uygun bir oturum biçimidir. < < Öğrenci davranışlarındaki hatalar anında uzmanlarca düzeltilmelidir. Çünkü yanlış kazanılmış bir becerinin düzeltilmesi çok zor ve zaman alıcı olabilir. Avantajları < < Yaparak yaşayarak öğrenme temelli olduğundan daha kalıcı ve anlamlı öğrenmelerin oluşmasını sağlar. < < Sözcüklerin yetersiz olduğu soyut kalan ve mutlaka uygulama temelli konuların öğretiminde etkilidir. < < Bir gösteri sırasında öğrencilerin ilgi ve dikkat düzeyleri en üst düzeydedir. Bu da öğrenme motivasyonunu yükseltir. < < Öğrenciler, bir olayın oluşumu hakkında birincil kaynaktan bilgi ve deneyim elde ederler. < < Bilişsel alanının uygulama ve psikomotor alan öğrenmelerinde etkilidir. < < Öğrenilecek işlemlerin standartlarının bir uzmanca ortaya konulması etkili davranış kazanımını ortaya koyar. < < Bir araçla birden fazla kişi davranış kazanabilir. Ekonomiktir (Örneğin çok pahalı olan CNC tezgahında bir çok öğrenci davranış kazanabilir) Sınırlılıkları < < Hem öğretmen hem de öğrenci açısından zaman alıcı bir yöntemdir. < < Her ders ve konuda etkili değildir. < < Kalabalık sınıflarda yöntemin etkililiği düşebilir. 50

53 Öğretim Yöntemleri < < Gösteri sırasında sınıf düzenini ve disiplini sağlamak güçleşebilir. < < Eğer gerekli önlemler alınmazsa gösteri sırasında kazalara neden olunabilir. < < Öğretmen performans hakkında dönüt vermezse süreç etkisiz olabilir. < < Kavranmadan yapılan uygulamalarda taklit etme davranışı oluşabilir. Taklit edilen psikomotor davranışların transferi yani başka ortamlarda kullanılması çok güçtür < < Karmaşık gösterilerde hem öğretmen hem de öğrenci tedirginlik yaşayabilirler. E. TARTIŞMA YÖNTEMİ Kavramsal olarak iki veya daha fazla kişinin, bir konuyu açıklığa kavuşturmak için görüş ve düşüncelerini, karşılıklı konuşmalar şeklinde ortaya koymalarına tartışma denir. Tartışma eğitsel anlamda ise bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmek, anlaşılmayan noktaları açıklığa kavuşturmak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Tartışma yöntemi hem bilişsel alana hem de duyuşsal alan kazanımlarının gerçekleşmesine katkıda bulunan bir yöntemdir. Bu yöntem; dinleme, sorgulama, fikir alış-verişi ve bir konuyu değerlendirme gibi etkinlikleri içerir. Öğrencilerin dersin hedefleri doğrultusunda bilgi, fikir ve tutum alışverişinde bulunması anlamına gelir. Öğrencileri okudukları ve öğrendikleri konular üzerinde düşünmeye iten, anlaşılmayan konuların açıklanmasına yarayan bir yöntemdir. Demokratik beceriler kazandırmada çok etkin bir öğretim yöntemidir. Bu yöntemde soru sorma işlemine öğrenciler de katılır. Gerek öğrenciler gerekse öğretmen, yöneltilen sorulara verilen yanıtları eleştirme, doğruluğuna ilişkin görüş belirtme ve yorum yapma gibi davranışlarda bulunur. Ayrıca öğrencilerin kendilerini ifade etme, kalabalık içinde konuşma kendi görüşlerini savunma ve gerekçelendirme gibi becerileri de kazandırır. Buluş yolu ile öğretim yaklaşımında ve kavrama üzeri düzeyde davranış kazandırmada etkilidir. Etkim Kullanım İlkeleri < < Tartışma sürecinde hem öğrenciler hem de öğretmenler konuya yönelik hazırlık yapmalıdır. < < Tartışma konusu öğrencilerin hazırbulunuşluğuna, gelişim özelliklerine uygun olmalıdır. < < Tartışma kuralları, karşılıklı saygı temeli ve tartışmanın bireyselleşmemesi gibi durumlar öğrencilere belirtilmelidir. < < Tartışma çok kolay zemin kaybedebilen provakasyona açık bir yöntemdir. Bu yüzden öğretmenin tartışma sürecini iyi bir şekilde yönetmesi beklenir. < < Öğrencilerin hassas oldukları konular, sınıf ortamında tartışmaya açılmamalıdır. Dini ve siyasi içerikli öğrencilerin hassas olduğu konular sınıfa getirilmemelidir. < < Öğrencilere düşünmeleri ve kendilerini ifade etmeleri için gerekli süre tanınmalıdır. < < Tartışmanın sadece birkaç öğrenci tarafından sürdürülmesine izin verilmemelidir. Tüm öğrenciler sürece katılmalı ve buna teşvik edilmelidir. < < Öğrencilerin kendilerini rahat ifade edebilecekleri bir ortam yaratılmalıdır. < < Tartışma bir sohbet değil, amaçlı bir konuşmadır. Tartışmanın başarıyla sonuçlanması için üyelerin konuştukları konu üzerinde yeterli bilgilerin bulunması ve konuşmaların bulgulara dayandırılması gerekir. < < Tartışma sonunda konuşulanlar özetlenmelidir. 51

54 Öğretim Yöntemleri Özellikleri < < Öğrenci - öğretmen, öğrenci-öğrenci etkileşimi söz konusudur. < < Öğrencilere anlayış, gerçekleri görme ve değerlendirme gücü kazandırır. < < Öğrenciler kendi yorumlarını serbest biçimde dile getirirler. < < Demokratik ve tam katılımcı bir yöntemdir. < < Tartışma süresince gerek tartışanların gerek dinleyicilerin ilgi ve dikkatleri daima canlıdır. < < Öğrenciler, soru sorma, ani cevap verme ve toplum önünde konuşma yeteneklerini geliştirir < < Neden - sonuç ilişkisi kurma, olaylara farklı bakabilme ve hoşgörülü olma becerisi kazandırır. Avantajları < < Tartışma yöntemi grup içinde ve gruplar arasında etkili bir iletişim kurulup sürdürülmesini sağlamakta, iletişim yeteneğinin gelişmesine yardımcı olmaktadır. < < Öğrenciler birbirlerinin deneyimlerinden yaşantılarından öğrenirler. < < Etkili konuşma ve dinleme becerisi ile karşısındakinin görüşlerine saygı duyma ve empati becerisi kazandırır. < < Aktif katılım, sosyal beceriler ile farklı düşünceleri anlama ve saygı duymayı öğretir. < < Öğrencilere araştırma ve planlı çalışma alışkanlığı kazandırılır. < < Öğrenciler, düşüncelerini açıkça ortaya koyarlar. Arkadaşlarının düşünce ve görüşlerini de öğrenirler. < < Öğrencilerin konuyu çözümleme, kavrama ve yorumlama yeteneğini artırır. < < Bir gruba aidiyet duygusu gelişir. Öğrenciler ekip havasına girdiklerinden birbirlerini daha yakından tanır ve hissederler. < < Bir sorunun çeşitli çözüm yolları olduğunu öğrenirler. < < Eleştirel düşünme ve yaratıcılık becerileri ile yansıtıcı düşünme süreçlerini geliştirir. < < Konuşma, kendini ifade etme, dinleme, fikir sunma, karşıfikir geliştirme gibi beceriler gelişir. Tartışma yönteminin sınırlılıkları < < Zaman alıcı bir yöntemdir. Belirlenen sürede tartışma bitmeyebilir. < < Konu çabuk dağılabilir ve amacından uzaklaşabilir. Çok kolay zemin kaybeden bir yöntemdir. < < Geniş ve kapsamlı bir hazırlık gerektirir. Öğrencilerin hazırlıksız konuşmaları tartışma değildir. < < Kalabalık karşısında konuşamayan, utangaç öğrenciler sürece katılmayabilirler. < < Grup liderinin özel yetenek, derin bilgi kavrama gibi özellikleri taşıması gerekir. < < Tartışma sürecinde görüşler değil kişiler hedef alınırsa gerginlikler oluşabilir. < < Bazı öğrencilerin tekelinde kalabilirken bazı öğrenciler de katılmak istemeyebilir. < < Tartışma yöneticisi (öğretmen ya da öğrenci) süreci etkin olarak yönetemezse problemler çıkabilir. < < Heyecanlı, çekişmeli ve gergin bir sınıf atmosferi oluşabilir. < < Tartışma ders dışına da taşabilir. 52

55 Öğretim Yöntemleri TARTIŞMA TEKNİKLERİ Tartışma sürecinin çok yönlü olması farklı tartışma tekniklerin oluşmasına neden olmuştur. Buna göre yapı, amaç ve işleyişlerine göre bir çok tartılma tekniği bulunmaktadır. Bu tekniklerden bir kısmı sınıf içinde uygulanabilriken bir kısmı sınıf dışında gerçekleşebilir. Aşağıda bu tekniklerin özellikleri, örnekler ve anahtar kelimeler ile açıklanmıştır. 1. Panel 1. Daha önceden belirlenmiş olan bir konunun 3-5 kişilik bir grup tarafından dinleyicilerin önünde savunulması, tartışılmasıdır. Örnek: Liselerde şiddet konu bir panel yapılsın. Bu panelde konunun farkı boyutları ele alınır. Aile, eğitim sistemi, ergenlik, medya, öğretmen davranışları vb açılardan sorun ele alınır. UYARI ÖSYM sınavlarında panel tekniği ile ilgili çıkan tüm sorularda farklı bakışlar, değişik görüşler, farklı açılar ve anahtar kelimelere vurgu yapılmıştır. 2. Panelin amacı gerçeği bulmaktan çok, bir konunun çeşitli yönlerini aydınlatmak ya da konuya ait çeşitli eğilim ve görüşlere ortaya koymaktır. 3. Bir başkanın yönetiminde gerçekleşir. Çeşitli yönleri ile masaya yatırılan konu ile ilgili daha sonra dinleyenlerden yazılı ve sözlü alınan soruların yanıtlanması ile devam eder. 4. Dinleyicilere bir konu hakkında farklı görüşlerin sunulması sürecinde, bir konuyu meydana getiren bölümlerin dinleyiciler tarafından anlaşılmasında ve bir konunun çeşitli yönlerinin masaya yatırılarak tartışılmasında kullanılır. 2. Zıt Panel 1. Tekrar ve pekiştirme amaçlı bir tekniktir. 2. Genelde ünite sonlarında ve konunun gözden geçirilmesinde etkilidir. 3. Sınıf içi bir tekniktir. Bir lider seçilir daha sonra soru ve cevap grubu belirlenir. Her bir bölümde 4-6 kişi yer alır Soru grubu soruları sorar, cevap grubu da yanıtları verir. Soru ve cevap grupları kendi içinde de alt gruplara ayrılabilir. 4. Öğrencilerin soru sorma ve tartışma becerilerine katkı sağlar. Yeni fikirlerin ortaya çıkmasını ve etkileşimi sağlar. ANAHTAR KELİME Soru - cevap grupları, soru grubu öğrenci - yanıt grubu öğrenci = Zıt Panel Örnek: Evet arkadaşlar Çevremiz ünitesini bitirdik şimdi bir uygulama yapacağız. Öncelikle süreci ANAHTAR KELİME Farklı bakışlar, değişik görüşler, farklı açılar, değişik boyutlar yönetecek bir lider seçeceğiz. Daha sonra seçeceğimiz bir grup ünite ile ilgili sorular hazırlayacak, diğer grup ise bu soruları yanıtlayacak. 53

56 Öğretim Yöntemleri 3. Kolegyum (Kologyum) 1. Soru-cevap temelli bir uygulamadır. Panele ve zıt panele benzer bir tekniktir. Genelde ünite sonlarında uzman kişiler ile etkileşim istendiğinde gerçekleşir. 2. Soru grubu öğrencilerden, cevap grubu da alan uzmanlarından meydana gelir. Soru grubu uzmalara soruları yöneltir. Uzmanlar da gerekli yanıtları verirler. 3. Soru grubu ilgili öğrencilerden oluşur ve sorular önceden hazırlanarak uzman kişilere yöneltilir. Lider konumundaki kişi (genelde ilgili dersin öğretmeni) süreci yönetir, soruların yöneltilmesini ve özetlemyi yapar. ANAHTAR KELİME İlgili dinleyenler ile uzman kişilerin sorucevap yolu ile etkileşmesi Örnek: Abbas Güçlü nün sunduğu Genç Bakış, NTV de yayımlanan Eko-Diyalog gibi TV programları forum tekniğine örnektir. ANAHTAR KELİME Soru - cevap grupları, soru grubu (öğrenci) - yanıt grubu (uzman) = Kolegyum Örnek: Diş sağlığı ünitesi sonunda sınıfa davet edilen üç diş hekimine (uzman grubu) seçilen öğrenci grubu (soru grubu) sorular yöneltir. 5. Sempozyum (Bilgi Şöleni) 4. Forum 1. Dinleyicilerinde görüşlerini açıklayabildiği, bir konu etrafında yapılan tartışma sürecidir. 2. Değişik görüşlere sahip kişi ya da grupların herhangi bir konudaki sorunları, tartışarak bir sonuca varmak için yapılır. 3. Forum katılanlar konu ile ilgili kişilerdir. Soru sorma, eleştiri yapma ve katkıda bulunma katılımcıların işlevleridir. Gündemde olan bir konu alanında iyi yetişmiş kişilerce dinleyiciler karşısında tartışılır. 4. Soru cevap temellidir. Kendine soru yöneltilen kişi o sorunun cevabını verebilecek en yetkili kişi olarak açıklama yapar. 5. Genelde panel, sempozyum gibi etkinliklerden sonra yapılır. 1. Bilimsel, düşünsel ve sanatsal bir konunun değişik boyutları farklı oturumlarda bilim adamları tarafından tartışılır. 2. Organize edilmiş bir şekilde bilgi sunma süreci gerçekleşir. Sempozyumda konuşmacılar tebliğ-bildiri adı verilen konuşmalarını yaparlar. 3. Konuşmalar bittikten sonra oturumu yöneten kişi dinleyicilerden konuşmacılara yönelik sorularını yazılı ya da sözlü olarak alır. 4. Bilimsel ve ciddi bir atmosfere sahiptir. Dinleyiciler konuyla ilgili çok geniş bilgi, tecrübe ve fikirleri birincil kaynaklardan elde ederler. 54

57 Öğretim Yöntemleri 5. Sempozyumun sonunda bir sonuç bildirgesi yayınlanır. 6. Genelde sempozyum bildirileri bir kitap halinde yayınlanır. Örnek: < < Ortaöğretim ders saatleri çalıştayı < < Tarım makineleri çalıştayı < < Öğretmen yetiştirme stratejisi çalıştayı ANAHTAR KELİME Akademik, sanatsal, bilimsel bir süreç, sunulu tartışma Örnek: Türkiye de öğretmen yetiştirme ve istihdamı konulu sempozyum; okul öncesi-ilköğretim, Ortaöğretim ve Mesleki-Teknik eğitim kademelerinde öğretmen yetiştirme ve istihdamı olmak üzere dört oturumda gerçekleştirilir. 6. Workshop (Çalışma atölyesi, çalıştay, çalışma grubu) 1. Konusunda uzmanlaşmış ve deneyimli kişilerin belirlenen bir konu ya da problem durumu ile ilgili olarak tartışarak çözüm ürettikleri veya ortak karar aldıkları bir tekniktir. 7. Münazara (Savlı tartışma) 1. Tez-antitez özellikli bir konunun iki öğrenci grubu tarafından dinleyiciler ve bir jüri önünde tartışmalarıdır. 2. Öğrencileri savundukları görüşler ile ilgili kanıtlar örnekler ve fikirler sunar. 3. Taraflar ortaya koydukları fikirleri savunarak karşı tarafın fikirlerini çürütmeye çalışırlar. 4. Jüri ikna edici olan hızlı cevaplar üreten ve inandırıcı olan grubu birinci ilan eder. 5. Dili etkili kullanma, neden-sonuç ilişkileri kurmayı geliştirir. Sınırlılığı: Bireyleri inanmadığı düşünceyi açıklama ve savunma durumuna düşürmesidir. Ayrıca hızlı konuşan anında cevap veren öğrenciler avantaj kazanır. 2. Çalışma atölyesi, çalıştay çalışma grubu denir. Tartışma sürecinde bir yönetici ve konuşulanları yazan bir raportör bulunur. Sonuç yazılı olarak raporlaştırılır. 3. Uygulamaya dönüktür. Katılanlar yeni bilgi ve beceriler öğrenirler. Bilgi ve beceri birlikte kullanılır. 4. Grup içi etkileşim yüksektir. Sonuç almaya çözüm üretmeye dayalıdır. ANAHTAR KELİME Tez-anti tez, juri, ikna, kanıtlama 5. Kuram ile uygulama arası boşluğu doldurur. ANAHTAR KELİME Uzman kişi katılımlı, sorun çözme üretim çalışması Örnek: < < Bireysel gelişimde aile mi etkilidir yoksa eğitim mi? < < TV dizileri yararlı mı yoksa zararlı mıdır? < < Çok gezen mi bilir çok okuyan mı? 55

58 Öğretim Yöntemleri 8. Açıkoturum kişilik grubun belirli konularla ilgili fikir ve görüşlerini sırayla dinleyicilere aktardığı bir tekniktir. 2. Panelden farklı olarak üyeler başkandan söz alarak konuşurlar ve aralarında tartışmazlar. 3. Başkan müteratör adını almaktadır. 3. Sadece bir konu ile ilgili görüş ve düşüncelerini açıklarlar. Başkan üyelere söz vererek oturumu yönetir. Sonunda tüm sınıf tartışmaya katılabilir. Başkan son yıllarda moderatör adını almıştır. 4. Bir konu hakkında detaylı bilgi verme amaçlıdır. 3. Klasik olmayan konferans düzeni içinde, ortak akıl aramak üzere 40 dolayında iddia sahibini 2-3 gün süre ile bir araya getirir. 4. İddia sahipleri, konu ile ilgili, o konuda çalışıp bir tecrübe kazanmış karar vericiler ve bilgi birikimi olan kişiler diye tanımlanır. Aranan şey ortak akıldır. 5. Katılımcıların birbirlerini ikna ederek geliştirecekleri ortak akıl arama konferansının her aşamasında aranır ve bulunur. ANAHTAR KELİME Ortak akıl, uzlaşı, ortak görüş, fikir birliği, iddia grubu Örnek: ANAHTAR KELİME Başkandan söz alarak konuşma uzman katılımı Örnek: CNN Türk te yayımlanan Ahmet Hakan tarafından sunulan Tarafsız Bölge programı, Hulki Cevizoğlu nun sunduğu Ceviz Kabuğu programı açık oturumlara örnektir. 9. Arama Konferansı 1. Arama konferansı ortak akıl yaratmayı amaçlayan katılımlı ve etkileşimli bir uygulamadır. 2. Ortak görüş yaratmayı, ortak sorunlara çözüm bulmayı, daha iyiye ulaşmak, gelişmek için neler yapılması gerektiğini belirlemeyi ve ortak hedefler seçmeyi sağlayan bir çalışma düzenidir. < < Futbol hakemliği sisteminde sorunlar konulu arama konferansı < < Çevre kirliliği konulu arama konferansı < < Öğretmen istihdamı konulu arama konferansı 10. Çember Tekniği 1. Bir başkan, sekreter ve genellikle öğrencinin katıldığı, çember şeklinde oturarak lider yönetiminde kendilerine sorulan soruları cevapladıkları bir tartışma tekniğidir. 2. Tartışmaya katılacak öğrenci çember biçiminde oturur. Lider, tartışma konusu ile ilgili açış konuşmasını yaptıktan sonra, katılanlara sıra ile sorularını yöneltir. 3. Her bir konuşmacıya 1-2 dakikalık konuşma süresi verir. Konuşmalar sırasında hatalı cevaplar olursa liderin düzeltir. Bu sırada sekreter verilen cevapları not almalıdır. 4. Tüm katılanların konuşmalarını tamamlamalarından sonra liderin kapanış konuşması ile tartışma sona erer. ANAHTAR KELİME Başkan, sekreter, çember oturuş, etkileşim 56

59 Öğretim Yöntemleri Örnek: Türkiye de enerji kaynakları nasıl kullanılıyor konusu ile ilgili öğrenciler çember şeklinde otururlar. İlgili bir öğrenci lider seçilir sekreter de seçildikten sonra sırayla her bir öğrenci 1-2 dk. Konuşur sekreter konuşulanları not alır ve liderin kapanış konuşması ile süreç sona erer. Diğer Tartışma Teknikleri A - Grupla yapılan Tartışma türleri 1. Fikir Taraması Beli bir konuda 4-9 kişilik grupların kendi arasında bir fikir taraması yapmasıdır. Dersin herhangi bir noktasında, sınıfa canlılık getirmek için herhangi bir konuda kısa süreli bir fikir taraması yaptırılabilir 5. Küçük Grup Tartışması 5-8 arasında değişen öğrenci ile bilinen bir konu ve plan üzerinde bilgi ve fikirleri sunma, alışverişte bulunma ve değerlendirme etkinliklerini içerir. Sınıf kümeler şeklinde oluşturulur. Kümeler birbirleriyle tartışır. 6. Büyük Grup Tartışması Büyük grup tartışma tekniği, sınıf mevcudunun küçük gruplar oluşturulamayacak kadar az olduğu sınıflarda öğretmen konuyu ya da problemi bütün sınıfa açtığı, öğrencilere soru sorduğu, öğrencilerin görüşlerini söylemelerini istediği, kendisinin de görüşlerini ifade ederek değerlendirdiği bir tekniktir. 2. Komite görüşmesi Yeteri sayıda bir grubun, belli bir konuyu inceleyip daha üst bir kurula rapor hazırlamak amacıyla işe koştukları bir tartışma türüdür. Tıp fakültelerinde sık kullanılır. 3. Vızıltı Grupları (Buzz grup, Fısıltı - Uğultu Grupları): Öğrenciler belli sayıda gruplar oluşturur ve belli konular üzerinde herkes grup sayısı kadar dakika konuşma yapar. Vızıltı 22 iki kişilik bir gruptur ve ikişer dakika konuşurlar; Vızıltı 55 beş kişilik bir gruptur ve beşer dakika konuşurlar v.s. Oluşturulan gruplar kendi aralarında konuşmaların sonucu oluşan seslerden dolayı bu tekniğe Vızıltı grupları denir. Bu teknikte çok büyük gruplar oluşturulmaz. Vızıltı adını alması sınıf içinde öğrencilerden çıkan seslerden ötürüdür. 4. Argümantasyon (Dayanaklandırma) Hakkında yargıya varılan herhangi bir metni, ya da konuyu delillendirmek, kanıtlar yolu ile tartışma yapma sürecidir. Bireyler savundukları görüşün etkili olması için ikna edici deliller sunarlar. Örneğin bir sınıfta Vücudumuz ünitesinde organ nakli konusu tartışılsın bir öğrenci organ naklinin dinen uygun olmadığını söyler öğretmen de lütfen bu görüşünü kanıtla demesi ile öğrencinin ortaya koyacağı deliller argümantasyon sürecidir. B - Bireysel Yapılan Tartışma Türleri 1. Seminer Uzmanlık ve bilgi gerektiren konuda uzman bir kişinin sunu yapmasıdır. Öğretmenlerin sınıfta verdiği ders bir seminerdir. Lisansüstü eğitimde sık kullanılır. 2. Konferans Akademik bir uzmanın belirli bir konuda dinleyicilere bilgi vermesini içeren bir süreçtir. Sonunda sorucevap bölümü vardır. 3. Söylev Dinleyicileri belli bir konuda duygusal olarak etkilemek için yapılan bir konuşma türüdür. Belli özel günlerde töreninde yapılır. 4. Brifing Bir kurumun yapısının ve işleyişinin tanıtımı ya da teknik bir konunun olayın yetkili bir kişi ya da uzman tarafından sunumuna dayanan tekniktir. Askeri sistem içerisinde çok sık kullanılır. 57

60 Öğretim Yöntemleri 5. Demeç Otoriter ya da yetkili bir kişinin belli bir konuda basın - yayım organlarına yaptığı özel ve kısa konuşmalardır. F. PROBLEM ÇÖZME YÖNTEMİ (PROBLEME DAYALI ÖĞRENME - PDÖ) Problem Çözme Süreci; Bilimsel yöntem Sorular sorma Eleştirel düşünme Yaratıcı Düşünme Karar verme Genelleme Sorular sorma Analiz Sentez gibi becerileri geliştirme olmak üzere, belirtilen bu beceriler problem çözme sürecinde öğrenciler tarafından kullanılması önerilen becerilerdir. Ünlü eğitimci Dewey in belirttiği gibi problem çözme bilimsel bir yöntemdir. Bu bağlamda problem çözmeyi bilimsel bir yöntem olarak başarılı bir şekilde kullanmak, iyi bir problem çözücüsü olmayı aynı zamanda eleştirel düşünme, karar verme, yansıtıcı sorular sorma, genelleme yapabilme ve analiz yapabilmeyi de beraberinde gerektirir. Bireylerin gerçek yaşam ve karmaşık problem durumlarını çözebilmeleri ve istenilen hedefe varabilmek için etkili ve yararlı olan araç ve davranışları türlü olanaklar arasından seçme ve kullanmadır. Bu yöntem, bir problemin çözümünde, genelleme ve sentez yapmada kullanılır. Daha çok araştırma yoluyla öğretme yaklaşımında, bilişsel alanın uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında ve duyuşsal alanın analiz ve sentez özelliklerini geliştirmede kullanılır. Problem çözme yöntemi, öğrenci merkezlidir, öğrencide ilgi ve güdülemeyi artırır, daha kalıcı izli öğrenmeyi oluşturur, bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutum kazandırır (Demirel, 1994). Problem çözme yöntemi bir başka tanıma göre; bir problemin değişik boyutlarıyla ele alınması, formüle edilmesi, problemin çözümü için gerekli verilerin değerlendirilmesi, eldeki olanak ve araçların problemin çözümünde etkili olarak kullanılması gibi süreçlerini içerir. Problem çözme yöntemi, bireyleri edilgen konumdan etken konuma geçirir. Bireyler kendi problemlerini çözen, başkalarına bağımlı olmayan (ipotek tip) ve bunu bilimsel yöntemin basamaklarını kullanarak yaparlar. Problem çözme süreci (aşamaları) Problem çözme, belli aşamaları izlemeyi gerektiren zihinsel bir süreçtir.aşağıda ifade edilen problem çözme sürecinde elde edilen öğrenmeler kalıcıdır ve bireye yaşama kolaylıkla uyumu konusunda önemli katkılar sağlar. Öğrenci çalışmalara etkin biçimde katıldığından, ileride karşılaşacağı sorunlar için de çözüm modeli geliştirmeyi öğrenir. Ayrıca, sonuca ulaşma çabası içinde, bir yandan da bağımsız düşünebilme ve nesnel karar verme yeteneğini kazanır. I. Evre (Hazırlık) < < Problemin farkına varma ve onu tanımlama (sınırlama) < < Çözümle ilgili kaynakları tarama, bilgi toplama (literatür tarama) < < Problemin çözümü için denenceler kurma (hipotez oluşturma) II. Evre (Uygulama) < < Uygun araçları hazırlama, verileri toplama ve organize etme < < Denenceleri test etme < < Çözüme ulaşma ve öneri geliştirme = BİLİMSEL BİLGİ 58

61 Öğretim Yöntemleri Problem çözme sürecini daha etkin hale getirmek ve birçok alanda kullanılmak üzere öğretmenlerin sahip olması gereken özellikler bulunmaktadır. 5. Öğretmen problemi kendisi çözmemeli, ancak çözmeleri için öğrencilere rehberlik etmelidir. Her problemin birden fazla çözüm yolu olabileceği düşünülmelidir. Bu özellikler şöyledir; < < Öğretmenler, problem çözme sürecinin bileşenlerini ve birbirleriyle nasıl etkileştiklerini modellemeli ve tam olarak özümsemelidir. < < Öğretmenler, öğrencilerin problem çözme basamaklarını uygulayabilecekleri etkinlikleri yapılandırmalı ve sunmalıdır. < < Verilen problemlerde, bilgiyi kullanma yolu önemlidir. Öğretmenler, genel olarak, öğrencilerin karşılaşabilecekleri güçlükleri ve problem çözme sürecini etkin olarak etkileyen etmenlerin farkında olmalıdırlar. < < Öğrencilerin kendi düşüncelerini planlamaları için biliş üstü (Metacognitive) stratejilerin geliştirilmesinde onlara yardım ve rehberlik yapmalıdırlar. < < Ölçek geliştirme, problem konusu bulma gibi konularda yetkin olmalıdır. 6. Öğrencilerin kullanacağı uygun araç ve gereçleri sağlamak gerekir. 7. Öğrencilere rehberlik yapılmalı ve yönlendirilmelidir. 8. Öğrencilerin değerlendirme yapabilmeleri için ölçüt geliştirmelerine yardım edilmelidir. 9. Problem çok iyi anlaşılmalıdır. 10. Öğrenciler hem bireysel hem de grupla çalışırlar. 11. Bu yöntemde öğrenciler tartışma, örnek olay, altı şapka, zihin haritası, beyin fırtınası, sorucevap, balık kılçığı ve benzetim gibi yöntem ve tekniklerden faydalanırlar. 12. Süreç olarak deneme-yanılma, iç görü kazanma, neden, sonuç ilişkisi bulma gibi etkinlikleri kapsar. 13. Tümevarım ve tümdengelim yöntemleri birlikte kullanılır. Etkin Kullanım İlkeleri 1. Seçilen problem öğrencilerin ilgisini çekecek nitelikte olmalıdır. Öğrencilerin problemi etkili bir biçimde hissetmeleri ve tanımlamalarını sağlamaktır. 2. Problemleri öğrencilerin olgunluk ve beceri düzeylerine uygun bir biçimde sunmak gerekir. 3. Problemin önemi öğrencilere gösterilmelidir. Problemi tanımlamada ve sınıflamada öğrencilere yardım edilmelidir. 4. Denence yazımı, problem çözme sürecinin çok önemli bir öğesidir. Denenceler, probleme uygun ve yerinde oluşturulmalıdır. Problem çözme yönteminde kullanılacak problem durumlarının genel özellikleri; Bu yöntemde seçilecek senaryolar gelişigüzel seçilmez, yöntemin amacına ve felsefesine uygun olarak çeşitli özellikler ile belirlenir; 1. Gerçek yaşamla ilgili problem konuları seçilmelidir. 2. İlgi çekici ve merak uyandırıcı olmalıdır. 3. Dersin kazanımlarına uygun olmalıdır. 4. Uygulanabilir nitelikte olmalıdır. 5. Bir çok çözüm yollarını içermelidir. 6. Öğrencilerin düzeyine uygun olmalıdır. 59

62 Öğretim Yöntemleri GELENEKSEL VE PROBLEM ÇÖZMEYE DAYALI ÖĞRENME SINIFLARININ KARŞILAŞTIRILMASI GELENEKSEL SINIFLAR 1. Öğretmen merkezlidir. 2. Kitaplardan öğrenme esastır. 3. Çok miktarda öğretmen konuşmaları vardır. 4. Ders kitaplarına dayalı beceriler ve ev ödevleri konusudur. 5. Sınıfta normal oturma planı uygulanır. 6. Dersler daima sınıfta yapılır. 7. Öğrenciler, öğretmenler tarafından aktarılan bilgileri birer sünger gibi emerler. 8. Sıkıcıdır. PROBLEM ÇÖZMEYE DAYALI ÖĞRENME SINIFLARI 1. Öğrenci merkezlidir. 2. Gerçek hayat problemlerinden öğrenme esastır. 3. Bütün sınıfın katılımı ile gerçekleşen tartışmalar vardır. 4. Gerçek hayat becerileri söz konusudur. 5. Sınıfta informal bir oturma planı uygulanır. 6. Bazı dersler sınıf dışında yürütülür. 7. Öğrenciler, bilgileri edinir, yorumlar ve uygular. 8. İlginç ve eğlencelidir. Problem Çözme Yönteminde Kullanılan Zihinsel Beceriler 1. Tümevarım Yöntemi (Endüksiyon-özelden genele): Özel durumlardan veya örneklerden genel bir sonuca ulaşmaktır. 2. Tümdengelim Yöntemi (Dedüksiyon - genelden özele): Genel ilkelerden özel durumlara giden bir akıl yürütme şeklidir. 3. Analiz (Çözümleme-Ayrıştırma)Yöntemi: Bir bütünü elemanlarına ayırma, çözümleme ve ayrıştırma, öğelerin birbiri ile ilişkisini saptama sürecidir. 4. Sentez (Bireşim) Yöntemi: Parçalardan yeni, farklı, orijinal bir yeni bütün oluşturma sürecidir. Yeni fikir, yaratıcı düşünceler, tasarlama bu beceri ile ilgilidir. 5. Hipotetik Dedüktif Yöntem: Tümevarım ve tümdengelim yöntemlerinin birlikte kullanılmasıdır. 6. Analoji (Metafor benzerinden yararlanarak problem çözme) : Bir olayı benzer bir olay veya durumla benzeterek öğrenme yoludur. Örneğin; kan dolaşımını öğrencilerine anlat- mak isteyen bir öğretmenin trafik ağını, bilgisayarın çalışma düzenini anlatmak isteyen bir öğretmenin insan beynini örneklendirmesi. Hücre yapısını, nar tanesine benzetme. Analoji benzetim tekniği ile karıştırılmamalıdır. Benzetim gerçeğe yakın bir model üzerinde yapılan uygulamadır. Hareket ve edim vardır. Analoji bir düşünme sürecidir. 7. Diyalektik: Karşıt fikirlerin çarpışmasından oluşur. Hegel tarafından sistematize edilmiştir. Tez Antitez = SENTEZ UYARI Problem, bazı amaçlara ulaşmak için çaba harcadığımız ve bu amaçlara ulaşmak için de araçlar bulmamız gereken bir durumdur. Problem çözme ise hem konu alanı bilgisini hem de duruma uygun bilişsel stratejileri seçip kullanmayı gerektiren bir etkinliktir. Problem çözmede önemli olan nokta, amaca götürecek aracı bulup işe koşmaktır. 60

63 Öğretim Yöntemleri Avantajları Sınırlılıkları < < Öğrencilerde bilimsel düşünme yeteneği ile bilimsel tutum kazandırır. Böylece olaylara hislerle, zanlarla değil nesnel sonuçlarla bakmayı öğretir. < < Problem çözme yöntemi, karşılaştırma ve en doğruyu seçmeye imkan verdiği için, nesnel bir yöntemdir. < < Öğrenciye kanıtlara dayanarak yargıda bulunma alışkanlığı kazandırır. Bu amaçla bireyi, türlü kaynaklarla karşı karşıya getirir. Öğrenciler tek ders kitabının dışındaki kaynak ve materyallerden de yararlanır. < < Öğrenmeyi; kavramlar veya olaylar arasında anlamlı ilişkiler kurmaya ve sonuç çıkarmaya dayandığından daha mantıklı ve sağlam bir temele dayandırır. < < Öğrencilerde, cesaretle önerilerde bulunma veya denenceler ileri sürme yeteneği gelişir. < < Topluluk önünde sunu yapabilme becerisi kazanırlar. < < Zamanı etkili yönetme becerisi öğrencilerde gelişir. < < Öğrenci problemlerinin çözümünde bireysel ya da grup içinde sorumluluk alma yeteneği gelişir. < < Çeşitli araştırma tekniklerine göre elde edilen bilgilerin değerlendirilmesini sağlar. Algılama ve akılda tutma daha uzun süreli olur. < < Hem bilişsel hem de duyuşsal öğrenmeyi sağlar. < < Öğrencilerin sorumluluklarını geliştirir. < < Öğrenciler sonuçlara ulaşmak için bağımsız düşünmeleri gerektiğini öğrenirler ve birbirlerinin fikirlerinden yararlanırlar. < < Öğrencilere öz güven ve sorumluluk alma becerisi kazandırır. Öğrenciler plânlı ve düzenli çalışmaya alışırlar. < < Problem çözme yöntemi, ünite ve konuları ilgi çekici hale getirir. < < Her ders ve konu için elverişli değildir. < < Öğrenciler problemi çözmek için gerekli materyal ve kaynakları sağlamayabilirler. < < Öğrenmenin değerlendirilmesi güçtür. < < Zaman alıcıdır. < < Denence kurmak, araç geliştirmek, sonuçlandırma süreci zor olabilir. < < Problem çözme sürecinde özgün olmayan sonuç ve öneriler işlevsiz olabilir. < < Problem çözme süreci tam anlaşılmadığında sonuca ulaşılmaz. < < Öğretmenin etkili bir rehberlik yapmazsa süreç tıkanır. < < Düzeyin üstünde problem konuları öğrenciyi yetersizlik duygusuna itebilir. < < Problem konusu ve senaryoları öğrencilerin ilgisi dışında ise vasat bir çalışma oluşabilir. < < Denenceler iyi kurulmazsa sonuçlar güvenilir olmaz. < < Veri toplama aracının geçerli ve güvenilir olması uzun bir uğraş gerektirir. G. PROJE YÖNTEMİ (PROJE TEMELLİ ÖĞRENME) Proje, zihinsel bir tasarımın belirli süreçler sonucunda somut ürüne dönüşmesidir. Öğrencinin doğal koşullar altında yaşama benzeyen bir yaklaşımla problemlerin çözümünü amaçlayan zihinsel ve fiziksel bir etkinliktir. Amacı, öğrenciye birinci elden bir şeyin nasıl yapılacağını deneme fırsatı vermektir. Proje yöntemi öğrencinin, öğrenme-öğretme sürecinde pasif bir alıcı konumundan, araştıran, inceleyen, bilgiye ulaşan ve elde ettiği bilgileri kullanarak anlamlı bütünler haline getirip bu bilgilerle problem çözmesini amaçlar. 61

64 Öğretim Yöntemleri Genel kavramlara, düşüncelere ve bir disiplinin ilkelerine(prensiplerine) odaklanır. Öğrencilerin problem çözümü için, araştırmaları, bilgi elde etmeleri ve bu bilgileri anlamlı bütünler haline getirerek bir ürün ortaya koyma görevlerini içerir. Gerçekçi ürünlerle en son noktaya ulaşmalarını sağlar. Öğrenciler için yaratıcı bir öğrenme deneyimi kazanmalarını hedeflemektedir. Proje yöntemi öğretim programının birbirinden bağımsız küçük bilgiler yığını olarak öğretilmesine karşı geliştirilmiş ve çağdaş ülkelerde uygulanmakta olan bir öğretim yöntemidir. Bu model ders senaryosu içinde mümkünse birden fazla dersin öğrenme hedeflerini kapsar. Öğrenci Kendi şehrinizi kendiniz yaratın gibi bir senaryosu içinde gerçek problemlerin çözümüne yönelik, ağırlıklı olarak, düşünme, problem çözme, yaratıcılık, bilgiye erişim, işleme, yeniden harmanlama, sorgulama ve uzlaşma gibi aktiviteler yapar. Bu hem bireysel etkinliğe, hem de küçük gruplar içinde ekip çalışmasına olanak veren bir süreçtir (Aytekin ve Rasan, 2001). UYARI Proje tabanlı öğrenme yönteminin ana felsefesi; çocuğun yaşadığı çevrede hayatı küçük ölçüde de olsa yaşamasıdır. Böylece hayatta işe yaramayan bilgilere yer verilmemiş olur. Etkili Kullanım İlkeleri < < Proje amacı kesinlikle gerçekleşmeli ve ortaya nesne ve düşün niteliğinde bir ürün çıkmalıdır. < < Projenin konusu öğrencinin kapasitesinin çok altında veya üstünde olmamalıdır. < < Proje konusu mutlaka öğretmen tarafından onaylanmalıdır. < < Projeler hem sınıf hem sınıf dışında tamamlanabilecek şekilde esnek olmalıdır. < < Projeler tek bir konuyla sınırlı olmamalıdır. < < Disiplinler arası bir çalışmayı gerektirmelidir. < < Proje konuları, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini ortaya çıkarmaya ve onları geliştirmeye yönelik olmalıdır. < < Projelerin tamamlanabilmeleri için gerekli araç ve gereçler hazırlanmalı ve öğrencilerin kullanımına sunulmalıdır. < < Proje istendik etkinlikleri kapsayıcı olmalı ve boş uğraşılardan arındırılmalı < < Projenin hazırlanması için ayrılan süre yeterli olmalı < < Öğrencilere etkinlikler yoluyla sorunlarını çözebilme olanağı vermeli < < Öğrencinin yaratıcılık, sorumluluk va başarı duygusunu tatmasına uygun olmalı TASARIM SÜREÇ ÜRÜN < < Öğrencileri düşünmeye, incelemeye ve araştırmaya yöneltmelidirler. Özellikleri < < Projeler genellikle bir dizi disiplin doğrultusunda oluşturulur. Öğrencilerden bilgilerini ve becerilerini genişletmeleri beklenir. < < Projeler belli bir zaman diliminde gerçekleşir. Genellikle bir çok okul saatinden bir okul yılına kadar sürer. < < Projede birtakım insanlar çalışabilir, takım, tüm bir sınıf, birçok sınıf ya da bir çok uzak yerden olabilir. Bu durumda bireyler büyük bir projenin farklı bölümlerinde çalışırlar. 62

65 Öğretim Yöntemleri < < Öğrenciyi merkeze alan ve gerçek yaşam durumlarını sınıf ortamına taşır. < < Proje yöntemi disiplinler arası ilişki temellidir. < < Öğrenci ilgilendiği konuda keşfettiği bilgileri düzenleyerek sunar. < < Proje temelli öğrenmede tek çözüm yoktur. Birden fazla çözüm yolu üzerinde çalışılır. < < Öğrenciler bireysel ve grup halinde çalışır ve işbirliği, sorumluluk, paylaşma gibi özellikler gelişir. < < Araştırma, sorgulama, yaratıcılık, problem çözme gibi üst düzey zihinsel beceriler kullanılır. < < Süreç ve ürün birlikte değerlendirilir. < < Sınıf içinde ve dışında yürütülür. Proje Konu Seçimi Ölçütleri < < Çocukların deneyimlerini (yaşantılarını) dikkate almalıdır. < < Araç ve gereçlerin uygunluğu < < Konunun çocukların yaşına ve gelişim düzeylerine uygunluğu < < Öğrencileri bireysel ve grupla çalışmaya yönlendirmelidir. < < Öğretrmen ve öğrenci birlikte konuyu belirlemelidir. < < İlginç sorular sormaya izin verecek nitelikte olmalıdır. < < Günlük yaşama ve gereksinimlere uygun olmalıdır. < < Birden fazla ders ya da konu alanını bütünleştirmelidir. (Disiplinler arası) < < Öğrencileri farklı kaynaklardan araştırma yapmaya yönlendirmelidir. aşamasında her seviyedeki zorluğu yenene dek bu tutumu devam ettirin. Proje Yönteminde İzlenecek Adımlar 1. Hedeflerin belirlenmesi 2. Değerlendirme ölçütlerinin belirlenmesi 3. Planlanma-Çalışma takviminin oluşturulması 4. Araştırma-Eylem 5. Proje sunumu için hazırlık 6. Ürün ve sunumu (Raporlama, sergi, kermes, bilim şenlikleri) 7. Değerlendirme Proje Örnekleri < < Tarihi bir olayın yeniden canlandırılması ya da tarihi bir müze düzenlemesi, < < Tarihi yapıların araştırılmasını sağlama, < < Büyüklerle röportaj yaparak o bölgenin sözlü tarihini derleme, < < Bölgesel müzelerde ya da halka açık yerlerde bir sergi yapılması, < < Bir sohbet bahçesi planlanması ve düzenleme, < < Belli aralıklarla çıkan bir gazete, dergi veya okulla veya toplumla ilgili bir web sitesi hazırlama, < < İlköğretim sınıflarının ya da mezun olacakların kaydedildiği bir kitap (yıllık) düzenleme UYARI Milli Eğitim Bakanlığı nın uyguladığı Bu Benim Eserim adlı yarışma proje yöntemi temellidir. Avantajları < < Öğrenci bir disiplinin kavramlarını ve prensiplerini inceleyerek öğrenir. < < Öğrencilere gerçek hayatla ilgili konularda aktiviteler yaptırır. < < İş alanında başarılı olabilmek için gerekli ek yetenekler öğretir. 63

66 Öğretim Yöntemleri < < Öğrencilerin kaynak araştırmalarını sağlayarak problem çözme yeteneklerini geliştirir. < < Öğrencilerin kendi bilgilerini, yapılandırmalarını sağlar. < < Öğrencilerin özerk olarak çalışmalarını gerektiren öğrenci merkezli bir yöntemdir. < < Bir çok strateji kullanılarak değerlendirilen oldukça güvenilir ürünler bırakmayla sonuçlanır. < < Öğrencilerin öğrenme sorumluluğu alma, öğrenme sürecini kontrol etme becerileri gelişir. < < Öğrencilerin, öğrenme sürecinde etkin kıldığı için öğrenmeye yönelik ilgi ve güdüleri artar. < < Öğrencilerin, yaratıcılıklarının gelişmesine katkı sağlayabilir. < < Öğrencilerin öğrenme becerilerini geliştirir ve zenginleştirir. < < Grupla çalışma ve işbirliğine dayalı öğrenme etkinliklerine katılımı sağlar. < < Doğal bir çevrede ve disiplinler arası bir anlayışla öğrenmeyi sağlar. < < Projenin odaklandığı konuların öğrenilmesini ve ilgili konuda uzmanlaşmayı sağlar. < < Öğrenci proje konusunu somutlaştıramazsa başarısızlık oluşabilir. < < Gerekli gözetim ve denetimi sağlamak zor olabilir. < < Ekonomik olarak külfetli olabilir. < < Proje çalışmalarında süreç ve ürün değerlerinde zarar olabilir. < < Öğrenciler bilinen, özgün olmayan proje konuları seçebilirler. (Bilineni tekrar etme proje yönteminin amacı değildir.) Örnek: PROJENİN ADI: Matematik Parkı PROJENİN AMACI: Her il ve ilçeye birer adet matematik parkı yapılması,matematik dersini öğrencilere yaşatarak ve uygulama yaparak öğretmek. Sınırlıkları < < Disiplinli çalışma alışkanlığı ve yeteneği kazanmamış öğrenciler önemli sorunlarla karşılaşırlar. < < Gerekli planlama ve çalışma sistemi yapılmazsa proje sonunda ortaya ürün çıkmayabilir. < < Grup projelerinde, her bir üyenin ne kadar çalıştığını ve projeye ne ölçüde katkıda bulunduğunu belirlemek güçtür. < < Proje yapım süreci kontrol edilmezse öğrenci projesini bir başkasına yaptırabilir. < < Projesini gerçekleştirmeyen bir öğrenci başarısızlık ve yetersizlik duygusu yaşabilir. < < Her ders ve öğretim konusu için geçerli olmayabilir. < < Zaman alabilir. Proje hedefleri: 1) Öğrenciler için matematik dersini teorik ders kapsamından çıkarıp uygulama yaparak öğrenilmesini sağlamak. 2) Derslerin hayatımızda yaşayarak ve eğlenerek öğrenilmesini sağlamak. Gerçekleştirilen faaliyetler: 1) Karton mukavva alındı. 2) Matematik taşları yapıştırıldı. 3) Özelliklerine göre taşlar bölmelerine ayrıldı. 64

67 Öğretim Yöntemleri Kullanılan yöntemler: Tasarım, çizim, hesaplama, problem çözme Ulaşılan sonuçlar: Matematik dersinin zor değil eğlenceli olduğu çocuklara maket şeklinde sunuldu. Sonuçların değerlendirilmesi: Bu park daha çok ilköğretim öğrencileri üzerinde etkili olabilir. Projenin takvimi: Kasım Problem tespiti,konu araştırması 1-31 Aralık Malzeme temini,projenin yapılması 1-8 Ocak Maketin test edilmesi Proje bütçesi: 60 TL Destek alınan kişi ve kurumlar: Matematik öğretmenim,ailem Kayseri bölge sergisinde 1'nci olduğu için de mutlu olduğunu dile getiren Çelik, "Bölge birincisi olarak Ankara daki Türkiye finaline katıldım ve matematik dalında Türkiye 1'ncisi olduğum için çok mutluyum. Bundan sonra şifrenin yazılımını hazırlamak istiyorum" dedi. Kriptoloji'nin, teknolojinin gelişmesi ile birlikte, güvenlik önlemlerinin artırılması açısından artık daha da önemli hale gelen bir bilim olduğunu kaydeden Çelik, "Ben de internet ve yazılı kaynaklardan bir araştırma yaparak yazışmalarda kullanılabilecek, kırılması zor bir şifre geliştirmek istedim" dedi. Çelik, Altıgensel şifrelemede sistemim, kelimelerin harf sayılarına göre şifrelendiğini belirterek, şunları kaydetti: Proje özeti: Temel matematik işlemleri maketimizde tanıtılıp,uygulama olarak gösterildi. Bazı örnek formüller taşlarla anlatılıp daha iyi öğrenme metodu olan yaparak yaşayarak öğrenme yolları anlatıldı. Yapılan bu çalışmayla günümüzde ezbercilik,bir eğitim ve öğretim metodu olmaktan çıkarılıp uygulamalı hale dönüşmüştür. Zevkli,eğlenceli ve yerinde eğitimi bu parklar sayesinde yaygınlaştırarak Milli Eğitim Bakanlığı nın denetimi ve yerel yönetimlerinin katkısı ile işbirliği hedeflenmiştir. Nevşehir'in Avanos ilçesinden Kalaba Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu 8. sınıf öğrencisi Gülsün Çelik, "Altıgensel Şifreleme" adlı projesiyle Türkiye birincisi oldu Haziran 2015 tarihlerinde Ankara Başkent Öğretmenevinde gerçekleştirilen finalde, Milli Eğitim Bakanlığı ve TÜBİTAK tarafından ortaklaşa yürütülen Ortaokul Öğrencilerine Yönelik Matematik ve Fen Bilimleri "Bu Benim Eserim" proje yarışmasında 36 matematik, 36 fen olmak üzere toplam 72 proje arasından matematik alanında Türkiye birincisi seçildi. "Bir metinde tüm kelimeler, içinde bulundurdukları harf sayılarına göre ayrı ayrı şifrelenir ve bu da altıgensel şifreleme yönteminin güçlü bir şifre olduğunu gösterir. Sezar Şifresinden farklı olarak, benim yöntemimde aynı harflere karşılık gelen kodlar farklılık gösterebilir, aynı şifre kodları çözüldüğünde ise farklı harflere karşılık gelebilir." Projenin danışman öğretmeni Ali Karasu ise Çelik'in proje yarışmasına böyle bir şifreleme yöntemi ile katılmayı istediğini belirtince şifre üzerinde düşünmeye başladıklarını aktardı. Örnek kelimeleri şifrelediklerini ve şifrelenmiş kelimeleri çözmeye yönelik örnekler hazırladıklarını belirten karasu, "Daha sonra şifrenin güçlü bir şifreleme yöntemi olduğunu test ettik ve benim danışmanlığımda yarışmaya katıldık. mutluyuz" diye konuştu. 65

68 Öğretim Yöntemleri Öğrenci Açısından Proje Yöntemi < < Öğrenci merkezli ve içsel motivasyonludur. < < İşbirliğine dayalı öğrenmeyi cesaretlendirir. < < Öğrencilerin ürünlerinde, performansları ve sunumlarında devamlı, bir gelişme sağlar. < < Öğrenciler aktif olarak bir şeyler öğrenmekten ziyade bir şeyler yapmayı öğrenirler. < < Öğrencilerin ürün, sunum ve performanslarını gerektirir. < < Öğrenci özerk ve yaratıcıdır. Katılımcı sınıf düzeni; öğrenciler etkinlikleri bizzat yapan bireylerdir. Karmaşık organizasyon; öğretmen ve öğrenciler birlikte öğrenirler (öğrenenler vardır.) Disiplinler arası etkileşim hakimdir. Ürün ve süreç birlikte önemlidir. Yeteneklerin gerçek göstergesi, gerçek yaşam dönütüdür. Çözüme yönelik sabırlı çalışmalar sonunda birlikte karar verme. Öğretmen Açısından Proje Yöntemi < < Gerçek içerik ve amaç vardır. < < Gerçek değerlendirme kullanılır. < < Öğrenimi kolaylaştırır, öğretmen rehber, yardımcı durumundadır. < < Eğitimsel hedefleri vardır. < < Yapısalcı kökene dayalıdır. < < Öğretmenin bir öğrenen olması için planlanmıştır. < < Öğretmen yardımcıdır. Uzun dönemli hedefte; hayat boyu öğrenen, özerklik kazanmış, problem çözebilen birey. UYARI Proje yöntemi: Tasarı geliştirmeye, hayal etmeye, planlamaya, kurgulamaya dayalı bir öğrenme anlayışıdır. Öğrenciyi özerk, tasarımcı, yaratıcı ve üretken kılar. Proje Tabanlı Öğrenme Modeli Tasarı öğrenciyle birlikte yapılır. Tek çözüm yoktur, çalışmaya başlandığında birden fazla çözüm yolu bulunabilir. İçerik değil derinlemesine anlama önemlidir. Bir konu hakkında derinlemesine bilgi edinir. Prensipler, genel kavram ve düşünceleri kavramak ön plandadır. Öğrencilerle birlikte öğrenen, onlarla birlikte araştıran ve sorgulayan öğretmen modeli. Öğrenen öğretmen. Öğrenciler cevapları bulmak için araştırma yaparlar, öğretmenler cevapları sabitleştiremez, çalışmalarla birlikte cevaplar değişim gösterir. UYARI < < Proje yöntemi bilişsel alanın sentez basamağında işlev görür. < < Yeni öğretim programlarının temel yöntemidir. < < Sergi tekniği ile birlikte kullanılır. < < KPSS de en çok soru çıkmış yöntemdir. 66

69 Öğretim Yöntemleri ANLATIM (SUNU) TARTIŞMA ÖRNEK OLAY KULLANIMI ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ < < Daha çok sunuş yoluyla öğretim stratejisinde < < Derse giriş yaparken < < Konuyla ilgili bilgiyi aktarırken < < Bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında < < Soyut konuların işlenmesinde < < Yeni bir konuya giriş yaparken < < Dersin bitiminde özetleme yaparken < < Ders ya da konuya ilgi çekmek isterken < < Öğrenciler küçük grup ya da bireysel etkinliklere başlamadan önce ortak altyapı ve temel bilgileri sunarken < < Buluş yoluyla öğretim stratejisinin kullanımında < < Kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında < < Bir konu üzerinde öğrencileri düşünmeye yöneltmede < < İyi anlaşılmayan noktaları açıklamada < < Verilen bilgileri pekiştirmede < < Daha çok bir konunun kavranması aşamasında < < Karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken < < Bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken < < Daha çok buluş yoluyla öğretme yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında < < Gerçek hayatta karşılaşılan bir olay durum ya da konunun içindeki problemlerin sınıf ortamında tartışılarak çözülmesi yoluyla öğrenimin sağlanması önemli görüldüğünde < < Öğrencilere bir konuyu ya da beceriyi kazandırırken < < Bir konuda uygulama yaptırırken ÖZELLİKLERİ < < Öğretmen merkezlidir. < < Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarılır. < < Dinleyenler konuyla ilgili organize görüş kazanır. < < Öğrencilere kısa zamanda çok bilgi verilir. < < Öğrencilere dinleme alışkanlığı kazandırılır, not alma becerilerini geliştirir. < < Öğretmen-öğrenci etkileşimi söz konusudur. < < Öğrencilere geçmiş yaşantılarından örnekler vermesi için imkan sağlar. < < Öğrencilerin bir konu üzerinde kendi düşüncelerini söylemesi ve yorum yapmasını sağlar. < < Analiz, sentez ve değerlendirme gücü kazandırır. < < Görüşlerin incelenmesini ve önce öğretilenlerle ilgi kurmayı sağlar. < < Dinleme alışkanlığı kazandırır. < < Öğrenci merkezlidir. < < Öğrenciler, bildiklerini ve kavradıklarını gerçek bir durumda uygulama şansı bulurlar. < < Bir problemi çözmeyi, analiz edip sonuca ulaşmayı öğretir. Kaynak; Gürol,

70 Öğretim Yöntemleri GÖSTERİP YAPTIRMA YÖNTEMİ < < Daha çok uygulama düzeyindeki davranışların ve psikomotor becerilerin kazandırılmasında kullanılır < < Öğrenciye ne yapılacağını söylemenin yetersiz kaldığı ayrıca nasıl yapılacağını da göstermenin gerekli olduğu durumlarda < < Bir işlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama; sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırırken < < İşlemin uygulanmasını, bir araç gerecin çalıştırılmasını gösterme ve açıklama öğretmen merkezli; alıştırma ve uygulama yapma işlemi öğrenci merkezlidir. < < Daha çok devinişsel (psiko-motor) becerilerin kazandırılmasında etkilidir. < < Yaparak yaşayarak öğrenme temellidir. < < Bir konuya ilişkin bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için gerekli uygulamaların yapılması aşamasında PROBLEM ÇÖZME PROJE YÖNTEMİ YÖNTEMİ < < Araştırma yoluyla ve buluş yoluyla öğretim yaklaşımlarında < < Bilişsel alanın uygulama, analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki (üst düzey) davranışların kazandırılmasında < < Bir problemin çözümünde, genelleme ve sentez yapmada < < Araştırma yoluyla öğretimde ve üst düzey davranışların kazandırılmasında < < Bir konunun öğretiminde doğrudan bir uygulama olarak değil ancak bu öğretime destek amacıyla < < Bireysel ve grupla öğrenmeye ve okul ile gerçek hayat arasında bağ kurulmasına önem verildiğinde < < Disiplinler arası bir yaklaşımla çalışmalarda < < Öğrenci merkezlidir < < Öğrencide ilgi ve güdülenmeyi arttırır. < < Daha kalıcı izli öğrenmeler gerçekleşir. < < Bilimsel yöntemi kullanmayı öğretir ve bilimsel tutumu kazandırır. < < Sınıf içinde ve dışında yürütülür. < < Öğrenciler bireysel ya da gruplar halinde kendi ilgi ve isteklerine göre konu seçerler. < < Öğretmenin rehberliğinde serbest çalışmalar yapılır. < < Araştırma, işbirliği içinde çalışma ve üst düzey düşünme becerilerini geliştirir. < < Problem çözme sürecini ve bilimsel yöntemi kullanarak konular üzerinde çalışılır. < < Süreç boyunca çalışmalar önemli görüldüğünde < < Araştırma yoluyla öğretime uygun durumlarda < < Öğrenci merkezlidir < < Öğrenci, yaparak ve yaşayarak öğrenir. BİREYSEL ÇALIŞMA YÖNTEMİ < < Bilişsel alanın uygulama, analiz ve sentez basamaklarındaki davranışların kazandırılmasında < < Öğrencinin kendi başına bir konuyu öğrenmek istediğinde veya kendi başına çalışma yapmak istediğinde < < Öğrenciler öğrenme durumlarını kendilerine göre ayarlar. < < Öğretim, öğrencinin ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine uygun olarak gerçekleşir. < < Bireyin konuyu yaparak yaşayarak öğrenmesinde 68

71 Öğretim Yöntemleri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KMS Toplumsal sorunları sınıf ortamına getirerek bu sorunlara çözüm yolları arayan bir öğretmen, bir başkan ve beş konuşmacıdan oluşan bir ekip oluşturarak konunun farklı boyutlarına hazırlanıp sınıfta tartışmalarını istemiştir. Öğretmenin kullandığı öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Çember tartışma B) Kollegyum C) Sempozyum D) Brifing E) Panel KMS Aşağıdakilerden verilen özelliklerden hangisi probleme dayalı öğrenmenin özelliklerinden biri değildir? A) Öğrenci problemlerinin çözümünde bireysel ya da grup içinde sorumluluk alması B) Öğretmenin sonucu söyleyerek öğrencilerin bu sonuca ulaşmasını istemesi C) Düşünme süreçlerinin kullanılması için zengin fırsatlar sağlaması D) Problem çözümünde tek bir çözüm yolunun olmaması E) Öğrencinin bilgi toplama ve problem çözmede etkin rol alması KMS Öğrencilerinden Gelişimde çevre mi yoksa kalıtım mı daha etkilidir? konusunda araştırma yapmalarını; mantık yürüterek, tezler, olaylar, istatistikî bilgilerle farklı görüşlerin savunulmasını, antitezler geliştirilerek bütün bu bilgilerin bir jüri karşısında tartışılmasını isteyen bir öğretmen, aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerinden hangisini kullanmaktadır? A) Beyin fırtınası B) Altı şapkalı düşünme C) Proje tabanlı D) Drama KMS E) Münazara 3. Gerçek hayatta karşılaşılan problemleri sınıf ortamına getirerek tartışma ortamı açarak çözüm yolları bulmaya çalışan öğretmenin kullanıldığı öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay yöntemi B) Gösteri yöntemi C) Proje yöntemi D) Soru-Yanıt yöntemi E) Problem çözme yöntemi KMS Bir öğretmen, coğrafya dersinde öğrencilerini gruplara ayırmıştır. Her gruptan, Asya kıtasındaki ülkelerden birini seçmesini, bu ülkenin özelliklerini inceleyerek hangi yönleriyle tanıtılması gerektiğine karar vermesini, ülkenin bu şekilde tanıtılması için gerekli bilgileri toplamasını ve toplanan bilgileri bir plana göre sınıfa sunmasını istemiştir. Çalışmaları, hem bireysel katkılara hem de grubun ortak ürününe bakarak değerlendirileceğini belirtmiştir. Öğretmen aşağıdaki yöntemlerden hangisini kullanmıştır? A) Gözlem yoluyla öğrenme B) Proje temelli öğrenme C) Sınıf tartışması D) Benzetim (simülasyon) yoluyla öğrenme E) Rol yapma 69

72 Öğretim Yöntemleri KPSS Psikomotor (devinimsel) becerilerin öğretilmesinde, aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisinin en etkili olması beklenir? A) Küçük grup tartışması B) Düz anlatım C) Örnek olay incelemesi D) Gösterip yaptırma E) Soru-cevap KPSS Öğretmen, öğretim sürecinde uygun metodu belirlerken aşağıdakilerden hangisini göz önünde bulundurmak zorunda değildir? A) Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini B) Kazandırılması gereken davranışları C) İşlenecek konunun özelliklerini D) Okulun sahip olduğu olanak ve kaynakları E) Öğrenci velilerinin kişisel tercihlerini KPSS Öğretim yöntemlerinden birisi olan göstererek yaptırma yaklaşımı aşağıdakilerden hangisi için en uygundur? A) Devinimsel (psikomotor) beceri kazandırma B) Olgu ve olayları açıklama C) Kavram geliştirme D) Bağımsız çalışma alışkanlığı kazandırma E) İşbirliği ve paylaşımı artırma KPSS Gençlik dönemindeki bireyler için kabul edilebilecek en etkili ve uygun çalışma ve dinlenme süresi aşağıdakilerden hangisidir? A) 20 dakika çalışma, 5 dakika dinlenme B) 30 dakika çalışma, 30 dakika dinlenme C) dakika çalışma, dakika dinlenme D) dakika çalışma, 5-10 dakika dinlenme E) 90 dakika çalışma, 30 dakika dinlenme KPSS Aşağıdakilerden hangisi proje ya da ev ödevi tekniğinin en önemli özelliğidir? A) Öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirmede B) Konuların tekrar edilmesinde C) Konuların günlük yaşamla ilişkilendirmesinde D) Öğrencilere bağımsız çalışma yeterliliği kazandırmada E) Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyini yükseltmede KPSS Aşağıdaki yöntem veya tekniklerin hangisinden yararlanıldığında öğrencilerin öğretim sürecine aktif katılımı en aza iner? A) Soru - cevap B) Tartışma C) Problem çözme D) Düz anlatım E) Beyin fırtınası 70

73 Öğretim Yöntemleri KPSS Aşağıdakilerden hangisi tartışma yönteminin en önemli ve belirgin yararıdır? A) Öğrencilere konuşma alışkanlığını kazandırmak B) Düşünme becerilerinin gelişimini sağlamak C) Demokratik yaşama alışkanlığı kazandırmak D) Dinleme becerisi kazandırmak E) Yeni fikirlerin üretilmesine olanak tanımak KPSS Aşağıdakilerden hangisi proje tabanlı öğrenme yaklaşımının kullanıldığı eğitim uygulamalarının temel özellikleri içerisinde yer almaz? A) Bir senaryo çerçevesinde rol dağılımları B) Süreç ve ürünün birlikte değerlendirilmesi C) Sınıf içi ve dışı araştırmaya dayalı etkinlikler D) Sabit bir içeriğe bağlı konular listesi E) İşbirlikli çalışmanın yapılması KPSS I. Karmaşık zihinsel beceriler gerektirir. II. Önceden öğrenilenlerin kullanılmasının yanı sıra, yeni bilgi ve becerilerin kazanılmasına olanak sağlar. III. Öğretim amacıyla kullanılmasının yararlarını savunan eğitimcilerden biri John Dewey dir. IV. Süreç olarak, sınama-yanılma, içgörü kazanma ve neden-sonuç ilişkilerini bulma gibi bir dizi etkinliği kapsar. Yukarıda özellikleri verilen öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Problem çözme B) Eleştirici okuma C) Tümdengelim D) Deney yöntemi E) Tekrar ve alıştırma KPSS KPSS I. Çalışmalar genellikle bir senaryo çerçevesinde yürütülür II. Öğrenciler grup halinde ya da bireysel olarak sorumluluklarını yerine getirirler III. Süreç sonunda ortaya bir ürün konulur IV. Değerlendirme de ortaya konulan ürün kadar öğrenme süreci de önemlidir. Yukarıda özellikleri verilen öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Buluş yolu stratejisi B) Yansıtıcı düşünme C) Proje Tabanlı Öğrenme D) Tümevarıma öğrenme E) Tam öğrenme yaklaşımı 14. Proje tabanlı öğrenme modelinden yararlanılan bir sınıfta aşağıdakilerden hangisi öğrenciden beklenir? A) Arkadaşlarıyla bir yarışma içinde olma B) Olguları tekrarlayarak iyice ezberleme C) Öğretmenin aktardığı bilgileri alma D) İlgilendiği konuda keşfettiği bilgileri düzenleyerek sunma E) Öğretmeninden ve sınıf arkadaşlarından bağımsız olarak çalışma KPSS Aşağıdakilerden hangisinin temel özelliği bireylerde üst düzey düşünme becerilerinin gelişimini sağlamaktır? A) Problem çözme B) İşbirliğine dayalı çalışma C) Laboratuvar çalışmaları D) Demostrasyon E) İnceleme-araştırma 71

74 Öğretim Yöntemleri KPSS Öğretmen, öğretim sürecinde uygun yöntemi belirlerken aşağıdakilerden hangisini göz önünde bulundurmak zorunda değildir? A) Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini B) Kazandırılması gereken davranışları C) İşlenecek konunun özelliklerini D) Okulun sahip olduğu olanak ve kaynakları E) Öğrenci velilerinin kişisel tercihlerini KPSS KPSS Bir okul teknolojik olanaklara sahiptir. Bu okulda öğrenme hızları farklı öğrencileri olan bir öğretmen, petrolün damıtılması konusunu işleyecektir. Bu öğretmen aşağıdaki yaklaşımlardan öncelikle hangisini kullanmalıdır? A) Bilgisayar destekli öğretim B) Probleme dayalı öğretim C) Proje tabanlı öğretim D) Çoklu zeka kuramına dayalı öğretim E) Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı 19. Öğretim sürecinde öğrencileri bir konu üzerinde düşünmeye yöneltmek, düşüncelerin ifade edilmesini sağlamak, iyi anlaşılmayan noktaların ortaya çıkması ve düzeltilmesi için fırsatla yaratmak ve pekiştirmek amacıyla kullanılabilecek en uygun yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Soru-yanıt B) Problem çözme C) Tartışma D) Düz anlatım E) Bireysel çalışma KPSS Öğrencilere ilgi ve yetenekleri doğrultusunda araştırma ve bireysel projeler üzerinde çalışma olanakları sunulmalıdır. Aşağıdakilerden hangisi, bu görüşü benimseyenlerin ulaşmak İstediği sonuçlardan biri değildir? KPSS Aşağıdakilerden hangisi, proje tabanlı öğrenme sürecinde, kullanılacak projelerde bulunması gereken özelliklerden biri değildir? A) Öğrencileri sadece bireysel çalışmaya yönlendirmesi B) İlginç sorular sormaya izin verecek nitelikte olması C) Günlük hayata ve ihtiyaçlara uygun olması D) Birden fazla ders ya da konu alanını bütünleştirmesi E) Öğrencileri farklı kaynaklardan araştırma yapmaya yönlendirmesi A) Mantıksal düşünmeyi ve anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirme B) Güdülenmeyi ve etkin katılımı sağlama C) Düşünme becerilerini uygulama olanakları yaratma D) Öğrenmeyi öğrenme becerilerini geliştirme E) Bilişsel alanın bilgi basamağındaki öğrenmelerin kazanılmasına çalışma KPSS Matematik dersinde pergel kullanmayı öğreten bir öğretmen, öğrencilerin psiko-motor alandaki öğrenmelerini gerçekleştirmek amacıyla aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmalıdır? A) Soru-cevap B) Gösterip yaptırma C) Örnek olay D) Proje E) Tartışma 72

75 Öğretim Yöntemleri KPSS Problem çözme becerisini geliştirmede aşağıdakilerden hangisi başlangıç aşaması olarak ele alınmalıdır? A) Çözüm önerileri üretilmesi B) Çözüm önerilerinden en uygun olanın denenmesi C) Problemle ilgili bilgi toplanması D) Problemin parçalarının neler olduğunun belirlenmesi E) Problemin tanımlanması KPSS Aşağıdakilerden hangisi probleme dayalı öğrenme yaklaşımının temel özelliklerinden biri değildir? A) Hem öğrenme ürünü hem de süreç önemlidir. B) Öğretmen ve öğrenci birlikte öğrenirler. C) Bilgi derinlemesine çalışılarak anlamlandırılır. D) Öğrenci, alt düzey düşünme becerilerini kullanır. E) Eğitim programı esnek bir biçimde hazırlanır. KPSS Öğrencilerin, karşılaştıkları toplumsal durumlar için yaratıcı çözüm yollarını nasıl ürettikleri hakkında bilgi edinmek isteyen bir öğretmen, aşağıdaki öğretme-öğrenme yaklaşımlarının hangisini öncelikle tercih etmelidir? A) Sunuş yoluyla öğrenme B) Probleme dayalı öğrenme C) Tam öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Bireyselleştirilmiş öğretim KPSS Dersinde emir cümleleri ni işleyen bir İngilizce öğretmeni origami (kâğıt katlama sanatı) yoluyla renkli kâğıtlarla öğrencilerine bardak, çiçek, uçak, gemi ve ev yaptırırken öğrencilerin yönergeleri izleyerek ve arkadaşlarıyla emir cümlelerini kullanarak öğrendiklerini pekiştirmesini amaçlamaktadır. Bu öğretmen aşağıdaki yöntem ve tekniklerden hangisini kullanmaktadır? A) Tartışma B) Drama C) Benzetim D) Soru-cevap E) Gösterip yaptırma KPSS Problem çözme, belli aşamaları takip etmeyi gerektiren zihinsel bir süreçtir. Aşağıda problem çözme sürecinin basamakları karışık olarak verilmiştir. I. Çözüme ulaşma II. Çözümle ilgili kaynakları tarama, bilgi toplama III. Problemin farkına varma ve onu sınırlama IV. Problemin çözümü için denenceler kurma V. Uygun araçları hazırlama, verileri toplama ve organize etme VI. Denenceleri test etme bu basamakların doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) II III IV V VI I B) III II IV V VI I C) III II VI IV I V D) IV III I II VI V E) VI V IV III II I 73

76 Öğretim Yöntemleri KPSS STS Örnek olay yöntemi ya da tekniği, yaşanmış, yaşanma olasılığı bulunan, sorun niteliği taşıyan olaylara öğrenci katılımıyla çözüm yolları üretme temeline dayanır. Öğrencilerin eleştirel düşünme, sorun çözme ve karar verme gibi üst düzey beceriler geliştirmelerini kolaylaştırır. Bu açıklama çerçevesinde; öğrencilere sunulacak örnek olayın taşıması gereken en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretmenin yaşadığı bir sorun olması B) Öğrencilere sorunla ilgili gözlem yapma olanağı sunması C) Öğrencilerin örnek olaydaki sorunu çözebilmeleri için kaynaklara ulaşmalarına olanak tanıması D) Öğretmenin öğrencilerle ve öğrencilerin birbirleriyle etkileşimine olanak tanıması E) Farklı çözümler önerilecek türden bir sorun olması KPSS Belirli bir sorunun ya da durumun olası nedenlerini belirlemek için kullanılan, çalışma grubunun sorunun içeriğine odaklanmasını sağlayan ve ayrıntılı bir neden-sonuç ilişkisi çıkarmayı hedefleyen bir uygulamadır. Uygulama yapılmadan önce sorun ifadesi bir kutucuğun içerisine yazılır. Sorunun temel nedenleri de yazıldıktan sonra her biri için Bu neden oluştu? sorusu sorulur ve yanıtlar ana nedenlerin alt nedenleri olarak yapılandırılır. Yukarıda açıklanan uygulama aşağıdakilerden hangisidir? A) Neden-sonuç ilişkisi kurma B) Balık kılçığı diyagramı C) Güç alanı analizi D) Adım adım sorun çözme E) Sorunu dallarına ayırma KPSS Bir Türkçe öğretmeni sınıfta 5-6 kişilik gruplar oluşturmuştur. Gruplara, televizyonda Türkçenin kullanılması, gazete ve dergilerde Türkçenin kullanılması, öykülerde Türkçenin kullanılması ve akranlarının Türkçeyi kullanmaları konularını vermiştir. Öğrencilerden sorunu belirlemelerini, veri toplamalarını, verileri değerlendirmelerini ve rapor yazıp sunmalarını istemiştir. Bu öğretmenin uyguladığı yaklaşım, yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Çoklu zekâya dayalı öğrenme B) Örnek olay incelemesi C) Grup tartışması D) Proje tabanlı öğrenme E) Kaynak kişiden yararlanma 32. Sıkça yaşanan depremlerin ardından öğretim programlarında deprem konusuna önem verilmeye başlanmıştır. Meral Öğretmen deprem sırasında neler yapılması gerektiğini öğretmek üzere, önce hazırladığı slaytlarla öğrencilerin bilgilenmelerini sağlar ve sonra öğrencilere uygulama yaptırır. Meral Öğretmen in kullandığı öğretim yöntem, teknik ya da yaklaşımları aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma Rol oynama B) Anlatım Eğitsel oyun C) Gösterim Eğitsel oyun D) Tartışma Benzetim E) Anlatım Benzetim 74

77 Öğretim Yöntemleri KPSS KPSS Dersinde probleme dayalı öğrenmeyi kullanmayı planlayan öğretmen, öğrencileri küçük gruplara ayırmış ve öğrencilerin ilgisini çekebilecek bir problem durumu vermiştir. Grupların, verilen metinde geçen olumsuzlukları tartışarak belirlemelerini, çözüm yolları önermelerini ve olmasını önerdikleri biçimde metni yeniden yazmalarını istemiştir. Bu öğretmenin küçük gruplarda uyguladığı yöntem, teknik ya da yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Problem oluşturma B) Senaryo yazma C) Örnek olay inceleme D) Tartışma E) Görüş geliştirme KPSS Derse katılımı sağlayan öğretim yöntemlerinden biri de tartışmadır. Yapılan bazı araştırmalar tartışmalara katılmayan ya da çekingen olan öğrencilerin de konuyla ilgili yeterli donanıma sahip olduklarını ortaya çıkarmıştır. Öğrenciler derse katılmama nedenini, yanlış yapmaları durumunda sınıfta kendileriyle alay edilmesinden korktukları biçiminde açıklamışlardır. Öğretmenler öğrencileri bu duygudan uzaklaştırmak için öğrencilerin düşüncelerine anlayışla yaklaşmalı, eleştirilerinde olumlu ve yapıcı olmalıdır. Buna göre, tartışma yöntemini uygulayacak öğretmene yapılacak en uygun öneri aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencileriniz yanlış yanıtlar verdiğinde, yanıtının yanlış olduğunu söylemeyiniz. B) Öğrencilerinize üst düzey bilgiler ve beceriler kazandırınız. C) Öğrencilerinizin bilgi, beceri ve daha birçok bakımdan birbirlerinden farklı olduğunu unutmayınız. D) Çekingen öğrencilerinizin tartışmaya katılmasını sağlamak için sınıf kurallarını kaldırınız. E) Merkezine insan onurunu alan bir sınıf atmosferi oluşturunuz. 34. Öğretmen, ilköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde Yeryüzü Şekilleri konusunda, öğrencilerin öğretim sürecine etkin olarak katılabilmelerini ve gerçeğe yakın ürünler ortaya çıkarmalarını sağlamak için kabartma harita yaptırmayı planlamaktadır. Öğretmenin, belirlediği bu kazanımları gerçekleştirebilmesi için hangi yöntem, teknik ya da stratejiyi kullanması yerinde olur? A) Mikroöğretim B) Deneysel çalışma C) Yapılandırılmış grid D) Yaratıcı drama E) Gösterip yaptırma KPSS Son yirmi yıldır eğitim alan yazınına önceleri workshop daha sonra düşünce atölyesi ya da çalıştay sözcüğüyle giren grup çalışmasının belirgin özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Ortaya çıkan ürünlerin bir salonda sergilenmesi B) Çalışmaya başlanacağı zaman rastlantısal olarak grup oluşturulması C) Katılımcıların bilgili ve deneyimli olması D) Her katılımcının grup içinde bireysel olarak çalışması E) Katılımcıların çalışma sonunda bireysel sunu yapması 75

78 Öğretim Yöntemleri KPSS STS Bir öğretmen, beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde üretim dağıtım ve tüketim: ürettiklerimiz konusunu farklı bir yöntemle işlemek istemektedir. Bu amaçla beş kişiden oluşan bir grup oluşturup öğrencilerden konuya çeşitli kaynaklardan hazırlanmalarını, ulaştıkları bilgilere kendi görüşlerini ya da bakış açılarını da katmalarını istemiştir. Ayrıca konunun her bir boyutunu bir öğrencinin ele almasını, sınıfın önünde sunmalarını ve tartışmalarını istemiştir. İzleyen öğrencilerin de isterlerse sorular sorabileceğini, sunuş yapanların bu soruları yanıtlayacağını belirtmiştir. Yukarıda açıklanan tartışma türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Panel B) Konferans C) Münazara D) Görüş geliştirme E) Büyük grup tartışması 39. Büyük grup tartışması ve küçük grup tartışması yöntemlerinin uygulanmasıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Büyük grup tartışmasında öğrenci katılımı daha fazla, küçük grup tartışmasında ise daha azdır. B) Büyük grup tartışması sınıfta, küçük grup tartışması ise laboratuarda ya da derslik dışı ortamlarda yapılır. C) Büyük grup tartışmasında zaman kontrolünü öğrenciler, küçük grup tartışmasında ise sınıf başkanı yapar. D) Büyük grup tartışmasında öğretmen hazırladığı soruları öğrencilere sorar, küçük grup tartışmasında ise grupları belirlenen konuda tartışmaya yönlendirir. E) Büyük grup tartışmasında da küçük grup tartışmasında da öğrenciler tartışma başlamadan konuyla ilgili sunuş yaparlar. KPSS STS Sosyal Bilgiler dersi öğretiminde, uygulanması durumunda en az etki yaratabilecek öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Gösterip yaptırma C) Müze eğitimi D) Yaratıcı drama E) Anlatım 40. Dersinde probleme dayalı öğrenmeyi kullanmayı planlayan öğretmen, öğrencileri küçük gruplara ayırmış ve öğrencilerin ilgisini çekebilecek bir problem durumu vermiştir. Grupların, verilen metinde geçen olumsuzlukları tartışarak belirlemelerini, çözüm yolları önermelerini ve olmasını önerdikleri biçimde metni yeniden yazmalarını istemiştir. Bu öğretmenin küçük gruplarda uyguladığı yöntem, teknik ya da yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Problem oluşturma B) Senaryo yazma C) Örnek olay inceleme D) Tartışma E) Görüş geliştirme 76

79 Öğretim Yöntemleri KPSS Öğretmen, ilköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde Yeryüzü Şekilleri konusunda, öğrencilerin öğretim sürecine etkin olarak katılabilmelerini ve gerçeğe yakın ürünler ortaya çıkarmalarını sağlamak için kabartma harita yaptırmayı planlamaktadır. Öğretmenin, belirlediği bu kazanımları gerçekleştirebilmesi için hangi yöntem, teknik ya da stratejiyi kullanması yerinde olur? A) Mikroöğretim B) Deneysel çalışma C) Yapılandırılmış grid D) Yaratıcı drama E) Gösterip yaptırma KPSS Türkiye nin enerji kaynakları nelerdir? Türkiye de enerji kaynakları nasıl kullanılıyor? Enerji kaynakları en verimli nasıl kullanılır? Bu konu başlıklarında öğrencilerin bilgilenmelerini, yorum yapmalarını, sorunlar ve sorunların çözümleri üzerinde düşünmelerini, sorgulamalarını, soru sormalarını ve sorularına karşılık bulmalarını amaçlayan bir öğretmen, aşağıdaki yöntem ya da tekniklerden hangisini uygularsa amaçlarına ulaşma olasılığı daha yüksek olur? A) Münazara B) Görüş geliştirme C) Panel D) Beyin fırtınası E) Altı şapkalı düşünme KPSS Hayat Bilgisi dersinde, Farklı yöntemleri kullanarak yön bulur. kazanımını gerçekleştirmek üzere öğretmen, öğrenme - öğretme sürecine geçmeden önce, aşağıdakilerden hangisini yaparsa eğitsel anlamda en doğruyu yapmış olur? A) Yön bulma yöntemleri konusunda sınıfta bir metin okuma B) Öğrencilerin çeşitli kaynaklardan çalışıp yön bulma yöntemlerini öğrenmelerine olanak sağlama C) Öğrencilerin yön bulma konusunda neler bildiklerini ortaya çıkaracak tartışmalar yaptırma D) Grup çalışmasıyla, yön bulmada kullanacakları farklı planlar hazırlatma E) Öğrencilere Yönlerimi bulurum. şarkısını öğretme KPSS Bir öğretmen öğrencilere konu alanının yanı sıra bilimsel süreç becerilerini kullanma araştırma, keşfetme gerçek yaşam durumlarını test etme ortaya çıkan ürünleri sunma becerilerini de kazandırmayı amaçlamaktadır. Buna göre, öğretmen aşağıdaki yöntem, teknik ya da yaklaşımlardan hangisini kullanırsa amacına en çok hizmet etmiş olur? A) Probleme dayalı öğrenme B) Benzetim C) Proje tabanlı öğrenme D) Yaratıcı drama E) Örnek olay 77

80 Öğretim Yöntemleri KPSS Türkçe dersinde kompozisyon yazarken giriş bölümünün önemini vurgulamak isteyen bir öğretmen öğrencilerine Kompozisyonumuzun giriş paragrafı bel kemiğimiz gibidir; bel kemiğinde problem olan bir insan nasıl yürüyemezse, giriş paragrafı yeterince ilgi çekici olmayan bir kompozisyonu da kimse okumak istemez. der. Bu derste öğretmenin kullandığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Düz anlatım B) Tartışma C) Analoji D) Örnek olay E) Argümantasyon STS Probleme dayalı öğrenmede senaryolar hazırlanırken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta aşağıdakilerden hangisidir? A) Senaryoları, öğretmenin öğrencilerle birlikte hazırlaması B) Öğretim sürecinin sonunda ulaşılmak istenilen kazanımlarla ilişkilendirilmesi C) Kurguya dayalı olaylara yer verilmesi D) Birden çok öğrenme konusunu içermesi E) İçeriğinden çok, kısa sürede çözülebilir problemler içermesi KPSS STS Öğrencilere kaynaklara ulaşma, bilgi teknolojilerinden yararlanma, rapor yazma, kaynak gösterme ve sunu yapmada kılavuzluk etmek isteyen bir öğretmen, aşağıdaki yaklaşım, kuram ya da yöntemlerden hangisini uygulamalıdır? A) Beyin temelli öğrenmeyi B) Öyküleştirmeyle öğrenmeyi C) Proje tabanlı öğrenmeyi D) Yaratıcı drama oturumlarını E) Çoklu zekâ kuramını 48. Bireysel öğretim, öğrencilerin düzeylerinin, güdülerinin, önceki deneyimlerinin, öğrenme stillerinin vb. birbirlerinden çok farklı olduğu durumlarda bireysel gelişimi sağlamada önerilen bir yöntemdir. Bu yöntem aşağıdakilerin hangisinden dolayı eleştirilebilir? A) Bağımsız öğrenmeyi geliştiren bireyler yetiştirmesi B) Kendi kendini değerlendiren bireyler yetiştirmesi C) Kendince değişik kaynaklar yaratan bireyler yetiştirmesi D) Öğrenciler arası etkileşimin minimum düzeyde olması E) Her çocuğun başarısının kendi gelişimi içinde değerlendirilmesi 78

81 Öğretim Yöntemleri KPSS Bir öğretmen derste öğrencilere, Şimdi sınıfı iki gruba böleceğim. Birinci grup teknolojinin insan yaşamı üzerindeki etkileri konusunda soruları, ikinci grup ise aynı konuyla ilgili ilk grubun kendisine sorması olası sorulara tahmini yanıtları hazırlayacak. der. Sınıfı iki gruba ayırdıktan sonra çalışmaları için 20 dakika süre verir. Öğretmen bu örnekte hangi öğretim yöntem ya da tekniğini kullanmıştır? STS Proje tabanlı öğrenmeyi, probleme dayalı öğrenmeden ayıran temel özellik aşağıdakilerden hangisidir? A) Gerçek yaşam durumlarına yer verilmesi B) Bilimsel süreç basamaklarının kullanılması C) Grup çalışmalarına ağırlık verilmesi D) Süreç sonunda bir ürün oluşturulması E) Öz değerlendirmeye ağırlık verilmesi A) Buzz grup B) Zıt panel C) Açık oturum D) Konuşma halkası E) Örnek olay KPSS Murat öğretmen sınıfa girer ve trafik kazasıyla ilgili bir gazete haberi okur. Öğrencilere Trafik kazalarını nasıl önleyebiliriz? Trafik kazaları devam ederse insanlar gelecekte bundan nasıl etkilenirler? sorularını sorar. Bu sorulara cevap bulmak amacıyla öğrenci çalışma grupları oluşturur. Her grup kendi hipotezini ortaya koyar ve bu hipotezleri test edecek çözüm yollarını geniş bir zaman diliminde araştırır. Öğrenciler gözlemlerini ve bulgularını sınıf arkadaşıyla tartışırlar ve trafik kazalarının sonuçlarına ve önlenmesine ilişkin yeni fikirlerini raporlaştırırlar ve sunum yaparlar. Proje tabanlı öğrenmenin kullanıldığı bu derste aşağıdaki işlemlerden hangisine yer verilmemiştir? A) Kazandırılacak davranışlarla ilgili uyarıcı materyaller sunma B) Bilişsel yönü ağır basan karmaşık davranışları öğrenme C) Davranışa neden olan uyarıcıları genelleme D) Yöntemi belirleme ve verileri kaydetme E) Performans değerlendirme ve geri bildirim verme STS Ayça öğretmen küresel ısınmanın dünya üzerindeki etkileri konusunu işlemektedir. Konuyla ilgili farklı görüşlere sahip öğrencilerden beş kişi seçer ve bu konuda kendi bilgi birikimlerini paylaşmalarını ister. Dinleyici durumunda olan diğer öğrencilere de söz alarak tartışmaya katılabileceklerini söyler. Ayça öğretmen bu uygulamada aşağıdaki öğretim yöntem ya da tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Açık oturum B) Zıt panel C) Münazara D) Konferans E) Forum 79

82 Öğretim Yöntemleri KPSS KPSS Eğitim uzmanları, sosyal bilimler alanında eğitim yöneticileri için bir probleme dayalı öğrenme (PDÖ) oturum rehberi hazırlar. İlk aşamada amaçlara uygun hedefler belirlerler. Daha sonra, I. Her oturum için ayrı süre planlarlar. II. Öğrencilerden her oturuma uygun senaryo yazmalarını isterler. III. Öğrencilere bu süreçte kullanabilecekleri kaynakların listesini verirler. IV. PDÖ öncesi ve sonrası öğrencilere değerlendirme formları hazırlarlar. V. Ayrıca eğitim yöneticilerine de bir değerlendirme formu verirler. Yukarıda verilen PDÖ sürecinde hangi basamaktaki işlem hatalı yapılmıştır? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 55. Öğrencilerin, çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri yaparak bazı temel becerileri kazanmaları, kullanmaları ve geliştirmeleri beklenmektedir. Ancak Tuba Öğretmen Bu etkinlikler çok zaman alıyor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum. Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra bol bol test çözdürüyorum. Böylece öğrencilerimin daha iyi öğrendiklerini düşünüyorum. demektedir. Tuba Öğretmen in bu düşüncesini aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar? A) Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluyla kazanılmalıdır. B) Bilgi, yapılandırılmalı ve değişik şekilde organize edilmelidir. C) Öğrenciler bilgiyi kendi deneyimlerine göre geliştirmelidir. D) Öğrenciler bilgiyi yeniden üretmeli ve yapılandırmalıdır. E) Öğrenciler bilgiyi, kendilerine özgü şekilde anlamlandırabilmelidir. KPSS STS (I) Sınıfında, ülkemizde yaşanan trafik kazalarına ilişkin istatistiksel grafikler gösteren öğretmen, özellikle bay ram tatillerinde kaza artışlarının nedenini sorar. (II) Öğretmen öğrencilerinden konuyla ilgili araştırma yapıp bilgi toplamalarını ister. (III) Daha sonra öğrenciler, uygun ölçme araçları hazırlayıp veri toplarlar. (IV) Problemin çözümüyle ilgili hipotez kurarlar. (V) Hipotezi test edip bir sonuca ulaşırlar. Problem çözme yöntem ya da tekniğinin kullanıldığı bu uygulamada hangi iki işlem basamağının yeri değiştirildiğinde doğru sıralama elde edilir? A) I ve II B) II - III C) II ve IV D) III ve IV E) IV ve V 56. Coğrafya öğretmeni öğrencilerin dikkatini, haritalarda renklerin kullanımıyla ilgili anlattığı bir örnek olayla çektikten sonra renklerin kullanımıyla ilgili kısa bir tartışma yaptırır. Harita bilgisini düz anlatım yöntemini kullanarak anlatır. Anlatımı desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı haritayı ve sunum olarak yansıttığı belgeseli eş zamanlı kullanmaya çalışır. Öğretmenin bu uygulamada yaptıklarından hangisi yanlıştır? A) Dikkat çekmede örnek olay kullanması B) Düz anlatım sırasında materyal kullanması C) Anlatımı desteklemeye çalışması D) Aynı anda birden fazla materyal kullanması E) Örnek olaydan sonra tartışma yaptırması 80

83 Öğretim Yöntemleri KPSS Derslerinde öğrencilerin yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri problem durumlarına karşı çözüm yolları geliştirmelerini önemseyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması beklenmez? A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seçmesi B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu ortaya koyması C) Genel durumları özel durumlarla sınırlandırması D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması E) Elde edilen sonuçların uygulamasını yapması KPSS Esra Öğretmen, bir dersinde aşağıdaki işlemlere yer vermiştir: I. Öğrencilerin tüm duyu organlarına yönelik etkinlikler kullanmıştır. II. Yaparak, yaşayarak öğrenme amaçlı alıştırmalar yaptırmıştır. III. Uygulamalarda öğrenci katılımını serbest bırakmıştır. IV. Öğrencilerinde, üst düzey düşünme becerilerini geliştirmeye çalışmıştır. Esra Öğretmen in bu dersinde yaptıklarından hangileri, gösterip yaptırma yöntem veya tekniğine uygundur? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV KPSS KPSS Elif Öğretmen, sınıfındaki öğrencilerden bir grubun gribe yakalanması üzerine Sağlığını koruma sorumluluğunu üstlenir. kazanımını gerçekleştirmek için bir çalışma yapmaya karar verir. Öğrencilerinden gribin sebepleri, yayılması, tedavisi ve gripten korunma yolları hakkında araştırma yapmalarını, bulgularına eleştirel düşüncelerini de katarak sınıfta paylaşmalarını ister. Elif Öğretmen in, öğrencilerden yapmasını istediği çalışma aşağıdakilerden hangisine örnektir? A) Fikir taraması B) Örnek olay C) Görüşme D) Proje E) Grup çalışması 60. Sosyal bilgiler dersinde 10 öğrencisi bulunan bir öğretmenin, büyük grup tartışması yöntem veya tekniğini kullanırken aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Tartışmayı, öğrencileri gruplara ayırmadan başlatması B) Sunulan problemin ardından tartışmaya, gönüllü öğrencilerden başlaması C) Daha önceden konuyu araştırma görevi verdiği öğrenciyi lider olarak seçmesi D) Araştırma görevi verdiği üç öğrenciyi, tartışmayı değerlendirmek için jüri olarak belirlemesi E) Planlama yaparak öğrencilerin tartışılacak konu hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlaması 81

84 Öğretim Yöntemleri KPSS KPSS Fen ve teknoloji dersinde Bahar Öğretmen, beynin görevlerini anlatırken Türkiye haritası üzerinde Ankara yı beynin yerine koyarak anlatmaya çalışmıştır. Bahar Öğretmen in bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisine uygun bir örnektir? A) Örnek olay B) Rol oynama C) Metafor D) Gösteri E) Gözlem KPSS Aşağıdakilerden hangisi, proje tabanlı öğrenmenin sınırlılıklarından biri değildir? 63. Dört öğretmenin derslerinde yaptıkları aşağıda verilmiştir: I. Ayşe Öğretmen, öğrencilerinden, prizmalar konusuyla ilgili araştırmaya dayalı bir ürün oluşturmalarını istemiştir. II. Eda Öğretmen, dersindeki bir konuya ilişkin uygulama ve genelleme yapabilmeleri için öğrencilerine argümantasyon tekniğini kullandırmıştır. III. Tamer Öğretmen, öğrencilerine bilimsel yöntem kullanarak elde ettikleri verilere dayalı bir sunum yaptırmıştır. IV. Serkan Öğretmen, öğrencilerini hem bireysel hem grupla çalıştırarak süreç boyunca çalışmalarını takip etmiş ve öğrencilerini disiplinler arası çalışmaya yönlendirmiştir. Öğretmenlerin yaptığı uygulamalar, sırasıyla aşağıda verilenlerden hangilerine daha uygun örnek olur? A) Proje yöntemi - Problem çözme yöntemi - Proje yöntemi - Proje yöntemi B) Beyin fırtınası - Proje yöntemi - Problem çözme yöntemi - Proje yöntemi C) Beyin fırtınası - Problem çözme yöntemi - Örnek olay - Proje yöntemi D) Problem çözme yöntemi - Örnek olay - Proje yöntemi - Beyin fırtınası E) Proje yöntemi - Örnek olay - Beyin fırtınası - Problem çözme yöntemi A) Projeyi tamamlamak için uzun zaman gerekmesi B) Uygulamada, öğrencilerin uzman olarak görülmesi C) Proje, öğretmen gözetimi dışında yapıldığında bazı problemlerin çıkması D) Proje çalışmalarında gerekli gözetim ve denetimi sağlamanın zor olması E) Öğrenciye ilginç gelen proje konusu bulmakta sıkıntı yaşanması 82

85 Öğretim Yöntemleri KPSS Hale Öğretmen, 3. sınıf hayat bilgisi dersinde Okula geliş ve gidişlerinde kendisinin ve başkalarının güvenliği için trafik işaret ve levhalarına, trafik kurallarına uyar. kazanımına yönelik olarak yapılacak etkinlik için önce sınıfı ikiye ayırır. Sonra beşer kişilik alt gruplar oluşturur. Her gruba trafik işaret ve levhalarının olduğu kartlardan dağıtır ve öğrencilere çalışmaları için belirli bir süre verdikten sonra gruplar dönüşümlü olarak kartlardaki işaretlerin anlamlarını karşılıklı olarak birbirlerine sorarlar. Buna göre yapılan etkinlik aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisine daha uygundur? A) Zıt panel B) Forum C) Münazara D) Fikir taraması E) Açık oturum KPSS Esra Öğretmen, 16 kişilik sınıfında hava kirliliği ile ilgili bir video film izlettirdikten sonra öğrencilerini dörder kişilik gruplara ayırıp her öğrenciye bir dakika konuşma süresi belirleyerek Hava kirliliğinden nasıl kurtuluruz? sorusunu tartışmalarını sağlar. Verdiği süre sonunda her grubun, düşüncelerini sınıfta paylaşmasını ister ve son olarak grupların sundukları raporları tüm sınıfın tartışmasını sağlar. Buna göre Esra Öğretmen in kullandığı yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Konuşma halkası B) Vızıltı grupları C) İstasyon D) Görüş geliştirme E) Beyin fırtınası KPSS İletişim sorunlarına sebep olan faktörler konusunun işleneceği bir derste öğretmen, iletişim uzmanlarından oluşan bir grubu sınıfa davet etmiştir. Bu grup, konuyla ilgili görüşlerini bir başkanın yönetiminde açıklamıştır. Açıklamaları izleyen öğrenciler ise sürece soru ve görüşleriyle katılmışlardır. Bu öğretmenin kullandığı tartışma yöntem veya tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Komite görüşmesi B) Akvaryum C) Sempozyum D) Çalıştay E) Forum KPSS Bir kitabın ders kitabı olarak kullanılabilmesi için öncelikle aşağıdakilerden hangisine uygun olması gerekir? A) Öğretmene B) Öğrenciyi bir üst öğrenime hazırlamaya C) Görsellerin basitliğine D) Öğretim programlarına E) Öğrencinin gireceği sınavlara 83

86 Öğretim Yöntemleri KPSS Çevre haftası nedeniyle bir okul müdürü yaptığı etkinlikte, çevre sorunları konusunda uzman bir grubu çevre kirliliği ile ilgili bir toplantıya davet etmiştir. Konuşmacıların kendi aralarında belirlediği bir başkan, toplantıyı başlatarak her konuşmacıya eşit konuşma süresi vermiştir. Her bir konuşmacı çevre kirliliğinin farklı bir boyutunu dinleyicilere aktarmıştır. Toplantı sonunda dinleyiciler konuşmacılara sorular sormuşlardır. Buna göre aşağıdaki öğretim yöntem veya tekniklerinden hangisi kullanılmıştır? KPSS Öğretmen, beslenmenin insan yaşamındaki önemiyle ilgili sınıfa getirdiği bazı resimleri öğrencilerle paylaşır. Resimler çocuklarda beslenme yetersizliğini konu edinmektedir. Öğretmen öğrencilerine Hepinizden 15 gün içinde, topluma beslenmenin önemini anlatan bir etkinlik planlamanızı istiyorum. der. Öğrenciler öncelikle konuyla ilgili bilgiler toplar ve ardından hazırlıklarını öğretmene yazılı olarak sunarlar. Buna göre öğrencilerin yaptıkları çalışma aşağıdakilerden hangisinin kapsamındadır? A) Panel B) Zıt panel C) Seminer D) Sempozyum E) Konferans A) Senaryo temelli öğrenme B) Proje tabanlı öğrenme C) Bilgisayar destekli öğrenme D) Örnek olay yöntemi E) Beyin temelli öğrenme KPSS Hazırladığı kavram haritasını kullanarak dersini işleyen bir öğretmen aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Panel B) Anlatım C) Görüş geliştirme D) Büyük grup tartışması E) Akvaryum CEVAP ANAHTARI E E A B B D A D E C D C A D D C A E C E C A B E B E D B E D B E C E E C A B D C E C C C C C B D B E D E C D A D D D A D C B A A E B D A B B 84

87 Öğretim Yöntemleri TARAMA - I 1. Metin öğretmen öğrencilerinde bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanla ilgili beceriler kazandırmak istemektedir. Buna göre Metin öğretmene öncelikle önerilecek öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A) Problem çözme B) Anlatım C) Proje D) Bireysel öğretim E) Örnek olay 3. Öğretmen adaylarının ÖSYM ye olan güven düzeylerini ortaya çıkartmak amacıyla yapılacak bir sınıf içi etkinlikte aşağıdaki yöntem ya da tekniklerden hangisinin kullanılması en uygundur? A) Münazara B) Kolegyum C) Büyük tartışma grubu D) Brifing E) Argümantasyon 4. I. Kolegyum II. Zıt panel III. Sempozyum IV. Panel V. Münazara Yukarıda belirtilen tartışma tekniklerinin hangisinde soru - cevap grupları yer almaz? A) I-II B) II-III C) II-IV D) I-V E) Yalnız V 2. Öğrencilerin; Kendilerini ifade etmelerini sağlamak, Grup karşısında kendi cümleleriyle konuşabilmek, Savundukları görüşler hakkında diğer öğrenciler ile karşılıklı etkileşmelerini sağlamak, İsteyen bir öğretmen aşağıdaki hangi yöntemi uygulamalıdır? A) Örnek olay yöntemi B) Gösterip-yaptırma yöntemi C) Eğitsel gezi yöntemi D) Tartışma yöntemi E) Proje yöntemi 5. Gülfer öğretmen, öğrencilerine elektrik çarpmalarında ilkyardım uygulamasının nasıl yapılacağını göstererek prensiplerini açıklamış daha sonrada öğrencilere yaptırmıştır. Gülfer öğretmen hangi yöntemi uygulamıştır? A) Problem çözme yöntemi B) Benzetim C) Örnek Olay D) Tartışma E) Gösterip-yaptırma 85

88 Öğretim Yöntemleri 6. Öğrencileri gerçek yaşam durumlarına hazırlar. Öğrencilerin bir problemi ele alma becerilerini geliştirir. Öğrencilerin bağımsız düşünme, özgün görüşler üretme ve tartışma özellikleri gelişir. Öğrenciler, sorunları tartışarak, bu sorunları çözme yeteneğini geliştirirler. Yukarıdaki özelliklerin tümünü içeren öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay yöntemi B) Gösteri yöntemi C) Proje yöntemi D) Soru-Yanıt yöntemi E) Düz Anlatım yöntemi 8. Yansıtıcı düşünme, teorik ve uygulama arasında bir köprü görevi gören, duyguların bireylerin zihinsel işlemlerine destek sağladığı, etkin, kararlı ve yoğunlaşma ile buradan çıkan sonuçların deneyim olarak paylaşılabildiği bir düşünme şeklidir. Buna göre yansıtıcı düşünme becerisinin en etkili kullanıldığı öğretim yöntemleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Örnek olay Anlatım B) Tartışma - Drama C) Örnek olay-problem çözme D) Benzetim-Proje E) Soru-cevap-Gösterip yaptırma 7. Aşağıdakilerden hangisi anlatım yönteminin iyi kullanılabilmesi için yapılması gereken davranışlardan biri değildir? A) Öğrenci grubunun kişisel özellikleri ve bireysel gelişimleri belirlenmelidir. B) Anlatım süreci öğrenciler tarafından eksiksiz not edilmelidir. C) İçerik organize edilmelidir. D) Anlatım resimler, modeller, animasyon ve filmlerle desteklenmelidir. E) Öğretmen sesini kullanarak monotonluktan kurtarmalıdır. 9. Bağımsız öğrenmeyi geliştiren bireyler yetiştirme Kendi kendini değerlendiren bireyler yetiştirme Kendince değişik kaynaklar yaratan bireyler yetiştirme Her çocuğun başarısının kendi gelişimi içinde değerlendirilme Yukarıdaki özellikler aşağıdaki hangi öğretim yöntemine aittir? A) Bireysel öğretim B) Gösterip yaptırma C) Örnek olay D) Proje E) Tartışma 86

89 Öğretim Yöntemleri 10. Sertaç öğretmen ilköğretim birinci sınıf öğretmenidir. Sınıfını, okulunu ve çevresini temiz tutmak ve korumak için sorumluluk alır kazanımına dönük olarak öğrencilerine okulu ve çevresini nasıl koruyabilecekleri ile ilgili hayal kurma etkinliği yaptırır. Buna göre Sertaç öğretmen ortaya çıkan fikirleri uygulamaya geçirebilmek için aşağıdaki hangi yöntemi kullanmalıdır? A) Problem çözme B) Benzetim C) Proje D) Yaratıcı drama E) Örnek olay 12. Daha çok fiziksel becerilerin kazandırılmasında kullanılan bir yöntemdir. Öğretmen eylemi adım adım göstermesi, açıklaması, öğrencilerin bunları dikkatle izlemesi ve yapması, yeterli düzeye gelinceye kadar tekrar etmesi şeklindedir. Bu yöntemde % 100 öğrenme sağlanır. Çünkü öğrenciler görerek, duyarak, dokunarak öğrenme sağlandığı için kalıcılık etkisi olur. Yukarıda özellikleri belirtilen yöntem, teknik ya da yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir? A) Büyük grup tartışması B) Yaratıcı drama C) Rol oynama D) Gösterip-yaptırma E) Proje 11. Öğrencilere okulda karşılaşılabilecekleri çeşitli sorunlarla ilgili senaryolar verilir. Gönüllü olan öğrenciler bu senaryoları canlandırırlar. Senaryodaki sorunlar fark ettirilir. Öğrenciler, bu sorunlarla ilgili çözüm yolları üretirler. Yukarıdaki etkinlikte kullanılan öğretim tekniği ve yöntemi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Benzetim -Gösterip yaptırma B) Programlı öğretim-örnek olay C) Drama-Problem çözme D) Rol oynama-proje E) Soru-cevap-Anlatım 13. İki ekibin; bir konuyu ele alarak, dinleyiciler ve bir jüri önünde iki karşı tezi savunmalarıdır. Bu metot, öğrencilerin görüşlerini düzenli ve anlaşılır bir biçimde açıklamalarına, konuları çok yönlü kavramalarına, karşıt görüşleri çürütmek için bilgilerden süratle yararlanmalarına yardım eder. 3-5 kişilik bir grubun önceden belirtilmiş bir konuyu dinleyici grubu önünde samimi bir hava içinde tartışmasıdır. Tekniğin gayesi, bir meseleyi çeşitli yönleriyle aydınlatmak, çeşitli eğilim ve görüşleri ortaya koymaktır. Bu teknik ile işlenmiş olan konuların tekrar edilmesi mümkün olmaktadır. Sınıf ikiye ayrılır. Yarısı soru soran yarısı da cevap veren grup içinde yer alır. Uygulamaya geçilmeden önce konuşmaları yönetecek lider seçilir. Her bir bölüm tekrar dört ya da altı kişilik gruplara ayrılır. Soru soracaklar sorularını tespit ederken diğerleri de kendilerine sorulması muhtemel olan sorulara cevap hazırlar. Yukarıda tanımları verilen tartışma teknikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır? A) Münazara, Panel, Zıt Panel B) Kolegyum, Sempozyum, Zıt panel C) Münazara, Panel, Forum D) Açık oturum, Kolegyum, Sempozyum E) Münazara, Panel, Seminer 87

90 Öğretim Yöntemleri 14. Öğrencinin gerçek hayat şartlarında veya ona yakın koşullarda gerçekleştirdiği zihinsel ve fiziksel bir etkinliktir. Bu yöntemde öğrenciler bireysel ya da grup halinde çalışabilirler. Konular öğrencilere öğretmen tarafından verilebilir veya öğrenciler konularını kendileri belirleyerek öğretmenlerine sunarlar. Öğrenciler kendilerine çalışma planı, tarihli raporlar uygulayarak hem süreci anlayarak takip ederler hem de süreci gerçek yaşama uygun olarak yaşarlar ayrıca öğrenciler birinci elden bir şeyin nasıl yapılacağını deneme fırsatı bulurlar. Yukarıda tanımlanan öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma B) Proje C) Benzetim D) Soru-cevap E) Problem çözme 16. Okullarda kullanılacak tablet bilgisayarların öğrencilere katkısı ile ilgili MEB eğitim teknolojisi alanında akademik çalışmaları olan öğretim üyelerini davet etmiş ve iki gün boyunca bu konu derinlemesine tartışılmıştır. Bu süreçte uygulanan tartışma tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Workshop B) Panel C) Sempozyum D) Forum E) Zıt panel 15. Öğretim öğrenci tarafından bağımsız bir şekilde gerçekleştirilir. Böylece öğrenciyi zaman ve mekân sınırlılıklarından serbest kılmaktadır. Öte yandan öğrenci, öğretmen ve diğer öğrencilere bağımlı kalmamaktadır. Böylece öğrencilerin kişisel ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Kişisel ihtiyaçların karşılandığı yerlerde de başarı artmaktadır. Yukarıdaki özelliklerin ait olduğu öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma B) Anlatım C) Gösterip-Yaptırma D) Proje E) Bireysel öğretim TARAMA - I C D C E E A B C A C C D A B E A 88

91 Öğretim Yöntemleri TARAMA - II 1. Aşağıdakilerden hangisi öğretim yöntemleri ile ilgili yanlış bir bilgidir? A) Örnek olay yöntemi kuram ve uygulama arasındaki boşluğu doldurur. B) Gösterip yaptırma yönteminde öğretmenin prova yapması gerekmektedir. C) Proje yöntemi gezi tekniği ile birlikte işlev görür. D) Problem çözme tekniğinde çeşitli akıl yürütme yolları kullanılır. E) Tartışma yönteminin öğretmenin iyi bir lider olması gerekmektedir. 3. Ünite ve konuları ilgi çekici hale getirir. Öğrencileri planlı çalışmaya alıştırır. Öğrencilerin karşılaştıkları güçlüklere bilimsel açıdan bakmalarını sağlar. Öğrencileri araştırma, inceleme, gözlem ve deney yapma gibi faaliyetlerle bilgi toplamaya iter. Öğrencilerin doğru hüküm ve isabetli karar vermelerini sağlar. Yukarıda avantajları verilen hangi öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma B) Drama C) Benzetim D) Soru-cevap E) Problem çözme 2. Fen ve teknoloji dersinde Serkan öğretmen canlıların çeşitliliği ünitesini işlenmeden önce öğrencilerden omurga, memeli hayvan, geviş getirme, sürüngen, üye, larva, kelimelerinin anlamlarını sözlükten bulup öğrenmelerini, çevrelerinde yaşayan hayvanların bir listesini yapmalarını ve bunların nerelerde yaşadığını, nasıl beslendiklerini, nasıl ürediklerini araştırmalarını istemesi hangi öğretim yöntemine hazırlık yapıldığının bir göstergesidir? A) Anlatım B) Örnek olay C) Tartışma D) Kolegyum E) Gösterip yaptırma 4. Aşağıdakilerden hangisi proje yönteminin etkili kullanımına dönük temel ilkelerden biri değildir? A) Proje, öğretmen ve öğrenci tarafından birlikte belirlenmelidir. B) Proje konusu öğrencinin ilgi ve yeteneklerini ortaya çıkarmaya ve geliştirmeye yönelik olmalıdır. C) Proje, konusuna göre, sınıf içinde veya dışında tamamlanabilir. D) Projenin bitmiş hali değerlendirilmede tek ölçüt olarak alınmalıdır. E) Proje için gerekli araç-gereç hazır bulundurulmalıdır. 89

92 Öğretim Yöntemleri 5. Bilimsel içerikli bir konunun değişik açıdan küçük bir grup tarafından sunulmasıyla seri haldeki konuşmalarıdır. Her oturumda üye sayısı 3 den az 6 dan çok olmamalıdır. Bu tartışma türünde üyeler arasında bir tartışma yoktur. Her üye, belirli bir konuda ya da o konunun bir bölümü üzerinde konuşma yapmakla görevlidir. Yukarıda tanımı verilen tartışma tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Münazara B) Sempozyum C) Forum D) Açık oturum E) Panel 7... dayalı olan aktiviteler ile öğrencilerin problem çözme, sıra dışı düşünme, öğrendiklerini gerçek hayatta kullanabilme, öğrendiği bilgileri gözden geçirme imkânı bulduklarını belirtmektedir. Bu yöntem, sosyal ilişkilerle ilgili bir durumu, bir sorunu, inceleme, sorunun nedenlerini meydana çıkarma, çözüm yolları verilmek istendiği zaman, olayı genel bir hava içerisinde ve problem merkeze alınmak suretiyle tartışma amaçlı kullanılabilir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Benzetim yöntemine B) Gösterip yaptırma yöntemine C) Örnek olay yöntemine D) Programlı öğretim yöntemine E) Drama yöntemine 6. Öğrencilere anlayış, gerçekleri görme ve yakalama becerisi, eleştiri ve değerlendirme gücü kazandırır. Bildiklerini ve düşündüklerini toplumda açıkça söyleme ve savunma alışkanlığı kazandırır. Öğrencilerin sosyal yönünün gelişmesine imkân sağlar. Herkesin fikrine, doğru veya yanlış saygı gösterilmesi gerektiği düşüncesi doğar ve gelişir Yukarıdaki özellikler aşağıdaki hangi öğretim yöntemine aittir? A) Soru-cevap B) Gösterip yaptırma C) Örnek olay D) Proje E) Tartışma 8. Haydi Bir Mıknatıs Yapalım Öğrenciler, bir çivinin etrafına sıkıca sardıkları üzeri yalıtılmış bakır kablonun uçlarını bir pile bağlayarak çiviyi bir toplu iğneye yaklaştırır ve iğnelerdeki hareketlenmeyi gözlemler. Daha sonra bağlantı kablolarını pilden ayırır ve olacakları izlerler. Elde edilen gözlem sonuçları grupça irdelenir. Yukarıda verilen etkinlikte aşağıdakilerden hangisi kullanılmamıştır? A) Grup tartışması B) Gözlem C) Grup çalışmaları D) Proje E) Örnek olay 90

93 Öğretim Yöntemleri 9. Öğrenme sürecinde oto-kontrol önem taşımaktadır. Öğretim süreci öğrencinin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarına göre düzenlemektedir. Öğrenci bilgi ve yöntemler açısından seçme özgürlüğüne sahiptir. Yukarıdaki özellikler aşağıdaki hangi öğretim yöntemine aittir? A) Probleme dayalı öğrenme B) Tartışma C) Bireysel Öğretim D) Yaratıcı drama E) Örnek olay 11. Öğrencilerin karar verme ve çözüm üretme yeteneklerini geliştirmek için kullanılan bir öğretim yöntemidir. Öğrencilerin karar verme yetilerini geliştirmek ve olası durumlara karşı bir duruş alma yeteneği kazandırır. Analiz, genelleme ve sentez gibi üst düzey bilişsel fonksiyonlar kullanılır. Yukarıda özellikleri verilen öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Problem çözme B) Benzetim C) Bireysel öğretim D) Tartışma E) Gösterip-yaptırma 10. Öğretmen, öğretim sürecinde uygun öğretim yöntemini belirlerken aşağıdakilerden hangisini öncelikle göz önünde bulundurmak zorundadır? A) Öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve beklentilerini B) Dersin hedeflerini C) İşlenecek konunun özelliklerini D) Okulun sahip olduğu olanak ve kaynakları E) Öğrenci velilerinin kişisel tercihlerini 12. Çağdaş bir öğretim programında çok az yer verilmesi gereken öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma B) Gösterip-yaptırma C) Proje D) Problem çözme E) Anlatım 91

94 Öğretim Yöntemleri 13. Öğrenciler beş gruba ayrılır. Gruplara bitki yetiştirecekleri söylenir. Bir bitkinin yetişebilmesi için nelerin gerekli olduğu beyin fırtınası ile buldurulur. Bitkinin yetişmesi için gerekli olan şartlardan biri gerçekleşmediğinde neler olabileceği sorulur. Bitkilerin gelişimlerini izleyerek sınıfla paylaşırlar. Canlılar arasındaki besin zinciri hazırlanan resimli kartlardan yararlanarak açıklanır. Yukarıdaki öğretim sürecinin temel öğretim yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Proje B) Yaratıcı drama C) Örnek olay D) Tartışma E) Gösterip-yaptırma 15. Dersinde gösterip-yaptırma yöntemini kullanan Mert öğretmen aşağıdakilerden hangisini öncelikle hedeflemiş olabilir? A) Var olan bilgileri yeni bilgileriyle bütünleştirme B) Öğrenme ürününü paylaşmada görselliğe önem verme C) Zihin-kas koordinasyonu gerektiren becerileri etkili kullanma D) Kalıcı öğrenme için öğrenilenleri pekiştirme E) Öğrenme-öğretme sürecine etkin katılmaktan 14. Öğrenciler veya öğretmen, bir trafik kazasını, bir çevre sorununu, bir spor kavgasını veya dostluğunu, tıbbî veya hukukî bir durumu sözel olarak veya resim, film gibi tekniklerle sınıfa getirirler. Kısa bir sunumdan sonra öğrenciler bu konu hakkındaki fikirlerini, yani olayın nedenlerini, gelişimini ve mümkün sonuçlarını ortaya koyup tartışırlar. Yukarıdaki uygulama süreçleri aşağıdaki hangi öğretim yöntemine aittir? A) Örnek olay yöntemi B) Gösterip-yaptırma yöntemi C) Proje yöntemi D) Soru-Yanıt yöntemi E) Problem çözme yöntemi TARAMA - II C C E D B E C E C B A E A A C 92

95 Öğretim Yöntemleri TARAMA - III 1. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisinin kullanımında araç-gereç yetersizliği önemli bir sınırlılık durumudur? 4. Aşağıdaki öğretim yöntemlerinin hangisinde yaratıcı düşünme becerisinin kullanımı diğerlerine oranla daha gereklidir? A) Bireysel öğretim B) Anlatım C) Gösterip yaptırma D) Benzetim E) Proje A) Tartışma B) Soru-cevap C) Örnek olay D) Gösterip-yaptırma E) Anlatım 2. Örnek olay yöntemine dayalı olarak gerçekleştirilen bir öğretim etkinliğinde öğrencilerin istenilen beceriyi tam olarak kazanamadıkları gözlenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bunun nedenidir? A) Konu ile ilgili gerçek bir olay seçilmemesi B) Problem tüm grubun en iyi biçimde kavramasını sağlayacak biçimde açıklanmaması. C) Seçilen örnek olayın öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine ve psiko-sosyal gelişim özelliklerine uygun olmaması. D) Örnek olayın farklı çözümler üretilebilecek bir problem durumunu içermemesi E) Yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan öğrencilere uygulanması 3. Tekin öğretmen yöntem seçiminde kendisini yönlendiren ve sınırlandıran bazı durumların söz konusu olduğunu ancak.. yönteminin hem zaman hem de öğrenci sayısı bakımından kendisini sınırlamadığını belirtmektedir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Anlatım B) Soru cevap C) Problem çözme D) Tartışma E) Örnek olay 5. I. Seçilen problem öğrencilerin ilgisini çekecek nitelikte olmalıdır. Öğrencilerin problemi etkili bir biçimde hissetmeleri ve tanımlamalarını sağlamaktır. II. Problem senaryoları gerçek yaşamdan değil kurgusal olarak seçilmelidir. III. Öğretmen problemi kendisi çözmemeli, ancak çözmeleri için öğrencilere rehberlik etmelidir Her problemin birden fazla çözüm yolu olabileceği düşünülmelidir. IV. Denence yazımı, problem çözme sürecinin çok önemli bir öğesidir. Denenceler, probleme uygun olarak öğretmen tarafından oluşturulmalıdır. V. Alternatif çözüm önerilerinin değerlendirileceği ölçütleri geliştirmede öğrencilere yardımcı olunmalıdır. Yukarıda verilen özelliklerden hangilerinin problem çözme yöntemi için doğru olması beklenmez? A) I ve V B) II ve IV C) I, III ve IV D) II, IV ve V E) I, III, IV ve V 93

96 Öğretim Yöntemleri 6. Aşağıda verilenlerden hangisi gösterip yaptırma yöntemi ile ilgilidir? A) Öğretme -öğrenme sürecine getirilen gerçek yaşam problemleri kişiselleştirilmeden çözülür. B) İncelenen konuyla ilgili sonuçlar çıkarılır ve öneriler geliştirilir. C) Bilişsel alanın bilgi, kavrama ve analiz basamaklarında kazanımlar sağlar. D) Öğrenmeleri kavramsal boyutta tutar. E) Öğretme -öğrenme süreçleri sonunda kuramsal bilgiler uygulamaya dönüştürülür. 8. Anlatım yöntemini dersinde kullanacak olan Kübra öğretmen aşağıdakilerden hangisini dikkate alması beklenmez? A) Öğrencilerin düzeyine göre önceden dersi planlamalıdır B) Yöntemin sözel-dilsel ve işitsel öğrenen öğrenciler için etkili olduğunu bilmelidir. C) Yöntemi dersin giriş ve özetlemelerinde kullanmalıdır. D) Öğrencilerin öğrenmelerini ağırlıkla olarak değerlendirme düzeyinde gerçekleştirmelidir. E) Bol örnek ve görsel unsurlarla dersini desteklemelidir. 9. I. Öğrencilerin çalışma yapabilmeleri için gerekli temel materyallerin sunumu ya da yeni bir çalışmaya başlangıç için yararlıdır. II. Öğrencilerin birbirlerinden öğrenmelerine ve bazı yeteneklerinin ortaya çıkmasına neden olur. III. Öğrenciler bir olayı çözümlemek için uğraş verdiklerinden kalıcı ve anlamlı öğrenmeler gerçekleşir. 7. Evet arkadaşlar Ekoloji ünitesini bitirdik şimdi bir uygulama yapacağız. Öncelikle süreci yönetecek bir lider seçeceğiz. Daha sonra seçeceğimiz bir grup ünite ile ilgili sorular hazırlayacak, diğer grup ise bu soruları yanıtlayacak. Öğretmenin kurguladığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Münazara IV. Öğrencilere öz güven ve sorumluluk alma becerisi kazandırır. Öğrenciler plânlı ve düzenli çalışmaya alışırlar Yukarıda avantajları verilen öğretim yöntemleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II III IV A) Tartışma Örnek Problem Proje Olay Çözme B) Anlatım Tartışma Örnek Olay Problem Çözme B) Zıt panel C) Örnek Problem Bireysel Tartışma C) Forum D) Açık oturum Olay D) Soru- Cevap Çözme Bireysel Öğretim Öğretim Örnek Olay Problem Çözme E) Panel E) Anlatım Problem Çözme Bireysel Öğretim Tartışma 94

97 Öğretim Yöntemleri 10. Gösterip yaptırma yöntemi genelde bir aracın nasıl çalıştırılacağı, bir davranışın ya da performansın nasıl yapılacağı, bir işlemin bütün basamaklarıyla nasıl uygulanacağı gibi durumlarda öğretmenin önce davranışı göstermesi ya da uygulaması daha sonra da öğrencinin ilgili davranışı gerçekleştirmesi temelli bir yöntemdir. Bu yöntem aşağıdakilerin hangisinden dolayı eleştirilebilir? A) Öğrenilenlerin daha kalıcı ve anlamlı olmasını sağlar. B) Sözcüklerin yetersiz olduğu konuların öğretiminde etkilidir. C) Öğrenciler, yaparak ve yaşayarak öğrenme fırsatı elde ederler. D) Bir gösteri sırasında öğrencilerin ilgi ve dikkat düzeyleri en üst düzeydedir. Bu da öğrenme motivasyonunu yükseltir. E) Öğrenci davranışı zihninde anlamlandıramazsa taklit etme yoluna gidebilir. 11. Öğrencilerinde demokratik davranış becerisini geliştirmek ve bunun yanı sıra kendi düşüncelerini rahatça ifade etmelerini isteyen bir öğretmen aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisine daha fazla yer vermelidir? A) Tartışma B) Soru-Cevap C) Gösteri D) Problem çözme E) Proje 13. Aşağıdakilerden hangisi öğretim yöntemleri ile ilgili yanlış bir uygulamadır? A) Problem çözme yönteminde öğrencilerin problemi etkili bir biçimde hissetmeleri ve tanımlamalarını sağlanmalıdır. B) Proje yönteminde öğretmen sadece ürünü değil aynı zamanda süreci de değerlendirmelidir. C) Örnek olay yönteminde öğrencilerin neden sonuç ilişkisi kurmaları sağlanmalıdır. D) Tartışma yönteminde öğrenciler taraf olarak fikirlerini ortaya koyarlar. E) Gösterip yaptırma yöntemi dersin girişinde etkilidir 14. Öğrencinin bir konuyu veya bir problemi kendi başına öğrenmesi bireysel çalışma yönteminin temel özelliğidir. Aşağıdakilerden hangisi bu yöntemin avantajları arasında yer almaz? A) Bireysel çalışma sürecinde öğrenci öğrenme sorumluluklarını geliştirir. B) Öğrenci kendi özelliklerine uygun çalışma ortamı hazırlama becerisini geliştirir. C) Öğrencinin kendini kontrol edebilmesini geliştirir. D) Bağımsız çalışma alışkanlığı kazandırır. E) Öğrenci kendi başına tüm öğrenmeleri gerçekleştirir. 12. Aşağıdaki yöntemlerin hangisinde öğrenci ortaya kendisine ait bir ürün, düşünce ya da çözüm ortaya koymaz? A) Örnek olay B) Proje C) Gösterip yaptırma D) Problem çözme E) Tartışma TARAMA - III D E A E B E B D B E A C E E 95

98 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 3. Bölüm Teknik kavram olarak bir sanat, üretim ve öğretim etkinliği için başvurulması gereken beceri, işlem ya da uygulama biçimi olarak tanımlanır. Öğretim tekniği ise öğretimin etkililiğini yükseltmek amacıyla seçilen beceri, işlem ya da uygulamadır. Bir başka değişle öğretim yöntemi hedeflere ulaşmak için süreci desenleme ya da planlama, tekniği de bu desenlenen ve planlanan düşüncelerin uygulama aktarılmasında izlenen uygulama biçimi olarak ele alınabilir. Örnek: Problem çözme bir yöntem, deney, beyin fırtınası tekniktir. Anlatım bir yöntem, soru-cevap ise tekniktir. Teknik yönteme göre şekillenir ve onu tamamlayıcı etkinliklerdir. Bütün bu uygulamanın temel amacı hedefleri gerçekleştirmektir. Öğretim teknikleri önce üç alanda tasnif edilmiş daha sonra ise dörde çıkmıştır. Buna göre öğretim teknikleri; 1. Grupla öğretim teknikleri 2. Bireysel öğretim teknikleri 3. Sınıf - dışı öğretim teknikleri 4. Aktif öğretim teknikleri Beyin Fırtınası 6 Şapkalı Düşünme Drama A) Grupla öğretim teknikleri Gösteri GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Benzetim Deney- Labaratuar Konuşma Halkası Bilişsel Çıraklık Sokratik Tartışma Görüş Geliştirme Rol Yapma Soru-Cevap Mikro Öğretim Eğitsel Oyun İstasyon Balık Kılçığı Sokrat Semineri Öğrenme - öğretme sürecinde öğrencilerin bir araya geldikleri, grup halinde öğrendikleri kimi tekniklerde dinleyici, kimi tekniklerde de katılımcıdır. Birlikte öğrenme gerçekleşir. Bireysel değil grupla öğretim söz konusudur. Beyin fırtınası bir olay, durum ya da problemin çözümünde kullanılan kısa sürede yeni, farklı, orijinal fikirler üretme temelli bir tekniktir. Aynı zamanda beyin fırtınası bir problem çözme tekniği ve bir tartışma tekniğidir. 1. Beyin Fırtınası (Buluş Fırtınası) 96

99 Öğretim Teknikleri Bireylerin eleştiriye yer vermeyen bir ortamda düşüncelerini açıkladıkları, özgün görüşlerin üretimini sağlamayı hedefler. Hayal gücü, çağrışım ve orjinal temellidir. Teknik ilk olarak reklamcı Alex Osborn tarafından uygulanmıştır. Bireyler serbest ve samimi bir ortamda herhangi bir şekilde engellenmeden, eleştirilmeden, yönlendirilmeden fikir üretirler. Beyin fırtınasında önemli olan konuyla ilgili görüş ve düşüncelerin akla ilk geldiği şekilde olabildiğince hızlı belirtilmesi, bir taraftan bunların yazıya dökülmesi ve sonunda bir değerlendirmeye gidilmesidir. Açıklama ve anlatılanlarda fazla ayrıntıya yer verilmez. Sorun ya da konu, değişik çözüm yollarının önerilmesine olanak verecek yapıda olmalıdır. Bir öğrencinin fikrinin diğer öğrencide başka fikirler çağrıştırabileceği varsayılarak çok sayıda fikrin ortaya atılması esastır. Etkili bir beyin fırtınasında, fikirler başka fikirleri doğurur ve yaratıcılık süreci oluşur. UYARI Uygulamayı başlatırken, düşünceyi özgün, ilgi çekici ve dikkat toplayıcı bir şekilde sunmak üzere etkinlik, ters beyin fırtınası şeklinde de gerçekleştirilebilir. Örneğin, süreç Trafik kazaları nasıl çoğaltılabilir? şeklinde de tasarlanabilir. UYARI Beyin fırtınası tekniğinde çağrışım önemli bir araçtır. Buna göre helikopter yusufcuk böceğinden, denizaltı timsahlardan, uçakların uçuş biçimleri de kuşlardan esinlenilerek yapılmıştır. Beyin Fırtınası tekniği üç ana aşamadan meydana gelir; HAZIRLIK ÜRETİM DEĞERLENDİRME a. Hazırlık: Etkili ve ilginç çok sayıda fikirin üretilmesi için grubun hazırlanması gerekmektedir. Bu hazırlık hem gruba hemde ortama dönüktür. Çenber biçimi oturum biçimi ve rahat samimi bir ortam hazırlanmalıdır. Ayrıca tekniğin uygulama kuralları hakkında öğrencilere bilgiler verilir. Uygulamanın süresini belirtilir (Konuya göre zaman değişmekle birlikte 5-10 dk. arasında değişen bir zaman aralığı uygundur. Ayrıca öğrenciler yaratıcı ve farklı fikirler üretmeleri doğrultusunda coşkulandırır ve harekete geçirir. 97

100 Öğretim Teknikleri b. Üretim: 5-15 kişilik öğrenci grubuna verilen konu ilgili ilk akıllarına gelen çözüm yollarını sırasıyla söylemeleri istenir. Daha yararlı olmak için çok sayıda fikir üretilmeleri istenir, fikirlerin bilinen, klasik değil, farklı orijinal hatta uçuk olması önemlidir. Neşeli bir ortamda öğrenciler özgün ve yaratıcı fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk geldiği şekilde söylemelerini istenir. İlgisiz veya saçma sapan bulunan fikirler eleştirilemez, küçümsenemez ve yargılanamaz. Yazıcı tüm önerileri not alır. c. Değerlendirme: Grup tarafından üretilen fikirler sınıflandırılır. Yeni ilişkiler kurulmaya çalışılır. En sonunda da grup tarafından kabul edilen fikirler listelenir. Bu süreçte önemli olan grubun fikir hakkındaki görüşleridir. Özellikleri < < Teknikler arasında en özgürlükçü olanıdır. Sınırlandırması yoktur özgür üretim temellidir. < < Çağrışım temellidir. Öğrencilerin bir ifadesi bir başka düşünceyi tetikler < < Öğrenciler rahatsız olabileceğinden kayıt cihazı, misafir kişi süreçte yer almaz. < < Beyin fırtınası, öğrenenlerin bir problemle ilgili yaratıcı fikirlerini eleştiri olmadan açıkladıkları bir uygulamadır. < < Beyin fırtınasının amacı; belirli bir durum veya probleme ilişkin özgün fikir ve seçenekleri ortaya koymaktır. < < Beyin fırtınası, birçok öğretim tekniğinde kullanılabilecek etkili bir yaratıcı düşünme, yöntemidir. < < Bireylerin yaratıcılığını ve özgün fikirlerini geliştirme özelliklidir. < < Problemi genele yayar ve ekipteki tüm bireylerin problem ile ayni düzeyde ilgilenmesini sağlar. < < Beyin fırtınası sürecinde süre sınırlaması ile bireylerin hızlıca ve çağrışım yoluyla fikir üretmeleri amaçlanır. < < Kısa süre içerisinde birçok fikrin üretilmesini sağlar. Etkili Kullanım İlkeleri < < Öğrencilerin düzeyine uygun bir konu seçilmelidir. < < Sınıfta demokratik bir ortam oluştulmalı. Serbest ve neşeli bir ortam yaratılmalıdır. Her öğrencinin katılımı sağlanmalıdır. < < Öğretmen sınıfı sürekli olarak güdülemeli; konuşma ve tartışmaları canlı bir havada, karşılıklı bir etki-tepki zinciri içinde, hızla sürdürmeye çaba göstermelidir < < Bilinen fikirlerin yerine uçuk, farklı değişik fikirlerin ifade edilmesine izin verilmelidir. < < Fikir üretme tıkandığında sorun yeniden tanımlanmalıdır. < < Yönetici olan öğretmen eleştirel tutum takınmamalı, taraf olmamalı ve öğrencileri engellememelidir. < < Yeni fikirler çıkmadığında ısrarcı olunmamalıdır. < < Bu teknikte doğru ve yanlış diye bir şey yoktur; önemli olan konu üzerinde çok miktarda fikir üretmektir. < < Fikirlerin yargılanmasına izin vermeyin, aksi takdirde orijinal ve yaratıcı düşünceler ortaya çıkmaz. < < Herkesin birbirini görebileceği bir oturma biçimi tercih edilmelidir. Çember tipi oturum ve U tipi oturum beyin fırtınası için idealdir. < < Mutlaka bir zaman sınırı konulmalıdır. Avantajları < < Yaratıcılık, orijinal düşünme ve çağrışımsal düşünme becerisi kazandırır. < < Sorunlara çözüm yolu bulma, bir sorunun birden fazla çözüm yolu olduğunu gösterir. < < Öğrencilerin karar verme becerilerini geliştirir. < < Öğrencilerin belli bir konuyla ilgili çok sayıdaki ilginç önerilerinin kısa sürede toplanmasını sağlar. 98

101 Öğretim Teknikleri < < Uygulama sürecinde araç-gereç gerektirmez. < < Fikirler yargılanmayacağı için tartışma çıkmaz. < < Neşeli ve zevkli bir ortamda dersler işlenir. Geleneksel sınıf havasını değiştirir. Sınırlıkları < < Konu ve problem alanları öğrenci düzeyine uygun değilse etkili değildir. < < Her öğrenci eşit şekilde sürece katımayabilir. Sözel gücü yüksek girişken öğrenciler etkili olmak isteyebilirler. < < Her öğrenciyi ayrı ayrı değerlendirmek zordur. < < Beyin fırtınası esnasında öğrencilere yararlı, yapıcı eleştiri fırsatı yoktur. < < Öğrenciler problemle hiç ilgisiz fikirler söyleyebilirler. Problemin gerçek çözüm yollarından uzaklaşılabilir. Ortaya anlamlı bir şeyler çıkmayabilir. < < Ortaya farklı ve orijinal sonuçlar çıkmayabilir. < < Psikomotor becerilerde etkili değildir. < < Kalabalık gruplarda etkili değildir. ANAHTAR KELİMELER Orjinallik, Yaratıcılık, ANAHTAR Farklı KELİME Fikirler, Kısa Sürede Yeni Fikir Üretme, Sansürsüz Düşünce 2. GÖRÜŞ GELİŞTİRME (SERBEST KÜRSÜ) Zıt karşıt kutuplu bir konunun tamamen katılıyorum-hiç katılmıyorum aralıklarında tartıştıkları bir tekniktir. Serbest kürsü olarak da adlandırılır. Öğrencilerde eleştirel düşünme, hoşgörü, katlanma, konuşma, dinleme ve değişmeye açıklık becerileri ile başkalarına saygılı olma ve bireylerin bir konuda farklı düşünceler geliştirmelerini sağlar. Öğrenciler katıldıkları fikirlere neden katıldıklarını gerekçeleriyle ifade ederler. Konu seçimi çok önemlidir. Mutlaka grup içinde farklılık yaratacak bir konu olmalıdır. Bütün öğrencilerin aynı fikirde olduğu konular bu teknikte kullanılmaz. Örnek konular < < Bor madeni ülkemizde etkili kullanılmaktadır. < < KPSS ye alan sınavı bölümü de eklenmelidir. < < Türkiye Avrupa Birliği ne üye olmalıdır. < < Küreselleşme toplumsal gelişime faydalıdır. Kullanımı için etkili ilkeler 1. Öğrencilere zıt karşıt ve kutuplu bir tartışma konusu hazırlığı yapınız. 2. Beş ayrı kartona Kesinlikle Katılıyorum, Katılıyorum, Kararsızım, Katılmıyorum ve Kesinlikle Katılmıyorum şeklinde önermeler yazınız. 3. Bu yazıları sınıfın duvarlarına aralıklı olarak bantlayınız. 4. Tartışma konusunu tahtaya yazınız. 5. Öğrencilere tartışma konusu olarak verilen önermelere ne derecede katıldıklarını sorunuz ve buna göre, katılma derecelerini belirten duvarlara asılı kartonların önünde toplanmalarını isteyiniz. 6. Öğrencilere neden bu önermenin altındasın gerekçeleriyle açıklar mısın? Sorusu sorulur. Açıklamaları bütün sınıfın dinlemesini sağlayınız 7. Tartışmalar sırasında arkadaşlarının fikirlerinden etkilenen öğrencilerin bulunduğu önermeden başka bir önermeye gidebileceğini, yani görüşünü değiştirebileceğini belirtiniz. 8. Bütün öğrencilerin tartışmaya katılması için çaba gösteriniz (Gözütok, 2008). 99

102 Öğretim Teknikleri Sınıfında görüş geliştirme yöntemini kullanan öğretmen; < < Tartışma konusunu zıt, karşıt ve kutuplu seçmelidir. < < Öğrencileri görüş geliştirme sürecine katmalıdır. < < Çelişkilerin çözümü konusunda geçmişte ve bugün izlenen çözüm yollarının farkında olmalıdır. < < Sınıf yönetiminde becerili olmalıdır. Taraf olmamalıdır. < < Öğrencilerin grup halinde hareket etmelerine izin verilmemelidir. Gruplar halinde yer değiştirilmez. < < Öğrencilerin fikirlerini yönlendirmemelidir. < < Slogan kullandırmamalıdır. < < Bireylere değil, fikirlere karşı çıkmalıdır. < < Öğrencilerde tartışma becerileri geliştirmeye çalışmalıdır. < < Uygulama sonucunda yargılara ulaşılmaz, kazanan ya da kaybeden yoktur. < < Konu yeterince tartışılıp yeni bir görüş gelmeyeceği düşünüldüğünde tartışmayı bitirilmelidir. UYARI Görüş geliştirme; y Münazara gibi tez-anti tez kazandırma amaçlı değildir. y Altı şapka gibi altı rengin sınırında tartışma yapılmaz. y Beyin fırtınası gibi de sınırsız düşünce üretimi temelli değildir. Kesinlikle Katılıyorum- Kesinlikle Katılmıyorum skalasında görüşler geliştirilir. < < Demokratik tutum kazandırır. < < Sınıfın tümünü sürece katar. < < Farklı görüşlere saygı duymayı öğretir. < < Öğrencilere kanıt bulma ve dinleme yeteneği kazandırır. Sınırlılıkları < < Konu tekniğe uygun seçilmezse görüş üretilmez. < < Öğrencilerin düzeyine uygun konu seçilmezse etkili görüşler üretilmez. < < Tartışma sürecinde görüşlerden ziyade kişiler hedef alınırsa sorunlar yaşanır. < < Tartışma sırasında her öğrenci kendi fikrini savunmaya kalkarsa ve toplu hareket etme davranışı olursa amacından uzaklaşabilir. < < Öğretmenin sınıf yönetimi becerileri yeterli değilse amaca ulaşılamayabilir. < < Zaman alıcıdır. Kalabalık sınıflarda kullanımı zordur. < < Hedeften sapılabilir ve konu dağılabilir ANAHTAR KELİME Zıt, karşıt, kutuplu, konular, görüşlerin gerekçelendirilmesi, değişim, açıklık, fikir geliştirme 3. ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ (LATE- RAL DÜŞÜNCE) Avantajları < < Öğrencilerin bir konuyla ilgili değişik bakış açıları oluşturmalarını ve konuya eleştirel olarak yaklaşabilmelerini sağlar. < < Bireylerin savundukları görüşleri gerekçelendirmelerini sağlar. < < Sabit fikirli olma, değişime kapalılık gibi olumsuz durumları engeller. < < Öğrencilerde özgüven, hoşgörü, birbirine katlanma, konuşma, ikna ve değişime açıklık becerilerini geliştirir. İyi Bir Düşünceye Sahip Olmanın En İyi Yolu, Bir Çok Düşünceye Sahip Olmaktır. Albert Einstein 100

103 Öğretim Teknikleri İşletmeci Edward de Bono tarafından geliştirilmiştir. Renklerin insan psikolojine olan etkisinden hareket eder. Bir konuya ya da problem durumuna çeşitli açılardan bakmayı (analitik düşünme), düşüncelerin, önerilerin belirli bir düzen içinde sunulmasını, sistematikleştirilmesini temel alan bir öğretim tekniğidir. Tartışma konusu ile ilgili farklı duygular irdelenir. Teknikte kullanılan şapkalar düşüncelerin ayrıştırılması amaçlı birer semboldür. Şapkaların rengi değiştikçe, rengin simgelediği düşüncelerin belirli bir düzen içinde sırasıyla aktarılması beklenir. Tekniğin temel amaçları şöyledir: < < Öğrencilerin bir problem durumuna odaklanıp onu geliştirmelerini sağlamak, < < Paralel ve lateral (yanal) düşünmeyi geliştirmek < < Bir karar almadan konunun tüm boyutlarını görme amaçlıdır. Böylece doğru karar almayı hedefler. < < Tartışma sürecinde dağınıklık, düzensizlik ve karmaşayı engeller. < < Doğru karar vermek < < Fikirleri sistemli hale getirmek ve düzenlemek < < Gereksiz tartışmalardan kaçınmak Altı Düşünce Şapkası Tekniği Nasıl Uygulanır? verilir. Katılımcılara üzerinde görüşme yapacakları konu Öğrenci şapkanın rengine göre konunun bütün boyutlarını görür ve ona göre görüş belirtir. Herkes sırasıyla altı şapkayı giyer. Öğrenciler giydiği şapkaya göre fikirlerini söyler. Daha sonra şapkalar değiştirilir. Böylece bir olaya farklı açılardan bakma olanağı elde edilir. BEYAZ ŞAPKA KIRMIZI ŞAPKA Net bilgiler (tarafsız şapka) < < Görüşülen konu ile ilgili net bilgiler, sayılar, araştırmalar, kanıtlanmış veriler ortaya konur. Duygular (duygusal şapka) < < Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan hislerini söyleme şansı verir. SİYAH ŞAPKA SARI ŞAPKA Tehlikeler (kötümser şapka) < < Görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler, eleştiriler ortaya çıkar. İyimser şapka (Olumlu Şapka) < < O işin avantajları ortaya konulur. Getirileri gözönüne alınır. YEŞİL ŞAPKA Mavi ŞAPKA Yaratıcılık (Yenilikçi şapka) < < Konuyla ilgili alternatifler araştırılır. Yaratıcılık ön planda tutulur ve toplantıya katılanların yaratıcı olmaları değil, orijinal, yeni, üretken olmasıdır. Sonuçlar (Serinkanlı şapka) < < Düşünce sistematize edilir. Toplantının sonuçları ortaya çıkarılır, durum analizi yapılır ve özetlenir. 101

104 Öğretim Teknikleri Şapka Türü Düşünce Biçimi İlgili Sorular Kişiliği Beyaz Şapka (Tarafsız Şapka) Bilgiyi esas alarak, konu ile ilgili net, sayısal ve araştırmalara dayalı bilgileri esas alarak görüşleri benimser, konu ile ilgili gerçekleri görmeyi sağlar. - Ne tür bilgilere sahibiz? - Eksik bilgiler nelerdir? - Bu bilgiler nasıl elde edilebilir? Bilim adamı Nesnel Kırmızı Şapka (Duygusal, kişisel şapka) Olaylara duygusal açıdan bakmayı gerektirir. Hiçbir dayanağı olmadan hisleri söylemek gereklidir. Bir anlamda olayları mantıklı düşünmeden duygular dile getirilir. - İlgili konular hakkında neler hissedilmektedir? Kalbini dinler Siyah Şapka (Kötümser/ tedbir şapkası) Olaylara eleştirel, karamsar/kötümser bir bakış açısı getirir. Konunun riskleri, gelecekte ortaya çıkaracağı sorunlar/ eleştiriler ifade edilir. - Ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir? - Olabilecek en kötü durum nedir? Kötümser Siyah elbiseli hakim Şeytanın Avukatı Sarı Şapka (İyimser Şapka) Olayların olumlu yönleri iyimser bir bakış açısıyla ortaya konulur. Avantajları açıklanır. Konu beğenilmese bile, iyi yönleri bulunmaya çalışılır. - Avantajlar nelerdir? - En iyi ihtimal sonucunda neler olur? - Bize ne yarar sağlar? Güneş sarısı Pollyanna Şapkası Yeşil Şapka (Yenilikçi, üretken şapka) Mavi Şapka (Serinkanlı, analizci şapka) Olaylara yenilikçi ve farklı bir bakış açısıyla yaklaşır. Orijinal fikirler ortaya koyar. Önemli olan fikrin saçma olup olmadığı değil, orijinal olmasıdır. Olayları tüm yönleriyle analiz eden ve sonuç çıkaran bir yaklaşımı gerektirir. Düşünceler sistemleştirilir. Neyin elde edilmek istenildiğine karar verilebilir. - Bu konudaki değişik öneriler nelerdir? - Yeni bir yaklaşım oluşturulabilir mi? - Probleme farklı bir bakış açısı mümkün mü? - Şu ana kadar ne başarıldı? - Hangi kararlar alındı? - Şimdi ne yapılabilir? - Konunun özeti nedir? Sürgün veren yeşil tohum Gökyüzünü çevreleyen gökkuşağı (Taşpınar, 2005:47) Örnek: Farklı Düşünüyoruz Ama Birbirimizi Seviyoruz. Öğrencilere İnsan hak ve hürriyetleri ile ilgili bir soru verilir. İnsanlar istedikleri yerlere seyahat edebilirler mi? İnsanlar istedikleri gibi düşünebilirler mi? vb. Altı şapka düşünme tekniği öğrencilere açıklanır. Bu tekniğe göre; beyaz şapka konu üzerinde tarafsız açıklamalar yaparak net bilgiler verir. Kırmızı şapka görüşülen konu ile ilgili olarak hiçbir dayanağı olmadan duygularını söyler. Siyah şapka konunun risklerini, gelecekte doğurabileceği problemleri, konuya ilişkin eleştirileri anlatır. Sarı şapka konunun avantajlarını, getirilerini göz önüne alarak konuyu açıklar. Yeşil şapka konuyla ilgili seçenekleri ortaya koyar, gruptakilerin yaratıcı olmalarını sağlar. Önemli olan görüşlerin özgün, yeni, üretken olmasıdır. Bu konudaki değişik öneriler neler olabilir? sorusu üzerine düşünülür. Mavi şapka düşünceleri düzenler, toplantının sorunlarını ortaya çıkarır ve özetler. Böylelikle aynı konuyla ilgili farklı bakış açılarına sahip olunabileceğini, düşüncelerin farklı biçimlerde ifade edilebileceğini kabul etmeleri sağlanır. İnsanların sahip oldukları diğer hak ve hürriyetler hakkında örnekler vermeleri istenir ve bu konulardaki farklı bakış açılarının neler olabileceğini altı şapkayı göz önünde bulundurarak düşünmelerini söylenir (Hayat Bilgisi Öğretim Programı, MEB 2005). 102

105 Öğretim Teknikleri Avantajları Altı Ayakkabı Uygulama Tekniği < < Bireylere nasıl düşüneceklerini öğreten bir tekniktir. < < Çok boyutlu düşünme becerisi kazandırır. < < Öğrencilerin karar verme becerisini kazandırır. < < Öğrencilere kendisi ya da başkaları adına düşünebileceği düşünceleri analiz edebileceği bir sınıf ortamı sağlar. < < Bireylerin bir olaya çeşitli açılardan bakmalarını sağlar. Analitik düşünme becerilerini geliştirir. < < Düşüncelerin sistemli olarak düzenlenmesini sağlar. < < Çözüm sürecinde tartışmaların uzamasını, karmaşıklaşmasını ve dağılmasını engeller. < < Katılımcılar çeşitli duyguların ortaya koyduğu düşünme biçimlerini öğrenirler Sınırlılıkları < < Zaman alıcıdır. Kalabalık gruplarda kullanımı zordur. < < Hedeften sapılabilir ve konu dağılabilir. < < Psikomotor alanda etkili değildir. < < Öğrenci gerçekte savunmadığı görüşleri savunabilir. < < Etkinlik sürece katılanlar ile sınırlı kalabilir. < < Öğrenciler rengin gerektirdiği düşünceyi bulamayabilirler. < < Bazı öğrenciler sürece katılmak istemeyebilir. UYARI Edward de Bono tarafından bulunana ve lateral (yanal) düşünme temeli bir tekniktir. Duygu ve düşünceleri temel alan Altı Şapkalı düşünce tekniğine biçimsel olarak benzer ancak uygulamaların paylaşımında kullanılır. Her ayakkabının bir anlamı vardır. Bu anlam renge ve biçimlere göre oluşur. Böylece öğrencilerin farklı durumlarda gerekli olabilecek davranışları öğrenirler. Bu teknik bireylerin olaylara ön yargısız bakmalarını ve durumlara göre davranış geliştirmelerini sağlar. Aynı anda farklı davranış biçimlerini uygulama ve farklı durumlara uyum gösterme becerileri geliştirir. Ayakkabının gerektirdiği özellikte yaratıcılığı geliştirir. Bu teknikte aynı olay için farklı iki ayakkabı kullanılabilir. Ayakkabıların Renkleri ve Fiziksel Özellikleri Lacivert Resmi Ayakkabı (Kara kaplı kitap) < < Resmi işleri temel alır. < < Rutin işleri uygula. < < Prosedürleri temel al. Gri Spor Ayakkabısı (Puslu renk, delil topla) < < Bilgi topla ve bu bilgiyi kullan. < < Araştırma yap ve delil topla. < < Objektif bilgiler temellidir. Altı Şapkalı Düşünce tekniği karar vermede ve olaylara sistemetik ve farklı açılardan bakabilmede etkilidir. Lateral (yanal, yandan) düşünme temellidir. Lateral temelli teknikler altı şapka, altı ayakkabı, altı noktalı düşünme ve altı değer madalyasıdır. Kahverengi Yürüyüş Ayakkabısı (Belirgin bilgiler) < < İnisiyatiften ve esneklikten yararlanma < < Uygulamaya dönük pratik ve sağlam bilgilerden faydalanma < < Pratik ve sağlam uygulama temellidir. 103

106 Öğretim Teknikleri Turuncu Lastik Çizmeler (Tehlike rengi) < < Tehlikeyi azalt. Acil müdahale et ve güvenliği sağla. < < İtfaiyecilerin-kurtarma ekiplerinin rengidir. < < Odaklanma, aciliyet ve öncelik oluşturma 4. Rol Oynama (yapma) (Role Playing) Tekniği Pembe Ev Terliği (Sıcak renk) < < İnsanları koru. Hassas davran. < < Sıcaklık ve anaçlık, duyarlılık ve sevgiyi ifade eder. < < İnsanların duygu ve düşüncelerine karşı duyarlı olma. Mor Binici Çizmeleri (Otarite rengi) < < Mor rengi asalet rengidir. Yetkiyi ifade eder. < < Otoriter ol. Hakimiyet kur temellidir. < < Liderlik, üstünlük temellidir. Avantajları < < Bir duruma farklı açılardan yaklaşmayı öğretir. < < Öğrencileri sürece çeker ve motive eder. < < Geleneksel sınıf ortamını değiştirir. < < Aynı durumda farklı davranışlar geliştirmeyi öğretir. Sınırlılık < < Zaman alıcıdır. Kalabalık sınıflarda etkisi yoktur. < < Amaçtan uzaklaşılabilir. < < Bazı öğrenciler sürece katılmak istemeyebilir. < < Her konu için uygun olmayabilir. < < Öğrencilerin konu ile ilgili hazır bulunuşlukları düşük ise istenilen verim elde edilmeyebilir. Rol oynama, problemlerin hareketlerle ortaya konularak tar- tışılması ve çözüm yollarının bulunmasıdır. Bireyin kendisini başkasını yerine koyarak çok yönlü gelişmesini, öğretimde aktif olarak rol almasını, kendisini ifade edebilmesini, yaratıcı olmasını, yaşamı çok yönlü algılamasını, araştırma istek ve duygusunun gelişmesini amaçlayan, bireyin öğrenme isteğini artırıcı bir tekniktir. Empati temelli bir tekniktir. Öğrenci kendisini bir başkasının yerine koyarak onu anlamaya çalışır ve onun gözünden dünyaya bakar. Bu bağlamda öğrenci kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe girerek ifade eder. Böylece öğrencilerde empatinin yanı sıra iletişim, hoşgörü, sempati ve etkin iletişim kurma gibi duygu ve becerileri geliştirir. Rol oynama tekniğinde temel amaç, öğrencilerin belli durumlara ilişkin olarak kendi duygu ve düşüncelerini anlamalarına yardım etmek ve kendilerini çevreleyen sosyal dünya hakkında bir anlam oluşturmalarını sağlamaktır. UYARI UYARI Altı şapkalı düşünme tekniği düşünce sürecindeki süreci, Altı uygulama ayakkabısı, ise uygulama sırasındaki süreci yansıtmaktadır. Rol oynama tekniğinde sosyo-drama ve psiko drama gibi alt biçimleri bulunmaktadır. Sosyodrama daha çok sosyal yaşamda olası durumların canlandırıldığı, psiko-drama ise psikolojik çözümleme sürecidir. Uzmanlık gerektirir. 104

107 Öğretim Teknikleri UYARI Rol oynama Öğrencilerin bir yaşantıyı, bir kavramı, belli konu ya da temaları yaşayarak, canlandırarak, oynayarak öğrenmelerini sağlayan bir süreç, roller verilmesi yoluyla ve hareket, mimik, jest ve sözlerle canlandırılmasıdır, eğitsel bir ortamdır. UYARI Bu teknikte sadece karekterler canlandırılır. İnsanlar yer alır. Empati, anlama ve yer değiştirme temellidir. Özellikleri 1. Öğrenci merkezlidir. 2. Empati becerisi, birbirini anlama, iletişim ve yaratıcılık becerileri kazandırma temellidir. 3. Bireylerin hem kendi hem de başkalarının duygularını anlamalarını sağlar. 4. Öğrencileri olası gerçek durumlara hazırlar. 5. Duygular ve tutumların öğretiminde etkilidir. Örnek: Yemek yerken uyulması gereken görgü kurallarının nedenlerini açıklar. Kazanımı için rol oynama tekniği kullanılır. Etkinlik Adı: Sofrada (Hayat Bilgisi 3. Sınıf) Rol oynama tekniği ile bir ailenin sofrada yemek yemesini canlandırırlar. Oyun sonrasında izleyenler ve oynayanlar yemekte uyulması gereken görgü kurallarını tartışırlar. Örnek: Bir erkek çocuğuna baba rolü vererek babalık duygusu öğretilebilir. Örnek: Öğretmen adaylarına otoriter bir öğretmen rolü verilerek otoriter öğretmenliğin özellikleri gösterilebilir. Örnek: İngilizce dersinde iki öğrenciye turist bir öğrenciye de taksi şoförü rolleri verilir. Öğrenciler rolün gereğini canlandırırlar. Etkili Kullanım İlkeleri < < Rol oynama yönteminin başarılı olabilmesi için; uygulamadan önce yapılacak etkinliğin ayrıntıları iyi belirlenmeli ve söz konusu etkinlikte görev alacak öğrencilerin seçimine özen gösterilmelidir. < < Rol oynama yönteminin uygulanmasında görev alacak öğrencilere canlandıracakları roller hakkında bilgiler detaylı verilmeli ve onlara bu rolleri prova etmeleri için gerekli zaman tanınmalıdır. < < Rol oynama düzenini kurma,karmaşık olmayan kişisel ilgi, çözümlenebilecek açık ve özel bir sorun ele alınmalıdır < < Rol oynama yönteminin başarısı için, canlandırılacak durumun veya olayın seçiminde öğrencilerin de söz sahibi olmaları gerekir. < < Rol oynama yönteminde sınıf ortamı rol oynamaya müsait olacak şekilde düzenlenmelidir. < < Rol oynamanın sonunda, sınıfta oyuna ilişkin olarak mutlaka bir tartışma ortamının oluşturulması gerekir. < < Grubun diğer üyelerinin gayri resmi bir durumda oturmalarını sağlama, herkesin görebileceği, işitebileceği ve katılabileceği bir düzen oluşturulmalıdır. (Örneğin yarım daire şeklinde oturuş biçimi bu düzeni sağlayabilir.) < < Her sahnenin genellikle 5-10 dakikadan daha fazla sürmemesini sağlamak gerekir. < < Gerekirse gerekli bölümler tekrarlanabilir. < < Sınıfta serbest ve güvenli bir atmosfer oluşturulmalıdır. Avantajları < < Öğrenciler empati (eşduyum) becerisi kazanırlar. < < Öğrenciler bizzat katıldıkları ve hoşlandıkları eylemlerden daha fazla deneyim kazanırlar. < < Öğrenciler hislerini ve tutumlarını açıklama imkanına sahip olurlar. < < Öğrencilerin yaratıcı tutum ve davranışları gelişir. < < Öğrencilere durumu yalnızca kavrama yerine aynı zamanda hissetme imkanı verir. 105

108 Öğretim Teknikleri < < Öğrenciler derse iyi güdülenirler. Eğlenceli bir ortamdır. < < Öğrenciler yüz yüze gelecekleri gerçek durumlara hazırlanırlar. < < Sosyal becerileri geliştirmek için bu yöntem faydalıdır. Beden dilini geliştirir. < < İletişim sözden çok hareketlere dayanır. < < Öğrenci gelecekte başvuracağı şeyler hakkında ön fikir edinme şansına sahip olur. < < Öğrenci baskı ya da işlerin ters gitmesi durumlarında soğukkanlı olmayı öğrenir. Sınırlıkları < < Küçük grup gerektirir, sınıfın tamamı sürece katılamaz. Bu da öğrenmeyi sınırlı tutabilir. < < Zaman alıcıdır. < < Bazı öğrenciler karakterleri ya da olayları anlamada güçlük çekebilirler. < < Yetenekli öğrenciler durumu tekelinde bulundurabilir. < < Katılan her öğrencinin biraz yaratıcılığını gerektirir. < < Bir rol yapmak izleyici karşısında bir canlandırma yapmak düşüncesi, öğrencilerde korku ve endişe oluşturabilir. < < Zor ve karışık konuların çözümünde etkili değildir. < < Öğrenciler rolleri oynarken sık sık aşırıya kaçarlar. Bu durum sınıf atmosferini bozacağı için öğrenmeyi de olumsuz etkiler. < < Çekingenlik ya da konuşma problemleri gibi beceri eksiklikleri olan öğrenciler için iyi bir yöntem olmayabilir. < < Öğrencilerle ya da dersle ilgili kurulmazsa yöntem işe yaramaz hale gelebilir. Tarihsel Empati Tekniği Tarihi empati dönemin şartlarına uygun olarak geçmişte yaşayan insanların düşünce amaç ve duygularını anlama becerisidir. Tarihi empati ile psikolojide kullanılan empati arasında birtakım farklar vardır. Psikolojide kullanılan empatide karşımızda yaşayan biri varken tarihi empatide böyle bir durum sözkonusu değildir. Tarihi empati yoluyla geçmişi anlamaya çalışmak şartların eşit olmadığı bir bireyi anlamaya çalışmaktır. Tarihi empatide o dönemde yaşayan kişiler kadar olayları anlamak tabi ki mümkün değildir ancak geçmişte olay nasıl olmuş ya da kişinin nasıl davranış olabileceğine kendi düşüncelerimizi, çeşitli bilişsel becerileri ve eldeki kanıtları kullanarak oluşturabiliriz. Örnek: Taht mücadelesine girişen şehzade Cem Sultan bu teknik ile işlenebilir. Taht kavgasına girişmiş Cem Sultan hırslı, inatçı aynı zamanda Papalık tarafından kullanıldığı için bu ruh hali ile ele alınırsa tarihsel empati yapılmış olur. Örnek: 1930 lu yıllarda bir öğretmensiniz. Dönemin Milli Eğitim Bakanına mektup yazınız. 5. DRAMA Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı,bir tümceyi, bir fikri bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro ya da drama tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikle sürecidir (San, 1998) ANAHTAR KELİME Empati, Sosyal Beceri, Duyuşsal öğretim, Psikodrama, Başka birinin gözünden dünyaya bakma Drama tekniği ile öğrenciler hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenirler. Problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Bu teknik bilinen en eski öğretme tekniklerinden birisidir. 106

109 Öğretim Teknikleri Bu teknik, tek taraflı olmayıp hem oyuncuya hem de seyirciye yöneliktir. Drama tekniğinin iki türü vardır, Biçimsel ve doğal drama (yaratıcı) teknikleridir. Örnek: Okulu ve okul çevresini tanımada hangi duyu organlarından yararlandığını fark eder. Kazanımına dönük olarak aşağıdaki etkinlik yapılır: < < Doğal drama adından da anlaşılacağı gibi doğal olmayı vurgular, bu şekil drama oyunlarında oyuncular kendilerini dilediği gibi ifade etme özgürlüğüne sahiptir. Doğaçlama temellidir. Belirli bir metin yoktur. Bu drama tekniğinin amacı bireylere serbest konuşma alışkanlığı kazandırmak, onların duygu ve düşüncelerini kendi sözcükleriyle diledikleri gibi açıklama yapmalarına olanak sağlamaktır. Bu alışkanlıkların küçük yaşlarda daha etkili bir şekilde kazanıldığı belirtilmektedir (Demirel, 2006). TV programlarından biri olan Anında Görüntü Show bu tekniğe uygundur. < < Biçimsel drama tekniği ise, daha çok yetişkin öğrencilere dönüktür. Bu drama türünde oyunlar daha ciddi ve planlıdır. Oynanacak oyun ya da hikaye oyuncular tarafından paylaştırılmış, ezberlenmiş ve provası yapılmış durumdadır. Biçimsel ve doğal dramanın bir çok çeşidi vardır, genel olarak kesin bir ayırım yapılamamaktadır. Bunlar arasında serbest oyunlar, hikayeleri sahneleme, resimlerle hikaye sahneleme, radyo ve TV haberlerini ya da yayınlarını taklit etme ve gölge oyunları doğal dramaya, kuklalar, pantomim ve oyunlar da daha çok biçimsel dramaya birer örnek olarak gösterilmektedir (Demirel, 2006) TV programlarından biri olan Çok Güzel Hareketler Bunlar ve Güldür Güldür Show bu tekniğe uygundur. Yaratıcılık, canlandırma ve oyun temelli bir tekniktir. ANAHTAR KELİME Canlandırma, Oyunsuluk, Yaratıcılık Örnek: Sınıf Eşyalarından Mektup Var! Eşyalar konuşturularak drama yoluyla sınıf eşyaları ve onların uygun kullanımı fark ettirilir. Öğrenciler masa, sıra, tahta, pano gibi eşyaları oynayarak canlandırırlar. Örnek: Duyu Organları Konuşuyor! Duyu organları konuşuyor adlı drama etkinliği ile duyu organları ve işlevleri tanıtılır. Her bir duyu organının işlevi ile ilgili okulu ve çevresini tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. Özellikleri < < Drama, kendini ifade etmede bir araç ya da bir sanat biçimi olarak kabul edilir. < < Drama süreçlerinde bir öğrenme, etkileşim sağlama ve sosyalleşme ile birlikte,güven kendine saygıyı geliştirir. < < Bir topluma ait olma ya da bir grubun üyesi olmanın getirdiği bir güç, iletişim ve problem çözme yetkilerinin de geliştirilmesi yaratıcı dramanın önemli boyutlarındandır. < < Öğrenci merkezlidir. < < Yaparak-yaşayarak öğrenme temellidir. UYARI Dramada yaratıcı bir yöntem olarak benimsenen doğaçlama, değişebilirliğine ve anında yaratmayı ifade eder. Grup içindeki bireyler belli bir konuyu irdeler, oynar, yeniden değerlendirir, rolleri değiştirir; bu yolla, edinilmiş bilgileri drama sürecinde yaşama geçirirler. Örnek: Bu uygulama güzel konuşma dersinde hayata geçirilebilir. Öğretmen masaya eline bulunun sürahiyi koyar öğrencilerden bu nesneye bakıp düşünmelerini ister. Daha sonra sürahi hakkında kısa bir öykü girişi söyleyen öğretmen, sürahiyi öğrencilerin ellerinden sırayla dolaştırılır. Sürahi elinde olan öğrenci öyküye kendinden bir şeyler ekler ve doğaçlama olan öykü sınıf tarafından bu şekilde tamamlanır. 107

110 Öğretim Teknikleri Etkili Kullanım İlkeleri < < Konu seçiminde öğrenciler de söz sahibi olmalıdır. < < Temel konu ve karakterler sınıfta önceden tartışılmalıdır. < < Prova yapılması olası olumsuzluklar engeller. < < Öğretmen oyunu takdim etmeli ve karakterler hakkında sınıfa bilgi vermelidir. < < Öğrenciler drama sürecine katılım için zorlanmamalıdır. < < Drama etkinliğinde kullanılacak kostüm, araç gereç gibi malzemeler önceden hazırlanmalıdır. < < İzleyen öğrencilerin önemli buldukları yerleri not etmeleri istenmelidir. < < Sonunda, oyun sınıfça tartışılmalıdır. Drama Tekniğinin Aşamaları a. Isınma: Grup oluşturulur, tanışılır. Güven kazanma, uyum sağlama, beş duyuyu kullanma ve gözlem yetisini geliştirmeye yarayan etkinliklerle devam eder. b. Oyun: Oyun kurulur ve bu oyunlar geliştirilir. c. Doğaçlama: İçten geldiği gibi olaylar canlandırılır, yaratıcı ve özgün bir aşamadır. d. Oluşum: Süreç, özellikle önceden hiç belirlenmemiş bir çıkış noktasından başlar, etkinliklerin nasıl gelişeceği ve nereye varacağı önceden belirlenemez. e. Değerlendirme: Ne yaşadınız?, neler hissettiniz?, nerede güçlük çektiniz? gibi sorular sorulur. Katılımcılar bu soruları yanıtlar, öğretmen bu süreci yönetir ve gerekiyorsa kendi gözlemlerini de katılımcılarla paylaşır. Avantajları < < Bireyde yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirir. Zihinsel kapasiteyi geliştirir. < < Beden dilini geliştirir, kendini ifade etme becerisini geliştirir. < < Kendilik kavramının gelişmesine katkıda bulunur. < < Bağımsız düşünme ve karar verme yeteneğini geliştirir. < < Duygularının farkına varılmasını ve ifade edilmesini sağlar < < İletişim becerilerine olumlu katkı yapar. < < Sosyal farkındalığın artması ve problem çözme yeteneğinin gelişmesini sağlar. < < Demokrasi eğitimine destek olur. < < Grup içi süreçlere olumlu katkılarda bulunur. < < Etkili ve dikkatli dinleme yeteneğini geliştirir. < < Kişinin kendine olan güvenini arttırır. < < Anlama yeteneğini ve yaratıcılığı arttırır. < < Akıcı konuşmayı geliştirir. Dile hakimiyeti ve iyi ifade yeteneğini geliştirir. < < Bilgilerin etkin kullanımını sağlayarak onları pekiştirir. Sınırlıkları < < Hedeften sapabilme olasılığı vardır. < < Zaman alıcıdır. < < Kalabalık gruplarda etkili değildir. < < Kalabalık karşısında performans sergilemede sıkıntı yaşayan öğrenciler için anlamlı değildir. < < Gönüllü öğrenci bulmak zor olabilir. < < Her ders için geçerli değildir. < < Öğrenciler rollerini beğenmeyebilirler. < < Kostüm, sahne vb araç gereç kullanılacaksa maliyetli olabilir. < < Öğrenme sadece dramada rol alan öğrenciler ile sınırlı olabilir. < < Öğrenciler rol aldıkları karakterlerin etkisinde kalabilir. < < Değerlendirmesi güçtür. 108

111 Öğretim Teknikleri Rol Oynama ve Drama Tekniklerinin Benzer ve Farklı Yönleri Benzer Yönleri < < Her ikiside oyun temellidir. Canlandırma esaslıdır. < < Her ikiside duyuşsal ve sosyal gelişimi destekler. < < Her ikiside bir grup karşısında gerçekleştirilir. < < Her ikiside bir rol temeline sahip, tiyatral tekniklerdir. Farklı Yönleri < < Rol oynamada bir kişilik, karakter canlandırılırken drama da canlı cansız her türlü kişi ya da obje canlandırılır. < < Rol oynama daha çok empatiyi temel alır, duygusal boyutu yüksetir. Drama ise daha çok canlandırma temellidir. < < Drama rol oynamaya oranla daha geniş ve kapsamlıdır, sahne, kostüm vb hazırlıkları olabilirken, rol oynama daha basit işler. < < Drama rol oynamayı da kapsar. Rol oynama drama tekniklerinden biridir ve daha sınırlıdır. UYARI Drama olay ve durumlarla ilgilidir. Rol oynama ise duygu ve tutumlarla ilgilenir. Özetle her iki tekniğin paydaları aynı payları farklıdır. 6. SORU - CEVAP TEKNİĞİ [Sokrat Yöntemi] Öğretmenin bir konuyla ilgili öğrencilere bir takım sorular sorması ve bu soru-lara aldığı cevapları değerlendirerek öğretim yapması sürecidir. Soru-cevap tekniği öğretim ortamında hedef kitlenin öğretim hedef ve etkinlikleri konusunda düşünmelerini ve düşüncelerini sözlü olarak başkalarıyla paylaşmasına fırsat oluşturması bakımından oldukça önemli bir tekniktir. Öğretimin önemli hedeflerinden birinin, öğrencilerin soru sorma ve ifade etme becerilerini geliştirme olduğu düşünüldüğünde, bu teknik bir öğretim tekniği olarak öğrencilerde bu yönlü bir gelişmeye de hizmet eder. Bir konunun öğretmen tarafından sorular sorulup öğrencilerce cevaplar verilerek işlenmesi anlamına gelen bu teknik öğrencilere düşünme ve konuşma alışkanlıklarını kazandırma bakımından oldukça önemlidir ve her dersin öğretiminde kullanılır. En eski öğretim tekniklerinden biridir. Sunuş stratejisinde, anlatım yönteminde etkili kullanılan bir tekniktir. Sorular bilişsel alanın her basamağında kullanılabilir. Her derste ve dersin her aşamasında rahatlıkla kullanılır. < < Dersin girişinde öğrencilerin dikkatini çekme ve derse motive etme ve ön öğrenmelerini kontrol etmede < < Dersin gelişme bölümünde ders boyunca öğrenmelerinin kontrolünde ve dikkati önemli noktalar üzerinde toplamada, < < Dersin sonuç bölümünde ise genel bir değerlendirme yapma amacıyla kullanılır. 109

112 Öğretim Teknikleri SORU CEVAP TEKNİĞİ- NİN UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR 1. Evet / hayır sorularından kaçının. 2. Soru ve cevap arasında bir bekleme zamanı verin. 3. Önemli soruları önceden planlayın. 4. Olanaklı ise bir soru şeması kullanın. 5. Bir tartışmayı yönetirken, önünüzde, soru düzeylerinin yer aldığı bir dosya bulundurun. 6. Esnek olun. 7. Öğrencilerin tartışmalardaki eğilimlerini izleyin ve ilgilerini yansıtan sorular belirleyin. 8. Kapsamlı sorunları açığa çıkarabilecek sorular seçin. 9. Utangaç öğrencilere güven verici sorular yöneltin. 10. Alternatif görüşler isteyin. 11. Uygulama, çözümleme (analiz) ve değerlendirme gerektiren sorular hazırlayın. 12. Görüş gerektiren sorular yöneltin ki, tüm cevaplar doğru olsun. 13. Öğrencilerin kendi cevaplarını desteklemelerini isteyin. 14. Kavrama düzeyini kontrol etmek için soru tekniklerini kullanın. 15. Yetersiz cevap verildiğinde ikinci bir soru yöneltin. 16. Doğrudan ve gerçekçi biçimde cevap verin. 17. Öğrencilerin birbirlerinin cevaplarını değerlendirmelerini teşvik edin. 18. Tüm sınıf üyelerinin yanıt vermesini teşvik edin. Utangaç öğrencilerin geri çekilmelerine fırsat vermeyin. 19. Soruları açık ve dikkatli biçimde ifade edin ki, kolaylıkla anlaşılabilsin. 20. Önemli noktaları vurgulayın, fakat her cevapı yinelemeyin. 21. Öğrencilerin sorular geliştikçe önemli noktaları keşfetmelerine fırsat verin. 22. Sınıfta rahat bir ortam sağlayın ki, öğrenciler kendilerini güven içinde hissetsinler. 23. Bütün yanıtları dikkatli biçimde dinleyin. 24. Cevapları kesmeyin. 25. Öğrencilere soru yöneltme fırsatı verin. 26. Soruları, ölçmeden çok öğretime doğru yönlendirin. Kaynak: Gürol-2012 Avantajları < < Soru-cevap tekniği ile öğrenciler düşünmeye özendirilir ve güdülenir. < < Etkili konuşma alışkanlığı ve becerisi kazandırır. < < Öğrenciler soru sorulacağı için sürekli hazır haldedir. < < Öğrenciler anlayamadığı veya zorlandığı kavramlar ortaya çıkar. < < Öğrenciler öğrendiklerini anımsatır. Öğrencilerin olayları sorgulama becerileri gelişir. < < Öğrenilenlerin içselleştirilmesine yardımcı olur. < < Öğrencilere geri bildirim sağlar. < < Yaratıcı düşünme etkinliklerinde kullanılabilir. < < Kalabalık gruplarda etkilidir. < < Öğretmen ile öğrencinin, öğrencilerin diğer öğrencilerle etkileşiminin başlamasını sağlar. 110

113 Öğretim Teknikleri SınırIılıkları < < Soruların düzeyi, güçlük oranı ve türü iyi kurgulanmazsa etkili değildir. < < Öğrencinin düzeyine uygun sorular sorulması zaman zaman mümkün olmayabilir. < < Bu tekniğin sürekli kullanımı öğrencinin heyecanlanması ve kaygılanmasına neden olabilir. < < Teknik tek başına kullanıldığında konunun işlenmesinde güçlükler yaratabilir. < < Bilgi vermek için yavaş bir tekniktir. < < Soru-cevap yöntemi anlatım yöntemine göre daha fazla zaman alıcıdır. < < Dikkatli kullanılmazsa sınıfta gürültüye ve kargaşaya sebep olabilir. < < Öğrencilerin uygun olmayan ve gereksiz cevap vermeleri öğretmeni zorlayabilir. < < Bazen soru cevap süreci bir kaç öğrenci ile devam edebilir. < < Sorulara cevap veremeyen öğrencilerin kendilerine güvenleri azalabilir. UYARI Öğretmenin soru sorması yerine, öğrencisini soru sorabilir duruma getirmesi daha önemlidir. Sadece öğrenciyi cesaretlendirme yeterli değildir. Aynı zamanda merak uyandırmalıdır. Öğretmenin soru sorma işlevi yapaydır. Oysa öğrencinin soru sorma işlevi bir ihtiyaçtan doğar. Öğretmenin asıl görevi, öğrencilerinin daha fazla soru sorabileceği bir ortamı yaratmaktır. 7. GÖSTERİ (GÖSTERİ STRATEJİSİ - GÖSTE- RİM - DEMOSTRASYON) Gösteri tekniği, öğretmenin ya da uzman bir kişinin öğrencilerin önünde bir şeyin nasıl yapılacağını göstermek, bir cihazı nasıl çalıştırılacağını öğretmek ya da bir prensibi açıklamak üzere kullandığı tekniktir. Teknik görsel sunum temellidir. Gör - işit felsefesine dayalıdır. Tekniğin en önemli faydası herhangi bir şeyin en uygun biçimde ya da ustaca nasıl başarılacağını göstermesidir. Anlatım yönteminde olduğu gibi öğrenci izleyici ve dinleyici öğretmen ise etkin konumdadır. Öğrencilerin bir konuyu işitirken aynı zamanda görmelerine olanak tanıdığı için daha kalıcı öğrenmeler sağlanabilir. Öğrencilerin gerçek olayları ve bu olayların nasıl gerçekleştiğini gözlemlemelerine olanak tanır. Gösterilerin tipik özelliği görüşlerin, süreçlerin, işlemlerin görsel yaklaşımlar kullanılarak sunulmasıdır. Zaman zaman öğrencilerin de rol alabilecekleri gösterimlerde öğretmen bir uygulamayı, bir süreci öğrencilere göstererek öğretirken aynı zamanda onlara bir model oluşturur (Gözütok, 2000). Psiko-motor öğrenmelerde etkilidir. Görsel sunum temellidir. Etkili Kullanım İlkeleri < < Yapılacak deney ve gösteriler daha önceden öğretmen tarafından planlanmalıdır. Öğretmen gösteri konusunu önceden prova etmelidir. < < Gösteri için önceden hazırlanılmalı ve gerekli materyal ve araçlar hazır bulundurulmalıdır. < < Güvenlik tedbirleri alınmalıdır. Gösteri bütün öğrencilerin görebileceği bir yerde yapılmalıdır. 111

114 Öğretim Teknikleri < < Tüm basamaklar öğrencinin kolayca anlayabileceği ve takip edebileceği şekilde verilmelidir. < < Gösteri çok uzun veya yavaş olmamalı, öğrencilerin temel ilkeleri yakalayabilecekleri bir hızda olmalıdır. < < Gösteri karmaşık ise basamaklar ve bazı kritik noktalar tahtaya yazılmalıdır. < < Gösterinin sonunda basamakların ve oluşumun özeti verilmelidir. < < Gösteri sonunda önemli noktalar öğretmen tarafından özetlenmeli, öğrencilerin sorularına cevap verilmeli, öğrencilere sorular sorularak varsa yanlış anlamalar düzeltilmelidir. < < Öğrenciler U biçiminde oturmaladır. Avantajları < < Öğrenme süresini kısaltır ve zamandan tasarruf sağlar. < < Kelimelerin yetersiz olduğu fikir, ilke ve kavramların açıklanması için etkili bir yöntemdir. < < Öğrenciler hem görerek ve hem de işiterek öğrenme imkanı elde ederler. < < Öğretimin verimliliğini artırır Öğrencileri öğrenmeye güdüler. Sınırlılıkları < < Etkili bir planlama yapılmaz ise sonuç olumsuzlaşır. < < Öğrenci uygulama yapmadığı için yaparak-yaşayarak öğrenme gerçekleşmeyebilir. < < Öğretmenin ya da uzmanın çok zamanını alır. < < Çok kalabalık gruplarda izleme ve işitme zorlukları yaşanabilir. < < Güç ve karmaşık gösteriler öğrenciyi ve öğretmeni zorlayabilir. < < Gösterinin yapılacağı ortam ve kullanılacak araç gereçler her okulda olmayabilir. < < Kalabalık sınıflarda gösteri tekniğini kullanmak zordur. < < Gösteri esnasında sınıf düzenini ve disiplini sağlamak güçleşebilir. < < Öğrenciler arası sosyal etkileşim çok azdır. UYARI Psiko-motor öğrenmelerde en etkili uygulama gösterip-yaptırma yöntemidir. Gösteri tekniğinden daha etkilidir. Benzetim, proje eğitsel oyunlar gibi uygulamalar da psikomotor alanda etkilidir. < < Özel karmaşık ve uzmanlık gerektiren becerileri öğretmek için kullanılabilir. < < Teorik bilgileri uygulamada gösterme fırsatı verir. < < Gösteri yapan kişinin araç ve gerece gereksinimi olması tekniği avantajlı kılar.. Bir araçla birden fazla kişi davranış kazanabilir. < < Öğrencilere öğrenilecek konu ile ilgiyi bilgiyi ya da olguyu gerçek durumu ile görme ve sözel olarak da duyma olanağı tanır. Gösteri tekniğinde oturuş biçimi U düzenlemesi şeklindedir. UYARI Gösteri tekniğinde U biçimi oturuş esastır. 112

115 Öğretim Teknikleri 8. MİKRO ÖĞRETİM Uygulanışı; Üç ana bölümden meydana gelir. UYGULAMA DERSİN SUNUMU Mikro öğretim öğretmen adaylarının hizmet öncesi eğitimlerinde kullanılan deneysel bir öğretim tekniğidir. İlk olarak 1960 lı yıllarda Amerika da yabancı dil öğretmeni yetiştirmede kullanılmıştır. Mikro öğretim, normal öğrenme ve öğretim süreçlerinin karmaşıklığını basitleştirmeyi amaçlayan bir laboratuar yöntemidir. Mikro öğretim, teori ile uygulama arasındaki ilişkiyi vurgulayabilme potansiyeline sahip oluşu nedeniyle öğretmenlik mesleğine hazırlıkta önemli bir yer edinmiştir. Öğretmen adayı için amaç, bir konuyu öğretmekten çok, bir tekniği uygulamaktır. Son zamanlarda özel sektörde ve kamu kuruluşlarında hizmet içi eğitim çalışmalarında da kullanılmaktadır. UYARI DEĞERLENDİRME DÖNÜT - DÜZELTME ÖĞRET YENİDEN ÖĞRET DERSİN TEKRAR SUNUMU a. Öğretmen adayının, öğretim elemanı, öğrenci arkadaşları ve video kamera eşliğinde dersi sunması (Uygulama) b. Sunulan dersin televizyonda izlenmesi ve değerlendirilmesi (Dönüt-Düzeltme) c. Öğret-Yeniden-Öğret (Dönüt-düzeltmeler ışığında dersin tekrar anlatılması) Mikro Öğretim genel olarak; Öğret-uygulat, düzelt, yeniden uygulat ilkesine dayanan bir öğretim tekniğidir. Mikro öğretimin en temel amacı, öğretmen yetiştirme sürecinde aday öğretmenlere, doğal uygulama ortamları sağlamanın güç olduğu koşullarda öğretmenlik becerilerini kazandıracak, deneyimlerini artıracak deneysel bir ortam sağlamaktır. Mikro öğretim tekniği en fazla dönüt sürecine sahip olan tekniktir. Bu dönüt araçları, öğretim elemanı, öğretmen adayı, öğrenci arkadaşları, kayıt cihazı ve TV şeklindedir. Mikro öğretim isminden de anlaşılacağı üzere dersin bir kesiti az sayıda öğrenci tarafından sunulur. Mikro-öğretim tekniği yardımıyla öğretmenin normal sınıflarda gösterdiği bütün becerileri, birimlere ayrılarak ve basitleştirilerek öğrenilebilir. Öğretmen adayı teorik olarak öğrendiği bir öğretim becerisini ya da metodu kullanarak 10 ile 15 kişilik öğrenci gruplarına 5 ile 10 dakika ile sınırlanmış bir zamanda ders anlatır. Video kamera ya da kasetçalara kaydedilen ders önce öğretmen adayı tarafından izlenerek değerlendirilir sonra da öğretim üyesi ve öğrencilerin oluşturduğu bir grup tarafından izlenerek öğretmen adayına gerekli dönütler verilir. Dersin video kameraya alınması öğretmen adayına kendi dersini değerlendirme şansı vererek zayıf ve güçlü yanlarını görmesini sağlar. 113

116 Öğretim Teknikleri Avantajları < < Bir performansı dikkatli izleme, odaklanma ve eleştiri yapabilme ile eleştiriye tahammül etmeyi öğretir. < < Öğrencilerin kendilerine olan güvenlerini arttırır. Kaygı düzeylerini azaltır. < < Öğrencilerin kazandıkları bilgi ve becerileri uygulamaya aktarmalarını sağlar, < < Öğrencilerin çeşitli becerileri deneyerek, deneyim kazanmalarını sağlar. < < Öğrencilerin araştırma yeteneklerini geliştirir ve kendilerini değerlendirme olanağı sağlar. < < Bir işe yeni başlayacak olan bireye uygulama yapma olanağı tanır ve deneyim kazandırır. < < Yansıtıcı düşünme becerisi kazandırır. < < Dersin video kameraya alınması öğretmen adayına kendi dersini değerlendirme şansı vererek zayıf ve güçlü yanlarını görmesini sağlar. < < Öğretmen adayı hem başkaları tarafından hem kendisi tarafından değerlendirilme fırsatı bulur. < < Anında değerlendirme ve kendini değerlendirme olanağı sağladığı için öğretmen adayının değerlendirilmesinde yararlı olmaktadır. UYARI Mikro Öğretim: Yüz yüze eğitimin gerçekleştirilmesi için sınıf içinde uygulanan tekniktir. Başarısızlık tehlikesinin düşük, öğretme yeteneği olanaklarının yüksek olduğu yapay ortamlarda öğretmen adaylarına hizmet öncesi deneyim kazandırır. UYARI Mikro öğretim çeşitli değerlendirme tekniklerini barındıran bir yapıdadır. Kişinin kendini değerlendirdiği öz değerlendirme, grubun yaptığı değerlendirme, akran değerlendirmesi ve öğretmenin değerlendirmesi şeklinde 4 tür değerlendirme yapılır. UYARI Mikro öğretim bireysel bir öğretim tekniği değildir. 9. BENZETİM (BENZETİŞİM - SİMÜLASYON) Sınırlıkları < < Öğrenci sayısı fazla olan sınıflarda etkili değildir. < < Zaman alıcıdır. < < Öğretim ortamı ve teknolojisi (Kamera, TV) bulunamayabilir. < < Öğretmen adayının video kamera ve öğretim elemanı karşısında heyecanlanması adayın gerçek performansını göstermesine engel olabilir. < < Eleştiriye açık olmayan adaylar için uygun bir yöntem olmayabilir. < < Yapay bir ortamda dersin yapılması olumsuz olabilir. < < Değerlendirme sürecinde çeşitli güçlükler yaşanabilir. Tehlikeli, riskli ve maliyetli durumlarda ortaya çıkması olası olumsuz durumları ortadan kaldırmak amacıyla gerçeğe yakın bir ortamda yapılan bir öğretim tekniğidir. Benzetim, sınıf içinde öğrencilerin bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarına olanak sağlayan bir öğretim tekniğidir. Diğer bir tanımla, öğrenmeyi desteklemek üzere gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılır. 114

117 Öğretim Teknikleri Benzetim tekniği bir düşünce değil, bir hareket, bir olaydır. Öğrenciler bu olaya katılırlar ve ona şekil verirler. Rolleri, işlevleri, görev ve sorumlulukları vardır. Problem çözme ve karar verme durumundadırlar. Bu açıdan analiz, sentez ve değerlendirme yapmak durumundadırlar. Benzetim bir oyun gibi düzenlenen bir süreçten ziyade gerçeğin temsil edildiği bir ortamda gerçekleşir. ÖRNEK: < < Pilot, astronot, paraşütçüler, dalgıçlar, denizaltı, helikopter mürettebatıyla, sürücü kurslarında şoför adaylarının, yapay ortamlarda ya da simülatörlerde eğitim almaları < < Her türlü tatbikat yangın, deprem, savaş, sivil savunma uygulamaları < < Tıp eğitiminde kadavra kullanımı, enjeksiyon ve damar açma eğitiminde kullanılan modeller < < İlk yardım kursunda, manken üzerinde yapılan çalışmalar, silah atış eğitimleri, top atış eğitimleri, vb. < < Bilgisayarda yapılan her türlü simülatör uygulamaları Etkili Kullanım İçin Temel İlkeler < < Öğretmen, benzetim tekniğinin genel noktalarını ve kurallarını iyi açıklamalıdır. < < İyi bir planlama yapılmalıdır. < < Önceden öğretmenin prova yapması gerekmektedir. < < Öğretmen anında dönüt-düzeltme ve pekiştirme vermelidir. < < Benzetim ortamı gerçek ortamı temsil eder nitelikte olmalıdır. < < Sınıf içinde uygulanan benzetim olayında öğretmenin kendisi de rol almalıdır. < < Benzetim sürecinin bir oyun olmadığı öğrencilere anlatılmalıdır. Avantajları < < Bireyleri gerçek yaşama hazırlar. < < Kuram ve uygulama arasındaki boşluğu doldurur < < Bireylerin bildiklerini yaşama uygulayabilme yetileri gelişmektedir. < < Kazalar ve harcamalar en aza indirilir. < < Öğrencilere temel becerileri kazandırmada etkilidir. < < Öğrencilerin derse katılımlarını ve güdülenmelerini artırır < < Öğrenmeyi soyutluktan kurtarmakta, somut ve yaparak yaşayarak öğrenmeyi sağlar. < < Öğrenci gerçek durumun olası gerginlikleri yaşamadan hata yapabilme olanağı ile öğrenir. < < Kavramları ve ilkeleri yaşama geçirebilmeyi kolaylaştırır. < < Motivasyonu artırır, analiz ve sentez gücünü geliştirir. < < Bireyler arası iletişim becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlar. Sınırlıkları < < Pahalı bir tekniktir. < < İyi hazırlanmamış benzetim ortamları gerçeğini yansıtmayabilir. < < Gerçekte olabilecek her durum ya da olay öngörülmeyebilir. < < Karmaşık benzetim uygulamaları öğretmeni anlatmada öğrenciyi ise uygulamada zora sokabilir. < < Gerçek durumlar olduğu gibi yansıtılamaz < < Kalabalık sınıflarda uygulamak zordur. < < Öğretmenin öğrenciler üzerindeki kontrolü kaybolabilir. < < Teknik öğrencilere bir oyun gibi gelebilir. < < Öğrencileri değerlendirmek zor olabilir. < < Her ders ve konu için geçerli değildir. 115

118 Öğretim Teknikleri UYARI Analoji ile benzetim tekniği bazen öğrenciler tarafından karıştırılmaktadır. Analoji, bir problem çözme tekniğidir. Mevcut önceki bilgilerden hareket edilirken, benzetimde yapay ortam gerçek ortama benzeterek oluşturulur. Benzetim tekniği gösterip-yaptırma tekniği ile de farklıdır. Gösterip yaptırma yönteminde önce öğretmen yapar sonra öğrenciler yapar ve psikomotor beceri temellidir. Benzetim ise yapaysanal ortamlarda ve bilgisayarda da gerçekleşir. Gösterip yaptırma yöntemi kadar psikomotor beceri kazandırmaz. Derste konuları ilginç hâle getirmek, derse katılımı az ya da hiç olmayan öğrencileri etkinliklere katmak amacıyla öğrenilen bilgilerin pekiştirilerek bir tekrarı yapılır. Oyunlar oyun çağı da denilen özellikle okul öncesi ve ilköğretimin ilk kademesinde etkin olarak kullanılır. Son dönemlerde bilgisayar teknolojisinin de ilerlemesi ile birlikte eğitsel oyun yazılımları da oluşmaya başlamıştır. Oyun yolu ile öğrenme geleneksel sınıf atmosferinin dışında bir etkinliktir. Eğitsel oyunlar öğrenilen konuyu ilgi çekici hale getirmek, öğrencileri etkin kılmak, rahat bir ortamda, zevk alarak öğrenmelerini sağlamak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntem uygulanırken şunlara dikkat edilmelidir: UYARI Son yıllarda bilgisayar teknolojisi benzetim sürecinde etkin kullanılmaktadır. Sanal ortamlarda oluşturulan senaryolarla beceriler kazandırılır. Sanal savaş senaryoları, sanal havaalanı uçuş simülasyonları buna örnektir. Kullanımı Seçilen oyun öğrencilerin düzey ve yeteneklerine uygun olmalıdır. Amacı olmalı ve oyunun sonunda amaca ulaşılıp ulaşılmadığı değerlendirilmelidir. Öğretmen ortamı yapılandırır, oyunu düzenler ve öğrencilere danışma hizmeti verir, hakem olabilir. Her oyuna bir ders saatinin 5-10 dakikası ayrılmalıdır. Oyun, sınıftaki tüm öğrencilerin katılmasına olanak vermelidir. UYARI Benzetim tekniğinin uygulamasında öğrencilerin eylemleri gerçektir ancak öğretmen tarafından ortaya konan durum ya da olay yapaydır, gerçek değildir. 10. EĞİTSEL OYUN TEKNİĞİ (OYUN - OYUN- LAŞTIRMA) Öğrenme-öğretme sürecinde işlenen konuların daha rahat ve eğlenceli ortamlarda pekiştirilmesi, desteklenmesi amacıyla kullanılan bir tekniktir. Oyunlar, öğrencilerin öğrenme hedeflerine ulaşmalarını için yarışmalarında içinde yer aldığı keyifli, eğlenceli, sanatsal ve estetik becerileri geliştirici etkinliklerdir. Eğitsel oyunlarda ödüller simgesel olmalıdır (alkışlamalar, aferinler vb.) Oyunlar rekabeti artıran uygulamalar değildir. Aksine didaktik (öğretici) bir özellik taşımalıdır. Bu yüzden maddi ödüller tercih edilmemelidir. Avantajları < < Neşeli ve rahat bir öğretim ortamı sağlar. < < Sınıf içi çalışmaları monotonluktan kurtarır. < < Öğrenciler kurallara uymayı öğrenirler < < Konular oyunlarla ilgi çekici duruma getirilir. < < Öğrencilerin sosyalleşmesini sağlar. < < Öğrencilerin bilişsel, duyuşsal, psikomotor gelişmelerine yardımcı olur. < < Öğrencilerin derste öğrendiklerini pekiştirir. 116

119 Öğretim Teknikleri Sınırlılıkları < < Oyun amaçlarından sapılabilir. < < Oyun iyi anlaşılmazsa amaca hizmet etmez. < < Kalabalık sınıflarda kullanımı zordur. < < Yarışma ve rekabet duyguları kazanmakaybetme, galip-mağlup gibi durumlar oyuna hakim olursa didaktik (öğretimsel) süreçten uzaklaşılır. < < Öğretmenin sınıf yönetimi becerileri yeterli değilse amaca ulaşılamayabilir. < < Konu dağılabilir. < < Ayrılan zaman yetmeyebilir. < < Her oyun tüm öğrencilerin ilgisini eşit düzeyde çekmeyebilir. 2. Kartlar sınıfa dağıtılır. 3. Öğrencilere, kendilerine gelen kartlarla ilgili hazırlık yapmaları için belirli bir süre tanınır. 4. Öğrenciler, sınıfın içinde dolaşarak ve karşılaştıklarıyla konuşarak ellerindeki kartın eşini ararlar. 5. Kartlarını eşleştirenler bunun gerekçelerini hazırlar. 6. Kart numaraları rastgele söylenir ve numarası söylenenler kendi kartlarının içeriğini ve hazırladıkları gerekçeleri sınıfa sunarlar. ÖRNEK OYUN Oyunun Adı : Kar Yağmur Oyunu Oyunun Yeri : Sınıf UYARI Eğitsel oyunlar; y Tekrarlama, y Pekiştirme y Destekleme amaçlıdır. Eğitsel oyunlar kurallara dayalı etkinliklerdir. ÖRNEK: Kart Eşleştirme Öğrenilenlerin gözden geçirilmesi, netleştirilmesi ya da kalıcılığın artırılması gibi amaçlarla uygulanır. Uygulanışı 1. Her biri sınıftaki öğrenci sayısının yarısı kadar kart içeren iki dizi kart hazırlanır. Birinci dizide; öğrenilenlerle ilgili sorular, kavramlar, örnekler vb. yer alır. İkinci dizide ise; birinci dizidekilere eşleştirilebilecek yanıtlar açıklamalar, tanımlar, ilkeler, olaylar bulunur. Dizilerden birindeki kartlar numaralandırılır. Oyunun Süresi : 10 dk. Oyunun Seviyesi : Yaş ve Üzeri Oyuncu Sayısı : Sınıfın tamamı Oyunun Amacı ve Eğitsel Değeri : Dikkat Ve Karar Vermeyi Geliştirebilme Oyunun Açıklaması: Bir başkan seçilir. Başkan bütün sınıfı görebilecek bir yerde durur. Oyuna başlama ise fırtına deyince bütün sınıf ellerini dizine vurur. kar deyince elleri göğsüne yağmur deyince elleri yukarda şaklatırlar. Başkan birkaç kez düzenli olarak bu isimleri söyler. Daha sonra oyuncuları şaşırtmak için bu isimleri değişik (karışık) şeklinde söyler. Şaşıranlar oyundan çıkar, en son kalan alkışlanır. Başkan oyunu tekrar etmeli oyuncuların ve yaptığını görebilmelidir. Bu dikkat geliştiren bir oyundur. 117

120 Öğretim Teknikleri 11. DENEY - LABORATUAR TEKNİĞİ Avantajları Bilimsel bir gerçeği öğrencilere kontrollü ortamlarda kanıtlamak amacıyla yapılan bir öğretim tekniğidir. Deney tekniğinde esas, deneyimin öğrenciler tarafından yapılmasıdır. Ayrıca kuramsal (teorik) bilgileri uygulamaya dönüştürmek amaçlanır. Öğretim süreçlerinde deney; bazı araç, alet ve maddelerin kullanılması suretiyle öğrencilerin henüz bilmediklerini keşfetmeleri, çeşitli yollardan kazanılan bilgilerin doğruluğunu açık olarak görmeleri için yapılan bir öğrenme etkinliğidir. Deney bir kanunu ispatlamak amacıyla yapılan ve şartları şartları değiştirilebilen kontrollü gözlemdir. Deney, gözlemin denetimli şeklidir. Doğada herhangi bir olayın izlenmesi gözlem, bu olayın kontrollü ortamlarda tekrar edilmesi ise deney tekniğidir. Deney ile gözlem arasındaki önemli fark deneyin kontrollü şekilde laboratuarlarda yapılmasıdır. Deneyde öğrenci girişimlerde bulunurken gözlemde ise izleyicidir. Deney her zaman yapılır, gözlem ise belirli zamanlarda gerçekleşir. < < Öğrenciler deney yaparken, yaparak yaşayarak öğrenirler. < < Deney sırasında sınıfta bir canlılık, bir hareketlilik görülür. < < Öğrencilere bilimsel düşünme bağlamında araştırma-inceleme becerileri ve alışkınlığı kazandırır. < < Araştırma uygulama becerilerini geliştirir. < < Neden-sonuç ilişkileri kurmayı öğretir. Öğrenciler, bilim adamı gibi davranmayı öğrenir. < < Öğrenci, birçok duyu organıyla ilk elden bilgi edinir. Bütün duyu organlarına hitap edildiği için öğrenme kalıcı olur. < < Öğrenilen bilgilerin gerçek hayatta uygulanma şansı daha yüksektir. Bu yöntemle öğrenilen bilginin pratikte uygulanma düzeyi daha yüksektir. < < Her öğrenci, öğrenme durumu kendisine göre ayarlar. Öğrencilere buluşçuluk ve keşfedicilik özellikleri kazandırır. < < Öğrencilere etkili araç kullanma, onarma, malzemeleri ekonomik kullanımını öğretir. < < Kazalara karşı tedbirli olma tertip düzen gibi davranışları da kazanmalarına yardımcı olur. Sınırlıkları UYARI Öğretmen sadece kendisi deney yaparsa öğretim süreci gösteriye dönüşür. cevap daha kolay bulunabilir. Kullanımı Deney çalışmaları öncelikle güvenlik tedbirleri alınarak başlatılır. Öğrencilere deney konusu öncelikle sözel yolla anlatılır Eğer tüm öğrencilerin deneye katılması mümkün değilse öğretmenin yaptığı uygulamayı öğrencinin izlemesini sağlamak gerekir. Öğretmen gerekli denemeleri ve hazırlıkları yaptıktan sonra deney gerçekleştirilir. < < İyi bir planlama yapılmamış ise amaca ulaşmayabilir. < < Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur. < < Öğrenciler zor ve karmaşık deneylerde problemler yaşayabilirler. < < Gerekli önlemler alınmaz ise kazalar gerçekleşebilir. < < Deney malzemesi bulunamayabilir. Gerekli deney ortamı oluşmayabilir. < < Öğrenciler anlamadan taklit edebilirler. < < Zaman alıcıdır. < < Standart deneylerde öğrenci yaratıcılığı gelişmez. 118

121 Öğretim Teknikleri 12. İSTASYON Avantajları Öğrencilerine ekip çalışması becerisi kazandırmak, bir işin tüm boyutlarını, göstermek ve(başlamadevam-bitiriş) yarım kalan bir işi tamamlamak, gibi beceriler kazandırmak amaçlı bir tekniktir. Bir diğer amacı ise bir işi olduğu konumundan daha ileri bir konuma taşıma ve başlanmış bir işe katkı sağlama amaçlıdır. Uygulama düzeyinde hedef alanlarında etkilidir. İstasyon yöntemi, bütün sınıfın her aşamada (her istasyonda) çalışarak bir önceki grubun yaptıklarına katkı sağlayarak bir basamak ileri götürmeyi, yarım kalan işi tamamlamayı öğreten bir yöntemdir. I II III Uygulanışı Sınıfın önüne üç, dört ya da beş masa aralıklı olarak yerleştirilir. Her masa bir istasyondur ve her istasyon işin ilgili bir bölümünün yapıldığı yerdir. Her biri masa istasyon olarak tanımlanır. Her istasyonda (masada) etkinliğin gerektiği malzemeler bulunur. Bu çalışma konusuna göre değişir. Örnek: Kalem, kağıt, makas, karton, renkli kağıtlar, boya vb.) Daha sonra konu belirlenir. Örnek olarak afiş hazırlama olsun. 1. İstasyon : Afişin fiziksel yapısını ve temasını belirler. 2. İstasyon : Afişin renklendirilmesi, boyanması gibi estetik çalışmaları yapar. 3. İstasyon : Afişin sloganını belirler. Bu tek konuyla ilgili daha önceden oluşturulmuş gruplar sırasıyla 10 nar dakika tüm istasyonları (masaları) belli bir süre içinde dolaşır. İstasyon şefleri her istasyonun temsilcisidir. < < Öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilerinin tespiti, bu tespite dayalı olarak hissettikleri öğrenme ihtiyacı ve bunların sonucunda da geldikleri düzeyi öğrenci gözüyle belirlenmesini gösteren bir tekniktir. < < Öğrencilerde çevrelerinde yaşananlara karşı duyarlılık, toplumda yaşanan sorunlara çözüm önerme gibi becerileri geliştirir. < < Öğrenci kendisinin de bir şeyler üretebileceğini hissetir. Yaratıcılıkları gelişir. < < Yapılmakta olan bir işe katkı sağlama, bir grup üyesi olma gibi becerileri geliştirir. < < Öğrencilerde birbirini tanıma, birlikte çalışmalarını ve özel yeteneklerini ortaya çıkarmalarını sağlar. < < Katılımdan keyif alma, kurallara uyma, İletişim gibi yetenekler ve beceriler geliştirir. < < Öğrencilerde ilgi ve güdülenmeyi artırır. < < Çekingen öğrencilerin öğretim sürecine aktif olarak katılımını sağlar. < < Öğrencilerde bende birşeyler yapabilirim duygusunu geliştirerek öz güven duygusunu geliştirir. Sınırlılıkları < < Kalabalık sınıflarda kullanışlılığı düşüktür. < < Öğrenme ortamın fiziksel özellikleri darlığı gibi nedenler öğrenme istasyonlarının oluşmasını engelleyebilir. < < Öğrencilerin birbirini anlamaları, yarım kalan işi ele almaları, algılamaları problem teşkil edebilir. < < Gruplardaki bütün öğrencilerin etkin olmasını sağlamak güçtür. < < Her ders ve konu için kullanışlı değildir. < < Öğrenciler tekniğin özelliklerini anlayamazsa amacına ulaşmaz. 119

122 Öğretim Teknikleri 13. KONUŞMA HALKASI Görüş farklılıklarını görmeye ve bunlara saygı göstermeye katkıda bulunan bir yöntemdir. Bireylerin farklı görüşlerinin olduğunu ve bu görüşlerini rahat bir ortamda ifade etmelerini sağlayıcı bir tekniktir. Bu yöntemin amacı, sınıf içinde güven ve saygı atmosferini oluşturmak, öğrenciler arasındaki ilişkileri ve iletişimi geliştirmektir (Gözütok, 2007). Konuşma halkası bir öykü, bir canlandırma, bir olay, film üzerinden gerçekleştirilir. Katılımcılar kendilerini bu öykü ya da filmde yer alan bir karakterin yerine koyarak empati becerileri geliştirir. Avantajları < < Öğrencilerde empati, iletişim, kendini ifade etme, farklı görüşiere saygı gösterme gibi beceriler geliştirir. < < Duyguları ve düşünceleri ayırt etmeyi öğretir (Olayla ilgili duyguların ve düşüncelerin ayrıştırılması doğru karar vermeyi sağlar) < < Grup içinde konuşma duygu ve düşünceleri ifade etme becerisi geliştirir. < < Öğrenciler arasında güven, saygı, iletişimi geliştirir. < < Öğrencilerde bakış açısı çeşitliliğini artırır. < < Kararların paylaşılmasını sağlar. Sınırlıkları Uygulanışı Bu teknikte katılımcılar halka şeklinde otururlar ve konuşmak isteyen öğrencilere yuvarlak bir cisim verilir. Bir olay, konu, film ya da öykü gruba izlettirilir. Daha sonra öğrencilere olaydaki ya da filmdeki bir karakterin yerine kendilerini koymaları istenir. Seçilen o karakter ile ilgili olarak sizce ne hissetmiştir, ne düşünmüştür gibi sorularla uygulama başlar ve sırasıyla halkadaki bütün öğrenciler görüşlerini ifade eder. Bu teknikte konuşmak istemeyen öğrenci pas diyerek cismi yanındakine aktarır. Bu gibi durumlarda Bu konuda senin ne düşündüğünü sonra duymak isteriz ya da Belki sen sonra bize bir şeyler söylemek istersin gibi cümleler kullanarak görüş belirtmeyen öğrencinin orada var olduğunu ve sonra bir şeyler söyleyebileceği hissettirmediler. Cismi elinde bulunduran öğrenci konu ile ilgili görüşünü belirtirken diğer öğrencilerin konuşmasına, tartışmasına izin verilmez. < < Öğrenciler gerekli empatiyi kuramayabilirler. < < Verilecek olay, konu, film ya da öykü öğrenci düzeyine uygun değilse amaca hizmet etmez. < < Öğrenciler katılmak istemeyebilir. < < Fikirler eleştirilirse öğrenciler katılmak istemeyebilir. < < Öğrencilerin uzun süre pasif dinleyici olmaları sıkıcı olabilir. < < Gönüllü öğrenci bulunamayabilir. UYARI Rol oynama ile konuşma halkası teknikleri empati becerisi geliştirme amaçlıdır. Ancak her iki tekniğin uygulama biçimi farklıdır. Rol oynama tekniğinde öğrenci bizzat olayı durumu canlandırır oynayarak hisseder. Konuşma halkasında ise bir durum, film ya da öykü üzerinden empati becerisi geliştirilir. Rol oynamada karakter canlandırılarak, konuşma halkasında ise karakter hakkında düşünerek empati kurulur. 120

123 Öğretim Teknikleri 14. Balık Kılçığı Tekniği Balık Kılçığı Diyagramı Nasıl Hazırlanır? Okul çevresi Işık Çekicilik Destek Veliler Çalışma ortamı Öğretmenler Destek Ek yardım Öğrencilerle ilişkiler Isınma Sınavlar Ödevler Ev Toplantılar Destek Grup arkadaşları Ek ders-etüt Mümkün olan en yüksek başarı düzeyi Belirli problemin ya da olayın olası nedenlerini belirlemek amacıyla kullanılan bir problem çözme tekniğidir. Ishikawa diyagramı olarak da bilinen balık kılçığı yöntemi 1943 te Japon Kauro Ishikawa tarafından geliştirilmiştir. Detaylı bir neden-sonuç diyagramı balık kılçığı şeklindendir, bu yüzden balık kılçığı diyagramı olarak da adlandırılır. Problemin temelinde yatan nedenleri bulmak için sistematik ve yapısal bir yaklaşım sunar. Balık kılçığı diyagramı, bir problemin (öğretmen seçimi, sınıf yönetimi, okullarda şiddet gibi) nedenlerini ve alt nedenlerini tanımlama sürecini yapılandırmaya yardım edebilir. Ayrıca, tüm öğrencilerin derin ve nesnel bir görüş kazanmalarını ve problemin çeşitli bölümleri arasında ki önemli ilişkileri görmesini, öğrencilerin daha derin bir şekilde bir problem üzerinde yoğunlaşmasını sağlar. Nerelerde Kullanılır? < < Ayrıntılı bir neden-sonuç ilişkisi çıkartabilmek için kullanılır. < < Bir problemin temel nedenlerini bulmak için kullanılır. < < Bu nedenleri gruplamak ve öncelik sırasına koyabilmek için kullanılır. < < Problem çözme sürecini daha düzenli ve etkin hale getirmek için kullanılır. < < Tartışmanın doğru odaklanmasını ve amacından sapmasını engellemek için kullanılır. 1. Analiz edilecek problem-sorun ifadesi belirlenir ve ana kutunun içine yazılır. 2. Problemin temel neden/etkenler belirlenir (ana kılıçlar) 3. Her temel neden için alt nedenler belirlenir. 4. Belirlenen nedenler gözden geçirilir ve bu neden oluştu sorusu sorulur. 5. Yanıtlar ana nedenlerin alt nedenleri olarak diyagram üzerine yazılır. 15. Bilişsel Çıraklık (usta - ÇIRAK) Bilişsel çıraklık, belli bir bağlamda, belli öğrenme çıktıları için, öğrenciye bilgiye nasıl ulaşacağı, onu nasıl kullanabileceği ve uygulayabileceği konusunda konusunda gereksinim duyacağı bilişsel etkinliklerin öğretmenin bir usta gibi yol göstericiliği ışığında kazandırılması sürecidir. Bu süreçte öğretmen, bir ustanın yaptığı gibi önceden hazırlanmış bir öğretim senaryosu olmadan, öğrencinin gerçek dünya bağlamındaki sorunları çözmesine yardım etmek üzere stratejiler geliştirerek öğrenciye yol gösteren biri olmalıdır. Psiko motor alanın 3. basamağı olan kılavuzların ve 4. basamağı olan beceriye dönüştürme bu teknik ile ilgilidir. Bilişsel çıraklık, bilişsel becerilerin gerçek bir durumda nasıl kullanılabileceği konusunda geleneksel usta-çırak etkileşiminin bazı özelliklerini uyarlayarak kullanan bir yaklaşımdır. Öğrenciler karmaşık ve gerçek bir durumda bilgiye nasıl ulaşıldığını gözlemleyerek öğrenir. Daha sonra da kılavuzlanmış ve desteklenmiş ortamlarda gözledikleri bilişsel becerileri uygularlar. Öğretmen kademe kademe davranışın öğretimine yardımcı olur ve kademe kademe süreçten ayrılarak öğrenci bireysel olarak davranışı gerçekleştirir. 121

124 Öğretim Teknikleri 16. SOKRAT SEMİNERİ Sokrat semineri, üst düzey bir metnin tartışılmasına dayalı bir tartışma modelidir. Anlaşılması güç ve farklı anlamların çıkabilme olasılığı olan üst düzey akademik bir metin grup içinde irdelenir. Katılımcılar incelenen metinde bulunan fikirleri görüşleri ve değerleri incelenir. Bu teknikle bir yandan metinde bulunan içerik öğretilirken diğer yandan Sosyal bilimler öğretimi, hukuk eğitimi, insan hakları eğitimi ve felsefe ile sosyoloji alanlarında başarılı olarak kullanılabilecek bir tekniktir. ÖRNEK: < < Yargıtay ın verdiği bir karar. < < Siyasal partilerin eğitim politikaları < < Uluslararası ilişkiler teorilerinde hegemonya anlayışı Kullanımı Öğrenciler çember şeklinde otururlar. Bir lider, seçilir lider üst düzey konuyu gruba bir metin halinde sunar. Lider grubun analiz ederek görüşler çıkarabilmesi için eleştirel sorular sorar, grubu tartışmaya katmak üzere yüreklendirir ve destekler. Konuşmayı lider başlatır ve yönlendirir. Sokrat seminerinde üst düzey metnin incelenmesinden sonra öğrencilere düşünme biçimlerini geliştirici sorular sorulur. Öğrencilerin getirdiği yorumlar, yaptığı analizler, diğerlerini dinleme ile etkin katılımı sağlayan sokrat semineri metindeki konunun öğrenilmesinin sağlarken eleştirel düşünme ve tartışma becerilerini geliştirir. Başarılı bir Sokrat seminerinde anlam; her katılımcının katkıda bulunduğu yorum ve analiz ile dinleme ve katılım ile ortaya çıkar. Avantajları < < Metin kullanarak nasıl fikir edinileceğini öğretir. < < Bağımsız düşünme ve işbirlikli öğrenmeye teşvik edilir. < < Başka insanların fikirlerini dinlemenizi ve bunlara saygılı olmanızı öğretir. < < Öğrenci katılımını sağlar. < < Öğrencilerin eleştirel düşünme, tartışma yeterliliği gibi becerilerin gelişmesi sağlanır. < < Öğrenciler grup içinde nasıl davranmaları gerektiği öğrenir, başkalarının görüşlerine saygı gösterir. < < Öğrenciler toplumsallaşır ve mantıklı ve tutarlı konuşma becerileri gelişir. Sınırlıkları < < Metin öğrencilerin düzeylerinin üstünde olabilir < < Sorulacak sorular nitelikli olmazsa amacından sapar. < < Seminer sonrasında analiz yapılmazsa amacından uzaklaşır. < < Öğrenciler katılmak istemeyebilir. < < Zaman alıcıdır. < < Kalabalık gruplarda uygulanması zordur. 17. SOKRATİK TARTIŞMA Sokratik tartışma idealist eğitimde kullanılan tekniklerden biridir. Kavrama ve üstü kazanımların gerçekleştirilmesinde kullanılır. Öğrencilerin çok iyi bildiklerinden emin oldukları konu, öğretmen tarafından tekrar gündeme getirilir. Buradaki ilke bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğim dir. İki basamaktan oluşur; 1. İroni (alaysı) basamağı: İroni basamağında, sorulan sorularla, hiçbir bilgisinin doğru olmadığını öğrenci anlar. Öğrencilere bildiklerinden emin oldukları konuyla ilgili sorular sorulur. Bu sorular, konu hakkındaki bildiklerinin güvenilir olmadığını onlara gösterecek şekilde düzenlenir. Böylece emin oldukları bilgilerin, hiç de güvenilir olmadığı onlara bu sorularla hissetirilir. Bu basamağın sonunda öğrenciler bildiklerinin ya temelsiz, ya yarım yamalak, ya da tümüyle tutarsız olduğunu anlarlar. Bu tümdengelim yoluyla sağlanır. 122

125 Öğretim Teknikleri 2. Maeutik (doğurtmaca): Doğurtmaca basamağında ise, yine sorular ve ipuçlarıyla, öğrencinin aklını çalıştırıp doğru bilgiyi bulması sağlanır. Bu basamakta, konu hakkında ipuçlu sorularla öğrenciler konuşturulur. Akıllarını kullanarak doğru önermeler onlara buldurulmaya çalışılır. Bu süreç doğru ve temellendirilebilecek, akla uygun bilgileri öğrenciler, bulana kadar devam eder. Öğretmen bilgiyi öğrencilere buldurur. Kendisi söylemez; çünkü bu tekniğin dayandığı temel önerme doğuştan tüm doğru bilgiler insanın aklında vardır. Öğretmenin görevi, bu doğruları onun bulmasını sağlamaktır. UYARI İroni basamağı bireyin zihnini hareket geçirme, maeutik basamağı da fikirleri dışarı çıkarma amaçlıdır. Bu teknikte sorular ile öğrencilerden bilgi çekilir. Çünkü Sokrata göre insan dünyaya şemalarıyla gelir. Öğretmenin görevi bu şemaları harekete geçirmektir. Sokrat bu teknik ile bir köleye felsefi bir değer öğretmiştir. B) SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ (Derslik dışı öğretim) Eğitsel Gezi sınıf dışı öğretim teknikleri Müze Eğitimi Gözlem Görüşme Ödev Sergi Çağdaş eğitim anlayışı öğretimi sadece dört duvar arasında, öğretmenle sınırlandırmaz. Buna göre önemli olan davranış kazanmada çevrenin ve birincil kaynakların etkili olarak işe koşulmasıdır. Bireyler derste adı geçen yerler, durumlar ya da olaylarla karşı karşıya getirilirse öğrenme daha etkili, anlamlı ve kalıcı olur. Sınıf dışı öğretim teknikleri; eğitsel gezi, müze eğitimi, gözlem, görüşme, ödev ve sergi olmak üzere beş başlıkta ele alınmıştır. 1. Eğitsel Gezi (Alan Gezileri) Programda belirtilen kazanımları gerçekleştirmek için okul dışındaki yerlere yapılan eğitim ve inceleme amaçlı bir tekniktir. Temel amacı birincil elden somut yaşantılar sağlamak ve öğrencileri gerçek durumlarla etkinleştirdikten. Bütün duyu organları etkili.bir şekilde kullanılır. Bu teknik olayları, durumları gerçek görünümüyle tanıma, takdir etme ve bilgileri asıl kaynağından elde etmek amacıyla uygulanır. Geziler eğitim açısından ilginç yerlere örneğin fabrika, müze, kütüphane, sanat galerisi, kamu kuruluşları gibi yerlere düzenlenebileceği gibi, öğrencinin üzerinde çalışmakta olduğu ya da yakın gelecekte çalışacağı konulara ilişkin, gölcük, dağlık, ormanlık gibi yerlere de düzenlenebilir. Okul öncesi eğitimden yüksek öğretime her öğretim alanında rahatlıkla kullanılan bir tekniktir. Eğitsel geziler planlı çalışmalardır ve yasal boyutu olan etkinliklerdir. 3 ana bölümden meydana gelir Planlama, uygulama ve değerlendirme. Buna göre eğitsel gezi tekniğinin etkili kullanılması için şu noktalara dikkat edilmelidir; < < Gezi kazanımlarla ilişkili olmalı ve eğitsel yönden fayda sağlamalıdır. < < Gezide uyulması, beklenen kurallar, ve gezi planı birlikte tartışılarak saptanmalı ve katılanlara duyurulmalıdır. < < Geziler sıradan eğlence amaçlı etkinlikler değil amaçlı çalışmalardır. < < Öğrencilerin önemli gördükleri noktaları not etmeleri gerektiği bildirilmelidir. < < Gezi yapılacak yerlerden ve öğrenci velilerinden izin alınmalıdır (Muvafakat (İzin) Belgesi) < < Geziden sonra, yapılan etkinlikler ve sonuçlar gezinin amaçları doğrultusunda sıcağı sıcağına tartışılır. 123

126 Öğretim Teknikleri Avantajları < < Öğrenilenlere açıklık kazandırır ve öğrencilere ilk elden tecrübe sağlanır. < < Birden çok duyu organı sürece katıldığı için kalıcı öğrenmeler gerçekleşebilir. < < Öğrencilerin diğer öğrenme etkinliklerine temel teşkil eder. < < Görerek, yaşayarak öğrenmeyi sağlar. < < Geleneksel sınıf ortamından çıkılarak daha neşeli ve rahat havada sıkılmadan öğrenme sağlanır. < < İzleme, not etme ve tartışma ile görsel hafızayı destekler < < Öğrenciler çevrelerini daha iyi öğrenirler. Okul-çevre ilişkisi gelişir. Sınırlıkları < < Organizasyon becerisi ister. < < Çok iyi planlanmazsa, başarı sağlanamaz. < < Pahalı bir tekniktir. < < Disiplin çok kolay bozulabilir. Olası kaza durumları mevcuttur. < < Zaman alıcı bir tekniktir. < < Çok kalabalık gezilerde etkililik düşer. < < Bürokratik olarak izin almak ve yasal sorumluluk almak uğraştırıcı durumlardır. Örnek: 1. Farklı hizmet sektörlerinin Türkiye nin ekonomik kalkınmasıyla olan ilişkisini sorgular. Kazanımını gerçekleştirmek için aşağıdaki etkinlik yapılabilir. 3. Sosyal Bilgiler dersi iletişim ünitesinde postaneye, Tarih dersinde ise tarihi bir kışlaya gezi düzenlenebilir. UYARI Bir çok kişi ilköğretim çağında yaptıkları gezileri aradan uzun yıllar geçse de hatırlar. Bunun nedeni birden çok duyu organının işe koşulması ve görerek öğrenmedir. UYARI Öğretmen, inceleme gezilerine önem vermelidir. Bu geziler pazar yerine, resmî dairelere, fabrikalara, sergilere, arkeolojik kazılara, atölyelere, müzelere ve tarihî mekânlara (tarihî yapılar, müze-kentler, savaş alanları) yönelik olabilir. Bu geziler, sadece eğlenceli bir gün geçirme olarak düşünülmemeli, her aşaması planlanmalı ve değerlendirilmelidir. Öğrenciler için çalışma kağıtları hazırlanmalı ya da müzelerin çalışma kağıdı kullanılmalıdır. 2. GÖZLEM Gözlem belirli bir amaç doğrultusunda doğal ya da kontrollü ortamlarda varlıkları ve olayları koşulları içinde ve oluş zamanlarına göre planlı ve dikkatli izleme tekniğidir. Bir nesnenin olayın yada bir gerçeğin, niteliklerini bilmek amacıyla dikkatli ve planlı olarak alınıp izlenmesine olanak sağlayan bir tekniktir. Silikon Vadisine Doğru Ankara da ODTÜ kampüsü içerisinde kurulan bilgisayar ve teknoloji alanı ile ilgili Silikon vadisine gezi düzenlerek farklı hizmet alanları yerinde görülebilir. 2. Biyoloji dersinde çevre kirliliği konusunda yakın çevrede olan atık alanı veya varsa atık değerlendirme tesisine araştırma-inceleme gezisi yapılabilir. Gözlem yoluyla öğrenciler, olayları, nesneleri gerçek biçimleriyle görmeyi öğrenirler. Bu teknikler bir bütünü oluşturan unsurları detaylı bir analize tabi tutulabilirler. Böylece gözlem tekniği yardımıyla öğrenciler sadece görmeyi değil gördüklerini kavramayı da öğrenirler. Gözlem; belirli bir olay, bir nesne ya da durumla ilgili bilgi edinilmek istendiğinde kullanılır Buna göre etkili kullanım için dikkat edilecek noktaları şöyledir; 124

127 Öğretim Teknikleri 1. Gözlenecek durum olay ya da süreç kazanımlarla ilgili olmalıdır. 2. Öğrenci düzeyine uygun olmalıdır (İlköğretimde fasulyenin çimlemesi olayı gözlemlenebilir ama yüksek öğretimde kullanılmaz) 3. Belirli bir sistematik çerçevesinde yapılmalıdır. 4. Öğrencilere gözlenecek durum ya da olay ile ilgili önceden bilgi verilmelidir. 5. Gözlenecek etkinlik olay ya da durum farklı öğrenciler tarafından farklı zamanlarda tekrar gözlenmelidir ve sonuçlar karşılaştırılmalıdır. 6. Gözlem sonuçlarının hemen ve gerçeğe uygun olarak not edilmelidir. Örnek: 1. Bir haftalık sürede, öğrenciler bulundukları yerin hava durumunu gözlemlerler. Her gün belirli saatlerde ölçtükleri havanın sıcaklığı ve basıncı ile gözlem sonuçlarını gözlem formlarına kayıt ederler. 2. Sıraya girme, birbirinin haklarına saygı gösterme konusu ile ilgili öğrenciler kantinde, sınıfa girip çıkarken ya da otobüse inme ve binme durumlarını gözleyerek tartışabilirler. 3. Ayın hallerini izleme, fasulye - nohut çimlemesi, çim adam etkinlikleri gözlem tekniğine uygundur. Avantajları < < Öğrenci gördüklerini önceden bildiği kavramlarla ilişkilendirir ve değerlendirir. < < Öğrencilere, olay ve varlıklardan doğrudan kendilerinden bilgi edinmesini sağlar. < < Yakın çevresini tanımasını sağlar. < < Bilimsel araştırma ve inceleme becerileri kazandırır. < < Nesnel bilgi edinmeyi öğrenirler. < < Öğrencilerin çevre ile etkileşimi artar. < < Öğrenciler somut olarak olayı ve durumu tüm çıplaklığı ile izlerler. Sınırlıkları < < Sistematik olarak planlanmazsa amaca ulaşamayabilir. < < Yer ve zaman sınırlaması yapılmazsa gereksiz bilgiler edilenebilir. < < Araç ve gerece dayalı gözlemler ekonomik yönden masraflı olabilir < < Her ders ve konu için geçerli değildir. < < Zaman alıcı olabilir. < < Değerlendirilmesi güçtür. UYARI Gezi ve gözlem teknikleri bazı kaynaklarda aynı ele alınmaktadır. Gezi süreçleri gözlem etkinliklerini de içerir. Ancak gözlem yapmak için mutlaka gezi tekniğine gereksinim yoktur. Bulunulan ortamlarda da gözlem yapılabilir. Örneğin karıncaların davranışlarını gözlemlemek için sınıfa içinde karınca parkı oluşturularak gözlem yapılabilir. 3. GÖRÜŞME TEKNİĞİ (UZMAN DAVETİ) Öğrenme konusu ile ilgili olarak konu uzmanı kişinin görüş ve düşüncelerini alma sürecidir. Bu süreç iki biçimde oluşabilir. Birinci biçimde öğrenciler uzman kişiye giderek görüşlerini alırlar ve daha sonra sınıfa aldıkları bilgileri aktarırlar. Bu uygulama daha çok röportaj tekniği olarak adlandırılır. İkinci ve daha yaygın olanı ise uzman kişinin sınıfa davet (misafir) edilmesidir. Temel özelliği sınıfta işlenen konularla ilgili alan uzmanlarından doğrudan bilgi edinmektir. Öğrencileri geleneksel sınıf sürecinden ve öğretmene bağımlı bilgi edinme süreçlerinden kurtardığı için önemli bir tekniktir. Çevresel olanaklar dikkate alınarak görüşme süreci genişlemekte ya da daralmaktadır. Uzman bir kişinin açıklamaları ve aktardığı bilgiler öğrencileri konuya daha da güdülemekte ve öğrenmeye yöneltmektedir. Her öğretim kademesinde rahatlıkla ve sıkça kullanılan bir tekniktir. 125

128 Öğretim Teknikleri Kullanım ilkeleri < < Görüşme tekniğinin uygulanması konusunda öğrenciler bilgilendirilmelidir. < < Görüşmede her şeyin önceden planlanması gerekir. Bu amaçla bir kılavuz hazırlanmalıdır. < < Görüşmede anında sorulacak sorular öğretmen rehberliğinde hazırlanmalıdır. < < Görüşme sırasında verilerin nasıl kaydedileceği önceden belirlenmelidir. < < Görüşme süreci kayıt altına alınacaksa uzman kişiden izin alınmalıdır. UYARI Görüşme tekniği ile kollegyum tekniğinin benzer yönleri bulunmaktadır. Ancak kollegyumda sınıfa gelen uzman sayısı birden fazladır ve seçilen öğrenciler soruları yöneltir. Görüşme tekniğinde ise öğrenciler uzman kişiye gidebilecekleri gibi uzman kişiye sınıfta çok sayıda öğrenci soru sorabilir. Kollegyum daha çok ünitelerin sonlarında yapılırken, görüşme ünite ortasında gerekli durumlarda kullanılabilir. Avantajları < < Öğrenciden birincil kaynaktan bilgi edinirler. < < Konu uzmanın sınıfa gelmesi geleneksel öğretmen merkezli havayı değiştirir. < < Öğrenciler uzman kişi ile etkileşime girerek soru sorma, tartışma gibi becerileri kazanırlar. < < İletişim becerilerini ve özgüveni artırıcı bir tekniktir. < < Öğrencileri derse motive eder. Bilişsel ve duyuşsal özellikleri gelişir. < < Uzman kişinin açıklamaları öğrencileri daha doyurucu olur. Sınırlılıkları < < Uzman kişi öğrenci düzeyine inmeyebilir. Akademik ya da yabancı terimlerle dersi işlemesi sorunlara yol açabilir. < < Uzman kişinin tespiti, sınıfa getirilmesi, ulaşım, randevu gibi durumlar güçlük yaratabilir. < < Hazırlık ve planlama gerektirdiğinden zaman alıcıdır. < < Uzman kişiye sorular ders dışı konular amaçtan sapmaya neden olabilir. < < Uzman kişiye uygun olmayan sorular sorulabilir UYARI Ortaöğretimde okutulan Milli Güvenlik dersi görüşme tekniğine uygun değildir. Derse gelen muvazzaf subay dersin bir dönem sorumlusudur. UYARI Sözlü tarih tekniği Tarih öğretiminde yeni bir uygulamadır. Bir görüşme tekniği uygulamasıdır. Belirli bir konu etrafında, o konuyla ilgili kişilerle yapılan ve kaydedilen uzun söyleşiler sonucu ortaya çıkan bilgileri belirli bir sistem içersinde değerlendirerek, incelemektedir. Sözlü tarihin özünü bir konu çerçevesinde belirlediğimiz kaynak kişilerle yapılan uzun söyleşiler oluşturmaktadır. Örnek: < < Tarih dersinde Kıbrıs savaşı gazileri ile görüşme yapılabilir. < < Sağlık ünitesinde derse doktor, hemşire sınıfa davet edilebilir. < < Uyuşturu maddelerin zararlarını davet edilen bir emniyet görevlisi anlatabilir. < < Halk edebiyatı konusunda bir halk ozanı (aşık) derse çağrılabilir. 126

129 Öğretim Teknikleri 4. SERGİ Sergi, bireylerin gezip görmesi, tanıması için uygun biçimde yerleştirilmiş cisimlerin ve sanat eserlerinin tümüdür. Bir konunun tanıtılması ya da bir öğretim etkinliğinin başkalarına duyurulması amacıyla düzenlenen ve görme yoluyla öğrenmeyi sağlayan bir öğretim tekniğidir. Öğrencilerin öğrenme sürecinde ortaya koydukları ürünlerin ortak paylaşıma açıldığı bir öğretim tekniğidir. Öğrencilerin öğrenebilmesine yardımcı olabilmek için teşhire konulan materyallerin kolleksiyondur. Sergiler öğrenci ürünlerinden oluşabileceği gibi ders ile ilgili biraraya getirilmiş, toplanmış ürünlerden de oluşur. Örneğin coğrafya dersinde taş sergileri, biyoloji dersinde yaprak, böcek sergileri gibi. Proje yöntemi ile birlikte işlev görebilen bir tekniktir. Son dönemde sıkça yapılan bilim şenlikleri sergi tekniği kapsamındadır. < < Hem ürün hem de süreç değerlendirmeye olanak veren bir tekniktir. < < Öğrencilerin motivasyonunu artırır. < < Öğrencilerin ders ve konuya ilgi duymalarını sağlar. UYARI Sergi tekniği diğerlerinden farklı olarak dokunsal bir özellik taşır. Sınırlılıklar Uygulanışı Öğrenciler belirli bir süreçte oluşturdukları ürünleri, resim, kompozisyon, şiir, projeler vb. belirlenen. Bir yerde uygun şekilde yerleştirilerek incelemeye sunulur. Görerek ve dokunarak öğrenmeyi sağlayan bir öğretim tekniğidir. Her öğrenci kendi ürünün başında bulunur ve sergiyi gezen kişilerin sorularını yanıtlarlar. Örnek: Güzel sanatlar fakültesi heykel bölümü öğrencilerinin dönem boyu yaptıkları projelerin yıl sonunda sergilenmesi Öğretimde Teknolojileri ve Materyal Geliştirme dersinde öğretmen adaylarının ürettiği ders araçlarının dönem sonunda sergilenmesi, Dekoratif el sanatları bölümü öğrencilerinin çalışmalarını okulda sergilemeleri Avantajları < < Öğrencilerin aktif katılımı, yaratıcılık, estetik ve organizasyon becerilerini geliştirir. < < Birden çok duyu organına hitap ettiği için somut öğrenmeler sağlar. < < Öğrencilerde düzenleme, dizayn becerisi geliştirir. < < Geleneksel sınıf ortamının dışında birincil kaynak öğretimi temellidir. < < Her ders ve konu için geçerli değildir. < < İyi organize edilmez ise amacından uzaklaşır. < < Sergi süreci iyi bir planlama, işbirliği, bilgilendirme ve etkili bir şekilde düzenleme gerektirmektedir. < < Kalabalık sınıflarda ve dar ortamlarda kullanışlılığı düşer. < < Maliyet yönünde ekonomik değildir. < < Organizasyonu, düzenleme, sergileme ve serginin kaldırılması işlemleri çok zaman alır. < < Ürünleri sergilenmeyen öğrenciler üzülebilir. UYARI MEB tarafından her sene ilk ve ortaöğretim kurumları arasında önce ilçe sonra il sonra ülke çapında Bu Benim Eserim adlı proje yarışması yapılmaktadır. Dereceye giren eserler ise Ankara da Başkent Öğretmenevinde sergi tekniği ile sunulmaktadır. 127

130 Öğretim Teknikleri 5. Ödev (Ev Ödevleri) Avantajları Ödev, yapılması, yerine getirilmesi gerekli olan iş ya da davranıştır. Eğitim açısından ödev ise genellikle öğrencilerin okul dışında yapmaları istenen etkinliklerdir. Sınıfta işlenen konuların sınıf dışı ortamlarda (ev, çalışma salonları, kütüphane, etüt salonları vb) tekrarlanması, pekiştirilmesi ve desteklenmesi çalışmalarına denir. Buna göre ev ödevleri bir önceki konunun tekrarlanması ve bir sonraki konuya hazırlık çalışmalarını içerir. Ödev Vermenin Amaçları < < Derste öğrenilenleri pekiştirmek < < Planlama ve öz disiplin becerisi kazandırmak < < Gerekli bilgi araç-gereç ve malzemeyi toplayabilmek ve bunları amaca uygun kullanabilme < < Birlikte çalışabilme becerisi kazandırmak < < Bir önceki dersi tekrar, bir sonrakine hazırlık yapmak Ev ödevleri verilirken bazı noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Bunlar şöyledir; < < Ödevler verilirken eğitsel değer taşımasına önem verilmelidir. < < Ödevler, öğrencinin seviyesine ve imkânlarına uygun olmalıdır. < < Ev ödevleri, öğretmen tarafından zamanında değerlendirilmeli ve öğrenciye geri bildirim verilmelidir. < < Düzey üstü ödev verilmemelidir. Ev ödevleri, öğrencilerin bireysel sorumluluğu olarak görülmelidir. Anne-babanın ya da diğer yetişkenlerin görevi olarak görülmemelidir. < < Öğrencilere ödev hakkında açıklayıcı bilgi verilmelidir. Gerekli zaman verilmelidir. < < Ödevler boş zaman etkinliği olarak algılanmamalıdır. < < Öğrencilere ceza olarak ödev verilmemelidir. < < Derste işlenen konuları sağlamlaştırır ve genişletir < < Öğrencilerin bağımsız çalışma, araştırma ve üretme becerisini geliştirir. < < Öğrencilerin planlı çalışma alışkanlıklarını geliştirir. < < Bireysel farkların dikkate alınmasını sağlar. < < Grupla çalışma ödevleri ve proje biçimindeki ödevler öğrencilerin işbirliğini ve problem çözme becerilerini geliştirir. < < Öğrenmenin okul dışında da olabileceğini göstermek < < Özdisiplin becerilerini geliştirir. < < Öğrenmenin kontrolünü sağlayıcı etkinliklerdir. Sınırlılıklar < < Ceza gibi algılarsa öğrenci süreçten kopabilir. < < Düzeyin üstü ödevlerde öğrenciler başkalarına bağımlı hale gelebilirler. < < Çok ödev vermek öğrencilerin bunalmasına ve öğretim süreçlerinden uzaklaşmalarına neden olabilir. < < Etkisiz kullanımı öğrenciyi bıktırabilir. < < Öz disiplin becerisi düşük öğrencilerde etkili değildir. < < Ödev kontrolü zaman alır. 6. MÜZE EĞİTİMİ Müze eğitimi, temel eğitimde ve yaşam boyu eğitim sürecinde, yaşantılara dayalı çok yönlü öğrenme ve yaşam alanları olarak müzelerin etkin kullanımını içermektedir. Müze eğitimi, müzelerin ve eğitimin alanlarını birleştiren bir alandır. Öğrenciler beş duyu organını kullanarak, keşfederek, araştırarak, bizzat uygulamalara katılarak daha etkili ve kalıcı yaşantılar elde edebilirler. Bu yönüyle müze eğitimi, basit anlatımla bir sanat eseri ya da nesnesini izleyen çocuk, ergen ya da yetişkine Sen de yapabilirsin demek ve onu inandırmaktır (Gözütok, 2006). 128

131 Öğretim Teknikleri Müze ile eğitimin temel amacı; kültürel varlıkları, tarihî eserleri anlama, koruma, değerlendirme ve yorumlama becerisi ile zaman ve mekân algılama becerisi gelişmiş, kültürel ve kültürler arası hoşgörü becerisi kazanmış, kendilerini çevreleyen dünyaya karşı görsel farkındalıkları olan, geçmiş, bugün ve gelecek arasında bağ kurabilen, arşivleme bilincine sahip, toplumsallaşmış, bireyler yetiştirme (MEB, 2009). Müze eğitimde yapılacak geziler; sıradan bir gezi gibi düşünülmemeli, her aşaması planlanmalı ve değerlendirilmelidir. Öğrenciler için çalışma kâğıtları hazırlanmalı ya da varsa müzelerin bu amaçla hazırlanmış çalışma kâğıtları kullanılmalıdır. Bu geziler sırasında öğrencilerin de ilgili derslerin kazanımlarına ulaşabilmeleri yanında doğal ve tarihî çevreyi koruma bilinci edinmeleri, sanat zevki ve estetik duygularını geliştirmeleri sağlanmalıdır. Her öğretim kademesinde rahatlıkla kullanılabilir. Üç bölümden meydana gelir. 1. Gezi öncesi hazırlıklar 2. Gezi sırası işlemler 3. Gezi sonrası işlemler Örnek: 1. Çevresindeki ve ülkemizin çeşitli yerlerindeki doğal varlıklar ile tarihî mekânları, nesneleri ve yapıtları tanır. 2. Çevresindeki ve ülkemizin çeşitli yerlerindeki doğal varlıklar ile tarihi mekânlar, eski yerleşmeler, milli parklar, açık hava müzeleri (Truva, Kapadokya, Çanakkale, Nemrut vb.) ile arkeoloji, etnografya ve il müzelerinde inceleme gezileri yapılabilir. Avantajları < < Müzeleri, tabiat ve kültür varlıklarını birer uygulama laboratuvarı işlevine dönüştürür. < < Eğitim süreci içerisinde öğrenme-öğretme etkinliklerinde çok yönlü ve etkili öğrenme ortamı olarak kullanılmalarını sağlar. < < Öğrencilerin; hayatın bir parçası olan tarihi, arkeolojiyi ve kültürü anlamasında ve algılayabilmesinde müzelerdeki, tabiat ve kültür varlıklarındaki nesnelerden bir araç olarak yararlanmayı sağlar. < < Sınıf ortamında ortaya çıkarılması daha zor olan bazı yetenek ve becerilerin ortaya çıkarılmasını sağlar. < < Öğrencilerin yaşamın içinden nesnelerle karşılaşmanın sağladığı olanaklardan yararlanmalarını temin eder. < < Öğrencilerin değişik kültürlere saygı duymasını sağlar. < < Bireylerin toplumsallaşmasını sağlar. Sınırlıkları < < Konu ile ilgili müze bulunamayabilir. < < Organizasyon iyi yapılmazsa başarısız olunabilir. < < Ekonomik olarak maliyetlidir. < < Disiplin kolayca problem olabilir. < < Kalabalık sınıfların müze gezisi problemli olabilir. C) BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ 3. Türkiye de sanayinin gelişimi konusunda Ankara da Rahmi Koç Sanayi Müzesine gezi düzenlenebilir. 4. Okul öncesi öğrencileri için oyuncak müzelerine gidilebilir. 5. Atatürk Kurtuluş Savaşı müzesine Anıtkabir müzesine gidilebilir. Sınıfların kalabalık olması bireysel öğrenme faktörlerinin gözardı edilmesi gibi nedenlerden ötürü öğretim süreçleri bireysel olarak ele alınmıştır. Buna göre öğretim sadece sınıflarda öğretmen denetiminde ve grupla gerçekleşmez. Bireysel öğrenme ortamlarında öğrencinin kendi öğrenme stillerini uygulamasıyla da gerçekleşir. 129

132 Öğretim Teknikleri BİREYSEL öğretim teknikleri Programlı Öğretim Bilgisayar Destekli Öğretim - Eğitim Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı) Tutor Destekli Öğretim Akran Öğretimi Buna göre bireysel öğretim teknikleri şöyledir; 1. Programlı (Programlandırılmış) Araç; Hazırlanan programı öğrencinin kullanımına sunmaya yarayan programlı kitaplar, kartlar, teyp bantları, filmler, öğretme makineleri gibi yardımcılardır. Öğretim Davranışçı psikolog Skinner in geliştirdiği bir öğretim tekniğidir. Bireysel ve davranışçı özellikler taşır. Hataların en aza indirilmesinde ve anında - dönüt düzeltme yapılmasında etkilidir. Skinner in davranışçı kuram etkisiyle oluşturduğu pekiştirme ilkelerinden hareket eder. Programlı öğretimin hazırlanmasında ve bütün yaşantıların düzenlenmesinde bireyin özellikleri temel alınır. Programlı öğretim, bireyin kendi kendine öğrenmesini esas alan ve içeriğin öğrenilebilecek küçük parçalara ayrılarak belirli bir sıra ve düzen içinde bireye sunulduğu bir öğretim tekniğidir. Programlı öğretim zamandan ve ortamdan bağımsız olarak öğrenci istediği konuyu istediği zaman öğrenebilir, alıştırma yapabilir ve tekrar edebilir. Programlı öğretim yönteminde öğrenci program ve araç olmak üzere üç temel öğe bulunmaktadır. Öğrenci; Programlı öğretim uygulaması sonucunda belirli davranışları kazanacak olan bireydir. Program; Öğrenciye kazandırılacak konuların belli bir sistematiğe göre düzenlendiği plandır. Öğrenci tarafından öğrenilecek materyal somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene ve gerçeklerden kavramlara doğru dikkatlice ve basamaklar şeklinde düzenlenir. İlkeleri < < Küçük Adımlar İlkesi < < Etkin Katılım İlkesi < < Başarı İlkesi < < Anında Düzeltme ilkesi < < Bireysel Hız İlkesi Programlı öğretimin ilkeleri KEBAB olarak kodlanabilir. a. Küçük Adımlar İlkesi Öğrenilecek içerik olanaklar ölçüsünde küçük bilgi parçaları halinde sunulmaktadır. Bilgi üniteleri, adım adım öğrenciyi ilerlemeye yöneltecek şekilde düzenlenmelidir. Öğrenci bilgileri adım adım öğrenip ilerlemelidir Küçük bilgi birimleri olanaklar ölçüsünde basitten karmaşığa, somuttan soyuta, bilinen kavramlardan bilinmeyen kavramlara doğru ve önkoşul ilişkilerine göre aşamalı olarak sunulmalıdır b. Etkin Katılım İlkesi Programlı öğretim, programla öğrenci arasında devamlı bir etkileşimi gerektirmektedir. Program öğrenciye bilgi sunma yanında bu bilginin öğrenilip - öğrenilmediğini kontrol amacıyla devamlı soru yöneltir ve öğrencinin bu sorulara cevap vererek öğrenmeye etkin 130

133 Öğretim Teknikleri katılmasını sağlar. Yöneltilen soru, öğrenme etkinliğini sağlamaktadır. Öğrenme, öğrencinin kendisi tarafından yapılmaktadır. Böylece öğrencinin etkin katılımı sağlanmaktadır. c. Başarı İlkesi (Doğru Yanıtlar İlkesi) Programlı öğretim tekniği ile gerçekleştirilecek öğretimde öğrenci hep başarmak zorundadır.: Programlı öğretim süreçlerinde, öğrencinin doğru cevaplar vermesini sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır. Yöneltilecek sorular öğrencinin cevaplandırabileceği güçlük derecesinde ve sorulan bilgiyle ilgili olmalı, öğrenciye yeterince ipucu vermelidir. Öğrencinin öğrenme isteğini azaltmamalıdır. Öğrencinin vereceği her doğru cevabın, kendisini daha sonraki öğrenmeler için olumlu yönde güdüleyeceği unutulmamalıdır e. Bireysel Hız İlkesi Programlı öğretim yöntemine göre öğrenen birey için zaman yönünden bir sınırlama söz konusu değildir. Birey gruba bağlı olmadan,kendi hızına göre ilerlemektedir. Eğer öğrenciye sorular kolay gelirse, daha yavaş olan sınıf arkadaşlarını beklemeden ilerleyebilir. Eğer öğrenciye sorular zor gelirse, sınıfın geri kalanını yavaşlatması gerekmez. Yani öğrenci kendi hızına göre ilerlemektedir. Programlı öğretim uygulamalarında öğretmen ya da herhangi bir uzman bulunmadığından öğrenci kendi ortamında kendi öğrenme stilleri ile çalışır. Öğrenci küçük adımlar şeklinde düzenlemeli bilgileri çalışır, etkin bir şekilde modülle etkileşir soruları çözer yönergeleri uygular. Soruların yanıtları hemen alır böylece yapılan düzeltmeler ile yanlışlar giderilir ve hatalar azaltılır. Öğrencinin istenen davranışları tekrar etmesi için öğrenciye başarı tattırılır, pekiştirme yapılır, yani pekiştireçler kullanılır. Bütün bu süreç öğrencinin öğrenme hızına göre değişir. UYARI Programlı öğretim, 1954 yılında Amerikan Psikoloğu B.F. Skinner tarafından ortaya konmuştur. Skinner, tüm dünya ülkelerini sarsan öğrenci sayısındaki artış ve öğretmen yokluğu sorunlarına çözüm olabileceğini düşünerek, programlı öğretim yöntemini ortaya koymuştur. d. Anında Düzeltme İlkesi Öğrenci, kendi cevabını bir sonraki programlı basamağa geçmeden önce doğru cevapla karşılaştırmalıdır. Böylece anında düzeltme yapılmış olur. Sorulan soruya öğrencinin verdiği cevap doğruysa olumlu pekiştireç verilerek bir sonraki programlı basamağa geçilmeli, yanlışsa hemen düzeltme olanağı verilmelidir. UYARI Tüm dünyada uzun yıllar kullanılan uzaktan öğretim ve bilgisayar destekli öğretimin temeli programlı öğretim uygulamalarıdır. Buna bağlı olarak Açıköğretim kitapları da bu tekniğe göre düzenlenmiştir. UYARI Programlı öğretim modelleri, Doğrusal Program Modeli, Dallara Ayrılan Program Modeli ve Atmalı Dallara Ayrı Avantajları < < Bireysel farklılıkları dikkate alır. Öğrenciye bireysel yeteneklerine göre ilerleme olanağı verir. < < Öğrenci konuyu anlamlı, düzenlenmiş bir şekilde öğrenir, çünkü bilgi üniteleri anlamlı bir şekilde sıralanmış veya programlanmıştır < < Konular evde ya da diğer çalışma ortamlarında tekrar edilebilir. Yorucu alıştırmalar üzerinde zaman ve enerji kaybedilmesine engel olur. 131

134 Öğretim Teknikleri < < Öğrenme sürecini zevkli ve ilgi çekici kılar. < < Verilen cevapların doğru olup olmadığını derhal bildirir. Öğrenmede geri bildirim sağlar. Olası yanlış öğrenmeleri engeller < < Öğrencinin öğrenme sürecinde etkin ve dikkatli olmasını sağlar. < < Öğrenci konuyu pasif bir şekilde öğrenmez, her soruya yanıt vererek aktif bir şekilde öğrenir. < < Öğretmenleri tekrar yapma, alıştırma düzeltme gibi tekdüze görevlerden kurtarır,mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeleri ve öğrencilerine rehberlik yapmaları için onlara zaman kazandırır. < < Öğretmen bulunmayan alanlarda ve insanların okula gitme olanaklarından yoksun bulunduğu yerlerde hizmet götürmek suretiyle insan kaynakları değerlendirilebilir Sınırlıkları < < Bütün disiplinlere uygulanması zordur. < < Eğitimde çok sık kullanıldığında öğrenciler arası etkileşim azalmaktadır. < < Programlı öğretim materyali iyi hazırlanmazsa, öğrenciler için sıkıcı olmaktadır. < < Programlı öğretim materyalinin hazırlanması geniş zaman ve uzmanlık bilgisi gerektirmektedir ve maliyeti fazladır. < < Programlı öğretim materyalinin yapımı, dağıtımı ve uygulaması ekip çalışması gerektirir < < Öğretimin mekanikleşeceği kaygısı yaşanmaktadır. 2. BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM / ÖĞRETİM (BDÖ - BDE) Programlı öğretimin çağdaş ve teknolojik bir uygulamasıdır. Bilgisayar destekli öğretim, öğrencilerin programlı öğrenme materyalleri ile bilgisayar kullanarak etkileşimde bulunduğu, diğer bir deyişle bilgisayar programları aracılığı ile öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmelerini izleyip kendi kendini değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir. Bilgisayar destekli öğretim; etkili öğrenmeyi gerçekleştirmek için bilgisayar teknolojisinin avantajlarından yararlanılarak öğrenme ortama oluşturulması ve bu ortamda gerçekleştirilen öğretim etkinlikleridir. Öğrenciler bilgisayarlar aracılığı ile yazılımlar yoluyla bireysel ortamlarında davranış kazanırlar. Öğrenme sürecini hızlandırmak, zengin bir materyal sağlamak,telafi edici öğretimi sağlamak,öğretimde sürekli olarak niteliğin artmasını sağlamak gibi amaçları bulunmaktadır. Bilgisayar destekli öğretimin farklı kullanım biçimleri ders sunumları, programlı öğretim uygulamaları, benzetim, simulasyon, eğitsel oyunlar,dil öğretimi ve özel dersler şeklindedir. Bilgisayar Destekli Öğretimde Kullanılan Program Türleri < < Alıştırma Uygulama Programları < < Bire-bir Uygulama Programları < < Benzetim (Simülasyon) Programları < < Eğitim Oyunları < < Problem Çözme Programları Alıştırma Uygulama Programları (Tekrar ve Pekiştirme Amaçlı) Alıştırmalar, öğrencinin yeni öğrendiği bilgi ve becerileri kullanma olasılığını artırmak ve hali hazırdaki bilgileri ile yeni öğrendiği bilgileri ilişkilendirmesine yardımcı olmak amacıyla kullanılır. Bu yaklaşıma göre, öğrenilecek konu hali hazırda öğrencilere sunulmuştur. Alıştırma uygulama programları; Bilginin kısa süreli bellekten uzun süreli belleğe aktarılması Aktarılan bilginin gerektiği zamanda hatırlanıp kullanılmasına yardımcı olma Öğrencinin tekrar ve örnekler yardımı ile hatırlamasına ve öğrenmesine yardım etme Sınıf öğretimini desteklemesi amacıyla kullanılır. Hazırlanması en kolay olan BDE uygulamasıdır. 132

135 Öğretim Teknikleri Bire-Bir Uygulama Programları (Öğretmek Amaçlı) Bilgisayarın öğretmenin rolünü üstlendiği bilgisayara dayalı öğretim modeli --içerik sunma, uygulama sağlama ve öğrenmeyi değerlendirme. Bire-bir eğitim programları, içeriği neredeyse gerçek bir öğretmen gibi öğrenciye sunmak için kullanılırlar. Bire-Bir Uygulama Programları öğrenci gerekli önbilgiye ihtiyaç duyduğunda hatırlatmak amacıyla. Öğrencinin daha fazla öğrenmek istediği durumlarda ortamı zenginleştirmek amacıyla. İçeriğin tüm öğrencilere tanıtılması (bu arada, öğretmenin diğer öğretimsel etkinliklerle ilgilenmesinde kolaylık)amacıyla kullanılır. Genel Özellikleri: < < Varılacak bir hedef ve oyunun kuralları. < < Duyusal algılama. < < Güdüleyici unsurlar (yarışma, ortak çalışma, eğlence). Bu tür uygulamalar,genelde ilköğretim düzeyindeki öğrenciler için hazırlanmaktadır.eğitim oyunlarının genel özellikleri: < < Eğlenerek Öğrenme < < Problem Çözme < < Kritik Düşünme < < Kavram Öğretimi < < Strateji Geliştirme Benzetim (Simülasyon) Programları (Gerçeğin Canlandırılması Amaçlı) Gerçek bir durumun, olayın veya sürecin basite indirgenmiş olarak sunulmasını sağlayan bilgisayara dayalı öğretim modeli. Gerçek ortamda oluşabilecek zaman, maliyet ve diğer riskler gibi olumsuzlukları ortadan kaldırarak öğrenciye bilgisini gerçek bir ortamda uygulama olanağı sağlar. < < En uygun kullanım alanları bilginin, problem çözmenin ve düşünme yetilerinin uygulanmasıdır. < < Simülasyona göre ayrılan zaman dilimi kısa veya uzatılmışolabilir. Problem Çözme Programları Bu tür BDE uygulamaları, öğrencilerin düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirmeye yönelik ve herhangi bir BDE uygulaması altında olmayan program türleridir. Bu tür yazılımlar genelde belirli bir alana yönelik problem durumları üzerinde bircok örnek problem ve çözümünü içeren uygulamalardır. Problem çözme türü uygulamaların en sık kullanıldığı alan fen bilimleri eğitimidir. Örneğin, biyolojide organlar ve genetik, kimyada reaksiyonlar,en yaygın örneklerdir. < < Bireysel olarak kullanılabileceği gibi, küçük öğrenci grupları içinde uygundur. < < Etkin kullanım için yönlendirme ve takip gerektirir. Eğitim Oyunları/Eğlence ve Öğretim Amaçlı Genellikle oyun elemanlarını kapsayan şekilde uyarlanmış(örnek: alıştırma ve uygulama veya simülasyon) diğer bir bilgisayara dayalı öğretim modeli. BDÖ de Kullanılan Yazılımların Temel Özellikleri < < Öğrencilerin yaş ve gelişim düzeyine uygun olmalı < < Kullanım amacı ve yönergeler açık net ve anlaşılır olmalıdır. < < Yazılım farklı alanlardan oluşan uzmanlarca hazırlanmalıdır. < < Dönüt ve düzeltmeyle öğrenmelerin kontrol edilmeli 133

136 Öğretim Teknikleri < < Yazılımlar eğitim programlarıyla paralel olarak verilmeli < < Konuyla ilgili kavramların net ve anlaşılır bir biçimde ifade edilmeli < < Grafik ve ses kullanımlarıyla desteklenmeli < < Riskli ve maliyetli deney ya da uygulamaların benzetişim yolu ile kolaylıkla yapılabilir. < < Kişisel yapısından dolayı kendini ifade edemeyen öğrenciler BDÖ de başarılı olabilir. Sınırlıkları Avantajları < < Çeşitli zihinsel becerilerin geliştirilmesi sağlar. < < Sınırsız tekrar olanağı sağlanarak kalıcılığın artırılmasını sağlar. < < Görsel işitsel uyarıcılar açısından zengin yaşantılar sağlar. < < Öğrenme eksikliklerinin tespit edilmesi ve giderilmesi sağlar. < < Görsel ve işitsel unsurlar etkin bir şekilde kullanılır. İstenildiğinde konu anlatılırken sesli ve görüntülü ekler hazırlanabilir. < < Öğrencileri sürekli etkin kalırlar Öğrenci bilgisayarın üreteceği sorulara yanıt vermesi gerektiğinden, sürekli etkin olmak zorundadır. < < Her öğrenciye kendi öğrenme hızında bir öğrenim sağlar. < < Öğrencilerin arkadaşları ve öğretmenleriyle olan etkileşimini azalmaktadır. Başka bir deyişle, öğrencilerin asosyal olmasına neden olabilir. < < Öğretmen bilgisayar kullanmayı bilmiyorsa tekniğe sıcak bakmayabilir. < < Diğer öğretim araçlarına göre pahalıdır. < < Malzeme ve donanımı güncellemek gerekmektedir. < < Kaliteli yazılım problemi vardır. < < Kayıtlı verilerin, kaybedilme riski mevcuttur. < < Öğrencilerin tüm öğrenme ihtiyaçlarını karşılamaz. < < Oto-kontrolü ve sistemli çalışma alışkanlığı olmayan, öğretmene alışık çabuk dikkati dağılan, sıkılgan öğrenciler için elverişli değildir. < < Kendi çalışma ortamında öğrenme süreci daha etkili olur. < < Öğretimi zamanla ve mekanla sınırlı tutmaz. Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ) Programın türleri Programın özellikleri I. Alıştırma ve Tekrar Öğrencilere işlenmiş konuların tekrarını yaparak öğrenilenlerin kalıcılığını sağlar ve öğrencinin öğrenemediği bilgi ve becerileri kazandırmaya çalışır. II. Birebir Öğretim Öğrenci kendi hızına göre çalışır ve bu programla öğretim zamanı kısalır. III. Problem çözme IV. Benzetim Öğrenciler gerçek hayatta karışılaşabilecekleri problemleri çözmeyi öğrenirler ve deneyim kazanırlar. Öğrencileri gerçek hayata hazırlar ve öğrencilerin yaparak öğrenmelerini sağlar. V. Sınama durumları Öğrencilere ürün ve sürece yönelik düzeyleriyle ilgili geri bildirim sağlar. 134

137 Öğretim Teknikleri UYARI Bilgisayar destekli öğretimde (BDÖ) bilgisayarlar öğretmenin yerine geçmek amacıyla değil, sistemi tamamlayıcı bir araç olarak kullanılmalıdır. 3. Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı) Bireysel gereksinmelere dönük bu grup çalışmalarında değişik etkinliklere yer verilerek öğrencilerin değişik çalışmalar yapmaları sağlanabilir. Bunun için: < < Dönüşümlü günlük çalışmalar: < < Beceri geliştirme çalışmaları, < < Planlı grup çalışmaları, < < Düzey geliştirme çalışmaları yapılabilir. Carroll un okulda öğrenme kuramından etkilenmiştir. ABD li psikolog Fred Keller tarafından 1963 yılında psikoloji dersleri için geliştirilmiş bir öğretim tekniğidir. Bu teknik sınıfta farklı nedenlerle ortaya çıkan bireysel eksiklikleri gidermek ve öğrencilere bireysel sorumluluk kazandırmak amacıyla kullanılır. Bireyselleştirilmiş öğretimin temelini bireysel farklar ve bu farklardan kaynaklanan eksiklerin giderilmesi oluşturur. Keller planında, bireyler sahip oldukları özelliklere göre gruplara ayrılabilir ve homojen (türdeş) özelliklere sahip öğrencilerden oluşan sınıflar ya da gruplar o oluşturulabilir. Seviye grupları şeklinden düşünülebilen bu süreç tam öğrenme temellidir. Öğretmen sınıfın tümüne değil de 3-4 kişiden oluşan küçük homojen gruplara açıklamalar yapmak durumundadır (Akran-yaşıt grupları). Öğrenciler de, öğretim etkinliklerine etkin olarak katılma, nasıl öğreneceklerini kararlaştırma, sınav tarihini saptama gibi pek çok sorumlulukları yüklenmektedir. Keller Planı nda öğrencinin bir üniteden diğerine geçişi 10 sorudan 9 unu doğru bir şekilde cevaplandırması gerekmektedir. Bu da tam öğrenmeyi sağlamaktadır. Avantajları < < Öğrenciler aktif bir şekilde öğrenmeye katılırlar. < < Bireysel sorumluluğu geliştirir. < < Bireysel farklılıklar dikkate alınır. < < Aynı özelliklere sahip öğrencilerin bir araya getirilmesi öğretimde etki sağlar. < < Yaparak- yaşayarak anlayarak ve araştırma yaparak öğrenmeyi sağlar. Sınırlılıkları < < Aynı özelliklere sahip öğrenci grubu oluşturmak güçtür. < < Öğrenciler zor ve karmaşık konuları tek başlarına öğrenemeyebilir. < < Sınav zamanlarını bazı uygulamaları öğrenci inisiyatifine bırakmak gecikmelere neden olur. < < Bireysel çalışmaya yatkın olmayan öğrenciler için uygun değildir. < < Öğretmenden ders dinlemeye eğilimli ve sunuş yoluna yatkın öğrenciler gerekli verimi alamazlar. Birleştirilmiş sınıflar Keller planına örnek olarak düzenlemektedir. Yine aynı şekilde dil kurslarında oluşturulan dil seviye grupları da bu uygulama içinde değerlendirilebilir. Özel öğretimin temel öğretim tekniğidir. Öğrencinin bir konuyu ya da problemi kendi öğrenme stillerine göre homojen, aynı özelliklere ve öğrenme düzeyine sahip öğrenciler ile öğrenir. UYARI Dil öğretimindeki, kurlar, matematikte sözel grup, sayısal grup uygulamaları Keller planına göredir. 135

138 Öğretim Teknikleri 4. Tutor Destekli Öğretim Sınırlılıkları (Uzman Destekli Özel Ders) Öğrencinin öğretim süreçlerinde zorluk çektiği konular ile ilgili kendisine bireysel bir süreçte uzman (tutor) desteğinde öğretim verilmesidir. Bu teknik, öğrenme-öğretme sürecinde yardıma ihtiyaç duyan öğrencilere bireysel öğretim desteği sunar. İngilizce Tutor özel öğretmen anlamına gelir Özel ders olarak da düşünülebilir. Bir öğretim sürecinin tutor özelliğine sahip olmasının temeli uzman kişilerce gerçekleşmesidir. Tutor desteği tamamen yardım isteyen öğrencilere öğretim olanağı sağlayan bir etkinliktir. Örneğin Matematik dersinde Trigonometri konusunu anlayamayan bir öğrenci tutor desteği ile kendisinin anlayacağı bir anlatım sürecinde, birebir sorular sorma, özel sorularla düzeyini belirleme ve öğrenme eksiklerini görme gibi olanaklar elde edilir. UYARI Tutor destekli öğretim çok eski bir uygulamadır. Antik Yunanda, Roma döneminde başlamıştır. Osmanlı devletinde Lala, Selçuklularda Atabeyler ve daha sonraki dönemlerde ise mürebbiye adları ile uygulanmıştır. Avantajları < < Öğrenci ile bire bir ilgilenilme olanağı verir. < < Öğrenci dilediği soruları uzmana yöneltebilir. < < Öğrenci düzeyine göre ilerler. < < Öğrenci derslerdeki öğrenme düzeyini anlama olanağı sağlar. < < Ders zamanı esnektir ve gereksinime göre düzenlenebilir. < < Öğrenci kendi eksiklikleri birebir bir uzmanla çözümler < < Ekonomik olarak maliyetlidir. Uzmana (tutora) para ödenmesi gerekmektedir. < < Grupla öğretime yatkın öğrenciler için etkili değildir. < < Öz disiplini olmayan, verilen ödevleri yapmayan öğrenciler için etkili değildir. < < Tutor kişi etkili bir öğretim ortamı düzenleyemezse süreç verimsiz olur. < < Öğretimin süresi belirli olduğu için öğrencinin sorular ve konu istekleri yarım kalabilir. 5. Akran Öğretimi (Yaşıt Öğretimi) Akran öğretimi, yardım etme ve destek verme aktiviteleri doğrultusunda bilgi ve becerinin kazanılması olarak tanımlanmaktadır. Akran öğretimi birbirlerine yardım ederek öğrenen fakat öğretmen olmayan benzer sosyal gruplardan insanları kapsamaktadır. Akran öğretimi öğrencilerin birbirine yardım ettikleri ve öğreterek öğrendikleri bir öğretim yöntemidir. Bireyselleşmeyi ön plana çıkartan akran öğretimi Öğretmenin rehberliğinde, eğitim almış yetenekli bir öğrencinin aynı sınıf düzeyinde bulunan bir ya da birkaç öğrenciye bir kavramı ya da beceriyi öğrettikleri bir süreçtir. Akran Öğretiminde benzer yaş, farklı yaş ve farklı seviye modelleri kullanılmaktadır. Farklı yaş akran öğretimi yaş ya da seviye olarak büyük bir öğrencinin kendisinden daha küçük ya da alt seviyede olan öğrenciye ders verme/danışmanlık üzerine kurulu bir modeldir. UYARI Akran öğretimi yapılandırmacı yaklaşımı temel alır. Piaget akranların etkileşimde bulunmasının çocuğun bilişsel gelişimi içinde çok kritik bir faktör olduğunu vurgularken. Vygotsky çocukların işbirliği içinde olarak beceri kazanmaları onların eğitiminde çok verimli bir deneyim olduğunu öne sürer. 136

139 Öğretim Teknikleri Avantajları < < Akran öğretimi ders alan ve ders veren öğrencilerin akademik başarı, problem çözme, özgür hissetme ve öz girişkenlik becerilerinin artmasına yardım eder < < Akran öğretimi, öğrencilerin kendi öğrenme adımlarına, algılama düzeylerine ve öğrenme stillerine uygundur. < < Akran öğretimi sürecinde, dönüt ve düzeltme anında verilir. Bu nedenle temel kavram yanılgıları hızlı bir şekilde tanımlanabilir ve düzeltilebilir. < < Öğrenciler, daha hızlı öğrenenlerle karşılaştırılmadan kendi adımlarıyla, bir öğrenme görevini başarıyla tamamlayabilir. < < Yavaş öğrenen öğrencinin öğrenme hızına uygun yaşantılar edinmesine olanak sağlar. < < Akran öğretimi yarışmayı azaltır ve daha destekleyici bir sınıf çevresi yaratır. < < Akran öğreticileri, aynı yaşta olan diğer öğrencilerin bilişsel özelliklerine sahip olduğu için onların sorunlarını daha iyi anlarlar. < < Sosyal zorluk yaşayan ders veren öğrencinin sosyal becerilerini ortaya çıkarır. Sosyal etkileşim fırsatı, öğrencinin bilişsel ve devinişsel becerilerinin gelişmesine büyük ölçüde izin verir < < Ayrıca akran öğreticiler etkili bir şekilde çalışmaya yoğunlaşma, çalışma alışkanlıklarını düzenleme ve sorular sorma gibi çalışma becerileri geliştirirler. Sınırlıkları < < Yarışmacı ve rekabetçi öğrenciler için kullanılması önerilmez. < < Akranların birbirleriyle etkileşimleri olumlu değil ise öğrenme gerçekleşmez < < Öğretici konumundaki öğrenci konuyu farklı önekler ve bilgilerle destekleyemeyebilir. D) AKTİF ÖĞRETİM TEKNİKLERİ Aktif öğrenme, öğrenenin öğrenme sürecinin sorumluluğunu taşıdığı, öğrenene öğrenme sürecinin çeşitli yönleri ile ilgili karar alma ve özdüzenleme yapma fırsatlarının verildiği ve karmaşık öğretimsel işlerle öğrenenin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı bir öğrenme sürecidir. Aktif öğrenme < < Öğrenene öğrenme sürecinin çeşitli yönleriyle ilgili karar alma fırsatlarının verildiği < < Öğrencinin öğrenme sırasında zihinsel yeteneklerini kullanmaya zorlandığı bir öğrenme sürecidir. Aktif öğretimi etkili olabilmesi için öğrenci sayısının az olması, öğretmenin aktif öğretime inanması ve özelliklerini bilmesi ve öğretim ortamının uygun olması gerekmektedir. Aktif öğretim için 3 koşul vardır: 1. Öğrencinin öğrenme ile ilgili kararlar alması 2. Öğrenenin zihinsel yeteneklerini kullanması 3. Sosyal etkileşim şeklindedir. < < Her ders ve öğrenme konusu için uygun değildir. < < Zor ve karmaşık konuların öğretiminde kullanılmaz < < Öğretmene bağımlı ve grupla öğretime alışmış öğrenciler için etkili değildir. < < Öz disiplini düşük akranı öğretici olarak görmeyen öğrenciler için fayda sağlamaz. Aktif öğretim; < < Katılımcı < < Enerjik < < Öz denetim < < Aidiyet < < Merak-Dikkat < < Duyarlılık < < Karar alma temellidir. 137

140 Öğretim Teknikleri Aşağıda bazı aktif öğretim teknikleri verilmiştir. Tekniğin Adı Merdiven Sıralama Öykü Tamamlama Kartopu Mektup - Telgraf Oyunu Açıklaması Öğrencilere sekiz on tane cümle yazılı kart ya da resim verilir. Öğrencilerden beş altı kişilik kümeler oluşturarak ellerindeki kartları önem sırasına dizmesi istenir. Bu teknikte öğrencilere bir hikaye veya olay anlatılır. Ancak hikayenin sonu verilmez, öğrencilerin kendi düzeylerine göre tamamlarlar. Kartopu, daha fazla sayıda kişiyi kattıkça tartışmanın büyüdüğünü ifade eden basit bir terimdir (kartopunun karda yuvarlandıkça büyümesi ile aynı). Tekniğe kartopu denilmesinin nedeni grubun giderek genişlemesidir. Sınıf altı ya da sekiz kişilik gruplara ayrılır. Her gruptan yarısı,öbür yarısına bir telgraf çekerek ya da bir mektup yazarak belirli bir soruna çözüm önermelerini ister. Bu çözüm elli kelimeyi geçmeyen bir niteliği taşımak zorundadır. Rulman (Top Taşıma) Köşelenme Şiir Yazma Bu teknikte ise iç çemberdeki öğrenciler, dış çemberdekilerle karşı karşıya gelerek, dersin başında kendilerine sunulmuş sorunu birebir tartışmaya başlarlar. İç çemberdeki bir öğrenci dış çemberdeki bir öğrenciyle eşleşir ve konuyu yüzyüze konuşarak fikirlerini paylaşırlar. Belli bir süre sonunda,dış çemberdeki öğrenciler saat yönünde bir sıra atlarlar ve tartışma devam eder. Tartışma sonunda ulaşılan noktalar listelenir ve topluca bir senteze varılır. Cevabı çok belirli olamayan konular ve problemler için bu teknik kullanılabilir. Bir problem seçilir ve açıklanır. Öğrenciler gruplara ayrılır. Grup bu problemin çözümünü sınıfın çeşitli köşelerinde kartonlarla açıklar. Diğer öğrenciler ise bu köşeleri gezerler kendilerine uygun olan köşelere giderler Öğrenciler küçük gruplar hâlinde otururlar. Grup üyelerinin her birinin elinde birer sayfa kâğıt vardır. Herkes, elindeki kâğıda verilen konu ile ilgili bir dize yazıp yanındakine verir. İkinci turda önlerine gelen kâğıda ikinci dizeler yazılır, yine yanındakine verilir. Bu işleme süre bitene kadar devam edilir. Sonunda grupların elinde gruptaki üye sayısı kadar şiir bulunur. Daha sonra şiirler sınıfa sunulur. Akvaryum (İç Çember) Kart Gösterme Sınıf içi tartışmaları canlandırmak, mümkün olduğu kadar çok sayıda öğrenciyi tartışmaya katmak için kullanılır. Sıraların iç içe iki çember halinde oturulacak şekilde düzenlenir. İç çemberde tartışma konusu hakkında konuşmak isteyenler, dış çembere ise dinleyiciler bulunur. (Bir akvaryumun dışarıdan izlenmesi gibi) Tartışma konusu öğrencilere verilir. Tartışmayı yapılandırmak ve sürdürmek için önceden bir soru listesi hazırlanmalıdır Tartışma sırasında çemberin dışındakilerin sessiz olması sadece iç çemberde oturanların konuşması gerekir. Daha sonra her iki grubun katılımıyla sonuca ulaşılır. Kart gösterme öğrencilere öğrendiklerini gözden geçirme, değerlendirme yapma, karar verme vb. fırsatlar sunar. Öğrencilere 3-5 tane değişik renklerde küçük kartlar dağıtılır. Her renge bir anlam yüklenir. Örneğin kırmızı renk katılıyorum, sarı renk kararsızım, siyah renk katılmıyorum şeklinde olabilir. Öğretmen işlediği konuyla ilgili olarak bazı yargı bildiren cümleler okur ve öğrencilerde buna ilişkin düşündüklerini uygun kartı seçerek ifade eder ve sıranın üzerine koyarlar. Ve niye bu kartı seçtiklerini gerekçeleriyle açıklarlar. 138

141 Öğretim Teknikleri Phillips 66 Dedikodu Soru Turu J.Donald Phillips tarafından gerçekleştirilmesi ve öğrencilerin altışar kişilik gruplarda ve altışar dakikalık sürelerle çalışıyor olmasından dolayı bu adı almıştır. Vızıltı gruplarına benzer. 1. Sınıfın altı kişilik gruplara ayrılması, 2. Her grubun kendi içinde bir lider ve sekreter seçmesi, 3. Tartışma konusunun sunumu, 4. Grupların altı dakika boyunca tartışmaları ve problemin en uygun çözümünü bulmaları Öğrenciler önce ikişerli gruplara ayrılır, verilen konu ile ilgili düşüncelerini birbirleriyle paylaşırlar, başka bir arkadaşı ile yeni ikili oluşturarak, önceki arkadaşının düşüncelerini yeni arkadaşına açar, kendinde meydana gelen değişiklikleri arkadaşı ile paylaşır, mümkün olduğunca yeni ikililer oluşturarak süreç devam ettirilip, ortak düşünce sınıfa açıklanır. Öğrenciler boş kâğıtlara işlenen konu ile ilgili soru ya da kavramları yazarak, yandaki arkadaşına iletir. İletilen öğrenci de soru ya da kavramla ilgili düşüncelerini kâğıda yazar. Sınıfta bir tur atılır, verilen cevaplar sınıfça tartışılır. Bu teknik; öğrencinin bir konu ile ilgili öğrenmelerini gözden geçirme, soru hazırlama, değerlendirme ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirir. Doğru Mu, Yanlış Mı? Pazaryeri İşlenmiş konu ile ilgili bir dizi doğru ve yanlış ifadelerin yer aldığı kartlar hazırlanıp, sınıfa dağıtılır, kartı alan öğrenci ifadenin doğru olup olmadığını gerekçeleri ile açıkladıktan sonra sınıfça tartışılıp karara bağlanır.. Öğrencilerin birbirlerini daha yakından tanımasını, görüşlerini ve çözümlerini birbirleriyle paylaşmalarını sağlayan bir aktif öğrenme tekniğidir. Pazaryeri tekniğinde uygulanan süreç şöyledir: Öğrencilere küçük kâğıt parçaları dağıtılır. Öğrencilerden kâğıda; işlenen konu ile ilgili bir deneyim, bir problem çözümü, bir soru ya da bir fikir yazmaları istenir. Yazdıkları kâğıtları üstlerine takarak sınıfta dolaşırlar ve diğer arkadaşlarının kâğıtlarını okurlar. Kâğıtlarda yazılanlarla ilgili öğrenciler görüşür, beğendikleri kartları birbirleriyle değiştirirler. Sürecin sonunda hangi değişikliklerin olduğu tartışılarak, değerlendirilir Öğrenme Galerisi (Pano Tekniği) Bilgi - Öğrenme İstek Kartları Öğrencilerin, belli bir sürede neler öğrendiklerini değerlendirmelerini sağlayan bir aktif öğrenme tekniğidir. Öğrenme galerisi tekniğinde uygulanan süreç şöyledir: Öğrenciler 3-5 kişilik gruplara ayrılır. Gruplar öğrendikleri konu ile ilgili bilgi, beceri, gelişme ve ilgilerini listeleyerek duvara asarlar. Gruplardaki öğrenciler diğer öğrencilerin listelerini gezerler ve eklemek istedikleri yerler varsa listenin altına eklerler. Her grup kendi kâğıdına döndükten sonra diğer grup üyelerinin listeye ekledikleri bilgileri de okuyarak, özet oluşturup sözlü bir şekilde ifade ederler. Öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilerinin tespiti, bu tespite dayalı olarak hissettikleri öğrenme ihtiyacı ve bunların sonucunda da geldikleri düzeyi öğrenci gözüyle belirlenmesini gösteren bir tekniktir. Ne biliyorum, ne öğreneyim, ne öğrendim. 139

142 Öğretim Teknikleri Resim Analizi Bulmaca Resim analizinde, öğrencilere bir fotoğraf, harita ya da diyagram gösterilip, gözlemleri ve yorumları sorulur. Bu tip aktiviteler, öğrencilerin aniden dikkatini çekerken, derse başlamanın en iyi yollarından biridir. Resim analizi, bilgi, kavrama, uygulama ve analiz düzeyindeki davranışları gerektirir. Resim analizi, bu çalışmada, genellikle konu başlarında öğrencilerin dikkatini çekmek için kullanılmıştır. Bulmaca hazırlanırken ilk önce çocuklara öğretilmek istenen konunun en önemli mesajı seçilir, daha sonra da bu konu ile ilgili olarak öğrencilerde oluşturulması amaçlanan kavramlar sıralanır. Tespit edilen mesaj ve kavramların toplam harf sayıları bulunur. Bu sayının kare bulmacayı oluşturacak şekilde herhangi bir sayının karesi olması gereklidir. Ortaya çıkan sayıya göre kare çizilir ve ufak karelere bölünür. Konuyla ilgili kavram ve kelimeler kare üzerine yatay ve dikey olarak uygun bir şekilde yerleştirilir. Arta kalan harf boşluklarına ise esas mesaj oluşturan harfler sırayla yazılır Akrostiş Burada Herkes Öğretmen Öğrencilerin, sözcüklerin ilk harflerini bir şifre, kavram, söz öbeği veya cümle verecek biçimde alt alta sıralamasıdır. Akrostiş tekniği, bir ünite veya konunun işlenişinde ana teması veya kendisinin, öğrencilere sürpriz kavram veya kavramlarla ders süresince veya bitiminde oyunla açıklanması, ünitede geçen kavramlara dikkat çekerek ve bilinmeyenlerin buldurulması şeklinde ilgileri konu üzerinde toplayarak öğrenilmesine imkân verir. Çevre temizliği konusunda Ç Ö P akrostişi şöyledir; Çevremizi koruyalım.. Özenle temiz tutalım.. Poşetlere çöpleri atalım.. Öğrencilere öğrenilenleri gözden geçirme, onlar hakkında soru çıkarma değerlendirme yapma ve öğretme fırsatı verir. 1. Öğrencilere küçük kart ya da kâğıtların dağıtılması. 2. Öğrencilerin konuyu gözden geçirerek o konuda sorulmasını istedikleri soruyu ya da tartışılmasını istedikleri noktayı karta yazmaları. 3. Kartların toplanması ve karıştırılarak yeniden dağıtılması. 4. Öğrencilerin kendilerine gelen karttaki soruyu ya da tartışma konusunu araştırıp ne söyleyeceklerini saptamaları. 5. Soruların ve yanıtların sınıfa sunumu. 6. Sunumlar üzerinde tartışılması Zihinsel Haritalama Bir konudaki bütün önemli kavramların ya da düşüncelerin her birinin küçük kartlara ayrı ayrı yazılmasıyla oluşturulan destelerden öğrenci sayısı kadar hazırlanır. Sonra her öğrenciye bu destelerden birer tane verilir ve kartları, üzerlerindeki kavram ya da düşüncelerin birbiriyle ilişkilerini gösterecek biçimde yerleştirmeleri istenir. Yerleştirme işi bir masada, duvarda ya da yerde yapılabilir. Öğrenciler, bu çalışmayı bireysel olarak ya da grupla yapabilirler. Sonunda elde ettikleri haritalar sınıfta sunulur ve bu haritalarla ilgili açıklamalar yapılır. Bu çalışma ile öğrenilenler arasında birçok anlamlı ilişki keşfedilir 140

143 Öğretim Teknikleri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KMS KMS Öğrencilere ödev verirken öğretmenin dikkat edeceği en önemli nokta aşağıdakilerden hangisidir? 1. Amacı, sorunlara çözüm getirmek, kısa sürede çok sayıda fikir üretmek ve yaratıcılığı geliştirmektir. Açıklanan öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Grupla öğretim B) Beyin fırtınası C) Güdümlü tartışma D) Gösteri(demonstrasyon) E) Problem çözme KMS Laboratuvarda deney yapacak bir öğretmenin deneye başlamadan önce öğrencileri ortaya çıkabilecek tehlikelere karşı uyarması aşağıdaki hangi amaca hizmet eder? A) Konuya ilgi çekme B) Hazıroluşu sağlama C) Konuya dikkat çekme D) Öğrenmeye güdüleme E) Güvenliği sağlama A) Bireysel olarak yapıiabilmesi B) Eğitsel değer taşıması C) Uzun zaman almaması D) Konusunun yakın çevreyle bağlantılı olması E) Bilgi toplamayı gerektirmesi KMS Öğrencilere verilen proje ve ev ödevlerinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencilerin hazırbulunuşluklarını yükseltmek B) Konuların tekrarını sağlamak C) Öğrencilere boş zamanlarını değerlendirme alışkanlığı kazandırmak D) Öğrencilere bağımsız çalışma alışkanlığı kazandırmak E) Konuların günlük yaşamla bütünleşmesini sağlamak KPSS KMS Öğretmen yetiştirmede kullanılan bu teknikte öğretmen adaylarının sınıfta sunduğu dersler videoya kaydedilir. Bu kayıtlar tüm sınıfın katılımıyla gözden geçirilir, dönüt elde edilir ve bu yolla istenilen davranışların kazanımı sağlanır. Açıklanan teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Grupla öğretim B) Rol yapma (drama) C) İşbirliğine dayalı öğretim D) Mikro öğretim E) Bireysel öğretim 6. Son yıllarda uygulamalara bakıldığında, ev ödevlerinin en çok hangi amaçla kullanıldığı görülmektedir? A) Öğretmenin bireysel başarıları değerlendirmesinin kolaylaştırılması B) Öğrencinin evdeki zamanını boşa geçirmemesinin sağlanması C) Öğrencilerin yardımlaşma duygularının geliştirilmesi D) Okulda kazanılan bilgi, beceri ve davranışların pekiştirilmesi E) Öğrenmelere aile bireylerinin katkılarının sağlanması 141

144 Öğretim Teknikleri KPSS Sınıf içi öğretim etkinliklerinde gösteri (demonstrasyon) tekniğinden yararlanmayı düşünen öğretmen öncelikle aşağıdakilerden hangisini göz önünde bulundurmalıdır? A) Gösteri için gerekli sürenin bir ders saatine sığıp sığmayacağını B) Tekniğin öğrenci seviyesine uygun olup olmadığını C) Gösterinin öğrencilerin ilgisini çekip çekmeyeceğini D) Öğrencilerin gösteriyi nasıl izleyeceklerini E) Gerekli araç-gereçlerin nereden sağlanacağını KPSS Aşağıdakilerden hangisi beyin fırtınası tekniğinin başarıyla uygulanmasını engeller? A) Düşüncelerde niceliğe önem verilmesi B) Düşüncelerin ifadesinde bireylerin yönlendirilmesi, görüşlerin düzenlenmesi C) Düşüncelerin üretilmesine ve geliştirilmesine önem verilmesi D) Özendirici bir ortam oluşturularak katılımcıların serbest konuşabilmelerinin sağlanması E) Düşüncelerin ifadesi sırasında eleştirilerin önlenmesi, değerlendirmenin sonraya bırakılması KPSS KPSS Öğretmen adaylarının meslek öncesi eğitimde mesleki uygulamaların videoya kaydedilerek, bu kayıtlara dayalı tartışmalarla mesleki gelişimin sağlanmasını içeren yöntem/teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Mikro öğretim B) Gözlem C) Gösterip yaptırma D) Yansıtma E) Sorun çözme 11. Öğretme-öğrenme sürecinde, eleştirme ve değerlendirme olmaksızın bir konu üzerindeki düşüncelerin dile getirilmesi esasına dayanır. Yaratıcı düşünmeyi geliştirmeye ve alternatif üretmeye yöneliktir. Bu teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Rol yapma B) Problem çözme C) Beyin fırtınası D) Tartışma E) Soru-cevap KPSS Aşağıdaki öğretim yöntem/tekniklerinden hangisi öğrencinin sosyaileşmesinde diğerlerine göre daha az etkilidir? A) Drama tekniği B) Beyin fırtınası tekniği C) Gösterim tekniği D) Örnek olay yöntemi E) Altı şapka düşünme tekniği KPSS Aşağıdakilerden hangisi gösteri (demonstrasyon) tekniğinin faydalarından biridir? A) Göze ve kulağa seslenerek ilgi çekmesi B) Her türlü konuyu sunmayı kolaylaştırması C) Kalabalık sınıflarda kolay uygulanması D) Sürenin dikkat düzeyine göre ayarlanabilmesi E) Ön hazırlık gerektirmemesi 142

145 Öğretim Teknikleri KPSS Aşağıdaki durumların hangisinde, beyin fırtınası tekniğinin verimli bir biçimde uygulanması beklenmez? A) Sorular gruptaki herkese yöneltilirse B) Süre sınırlandırılmamış olursa C) Sınırlayıcı olmayan bir yaklaşım kullanılırsa D) Sıra dışı fikirlerin ifade edilmesine izin verilirse E) Süreç boyunca düzeltmeler yapılarak fikirler yönlendirilirse KPSS Daha çok hizmet öncesi öğretmen eğitiminde kullanılır. Dersler kısa (5-15 dk.) tutulur ve kaydedilir. Kaydedilen süreç sınıf içinde izlenerek tartışılır. Öğrenci sayısının az olmasına dikkat edilir. Öğretme becerileri gözlem ve dönütlere (geribildirim) göre tekrarlanarak geliştirilir. Yukarıda özellikieri sıralanan öğretme - öğrenme yöntemi veya tekniği aşağıdakiierden hangisidir? A) Görüşme B) Programlı öğretim C) Bireyselleştirilmiş öğretim D) Mikro öğretim KPSS Bir öğretmen ders sırasında bir öğrenciye soru sormuş ve bu öğrenciden yanlış yanıt almıştır. Bu durumda, öğretmenin baş vuracağı en uygun yol aşağıdakilerden hangisidir? E) Kollegyum KPSS Nükleer santrallerin kurulmasıyla ilgili farklı görüşler vardır. Öğrencilerin bu farklı görüşleri ortaya çıkarmalarını sağlamada öğretmenin kullanacağı en etkili yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaratıcı drama B) Soru-cevap C) Gösteri D) Altı şapka E) Analoji A) Öğrencinin söz hakkını sınırlama B) Öğrenciye önceki sorusuna doğru yanıt veren bir öğrenciyi örnek gösterme C) Öğrenciye, yanıtının neden doğru olmadığını sezdirecek bir soru yöneltme D) Öğrenciye, yanıtının yanlış olduğunu söyleme E) Öğrenciyi cezalandırma KPSS Deprem sırasında yapılması gerekenleri sınıf önünde iki öğrencinin canlandırmasını isteyerek bunları tüm sınıfın izlemesini sağlayan bir öğretmen aşağıdaki öğretim yöntemlerinden hangisini kullanmaktadır? A) Düz anlatım B) Drama C) Sunuş D) Buluş E) Mikro öğretim 143

146 Öğretim Teknikleri KBYS Öğrenci, aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerin hangisinde diğerlerine göre daha az aktiftir? A) Rol oynama B) Tartışma C) Beyin fırtınası D) Gösteri deneyi E) Soru-cevap KBYS Öğretim sürecini öğrenciler açısından etkili kılan ve amaçların üst düzeyde gerçekleştirilmesine olanak sağlayan aktif öğrenme tekniklerinin temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretmenin pasif konumda olması B) Strateji kullanmayı gerektirmesi C) Öğretmen-veli işbirliğini gerektirmesi D) Öğrenciyi merkeze alması E) Sınıf içi iletişimi azaltması KBYS Aşağıdakilerden hangisi etkili ödev vermenin ilkelerinden biri değildir? A) Derste işlenen konuyla ilgili ödev verme B) Verilen ödevin amacını öğrencilere açıklama C) Verilen ödevde öğrencilerden beklenenleri açıklama D) Ödevle ilgili öğrenci sorularını açıklama E) Öğrenci tutumlarına göre ödev miktarını azaltma veya çoğaltma KBYS KPSS Belgin Öğretmen öğrencilerinden, Nasıl bir okul düşlerdiniz? sorusuna karşılık olarak özgün ve yaratıcı fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk geldiği şekilde söylemelerini ister. Öğretmen, öğrencilerin birbirlerinin söylediklerinden çağrışım yaparak buldukları çok sayıda fikri tahtaya listeler ve dersine bu şekilde devam eder. Belgin öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerin hangisinden yararlanmaktadır? A) Yaratıcı drama B) Örnek olay incelemesi C) Beyin fırtınası D) Problem çözme E) Soru - cevap 20. Öğrencilerini kentteki müzelerden birine götürmek isteyen bir öğretmenin, amaçlanan öğrenme ürününün ortaya çıkabilmesi için, gezi etkinliğini planlarken aşağıdakilerden hangisini öğrencileriyle birlikte gerçekleştirmesi en çok beklenir? A) Geziye katılacak öğretmen sayısının belirlenmesi B) Gezi için izin yazısının hazırlanması C) Gezi için gerekli ulaşım planının yapılması D) Gezi yapılacak yere giden en uygun yolun belirlenmesi E) Gezide uyulması gerekli kuralların tartışılması KPSS Öğrencilerin paylaşım ve iletişim becerileri ile yaratıcı fikirler üretmelerini geliştirmeyi amaçlayan bir öğretmen nasıl bir okul düşlersiniz? diyerek bir tartışma başlatır. Öğrencilerden bu konudaki düşüncelerini açıkça ve bir mantık süzgecinden geçirmeden söylemelerini isteyen bu öğretmenin aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerinin hangisini kullanması en uygundur? A) Soru-cevap B) Problem çözme C) Altı şapkalı düşünme D) Beyin fırtınası E) Benzetim 144

147 Öğretim Teknikleri KPSS KPSS Fen Bilgisi dersi için hazırlanan bir eğitim yazılımında, kullanıcıların ulaşacağı hedef, çevreye en az zarar vererek en köklü ürünü yetiştirmektir. Yazılımı kullanan öğrencilerden çiftlik sahibi bir köylü rolüne bürünmeleri istenir. Üç gün süren eğitim boyunca öğrenciler, çeşitli yöntemleri uygular ve ürün elde etmek için gerekenleri yaparlar. Eğitimin sonunda öğrencilere, çiftliklerinin ne kadar kör ettiğine Ve yetiştirdikleri ürünlerin çevreye ne kadar etki ettiğine ilişkin dönüt verilir. Bu eğitim programında hangi öğretim yöntem ve tekniğinden yararlanılmıştır? A) Tartışma B) Benzetim C) Örnek olay incelemesi D) İş birliğine dayalı öğrenme E) Proje tabanlı öğrenme KPSS Sanal eğitim ortamlarında, öğrencinin ihti yaçlarına, eğitim tasarımına, teknolojik imkânlara göre farklı etkileşim yöntemleri kullanılmaktadır. Sanal eğitim ortamında öğrenci ve öğrenme ortamı arasındaki etkileşimi sağlayan ögelerin (içerik sunumu, navigasyon, arayüz tasarımı, sorular, vb.), programı kullanan öğ renciye aşağıdakilerden hangisini sağlaması beklenmez? A) Öğrencinin bilgiyi sunulduğu şekilde kabullenmesine ve öğrenmesine olanak sağla ması B) Öğrencinin keşfetmesine olanak sağlaması C) Öğrencinin istenilen bilgiyi bulmasında kolaylık sağlaması D) Öğrenciye ortam üzerinden diğer öğrenci lerle iletişim kurma imkânı sağlaması E) Öğrencinin diğer öğrencilerle iş birliği yapabilmesine olanak sağlaması 26. Konuyla ilgili bilgi sahibi olunduğunda, farklı bakış açılarıyla konuya ilişkin duygular irdelendiğinde, kararın getirileri ve tehlikeleri bilindiğinde, yaratıcılığı geliştirip farklı seçenekler oluşturulduğunda, yerinde karar verme olasılığı artar. Sıralanan bu süreç aşağıda verilen hangi yöntemle ya da teknikle bağlantılıdır? A) İstasyon B) Beyin fırtınası C) Fikir taraması D) Altı şapkalı düşünme E) Çok boyutlu düşünme KPSS Öğrencilere öğretilen konular ya da bu konuların, sorunların çözüm yolları bazen zıtlıklar ve çelişkiler içerir. Düşünceleri bu zıtlıkların iki ucunda ya da aralarında bir yerlerde olan öğrencilerin, eğilimlerini gerekçelendirdikleri, bütün sınıfın etkin katılımını gerektiren, katılımcılarda hoşgörü, katlanma, konuşma, dinleme ve değişmeye açıklık becerileri geliştiren yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Fikir taraması B) Zıt panel C) Beyin fırtınası D) Münazara E) Görüş geliştirme 145

148 Öğretim Teknikleri KPSS Başlıca amacı öğrencilerin olmayan yeni bir şey üretmelerini geliştirmek olan, öğrencilerin kendilerini ifade etmelerinin yanı sıra sahip oldukları bilgi ve yaşantıları üzerine hayal ettikleri dünyayı oluşturmalarına olanak sağlayan, bilgileri daha çok oyunla öğrenmelerine olanak veren öğretim yöntemi ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Yaratıcı drama C) Grupla öğrenme D) İşbirlikli öğrenme E) Öykü temelli öğrenme KPSS Başlıca amacı öğrencilerin olmayan yeni bir şey üretmelerini geliştirmek olan, öğrencilerin kendi lerini ifade etmelerinin yanı sıra sahip oldukları bilgi ve yaşantıları üzerine hayal ettikleri dünyayı oluşturmalarına olanak sağlayan, bilgileri daha çok oyunla öğrenmelerine olanak veren öğretim yöntemi ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Yaratıcı drama C) Grupla öğrenme D) İşbirlikli öğrenme E) Öykü temelli öğrenme KPSS KPSS Öğrencinin ilk denemeyi gerçek ortamda yapması halinde riskler olduğunda ve öğrenciye temel becerileri kazandırmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Öğretmenin anında dönüt, düzeltme ve pekiştireç vermesi, ortamın gerçeği temsil etmesi, ürünün ve sürecin değerlendirilmesi başarıyla uygulanmasında önemlidir. Yukarıda özellikleri anlatılan bu yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Rol oynama B) Eğitsel oyun C) Gösterip yaptırma D) Benzetim E) Deneme - yanılma ve uygulama 31. Öğretim sürecinde konuşma halkası ve rol oynama yöntemlerini kullanan bir öğretmen, öğretim alanında belirlenmiş olan kazanımların (hedeflerin) yanı sıra öğrencilerinde aşağıdaki özelliklerin ya da yetkilerin öncelikle hangisinin gelişmesini kolaylaştırmış olur? A) Ezber B) Empati C) Yaratıcılık D) Tartışma E) Taklit KPSS Aşağıdakilerden hangisi eğitsel gezilerin temel amacıdır? A) Öğrenciler arasında yardımlaşmayı geliştirmek B) Boş zamanları değerlendirmek C) İlk elden somut yaşantılar sağlamak D) Öğrencilerin hazır oluş düzeyini yükseltmek E) Öğrencileri sınıf ortamının monotonluğundan kurtarmak 146

149 Öğretim Teknikleri KPSS Öğrencilerinin yaratıcılığını ve problem çözme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmen öğretim sürecinde aşağıdaki uygulamalardan hangisine özellikle yer vermelidir? A) Çok farklı kaynaklardan yararlanarak elde ettiği bilgileri anlatım yöntemiyle aktarma B) Öğrencilere iyi yapılandırılmış, sınırları iyi belirlenmiş ödevler verme C) Dersin konusuna uygun benzetim yöntemini kullanma D) Uygun fırsatlar yaratarak sık sık beyin fırtınası tekniğini uygulama E) İçinde çelişkiler olan konuları görüş geliştirme KPSS Öğretmen, ilköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersinde Türkiye sahip olduğu bor kaynağını doğru biçimde kullanmaktadır. önermesiyle tartışmaya dayalı bir etkinlik planlamaktadır. Bütün öğrencilerin tartışmaya katılmalarını, düşündüklerini gerekçeler göstererek belirtmelerini, düşüncelerini değiştirebileceklerini belirtmiştir. Öğrencilerinde başkalarının düşüncelerine saygı, dinleme, kendi düşüncesini savunma ve kanıt bulma becerileri geliştirmeyi hedeflemiştir. Bu etkinlik aşağıdaki tartışma türlerinden hangisi için en uygundur? A) Münazara B) Görüş geliştirme C) Forum D) Panel E) Konuşma halkası KPSS Öğretim sürecinde kullanılan beyin fırtınasını en iyi anlatan açıklama aşağıdakilerden hangisidir? KPSS A) Öğretmenin konuyla ilgili çok sayıda soru hazırlayıp yanıtlamaları için öğrencilere vermesidir. B) Öğretmenin, öğrencileri iki gruba ayırıp iki grubun ne düşündüğünü birbirleriyle paylaşmalarını istemesidir. C) Öğretmenin kapsamlı bir kavram haritası hazırlayıp öğrencilerden incelemelerini istemesidir. D) Bütün sınıfın tartıştırılarak Bize Düşen Görevler başlıklı bireysel ya da grupça rapor hazırlanmasının istenmesidir. E) Öğrencilerin belli bir konuyla ilgili çok sayıdaki ilginç önerilerinin kısa sürede toplanmasıdır. 36. Öğretimin bireyselleştirilmesi ve hatanın en aza indirilmesinin amaçlandığı durumlarda, Skinner in pekiştirme ilkelerini temel alan programlı öğretim yaklaşımının kullanılması önerilir. Bu öğretim yaklaşımının en önemli yararı aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencileri öğrenmeye güdülemesi B) Öğrenmeyi bütünden parçalara doğru gerçekleştirmesi C) Sınıfta kalma kuralını kaldırması D) Dönüt ve düzeltmeyi hemen yapması E) Öğrenmeyi parçalardan bütüne doğru gerçekleştirmesi 147

150 Öğretim Teknikleri KPSS STS Fatih Öğretmen in sınıfında öğrenmede sorunlar yaşayan üç öğrenci vardır. Fatih Öğretmen yaşıt (akran) öğretimi uygulamak amacıyla başarılı olan başka üç öğrenciyi bu arkadaşlarına destek olmaları için görevlendirmiştir. Çocuklar ders dışı saatlerde bir araya gelerek okulda yapılan etkinlikleri ve tartışılan konuları tekrar etmektedirler. Fatih Öğretmen in yaptırdığı bu uygulama, I. Yavaş öğrenen öğrencinin öğrenme hızına uygun yaşantılar edinmesine olanak sağlar. II. Akranı tarafından çalıştırılan öğrencide yetersizlik duygusu artar. III. Öğrenciler arasında dostluk ve dayanışma sağlanır. IV. Öğreten konumundaki öğrenci zaman kaybeder. V. Öğreten konumundaki öğrencilerin öğrenmeleri daha kalıcı olur. VI. Öğrenen ile öğreten arasında rekabet yaşanır. sonuçlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olur? A) I, II ve IV B) I, III ve V C) I, III ve VI KPSS D) III, IV ve V E) III, V ve VI 38. İlköğretim öğrencilerine, kapasitelerinin üzerinde beceri gerektiren ödevlerin verilmesinin yol açtığı en önemli sorun aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencilerin derse ilgisini ve başarı algısını zayıflatması B) Velilerin, çocuklarının ödevlerini yapmak zorunda bırakılması C) Öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirmelerinin engellenmesi D) Öğrencilerin sınav kaygısını artırması E) Öğrencilerin arkadaşlarıyla iletişimini zayıflatması 39. Aşağıdaki gerekçelerin hangisinde öğrencilere ödev vermenin eğitsel değeri en düşüktür? A) Bağımsız çalışma becerisini geliştirmek B) Boş zamanların nasıl değerlendirileceğini öğretmek C) Araştırma becerilerini geliştirmek D) Öğrenmenin okul dışında da olabileceğini göstermek E) Özdisiplin becerilerini geliştirmek STS Bir öğretmen, öğrencilerinde birlikte üretmekten, özel ilgi ve yeteneğini sergilemekten, yaratıcılığını ortaya çıkarmaktan ve başlanmış bir işe katkı sağlamaktan haz alma gibi özellikleri geliştirmek istemektedir. Seçtiği yöntemi uyguladığı zaman öğrencilerinde dersin hedeflerinin (kazanımlarının) yanı sıra iletişim becerileri, kurallara uyma alışkanlığı, toplumsal bir sorun üzerinde düşünme ve Ben de bir şeyler yapabilirim. duygusunun oluşmasını hedeflemektedir. Bu öğretmen aşağıdaki öğretim yöntem ya da tekniklerinden hangisini uygularsa öğrencilerinde bu özellikleri geliştirme olasılığı daha yüksek olur? A) Beyin fırtınası B) Konuşma halkası C) Küçük grup çalışması D) İstasyon E) Görüş geliştirme 148

151 Öğretim Teknikleri STS STS Birçok öğretim programı, öğrencilerin görüşlerini açıklamalarını, farklı görüşlere saygı duymalarını, öğretmenin sınıf içinde güven ve saygı ortamı yaratmasını, öğrenciler arasındaki iletişimin gelişmesini hedeflemektedir. Sıralanan bu özelliklerin öğrencilere kazandırılmasına yardım eden ve aynı zamanda öğrencilerin duygu ile düşünceyi ayırt edebilmelerini, empati yetilerinin gelişmesini kolaylaştıran en uygun öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Konuşma halkası B) İstasyon C) Fikir taraması D) Beyin fırtınası E) Altı şapkalı düşünme 43. Fatih Öğretmen in sınıfında öğrenmede sorunlar yaşayan üç öğrenci vardır. Fatih Öğretmen yaşıt (akran) öğretimi uygulamak amacıyla başarılı olan başka üç öğrenciyi bu arkadaşlarına destek olmaları için görevlendirmiştir. Çocuklar ders dışı saatlerde bir araya gelerek okulda yapılan etkinlikleri ve tartışılan konuları tekrar etmektedirler. Fatih Öğretmen in yaptırdığı bu uygulama, I. Yavaş öğrenen öğrencinin öğrenme hızına uygun yaşantılar edinmesine olanak sağlar. II. III. IV. Akranı tarafından çalıştırılan öğrencide yetersizlik duygusu artar. Öğrenciler arasında dostluk ve dayanışma sağlanır. Öğreten konumundaki öğrenci zaman kaybeder. V. Öğreten konumundaki öğrencilerin öğrenmeleri daha kalıcı olur. VI. Öğrenen ile öğreten arasında rekabet yaşanır. sonuçlarından hangilerinin ortaya çıkmasına neden olur? KPSS İlköğretim öğrencilerine, kapasitelerinin üzerinde beceri gerektiren ödevlerin verilmesinin yol açtığı en önemli sorun aşağıdakilerden hangisidir? A) I, II ve IV B) I, III ve V C) I, III, VI D) III, IV ve V E) III, V ve VI A) Öğrencilerin derse ilgisini ve başarı algısını zayıflatması B) Velilerin, çocuklarının ödevlerini yapmak zorunda bırakılması C) Öğrencilerin boş zamanlarını değerlendirmelerinin engellenmesi D) Öğrencilerin sınav kaygısını artırması E) Öğrencilerin arkadaşlarıyla iletişimini zayıflatması 149

152 Öğretim Teknikleri KPSS Öğrencilerin ressam, edebiyatçı, müzisyen ve bilim insanlarının eserlerini oluştururken hissettikleri duygu ve düşünceleri anlamaları amacıyla derste yapacakları aşağıdaki uygulamalardan hangisinin en etkili olması beklenir? KPSS Bir tarih öğretmeni, öğrencilerinin Çanakkale Savaşı nda iki tarafın askerlerinin duygu ve düşüncelerini anlamalarını amaçlamaktadır. Aşağıdaki uygulamalardan hangisi öğretmenin bu amacına en fazla hizmet eder? A) Kişilerin hayat hikayeleriyle ilgili kütüphane taraması yaparak yazılı bir metin oluşturmaları ve sınıfta metni sunmaları B) Kişilerin hayat hikayelerini içeren film vb. görsel materyalleri sınıfta izlemeleri C) Kişilerin eserlerini değişik malzemelerle kopyalayarak tekrar oluşturmaları D) Kişilerin hayat hikayeleriyle ilgili doğaçlama kartları hazırlayarak canlandırma ve canlandırmalara ilişkin değerlendirme yapmaları E) Kişilerin eserlerinin sergilendiği sergi, müze gibi okul dışı alanlara yapılan gezilere katılmaları ve gördüklerini sınıf ortamında arkadaşlarıyla paylaşmaları KPSS A) Öğrenciler kütüphane araştırması yaparlar ve her iki taraftaki askerî yetkililere ait olan ve savaş stratejilerini anlatan yazıları araştırırlar. Buldukları bu yazıları sınıfta paylaşırlar. B) Öğrenciler ders kitabını okurlar ve her bir tarafın, onları savaşa sürükleyen haklı olduklarını düşündükleri nedenlerine dair bir kompozisyon yazarlar. C) Öğretmen savaşan iki tarafa dair öğrencilere okuma parçaları verip bu metinlere dayalı bir özet yazmalarını ister. D) Her öğrenci, konuya ilişkin okuduğu kaynaklara dayalı olarak, her iki tarafın birer askerinin ailelerine o askerin bakış açısından bir mektup yazar. Bu mektupları yüksek sesle sınıf arkadaşlarına okur. E) Öğretmen savaşın gerçekleştiği bölgeye bir alan gezisi düzenler. Alanda, öğrencilere savaşın nasıl yapıldığına ilişkin büyük grup tartışması yaptırır. 45. Elif öğretmen, fen ve teknoloji dersinde hayvanlarla ilgili bir konuda öğrencilerin ilgisini çekmeyi ve merakını uyandırmayı amaçlar. Bunun için dersine nesli tükenmiş hayvanlarla ilgili fotoğrafları göstererek başlar. Daha sonra nesli tükenmiş hayvan isimleriyle ilgili bir oyun oynatır ve fotoğraflarla ilgili rol kartları vererek öğrencilerden ikili canlandırmalar yapmalarını ister. Bu örnekte, Elif öğretmenin kullandığı öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Beyin fırtınası C) Altı şapkalı düşünme D) Yaratıcı drama E) Gösteri STS I. Öğrencilere gerçek yaşam deneyimleri kazandırır. II. Birincil kaynaktan öğrenmeyi sağlar. III. Okul - çevre ilişkisini güçlendirir. IV. Öğretimin somutlaştırılmasını sağlar. Yukarıdaki özelliklerin tümünü içeren öğretim yöntem ya da tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Alan gezisi C) Eğitsel oyun D) Drama E) Beyin fırtınası 150

153 Öğretim Teknikleri KPSS Öğretmen az sayıda öğrenciden oluşan sınıfa girer ve dersini işlemeye başlar. Öğrencilere Hiç yağmur yağmazsa... der ve cümleyi onların tamamlanmasını isteyerek aşağıdaki işlemleri uygular: I. Herkes 5-6 dakika içinde soruya ilişkin fikirlerini söyler. II. Öğretmen hiçbirini eleştirmeden söylenenlerin tamamını tahtaya yazar. III. Öğretmen fikirler arasında gülünç, ilgisiz ve saçma olan fikirleri de yazar. IV. Öğrenciler birbirlerinin fikirlerini dinlerler. V. Öğretmen en farklı fikirleri değerlendirerek soruyla bağlantılı yanıtları kendisi seçer. Beyin fırtınası tekniği kullanılarak, işlenen bu derste hangi işlemde yanlış yapılmıştır? KPSS Mikro öğretim yöntem ya da tekniğinin kullanıldığı bir sınıfta, Meral sınıf arkadaşlarına örnek bir ders anlatımı yapacaktır. Aşağıdakilerden hangisi Meral in mikro öğretim uygulamasında en fazla öneme sahiptir? A) Kendi öğretimini değerlendirmeyi planlama B) Sınıf arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurma C) Örnek ders anlatımının görüntülü kayıt edilmesini sağlama D) Dersten önce sunumun provasını yapma E) Sınıftaki diğer öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alma A) I B) II C) III D) IV E) V STS Aktif öğrenme sürecinde öğrenciler bilgiyi ezberlemek yerine bilgiye ulaşmak, yorumlamak ve onu problemlerin çözümünde kullanmaktan sorumludur. Aktif öğrenme modelini uygulamayı hedefleyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini öncelikle uygulaması beklenmez? KPSS İstasyon tekniğinin uygulandığı bir sınıfta üç istasyon grubu oluşturulur. Birinci grup konuyla ilgili mektup yazar, ikinci grup afiş hazırlar ve üçüncü grup şiir yazar. Her istasyon grubu çalışma için kendisine verilen süre dolunca diğer istasyona geçer ve çalışmaya arkadaşlarının kaldığı yerden devam eder. Çalışmanın sonunda istasyon şefleri ortaya çıkan ürünleri sunarlar. Uygulanan bu tekniğin öğrencilere kazandıracağı en önemli yarar aşağıdakilerden hangisidir? A) Farklı öğrenme yöntemlerini öğrenme A) Problem çözme B) Laboratuar uygulamaları C) Gösteri (demonstrasyon) D) İşbirlikli grup çalışması E) Görüş geliştirme B) Düşünme becerilerini ve yaratıcılıklarını geliştirme C) Çalışma kurallarına uymayı öğrenme D) Öğretim materyallerini etkili kullanma E) Arkadaşlarına saygılı davranma 151

154 Öğretim Teknikleri KPSS STS Oldukça kalabalık ve akademik olarak başarılı öğrencilerin bulunduğu 9A şubesinde Şaban başarısı düşük bir öğrencidir. Öğretmeni Şaban ın başarı düzeyini yükseltmek için ona bilgisayar destekli öğretim uygulamaya karar verir. Uygulamadan sonra Şaban ın başarısında artış olduğu gözlemlenir. Bilgisayar destekli öğretimin Şaban ın başarısını arttırmasının en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Öğrenilenlerin çok sık aralıklarla pekiştirilmesi B) Şaban ın kendi hızıyla öğrenmesinin sağlanması C) Öğrenilenlere ilişkin anında geri bildirim verilmesi D) Öğretimin benzetimler kullanılarak gerçekleştirilmesi E) Öğrenmenin daha eğlenceli geçmesini sağlanması 54. Öğretmen öğrencilerine Gökyüzünün rengi güneşli havalarda neden mavidir? diye sorar. Öncelikle her öğrencinin bunu bireysel olarak düşünmesini ister. Daha sonra iki öğrencinin bir araya gelerek görüşlerini tartışmalarını, dörtlü gruplarda bu görüşleri karşılaştırmalarını, sekizli gruplarla da aynı konuyu tartışıp karar vermelerini ister. Yukarıda verilen örnekte hangi öğretim yöntem ya da tekniği kullanılmıştır? A) Kar topu B) Çember C) Görüş geliştirme D) Münazara E) Zıt panel KPSS Sinem öğretmen, sınıfında öğrencilerinin kendilerini güvende hissetmelerine, derslerde katılımcı ve enerjik olmalarına, kendi çalışmalarını yönetebilecekleri öz denetime sahip olmalarına, arkadaş grubuna ait olmayı hissetmelerine, her zaman meraklı, dikkatli ve çaba göstermeye duyarlı olmalarına ve kendi kararlarını vermelerine önem vermektedir. Buna göre, Sinem öğretmenin öğrenme ortamlarını düzenlerken hangi öğrenme yaklaşımı ilkelerini temel aldığı söylenebilir? A) Programlı B) Yaşam boyu C) Aktif D) Kuantum E) Basamaklı KPSS Olası bir savaşta hava bombardıman birliklerinde görev alacak askerler için sanal savaş ortamları oluşturulmuş ve savaş anında ne zaman ne yapmaları gerektiğine ilişkin bilgi ve beceri kazanmaları için eğitim verilmiştir. Bu örnekte askerlere eğitim verilirken hangi öğretim yöntem ya da tekniğinin kullanıldığı söylenebilir? A) Benzetim B) Örnek olay C) Drama D) Programlı öğrenme E) İşbaşında öğrenme 152

155 Öğretim Teknikleri KPSS Programlı öğretime uygun olarak hazırlanan bir ünite planında aşağıdaki uygulamalardan hangisine yer verilmesi gerekli değildir? A) Ünitenin küçük parçalara bölünerek adım adım ilerlenmesi B) Öğrencilerin etkin katılımının sağlanması C) Öğrencilerde yeterli başarı sağlandıktan sonra diğer konuya geçilmesi D) Öğretimin sınıfın ortalama hızına uygun olarak düzenlenmesi E) Ünite sonunda bireysel değerlendirmelerin yapılması KPSS Cemil öğretmen, sınıfın zeminine bir üçgen çizer ve bu üçgenin köşelerini mutluluk köşesi, mutsuzluk köşesi ve kızgınlık köşesi şeklinde isimlendirir. Daha sonra öğrencilere birkaç örnek durum verir. Verilen durumlarda hangi duyguyu hissederlerse üçgenin o köşesine gitmelerini ve hissettikleri duyguyu ifade eden bir cümleyi yüksek sesle söylemelerini ister. Bu örnekte Cemil öğretmen, aşağıdaki öğretim yöntem ya da tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Yaratıcı drama B) Beyin fırtınası C) Eğitsel oyun D) Benzetim E) Rol oynama STS Bir konu, bilgisayar programı yardımıyla anlamlı bir bütünlük içinde verilmek istenir. Öğrencinin adım adım öğrenmesi için öğrenciye ön organize ediciler, tablolar ve yeni programlar verilir. Öğrencinin anlamlandırdığı bilgiyi yeni durumlara transfer etmesine ve öğrenme sürecinde etkin olmasına fırsat verilir. Öğrenci bir tepki verdiğinde doğruluğu ya da yanlışlığına ilişkin, öğrenci anında bilgilendirilir. Öğrenci öğrenme güçlüğüyle karşılaştığında uygun öğrenme stratejisi geliştirmesi konusunda yönlendirilir ve bir üniteyi öğrendikten sonra diğer üniteye geçilir. Bu örnekte, aşağıdaki öğrenme modellerinden hangisinin kullanıldığı söylenebilir? A) Programlı öğrenme B) Basamaklı öğrenme C) Okulda öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Sunuş yoluyla öğrenme KPSS Derin öğretmen elinde bir kuklayla sınıfa girer ve kuklayı konuşturarak öğrencilere Öğretmeninizi ve arkadaşlarınızı düşünün. Öğretmenleriniz bazen sınıfta arkadaşlarınıza kızabilir ve bu kızgınlıklarını farklı davranışlarla gösterebilirler. Şimdi dörder kişilik gruplar oluşturmanızı istiyorum. Sınıfta öğretmeninizi kızdıracak bir davranışı ve öğretmeninizin bu davranış karşısında vermiş olabileceği tepkileri düşünün. Bu anı istediğiniz şekilde yansıtın. der ve öğrencilere 15 dakika zaman verir. Derin öğretmen, bu derste aşağıdaki öğretim yöntem ya da tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Benzetim B) Örnek olay C) Gösteri D) Beyin fırtınası E) Yaratıcı drama 153

156 Öğretim Teknikleri KPSS KPSS Demir öğretmen sosyal bilgiler dersinde teknolojik ürünlerin hayatımızda ve çevremizde yaptığı değişiklikler konusunu işlemektedir. Tartışmaya katılmak üzere 5-10 arası gönüllü öğrenci seçer. Öğrenciler birbirlerini görecek şekilde otururlar ve konuyla ilgili düşüncelerini sırayla söylerler. Söz almak istemeyen öğrenciye saygı duyulur ve bir başka öğrenciye söz hakkı verilir. Bu sırada sınıftaki diğer öğrenciler dinleyicidir, tartışmaya katılmazlar. Bu örnekte Demir öğretmen, dersinde hangi öğretim yöntem ya da tekniğini kullanmıştır? A) Görüş geliştirme B) Panel C) Konuşma halkası D) Kollegyum E) Vızıltı grupları 62. Kütahya da görev yapan bir sınıf öğretmeni öğrencileriyle birlikte Beylikten Devlete ünitesi kapsamında Bilecik in Söğüt ilçesine bir gezi planı yapar. Gerekli ön hazırlıkları tamamladıktan sonra ilgili izinleri alarak geziye giderler. Geziden sonraki ilk derste öğretmen geziyle ilgili gözlemlerini paylaşır ve sınıfça bir değerlendirme yapılır. Bu etkinlikte yapılan en önemli hata aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretmenin geziden sonra izlenimlerini açıklaması B) Gözlem faaliyetlerinin değerlendirilmesinin gezi sonrasına bırakılması C) Geziye gidilecek yerin kararını öğretmenin vermesi D) Gezinin il dışına yapılmış olması E) Gezi planının öğrencilerle birlikte yapılması KPSS Derslik dışı öğretim yöntemleri genel olarak milli parklar, hayvanat bahçeleri, müzeler ve sergilere yapılan geziler ve gözlemler olarak tanımlanabilir. Derslik dışı öğretim yöntemlerinin etkili hale getirilmesi amacıyla aşağıdaki uygulamalardan hangisi önerilemez? A) Uygulama öncesi öğrencileri hedeften haberdar etme B) Öğrenciler için gözlem formları oluşturma C) Katılımı gönüllülük esasına dayandırma D) Öğrencilerden beklenenleri yönergelerle açıklama E) Öğrencilerden uygulamayla ilgili ödev hazırlamalarını isteme KPSS Okuma yazma öğretmeye çalışan 1. sınıf öğretmeni, yazma güçlüğü çeken iki öğrencisine her gün öğrettiği iki harfin yazılışını önce izletir, sonra yardım ederek parmaklarıyla havada, masada ve defterde bu harfleri yazmalarını sağlar. Öğretmen öğrencilere, yapamadıkları durumda yardımcı olur. Daha sonra öğrencilerin yazma becerisi ilerledikçe verdiği desteği yavaş yavaş çeker. Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine en uygun örnektir? A) Gösteri B) Yaptırma C) Drama D) Rol oynama E) Bilişsel çıraklık 154

157 Öğretim Teknikleri KPSS Celâl Öğretmen Türkçe dersinde, öğrencilerinin bazı duyguları anlayabilme ve başkalarının görüşlerine saygı duyabilme özelliklerini geliştirmek için, sınıf başkanı seçimini kaybeden bir öğrencinin yaşadıklarını anlatan bir hikâyeyi öğrencilerine anlatır ve canlandırmalarını ister. Daha sonra öğrencilerinden, hikâyede geçen karakterin yerine kendilerini koymalarını ve böyle bir durumda neler hissedeceklerini ve nasıl davranacaklarını paylaşmalarını ister. Celâl Öğretmen, bu etkinlikte aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini uygulamıştır? KPSS Bir coğrafya öğretmeni Türkiye de su kaynaklarının verimli kullanımı için hidroelektrik santrallerinin kurulması doğru bir uygulama mıdır? sorusuyla derse başlayarak konuyu, öğrencilerinin tartışmasını ister. Tartışma, sınıfa asılan bir görsel tutum formu kullanılarak gerçekleşir. Öğrenciler tutumlarını bu görsel tutum formunun önünde gerekçeleriyle açıklar. Öğretmen bu yolla öğrencilerine kanıt bulma, dinleme, eleştiriye açık olma gibi özellikleri kazandırmayı hedefler. Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine uygun bir örnek oluşturur? A) Soru - cevap B) Grupla çalışma C) Panel D) Görüş geliştirme E) Konuşma halkası A) Görüş geliştirme B) Konuşma halkası C) Gösterip yaptırma D) İstasyon E) Forum KPSS KPSS Deniz kirliliğini nasıl engelleriz? sorusuna öğrencilerinin çözüm üretmesini isteyen bir öğretmenin, beyin fırtınası uygulama ilkelerine göre aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Rahat bir konuşma ortamı oluşturması B) Yeni fikirler üretmeye cesaretlendirmesi C) Doğru sonucu bulmaya özendirmesi D) Öne sürülen düşüncelerin eleştirilmesini engellemesi E) Fikirlerin değerlendirilmesini en sona bırakması 67. Bir sınıf öğretmeni, Güneş Sistemi ni işleyeceği derste önceden görevlendirdiği altı öğrenciyi, üzerlerinde gezegen isimleri yazılı kâğıtlarla tahtanın önüne çıkarır. Önündeki kâğıtta Güneş yazan öğrenci Ben Güneş im, Güneş Sistemi nin merkezinde yer alırım. diyerek etkinliği başlatır. Sonra, sırasıyla diğer gezegenler kendilerini ayrıntılı tanıtarak Güneş etrafındaki yerlerini alırlar ve etkinlik bu şekilde devam eder. Öğretmen bu derste aşağıdaki öğretim yöntem veya tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Rol oynama B) Yaratıcı drama C) Gösteri D) Altı düşünce şapkası E) Benzetim 155

158 Öğretim Teknikleri KPSS Dersinde soru-cevap tekniğini kullanmasına rağmen öğrencilerin yeterince derse katılmadıklarından ve konuşmadıklarından yakınan bir öğretmen, bu sorunu çözmek için meslektaşlarının fikrine başvurur ve öneriler alır. Aşağıdaki önerilerden hangisinin, bu problemin çözümünde kullanılması daha uygundur? A) Öğrencilerin velileriyle görüşmek B) Öğrencilerin cevaplarına uygun dönütler vermek C) Öğrencilere katılımları için ısrar etmek D) Dersin işlenişini tamamen öğrenciye bırakmak E) Aniden soru sorarak öğrencilerin dikkatini çekmek KPSS Öğrencilerini dört gruba ayıran bir öğretmen, sınıfında dört köşeye yerleştirdiği masalara sürüngenlere, balıklara, kuşlara ve memelilere ait resimler koymuştur. Her bir grubun, masaları dolaşarak her bir masada belirtilen hayvan grubuna yönelik bir pano hazırlamalarını istemiştir. Gruplar daha önceden belirlenen plana göre tüm masalardaki çalışmaları tamamlamıştır. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisidir? A) Köşelenme B) Kart oyunu C) Gösteri D) İstasyon E) Çember KPSS KPSS Derste soru-cevap yöntem veya tekniğinin kullanılmasında uyulması gereken en temel kural aşağıdakilerden hangisidir? A) Kazandırılacak niteliklerle tutarlı sorular sorma B) Açık uçlu sorular sorma C) Çekingen öğrencilere de uygun sorular sorma D) Farklı öğrencilere sorular sorma E) Tartışmayı gerektirecek sorular sorma 69. İlköğretim 6. sınıf İngilizce dersinde Eray Öğretmen, sınıfında aynı hikâyeyi konu alan üç köşe oluşturur. Birinci köşeyi ana fikir ve yardımcı fikir bulma, ikinci köşeyi hikâyeyi yeniden yazma, üçüncü köşeyi ise hikâyeyi poster yapma olarak belirler. Köşelere gerekli materyali koyar ve sınıfı üç gruba ayırır. Her grubun köşelerde sırayla onar dakika çalışmasını ister. Eray Öğretmen, bu dersinde hangi yöntem veya tekniği kullanmıştır? A) Konuşma halkası B) Benzetim C) İstasyon D) Köşeleme E) İlgi gruplar KPSS Bir öğretmen öğrencilerine Nehirler tuzlu olsaydı ne olurdu? sorusunu yönelterek 10 dakika boyunca öğrencilerden gelen fikirleri tahtaya yazıp bu fikirlerin tartışılıp değerlendirilmesini sağlamıştır. Bu öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Soru-cevap B) Çember C) Forum D) Açık oturum E) Beyin fırtınası 156

159 Öğretim Teknikleri KPSS KPSS Öğretmen, sınıfında altı düşünce şapkası tekniğini uygulamak istemektedir. Bu amaçla sınıfa getirdiği yarısı dolu bir su bardağını masasına koyar. Düşünce şapkalarını da öğrencilere dağıtarak öğrencilerinden şapkaların rengine uygun yorumlar yapmalarını ister. Buna göre, aşağıdaki öğrenci yorumu şapka rengi eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? A) Bardağın yarısı boştur. Siyah B) Bu güzel bardağın içindeki su, hayatı temsil etmektedir. Kırmızı C) Bu su temiz değildir. Yeşil D) Bardağın yarısı doludur. Sarı E) Bardağın yarısı dolu, yarısı boştur. Mavi KPSS Öğret-uygulat, düzelt, yeniden uygulat ilkesine dayanan öğretim yöntem veya tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Deney B) Mikro öğretim C) Gözlem D) Benzetim E) Drama KPSS Mehmet Öğretmen, tarih dersinde öğrencilerinin iletişim kurma, karar verme ve empati becerilerinin eksik olduğunu fark eder. Öğrencilerine Fetih 1453 filminden bir sahne izletir ve sahneyle ilgili sorular sorar. Daire biçiminde oturan öğrencilerine bir bayrak verir ve bayrağı alan öğrencinin soruyla ilgili düşüncesini açıklamasını ister. Söz almak istemeyen öğrenciyi pas geçer. Süreci, özetleme ve değerlendirmeyle tamamlar. Mehmet Öğretmen in bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine daha uygundur? A) Beyin fırtınası B) Çember C) Akvaryum D) Görüş geliştirme E) Konuşma halkası 76. Bir sürücü kursunun, trafikte yaşanan tehlikelerden korunmayı trafiğe çıkmadan önce kazandırmak için direksiyon eğitiminde aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanması daha etkili olur? A) Benzetim B) Rol oynama C) Örnek olay D) Mikro öğretim E) Gösteri KPSS Eğitim Fakültesi öğretim üyesi Ayşe Hanım ın dersinde 16 öğrenci bulunmaktadır. Öğrencilere dersin başında Öğretmen olarak atandığınızı düşünün. Öğretmenlerin mesleklerinin ilk yıllarında karşılaşabilecekleri sorunlar nelerdir? sorusunu sorar. İki öğrenciyi söylenenleri tahtaya yazması için görevlendirir. Her öğrenci görüşünü söylemeye başlar. Bu sırada öğrencilerden Zeliha konuyla ilgili bir görüş belirtince tüm öğrenciler güler. Bu nedenle Zeliha nın söylediği tahtaya yazılmaz ve diğer öğrencilerden görüş almaya devam edilir. Ayşe Öğretmen 10 dakikalık sürenin dolduğunu söyleyerek görüş almayı sonlandırır. Öğrencilerle birlikte söylenenler arasında neleme yaparak değerlendirme gerçekleştirilir. Buna göre, uygulanan öğretim yöntem veya tekniği dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Uygulamanın 16 öğrenciyle yapılmaması B) Söylenenleri tahtaya yazması için iki öğrenci çıkarılması C) Fikir birliği sağlanan görüşleri tahtaya yazılması D) Görüş almak için 10 dakika süre verilmesi E) Değerlendirmenin öğrencilerle birlikte yapılması 157

160 Öğretim Teknikleri KPSS Öğrencilerin ev ödevlerini yapmama nedenlerini tartışmak isteyen bir öğretim elemanı, öğretmen adaylarından çok fazla fikir geldiğini belirlemiştir. Dersin devamında ödev yapmama neden ve sonuçlarını organize ederek sistematik bir yapıda özetlemiştir. Buna göre, öğretim elemanının dersin ikinci yarısında kullandığı yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Bilgi haritası B) Balık kılçığı C) Zihin haritası D) Kavram haritası E) Anlam çözümleme tablosu KPSS Programlı öğretimin ilkelerine göre aşağıdaki etkinliklerden hangisi yanlıştır? A) Öğrenme etkinliklerinin ortalama sınıf seviyesine göre belirlenmesi B) Konuların en küçük bilgi ve beceri birimlerine ayrılması C) Öğrencinin etkin katılımını sağlayacak sorular hazırlanması D) Öğretim etkinliklerinde anında düzeltme imkânı sunulması E) Öğrencilerin yeteneklerine uyun öğretim materyali seçenekleri oluşturulması KPSS Konuyu farklı etkinliklerle öğrencilerine kazandırmak isteyen bir öğretmen, gruplara ayırdığı öğrencilerini yapılacak çalışmalarla ilgili materyal ve yönergelerin bulunduğu üç ayrı çalışma masasına yönlendirir. Öğrencilerine Şimdi bulunduğumuz çalışma masasında 15 dakika çalışınız. Oradaki yönergelere göre görevlerinizi tamamlayınız. diyerek açıklamada bulunur. Süre dolduğunda da her grubun çalışmasını sunmasını ister. Buna göre, istasyon tekniğini kullandığını düşünen öğretmenin aşağıdaki işlemlerinden hangisi hatalıdır? A) Her masada ayrı etkinliğe yer vermesi B) Öğrencilere çalışma süresi vermesi C) Üç çalışma masası oluşturması D) Ders konusunu anlatmadan etkinliğe başlaması E) Etkinlik süresince öğrencilerin bir masada çalışması KPSS Öğretmen öğrencilere Canlılar kaça ayrılır ve bunlar nelerdir? sorusunu sorar. Öğrenciler İkiye ayrılır. Bitkiler ve hayvanlar. cevabını verir. Öğretmen İkiye ayrıldığından emin misiniz? sorusunu sorar. Buna göre kullanılan yöntem ve teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Beyin fırtınası B) Münazara C) Sokratik tartışma D) Altı düşünce şapkası E) Görüş geliştirme 158

161 Öğretim Teknikleri KPSS Bir öğretmen, öğrencilerine Türkiye de trafik kazalarını azaltmak için neler yapılmalıdır? sorusunu yönelterek 15 dakika boyunca öğrencilerinin görüş ve düşüncelerini söylemelerini ve bunları iki öğrencinin tahtaya yazmasını istemiştir. Daha sonra yazılan bu görüş ve düşünceleri sınıftaki tüm öğrencilerle birlikte değerlendirmiştir. Buna göre öğretmen aşağıdaki öğretim yöntem veya tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Beyin fırtınası B) Soru-cevap C) Forum D) Akvaryum E) Çember KPSS Bir ilkokul öğretmeni müzik dersinde Bulut Olsam şarkısını öğretmek için şarkının klibini öğrencilere izletir. İzleme esnasında her mısrada kaydı durdurarak öğrencilerin tekrar etmesini sağlar. En sonunda öğrencilere klibi bütün olarak izletir ve şarkıyı söyleterek dersi bitirir. Buna göre öğretmen aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Benzetim B) Eğitsel oyun C) Gösterip yaptırma D) Örnek olay E) Drama KPSS Bir sosyal bilgiler öğretmeni, derste insanların ülkelerindeki iç savaş nedeniyle başka ülkelere göç etmek zorunda kaldıklarına ve bununla birlikte yaşadıkları zorluklara dikkat çekmek amacıyla bir etkinlik düzenlemiştir. Kendi aralarında konuşmalarını engellemek için öğrencilerini daire şeklinde oturtup onlara konuyla ilgili getirdiği videoyu izletmiş, sorular yöneltmiş ve konuşmak isteyen öğrencilere söz hakkı vermiştir. Cevaplar tamamlandıktan sonra da konuyu özetlemiştir. Buna göre öğretmen konuşma halkası yöntem veya tekniğini uygularken aşağıdakilerin hangisinde hata yapmıştır? KPSS Selin Öğretmen matematik dersinde geometrik cisimler konusunu eş zamanlı çoklu faaliyetler biçiminde düzenleyerek öğrencilerin akademik başarılarını artırmayı hedeflemiştir. Öncelikle sınıfın farklı yerlerinde etkinlik köşeleri oluşturmuş ve gerekli araç gereçleri hazırlamıştır. Ardından heterojen gruplara ayırdığı öğrencilerin tüm etkinlik köşelerinde dönüşümlü olarak çalışmalarını sağlamıştır. Örneğin bir köşede oyun hamurları ve plastik çubuklar yardımıyla geometrik cisimler oluşturmaya çalışan gruplar, daha sonra diğer bir köşede çeşitli meyveleri keserek geometrik cisimlere benzetmeye çalışmışlardır. Buna göre derste kullanılan öğretim yöntem veya tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Oturma düzenini planlamada B) Öğrencilere konuyu kendisinin vermesinde C) Öğrencilere soru sormada D) Konuşacak öğrencinin seçiminde E) Konuyu kendisinin özetlemesinde A) İstasyon B) Takım çalışması C) İşbirliğine dayalı öğrenme D) Benzetim E) Akvaryum 159

162 Öğretim Teknikleri KPSS KPSS Öğrencileri kazanıma ulaştırması açısından aşağıdaki kazanım ve yöntem/teknik eşleştirmelerinden hangisi daha uygundur? Kazanım A) Bilimsel araştırma basamaklarını kullanarak araştırma yapar. B) İpek Yolu nun toplumlar arası siyasal, kültürel ve ekonomik ilişkilerdeki rolünü fark eder. C) Tıp alanındaki buluş ve gelişmelerle insan hayatı ve toplumsal dayanışma arasındaki ilişkiyi fark eder. D) Ülkemizin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini kaynaklar ve ihtiyaçlar açısından değerlendirir. E) Bilimsel ve teknolojik gelişmelerin gelecekteki yaşam üzerine etkilerine ilişkin yaratıcı fikirler ileri sürer. KPSS Yöntem/Teknik Akvaryum Mikro öğretim Gösterip yaptırma Gösteri Altı düşünce şapkası 87. Ali Öğretmen, Harf Devrimi nin sonuçlarını bütün sınıfın katılımıyla işlemek için Harf Devrimi yle ilgili fikirleri ve öğrencilerin bunlara katılım derecelerini kartonlara yazarak tahtaya asar. Öğrenciler katılım durumlarına uygun kartonun önüne gelerek fikirlerini savunur. Daha önce savunduğundan farklı bir düşünceyi savunmak isteyen öğrenci tekrar tahtaya çıkıp yeni fikirlerini açıklar. Ali Öğretmen in bu uygulaması aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisinin kapsamında yer alır? A) Görüş geliştirme B) Zıt panel C) Akvaryum D) Altı uygulama ayakkabısı E) Beyin fırtınası 88. Öğrencilerin akademik başarılarını artırma yolları üzerinde tartışma düzenlemek isteyen öğretmen, öğrencilerin bu konuda kendi görüşlerini oluşturmalarını sonra da bu düşüncelerini ikişerli gruplar hâlinde tartışmalarını istemiştir. Daha sonra ikişerli grupları birleştirerek dörderli tartışma grupları içinde konuyu tekrar ele almalarını sağlamıştır. Tartışmanın son aşamasında sınıftaki tüm öğrencilerle birlikte elde edilen sonuçlar üzerinde değerlendirmeler yapılmıştır. Buna göre öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmıştır? A) Kartopu B) İstasyon C) Konuşma halkası D) Köşelenme E) Grup 22 CEVAP ANAHTARI B E D B D D B A C B C A E C D D B D E E D C D B E D E B D B B C D E B D B A B D A A B D D D B E C C B B C A A D A C E C C B E E C A A B C D A E C B E A C B E A C A D C A E A A 160

163 Öğretim Teknikleri TARAMA - I 1. İzleyici grubun önünde bir işin nasıl yapılacağını göstermek ya da genel ilkeleri açıklamak için başvurulan bir tekniktir. Sınıf içinde genellikle öğretmen ya da varsa kaynak kişilerce yapılabilir. Gerektiğinde öğrencilerden de yararlanılır. Bu tekniğin sınıf içinde etkili bir şekilde uygulayabilmek için dikkatli bir hazırlık gerekir. Yukarıda özellikler verilen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Altışapkalı düşünme B) Beyin fırtınası C) Gösteri D) Soru- cevap E) Forum 3. Rol yapma, öğrencinin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan bir öğretme tekniğidir. Öğrencinin iyi rol yapabilmesi için yaratıcı düşünce önemlidir. Öğrencilere, insan ilişkileri konusunda daha çok bilgi, beceri ve anlayış kazandırmayı öngören ve oyun (drama) tekniklerinden yararlanma temeline dayalı bu tekniktir. Buna göre bu tekniğin uygulanmasında, öğrencilere rol dağıtırken aşağıdakilerden hangisine öncelikle dikkat edilmelidir? A) Gönüllüğe B) Başarı düzeyine C) İlgi düzeyine D) Oturma sırasına E) Sınav notlarına 2. Aşağıdakilerden hangisi sınıf içinde sorulacak soruların öğrenciler tarafından cevaplandırılmasında dikkat edilmesi gereken noktalardan biri değildir? A) Soruyu sorduktan sonra, düşünmek için zaman bırakınız. B) Öğrencilerin, soruya kendi sözcüklerini kullanarak cevap vermelerini sağlayınız. C) Konuşma güçlüğü olan öğrencileri sabırla dinleyiniz ve diğer öğrencilerin de sabırla dinlemesini sağlayınız. D) Cevap vermek isteyen öğrencilere adlarını söyleyerek söz veriniz. E) Öğrenciye sorulan soru ile öncelikle pekiştireç veriniz. 4.. tekniği ile öğrenciler hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenirler. Problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Bu teknik, bilinen en eski öğretme tekniklerinden birisidir. Çok kullanışlı ve yararlı olduğu için günümüzde okullarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Yukarıda boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A) Rol oynama B) Benzetim C) Deney D) Drama E) Gösteri 161

164 Öğretim Teknikleri 5. Bu teknikte; Temel öğe düşüncenin değil, bir hareket,ve olayın olmasıdır. Öğrenciler bu olaya katılırlar ve ona şekil verirler. Rolleri, işlevleri, görev ve sorumlulukları vardır. Problem çözme ve karar verme durumundadırlar. Yukarıda özellikleri verilen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Rol oynama C) Gösteri D) Benzetim E) Problem çözme 7. Cengiz öğretmen öğrencilerinde çağrışım, üretim ve yaratım temelli düşünme becerilerini gerçekleştirmek istemektedir. Cengiz öğretmen aşağıdaki hangi öğretim tekniğini uygularsa bu amacına daha kısa yoldan erişebilir? A) Soru-cevap B) Gösteri C) Tartışma D) Deney E) Beyin fırtınası 8. VE 9. soruları aşağıdaki bilgilere göre CEVAPLAYINIZ. 6. Aşağıdakilerden hangisi öğretim teknikleri ile ilgili yanlış bir bilgidir? I. Deneyim kazandırmak, eleştirel ve yansıtıcı düşünme beceriieri geliştirmek, özellikle öğretmen adaylarına hizmet öncesi eğitimde uygulama yapma olanağı sağlamak. II. Sistematik düşünme, farklı yönleri görme, düşünme ve doğru karar verme becerilerini geliştirmek. III. Görerek de öğrenmeye olanak tanıyarak daha kalıcı öğrenmeler sağlamak büyük gruplara kısa sürede çok bilgi aktarmak ve uygulamaları göstermek. IV. İletişim becerileri geliştirmek; empati, kendini ifade etme, farklı görüşlere saygı gösterme, duygularla düşünceleri ayırt etmek A) Benzetim, bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmaya yarayan bir öğretim tekniğidir. B) Öğrencilere tek tek soru yöneltilirken belli bir sıra izlenmelidir. C) Doğal drama tekniği ile öğrencilerin etkili konuşma becerileri geliştirilir D) Rol oynama daha çok duygu ve tutumlarla ilgilidir. E) Müze eğitimi gerçek tarihi kalıtların ve sanat eserlerinin ortak paylaşım sürecidir. 8. Yukarıda özellikleri verilmeyen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Mikro öğretim B) Gösteri C) İstasyon D) Konuşma halkası E) Altı şapkalı düşünme 162

165 Öğretim Teknikleri 9. Yukarıda özellikleri verilen teknikler aşağıdakilerden hangisinde doğru sıralanmıştır? A) Mikro öğretim I II III IV Altı ayakkabı B) Gösteri Konuşma halkası C) Mikro öğretim Altı şapkalı düşünme D) Drama Mikro öğretim Drama Mikro öğretim Gösteri Altı şapkalı düşünme Rol yapma Altı ayakkabı Konuşma halkası Gösteri E) Benzetim Gösteri Gezi Deney 11. Sürücü kursuna giden Sezer e temel eğitimden sonra sanal bir ortamda direksiyon eğitimi verilmiş daha sonra sürücü eğitmeni ile trafiğe çıkılmıştır. Sezer sürüş uzmanını izleyerek araç kullanımı ile ilgili teorik bilgilerini uygulamada görebilmiştir. Buna göre Sezer e sürücü kursunda sırasıyla hangi öğretim teknikleri kullanılarak eğitim verilmiştir? A) Anlatım - Gösterip yaptırma B) Soru - cevap - Gösteri C) Gösteri - Örnek olay D) Benzetim - Gösteri E) Anlatım - Mikro öğretim 10. Atilla öğretmen derste hücreler konusu anlatmış daha sonra konunun rahat ve neşeii bir ortamda tekrarını ve pekiştirilmesini sağlamak istemiştir. Ayrıca sınıf içi çalışmaları daha neşeli hale kılmak istemiştir. Atilla öğretmene aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanması önerilmelidir? A) Gezi - gözlem B) Benzetim C) Eğitsel oyun D) Gösterim E) Anlatım 12. Tartışmalı bir konu üzerinde konuşmaların uzadığını ve git gide asıl amaçtan uzaklaşıldığını gören Akif öğretmen hem karar vermeyi kolaylaştırmak hem de probleme farklı açılardan bakabilmek için aşağıdaki hangi öğretim tekniğini öncelikle kullanmalıdır? A) Altı şapka B) Rol yapma C) Drama D) İstasyon E) Beyin fırtınası 163

166 Öğretim Teknikleri 13. Askeri birliklerin yapı ve işleyişlerini Anlatan Milli Güvenlik dersi öğretmeni Binbaşı Metin Sülüş öğrencilerin doğrudan bilgi edinmesini istiyorsa aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini kullanmasıyla daha etkili bir öğrenme gerçekleştirebilir? A) Beyin fırtınası B) Altı şapkalı düşünme C) Mikro öğretim D) Drama E) Gezi gözlem 15. Şenol öğretmen öğrencilerine bir olay ya da problem konusunun çözümü ile ilgili olarak aşağıdaki öneriyi yapmıştır; Eleştirel bakışı geliştirin ama olumlu yanlarını da görün, tarafsızca net bilgileri elde edin ama konu ile ilgili hislerinizi de belirtin, farklı düşünerek yerinde karar verin. Şenol öğretmenin öğrencilerine bu becerileri kazandırması aşağıdaki yöntem/tekniklerden hangisiyle gerçekleştirilebilir? A) Drama B) Soru cevap C) Altı şapka D) Drama E) Örnek olay 14. I. Dersin özetlenmesinde II. Mesleğe hazırlamada III. Yeni bir bilginin öğretilmesinde IV. Dersin kritik noktalarını belirlemede V. Özgüven kazandırmada Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri mikro öğretim tekniğinin kullanım yerlerinde değildir? A) I, II ve IV B) I, III ve IV C) I ve III D) I ve II E) II ve III TARAMA - I C E A D D B E C C C D A E C C 164

167 Öğretim Teknikleri TARAMA - II 1. Aşağıdakilerden hangileri bireyselleştirilmiş öğretim yönteminin temel özellikleridir? A) Öğrenme sürecinde araç ve gereç kullanımı ve oto-didaktik süreç B) Öğrenme sürecinde oto-kontrol ve otodidaktik süreç C) Öğrenme sürecinde oto-kontrol ve somut öğeler ile öğretim D) Öğrenme sürecinde araç ve gereç kullanımı ve somut öğeler ile öğretim E) Öğrenme sürecinde birincil kaynaklar ve otodidaktik süreç 4. Aşağıda verilen öğretim teknik ya da yöntemlerinden hangisi aynı zamanda eğitimde kullanılan bir ölçme-değerlendirme yöntemidir? A) Soru cevap B) Örnek olay C) Beyin fırtınası D) Benzetim E) Problem çözme 5. Bir sınıfta beyin fırtınası tekniğini uygulamak isteyen bir öğretmen öğretim sürecinde aşağıdaki ilkelerden hangisini önemsememelidir? 2. Aşağıdakilerden hangisi bir öğretmenin soru sorarken uyması gereken kurallardan biri değildir? A) Sorular açık bir şekilde ifade edilmelidir. B) Öğrencilere soru sorulduktan sonra bir süre beklenmelidir. C) Öğrencilerin her soruyu tam olarak doğru cevaplamaları istenmelidir. D) Gönüllü olanlardan ve olmayanlardan alınan cevap sayısı dengelenmelidir. E) Öğrenciye cevabı hakkında dönüt ve düzeltme yapılmalıdır. A) Öğrenciler birbirlerinin düşüncelerini kritize etmemelidir. B) Ne kadar çok fikir, kelime, cümle parçası ya da cümle çıkarsa başarı o kadar yakındır. C) Bir fikir ne kadar düzenli ise, o kadar iyidir. D) Her fikir, kelime, cümle parçası ya da cümle ile tüm sesli düşünmeler saygıyla karşılanır. E) Başkalarının fikirleri algılanır ve geliştirilir. 3. Aşağıdakilerden hangisi beyin fırtınası sürecinde üretilmesi amaçlanan düşüncelerin temel özellikleridir? A) Basit, aykırı, karmaşık, uçuk B) Zor, alışılagelmiş, geleneksel, basit C) Bilinen, kurallı, disiplinli, kolay D) Sistemli, amaçlı, benzer, kurallı E) Alışılagelmiş, geleneksel, farklı, sistematik 6. Aşağıdakilerden hangisi öğrencilerin serbest katılımına açık, demokratik ve süreçte öğrenciyi diğerlerine oranla daha merkeze alır? A) Sergi B) Ödev C) Soru-cevap D) Programlı öğretim E) Beyin fırtınası 165

168 Öğretim Teknikleri 7. I. Süreç boyunca fikirlerin düzeltilmesi II. Sıra dışı fikirlerin açıklanmasına değer verilmesi III. Farklı ve aykırı fikirlerin önemsenmesi IV. Düşüncelerin ifadesinde bireylerin yönlendirilmesi V. Düşüncelerin niteliğe de niceliğe de önem verilmesi Yukarıdaki davranışların hangisi ya da hangileri beyin fırtınası sürecinde yapılmamalıdır? A) I ve V B) I ve II C) III ve IV D) I, II ve III E) I, III ve IV 10. Bu teknikte; Farklı bakış açılarıyla probleme ilişkin duygular irdelenir Problemin çözümünün getirileri ve tehlikeleri görülebilir. Yaratıcılık geliştirip farklı seçenekler oluşturulur ve sağlıklı karar verme olanağı artar. Sıralanan bu süreç aşağıda verilen hangi yöntemle ya da teknikle bağlantılıdır? A) Gösteri B) Beyin fırtınası C) Fikir taraması D) Altı şapkalı düşünme E) Benzetim 8. Aşağıdakilerden hangisi soru-cevap yönteminin kullanım amaçlarından biri değildir? A) Öğrencilerin bilgisini yoklama ve değerlendirme B) Derse ya da konuya ilgi uyandırmada ve güdüleme C) Yaratıcı ve yapıcı düşünmeye özendirme D) Öğrencileri işbirlikçi sürece katma E) Düşünceleri bir düzen içinde anlatabilme olanağı sağlama 9. Öğretim sürecinde beyin fırtınası ve görüş geliştirme tekniklerini kullanan bir öğretmen, öğretim alanında belirlenmiş olan kazanımların (hedeflerin) yanı sıra öğrencilerinde aşağıdaki özelliklerin ya da yetilerin öncelikle hangisinin gelişmesini kolaylaştırmış olur? A) Ezber B) Empati C) Yaratıcılık D) Tartışma E) Taklit 11. Adnan Öğretmen öğrencilerinden, Nasıl eğitim sistemi düşlerdiniz? sorusuna karşılık olarak özgün ve yaratıcı fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk geldiği şekilde söylemelerini ister. Öğretmen, öğrencilerin birbirlerinin söylediklerinden çağrışım yaparak buldukları çok sayıda fikri tahtaya listeler ve dersine bu şekilde devam eder. Adnan Öğretmen, aşağıdaki yöntem veya tekniklerin hangisinden yararlanmaktadır? A) Yaratıcı drama B) Örnek olay incelemesi C) Beyin fırtınası D) Problem çözme E) Soru-cevap 166

169 Öğretim Teknikleri 12. I. Derse başlarken ve ders esnasında öğrencilere sorular sorulması öğrencilerde derse karşı ilgi uyandırır. II. Öğrencilerin düşünme yeteneklerini geliştirir. III. Öğrencilerin empati becerisini geliştirir. IV. Öğrencilere sorulacak sorular öğrenmeleri ölçme gayesi taşıyabilir. V. Öğretim sürecinde öğretmene dönütdüzeltme olanağı sağlar. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri sorucevap yönteminin öğrenme-öğretme sürecinde sağladığı avantajlardan biri değildir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I, II ve III D) I, II ve IV E) I, III ve IV 14. Beyin fırtınası sürecinde Ahmet çok farklı, sıra dışı fikirler ortaya atmıştır. Arkadaşları ise Ahmet in bu fikirlerini eleştirmişler ve değerlendirmeler yapmışlardır. Bu durumun Ahmet üzerinde nasıl bir etki bırakır? A) Ahmet, arkadaşlarının eleştirilerini dikkate alarak daha iyi fikirler üretmiştir. B) Ahmet bu durum karşısında yeni açılımlar geliştirmiştir. C) Ahmet bir daha üretim sürecine katılmamıştır. D) Ahmet eleştirilen görüşlerini düzeltmiş ve sürece devam etmiştir. E) Ahmet, arkadaşlarının düşüncelerine katılmış ve daha dikkatli olmaya karar vermiştir. 13. Beyin fırtınasının fikir üretimi aşamasında aşağıdakilerden hangisi önceliklidir? A) Çok sayıda fikir üretiminin sağlanması B) Düşüncelerin ifadesi sırasında eleştirilerin önlenmesi, değerlendirilmenin sonraya bırakılması C) Özendirici bir ortam oluşturularak katılımcıların serbest konuşabilmelerinin sağlanması D) Düşüncelerin ifadesinde bireylerin yönlendirilmesi, görüşlerin düzenlenmesi E) Üretilen fikirlerin nitelikli olmasına önem verilmesi 15. Herhangi bir konuda fikir, çözüm üretmek ve karar almak amacıyla grup çalışmalarında kullanılan en etkili tekniktir. Bu teknik, belirli sayıda bir katılımcı ile gerçekleştirilir. Belirli kurallar uygulanır ve katılımcıların yeni ve yaratıcı fikirler üretmesi hedeflenir. Bu teknikle bütün fikirler toplanıncaya kadar herhangi bir değerlendirme yapılmaz. Yukarıda özellikleri verilen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Tartışma B) Benzetim C) Rol yapma D) Beyin fırtınası E) Soru-cevap TARAMA - II B C A A C E A D C D C B A C D 167

170 Öğretim Teknikleri TARAMA - III 4. Öğrenci, aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerin hangisinde diğerlerine göre daha az aktiftir? A) Rol oynama B) Tartışma 1. Grup içinde kendini rahat ifade edemeyen, iletişim, empati becerisi ve sosyal becerileri zayıf öğrenciler için kullanılacak en iyi öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? C) Beyin fırtınası D) Gösteri E) Soru-cevap A) Drama B) Örnek olay C) Tartışma D) Grupla çalışma E) Gezi-gözlem 5. Aşağıdakilerden hangisi gösteri tekniğinin üstün yönlerinden biri değildir? 2. Aşağıdakilerden hangisi bireysel farklılıklar diğerlerine oranla dikkate alınmaz? A) Drama B) Rol oynama C) Gösteri D) Bireyselleştirilmiş öğretim yöntemi E) Altı şapkalı düşünme A) Eylem veya işlem, yazılı ve sözlü anlarından daha iyi açıklanabilir. B) Öğrenci konuyu kendi kendine çalışarak öğrenir. C) İlgi çekebilir, açıklık ve kolay anlaşılma sağlayabilir. D) Öğrencilere uygulama fırsatı verme olanağını sağlar. E) Öğrencilerde istenilen davranışın kazanılıp kazanılmadığı anında görülebilir. 3. Bir rehberlik öğretmeni lise son sınıf öğrencilerine iş görüşmesi esnasında nasıl davranmaları gerektiği öğretmek istemektedir. Böylece, öğrencilerin ileride karşılaşacağı sorunlardan önceden haberdar olmasını sağlayacağı gibi bu tür görüşmelerde beklenmedik sorularla da karşılaşabileceği konusunda da uyarılacaktır. Bu öğretmen aşağıdaki hangi öğretim tekniğini kullanmalıdır? A) Benzetim B) Programlı öğretim C) Rol yapma D) Soru-cevap E) Gösterip yaptırma 6. Empati yoluyla oyundaki kişilerin duygu ve düşüncelerini anlama, eylemlerin başkaları üzerin-deki etkilerini ve tepkilerini izleme gibi özellikler aşağıdaki tekniklerden hangisi ile kazandırılır? A) Beyin fırtınası B) Kollegyum C) Altı şapkalı düşünme D) Zıt panel E) Rol oynama 168

171 Öğretim Teknikleri 7. Bir öğretmen uyuşturucu madde kullanımının zararlarını öğrencilerine anlatmak istemektedir. Bunu yaparken uyuşturucu madde kullanımının zararlarını duyuşsal olarak da öğrenmelerini amaçlamaktadır. Bir öğrencisine uyuşturucu kullanıcısını canlandırma görevi vermiştir. Bu öğretmene önerilecek en iyi yöntem aşağıdakilerden hangisidir? A) Anlatım B) Rol yapma C) Tartışma D) Gösteri E) Benzetim 9. Bir öğretmen öğrencilerinde aşağıdaki özellikleri kazandırmak istemektedir: Öğrencilerin sosyal iletişim ve etkileşim becerilerinin gelişmesi Öğrencilere başkalarının aynı veya benzer bir durum hakkında neler hissettiklerini keşfetme Öğrencilerin kendi duygu ve hislerini sözlü olarak açıklama imkânı Bu öğretmen aşağıdaki hangi teknik ya da yöntemi kullanırsa yukarıdaki amaçlarına en kısa yoldan ulaşabilir? A) Programlı öğretim B) Proje C) Gezi D) Rol oynama E) Benzetişim tekniğinin başlıca amaçları şöyledir: Öğrencilerin olmayan yeni bir şey üretme güçlerini Grup karşısında kendilerini ifade etmelerini Hayal güçlerini geliştirmektir. Yukarıdaki boş bırakılan yere aşağıdaki hangi öğretim teknik ya da yöntemi getirilmelidir? 8. Gösteri tekniği sınıfında uygulamak isteyen bir öğretmen bunu yaparken aşağıdakilerden hangi-sine dikkat etmesi gerekmez? A) Kullanılacak araç ve gereçler, dersten önce gösteri yapılacak yerde hazır olmalıdır. B) Yapılacak gösteri önceden bir defa yapılarak kontrol edilmelidir. C) Gösteri bütün öğrencilerin görebileceği yerde yapılmalıdır. D) Becerinin taksonomik özellikleri öğrenciler tarafından tartışılmalıdır. E) Gösterinin amacı, öğrencilere iyice açıklanmalı ve gösteri sırasında amaç gözden kaçırılmamalıdır. A) Yaratıcı drama B) Örnek olay C) Akvaryum D) Görüş geliştirme E) Grupla öğrenme 11. Aşağıdakilerden hangisi gösteri tekniğinin temel özeti niteliğindedir? A) Göster ve anlat B) İşit ve gör C) Yap ve dinle D) Gör ve yap E) Dinle ve yap 169

172 Öğretim Teknikleri 12. Öğretim yöntem ve teknikleri konusunda yeterli bilgi ve becerisi olmayan bir öğretmen, öğretme etkinliğinde başarılı olamaz. Öğretmenin seçtiği yöntem ya da tekniğin, kendi yapısına ve yeteneklerine uygun olması büyük önem taşır. Öğretmen yatkın olmadığı bir yöntem ya da tekniği kullanmada zorlanır. Buna göre, sakin mizaçlı, çok konuşmayı sevmeyen bir öğretmenin aşağıdaki hangi yöntemde öncelikle zorlanması söz konusudur? A) Beyin fırtınası B) Tartışma C) Proje D) Gösterip- yaptırma E) Rol oynama 15. Öğrencilerin kendi yaşantısı yoluyla bir olayı canlandırmasını, kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan bir öğretme tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Programlı öğretim B) Altı şapkalı düşünme C) Simülasyon D) Tam öğrenme E) Rol oynama 13. Kazandırılmak istenen hedef davranışlarla ilgili bir öykünün yarım olarak anlatıldığı ve geri kalan bölümün de öğrencilerin tamamlandığı ve arkasından da canlandırıldığı bir teknik olan öykü tamamlama tekniğinde aşağıdakilerden hangisi öncelikle öğrencilerde oluşur? A) Ezber B) Empati C) Yaratıcılık D) Tartışma E) Taklit 14. Aşağıdaki tekniklerden hangisi öğrenme-öğretme sürecinde anlatım yöntemine benzer olarak öğrenciyi dinleyici ve izleyici kılar? 16. Öğrenci merkezli öğretim yaklaşımı, öğrencilerin aktif olarak sürecin her aşamasında yer alması temeline dayanır. Aktif öğretim bireyin öğretim sürecinde etkin rol aldığı ve merkez olduğu bir yapıdır. Bu süreçte ise aktif öğrenme tekniklerinin kullanılması gerekmektedir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi aktif öğretim tekniklerini sınıfta kullanan bir öğretmenin yapması uygun olmayan bir davranıştır? A) Öğrencilere projeler yaptırma, sınıfa sunmalarını sağlama B) İşlenecek konuların seçiminde öğrencilerin gereksinimlerini dikkate alma C) Konuları grup hâlindeki öğrencilere dönemin başında dağıtıp, sırayla anlatmalarını isteme D) Öğretim materyallerinin oluşturulmasında öğrenci katılımı sağlama E) Öğrencilerin bireysel ya da grupça çalışmalarını sağlama A) Gösteri B) Beyin fırtınası C) Programlı öğretim D) Proje yöntemi E) Problem çözme yöntemi TARAMA - III A C C D B E B D D A B A C A E C 170

173 Öğretim Teknikleri TARAMA - IV 1. Mikro öğretim tekniği en fazla dönüt sürecine sahip olan tekniktir. Aşağıdakilerden hangisi bu dönüt süreçlerinden biri değildir? A) Öğretim elemanı B) Öğretmen adayı C) Öğrenci arkadaşları D) Kayıt cihazı ve TV E) Öğrenci dosyaları 4. Bu etkinlikte; Rol alma, liderlik, sorumluluk üstlenme, karşısındakileri dinleme ve görüş kazanma gibi sosyal becerilerin öğrenilir. Öğrencinin konuya dikkatini çekmede, bir kavramın ya da sorunun tanıtımı söz konusu olduğunda kullanılabilir. Sınıfta 6 şar kişilik gruplar oluşturulur. Gruplar bir dakika içinde bir sekreter ve lider seçerler. Bir dakikanın sonunda tartışılacak sorun özetlenerek sunulur ve bu zamanla sınırlandırılır. Öğrenciler, ortak bir çözüme ulaşır ve sunarlar. Yukarıda özellikleri sıralanan aktif öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Hazineyi Bul B) Soru Ağı C) Sıcak Sandalye D) Philips 66 tekniği 2. Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik becerilerini geliştirmek amacıyla kullanılabilecek en etkili öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) İşbirlikli öğrenme B) Proje yöntemi C) Ekiple öğretim D) Mikro öğretim E) Problem çözme yoluyla öğretim E) Konuşma Halkası 5. Benzetim tekniğinde yapay bir ortamda modeller üzerinde çalışmak öğrencilere bir oyun gibi gelebilir ve dikkat etmeleri gereken hususlara dikkat etmeyebilirler. Bu durumun engellenmesi için öğretmen aşağıdakilerden hangisini öncelikle yapmalıdır? 3. Öğrenme-öğretme sürecinde benzetim tekniğinin kullanılmasının en temel amacı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? A) Bilgi verme B) Analiz yapma C) Deneyim kazandırma D) Deneyimi aktarma E) Değerlendirme yapma A) Öğrencilere benzetim sürecinde var olan kurallar hatırlatılmalıdır. B) Öğretmen uygulamaya başlamadan önce öğrencilere neler yapmaları gerektiği ve nelere dikkat etmeleri gerektiğini açıklamalıdır. C) Öğrencilerin doğal olarak hareket etmelerini söylemeli çok fazla kural konulmamalıdır. D) Gerçekte, yapayında karşılaşılmayan durumlarla karşılaşmak mümkündür açıklaması yapılmalıdır. E) Temel ilke ve kuralların öğrenilmesi için sık sık hatırlatma yapılması gerekmektedir 171

174 Öğretim Teknikleri 6. Bu teknik; sınıfa hareket getiren, monotonluğu gideren, eğlenceli bir tekniktir. Bütün sınıf iç içe iki çember oluşturur. Sandalyeler içtekiler dışa, dıştakiler içe bakacak şekilde karşılıklı sıralanır. Öğrenciler yüz yüze gelecek şekilde iki daire oluşturur. Bir konu ya da problem verildikten sonra öğrenciler karşındaki öğrenci eşiyle görüş alışverişinde bulunur. Daha sonra öğrenciler bir adım yana atarak, eş değiştirirler ve konuşmaya devam ederler. Böylece öğrenciler birleriyle görüşme fırsatı bulurlar. Yukarıda özellikleri sıralanan bu teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Pazar yeri B) Mahkeme C) Yaratıcı drama D) Top Taşıma (Rulman) E) Görüş geliştirme 8. Öğretmenlik uygulaması ders sorumlusu, öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulamalarında; Kazandıkları bilgi ve becerileri uygulamaya aktarmalarını sağlamada Çeşitli becerileri deneyerek, deneyim kazanmalarını sağlamada Öğretmenlik kaygı düzeylerinde Kendilerine olan güven düzeyleri gibi durumlarda problemler yaşadıklarını gözlemlemiştir. Ders sorumlusunun bu problemleri azaltmak için aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisini kullanması gerekmektedir? A) Mikro öğretim B) Programlı öğretim C) Ekiple öğretim D) Benzetişim E) Tam öğrenme 9. Aşağıdakilerden hangisi benzetim tekniğinin öncelikli faydalarından biri değildir? A) Öğrencilerde öğrenme arzusu yaratır. B) Öğrenci gerçek ortamda kullanmadan önce araçların işlenmesini öğrenir. C) Öğrenci araçlara ve yeniliklere alışır, ustalık kazanırlar. D) Kazalar, harcamalar en aza indirilir. E) Öğrencilerin bir olaya farklı açılardan bakmalarını sağlar. 7. Aşağıdakilerden hangisi mikro öğretim süreci ile ilgili olarak yanlış bir bilgidir? A) Kişi hem başkaları tarafından hem kendisi tarafından değerlendirilme fırsatı bulur. B) Uygulama sürecinde öğretmen adayı hem öğretmen hem de öğrenci rolündedir. C) Öğrenci sayısının fazla olması, süreci gerçek haline daha da yakınlaştırır. D) Kişi kendi öğretim biçimini geliştirebilir. E) Kişi öğretim becerileri ile ilgili öğrendiklerini transfer etme ve uygulama olanağı sağlar. 10. Yaparak-yaşayarak öğrenme temellidir. Tehlikeli ve maliyetli ve riskli durumlarda ortaya çıkabilecek durumları minimize etme amaçlıdır. Davranış oluşana değin bireylere tekrar olanağı tanımaktadır. Yukarıda özellikleri verilen öğretim yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Gezi-gözlem B) Rol oynama C) Benzetim D) Deney E) Gösteri 172

175 Öğretim Teknikleri 11. I. Soru-cevap II. Benzetim III. Anlatım IV. Bilgisayar destekli öğretim V. Proje Yukarıda verilen öğretim yöntem ya da tekniklerden hangisi ya da hangileri diğerlerine göre daha az maliyetlidir? A) Yalnız II B) I ve III C) IV ve V D) I, II ve III E) III, IV ve V 14. Pilotların uçuş öncesi yapay koşullarda eğitim görmeleri, uçak bombardıman birlikleri ve astro-notların eğitimi, tıpçıların kadavra üzerinde çalışmaları aşağıdaki hangi öğretim tekniği ile gerçekleşmektedir? A) Örnek olay B) Benzetim C) Eğitsel oyun D) Mikro öğretim E) Programlı öğretim 12. Sınıf içinde öğrencilerin bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarına olanak sağlayan tekniktir. Öğrenciyi desteklemek üzere gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır. Yukarıda özellikleri verilen öğretim yöntem ya da teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Benzetim B) Eğitsel oyun C) Gezi-gözlem D) Gösteri E) Drama/rol oynama 13. I. Benzetim II. Örnek olay III. Anlatım IV. Mikro öğretim V. Tartışma Yukarıda verilen öğretim teknik ya da yöntemlerinden hangisi kontrollü ortamlarda çeşitli araç ve gereçlerle gerçekleşmektedir? A) Yalnız II B) I ve IV C) IV ve V D) I, II ve IV E) III, IV ve V 15. Aşağıdakilerden hangisi mikro öğretim sürecinin en genel ve kapsayıcı tanımıdır? A) Öğretmen adaylarının meslek öncesi eğitiminde, mesleki uygulamaların videoya çekilmesi ve ortak kullanıma açılmasıdır. B) Öğretmen adaylarının sınıfta sunduğu dersin video kayıtlarına bakılarak örneklendirilmesi ve analiz edilmesi sürecidir. C) Önceden özenle belirlenmiş kritik öğretim becerilerinin kontrollü bir ortamda öğretmen adaylarınca kazanılmasına yönelik bir eğitim teknolojisi uygulamasıdır. D) Öğretim becerileri gözlem ve dönütlere göre tekrarlandığı ve böylelikle bu beceriler geliştirilmesi sürecidir. E) Öğretmen adaylarının kontrollü ortamlarda ders anlatmasıdır. TARAMA - IV E D C D B D C A E C B A B B C 173

176 Öğretim Teknikleri TARAMA - V 1. Bugün renklerin dili ile konuşacağız arkadaşlar, size çeşitli renkler vereceğim ve her birinin bir anlamı var ve siz bu anlama göre vereceğim probleme çözüm yolu önereceksiniz daha sonra renkleri değişeceğiz. Böylece farklı çözüm yolları üretmiş olacağız. Yukarıdaki metinde çeşitli özellikleri verilen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? 4. Drama yöntemini kullanacak bir öğretmen sürece öğrenci seçerken hangi yöntemi izlemelidir? A) Ekonomik durumu iyi olan öğrencileri seçmek B) Gönüllü olan öğrencilere öncelik vermek C) Sıra numarasına göre öğrencilere öncelik vermek D) Seçkisiz yolla öğrencileri sürece seçmek E) Oturma sırasına göre öğrencileri sürece seçmek A) Tartışma B) Altı şapka tekniği C) Beyin fırtınası D) Problem çözme E) Sempozyum 2. Aşağıdakilerden hangisi drama tekniğinin öğrencilere kazandıracağı özelliklerden biri değildir? A) Bireyde yaratıcılığı ve hayal gücünü geliştirir. B) Zihinsel kapasiteyi geliştirir. C) Öğrenciler, bir deneyim hakkında birinci el bilgiler ve deneyimler elde ederler D) Bağımsız düşünme ve karar verme yeteneğini geliştirir. E) Duygularının farkına varılmasını ve ifade edil-mesini sağlar 3. Türkiye nin AB yi katılımı ile ilgili farklı görüşler vardır. Öğrencilerin bu farklı görüşleri ortaya çıkarmalarını sağlamada öğretmenin kullanacağı en etkili yöntem veya teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Yaratıcı drama B) Soru-cevap C) Gösteri D) Altı şapka tekniği E) Analoji 5. Isınma ve rahatlama çalışmaları Oyunlar Doğaçlama Oluşum Yaratıcı drama uygulamalarında genellikle beş tür uygulama aşaması vardır. Yukarıda ilk dört öğe belirtilmiştir. Buna göre, yaratıcı drama sürecinin son öğesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Değerlendirme B) Tekrar oyun C) Kontrol D) Belirleme E) Öğelerin yeniden düzenlenmesi 174

177 Öğretim Teknikleri 6. Aşağıdaki öğretim yöntem ve tekniklerinden hangisinde düşüncelerin belirli bir sistematik içinde oluşturulması diğerlerine göre daha önceliklidir? A) Anlatım B) Soru cevap C) Gösterip yaptırma D) Benzetim E) Altı şapkalı düşünme 9. Aşağıdaki yöntemlerin hangisinde psikomotor becerilerin geliştirilmesi öncelikle hedeflenmiştir? A) Gösteri B) Dramatizasyon C) Benzetişim D) Tartışma E) İşbirliğine dayalı öğretim 7. Lisede görev yapan bir öğretmen TV programlarının insanlar üzerindeki etkileri ile ilgili bir ele alır. Bu konuda öğrencilerin farklı açılardan konuya bakış açılarını ortaya koymalarını amaçlamaktadır. Bu öğretmenin etkili bir şekilde kullanabileceği teknik aşağıdakilerden hangisidir? A) Simülasyon B) Beyin fırtınası C) İç çember D) Zıt panel E) Altı şapkalı düşünme tekniği 10. Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikri bir yaşantıyı veya bir olayı; doğaçlama, rol oynama gibi tiyatro tekniklerinden yararlanarak, bir grup çalışması içinde oyun veya oyunlar geliştirerek, eski bilişsel örüntülerin yardımıyla yeniden yapılandırmaya yönelik etkinlikler sürecidir. Yukarıda tanımlanan öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Benzetişim B) Problem çözme C) Örnek olay D) Programlı öğretim E) Drama 8. Aşağıdakilerden hangisi Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin en temel özelliğidir? A) Düşünce ve önerilerin çeşitli renkler bağlamında tartışılması ve eleştirilmesi B) Düşünce ve önerilerin belli bir düzen içinde sunulması ve sistematikleşmesi C) Düşünce ve önerilerin farklı durumlardaki yansımalarını ortaya koyma D) Düşünce ve öneri sahiplerinin görüşlerini serbestçe sunması ve sistematikleştirmesi E) Öğrencilerin neşeli ve rahat ortamda düşünce ve önerileri tartışılması 11. ı. Problem çözme II. Proje III. Programlı öğretim IV. Beyin fırtınası V. Drama Yukarıdaki öğretim tekniklerinden hangisi öğrencinin bir grup önünde performans yapmasına dayalıdır? A) Yalnız I B) Yanız V C) I ve IV D) I, II ve IV E) I, III ve V 175

178 Öğretim Teknikleri 12. Bir olayın durumun farklı yönlerini görebilme Bir olay ile ilgili farklı görüşler ortaya çıkartma Analitik düşünceyi geliştirme ve karar verme. Yukarıdaki özellikler aşağıdaki hangi öğretim tekniği ile öncelikle geliştirilebilir? A) Beyin fırtınası B) Kollegyum C) Altı şapka tekniği D) Zıt panel E) Münazara 14. Belli bir konuyu görüşmek, bir problemi çözmek ya da bir konuda karara varmanın gerektiği toplantılarda, toplantıya katılanlar genellikle daldan dala atlamakta, herkes konuya farklı açıdan yaklaşmaktadır. Bu da çok fazla zaman kaybına, karmaşıklığa ve sonuçların ortaya çıkmasında güçlüklere neden olmaktadır. Bu karmaşıklığın ve zaman kaybının önlenmesi ve tartışma sürecinin sistematikleştirilmesi açısından aşağıdaki öğretim tekniklerinden hangisi etkili sonuçlar verir? A) Beyin fırtınası B) Altı şapkalı düşünme C) Soru-cevap D) Münazara E) Forum 15. Aşağıdakilerden hangisi altı şapkalı düşünme tekniğinin özelliklerinden birisi değildir? A) Tartışma sürecini karmaşıklıktan kurtarma 13. Neslihan Öğretmen öğrencilerinin hayal gücünü, yaratıcılığını, sanatsal duyarlılığını, zihinsel kapasitesini, kelimeleri doğru ve yerinde kullanmasını, iletişim becerilerini geliştirmek istemektedir. Neslihan Öğretmen aşağıdaki hangi yöntemi kullanırsa amaçlarına daha kısa yoldan ve anlamlı ulaşır? B) Düşünmeyi sistematikleştirme C) Öğrenilen bilgilerin pekiştirilmesini ve daha rahat bir ortamda tekrar edilmesini sağlar D) Bir konuya çoklu açılardan bakabilmeyi geliştirme E) Karar verme becerilerini geliştirme A) Anlatım B) Tartışma C) Drama D) Gezi-gözlem E) Problem çözme TARAMA - V B C D B A E E B A E B C C B C 176

179 Öğretim Teknikleri TARAMA - VI 1. Bir öğretmen Çevremizde Sosyal Kurumlar ünitesini işlerken öğrencilere bu kurumları tüm yönleriyle gerçek ortamında tanıtmak istemektedir. Bu öğretmen aşağıdaki hangi tekniği uygularsa bu amacına öncelikle ulaşır? A) Benzetişim B) Anlatım C) Gezi D) Gösteri E) Rol oynama 4. Bir konunun tanıtılması, oluşturulan ürünlerin ortak paylaşıma açılması ya da bir öğretim etkinliğinin başkalarına duyurulması amacıyla düzenlenen ve görme yoluyla öğrenmeyi sağlayan bir öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Ödev B) Benzetim C) Görüşme D) Proje E) Sergi 2. Çoğumuz ilköğretim yıllarında fasulye çimlendirmiş, Ayın hallerini izlemiş ya da çim adam yapma gibi çalışmalar yapmışızdır. Bu aktiviteler hangi öğretim tekniğine bağlı olarak yapılmıştır? A) Programlı öğretim B) Gözlem C) Sergi D) Ödev E) Gezi 5. Öğrencinin yaratıcılığını, görev yapma bilincini geliştirir. Öğrencide kendi kendini kontrol duygusunu geliştirir. Kalabalık sınıflarda bireysel farkları dikkate alan öğretim imkânı sağlar. Yukarıda öğrencilere sağladığı çeşitli avantajları verilen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Programlı öğretim B) Gözlem C) Sergi D) Ödev E) Mikro öğretim 3. Salih Öğretmen öğretim sürecini kitaba bağımlılıktan kurtarılmasını, sınıf dışında da öğrencilere davranış kazandırılabileceği böylece öğrencilerinin sürece kattıkları duyu organı oranında kalıcı ve anlamlı öğrenmelere ulaşacakları görüşünü savunmaktadır. Salih Öğretmen in bu görüşünü örnekleyen öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Örnek olay B) Gösteri C) Gezi-gözlem D) Anlatım E) Soru-cevap 6. Bir grup öğrencisinin hava sıcaklığının nasıl belirlendiği, haftalık hava tahminlerinin nasıl yapıldığı ile ilgili olarak meteoroloji müdürlüğüne gitmesini ve oradaki uzmanlardan bilgi almasını isteyen bir öğretmen aşağıdaki hangi tekniği kullanmalıdır? A) Benzetim B) Tartışma C) Görüşme D) Soru-cevap E) Deney 177

180 Öğretim Teknikleri 7. Bir öğretmen ödev verirken, aşağıdakilerden öncelikle hangisini yapmamalıdır? A) Ev ödevlerinin eğitsel bir değeri olmalıdır. B) Öğrenci mutlaka yaptığı ev ödevinin derse olumlu katkısını görmelidir. C) Ev ödevleri mutlaka dışarıda yardım alınacak şekilde verilmelidir. D) Ev ödevleri öğrencileri araştırmaya, düşünmeye, gözlemler yapmaya itmelidir. E) Ödev verilme zamanı ve ödevin hazırlanması için ayrılacak zaman da çok dikkatli seçilmelidir. 10. Kemal, öğretmenin verdiği proje ödevi hakkında babasına Baba öğretmenimin bana verdiği proje ödevine bakar mısın bu ödevi ben nasıl yapayım mühendis miyim ben diyerek yakınmıştır. Bu durumun oluşması da öncelikle aşağıdakilerden hangisi neden olmuştur? A) Öğretmenin Kemal e kapasitesinin üstünde bir proje ödevi vermesi B) Proje ödevi öğretim hedeflerinin dışında olması C) Kemal in öğrenme sürecine karşı ilgisinin olmaması D) Öğretmen ile Kemal arasında bir gerginlik olması E) Kemal in Proje ödevini babasına yaptırmak istemesi 8. Okul ve sınıf çalışmalarını tamamlamak, ünitede geçen konuları doğal ortamında görmek, öğrencilere ilk elden somut yaşantılar sağlamak ve okulyaşam arasındaki bağı kurmak amacıyla yapılan planlı ziyaret tekniğidir. Yukarıda tanımı verilen sınıf-dışı öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Sergi B) Gözlem C) Kollegyum D) Ödev E) Gezi 9. Öğrencilerin eşya, olay ve varlıkları doğrudan kendilerinden bilgi edinmelerini ve onların bilimsel bir araştırmayla ilgili temel becerileri kazanmalarını sağlayan öğretim metodu aşağıdakilerden hangisidir? A) Seminer B) Proje C) Gözlem D) Ödev E) Sergi 11. Alp Öğretmen öğrencilerinin ders konuları ile ilgili alan uzmanları ile iletişim kurmalarını böylece birinci elden bilgi almalarını istemektedir. Bunun yanı sıra bu süreçte öğrencilerinin kendilerine olan güvenlerinin inanmaktadır. Alp Öğretmen aşağıdaki hangi öğretim tekniğini kullanırsa bu amaçlarına öncelikle ulaşır? A) Gezi B) Gözlem C) Sergi D) Ödev E) Görüşme 178

181 Öğretim Teknikleri 12. Yaşantılara dayalı öğretim süreçlerinde öğrenme ile ilgili etkinliklere doğrudan öğrencinin kendisi de katıldığı ve çoğu zaman yaparak-yaşayarak, sınama-yanılmalarla öğrenme etkinliğinin içinde bulunduğu için öğrenmeler kalıcı olur ve öğrenilenler kolay kolay unutulmaz. Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğrenci yaşantılarına dayalı öğretim özelliği taşımamaktadır? 14. Öğrencilerin yaptıkları proje ve ürünleri ortak paylaşıma açmaları ve bu süreçte kıvanç ve mutluluk duymalarını sağlayıcı öğretim tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Sergi B) Gözlem C) Görüşme D) Gösteri E) Proje A) Problem çözme B) Deney C) Gösteri D) Gözlem E) Drama 15. Çocuğun doğuştan gelen merakı, onun doğal yollardan öğrenme arzusunu kamçılar ve merakını gidermek için sürekli sorgular ve çevresinde olup bitenleri anlamaya çalışır. Bu merakın uyarılması çağdaş eğitimin temel amacıdır. Çünkü gerçek ve tatmin edici öğrenme ancak doğal bir arzu olan merakın giderilmesi ve iç motivasyonla gelişir. Buna göre aşağıdaki tekniklerden hangisi öncelikle kullanılmalıdır? A) Gözlem B) Sergi C) Beyin fırtınası D) Soru-cevap 13. Öğrenme sadece sınıf ve okullarda yapılmaz, öğrenilecek konular, imkânlar zorlanarak öğrencilerin konuyu en iyi, en eğlenceli, en kolay şekilde öğrenebilecekleri ortamlara götürülmelidirler. Bu ilkenin en temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? E) Seminer A) Boş zamanları değerlendirmek B) Öğrenciler arasında yardımlaşmayı geliştirme C) İlk elden somut yaşantılar sağlama D) Öğrencilerin hazır oluş düzeyini yükseltme E) Öğrencileri sınıf ortamının monotonluğundan kurtarmak TARAMA - VI C B C E D C C E C A E C C A A 179

182 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 4. Bölüm Öğretim modeli konu ile ilgili bilim adamlarının ortaya koyduğu kendi içinde sistematiği bulunan bir bütündür. Modeller, öğretime yönelik felsefi bir bakış açısını ve öğretimsel uygulamaların düzeyini ortaya koyar. Öğretim modeli eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılabilen model ya da planlar olarak tanımlanmaktadır. Genelde kurucusu bilim adamı ile anılır. Örnek: Bloom un tam öğrenme modeli, Carroll un okulda öğrenme modeli Slavin in etkili öğretim modeli vb. 1. İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME MODELİ (KOOPERATİF-KUBAŞIK ÖĞRETİM) İşbirliğine dayalı öğrenme bir problemi çözmek, bir görevi tamamlamak ya da hedeflenen başarıyı yakalamak için bir takım olarak birlikte çalışan küçük öğrenci gruplarını kapsayan bir düzenlemedir. İşbirliğine dayalı öğrenme, öğrencilerin küçük gruplar halinde çalışarak ve birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek öğrenmeyi gerçekleştirme süreci olarak da ele alınabilir. Bir başka tanıma göre, işbirliğine dayalı öğrenme; farklı yetenek, cinsiyet, akademik başarı ve sosyal beceri düzeylerine sahip öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda heterojen küçük gruplar halinde çalışarak ve birbirlerinin öğrenmesine yardım ederek öğrenmeyi gerçekleştirmeleri sürecidir. Bu modelde öğrenciler küme düzeninde oturtulur. İşbirliği İşbirliğine dayalı öğrenme yönteminin başarılı olabilmesi için üç önemli öğeye ihtiyaç vardır. Bu temel öğeler; grup amaçları, bireysel sorumluluk taşıma ve başarı için eşit olanaklara sahip olmalıdır. Bu model Vygotsky tarafından sistematize edilmiştir. Bir grup çalışmasının işbirlikli öğrenme olabilmesi için sağlanması gerekli şartlar şunlardır; < < Grup ödülü/ortak ürün: İşbirliğine dayalı öğrenme etkinlikleri öyle bir şekilde düzenlenmelidir ki grup üyeleri de ancak grup başarı- 180

183 Öğretim Modelleri lı olduğu zaman başarılı olabilsinler. Ayrıca, işbirliğine dayalı öğrenme grup üyelerinin, grubun amaçları doğrultusunda grup ürünü ortaya koymalarını ve grup olarak ödüllendirilmelerini gerektirir. < < Olumlu bağlılık: Olumlu bağlılık, bireylerin ortak amaç ve ödül için çaba göstererek bu çabalarını birleştirmeleri gereken bir durum ortaya koyar. Hepimiz birimiz birimiz hepimiz için ifadesi olumlu bağlılığa bir örnektir. < < Bireysel değerlendirilebilirlik: Bu da grubun başarısının tek olarak bireylerin öğrenmesine bağlı olma durumudur. < < Yüz yüze (destekleyici) etkileşim: Grup üyelerinin birbirinin çabasını özendirip kolaylaştırmasıdır. Öğrenciler bunu yardım etme, dönüt verme, güvenme, yapılanları tartışma şeklinde gerçekleştirebilirler. < < Sosyal beceriler: Öğrencilere bireyler arası ilişkilerin nasıl olması gerektiği öğretilerek bütün Öğrencilerin bunları kullanmaları özendirilmelidir. İletişim, işbirliği ve iş bölümü gibi. < < Liderlik: Grupların bir lideri olur. Liderlik bu modelde baskıcı - otoriter değil paylaşımcıdır. < < Grup sürecinin değerlendirilmesi: Grup sürecinin değerlendirilmesi, grup etkinliğinin sonunda grupta bulunan üyelerin hangi davranışlarının katkı getirip getirmediğinin, hangi davranışların sürmesi, hangi davranışların değişmesi gerektiğinin saptanmasıdır. < < Eşit başarı fırsatı: Öğrencilerin gruba kendi edinimlerini geliştirerek katkıda bulunmalarıdır. Eşit başarı fırsatı, öğrencilerin başarı durumlarına bakılmadan eşit derecede çaba sarfetmeleri ve her öğrencinin katkısının değerlendirmesi demektir (Açıkgöz, 2005). UYARI Öğretmen bu modelde heterojen gruplar oluşturmak ve bu grupların işlemesinden ve ölçmedeğerlendirme süreçlerinden sorumludur. Avantajları < < Öğrenmeyi yapıcı ve aktif hale getirir. < < Öğrencilerde, etkili iletişim becerisi, farklı düşüncelere hoşgörülü yaklaşma, çok yönlü düşünme, (analitik düşünme) becerileri kazandırır. < < Öğrencilerin olumlu bağlılık ve yaratıcı düşünme gibi özelliklerini geliştirir. < < Öğrenci, başkalarının fikirlerine saygılı olmayı, dinlemeyi ve tartışmayı öğrenir. < < Öğrencinin, akranlarıyla iletişim kurma becerisini geliştirir. < < Öğrencilerin, problemleri ortaklaşa çözmek için değişik şekillerde öğrenilen zihinsel modelleri ortaklaşa kullanmalarını sağlar. < < Öğrencinin kendine güven ve öz yeterlik duygusunu geliştirir. < < Grup enerjisi (sinerji) oluşturarak öğrencilerin özgüven duygusunun gelişmesini sağlar. < < Bu model sonucunda elde edilen verim, grup üyelerinin bireysel performansının toplamından büyüktür. < < Aidiyet duygusu ihtiyacını giderir. < < Birlikte çalışma ekip, takım ruhu becerisi kazandırır. 181

184 Öğretim Modelleri Sınırlılıkları < < Heterojen grup oluşturmak güçtür. < < Öğrencilerden bazıları grup ortamında çalışmayı sevmeyebilir yalnız çalıştığında başarı gösterebilir. < < Grup içinde yıkıcı tartışmalar yaşanabilir. Üst düzeyde yetenekliler grup üzerinde baskı oluşturabilirler. < < Yavaş öğrenen öğrencilerin gruptan dışlanması söz konusudur. < < Her ders ve konuda yeterli değildir. Öğretmenin anlatması gereken konuların öğretiminde etkili değildir. < < Bazı üyelerin grup çalışmasına hemen hemen hiçbir katkı getirmeden başkalarının başarısına ortak olması (hazıra konma). < < Grup birkaç öğrencinin kontrolünde kalabilir. Ya da sadece bir kişiye işler kalabilir. < < Bireysel sorumluluğu düşük öğrencilerin olduğu gruplarda olumlu sonuç alınamaz. UYARI Neden biz insanlar bir tür olarak bu kadar başarılıyız? Kaplanlar gibi güçlü değiliz, filler gibi büyük değiliz, kertenkeleler gibi koruyucu bir şekilde boyanmış değiliz ya da ceylanlar gibi çevik değiliz. Biz zekiyiz, fakat zeki bir insan ormanda yalnız başına uzun süre hayatta kalamaz. Bizi gerçekten böyle başarılı yapan, birbirimizle işbirliği içerisinde grup amaçlarımızı başarmak için zekamıza başvurma becerimizdir (Slavin, 1985a). takımlara ayrılırlar. Bu takımların ilk görevi turnuvada üyelerin en iyi bir şekilde görev yapması için kendi üyelerini hazırlamaktır. Öğretmen öğrenilmesi istenen konularla ilgili bir giriş yaptıktan sonra takımlara konuyla ilgili materyal dağıtır. Her takım içerisindeki üyeler birlikte çalışır ve takım üyelerinin hazır olduklarından emin olmak için birbirlerine soru sorarlar. Takım çalışmalarından sonra takım üyeleri genellikle haftada bir kere yapılan turnuvalarda öğrendiklerini gösterirler. Turnuva için öğrencilerden üçer kişilik turnuva masaları oluşturulur. Masalardaki öğrenciler, öğretmenler tarafından ve çalışma kağıtları üzerinde sınıfta sunulan konuları kapsayan basit akademik konularda yarışırlar. Turnuva masalarındaki öğrenciler takımlarının temsilcisi olarak yarışırlar. Her bir öğrencinin kendi turnuva masasında kazandığı puanlar, toplam takım puanına ilave edilir. En yüksek puanı olan takım turnuvanın birincisi olur (Sünbül, 1995, s.21). - Öğrenci Takımları-Başarı Grupları Tekniği Slavin tarafından geliştirilen bu teknik de turnuva tekniğine benzer. Yalnız takımlar çalışmalarını bitirdikten sonra turnuva yapılmaz. Öğretmen dersi sunar ve öğrenciler, bütün küme arkadaşlarının dersi tam öğrendiğinden emin oluncaya kadar kendi kümelerin de çalışırlar. Öğrencilerin başarısını değerlendirmek için bütün öğrencilere bireysel olarak cevaplandırılacak yaklaşık 15 dakikalık bir test verilir. Bu testin sonuçları başarı grupları adı verilen bir teknikle puanlanır. Bu yaklaşımda öğretmen, öğrencilerin testten elde ettikleri puanları bir önceki başarı puanları ile karşılaştırarak gelişim puanları nı hesaplar (Erden, 1997). İşbirlikli Öğretim Teknikleri - Takım - Oyun Turnuva Tekniği De Vries tarafından geliştirilen, Takım-Oyun Turnuvaları iki ana kısımdan oluşur. Öğrenciler yetenek, cinsiyet ve yarışçı özellikleri dikkate alınarak 4-5 kişilik - Ayırıp-Birleşme Tekniği (Jigsaw) Aranson tarafından geliştirilen bu teknikte, Öğrenciler yine heterojen takımlara ayrılır. Öğrenilmesi istenilen konu, takım üyesi sayısı kadar alt takımlara ayrılır. 182

185 Öğretim Modelleri Sonra aynı konuyu çalışacak öğrenciler bir araya gelerek sorumlu oldukları bölümü birlikte çalışırlar. Herkes konusunu iyi öğrendikten sonra takımlarına dönerek kendi öğrendikleri bilgileri diğer arkadaşlarına anlatırlar. Bu yaklaşımda, değerlendirme bireysel olarak yapılır. Diğer bir deyişle takım üyeleri işin tamamlanması için birbirlerine bağımlıyken, ödülde bireysellik söz konusudur. Öğrencilere birbirlerinden sorumlu oldukları bilincini kazandırma amaçlıdır. (Erden, 1997). - Grup Araştırma Tekniği Dewey tarafından temelleri atılan bu teknikte bireyler arasında diyalog ön plandadır. Sınıftaki Öğrenmenin duyuşsal ve sosyal yönlerine önem verilir. İşbirlikli etkileşim ve iletişim küçük gruplarda elde edilir. Grup araştırmasında öğrenciler bir konuyu planlayarak, o planı uygulayarak, bilgi toplayarak ve o bilgileri çok yönlü bir problemin çözümünde kullanarak sentez yaparak ve çalışmalarını birleştirerek bir araştırma yaparlar. Gruplar heterojen olup, 2-6 kişiden oluşturulmaktadır. Bu teknikte grup üyeleri konuyu bilirler ve bireysel görevleri paylaşırlar. Araştırma rapor haline getirilip bütün sınıfa sunulur ve grup ödüllendirilir. - Birlikte Öğrenme Tekniği David ve Roger Johnson tarafından geliştirilen bir tekniktir. 4-5 kişilik karma kümeler kendilerine verilen ödev üzerinde çalışırlar. Küme üyeleri, küme ödevinin amaçları doğrultusunda ne yapacaklarını ve nasıl çalışacaklarını birlikte kararlaştırırlar. Sonuçta ortak bir çalışmayla oluşturulan ödev ortaya konur. Kümelerden, öğretmenden yardım istemeden önce,küme içinde birbirlerine yardım etmeleri beklenir. Birlikte öğrenme tekniğinde, Öğrenciler, bireysel olarak girdikleri başarı testlerine bağlı olarak hesaplanan küme ortalamasına dayalı notlar alırlar. Öğrenciler küme içindeki başarılarına ve bireysel başarılarına göre ödüllendirilir. - Düşün - Eşleş - Paylaş Tekniği Öğrencilerin içerik hakkında konuştukları ve tüm grupla paylaşmadan önce fikirlerini tartıştıkları üç aşamalı öğrenci hareketinden oluşan bir işbirlikli tartışma stratejisidir. İşbirlikli öğrenmenin iki önemli özelliği olan düşünme zamanı ve akran etkileşimi öğelerini ortaya çıkarır. Bu tekniğin amacı, öğrencilerin bilgiyi işlemelerine, iletişim becerileri geliştirmelerine ve düşünmelerini araştırmalarına yardımcı olur. Bu stratejiyle, öğretmen: < < Açık uçlu bir soru ya da problem ortaya atar. < < Öğrencilere, cevapları hakkında düşünmek için bir ya da iki dakika verir. < < Öğrencileri, cevaplarını tartışmaları ve fikirlerini paylaşmaları için eşleştirir. < < Öğrencilerin cevaplarını küçük bir grupla ya da tüm sınıfa paylaşmaları için fırsatlar verir. - Karşılıklı Öğretme (Sorgulama) Tekniği Karşılıklı öğretme, öğrencilerin öğretmen olmasını ve metne anlam katmak için grup olarak çalışmalarını gerektiren bir işbirlikli gruplama stratejisidir. Öğretmenler ve öğrenciler, bir metnin bölümleriyle ilgili bir diyalogla meşgul olurlar. Diyalog, dört strateji kullanılarak yapılandırılır: < < Özetleme < < Soru üretme < < Açıklama < < Tahminde bulunma Karşılıklı öğretme gerçekleşmeden önce, yukarıdaki stratejilerin her birinin öğretilmesi ve uygulanması önemlidir. Karşılıklı öğretmenin basamaklarının oluşturulması kolaydır. Öğretmen, gruptaki her öğrenciye metnin bir paragrafını dağıtır. Her öğrenci paragrafı okur ve okuduklarıyla ilişkili özetleme, açıklama ve tahminde bulunma soruları yazar. Grubun öğretmeni, soruların birini sorar. Öğretmen, soru sormayı başlatan, lider grup üyesidir. Bir grup üyesi, cevaplarını desteklemek için metni kullanarak soruyu cevaplar. Sonra, soruyu cevaplayan öğrenci bir soru sorar ve süreç tekrar eder. 183

186 Öğretim Modelleri 2. TAM ÖĞRENME MODELİ Uygun şartlar sağlandığında her öğrencinin istenilen öğrenme standartlarına ulaşabileceğini savunan bir modeldir. Benjamin Bloom a göre, işin başlangıcından beri olumlu öğrenme koşulları sağlanmış ise, dünyadaki herhangi bir kişinin öğrenebildiği her şeyi hemen hemen herkes öğrenebilir. Carroll un Okulda Öğrenme Modelinden etkilenerek oluşturulmuştur lı yıllarda geliştirilmiş bu model diğer bir çok model gibi sistem yaklaşımından etkilenmiştir (Girdi- İşlem-Çıktı). Öğrenme sürecinin kontrollü olarak düzenlendiği, gerekli koşulların uygulanması ile olumlu öğrenme ortamlarının oluşturulması sonucunda öğrencilere kazandırılması gereken davranışların en az %70-90 nın, büyük çoğunluğuna kazandırılabileceğini savunan ve birlikte (toplu) öğretime dayalı bir öğretim modeldir Bloom, tam öğrenme modelinin ana değişkenleri; < < öğrenci nitelikleri, < < öğretim hizmetinin niteliği, < < öğrenme ürünleri olarak belirlemiştir. ÖĞRENCİ NİTELİKLERİ Bilişsel Giriş Davranışları y Bilgi y Beceri y Yeterlik Duyuşsal Giriş Özellikleri y İlgi y Tutum y Akademik benlik ÖĞRETİM Öğrenme Ünitesi ya da Üniteleri Öğretim Hizmetinin Niteliği y İpucu y Pekiştirme y Öğrenci katılımı y Dönüt ve düzeltme ÖĞRENME ÜRÜNLERİ Öğrenme düzeyi ve çeşidi Öğrenme hızı Duyuşsal ürünler 1. Öğrenci nitelikleri Öğrenci nitelikleri olarak ele alınan giriş davranışları, «bilişsel iş davranışları»nı ve «duyuşsal giriş özelliklerini kapsamaktadır. A. Bilişsel Giriş Nitelikleri Bilişsel giriş davranışları, «okuduğunu anlama» ve «dili kullanma gücü» gibi tüm öğrenmelerde gerekli olan genel bilişsel giriş davranışları ve belli bir öğrenme ünitesindeki yeni davranışların öğrenilmesini olanaklı kılan ya da kolaylaştıran ön öğrenmeleri içermektedir. Öğrenme-öğretme kuram ve modellerinin ortaya koyduğu, «her yeni öğrenmenin kendinden önceki öğrenmelere dayalı, kendinden sonrakileri hazırlayıcı olması», tam öğrenmenin sağlanabilmesi için öğretmeöğrenme sürecinin başında eksik olan bilişsel giriş davranışlarının tamamlanmasını gerekli kılmaktadır. Öğrencilerin başarılarındaki değişkenliğin % 50 sînî açıklama gücünde olan bilişsel giriş davranışlarının tam olması, aşamalı dizilerde yer alan diğer üniteler deki davranışların öğrenilmesini ya olanaklı kılacak ya da kolaylaştıracaktır. 184

187 Öğretim Modelleri B. Duyuşsal Giriş Nitelikleri Giriş davranışlarının bir grubu da «duyuşsal giriş özellikleridir, Başarıdaki değişkenliğin % 25 ini açıklama gücünde olan duyuşsal giriş özelikleri, öğrencinin öğrenme ünitesine karşı, ilgisi, tutumu ve akademik benlik kavramını kapsamaktadır. Duyuşsal giriş özellikleri; arasında başarıyı belirlemede en yüksek etkiye sahip akademik benlik, kavramı öğrencinin öğrenme özgeçmişine dayalı olarak, hedeflere tutarlı öğrenme düzeyine ulaşıp ulaşamayacağına ilişkin kendini algılayış tarzıdır. Duyuşsal giriş özelliklerini öğretme-öğrenme sürecinde olumlu duruma getirmek için öğrencinin başarılı olma gereksinimini karşılamak gerekmektedir. Bu amaçla da her öğrencinin bireysel hızına uygun olarak çeşitli öğretme-öğrenme yolları ile öğrenmesini sağlamak, dolayısıyla eğitim sistemini eleyicilik ve seçicilikten kurtarmak gerekmektedir. 2. Öğretim Hizmetinin Niteliği Bloom un tam öğrenme modeli nin ana değişkenlerinden bir diğeri de «öğretim hizmetinin niteliğidir. Öğretim hizmetinin niteliğini büyük ölçüde dört öğe belirlemektedir. Bunlar, Pekiştirme, İpuçları, Dönüt ve Düzeltme ve Etkin katılım (PİDE) A. Pekiştireç (Destekleyici) Pekiştirme, işlemini gerçekleştiren uyarıcılara pekiştireç denir. Bir davranışın ileride yinelenme olasılığını artırma amaçlı etkinliklerdir. Her insanın doğası gereği desteklenmeye ve davranışlarının pekiştirilmesine ihtiyacı bulumaktadır. Bu yapılırsa öğrenci bir adım daha ileriye gidebilir ve olumlu davranışları kazanır. Bir başka deyişle pekiştireçler öğrenme sürecini ve öğrenciyi destekleyici etkinliklerdir. Pekiştireçler, öğrencinin gelişim özelliklerine, genel yetenek düzeyine, genel sağlık durumuna, ön öğrenmelerine, duyuşsal özelliklerine, sosyo-kültürel yaşam biçimine uygun olmalıdır. Pekiştireç kullanımının çeşitli tarifeleri bulunmaktadır. Yeni öğrenmelerde ve beceri öğretiminde pekiştireçler doğru davranışdan hemen sonra verilmelidir. Pekiştireç verilirken şunlara dikkat edilmelidir; < < Aynı pekiştireçlerin çok sık kullanılması pekiştirecin değerini azaltır. < < Pekiştireçler öğrencilerin gereksinim ve beklentilerine uygun olmalıdır. < < Pekiştireç kullanımında zamanlamaya dikkat edilmelidir. < < Pekiştirme işi zaman zaman gecikmeli olarak yapılmalıdır. < < Öğretmenler ceza yoluyla istenmeyen davranışların önlenmesi yoluna gitmemelidir. Öğretmenin doğru problemi doğru çözen öğrencisine gülümsemesi (sembolik), aferin demesi (sözel), kitap hediye etmesi (maddi) pekiştireç verme uygulamalarıdır. B. İpuçları (Mesaj, İşaret) (Kolaylaştırıcı) Öğretme-öğrenme sürecinde öğrenciye neyi öğreneceğini, bunları niçin ve nasıl öğreneceğini gösteren mesajların tümüne ipuçları (işaretler) adı verilir. Bu mesajlar sözlü olabileceği gibi,yazılı ya da tüm duyu organlarını etkileyecek şekilde gerçek olay veya varlıklar olabilir. Örneğin öğrenciyi düşünmeye, araştırmaya yönlendiren sorular,öğrenciye verilen yazılı ve sözlü yönergeler,örnekler,kaynak kitaplar,bilgisayar disketleri,gerçek varlık ve olaylar vb. araçlar öğretimin yönetiminde kullanılan birer işarettir. Öğretme-öğrenme sürecinde kullanılan ipuçları,öğrenci başarısındaki değişkenliği %14 ünü açıklama gücündedir. İpuçlarını kullanırken şunlara dikkat edilmelidir; 1. İpuçları öğrenci düzeyine uygun olmalıdır. 2. İpuçları öğrencilerin anlayacağı bir açıklıkta verilmelidir. 3. İpuçları performanstan önce verilebildiği gibi olası yanlış yanıtlardan sonra da verilebilir. 4. Kullanılan ipuçları öğrencilerin fiziksel, sosyal, ruhsal sağlığına uygun ve onları koruyucu olmalıdır. 5. İpuçları öğrenme-öğretme ortamında kazandırılmak istenen davranışı öğrencinin yapmasını sağlamalıdır. 185

188 Öğretim Modelleri C. Dönüt-Düzeltme (Feedback, Geri bildirim, Aydınlatıcı yankı) (Bilgi verme-giderme) Dönüt, öğrenciye öğrenmelerinin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında verilen mesajların tümüdür. Öğrenci yaptığı etkinliğin doğru mu yanlış mı olduğuna dair bir beklentiye girer. Bu yüzden öğretmen öğrenciye dönütü hemen etkinliğin ardından geçiktirmeden vermelidir. Dönüt sadece öğrenme sonuçları hakkında bilgi vermekle kalmayıp öğrencilerin öğrenme güçlük ve eksiklerinin giderilmesine hizmet ettiği ölçüde öğrenme düzeyinin yükselmesine yardım edebilir. Öğretmen tarafından dönüt verilebileceği gibi öğrenciler tarafından da dönüt verilebilir. Dönüt karşılıklı bir süreçtir. Öğretmen, öğrenciye dönüt verebileceği gibi, öğrenci de öğretmenlerinin iletilerini aldıklarını göstermek için dönüt verebilirler. Düzeltme ise verilen dönüt doğrultusunda eksik ve hatalı bilgilerin düzeltilmesi ve giderilmesi sürecidir. Dönütten sonra düzeltme verilir. Düzeltmeler, her öğrenciye kendi öğrenme eksikliklerini tamamlayabilmesi için hangi ders kitabı, öğretim materyali ve kaynaktan yararlanacağı konusunda yardım yapılması sürecini de içermelidir. Dönüt işlemi yapılırken aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir: < < Öğrencilerin yaptığı her yanlışa dönüt verilmez. Bunun yerine ipuçlarıyla doğruyu bulmaları amaçlanır. < < Yanlış, Olmadı, Hatalı, Yapamadın gibi olumsuz dönüt ifadeleri çok sık kullanılmaz. < < Öğrencilerin öğrenmeye dönük bütün çabalarına dönüt verilir. < < Öğrencilerin kendi kendine dönüt verir hâle gelmeleri için çaba gösterilir. < < Öğrencilerin yanlışlarına dönütle birlikte düzeltme de verilir. < < Etkili dönüt düzeltme davranışın hemen ardından yapılmalıdır. Tam Öğrenme Modelinde < < Pekiştirmeler, destekleyici < < İpuçları, kolaylaştırıcı < < Dönüt; bilgi verme, düzeltem; giderme < < Etkin katılım; yaparak yaşayarak öğrenmesidir. D. Etkin Katılım (Yaparak-Yaşayarak öğrenme) Öğretim hizmeti niteliğinin en iyi göstergesi olan katılma öğesi ise öğrencinin istendik davranışı kazanması için kendisine sağlanan ipuçları ile belli bir düzeyde etkileşimde bulunmasıdır. Katılma olmadan öğrenme gerçekleşemeyeceğine göre, öğrenme düzeyini yükseltebilmek için öğretme-öğrenme ortamındaki ipuçlarını pekiştireçleri diğer dış koşulları, öğrencilerin bilişsel giriş davranışlarına, duyuşsal giriş özelliklerine, sosyo-kültürel düzeylerine uygun olarak düzenlemek gerekmektedir. Öğrencinin istenen davranışı kazanması için kendine sağlanan işaretlerle belli bir düzeyde açık ya da örtük olarak etkileşmesi ve bu çabayı davranışı kazanıncaya kadar devam ettirmesidir.kısaca,öğrencinin kendisine sağlanan öğretme durumunun ilgili ögeleriyle etkileşmesi ve bu etkileşimi davranışı kazanıncaya kadar sürdürmesidir. Öğrencilerin grupla ya da bireysel çalışması, deney yapması, rol oynama, drama, benzetim vb etkinliklerde bulunması etkin katılıma örnektir. 3. Öğrenme Ürünleri Bloom un modelinde öğrenme ürünü,öğrencilerin başarısı,öğrenme hızı ve duyuşsal özelliklerdir. Bloom a göre eğer öğrencilerin giriş davranışları öğrenme işinin başında eşitlenir ve her üniteden sonra öğrenme eksiklikleri tamamlanır, öğrenciler için nitelikli bir öğretim hizmeti sunulursa,öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklar giderek azalır ve öğrencilerin başarılar artar.okulda tam öğrenme modelinin hedefi de bunu sağlamaktır. Bilişsel ve duyuşsal olarak iki biçimde oluşan ürünlerdir. 186

189 Öğretim Modelleri İlave (ek) öğretim hizmetlerinde yapılacak etkinlikler şöyledir: < < Örnek sayısını artırmak, farklılaştırmak ya da öğrencinin yakın çevresinden örnek vermek < < Küçük gruplarla öğretim yapmak < < Bilgisayar destekli öğretimin ya da programlı öğretimin olanaklarından yararlanılarak öğretim etkinlikleri düzenlemek < < Öğretmen veya öğretici tarafından birebir öğretim yapılması < < Dersin farklı bir yöntemle yapılması < < Oyunla öğretim yapılması < < Konu ile ilgili kaynakların artırılması ve yardımcı kitaplar ile öğretim yapılması Tam Öğrenme Modelinin Avantajları < < Öğrenemeyen öğrenci yoktur anlayışı öğretmenin her öğrenci ile ilgilenmesini sağlar. < < Planlı ve sistemli bir öğretim düzenine sahiptir. < < Ek öğretim hizmetleri kalıcı öğrenmeleri sağlar. < < Öğrenme ürünleri sürekli olarak değerlendirilir. < < Dönüt - düzeltme etkinlikleriyle, öğrencinin eksik davranışını tamamlama ve yanlış davranışlarını düzeltme çalışmalarına yol göstermektedir. < < Bir konu tam öğrenilmeden diğerine geçilmemesi, öğrenme sürecinin tamamlayıcı olması kalıcı öğrenmeleri sağlar ve böylece öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklar azalır. < < Belirlenen öğrenme standartlara ulaşma isteği öğretmen ve öğrencileri motive eder. < < Düşük yetenekli öğrenciler de öğretim sürecine katılabilirler. < < Aşamalık gerektiren konuların öğretiminde etkilidir. Tam Öğrenme Modelinin Sınırlıkları: < < Bireysel farklılıklar göz ardı edilebilir. < < Hızlı öğrenen öğrencilerin vaktini alarak oniarı yavaşlatabilir. < < Tam öğrenme modeli tüm öğrencilerin aynı düzeyde öğrenmesini sağlamaya çalıştığından zaman alıcıdır. < < Öğretmene çok iş düşmektedir. Bu da yorucu olmaktadır. < < Hızlı öğrenen ve öğrenme standardına ulaşan öğrenciler, standarda ulaşamayan öğrencileri beklediğinden öğrenme süreci sıkıcı olabilir. < < Öğrenme sürecinde bireysel farklılıklardan ziyade grubun özellikleri ön plandadır. < < Uygulanması uzmanlık gerektirir ve zordur. < < Kalabalık sınıflarda uygulanması güçtür. < < İzleme ve değerlendirme testlerinin hazırlanması zordur. 3. YAPILANDIRMACILIK (OLUŞTURMACILIK) Yapılandırmacılık diğer bir deyişle constructivism, bilginin doğası ile ilgili bir kavram olarak ortaya çıkmıştır. Emst von Glasersfeld tarafından oluşturulmuştur. Yapılandırmacılık; öğretimle ilgili bir kuram değil, bilgi ve öğrenme ile ilgili bir kuramdır. Başlangıçta, öğrenenlerin bilgiyi nasıl öğrendiklerine ilişkin bir kuram olarak gelişmiş ve zaman içinde öğrenenlerin bilgiyi nasıl yapılandırdıklarına ilişkin bir yaklaşım haline dönüşmüştür. 187

190 Öğretim Modelleri Yapılandırmacılık, öğrenciyi merkeze alan bir özelliktedir. Çünkü her birey yeni bir bilgiyi, önceki bilgi, beceri ve yaşantılarının süzgecinden geçirerek yeniden yorumlamakta ve bilgiyi kendi zihninde oluşturmaktadır. Bu anlayışa göre öğrenme de, eski bilgilerimizin yeni deneyim ve yaşantıların ışığında yeniden yorumlanması ve yapılandırılmasıdır. Yapılandırmacı öğretimin uygulanabilmesi için gerekli ilkeler; 1. Öğretim programlarının öğrenci özelliklerine göre düzenlenmesi, 2. Öğrencilerin çoklu bakış açılarından yararlanılması, 3. Öğrencilerin konuya ilgi uyandıran sorulara yönlendirilmesi ve soru sormalarının desteklenmesi, 4. Öğrenmenin temel kavramlar çerçevesinde yapılandırılması, 5. Öğrenci öğrenmelerinin öğretme süreci bağlamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Yapılandırmacı modelin temel özellikleri < < İlerlemecilik akımına dayalıdır. Piaget, Bruner, Vygotsky, J.Dewey temsilcileridir. < < Öğrenciler öğrenme ortamına kendilerine özgü ön bilgi ve inançlarla gelirler. < < Öğrenme, toplumsal etkileşimle desteklenir. < < Anlamlı öğrenme, gerçek öğrenme etkinlikleri/ görevleri sonucu gerçekleşir. < < Öğrenme, öğrenme ortamına olduğu kadar öğrencilerin ön bilgi, tutum ve amaçlarına da bağlıdır. < < Öğrenme pasif bir süreç değil öğrencinin öğrenme sürecine katılımını gerektiren aktif, sürekli ve gelişimsel bir işlemdir. İnsanlar amaçları olan ve öğrenmelerini kontrol eden varlıklardır. < < Bilgi, her birey tarafından eşsiz bir şekilde hem kişisel hem de sosyal olarak yapılandırılır. < < İnsanlar dünyayı anlamlandırmaya çalışırlarken yapılandırdıkları yeni bilgileri değerlendirirler ve yeni bilgileri özümleyebilir, düzenleyebilir veya reddedebilirler. Bu prensiplere uygun bir öğrenme ortamı oluşturabilmek için, öğrenene kendi öğrenme stratejilerini belirleme ve kendi teknolojisini üretme fırsatı vermelidir. Teknoloji; etkin öğrenme, amaçlı öğrenme, özgün öğrenme ve iş birlikli öğrenme amacıyla kullanılmalıdır. Öğrencilere ön bilgilerini sınama, yanlışlarını düzeltme ve hatta yerine, yenilerini koyma fırsatı verecek zengin öğrenme yaşantıları sunulmalıdır. Anahtar Kelime Kaynak; Kabaca, 2002 Yapılandırmacılıkta eğitimin temel amacı, bireylerin düşünmeyi öğrenmeleridir. Her bireyin farklı yaşantısı olduğundan herkesin bilgiye ulaşma yolu aynı değildir. Bireyler ön bilgileriyle yeni bilgileri ilişkilendirerek bilgiyi anlamlandırırlar. Özetle Yapılandırmacılık: < < Öğretmeye değil, öğrenmeye önem verir. < < Birincil kaynaklar önemsenir. < < Öğrenen, özerkliğini ve inisiyatifini destekler ve kabul eder. < < Öğrenenleri, irade ve amaç sahibi varlıklar olarak görür. < < Öğrenmeyi süreç olarak düşünür. < < Öğrenenin araştırmasını destekler. < < Öğrenmede deneyimin kritik rolünü onaylar. < < Öğrenenlerin doğal merakını destekler. < < Öğrenenlerin zihinsel modelini hesaba katar. < < Performansı ve öğreneni değerlendirirken anlayışı vurgular. 188

191 Öğretim Modelleri < < Kendini bilişsel teorinin ilkeleri içinde görür. < < Öngör, yarat ve analiz et gibi bilişsel terminolojiden yararlanır. < < Öğrenenin nasıl öğrendiğini dikkate alır. < < Öğrenenin, diğer öğrenenlerle ve öğretmenle iletişim içerisinde olmasını destekler. < < Birlikte öğrenmeyi destekler. < < Öğrenenleri gerçek dünya durumlarına katar. < < Öğrenmenin gerçekleştiği bağlama önem verir. < < Öğrenenin inançları ve tutumlarını göz önünde bulundurur. < < Öğrenenlere yeni bilgi oluşturma ve gerçek deneyimlerden anlam çıkarma fırsatını sağlar (MEB, 2006). Yapılandırmacı Öğretim Sürecinin Aşamaları I. Geçmiş Bilgiler Harekete Geçirilir. II. Yeni Bilginin Oluşması III. Bilginin Kavranması IV. Bilgiyi Uygulama V. Bilginin Farkında olma UYARI Yapılandırmacılık, pragramtizm felsefe akımında, ilerlemeci eğitim felsefesinde etkilenmiş çağdaş bir öğrenme - öğretme kuramıdır. Türkiye deki son öğretim programları bu modele dayalı geliştirilmiştir. Temel Öğeler Davranışçı Bilişsel Yapılandırmacı Bilginin Niteliği Öğretmenin Rolü Öğrencinin Rolü Öğrenme y Nesnel gerçekliğe dayalı bilen kişiden bağımsız y Nesnel gerçekliğe dayalı, bilen kişinin önbilgilerine bağlı y Bilgi aktarma y Bilgi edinme sürecini yönetme y Edilgen y Yarı etkin y Etkin y Koşullanma sonucu açık davranıştaki değişim y Bireysel ve toplumsal olarak yapılandırılan öznel gerçekliğe dayalı y Öğrenciye yardım etme işbirliği y Bilgiyi işleme y Bireysel olarak keşfetme ve bilgiyi yapılandırma Öğretim Türü y Ayırma, genelleme ilişkilendirme zincirleme y Bilgileri kısa dönemli bellekte işleme, uzun dönemli belleğe depolama y Gerçek durumlara dayalı sorun çözme Akıl yürütme yolu y Tümevarım y Tümevarım y Tümdengelim Öğretim Stratejileri y Bilgiyi sunma, alıştırma, yaptırma, geribildirim verme y Öğrencinin bilişsel öğrenme stratejilerini harekete geçirme y Etkin, özdenetimli, içten güdülenmiş araştırıcı öğrenme Eğitim Ortamları y Çeşitli geleneksel ortamlar (programlı öğretim, bilgi-sayar destekli öğretim vb. y Öğretmen ve bilgisayara dayalı öğretim y Öğrencinin ilerlemek için fiziksel/zihinsel tepkiler göstermesini gerektiren etkileşimli ortamlar Değerlendirme y Öğretim sürecinden ayrı ve ölçüte dayalı y Öğretim sürecinden ayrı ve ölçüte dayalı y Öğrenme süreci içinde ve ölçütten bağımsız 189

192 Öğretim Modelleri 4. ÇOKLU ZEKA MODELİ Bireylerin bir alanda değil birden çok alanda yeterlik göstermesi temelli bir modeldir. Nöro-Psikolog olan Dr. Howard Gardner tarafından bulunmuştur. Gardner, 1983 yılında yayınlanan Zihnin Çerçeveleri adlı kitabında önce yedi sonra bir zeka alanı daha ekleyerek sekiz ayrı zeka alanı oluşmuştur. Gardner, zekanın tek boyutlu olmadığını ortaya atmıştır. Gardner, zekayı bir kişinin bir ya da birden fazla kültürde değer bulan bir ürün ortaya koyabilme, günlük ya da mesleki yaşamında karşılaştığı bir sorunu etkin ve verimli bir biçimde çözebilme yeteneği olarak tanımlamaktadır. Gardner kaza ya da hastalık sonucu hasar görmüş beyinleri incelemiştir. Bu çalışmaların çoğunda, beynin bir bölümü hasar gördüğünde, beynin tümüyle sağlıklı kalacak ölçüde birbirinden bağımsız çalışan ayrı yetenekler sergilediğini gözlemlemiştir. Buradan yola çıkan Gardner e göre zekanın klasik IQ testleri ile açıklanamayacak kadar çok boyutları vardır. Bu zeka alanları her bireyde doğuştan varolmakta ama farklı kültürlerde farklı biçimlerde ortaya çıkmaktadır. Çoklu zeka modeline göre her insan, Gardner in ifade ettiği zeka alanlarının tümüne sahiptir ancak bu zeka alanları bireyde değişik düzeylerde bulunabilirler. Çeşitli zeka alanları genellikle bir arada ve karmaşık bir yapıda çalışırlar. Ayrıca zeka alanlarının her biri bireyin sahip olduğu genetik potansiyelin mümkün kıldığı yeterli bir düzeye kadar geliştirebilir. Çoklu zeka modeli zekaya dönük niteliksel bir bakış sağlarken, eski zeka alanları ise niceliğe önem vermektedir. Aşağıda bu eski ve yeni anlayış tablolaştırılmıştır. ESKİ NİCELİKSEL ANLAYIŞ (ZEKA BÖLÜMÜ) Tekil - bütüncül yaklaşım Gerçek yaşamdan soyutlanma Sayısallaştırma Ölçme Doğuştan gelme ve sabitlik Bireyleri sınıflama YENİ NİTELİKSEL ANLAYIŞ (ÇOKLU ZEKA) y Çoğulcu yaklaşım y Gerçek yaşam faaliyetlerini temele alma y Zeka profili çıkarma y Yorumlama, betimleme y Değişme ve gelişme y Bireyleri tanıma ve keşfetme Çoklu zeka gelişimini etkileyen faktörler < < Biyolojik < < Kişisel Geçmişi < < Sosyal kültürel çevre < < Tarihsel dönem < < Coğrafi faktörler < < Aile < < Durumsal faktörler Örnek: Mevsimler konusunu işleyecek olan fen ve teknoloji dersi öğretmeni, öğrencilerine mevsimlerle ilgili poster, şiir, makale, bulmaca, pandomim gösterisi gibi etkinliklerden bir tanesini seçebileceklerini söyler. Öğrencilerin seçim yapmalarının ardından çalışmalarını bir sonraki derste sunmalarını ister. Çoklu Zekâ Kuramının Temel İlkeleri: < < Her insan, aktif olarak kullandığı zekâları ile özel bir karışıma sahiptir. < < Her insanın kendine özgü bir zekâ profili vardır. 190

193 Öğretim Modelleri < < Zekâların her biri insanda farklı bir gelişim sürecine sahiptir. < < Bütün zekâlar tanımlanabilir ve geliştirilebilir. Zekâ öğrenme-öğretme etkinlikleriyle geliştirilebilir. < < Zekâ çok yönlüdür ama kendi içinde bir bütündür. < < Her bir zekânın gelişimi kendi içinde değerlendirilmelidir. < < Her bir zekâ hafıza, dikkat, algı ve problem çözümü açısından farklı bir sisteme sahiptir. < < Kişisel altyapı, kültür, kalıtım, inançlar ve tutumlar, zekâların gelişimi üzerinde etkiye sahiptir. < < Yaşamda hiçbir etkinlik aktivite yoktur ki tek bir zekâ alanlarını kullanırız. Bir zekânın kullanımı esnasında diğer zekâlardan da faydalanılabilir. < < Bütün zekâlar, insanın kendini gerçekleştirmesi yolunda farklı ve özel kaynaklardır. Çoklu Zeka Modelinde Öğretmen Rolleri Çoklu zeka modeline göre, her öğretmenin sınıftaki her öğrencinin bireysel farklılığını çok ciddi olarak ele alması gerekmektedir. Çoklu zeka modelinin öğretim alanına sağladığı en büyük katkı, öğretmenlerin sahip oldukları öğretim yöntemleri birikimlerinin sözel-dil ve mantıksal-matematiksel zeka alanlarının dışına çıkarak daha da genişletmeleri gerektiğini vurgulamasıdır. Bu yönüyle çoklu zeka modeli, çok kapsamlı bir öğretim modeli ortaya koyarak, öğretmenlerin sınıftaki bütün öğrencilere ulaşabilmek için öğretimde yöntem zenginliğine gitmeleri gerektiğini vurgulamaktadır. Avantajları 1. Bireysel farklılıklara değer verilmesini ve geliştirilmesini sağlar. 2. Öğrencilerin hatırlama, düşünme, problem çözme ve akademik başarısını artırır. 3. Pek çok zekâ alanı kullanarak öğrenme, öğrencide güven duygusunu geliştirir. 4. Farklı öğretme - öğrenme yaklaşımlarını uygulanabilir kılar. 5. Bireylerin yaratıcıklarını ve analitik düşünme becerilerini geliştirir. 6. Bireyin çok yönlü gelişmesine katkı sağlar. Sınırlılıkları 1. Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur. 2. Uygulanması zaman alır. 3. Öğretmenin planlama yapması zordur. 4. Öğretmenin değerlendirme yapması güçtür. 5. Öğretmenin etkinlik üretmesi ve öğrencileri sürece katması zor olabilir. 6. Öğrencilerin zekâ alanlarını belirlemek ve her zekâ alanı için araç-gereç geliştirme ve kullanımı zor olabilir gibi sınırlılıklar sahiptir. Çoklu Zeka Alanları Tanımı SÖZEL - DİLSEL ZEKÂ (Oku - Yaz - Dinle) < < Sözel-dil zekası, bir bireyin kendi diline ait kavramları bir masalcı, bir konuşmacı veya bir politikacı gibi sözlü olarak ya da bir şair, bir yazar, bir editör veya bir gazeteci gibi yazılı olarak etkili bir şekilde kullanabilmesi kapasitesidir. Sözel-dil zekası, dili, başkalarını bir işi yapmak için ikna etmek, başkalarına belli bir konuda bilgi sunmak veya başkalarına belli bir işin nasıl yapılacağını açıklamak gibi dil ile ilgili bütün faaliyetleri içerir. Sözel-dil zekası kuvvetli olan bireyler, işiterek, kelimeleri görerek, konuşarak, okuyarak, tartışarak ve başkaları ile karşılıklı iletişime girerek en iyi öğrenirler. 191

194 Öğretim Modelleri Öğrenci Özellikleri Meslek Alanları Normal öğrencilerden daha iyi yazar. < < Uzun hikayeler ve fıkralar anlatır. < < İsimler, yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir. < < Yaşına göre iyi bir kelime haznesine sahiptir. < < Başkalarıyla yüksek düzeyde sözel iletişime girer. < < Tekerlemeleri ve kelime oyunlarını çok sever. < < Kitap okumayı çok sever. < < Öğrendiği yeni kelimeleri anlamlarına uygun olarak konuşma veya yazı dilinde kullanır. < < Dinleyerek öğrenmeyi sever. < < Edebiyat, Yazarlık, Şair, Gazeteciler, Hatip, Dil Bilim, Hukuk, Siyaset gibi alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Orhan Pamuk, Cemal Süreya, Bülent Ecevit sözel-dilsel zekaya örnek kişilerdir. Öğrenci Özellikleri Meslek Alanları Renklere karşı çok hassas ve duyarlıdır. < < Haritaları, çizelgeleri, diyagramları veya tabloları yazılı materyallerden daha kolay okur. < < Sanat içerikli etkinlikleri sever. < < Yaşına göre yüksek düzeyde beceri gerektiren figürleri ve resimleri çizer. < < Filmleri, slaytları ve benzeri diğer görsel sunuları izlemeyi sever. < < Okurken, kelimelere oranla resimlerden veya tablolardan daha çok öğrenir. < < Bu zekâ alanındaki kişiler ressam, artist, fotoğrafçı, mühendis, kameraman, mimar, heykeltıraş, tasarımcı, dekoratörlük, izci, rehber gibi meslek alanlarında başarıyla çalışabilirler. < < Pablo Picasso, Cemil İpekçi, Mimar Sinan, bu zeka alanına örnek kişilerdir. Tanımı GÖRSEL - UZAMSAL ZEKÂ (Gör - Dokun - Oluştur) < < Görsel - Mekansal Zeka, resimlerle, şekillerle düşünebilme, görsel dünyayı algılayabilme, şekil, renk ve dokuları zihnin gözleriyle görebilme ve bunları sanatsal formlara dönüştürebilme yeteneğidir. Psiko-motor becerilerin gelişmesiyle başlar, el - vücut-beyin koordinasyonunun gelişimi küçük kas gelişiminin mükemmel çalışmalarıyla geliştirilebilir Tanımı BEDENSEL - KİNESTETİK ZEKÂ (Hareket et) < < Kinestetik - Bedensel Zeka, aklın ve vücudun mükemmel bir fiziksel performansla birleştirilerek belli bir amaca yönelik faaliyetlerin sergilenebilmesi yeteneğidir. < < Bu tür zeka alanı, koordinasyon, denge, güç, esneklik ve hız gibi bazı özel fiziksel yetenekleri ve bu yeteneklerin hepsinin bir arada işlemesini sağlayan dokunsak nitelikteki bazı özel becerileri de içermektedir. Bu zeka türüne sahip insanlar, en iyi yaparakyaşayarak, dokunarak, hareket ederek ve ilk elden tecrübe ederek öğrenirler. 192

195 Öğretim Modelleri Birden fazla sportif faaliyetlerde ba- Şarkıların melodilerini çok iyi şarılıdır. hatırlar. < < Bir yerde uzun süre kaldığında ha- < < Bir müzik aletini çalar ya da reket etmeye, kımıldamaya veya çalmayı ister. ritim tutmaya başlar. < < Müzik dersini çok sever. Öğrenci Özellikleri < < Başkalarının jestlerini, mimiklerini ve yüz ifadelerini kolaylıkla taklit eder. Öğrenci < < Konuşurken veya hareket ederken elleri ve ayakları ile ritim tutar. < < El becerileri gerektiren etkinliklerde çok başarılıdır Özellikleri < < Ders çalışırken farkında olmadan masaya vurarak ri- < < Bir şeyi parçalarına ayırmayı ve tim tutar. tekrar birleştirmeyi çok sever. < < Çevresindeki seslere karşı < < Bir şeyi en iyi yaparak ve yaşa- aşırı duyarlı ve hassastır. Meslek Alanları yarak öğrenir. < < Spor, Dans, Heykeltıraş, Teknik direktör, Kareografi, Oyunculuk, Cerrahlık, Pandomimcilik, Sanatçılık gibi alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Arda Turan, Fatih Terim, Tan Sağtürk bu zeka alanına örnek kişilerdir Meslek Alanları < < Ders çalışırken veya bir şey öğrenirken müzik dinlemekten çok hoşlanır. < < Şarkıcı, Besteci,Müzisyen, Orkestra şefi, Müzik eleştirmeni gibi alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Tarkan, Sezen Aksu, Zuhal Olcay bu zeka alanına örnek kişilerdir. MÜZİKSEL - RİTMİK ZEKÂ (Dinle - Ritm Tut) < < Müziksel - Ritmik Zeka, sesler, notalar, ritimlerle düşünme, farklı sesleri tanıma ve yeni Tanımı sesler, ritimler üretme, ritmik ve tonal kavramları tanıma ve kullanma, çevreden gelen seslere ve müzik aletlerine karşı duyarlı olabilme becerisidir. 193

196 Öğretim Modelleri Tanımı Öğrenci Özellikleri Meslek Alanları KİŞİLERARASI - SOSYAL ZEKÂ (Lider ol) < < İnsanlarla birlikte çalışabilme, çok farklı karakterlere sahip insanlarla kolaylıkla iletişim kurabilme, insanları yönetebilme, onlarla uyumlu çalışabilme ve insanları ikna edebilme becerisidir. Sosyal zekası güçlü olan kimselerin bir grup içerisinde grup üyeleri ile işbirliği yapma, onlarla uyum içinde çalışma ve bu kişilerle sözlü ve sözsüz iletişim kurma gibi yetenekleri söz konusudur. Bu zeka türüne sahip insanlar, genellikle başka insanların ilgilerini ve ihtiyaçlarını çok iyi algılarlar. Arkadaşlarıyla sosyalleşmeyi sever. < < Grup içerisinde doğal bir lider görünümündedir. < < Dışarıda iken kendi başının çaresine bakabilir. < < Başkaları ile birlikte çalışmayı sever. < < Başkaları daima onunla birlikte olmak ister. < < Başkalarını önemser. < < Empati yeteneği çok iyi gelişmiştir. < < Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak, onlarla paylaşarak ve onlara öğreterek öğrenmeyi sever. < < Öğretmenlik, yöneticilik, işletmecilik, danışmanlık, psikologluk ve rehberlik uzmanı ve politikacılık gibi alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Süleyman Demirel, Sakıp Sabancı, Cem Yılmaz bu zeka alanına örnek kişilerdir Tanımı Öğrenci Özellikleri Meslek Alanları Tanımı İÇSEL ZEKÂ (Kendini Tanı) < < Bireyin kendi hakkındaki duygu ve düşünceleri şekillendirebilme, yaşamı sürdürebilme ve yaşadıklarımızdan öğrendiklerimizle, hayat felsefemizi oluşturabilme, yaşamımızı bu doğrultuda planlanma, kişisel istek ve hayaller oluşturabilme becerisidir. Bağımsız olma eğilimindedir. < < Kendisinin zayıf ve güçlü yanlarını bilir. < < Hakkında çok fazla bahsetmediği en az bir ilgisi, hobisi veya uğraşısı vardır. < < Hayattaki amacının ne olduğuna ilişkin iyi bir anlayışa sahiptir. < < Duygularını, hislerini ve düşüncelerini açıklıkla dile getirir. < < Hayattaki başarılarından ve başarısızlıklarından ders almasını bilir. < < Kendine güveni yüksektir. Günlük tutarlar. < < Yazar, Psiko-terapist, Bilim adamları, Dini lider, Sanatçı, Ressam, Heykeltıraş vb. alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Orhan Veli Kanık, Tibetli dini lider Dalay Lama, Heykeltraş Rodin bu zeka alanına örnek kişilerdir. DOĞACI - VAROLUŞÇU ZEKA (Doğayı ve Canlıları Sev) < < Doğadaki tüm canlıları tanıma, araştırma ve canlıların yaratılışları üzerine düşünme becerisidir. < < Doğacı zekası kuvvetli olan bireyler, doğa olaylarına karşı çok hassastırlar ve toprakla uğraşmayı, hayvan beslemeyi veya bitki yetiştirmeyi çok severler. 194

197 Öğretim Modelleri Çevre bilinci çok iyi gelişmiştir. < < Muhasebeci-satın alma, mate- Özellikleri < < Doğaya, hayvanat bahçelerine veya tarihsel müzelere olan gezileri çok sever. < < Doğa olaylarına karşı çok hassas ve duyarlıdır. < < Ekoloji, doğa, bitkiler, hayvanlar vb. gibi konuları işlerken çok meraklanır. < < Kuş beslemek, kelebek ve böcek koleksiyonu oluşturmak gibi doğa ile ilgili projelere katılmayı çok sever. Meslek Alanları matik ve mühendislik bilimleri, Bilim adamı, İstatistik, bilgisayar, ekonomi ve fen bilimleri alanlarında başarıyla çalışabilirler. < < Bill Gates, Cahit Arf, Pisagor bu zeka alanına örnek kişilerdir. 5. GAGNE NİN ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ (ÖĞ- Meslek Alanları < < Toprakla oynamayı ve bitki yetiştirmeyi çok sever. < < Zooloji, Botanik, Organik Kimya, Biyoloji, Jeoloji, Meteoroloji, Arkeoloji, Çiçekçilik, Tıp, Fotoğrafçılık, Dağcılık, İzcilik vb. alanlarda başarıyla çalışabilirler. < < Hayrettin Karaca (TEMA), A.Mete Işıkara, Dr.Nasuh Mahruki (AKUT) bu zeka alanına örnek kişilerdir. MANTIKSAL-MATEMATİKSEL ZEKÂ (Sayılar-Hesaplar) < < Sayılarla düşünme, hesaplama, sonuç çıkarma, mantıksal ilişkiler kurma, denenceler RETİM DURUMLARI) MODELİ Psikolog Gagne, bilişsel ve davranışçı kuramın öğretim ilkelerini sentezleyerek modelini oluşturmuştur. Model öğrenmede sadece dış etkenler (pekiştirme, bitişiklik,ödül, ceza, tekrar, ezber) değil, içsel etkenlerin de etkili (ilgi, beklenti, tutum ve değerler) olduğunu savunulur. Bilgiyi işleme kuramından hareket eder. Gagne ye göre öğretimin amacı, öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesidir Model hiyerarşik bir yapıdadır. En sonunda ulaşılması istenen ana amacı en başa ve ona ulaşmak için diğer alt amaçları hiyerarşik bir şekilde basitten karmaşığa doğru sıralamak en önemli noktadır. Bunun yapılabilmesi için, Gagne iki temel sorunun sorulması gerektiğini savunur : Tanımı üretme, problem çözme, eleştirel düşünme, sayılar, geometrik şekiller gibi soyut sembollerle tanışma, bilginin parçala- 1. Eğitim-öğretim süreci sonunda öğrencinin ne bilmesini veya ne yapabilmesini istiyorsunuz? rı arasındaki ilişkiler kurma be- 2. Bu sonuca ulaşabilmek için öğrenci neleri bil- cerisidir. mek ve yapabilmek zorundadır? Bu sorulara < < Nesnelerin nasıl çalıştığına iliş- verilecek cevaplardan bir öğrenme hiyerarşi- Öğrenci kin sorular sorar. Hızlı bir şekilde zihinsel matematik yapar. si oluşturulmalıdır. Özellikleri Matrisler ya da çizelgeler hazırlar. Konu ile ilgili bir strateji geliştirebilir. Şifre tasarlayabilir. 195

198 Öğretim Modelleri gagne modelinin unsurları VARSAYIMLAR < < Birbirinden farklı öğrenme türleri vardır. < < Öğrenme aşamalı ve birikimli süreçtir. < < Farklı öğrenme stratejileri kullanmalıdır. < < Yaparak - yaşayarak öğrenilmelidir. ÖĞRENME ÜRÜNLERİ < < Zihinsel beceriler < < Sözel bilgiler < < Tutumlar < < Psiko - motor beceriler < < Bilişsel stratejiler TEMEL BOYUTLAR < < Dikkat çekme < < Öğrenciye hedefler hakkında bilgi verme < < Ön bilgileri hatırlatma < < Uyarıcı materyali sunma < < Öğrenciye rehberlik etme < < Davranışı ortaya çıkarma < < Geribildirim verme < < Performans değerlendirme < < Kalıcılığı ve transferi sağlama Modele göre beş öğrenme ürünü vardır. A. Zihinsel Beceriler (Entelektüel) Zihinsel beceriler; öğrencinin bir şeyi yapmak için bilişsel işlemler yapmasını gerektiren becerilerdir. Zihinsel beceriler, bireyin çevredeki gerçek nesneleri temsil eden dil ve sayılar gibi sembolleri kullanarak öğrenmesini sağlar. Gagne ye göre zihinsel beceriler bir biriyle ilişkili sekiz kategoriden oluşan bir süreçtir. En karmaşık öğrenme problem çözme, en basit öğrenme ise olan işaret öğrenmedir. Bu sekiz öğrenme kategorisi şunlardır: Zihinsel beceri düzeyi 1. İşaret Öğrenme 2. Uyarıcı - tepki ilişkisini öğrenme 3. Basit Zincirleme Öğrenme Ürünü En alt düzeydeki zihinsel becerileri tanımlayan işaret öğrenme kavramı, refleks niteliğinde olan davranımları (korkma, kaçınma vb.) kapsamaktadır. Şekilleri, renkleri, sesleri ayırt etme gibi. Edimsel koşullanma kuramında olduğu gibi, uyaran-tepki arasındaki bağ kurma yoluyla öğrenmedir. Öğretmen gelince ayağa kalkmak, kırmızı ışık yanınca durmak gibi. Ardışık olarak verilen uyaranlara bütünlük içinde düzenli tepkiler geliştirmeyi öğrenmedir. Duvar boyarken izlenecek sıranın öğrenilmesi, Kurufasulye yapımında izlenecek sıranın bilinmesi gibi 4. Sözel İlişkilendirme 5. Ayırt etmeyi Öğrenme 6. Kavram Öğrenme 7. İlke ve Kural Öğrenme Şiir ezberleme, konuşma, yazma, gibi ilgili kavram ve anlamları bütünleştirerek öğrenmedir. İstiklal marşının öğrenilmesi, Öğrenci andının ezberlenmesi Örneğin, trafik işaretleri gibi bir dizi farklı sembole farklı davranımlar geliştirmek, ayırt etmeyi öğrenmekle olanaklıdır. Kare ile dikdörtgeni, üçgen ile prizmayı ayırt etmek gibi. Kavram, olgu ve nesneleri benzerlik ve aykırılıklarına göre sınıflayarak kategorik genellemelere ve ayırt etmeye ilişkin öğrenme türüdür. Egemenlik, hukuk, eğitim gibi kavramların öğrenilmesi gibi. Öğrenilen kavram ile ilgili ilkelerdir. İki veya daha fazla çok kavram ve olgu arasında ilke ve yasaları gözleyerek anlamlı ilişkiler kurmayı öğrenmektir. Çağdaş eğitimin ilkeleri, rehberliğin ilkeleri gibi 196

199 Öğretim Modelleri 8. Problem Çözme En yüksek düzeyde entelektüel beceriler göstermeyi gerektiren problem çözüme kavramı bağımsız, ara ve bağımlı değişkenleri ayırt ederek, özgün çözümlere ulaşmayı tanımlamaktadır. Yukarıda belirtilen yedi beceriyi işe koşarak bir sorunu çözümlemedir. Bilişsel alanın değerlendirme basamağıdır. Eğitimin sorunlarına çözüm önermek, öğretmen atamaları ile ilgili öneriler üretmek gibi. B. Sözel Bilgiler < < Bilgiyi işleme kuramında yer alan anlamsal belleğin özelliklerini taşır. < < Sözel bilgiler, neyin nasıl öğrenileceğine ilişkin kavram ve dizgeler edinmeyi tanımlamaktadır. < < Terimler, isimler, tanımlar, semboller, fonksiyonlar ve kategorik bilgi kümeleri sözel öğrenme kapsamındadır. < < Etkili bir sözel bilgi öğrenme süreci, kavram ve olguları ilişkilendirmeye dönük olmalı ve daha sonraki öğrenmeler için yönlendirici nitelikler taşımalıdır. Örnek: Türkiye nin coğrafi bölgelerini söyleme, Türkiye nin Cumhurbaşkanlarını sayabilme gibi. C. Tutumlar < < Tutum, bireyin bir uyarana, olaya veya nesneye olumlu veya olumsuz vaziyet alış biçimi olarak tanımlanabilir. < < Tutumlar, organizmanın biyolojik kalıtımıyla değil, yaşantılar yoluyla edinilmektedir. < < Etkili bir öğretim modeli, öğrenciye olumlu tutumlar kazandırmak amacıyla düzenlenmelidir. Örnek: Diyet programı uygulama, tutumlu olabilme, bir derse dönük isteklilik D. Psiko-motor beceriler < < Psikomotor beceriler belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışları içerir < < Bireyin performansına yansıyan önemli bir öğrenme alanıdır. < < Bilişsel yeterliklerin ve duyuşsal özelliklerin ürünü olan becerilerin kazandırılmasında temel amaç, hareketleri doğru, hızlı ve düzgün biçimde yapabilmektir. Örnek: Bir müzik aletini çalma, bir torna makinesini çalıştırma, yemek pişirme, daktiloda on parmak yazı yazma gibi. E. Bilişsel Stratejiler < < Öğrenme yoluyla kazanılan zihinsel şema ve yapılar anlamındadır. < < Bilişsel stratejiler dikkat, algılama, depolama, kontrol, geri çağırma, yeniden örgütleme ve transfer gibi boyutlardan oluşmaktadır. Örnek: Kodlama yaparak çalışma, Sınava hazırlanmada etkili bir yol bulma, akrostiş yapma. Modele Göre Oluşturulan Öğretim Durumları Dokuz Aşamadan Oluşur; 1. Dikkati sağlama: Öğrencilerin dikkatini toplama; ilgi uyandırma; teşvik etme. 2. Öğrencilere hedefleri bildirme: Genel bir açıklama yapma öğrencilerin beklentilerini ve motivasyonunu arttırır ve değerlendirme için bir temel olur. 3. Ön bilgileri hatırlatma: Öğrencilere ön bilgilerini hatırlatma; daha önceki kavramların anlaşılmışlığı hakkında araştırma yapmak. 4. İçeriği sunma: İçeriği organize etme, sunma ve örneklerle açıklama, ideal olarak farklı öğrenme stillerine başvurarak birden fazla teknik kullanmak. 5. Öğrenmeye rehberlik etmeyi sağlama: Karşılaştırmaları, anımsama yöntemlerini, örneklemeleri, çalışma durumlarını, grafik örgütleyicileri, harita örgütleyicileri kullanarak öğrencilere destek olmak. 197

200 Öğretim Modelleri 6. Davranışı ortaya çıkarma: Öğrencilere fırsatlar tanıyarak onların bu noktada bilgileri öğrendiğini ve yeni konuya hazır olduklarını ispatlamalarını sağlamak. 7. Dönüt sağlama: Öğrencilere doğru dönütler sunmak ya da kişisel testler vasıtasıyla dönüt sağlamak. 8. Performansı değerlendirme: Öğrencilerin konu ile ilgili bilgilerini değerlendirmek. 9. Kalıcılığı ve transferi sağlama: Bir sonraki konudaki bilgileri kazanılmış bilgilerin üzerine inşa etmek. ÖĞRENME KATEGORİSİ Sözel Bilgi Bilişsel stratejiler Tutumlar ÖĞRENME ÜRÜNLERİ Zihinsel Sözel Bilgiler Tutumlar Psiko - motor Bilişsel Strateji PERFORMANS Farklı yollarla bilgiyi ifade etme ya da iletişimde bulunma Hatırlama, düşünme ve öğrenmeyi etkili bir şekilde gerçekleştirme Nesne, olay ya da insanlara ilişkin kişisel davranışlarda bulunma ANAHTAR KAVRAM PERFORMANS Bilişsel yapı Öğrencinin bir şeyi yapmak için bilişsel işlemler yapmasını gerektiren becerilerdir. Ezber, kalıp bilgiler Duyuş, Davranış Geliştirme Beceri, zihin-kas Belirli fiziksel hareketlerin belli bir sıraya koordinasyonu göre doğru, hızlı ve otomatik olarak yapılması sonucunda ortaya çıkan davranışları içerir Zihinde bilgi tutma, anlamlandırma, kodlama Öğretim Etkinlikleri Ögeleri 1. Dikkat çekme: Motivasyonu harekete geçirme. Hikaye, anı, fıkra anlatma, bilmece sorma, farklı kıyafet giyme gibi. 2. Hedeften haberdar etme: Güdülenmeyi sağlama, hedefi belirtme. 3. Önceki öğrenmelerle ilişkilendirme: Kısa süreli bellek aktifleşir, ön koşul öğrenmeler hatırlanır. 4. İçeriği sunma: Uyarıcı materyaller sunma. 5. Rehberlik yapma: Bilgiyi uzun dönem hafızaya kodlama ve öğrenmede rehberlik etme. 6. Performansı ortaya çıkarma: Öğrenci öğrendiklerini uygular, problem çözme davranışını gösterme imkanı bulur. 7. Dönüt sağlama: Doğru performans için destek ve değerlendirme sağlama. 8. Performans değerlendirme: Süreç ve ürün değerlendirilir. 9. Öğrenilenlerin kalıcılığını sağlama ve transferini güçlendirme: Hatırlama ve transferi güçlendirme. 6. OKULDA ÖĞRENME MODELİ 1963 yılında J.B. Carroll tarafından geliştirilmiştir. Sınıflardaki hızlı ve yavaş öğrencilerden hareket etmektedir. Bloom ve Keller Carroll un modelinden etkilenmiştir. Okulda öğrenme modelinde temel öğe zamandır. Eğer bir okul öğrencilere başarılı ve doyurucu bir düzeyde öğrenme deneyimi kazandırmak istiyorsa, öğretim stratejileri ve değerlendirme kurallarında olduğu kadar öğrencilerin tutumlarında öğretmende ve yöneticilerde önemli değişiklikler mutlaka yapılmalıdır. Model sistem yaklaşımına göre düzenlenmiştir Carroll un okulda öğrenme modelinde her öğrenciye ihtiyaç duyduğu zaman ve ek öğrenme olanakları sağlandığı takdirde tüm öğrenciler belirlenen öğrenme düzeyine ulaşırlar. Carroll a göre; her öğrenci aynı düzeyde öğrenebilir; ancak hızlı ve yavaş öğrenen öğrenciler vardır. Bu modelde öğrenme düzeyi; öğrenmede geçen zamanın öğrenmek için gerekli zamana oranıyla ortaya çıkar. Yani öğrenciye gerekli zaman tanınmalı ve bu zaman etkili geçirilmelidir. 198

201 Öğretim Modelleri Carroll un okulda öğrenme modelinin beş öğesi bulunmaktadır. Bu öğelerden üçü öğrenci niteliklerine, ikisi de öğretme sürecine aittir. < < Yetenek: Carroll a göre yetenek öğrenilecek bir malzemenin tam olarak öğrenilmesi için, öğrenen kişinin ihtiyaç duyduğu zaman miktarı olarak tanımlamaktır. Örneğin bir öğrencinin matematik dersinde trigonometri problemlerini kavramak için belirli bir zamana gereksinimi vardır. Bu gereksinim kişiden kişiye değişebilir. < < Öğretimin Kalitesi: Ek zaman gerektirmeyecek şekilde öğretim sürecinin düzenlenmesidir. Örneğin Fizik dersinde ivme konusunu anlatan bir öğretmen konuyu tam öğretecek şekilde zamanlamasını yapmalıdır. Aksi durumda konu dağılabilir. < < Öğretimden Yararlanma Yeteneği: Öğrencinin öğrenme için hazır olmasıdır. Öğrencinin bir öğrenme birimini anlayabilmesi için gerekli olan ön koşul öğrenmeler, sözel ve sayısal yetenekleri ve zamanı içermektedir. Örneğin İngilizce konuşabilmek için mutlaka kişinin gramer ve konuşma kurallarını bilmesi gerekmektedir. < < Kararlılık (Sebat): Sebat tutumla ilişkili bir kavramdır. Öğrencilerin gönüllü olarak harcadıkları zamanla açıklanmaktadır.örneğin Matematik dersinde başarısız olan bir öğrencinin dışsal etkenler ile değil kendi güdüsüyle bu dersi çalışmasıdır. < < Fırsat(Olanak) Öğrenme için verilen zamandır. Okullarda sabit olarak ayrılan süreler yerine her öğrencinin kendi öğrenme zamanını ayarlamasını içermektedir. Örneğin bir öğrencinin evde kendisine ek çalışma programı hazırlamasıdır. Bu modelde uygulamalar önemli olduğu için, öğretme işinin düzenlenmesinin en iyi öğretmen tarafından yapılacağı belirtilmektedir. Öğretim öğretmenin sorumluluğnda gerçekleşir. < < Öğretim Hedefleri: Modele göre öğretme, hedefin saptanması ve bunun davranış biçiminde ifade edilmesi ile başlar. Hedef, öğretme sonucunda öğrenciye kazandırılması beklenen bir davranış veya davranış dizisidir. < < Giriş Davranışları: Giriş davranışları, bir davranışı veya davranışlar dizisini kazandırmaya dönük öğretme işinde öğrencinin hedefle ilgili olarak daha önce öğrenmiş olması veya öğrencide varolması gerekli özel davranışları içerir. < < Öğretim İşlemleri: Öğretme yöntemlerinin seçimi ve öğretme ortamının düzenlenmesi ile ilgilidir. Öğretmenin kullanacağı öğretim stratejileri, yöntem ve teknikleri içerir. Öğretim hedefleri ve giriş davranışalara göre bu araçlar seçilir. < < Değerlendirme: Öğretme sürecinin sonunda öğrenmenin ne dereceye kadar gerçekleştiğini, hedefe ne kadar ulaşıldığını- anlamak için yapılan değerlendirme işlemidir. Bu işlemin sonunda, öğrenmede eksiklikler kalmışsa tamamlanır; yanlışlıklar düzeltilir, öğrenciye başarısı hakkında bilgi verilir. 8. SLAVİN İN ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ Slavin in etkili öğretim modeli (1986), öğrenme düzeyini etkileyen değişkenlerin çözümlenmesi yoluyla, öğrenme başarısının arttılabileceği varsayımına dayanmaktadır. Grupla öğretime uygun olan Slavin in etkili öğrenme modeiinin temelinde, Carroll un okulda öğrenme modelinin ilkeleri bulunmaktadır. Etkili bir öğrenme, iyi öğretim hizmeti ile gerçekleşir. Buna göre etkili öğretim modelinin, dört temel değişkeni vardır. Bunlar: 7. GLASSER İN TEMEL ÖĞRETİM MODELİ Sistem yaklaşımına göre düzenlenenen bir diğer model Glaser 1962 de geliştirdiği ve 1976 da yeniden yorumladığı temel öğetme modelidir. Model dört ana öğeden ve bu öğelerin birbirini izlemesinden oluşan ilişki düzenine sahiptir. < < Öğretimin Niteliği: Öğretimin niteliği: öğrenme yaşantısının ilgi çekici, kolay öğrenilir ve hatırlanır olması öğretim niteliği ile ilgilidir. Bu bağlamda öğretim yaşantısının öğrenciler için anlamlı olması, kalıcı ve etkin öğrenmenin ön koşuludur. Öğretim etkinliğinin anlamlı hale getirilmesi, öğrenilecek birimlerin sistematik bir biçimde organize edilmesine bağlıdır. Bu 199

202 Öğretim Modelleri amaçla öğrencilerin ön öğrenme düzeyleri ile yeni bilgiler arasında anlamlı ilişkiler kurulmalıdır. (Bilgi işlevsel olmalıdır.) < < Öğretim Düzeyini Uygun Hale Getirme: Öğretimin düzenlenmesinde asıl güçlük, konun farklı giriş davranışlarına ve yine farklı güdülenme ve öğrenme hızlarına sahip olan öğrenciler için, anlamlı bir bütün şekline dönüştürülmesidir. Gerçekte öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklar öğretimin başarısını geniş ölçüde etkilemektedir. UYARI Bir sınıfta farklı özellikte öğrenciler varsa iki işlem yapılır. 1. Öğrencileri hazır bulunuşluklara göre seviye gruplarına ayırma 2. Derste farklı yöntem ve teknikler kullanma < < Güdülenme (Motivasyon): Slavin e göre güdülenme, etkili öğretim modelinin en önemli değişkenlerinden biridir. Öğrencide, öğrenmeye ilişkin merak ve heyecan uyandırmak, öğretmenin öncelikli görevlerinden biridir. Bu amaçla olanaklar ölçüsünde, öğretim birimlerinin yaşamla ilişkilendirilmesi gerekir. Ayrıca gerçek yaşamdan alınan somut ve canlı örneklerle öğretim yaşantılarının desteklenmesi, öğrenilenlerin günlük yaşamda nasıl kullanılacağının açıklanması ve öğrenme çabalarının ödüllendirilmesi gibi önemli faktörler güdülenmeyi olumlu yönde etkiler. < < Zaman: Etkili bir öğretimi gerçekleştirmek için, zamanın verimli kullanılması gerekir. Zamanın verimli kullanılması, öğrencilerin dikkatlerini öğretim yaşantısı üzerinde odaklanmak ve öğrenme amaçlarına ulaşmak için güdülenmeleri ile eş anlamlıdır. Buna göre güdülenme düzeyleri yüksek öğrenciler, daha az zamana gereksinim duyarken, göreli olarak daha düşük güdülenme düzeyindeki öğrenciler, diğerlerine oranla biraz daha geniş bir zaman süresine gereksinim duyarlar. 9. 7E MODELİ (5-E Modeli) Rodger Bybee tarafından geliştirilen model, ismini aşamalarının sayısı ve her bir aşamanın baş harfinden alır. Karplus un öğrenme halkası modeline dayalıdır. Model, yeni bir kavramın öğrenilmesinde ya da bilinen bir kavramın derinlemesine biçimde kavranmasını sağlayan bir yapılandırmacı modeldir. Öğrencilerdeki araştırma merakını artıran model öğrenci beklentilerini tatmin ederek bilgi ve anlama için gerekli olan aktif araştırma beceri ve aktivitelerini barındırır. 3E, 4E ve 5E gibi uygulamaları da vardır. 7E modeli öğrencilerin yeni kavramları keşfetmelerini ve onları önceki bilgileriyle kaynaştırmalarını hedef alır. planlanan ve uygulanan öğrenme-öğretme etkinlikleri sayesinde, öğrenciler belirli bir probleme ilişkin kendi bilgilerini kendileri oluştururlar. Modeli özellikle çocukların kavram yanılgılarının giderilmesinde etkilidir ve onların kanılarını, deneyimlerini tekrar yapılandırmalarına fırsat sağlar. Özellikle ilk aşama olan giriş evresinde, kavram yanılgılarını bulmak ve onu gidermek için etkilidir. 7E Modelinin Aşamaları: < < Ön Bilgileri Yoklama ve Merak Uyandırma (Enter, Engage) < < Keşif (Explore), < < Açıklama (Explain) < < Genişletme (Elaborate) < < İlişkilendirme (Extend) < < Fikir Alışverişi/Paylaşma (Exchange) < < Değerlendirme (Evaluate) olarak ifade edilebilir. 1. Ön Bilgileri Yoklama ve Merak Uyandırma (Enter): Öğrencilerin dikkatlerini kazanım üzerinde yoğunlaştırmak, onların kazanımlarla ilgili ön öğrenmelerini hatırlamalarını sağlayarak zihinlerindeki şemalarla bağ kur- 200

203 Öğretim Modelleri malarına, niçin öğrenmeleri gerektiğini anlamalarına ve kendi motivasyonlarını yükseltmelerine yardımcı olmak amacıyla giriş etkinlikleri düzenlenir. Bu aşamanın temel amacı öğrenenin kendisini dolayısıyla beynini öğrenmeye hazır hale getirmesi, motive olmuş bir beyinle öğrenme olayı gerçekleştirmesi söz konusudur. 2. Keşfetme (Explore): Dikkati çekilmiş, güdülenmiş, yeni öğrenme ürünleriyle ilgili ön öğrenmeleri arasında bağ kurmuş bir öğrenenden bu aşamada; çıkarımlar yapması, sorgulama ve tahminlerde bulunması tartışmalara katılması, sorunların çözüm yolları üzerine düşünmesi beklenir. 3. Açıklama (Explain): Bu aşamada, öğrenciler; problemleri nasıl tanımladıklarını, hangi çözüm yollarını belirlediklerini gruplar halinde çalışarak açıklamaya çalışırlar; böylece kendi planlarını oluşturmaya çalışırlar. Öğretmen de açık uçlu sorularla öğrencilerin kendi yaptıkları işi anlamalarına, yansıtıcı düşünmelerine yardımcı olur. Bu sayede gruplar sorunları tanımlar, sorgular, yaptıkları üzerinde tartışmalar yaparak çalışmalarını yansıtabilirler. 4. Derinleşme (Elaborate): Bu aşamada öğrencilerden, gruplar halinde paylaşımlar yapmaları ve problemlerin çözümüne yönelik olarak derinleşmeleri beklenir. Öğrenciler gruplar halinde olayları, durumları sorgulamaya, ortak çözümler üretmeye yönelik görüşmeler, incelemeler, araştırmalar yapabilirler. Elde edilen veriler diğer gruplarla eleştirel ve yansıtıcı bir görüş açısıyla paylaşılır. 5. İlişkilendirme (Extend): Bu aşamada öğrencilerden edindiği kavramların diğer alanlardaki kavram/konularla ilişkisini görmeleri ve kurmaları istenir. Mevcut kavramların anlamını genişleterek şekillendirilir. Gerçek yaşamla mevcut kavram/konuların ilişkisi kurulur. 6. Fikir Alışverişi/ Paylaşma (Exchange): Öğrencilerin fikirlerini diğer arkadaşlarıyla tartışmaları için ortam yaratılır. Bilgi alışverişinde bulunan öğrencileri gözlemle ve dinlenir. Öğrenci grupları arası etkileşimi öğretmen tarafından sağlanır ve öğrenci fikirleri karşı karşıya getirilir. 7. Değerlendirme (Evaluate): Öğrencilerin öğrenme yaşantılarını planlama, uygulama süreci titizlikle gözlenir. Sınıf içinde bireyler ve gruplar belli ölçütler belirlerler. Yapılan çalışmalar öğrenciler tarafından belirlenen ölçütlere uygun olarak değerlendirilir. Her bir grup neler planladığını, nasıl çalıştığını, nasıl bir ürün ortaya koyduğunu değerlendirerek sonuçları sınıfla paylaşır. Bu çalışmalar, dereceli puanlama anahtarı (puanlama yönergesi) ile bireysel olarak veya grup halinde değerlendirilir. Tüm bu aşamalarda öğretmenler, grupla birlikte çalışır ve gerektiğinde gruba kılavuzluk yaparlar. 10. Kolb un Yaşantıya Dayalı Öğrenme Stilleri Modeli Öğrenme stili, bireylerin daha etkin ve verimli biçimde öğrenebilmelerini gerçekleştirebilmek için kendilerine ilişkin özellikler bağlamında oluşturdukları, kişisel olarak tercih ettikleri yöntemlere denir. Kolb, modelin bilimsel dayanaklarını John Dewey, Kurt Lewin ve Jean Piaget nin çalışmalarından almaktadır. Kolb un öğrenme stili yapısı iki boyutludur. Birincisi, kavrama ve işlemeyi içeren somut ve soyut düşünme boyutu, ikincisi de bilgiyi işleme etkinliği olarak aktif ya da yansıtıcı biçimde işleme boyutunu oluşturmaktadır. Model, yaşantıya dayalı öğrenme sürecini dört alana sahip bir döngü ve bu alanların da dört öğrenme biçimine uyan 201

204 Öğretim Modelleri < < Somut Yaşantı - hissetmeye dayalı Sezgisel, deneme yanılma, hisler < < Yansıtıcı Gözlem-izlemeye dayalı Gözlem, izleme, kendi duygu ve düşüncesi < < Soyut Kavramsallaştırma -düşünmeye dayalı Mantık, kavram, bilimsel yaklaşım < < Aktif yaşantı - yapma ve yaşamaya dayalı yapıları olarak tanımlamaktadır. Bu alanlardan dört öğrenme stili belirlemiştir. < < Aktif < < Özümseyen < < Değiştiren < < Ayrıştıran Kolb un tanımladığı dört öğrenme şeklinin özellikleri ve öğrenme etkinlikleri aşağıda kısaca açıklanmıştır. 3. Soyut Kavramsallaştırma (Düşünerek öğrenme) Mantık, kavramlar ve düşünceler duygulardan çok daha önemli bir yere sahiptir. Genel kurallar, kuram geliştirme ve bir problemin çözümünde bilimsel yaklaşım önem kazanmaktadır. Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler yalnız olarak çalışırlar, kuramları okuyarak öğrenirler ve düşüncelerini mantıksal bir şekilde sunmaları etkili bir öğretim için gereklidir. Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler; düşünce ve olayların mantıksal analizini yaptıktan sonra harekete geçme yoluyla gerçekleştirilen düşünerek öğrenme etkinliğini tercih ederler. 1. Somut Yaşantı (Hissederek öğrenme) Yaşantı ve problemlerle kişisel olarak ilgilenmek, düşünmekten daha önemli görülmektedir. Bireysel yaşantılar, kişilerle etkileşim, kişi ve hislere karşı duyarlılık yoluyla gerçekleştirilen hissederek öğrenme önemlidir. Yeni yaşantılar, oyunlar, rol yapma, akran grupları arasında tartışma, dönüt alma ve bireysel çalışma başlıca öğrenme etkinlikleri arasında yer almaktadır. 2. Yansıtıcı Gözlem (İzleyerek öğrenme) 4. Aktif Yaşantı (Yaparak-Yaşayarak öğrenme) Bireyler çevrelerini etkileme ve durumları değiştirme özelliğine sahiptirler. Bu öğrenme şekline sahip bireyler de izlemekten çok, pratik uygulamalar yapma, mutlak gerçek yerine, işe yarayanı benimseyip, diğerlerini reddetme eğilimi vardır. Bu öğrenme şeklinde iş bitiricilik yeteneğinin ön plana çıktığı, kişi ve olayları davranışlarıyla etkileme yoluyla gerçekleştirilen yaparak öğrenme tercih edilmektedir. Düşünce ve olayları dikkatlice gözlemleyerek, olayları farklı görüş açılarından değerlendirme süreci üzerine kurulmuştur. Karar vermeden önce ilgili olayı dikkatlice izleme; ilgili nesneye değişik açılardan bakma ve anlamını araştırma yoluyla gerçekleştirilen izleyerek ve dinleyerek öğrenme söz konusudur. Aktif Yaşantı Öğrenme şeklini benimseyen bireylere öğrenme-öğretme ortamları hazırlanırken daha çok uygulamaya dönük, küçük grup tartışmaları, bireysel öğrenme etkinlikleri ve projeleri kapsayan eğitim durumları ortaya konulmalıdır. Düz anlatım yönteminin işe koşulduğu ve bireyin konu ile ilgili bilgisini ölçen objektif test maddelerinden oluşan sınama durumları bu öğrenme biçimindeki bireyler için önerilmektedir 202

205 Öğretim Modelleri Ayrıştıran Somut Yaşantı (Hissederek) 1. Düşünme ve uygulamada yeni yollar yaratma, Yerleştiren Değiştiren 2. Yeni fikirleri yaşantısına sokma, 3. En iyi çözümü seçme, Aktif Yaşantı (Yaparak) Yansıtıcı Gözlem (İzleyerek) 4. Hedefler belirleme, 5. Karar verme, Ayrıştıran Özümseyen biçiminde tanımlanabilir (Jonassen, Grabowski, 1993: ). Soyut Kavramsallaştırma (Düşünürek) Yerleştiren 1. Yapılandırılmamış işleri yapma, 2. Hedeflere bağlılık, Değiştiren 1. Alışılmamış yollarla bilgi toplama, 3. Fırsat kollama ve arama, 4. Başkalarını etkileme ve liderlik yapma, 2. Kendisine özgü etkinlikler yapma, 3. Açık uçlu soruları yanıtlama, 4. Bireyselleştirilmiş öğrenme, 5. Uygulamaları kurgulama, 6. Belirsizliği belirgin hale getirme, 7. Dinlemeye karşı açıklık, 8. Değerlere ve duygulara karşı duyarlılık, olarak tanımlamak olasıdır (Jonassen,Grabowski, 1993: ). Özümseyen 1. Bilgiyi organize etme, 2. Kavramsal modeller oluşturma, 5. Kişisel olarak toplumla bütünleşme ve onlarla ilgili konularda ilgilenme, şeklinde tanımlanabilir (Jonassen, Grabowski, 1993: Basamaklı Öğretim Nunley tarafından geliştirilen Basamaklı öğretim modeli, öğrencilerin farklı öğrenme yollarına ve farklı ilgi alanlarına sahip oldukları varsayımına dayalı olarak bilgiyi edinme, edinilen bilgileri problemlerin çözümünde kullanma ve veriler ışığında olayları analiz etme, eleştirel-yaratıcı düşünme, yeni fikirler-ürünler ortaya koyma, değerlendirmeler yapma anlayışıyla öğretimi düzenleme temellidir (MEB, 2009) 3. Fikir ve kuramları sınama, 4. Yaşantıları desenleme, 5. Nicel verileri çözümleme, 6. A dan sonra mutlaka B gelir anlayışındadır. olarak tanımlanabilir (Jonassen, Grabowski, 1993: ). Basamaklı öğretim programında hedefler, A, B ve C olarak tanımlanan üç farklı basamağa göre belirlenmekte ve Bloom taksonomisine uygun olarak yapılandırılmaktadır. Bu hedeflere, oluşturulan etkinlikler yoluyla ön öğrenmeleri, öğrenme düzeyleri, ilgileri, beklentileri, öğrenme stilleri ve gereksinimleri farklılık gösteren tüm öğrencilerin ulaşması beklenmektedir. 203

206 Öğretim Modelleri DİKKAT Bu modelde kazanımlara uygun etkinliklerden öğrencile r istediklerini seçebilirler. Model beş basamaktan oluşmaktadır: 1. Basamak: Öğrencilere o derste kazanacakları hedefler ve görevler sunulur. Bunların içinden istediklerini seçerler. Seçilen her görevin bir puan aralığı vardır. Öğrenci bunu bilerek seçer. 2. Basamak: Hedefler A, B ve C şeklinde üç farklı basamağa göre şekillenmekte ve Bloom un taksonomisine uygun olarak yapılandırılmaktadır. C basamağı bilgi ve kavrama düzeyindeki hedefleri yani öğrencinin ders kitaplarını, gazeteleri okuması, şarkı seçmesi ve dinlemesi gibi görevleri içerir. 3. Basamak: B düzeyi uygulama düzeyindekileri yani bilgiyi kullanarak problem çözme ile ilgilidir. Bu aşama okuduklarını yorumlaması, şarkı yazması, bestelemesi, konuyla ilgili afiş, broşür hazırlaması, deney yapması gibi etkinlikleri ve görevleri kapsar. 4. Basamak: A düzeyi ise analiz, sentez ve değerlendirme düzeyini kapsar. Öğrencilere eleştirel çözümleme yapma becerisinin öğretilmesi A basamağının amaçları arasındadır. Kitap inceleyip eleştirmesi, onları analiz etmesi, özgün bir makale, rapor, kompozisyon yazması gibi görev ve etkinlikleri kapsar. 5. Basamak: Öğrenciden şimdiye kadar neleri nasıl elde ettikleri, kazandıkları sözlü olarak istenir. Ayrıca ortaya koydukları ürünlerde dikkate alınır ve değerlendirilir. Derinlemesine bir görüşme yapılır. Gerçekten hedef davranışları öğrenip öğrenmedikleri belirlenmeye çalışılır. A basamağı B BASAMAĞI y Eleştirel ve yaratıcı düşünme, analiz etme, özgün fikirler ve ürünler ortaya çıkarma, değerlendirme yapma gibi üst düzey bilgi ve beceriler bu basamakta gerçekleştirilir. y Uygulama yapma, problem çözme, sınama, deney yapma gibi görevler bu basamakta yer alır. C BASAMAĞI y Bu basamakta ise temel bilgi ve becerileri kazanma işlevleri yer almaktadır. A Değerlendirme Sentez Analiz B Uygulama C Kavrama Bilgi (MEB, 2008) 204

207 Öğretim Modelleri 12. KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ MODELİ Yapılandırmacı bir anlayışa sahip kavramsal değişim modeli, öğrencilerin kavram yanılgılarından yani bilimsel olmayan bilgilerinden bilimsel olarak doğru kabul edilen bilgilere geçiş yapabilmeleri konusunda öğrencileri cesaretlendiren alternatif bir yaklaşımı temsil etmektedir ve Piaget in özümleme, düzenleme ve dengeleme ilkeleri üzerine kurulmuştur. Posner ve arkadaşları tarafından geliştirilmiştir. Kavramsal değişim metinleri modeli, bilimsel olarak doğru olan bilgilerle kavram yanılgıları arasındaki çelişkileri açık bir şekilde ortaya koyan metinler olarak tanımlamaktadır. Özellikle öğrenci sayısının fazla olduğu sınıflarda kavram değiştirme metinlerinin uygulanması öğretmene yardımcı olabilir ve öğretimi zenginleştirebilir. Kavram değiştirme metinlerinde, öncelikle öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilerini ve kavram yanılgılarını aktif hale getirmek için bir soru sorulur. Daha sonra, o konuda en çok sahip olunan ortak kavram yanılgıları ifade edilir ve bu yanılgıların neden yanlış olduğuna dair açıklamalar yapılır. Metinde en son olarak, konunun gerektirdiği bilgiler bilimsel bir çerçevede anlatılır ve örneklerle zenginleştirilir. Kavramsal değişimde iki süreç ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki, karşılaşılan kavramların mevcut kavramlarla bağdaştırıldığı veya yeni kavramların var olan kavramların üzerine inşa edildiği süreçtir ve bu sürece özümleme (assimilation) adı verilmektedir. Diğer süreç ise, düzenleme (accommodation) adını almaktadır. Kavramsal değişimin özümleme sürecine kıyasla daha radikal olan düzenleme sürecinde, yeni kavramların öğrenilebilmesi için mevcut kavramlar ya yeniden organize edilir ya da bunlar yeni kavramlarla değiştirilir. Düzenleme sürecinin gerçekleşebilmesi için, yeni kavramların açıklanmasında ve anlaşılmasında, mevcut kavramların yetersiz kalma ön koşulu sağlanmalıdır. Kavramsal değişimle ilgili metinler ile yapılan öğretimde öğrencilerin daha başarılı olduğu ve yanlış kavramların giderilmesinde kullanışlı olduklarını gösteren bir çok çalışma literatürde yer almaktadır. Örnek: Yanılgı: Asitler her türlü maddeyi yakar ve eritir. Eğer bu ifade doğru olsaydı, o zaman asitleri taşımak ve bulundurmak imkânsız olurdu. Ancak araştırdığımızda en kuvvetli asitlerin dahi plastik kaplarda taşınabildiğim görmekteyiz. Üstelik kuvvetli bir asit olarak bilinen hidroklorik asidin (HCl) 1 mollük çözeltisi midemizde yiyecekleri parçalamakta kullanılmaktadır. Asitler her şeyi yakıp eritseydi, şu anda midemiz olmazdı. Bunlara ilave olarak zayıf asitler olarak bilinen bir çok asit günlük hayatımızda kullandığımız bir çok maddenin bünyesinde yer almaktadır. Örneğin, limon, sirke, ekşi elma, üzüm, ekşimiş süt yapılarında asitler bulundurmaktadırlar. Demek ki asitler tüm maddeleri yakma ve eritme özelliğine sahip değildirler. (Özmen ve Gökhan, 2003). Kuantum Öğrenme Eğitimde önemli görülen, geçerliliği kabul edilmiş tüm öğretim model, teknik yöntem ve felsefelerinden faydalanmayı ön görerek bir çok farklı öğretim yolunu sentezler. Bunlar, kişisel gelişimi üst düzeye çıkarma (NLP), beyin temelli öğrenme, öğrenme stilleri, gestalt kuramı, çoklu zeka, duygusal zekadır. Kuantum öğrenmede, öğrencilere öğretilecek beceriler iki kategoride ele alınır. Akademik Beceriler: Not alma, hafıza geliştirme, yazma, etkin okuma. Yaşam boyu öğrenme becerileri noktasında bireylerin gelişimine uygun ortamlar oluşturma Öğrencilere öğrenmeyi öğretme stratejisinden oluşmaktadır. Stratejinin bir kısmı şöyledir: 1. Öğrenmeyi tekrar etme, 2. Aktif Öğrenme, 3. Not Alma Teknikleri, 4. Uygun Yazma Teknikleri, 5. Hafıza Geliştirme Stratejileri, 6. Mantıklı / Yaratıcı düşünme 205

208 Öğretim Modelleri Diğer Öğretim Modelleri Modelin Adı Uzaktan Eğitim Özellikleri < < Geleneksel öğretme- öğrenme yöntemlerinin sınırlılıkları nedeni ile sınıf içi etkinlikleri yürütme olanağının bulunmadığı durumlarda, eğitim etkinliklerini planlayanlar ve uygulayıcılar ile öğrenciler arası iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yolu ile belirli bir merkezde sağlandığı bir öğretim yöntemidir. < < Uzaktan eğitimin altı temel özelliği vardır. < < Öğretmen ve öğrencilerin farklı ortamlarda bulunması, < < Öğrenci ve kurum arasındaki ilişkinin varlığı. < < Öğrenci ve kurum arasında iletişimi sağlayan basılı materyaller gibi araç gereç veya ortamların kullanılışı. < < Yüz yüze eğitim imkanının belirli zamanlarda sağlanabilmesi. < < Öğrenci ve kurum arasında çift yönlü iletişimin gerçekleştirilmesine dönük hazırlıklar. < < Öğrenim görme ve çalışma yaşamının birleştirilmesi. İnternete Dayalı Eğitim < < Internet yoluyla öğretimde herhangi bir konu önceden hazırlanmış yazılımlarla sunulmaktadır. Internet yoluyla yapılan öğretimde; tekrar ettirme alıştırma yaptırma, kavram, yöntem, ilke ve yasaları öğretme, sorun çözme yollarını kavratma ve gözlem ya da deney yaptırma etkinliklerini gerçekleştirebilmektedir. < < Öğrencilere interaktif bir yolla ulaşarak, bilgi düzeyine hitap etmek, internetin çok daha farklı alanlarda ve yararlı bir biçimde kullanabileceğini göstermek ve genel alışkanlıkların dışına çıkılarak öğrenmeyi zevkli hale getiren modeldir. < < Senkron ve asenkron olarak yazılımları vardır. Senkron yazılımda dersi hoca anlatır ve canlı olarak farklı yerlerdeki öğrenciler tarafından izlenir ve etkileşim kurulur. < < Asenkron yazılımda ise dersler kayıt edilir. Öğrenci tarafından verilen şifreyle izlenir. Yaşam Boyu Öğretim < < Yaşamboyu öğrenme bilgiyi, yeteneği ve yeterliği geliştirmek amacıyla, kişisel, vatandaşlık ve sosyal hayatla ilgili olan perspektif içerisinde, hayatın her anında üstlenebilen tüm öğrenme aktiviteleri olarak tanımlanmaktadır. < < Yaşamboyu öğrenme, formel öğrenme (ilk ve orta öğretim kurumlarında, üniversitelerde verilen eğitim) yanısıra informal öğrenmeyi (aile içi eğitim, topluluk içinde öğrenme vs.) içerir. Yaşamboyu öğrenim, uzaktan eğitim, e-öğrenme, sürekli eğitim, açık öğretim ve saire tüm yöntemlere başarılmaya çalışılan bir pedagoji şeklidir. < < Yaşamboyu öğrenme, kişisel ve sosyal amaçlı öğrenimin yanı sıra çalışma amaçlı öğrenimi de kapsamakta ve resmi eğitim sistemlerine ilişkin pek çok alanda yer almaktadır. Yaşam boyu öğrenim, insana ve bilgiye daha çok yatırım yapma, dijital okuma yazma da dahil olmak üzere temel bilgi ve becerilerin kazanılmasını teşvik etme, esnek ve yenilikçi öğrenme fırsatlarını genişletme anlamına gelmektedir. 206

209 Öğretim Modelleri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KMS Yalnızca sözel ve sayısal alanlarda değil; müzik, spor, dans, iletişim ve resim gibi alanlarda da kendini iyi tanıyanların da zeki olduğunu savunan kuram aşağıdakilerden hangisidir? A) Sosyal öğrenme kuramı B) Öğrenmede bilgiyi işleme kuramı C) Bireyselleştirilmiş öğretim kuramı D) Çoklu zekâ kuramı E) Tam öğrenme kuramı KPSS Aşağıdakilerden hangisi tam öğrenme sürecinde kullanılan tamamlayıcı öğrenme faaliyetlerinden biri değildir? A) Öğretmen veya özel öğretici tarafından birebir öğretim B) Ek süre içinde, öncekilerden farklı bir yöntemle yapılan öğretim C) Programlı öğretim olanaklarından yararlanarak yapılan öğretim D) Dersteki öğretim girişimini bir daha tekrarlama E) Grup içi eksikliklerinin gözden geçirilmesi yoluyla birbirinden öğrenme KPSS KMS Bir okulda, okulun değişik yerlerinde şu merkezler (köşeler) kurulmuştur; güzel sanatlar merkezi, iş-teknik merkezi, bilgi işlem merkezi, bilimsel araştırma merkezi, gösteri merkezi, dinleme merkezi, kütüphane, müzik odası, spor salonu, yüzme havuzu Bu düzenlemeler aşağıdaki öğretme öğrenme yaklaşımlarından özellikle hangisinin uygulanması için gereklidir? A) Farklı duyu ve yetenekleri kullanarak öğrenme B) Eğitsel geziler yöntemiyle öğrenme C) Soru-yanıt, yöntemiyle öğrenme D) Örnek olay inceleme yöntemiyle öğrenme E) Proje temelli öğretim yöntemiyle öğrenme 4. Çoklu zekâ kuramına göre üç boyutlu düşünme, harita ve şemaları okuma hangi zekâ türünün özellikleri arasındadır? A) Sözel zekâ B) Doğa zekâsı C) Uzamsal zekâ D) Sosyal zekâ E) Mantıksal-matematiksel zekâ KPSS Öğretmen birbirinden farklı bilişsel, duyuşsal ve psikomotor özellikleri olan öğrenciler için öğretim sürecini nasıl düzenlemelidir? A) Her öğrenci için ayrı bir program hazırlamalı B) Ders işlerken, sınıftaki ortalama bir öğrenciyi dikkate almalı C) Çeşitli öğretim strateji, yöntem ve tekniklerinden yararlanmalı D) Her öğrenci için ayrı bir öğretim et kinliği hazırlamalı E) Öğrencilere, yardımlaşma sorumluluğunu vermeli 207

210 Öğretim Modelleri KPSS Aşağıdakilerden hangisi çoklu zekâ kuramı ndaki içsel zekâyı geliştirmeyi amaçlayan etkinliklerden biri değildir? A) Bireysel çalışma B) Bireysel farkları değerlendirme C) Bireysel okuma D) Bireysel sorumluluk alma E) Bireysel hedefler oluşturma KPSS Derse giriş yapan öğretmenin yapması gereken en önemli giriş etkinliklerinden biri de öğrencilerin derse karşı ilgilerini üst düzeye çıkarmaktır. Öğretmenin bu etkinliği yerine getirmesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrencilerin dikkatini üzerine çekmek B) Sınıf içi ileticimi en üst düzeye çıkarmak C) İçerik hakkında gerekli bilgiyi vermek D) Öğrencilerin derse karşı güdülenmelerini sağlamak E) Öğrencileri hedeften haberdar etmek KPSS Verilenlerden hangisi, yapılandırmacı öğrenme kuramının öğretme davranışlarından biri değildir? A) Öğrencilere, üzerine düşünecekleri somut yaşantılar kazandırma B) Öğrenciler, onların buluşa yöneltecek sorular sorma C) Öğrencilere, etkinlikler sonunda ne öğreneceklerini baştan söyleme D) Öğrencileri, kazandırdıkları somut yaşantılar üzerinde düşündürme E) Öğrencileri, öğrendiklerini birleştirip yönetme KPSS Aşağıdakilerden hangisi yapılandırmacı yaklaşımın (constructivism) kullanıldığı öğretim etkinliğinin Özelliklerinden biri değildir? A) Öğrenme ortamında öğrenci etkin durumdadır B) Konu merkezli bir yapı hakimdir C) İlk kaynaklara ulaşılmak hedeftir D) Düşünme biçimlerinin değerlendirilmesi temel alınır E) Problem çözme üzerine odaklanılır KPSS Aşağıdakilerden hangisi Tam Öğrenme yaklaşımında öğretim hizmetinin niteliğini artıran öğelerden biri değildir? A) Pekiştireç B) Katılım C) Dönüt-Düzeltme D) İpucu E) Hazırbulunuşluk KPSS Bir öğretim hizmeti, sınıftaki öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine uygun olursa ve onlara ihtiyaçları kadar zaman tanınırsa sınıftaki tüm öğrencilerin öğretimin hedefleri doğrultusundaki öğrenme düzeyleri birbirine yakınlaşır ve böylelikle sınıfın başarı düzeyi yükselir. Bu görüş, aşağıdaki öğretme Ögrenme yaklaşımlarından hangisinin temelini oluşturur? A) Buluş yoluyla öğrenme B) Sunuş yoluyla öğrenme C) Araştırma yoluyla öğrenme D) Tam öğrenme E) Modelden öğrenme 208

211 Öğretim Modelleri KPSS İşbirlikli grup çalışmalarında karşılaşılan en önemli güçlüklerin başında grupların oluşturulması gelmektedir. Öğretmenlerin grupları oluştururken aşağıdakilerden hangisini öncelikli olarak dikkate alması gerekmektedir? A) Gruplar oluşturulurken öğrencilere bırakılmalıdır B) Gruplar öğretmen tarafından oluşturulmalıdır C) Heterojen bir grup yapısı oluşturulmaya özen gösterilmelidir D) Birbiriyle çalışmak isteyen öğrenciler bir araya getirilmelidir E) Gruplar cinsiyetlere göre oluşturulmalıdır KPSS Öğrenilecek davranışların arasında sıkı bir aşamalılığı varolduğu (sonra öğrenilenlerin ön öğrenmelere dayandığı) bir derste öğrencilerin öğrenme sürecine aktif katılımlarını sağlamak için öncelikle aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? A) Hatalar anında düzeltilmeli B) Önkoşul niteliğindeki davranışlar kazandırılmalı C) Öğrenme sürecinin çeşitli aşamalarında uygun pekiştireçler kullanılmalı D) Öğrencilerin hoşlandığı oyun, müzik vb. etkinliklerden yararlanılmalı E) Öğretimi somut Örneklerle gerçekleştirilmeli KPSS İşbirliğine dayalı öğretim yöntemleri yoğun olarak kullanıldığında aşağıdakilerden hangisi daha çok gelişir? A) Sözlü ve yazılı iletişim becerisi B) Analitik düşünme C) Düzenli çalışma alışkanlığı D) İşbölümü ve dayanışma E) Yaratıcı düşünme KPSS Sınıf içi öğretme-öğrenme süreçlerinde, öğrenci merkezli yaklaşımların öğretmenler tarafından tercih edilmesi aşağıdakilerden hangisini ön plana çıkarır? A) İşbirliği ve grupla çalışmayı B) Ezbere dayalı öğrenmeyi C) Yazılı kaynaklardan yararlanmayı D) İçerik üzerinde yoğunlaşmayı E) Sunuş yoluyla öğrenmeyi KPSS I. Piaget nin zihinsel gelişim kuramına dayalıdır. II. Öğrenenin deneyim kazanmasına ve onun bu deneyimlerini düşünmesine dayanır. III. Öğretmenin görevi; öğretmekle değil, öğrencilerin öğrenmelerini sağlamaktır. Yukarıdaki özelliklen barındıran Öğretme öğrenme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Çoklu zekâ kuramı B) Eleştirel düşünme C) Yapılandırmacılık D) Yaşam boyu öğrenme E) Seviye grupları uygulaması 209

212 Öğretim Modelleri KPSS Öğrenciler arasında işbirliğinin daha fazla olması beklenen sınıf düzeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Tam daire düzeni B) Küme düzeni C) Yarım daire düzeni D) Sıralı düzen E) Karma düzen KPSS Aşağıdakilerden hangisi işbirlikli öğrenme sürecinde kazandırılmak istenen özelliklerden biri değildir? A) Etkili iletişim becerisi B) Başkalarının düşüncelerine saygı gösterme C) Çok yönlü düşünme D) Benmerkezci düşünme E) Olumlu bağımlılık KPSS İşbirlikli öğrenme sürecinde ve öğrenme yaklaşımına göre aşağıdakilerden hangisi öğrenciye kazandırılmak istenen özelliklerden biri olamaz? A) Etkili iletişim becerileri B) Düşüncelere hoşgörülü yaklaşma C) Çok yönlü düşünme D) Benmerkezci bakış açısı E) Olumlu bağımlılık KPSS Oya öğretmen, doğal sayılar konusunu işlerken öğrencilerinden konuya ilişkin örnekler vermelerini ister. Ahmet in verdiği örneği çok beğenir ve ona gülümser. Oya öğretmen Ahmet e gülümsediğinde, I. ipucu, II. dönüt, III. pekiştirme, IV. düzeltme işlevlerinden hangilerini yerine getirmekte olabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV KPSS Ayşe Öğretmen sosyal bilgiler dersinde bir öğrencisinin fikirlerini ifade etmede zorlandığını gözlemler. Ayşe Öğretmen, öğrencisinin daha az baskın olan bu zekâ alanını geliştirebilmesi için ilginç bulduğu on konunun adını farklı kâğıtlara yazmasını ve kâğıtları katladıktan sonra cebine koymasını söyler. Gün içinde birkaç kez, cebinden rasgele çektiği kâğıtta yazılı konu hakkında en az beş dakika doğaçlama konuşmasını ve ayrıca konuşurken düzgün cümle kurmaya çalışmasını ve fikirlerini anlaşılır bir şekilde ifade etmeye dikkat etmesini ister. Çoklu Zekâ Kuramı na göre Ayşe Öğretmen, öğrencisinin öncelikle hangi zekâ alanının gelişmesine yardımcı olmaktadır? A) İçsel (özedönük) zekâ B) Sosyal (kişiler arası) zekâ C) Mantıksal zekâ D) Sözel zekâ E) Bedensel zekâ 210

213 Öğretim Modelleri KBYS KPSS Selim Öğretmen İngilizce derslerinde Deniz in bazı kelimelerin anlamlarını hatırlamada zorlandığını fark eder. Yaptığı gözlemler sonunda Deniz in bazı zekâ alanlarının diğerlerinden daha az baskın olduğunu anlar. Deniz in yeni öğrendiği kelimelerin anlamlarını zihninde canlandırmasına yardımcı olabilmek için, ondan okula giderken veya eve dönerken geçtiği yerlerdeki pano, reklam, değişik mimari öğeler vb. uyarıcılara dikkat etmesini ve daha sonra bu görsel uyarıcıları zihninde canlandırmaya çalışmasını ister. Çoklu Zekâ Kuramı na göre, Selim Öğretmen öğrencisinin sözel zekâsının gelişmesine yardımcı olmak için hangi zekâ alanından yararlanmaktadır? A) İçsel (özedönük) zekâ B) Görsel zekâ C) Doğacı zekâ D) Mantıksal zekâ E) Bedensel zekâ KBYS Ressam olmaya eğilimli ve istekli olan Sezin in anne ve babası onun bu isteğine karşı çıkmış ve onu hukuk fakültesine yönlendirmiştir. Sezin in anne ve babası onun hangi çoklu zekâ alanıyla ilgili tercihini görmezden gelmiştir? A) Mantıksal B) Kişisel C) Sosyal D) Sözel E) Görsel KPSS Öğretim hizmetinin niteliğini belirlemede önemli bir yeri olan ipucu, pekiştirme, katılım, dönüt ve düzeltme hangi öğrenme modelinin temel ögeleridir? A) İş birliğine dayalı öğrenme B) Anlamlı öğrenme C) Tam öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Beyin temelli öğrenme KPSS Mustafa öğretmen Ayşe nin sosyal bilgiler dersinde sonuç çıkarmakta zorlandığını fark eder. Ayşe nin bu dersle ilgili yaşantıları hakkında hafta boyunca notlar tutmasını, hafta sonunda ise bu notları gözden geçirerek kendine ait bir problem çözme modeli geliştirmesini ister. Bu modelini daha da geliştirebilmek için fikir üretmesini, farklı problemlerde hangi farklı yaklaşımları izlediğini yazmasını ve hangi yöntemlerin gerçekten işine yaradığını, hangilerinin ise hiç yaramadığını düşünmesini söyler. Çoklu zekâ kuramına göre Mustafa öğretmen öğrencisinin hangi zekâ alanının gelişmesine yardımcı olmaktadır? A) Sözel zekâ B) İçsel zekâ C) Görsel zekâ D) Mantıksal zekâ E) Sosyal zekâ 26. Uygulanmakta olan ilk ve ortaöğretim programlarının temelini yapılandırmacılık kuramının oluşturduğu belirtilmektedir. Yapılandırmacılık kuramına göre hareket eden bir öğretmenin, sınıfında aşağıdakilerden hangisini yapmaması beklenir? A) Çeşitli testler kullanarak öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini belirleme B) Öğrencilerin konuyla ilgili bilgi sahibi olmadıklarını varsayma ve derse temel kavramları öğreterek başlama C) Yeni bir konu ya da üniteye başlarken öğrencileri hedeften haberdar etme D) Öğrencilere proje çalışmalarında ve işbirliğine dayalı etkinliklerde daha fazla rol verme E) Öğrencilerin görüşlerini ve bakış açılarını dikkate alarak dersi planlama 211

214 Öğretim Modelleri KPSS Hasan ile Hüseyin saklambaç oynarken okula yurt dışından yeni gelmiş, Türkçe konuşmakta güçlük çeken, saklambaç oynamak isteyen fakat çekindiği için bir köşede sessizce oturan Sibel in onlara baktığını görürler. Hasan utangaç bir yapıda olduğu için, Hüseyin Sibel in yanına gider ve onu oyuna katılmaya davet eder. Bu örnekte, çoklu zekâ kuramına göre Hüseyin in hangi zekâ alanı diğer alanlara göre daha gelişmiştir? A) Sözel B) Görsel C) Sosyal D) Bedensel E) Öze dönük STS Banu öğretmen ilköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerine Eğitimde fırsat eşitliğini nasıl sağlarsınız? diye sorar. Öğrencilere ikişerli gruplar oluşturmalarını, cevapları hakkında iki dakika bireysel düşünmelerini ve fikirlerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını söyler. Daha sonra her gruptan bir kişinin fikirlerini tüm sınıfta paylaşmalarını ister. Banu öğretmen sınıfında hangi öğretim yöntem ya da tekniğini kullanmıştır? A) Düşün - eşleş - paylaş B) Konuşma halkası C) Komite görüşmesi D) Aşamalı görüşme E) Buzz grup (ya da Sokratik tartışma) KPSS Sınıfında işbirliğine dayalı öğrenmeyi hedefleyen bir fen ve teknoloji öğretmeni, deney yaparken sınıfını küçük gruplara ayırır ve her gruba deneyi yaparken yararlanacağı farklı kaynaklar verir, öğrencilerin her aşamada paylaşım içinde olmalarını ve ortaya çıkan ürünün ortak bir çalışma olması gerektiğini vurgular. Öğretmenin, öğrencilere farklı kaynaklar vererek birlikte çalışmalarını istemesinin en temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Deney hakkında araştırma yapmalarını sağlamak B) Öğrencilerin fen bilimlerine ilişkin olumlu tutum gelişmelerini sağlamak C) Öğrencilerin çalışmalarını tamamlamaları için zaman kazanmalarına yardımcı olmak D) Öğrencileri birbirleriyle yarışmaya özendirmek E) Öğrenciler arasında olumlu bağımlılık yaratmak KPSS Bir ilköğretim öğretmeni, öğrencileri gruplara ayırmış ve her gruba aynı ünitenin farklı konularıyla ilgili kapsamlı bir problem durumu vererek bu problemlerle ilgili çalışmalar yapmalarını istemiştir. Ancak ünite sonunda yaptığı sınavda her grubun sadece kendi çalıştıkları konuyla ilgili soruları cevaplayabildiğini, diğer sorularda oldukça düşük başarı gösterdiklerini görmüştür. Öğretmen, bu uygulamada başarıyı arttırmak için aşağıdakilerden hangisini yaparsa daha etkili sonuç alır? A) Her gruba aynı problem durumunu verirse B) Her gruba konusuyla ilgili sorular sorarsa C) Sınavdan önce ünitede yer alan konuları genel hatlarıyla özetlerse D) Ünite sonu değerlendirme sınavında sadece genel konulardan soru sorarsa E) Her grubun yaptığı araştırmaları ve ulaştığı sonuçları sınıf ortamında paylaşmasını sağlarsa 212

215 Öğretim Modelleri STS Çoklu zekâ kuramına göre ders işleyen Cemil öğretmen, hayat bilgisi dersinde mevsimler konusuyla ilgili öğrencilere bir öykü anlatır. Daha sonra konuyla ilişkin sorular sorar ve sınıfta tartışma ortamı oluşturur. Dersin sonunda öğrencilerden konuya ilişkin kendi yaşantılarını yansıtacak birer mektup yazmalarını ister. Cemil öğretmen bu uygulamada, öğrencilerinin hangi zekâ alanının gelişmesine en az hizmet etmiştir? A) Sözel - Dilbilimsel B) Görsel - Uzamsal C) Sosyal - Bireyler arası D) Öze dönük - Bireysel E) Mantıksal - Matematiksel STS Bir sınıfta hızlı ve yavaş öğrenen öğrenciler vardır. Önemli olan öğrenme için gerekli olan zaman değil, öğrenmede öğrencinin ihtiyaç duyduğu kadar zamanın harcanmasıdır. Yetenek ve sebat öğrenmede önemlidir. Bu görüş aşağıdaki öğrenme modellerinden hangisinin temel varsayımıdır? A) Thorndike in bağlantı kuramı yoluyla öğrenme modeli B) Bandura nın gözlem yoluyla öğrenme modeli C) Carroll ın okulda öğrenme modeli D) Skinner in programlı öğrenme modeli E) Pavlov un klasik koşullanma yoluyla öğrenme modeli KPSS KPSS Ayça öğretmen, sosyal bilgiler dersinde ülkemizin kaynakları ünitesini işlemeden önce bir planlama yapar. Bu planlama sürecinde önce ünitenin kazanımlarını inceler. Bu ünitenin ön koşul davranışlarını belirlemek için bilişsel giriş testi hazırlar. Bu testin sonuçlarına göre öğrencilerde eksik olan ön koşul davranışlarla ilgili tamamlama öğretimi planlar. Öğrencilerin tamamının aktif katılımını sağlayacak etkinlikler düzenler ve ünitenin işlenmesi bittikten sonra öğrencilere uygulanacak izleme testi hazırlar. Herhangi bir öğrenme eksikliğine ya da yanlışlığına yönelik ek öğrenme - öğretme etkinliklerinin neler olacağına karar verir. Bu örnekte, Ayça öğretmenin hangi öğrenme yaklaşımının işlem basamaklarını izlediği söylenebilir? A) Programlı öğrenme B) Tam öğrenme C) Probleme dayalı öğrenme D) Kuantum öğrenme E) Beyin temelli öğrenme 34. Şafak öğretmen, iş birliğine dayalı öğrenmeyi kullanmak üzere öğrencileri gruplara rastgele dağıtarak kartallar ve şahinler adlı iki grup oluşturmuştur. İki gruba da her hafta vereceği etkinlikler için kendi gruplarıyla birlikte çalışacaklarını söyler. Başarıyı izlemek için Şafak Öğretmen, kartalları takım puanları bakımından; şahinleri de bireysel puanları bakımından her hafta değerlendirip puanlarını ne kadar artırdıklarını not eder. Bu uygulamada dönem sonunda aşağıdakilerden hangisinin olması beklenir? A) Her iki grupta da başarı puanları bakımından eşit miktarda artış ve aralarında pozitif etkileşim olacaktır. B) Kartalların başarı puanları ve aralarındaki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi olacaktır. C) Şahinlerin başarı puanları ve aralarındaki pozitif etkileşim düzeyi daha iyi olacaktır. D) Her iki grupta da başarı puanları ve aralarındaki pozitif etkileşim bakımından bir değişim gözlenmeyecektir. E) Kartallar, aralarındaki pozitif etkileşim düzeyi; şahinler ise grup puanı bakımından daha başarılı olacaklardır. 213

216 Öğretim Modelleri KPSS Serkan öğretmen, derste öğrencilere (I), Derse etkin katılımınızı bekliyorum. der ve (II) öğrenci grupları oluşturur. (III) Gruplar arasında dolaşarak onlara ipuçları verir. (IV) Sınıfa getirdiği kaynakları öğrencilerle paylaşır. (V) Beğendiği çalışmalara artı puan verir. Yukarıdaki öğretmen davranışlarından hangisi, öğrencilerin öğrenme - öğretme sürecine etkin katılmalarını sağlamada en az etkiye sahiptir? A) I B) II C) III D) IV E) V KPSS Beril öğretmen, Türkçe dersinde öğrencilerin Metnin türünü dikkate alarak okur. ve Gazete ve dergi okur. kazanımlarını edinmelerini sağlamak için rol oynama ve eğitsel oyun öğretim yöntem ya da tekniklerini kullanır. Beril öğretmen, bu öğretim yöntem ya da tekniklerini kullanarak öğrencilerinde öncelikle hangi özelliğin gelişmesine yardımcı olur? A) Argümantasyon B) Sentezleme C) Yansıtıcı düşünme D) Somut yaşantı kazanma E) Akademik benlik geliştirme KPSS Fen ve teknoloji dersinde öğretmen derste doğayı koruma ile ilgili çalışmaları için öğrencileri üçerli gruplara ayırır ve konuyu üçe böler. Her grubun kendi içinde bu üç konuyu paylaşmalarını ister. Daha sonra gruplardan aynı konuyu alan kişilerin bir araya gelerek yeni bir grup (uzman grup) oluşturmaların ister. Uzman grupta çalışmalar tamamlandıktan sonra herkese ilk grubuna geri dönmesini ve öğrendiklerini kendi grup arkadaşlarıyla paylaşmasını söyler. Bu örnekte öğretmen, iş birliğine dayalı öğrenme tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Takım destekli bireyselleştirme B) Ayrılıp - birleşme C) Takım - oyun - turnuva D) Başarı grupları E) Öğrenci timleri STS Sınıfında dörtgenler konusunu işleyen öğretmen, bunların özel bir türü olan dikdörtgenlere sıra gelince Bütün dikdörtgenlerin ortak özellikleri nelerdir? diye sorar. Öğrencilerden biri Bütün kenarları birbirine diktir. diye cevap verir. Öğretmen Evet, cevabın doğru. Ayrıca bütün dikdörtgenlerin karşılıklı kenarları birbirine paraleldir. diye dönüt verir. Öğretmenin verdiği dönüt örneği, aşağıdaki dönüt türlerinden hangisine örnek olarak verilebilir? A) Teyit edici B) Düzeltici C) Açıklayıcı D) Teşhis etmeye yönelik E) Eklemlemeye yönelik 214

217 Öğretim Modelleri KPSS Bireylerin örgün eğitim kapsamında edindiği bilgileri, meslek yaşamlarında ve sosyal hayatlarında başarılı olmalarını sağlayacak düzeyde olmaması, bilginin ve teknolojinin hızla geliştiği günümüzde pek mümkün olmamaktadır. Bunun için toplumdaki bireylerin ihtiyaç duyduğu bilgiyi ve beceriyi daha verimli ve sistemli bir şekilde elde edebilmesine olanak sağlayan yaklaşımlardan yararlanması önem taşımaktadır. Bu yaklaşımları sağlayan öğrenme-öğretme süreci aşağıdakilerden hangisinin temelinde vardır? KPSS Dersinde maddelerin ısı iletkenliği ve yalıtım konusunu işleyen öğretmen, öğrencilere evde kaynayan çorbayı karıştırırken elin yanmaması için metal veya tahta kaşıktan hangisinin tercih edilmesi gerektiğini sorar ve nedenlerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlar. Bu etkinlik, yapılandırmacı öğrenmenin 5E modelinin hangi aşamasını en iyi ifade eder? A) Keşfetme B) Derinleştirme C) Girme D) Açıklama E) Değerlendirme A) Beyin temelli öğrenme B) Sosyal öğrenme C) Yaşam boyu öğrenme D) İş birliğine dayalı öğrenme E) Bilgisayara dayalı öğrenme KPSS Bir öğretim sürecinde fiziksel olarak ayrı mekanlarda bulunan kişilere zaman zaman etkileşimli ortam sağlamak amaçlanmaktadır. Bunun için ortam, öğretici, öğrenci ve ders içeriğini bir araya getirecek bir sistem planlanır. Eğitimi alacak her bireyin kendi ihtiyacı dikkate alınır ve kişiye özel ders süreleri planlanabilecek modüler bir sistem uygulanır. Bireyler eğitimlerini eş zamanlı ve eş zamanlı olmayan şekillerde alabilirler. Bu örnekte hangi tür eğitim-öğretim uygulanmasından söz edilmektedir? A) Sorgulamaya dayalı eğitim B) Programlı eğitim C) Uzaktan eğitim D) Buluş yoluyla eğitim E) Projeye dayalı eğitim KPSS Sosyal bilgiler öğretmeni, dersinde öğrencilerin proje ödevlerini hazırlamalarına yönelik olarak iş birliğine dayalı öğrenme yaklaşımını uygulamak istemektedir. Öğretmenin, grup üyeleri arasında olumlu bağ oluşturmak amacıyla aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Proje ödevi olarak verilen konunun tüm grup üyeleri tarafından öğrenilmesini istemesi B) Grup başarılı olursa grup üyelerinin birlikte aynı ödülü alabileceğini belirtmesi C) Her grup üyesinin farklı kaynaklardan birini seçerek o alanda ulaştıklarını grupla paylaşmaları gerektiğini söylemesi D) Öğrencilerden, kendilerine yakın ve sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta yer almalarını istemesi E) Her bir grup üyesinin gerçekleştireceği görev ve rol tanımlaması yapılarak birlikte çalışmalarının gerektiğini belirtmesi 215

218 Öğretim Modelleri KPSS KPSS Öğrenciler; öğretmene ilk derste, geçen yıl bu dersi alan arkadaşlarından dersin çok zor olduğunu, pek çok kişinin dersten kaldığını, hatta kaç kişinin geçeceğinin dönem başında belli olduğunu duyduklarını ve bunun da öğrenmelerini etkilediğini söylerler. Bu açıklama, aşağıdakilerden hangisinin öğrenme üzerindeki etkisini ifade etmektedir? A) Öğretim hizmetinin niteliği B) Dersle ilgili ön bilgi yeterliliği C) Duyuşsal giriş özellikleri D) Geri bildirim ve öğrenme eksikleri E) Öğrenci sorumlulukları KPSS Öğrenme-öğretme sürecinde soru-cevap tekniğiyle ders işleyen öğretmen, öğrencilerden doğru cevap verenleri tebrik eder. Bazı öğrencilerin yanlış cevaplarına karşı, bir başka öğrenciden doğru cevap alma yoluna gider. Cevap vermekte isteksiz olan öğrencilere bazı ek sorular sorarak cevap vermelerini sağlar. Buna göre öğretmen, öğrenme-öğretme sürecinde aşağıdakilerden hangisini dikkate almamıştır? A) Hazırbulunuşluk B) İpucu C) Düzeltme D) Dönüt E) Öğrenci katılımı 45. Merve Öğretmen öğrencilerini çoklu zekâ alanı ile fen ve teknoloji dersindeki karne notlarına göre tablodaki gibi gruplamıştır. Çoklu zekâ alanı Mantıksal arası Kişiler Sözel Görsel Karne notları Ali Sevgi Gözde Sadık Ayşe Osman İsmet Murat Mehmet İlknur Defne Fatma Serap Gülru Rana Zehra Buna göre sindirim sistemi konusunda işbirliğine dayalı öğretim yöntem / tekniğini kullanmak isteyen Merve Öğretmen in oluşturacağı gruplardan birinin aşağıdakilerden hangisi olması daha uygundur? A) Ali, Sevgi, Gözde, Sadık B) Ali, Ayşe, Mehmet, Serap C) Ali, İlknur, İsmet, Zehra D) Ali, Ayşe, İlknur, Gülru E) Ali, Serap, Osman, Fatma KPSS Bir öğretmen sosyal bilgiler dersinde öğrencilerine konuyla ilgili problem durumları vererek hipotezler kurmalarını söyler. Ardından konuyla ilgili bazı grafikler paylaşır ve bu grafiklerden anladıklarını yazmalarını ister. Buna göre öğretmen aşağıdaki çoklu zekâ etkinliklerinden sırasıyla hangilerine yer vermiştir? A) Mantıksal - Sözel - Sosyal B) İçsel - Görsel - Sözel C) Mantıksal - Görsel - Sözel D) Sosyal - Mantıksal - İçsel E) Sözel - İçsel - Mantıksal 216

219 Öğretim Modelleri KPSS Sekizinci sınıf öğrencisi Selim serbest zamanlarında kendi başına kalmayı ve psikoloji kitapları okumayı tercih etmektedir. Yeterli ve yetersiz kaldığı becerilere ilişkin doğru teşhisler gösterebilmektedir. Çoklu zekâ kuramına göre Selim aşağıdaki etkinliklerden hangisinde daha başarılı olur? A) Grup çalışması B) Drama C) Günlük tutma D) Satranç oynama E) Koroyo katılma KPSS Bir öğretmen öğrencilerinin bilgiyi edinme, anlama ve problemlerin çözümünde kullanabilmelerini; daha sonra bu bilgileri analiz edip yeni bilgiler üretebilmelerini istemektedir. Bu amaçla öğretmen, kazanımlara uygun düzenlediği etkinliklerden öğrencilerin istediklerini seçebileceklerini belirtmiştir. Bir grup öğrenci seçtiği etkinlikler grubunda araştırma yapmış, bilgi toplamış ve kavramsal çerçevelerini oluşturmuştur. Öğretmen değerlendirme sonunda öğrencileri bu bilgileri uygulayabilecekleri başka bir etkinlik grubunda dâhil etmiştir. Buna göre, öğretmenin aşağıdakilerden hangisini uyguladığı söylenebilir? A) Etkin öğrenme B) Modüler öğretim C) Basamaklı öğretim D) Yansıtıcı düşünme E) Tam öğrenme KPSS Aktif öğrenme yaklaşımını benimseyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması uygun değildir? A) Öğrencilerin bilgi kaynaklarına ulaşması için rehberlik etmesi B) Öğrencilerin ulaştıkları bilgileri örgütlemelerine ve sunmalarına fırsat tanıması C) Öğrenme düzeyi için öğretime ayrılacak zamanı önceden belirlemesi D) Öğrencilerine öğrenirken bireysel sorumluluk ve grup sorumluluğu vermesi E) Öğrencilerin birbirleriyle etkileşimde bulunmasına özen göstermesi KPSS Öğretmen hayat bilgisi dersinde Okulda sağlığını korumak için yapması gerekenleri açıklar. kazanımı çerçevesinde bir dizi etkinlik yaptıktan sonra öğrencilerin okulda kullandığı mekânların resimlerini göstermiş ve öğrencilere Dikkatli olmadığımız takdirde bu mekânlardan hangileri, sağlığımız için ne gibi tehditler oluşturabilir? sorusunu yöneltmiştir. Bu etkinliğin amacı, Gagne nin öğretme durumları modeline göre aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğrenmede rehber olma B) Dikkati çekme C) Hedeften haberdar etme D) Ön koşul öğrenmeleri hatırlatma E) Performansı ortaya çıkarma KPSS Sinan Öğretmen dersinde kullandığı öğretim yöntem veya tekniği gereği, öğrencilerine derste hızlı ve etkin okuma çalışmaları, kavram ve zihin haritaları kullanarak not alma alıştırmaları ve kavramları anlamaya yönelik sembolleştirme etkinlikleri yaptırmaktadır. Buna göre Sinan Öğretmen in dersinde kullandığı öğretim yöntem veya tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Mikro öğretim B) Balık kılçığı C) Kuantum öğrenme D) Öğrenme halkası E) Görüş geliştirme 217

220 Öğretim Modelleri KPSS Öğretmen yeryüzü şekillerini işlerken öğrencilerin sorulara verdiği cevapların yetersiz olduğu durumlarda onlara resimler göstererek doğru cevabı bulmalarına yardımcı olmuştur. Tam öğrenme modeline göre, öğretmen resim gösterme işlemiyle aşağıdaki değişkenlerden hangisini kullanmıştır? A) Pekiştirme B) İpucu C) Düzeltme D) Soru sorma E) Katılımı sağlama KPSS Tam öğrenme modeline göre özellikle bilişsel giriş davranışlarına yönelik olan ve öncelikle yapılması gereken bir etkinlik aşağıdakilerden hangisidir? A) Dikkat çekecek bir etkinlikle derse başlama B) Konunun neden önemli olduğunu belirtme C) Ön öğrenmeleri tamamlama D) Hedeften haberdar etme E) Sık sık dönüt verme KPSS Esin Öğretmen in, Ben ve Ailem konusunda öğrencilerine; kendini tanıtmanın neden önemli, ev adresinin ve telefon numarasının bilinmesinin neden gerekli olduğunu sorması, çoklu zekâ kuramına göre aşağıdaki zekâ alanlarından hangisine hitap eder? A) Uzamsal B) Dilsel C) Öze dönük D) Sosyal E) Mantıksal KPSS Öğretmen sınıfındaki öğrencileri beşer kişilik gruplara ayırarak üzerinde çalışılacak konuyu grup üyesi kadar küçük parçalara ayırır ve gruptaki her üyenin kendi konusunu bireysel olarak çalışmasını ister. Sonra farklı gruplarda aynı konuyu çalışan öğrencilerin bir araya gelerek yeni gruplar oluşturmalarını ve aralarında tartışmalarını ister. En sonunda öğrencilerin ilk gruplarına dönerek kendi konularını grubun diğer üyelerine öğretmelerini ister. Böylece gruptaki her üye konusunu diğer üyelere öğretmiş olur. Buna göre öğretmen işbirliğine dayalı öğrenmenin aşağıdaki tekniklerinden hangisini kullanmıştır? A) Öğrenci takımları - başarı bölümleri B) Takım - oyun - turnuva C) Ayrılıp birleşme D) Takım destekli bireyselleştirme E) Birleştirme 2 CEVAP ANAHTARI D A E C C B C B C E D C D A B C B D C D D B D E C B C E A E E B C B A B D E C C C D C A C C C C C E C B E C C 218

221 Öğretim Modelleri TARAMA - I 1. Öğrenenlerin karar alma ve planlı hareket becerisini artırır. Öğrenenleri aktif hale getirir. Günlük hayatı ve problemlerini tanıtır. Motivasyonu artırır. Öğrenenlerin kendi özelliklerini anlamaya yardım eder. Konu alanında geleneksel sınıflara göre başarı daha çok yükselir Sıralanan bu kazanımlar aşağıdaki öğretim yöntem, teknik ya da stratejilerinin hangisinde öncelikle oluşur? A) Sunuş yoluyla öğretim B) Buluş yoluyla öğretim C) Yapılandırmacı öğretim D) Tam öğrenmeye dayalı öğretim E) Programlı öğretim 3. Sekizinci sınıf öğrencisi Alp serbest zamanlarında eşli ve tekli dans uygulamaları yapmakta, grafik ve origami yapmayı sevmektedir. Çoklu zekâ kuramına göre Alp aşağıdaki etkinliklerden hangisinde daha ba şarılı olur? A) Grup çalışması B) Drama C) Günlük tutma D) Satranç oynama E) Koroyo katılma 4. Sınıf içinde bulunan öğrencilerin öğrenme sürecinde giriş davranışları ile ilgili eksiklerinin giderilmesi, yeteri kadar zaman verilmesi ve öğretim hizmetlerinin nitelikli işlenmesi halinde her öğrencinin öğreneceğini savunan öğretim modeli aşağıdakilerden hangisidir? A) Programlı öğrenme B) Proje tabanlı öğrenme C) Beyin temelli öğrenme D) Tam öğrenme E) Buluş yoluyla öğrenme 2. Bilgisayar grafiklerini, görsel yap-bozları, posterleri, grafikleri, şemaları, karikatürleri, ilân panolarını inceleme ve çizme fırsatı tanınmalı Resimli kitapları okuması için yönlendirilmeli Yazılı posterler sunumu yapma imkânı verilmelidir. Yukarıdaki özellikler çoklu zeka modelinin hangi zeka alanı ile öncelikle ilgilidir? A) Kişiler arası B) Mantıksal C) Sözel D) Bedensel E) Uzamsal 5. Aşağıdakilerden hangisi tam öğrenme ve bireyselleştirilmiş öğretim modelinin etkilendiği modeldir? A) Yapılandırmacılık B) Tam öğrenme C) Etkili öğretim modeli D) Okulda öğrenme modeli E) Temel öğretim modeli 219

222 Öğretim Modelleri 6. Aşağıdaki modellerden hangisi Basamaklı öğretim modelinin temelini oluşturmaktadır? A) Tam öğrenme B) Etkili öğretim modeli C) Proje tabanlı öğrenme D) Beyin temelli öğrenme E) Yapılandırmacılık 7. Aşağıdakilerden hangisi 7E modelinin birinci ve yedinci boyutlarıdır? A) Ön Bilgileri Yoklama ve Merak Uyandırma - Keşif B) Açıklama - Genişletme C) İlişkilendirme - Fikir Alışverişi / Paylaşma D) Ön Bilgileri Yoklama ve Merak Uyandırma - Değerlendirme E) Açıklama - Değerlendirme 9. I. Aynı pekiştireçlerin çok sık kullanılması onların değerini artırır. II. Kullanılan pekiştireçler öğrencilerin gereksinim ve beklentilerine uygun olmalıdır. III. Pekiştireçlerin dağıtımında zamanlamaya dikkat edilmelidir. IV. Pekiştireçlerin ne zaman verileceğinin belli olmaması öğrenciyi sürekli uyanık bulunmaya ve çalışmaya yönlendirebilir. V. Pekiştirme işi zaman zaman gecikmeli olarak yapılmalıdır. Yukarıdakilerden hangisi pekiştireç kullanımı ile yanlış bir bilgidir? A) I B) II C) III D) IV E) V 10. Aşağıdaki hangi öğretim modeli motivasyonu diğerlerine oranla daha ön plana almaktadır? A) Etkili öğretim modeli B) Yansıtıcı düşünme C) Proje Tabanlı Öğrenme D) Tümevarıma öğrenme E) Tam öğrenme yaklaşımı 8. İyi sentezleme yaparlar. Sunulan bilgi sıralı mantıklı ve ayrıntılı olmalıdır.uzman görüşleri bu tür öğrenenler için önemlidir. Öğretmen bilgi kaynağıdır. Girişken değillerdir, tasarım yapmaktan hoşlanırlar. Kararsızdırlar. Yukarıdaki özellikler Kolb un Yaşantıya Dayalı Öğrenme Stilleri Modelinin hangi türüne aittir? A) Aktif B) Yansıtıcı C) Kavramsal D) Özümseyen E) Analitik 11. Aşağıdakilerden hangisi işbirlikçi sınıf ortamı özelliklerinden biri değildir? A) Öğrenciler, küçük ve heterojen gruplarda, birlikte çalışırlar. B) Öğrenciler, bütün grup üyelerinin başarıları için çabalarlar. C) Bütün öğrencilerin performanslarını, becerilerini ve yeteneklerini geliştirmek esastır D) Öğrenciler arasındaki ve öğretmen ve öğrenciler arasındaki ilişkiler informaldir. E) Sınıf ortamı, yarışma ve rekabet temellidir. 220

223 Öğretim Modelleri 12. Ali çoklu zeka testinde aşağıdaki seçenekleri işaretlemiştir: Tümdengelim yoluyla akıl yürütme Bağlantı ve iliskileri ayırt etme Karmaşık hesaplamalar yapma Bilimsel yöntemi kullanma Ali nin işaretlediği bu seçenekler çoklu zekanın hangi alanına dönüktür? A) Sözel B) Görsel C) Sayısal D) Bedensel E) Öze dönük 13. Aşağıdaki seçeneklerde verilen öğrenme/öğretme modeii ile temsilcileri eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır? 15. Öğrencilerin gerekli bilişsel giriş davranışlarına sahip bulunmamaları durumunda izlenecek bazı yollar vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu yollardan biri değildir? A) Öğrencilere ilgili dersi almalarını sağlama. B) Öğrencilere eksiklerinin öğretilmesi C) Bilişsel giriş davranışını üniteye girmeden önce tekrarlamak. D) Öğrenme ünitesinde çeşitli değişikler yapmak. E) Öğrencilere ilgi ve tutum ölçekleri uygulamak A) Temel Öğretim - Gagne B) Anlamlı öğrenme - Ausubel C) Probleme dayalı öğrenme - Dewey D) Tam öğrenme - Bloom E) Programlı öğrenme - Skinner 14. Bilgi toplumunun eğitimde yeniden yapılanması sürecine bağlı olarak geliştirilmiştir. Buna göre öğrenci bilgiyi alan bir durumdan çıkarılarak bilgiye ulaşan, gerekli olanları alan ve yeni bilgiler üreten bir durumda ele alınmaktadır. Basamaklı öğretim programı öğrencilerin farklı ilgi ve yetenek alanlarına, farklı öğrenme yollarına sahip olduğu düşüncesi ile C, B ve A basamaklarında belirlenmiş olan bilgi edinme, bilgileri farklı problem durumları üzerinde kullanarak görevler belirlemesi ve bu görevleri başarması esasına dayanan bir öğretme - öğrenme düzeneğidir. Yukarıda tanımlanan öğretim modeli aşağıdakilerden hangisidir? 16. Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler yalnız olarak çalışırlar, kuramları okuyarak öğrenirler ve düşüncelerini mantıksal bir şekilde sunmaları etkili bir öğretim için gereklidir. Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler; düşünce ve olayların mantıksal analizini yaptıktan sonra harekete geçme yoluyla gerçekleştirilen düşünerek öğrenme etkinliğini tercih ederler. Kolb a göre yukarıda özellikleri verilen öğrenme biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) Soyut kavramsallaştırma B) Somut kavramsallaştırma C) Aktif öğrenme D) Yansıtıcı öğrenme E) Random öğrenme A) Yaşamboyu öğrenme B) Basamaklı öğretim C) Uzaktan öğretim D) Tam öğrenme E) Sorgulamaya dayalı öğretim TARAMA - I C E B D D E D D A A E C A B E A 221

224 Öğretim Modelleri TARAMA - II 1. Matematik dersine karşı ilgisi olmayan Seval rehber öğretmenine şu cümleleri söylemiştir; Ben bu dersi anlamıyorum, Matematikte çok kötüyüm, Sayı problemlerini sabaha kadar uğraşsam çözemem. Seval in bu ifadeleri tam öğrenme modelinin aşağıdaki hangi öğesiyle ilgilidir? 3. Bir askeri birlikte askerler kaldıkları koğuş ve diğer ortamlar ile ilgili sıkıntılarını komutanlarına bildirmek istemişler ve aralarından Özer e sen etkili bir biçimde hitap edebilen ve düzgün konuşan birisin, sen bizim adımıza konuş demişlerdir. Bu örnekte, çoklu zekâ kuramına göre Özer in hangi zekâ alanı diğer alanlara göre daha gelişmiştir? A) Sözel B) Görsel C) Sosyal D) Bedensel E) Öze dönük A) İlgi B) Tutum C) Akademik özgüven D) Duyuşşal giriş davranışlar E) Bilişsel giriş davranışlar 2. Gruptaki her öğrenci kendi çabasının gruptaki herkese ve gruptaki diğer bireylerin çabalarının da kendisine yararlı olduğunun bilincindedir. Grubun başarısı grup üyelerinin her birinin öğrenme amaçlarını gerçekleştirmesine bağlıdır. Grup üyeleri, eğer üyelerden birisi dahi başarısız olursa tüm grubun başarısız sayılacağının bilincindedirler. Böyle bir olumlu dayanışmanın grup üyelerinin tamamını, yapabileceklerinin en iyisini yapmaya en üst düzeyde güdeleyeceği açıktır. Yukarıdaki ifade işbirliğine dayalı öğrenme modelinin hangi özelliği ile doğrudan ilişkilidir? A) Etkili iletişim becerisi B) Başkalarının düşüncelerine saygı gösterme C) Çok yönlü düşünme D) Sosyal etkileşim E) Olumlu bağımlılık 4. Öğretim yöntem ve teknikleri dersinde Can hoca modeller konusunda aşağıdaki tanımı yazdırmıştır; Öğrencilerin öğretim sürecinin başında hazırbulunuşluklarını sağlama ve buna uygun öğretim hizmetini verme, her öğrenciye ihtiyacı olan zamanı tanıyarak tüm öğrencileri başarılı kılmayı temel alır. Can hocanın not aldırdığı tanım aşağıdaki hangi modele aittir? A) Yapılandırmacı öğrenme B) Tam öğrenme C) Programlı öğretim D) Temel öğretim durumları E) Basamaklı öğretim 5. I. İşbirliğine dayalı öğretim- dayanışma II. Yapılandırmacılık bilgiyi oluşturma III. Tam öğrenme-her öğrenci öğrenebilir IV. Çoklu zeka farklı alanlarda beceri kazandırma V. Basamaklı öğretim duygu ve düşünceyi ayırt etme Yukarıda verilen öğretim modeli ve beceri eşleştirmesi aşağıdakilerden hangisinde yanlış olarak verilmiştir? A) I B) II C) III D) IV E) V 222

225 Öğretim Modelleri 6. Diğer bireylerin isteklerini, güdülerini, tarzlarını, hareketlerini anlama ve tepkide bulunmada etkiliyim Diğer bireylerle işbirlikli öğrenme, grup çalışması, paylaşma, empati, sempati becerilerine sahibim İletişim becerilerini kullanabilirim Yukarıdaki ifadeleri belirten bir öğrenci çoklu zeka alanının hangisine öncelikle sahiptir? A) Sosyal B) Dilsel C) Öze dönük D) Görsel E) Mantıksal 9. Gagne ye göre öğrenme ürünleri sözel bilgi, zihinsel beceri, bilişsel strateji, tutum ve psikomotor beceriler olarak sınıflandırılmaktadır. Bilişsel stratejiler bireyin kendi zihninde oluşturduğu zihinsel şema ve yapılarla ilgilidir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bilişsel stratejilere örnek olarak verilebilir? A) Kimya dersine karşı tutum B) Kareyle dikdörtgeni ayırt etme C) Düzgün resim yapma D) Ders anlatımında farklı bir yol bulma E) Türkiye nin göllerini söyleme 7. Aşağıdakilerden hangisi yapılandırmacı öğrenme modelinin ilkelerinden biri değildir? A) Öğrenme pasif bir alma süreci değil, aktif bir anlam oluşturma sürecidir. B) Öğrenme kavramsal bir değişmeyi içerir. C) Öğrenme her bireyde aynı şekilde oluşur. D) Öğrenme durumsaldır ve çevresel koşullara göre şekillenir. E) Öğrenme sosyaldir. 10. İşbirliği zekası aşağıdaki çoklu zekâ alanlarından han gisine sahip bir öğrencide daha etkili olacaktır? A) Sözel-dilsel zekâ B) Mantıksal-matematiksel zekâ C) Görsel-uzamsal zekâ D) İçsel zekâ E) Kişilerarası-sosyal zekâ 8. Yirmi soruluk bir Fizik testini çözen Serhat bu testte on yanlış yapmıştır. Daha sonra Serhat başka bir teste geçmemiş, yaptığı yanlışlar üzerinde durmuş ve nedenlerini araştırmıştır. Serhat ın bu uygulaması Carroll un okulda öğrenme modelinin hangi öğesiyle ilişkilidir? A) Yetenek B) Öğretimin kalitesi C) Kararlılık (sebat) D) Fırsat E) Öğretimin niteliği 11. Aşağıdakilerden hangisi, işbirliğine dayalı öğrenme modelinin üstün yanlarından biri değildir? A) Grup enerjisi (sinerji) oluşturarak öğrencilerin özgüven duygusunun gelişmesini sağlar. B) İşbirlikli öğrenme olumlu bir öğrenme çevresi geliştirir. C) Öğrencilerin liderlik, sorumluluk alma gibi özelliklerini geliştirir. D) İşbirlikli öğrenme özel düzenlemeler ve harcamalar gerektirmez. E) Ders konusunun bir bütün olarak öğrenilmesini sağiar. 223

226 Öğretim Modelleri 12. Aşağıdakilerden hangisi, yapısalcı modele göre yapılan bir öğretim anlayışına ters bir uygulamadır? A) Öğrencinin özerkliğini ve girişimciliğini teşvik etme. B) Gerçek materyallerin yanı sıra etkileşime dayalı ve gerçeği modelleyen materyaller de kullanma C) Öğrencilerin kendi hedeflerini belirlemelerini sağlama D) Öğretim teknikleri ve içerik konusunda öğrenciye tercih hakkı tanıma E) Bireylere öz benlik ve kişisel gelişimleri için kendini örnek gösterme. 14. Ön öğrenmeler çoğu zaman bir önceki ünite ya da bilgi biriminde öğrencinin öğrenme yeterliliğini ifade ederken bilişsel etkenler ise daha genel ve ön öğrenmeyi de etkileyen zihinsel işlemlerdir. Genel bilişsel giriş davranışları olarak isimlendirilen bu etkenler; sözel-işlemsel yetenekler, okuduğunu anlama gücü, iletişim becerisi, dinleme becerisi, öğrenme stratejileri - sitilleri, mantıksal düşünme becerisi, problem çözme becerisi vb gibi özelliklerdir. Yukarıda özellikleri verilen süreç tam öğrenme modelinin aşağıdaki hangi öğesiyle ilgilidir? A) İlgi B) Tutum C) Akademik özgüven D) Duyuşşal giriş davranışlar E) Bilişsel giriş davranışlar 13. Ardışık olarak verilen uyaranlara bütünlük içinde düzenli tepkiler geliştirmeyi öğrenmedir. Bu basamakta öğrenci, sıralı davranışlar oluşturur. Kek yapmada izlenecek sıra, makyaj yaparken izlenen sıra bu aşamadadır. Yukarıdaki özellikler Gagne ye göre aşağıdaki hangi basamakla ilgilidir? 15. Bu modelde; fiziksel olarak ayrı mekânlarda bulunan kişilere zaman zaman etkileşimli ortam sağlamak amaçlanmaktadır. Bireyler eğitimlerini eşzamanlı ve eş zamanlı olmayan şekillerde alabilirler. Bu tür eğitim/öğretim uygulaması aşağıdakilerden hangisidir? A) Sorgulamaya dayalı eğitim B) Programlı öğretim C) Uzaktan eğitim D) Buluş yoluyla öğretim E) Projeye dayalı eğitim A) Uyarıcı - tepki ilişkisini öğrenme B) Basit zincirleme C) Sözel ilişkilendirme D) Ayırt etmeyi öğrenme E) Kavram öğrenme TARAMA - II C E A B E A C C D E E E B E C 224

227 Öğretim Modelleri TARAMA - III 1. Çoklu zekâ kuramını temele alan ve öğrencilerin sosyal zekâlarını geliştirmeyi hedefleyen bir öğretmen aşağıdaki öğretim süreçlerinden hangisini kullanırsa bu amacından uzaklaşır? A) Yapılandırmacılık B) Programlı öğretim C) Drama D) İşbirlikli öğrenme E) Proje 4. Sosyal Bilgiler dersinde işbirliğine dayalı öğrenme grupları oluşturan Erhan Öğretmen bir grupta şu durumları gözlemlemiştir: Grup üyeleri birbirini yeterince tanımamaktadır. Birbirine güvenmemektedir. Birbiriyle etkili iletişim kuramamaktadır. Birbirine yeterince destek olamamaktadır. Bu durumların oluşumu öncelikle aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Grup üyelerinin bireysel farklılıkları vardır. B) Grup üyelerinin yaratıcılık düzeyleri zayıftır soruları aşağıdaki bilgilere göre CEVAPLAYINIZ. I. Öğrencinin neyi öğreneceğini açıklayan mesajlar II. Davranışı gösterme eğilimini güçlendiren uyarıcıları verme III. Öğrencilerin öğrenme sürecinde yaptıkları IV. Öğrencilerin neyi öğrenip neyi öğrenemediklerini bildirme V. Öğrencilerin eksiklerini, hatalarını giderme Yukarıda Tam öğrenme modelinin nitelikli öğretim hizmeti öğeleri verilmiştir. C) Grup üyelerinin sosyal beceri düzeyleri zayıftır. D) Grup üyelerinin olumlu bağlılıkları gelişmemiş tir. E) Grup üyelerinin hazırbulunuşlukları farklıdır. 5. Bireylerin okul öncesi dönemden emeklilik sonrası döneme kadar tüm yetenek, ilgi, bilgi ve nitelikleri kazanma ve yenileme amaçlıdır. 2. Buna göre I. ve III. madde aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) İpucu - Pekiştirme B) Katılım - Dönüt C) Düzeltme - Katılım D) İpucu - Katılım E) Pekiştirme - Katılım 3. Levent öğretmen Yasemin in sınav kağıdına 84 vermiştir. Bu işlem aşağıdaki hangi öğe ile ilgilidir? A) I B) II C) III D) IV E) V Böylelikle her vatandaşın bilgi tabanlı topluma uyum sağlayabilecek bilgi ve yeterliliği geliştirmesini ve sosyal ve ekonomik hayatın her alanına aktif katılım sağlamasını teşvik ederek kendi geleceğini daha iyi kontrol edebilmesini olanaklı hale getirme yaklaşımını sağlayan öğrenme-öğretme süreci aşağıdakilerden hangisinin temelinde vardır? A) Beyin temelli öğrenme B) Sosyal öğrenme C) Yaşam boyu öğrenme D) İş birliğine dayalı öğrenme E) Bilgisayara dayalı öğrenme 225

228 Öğretim Modelleri 6. I. Öğrenci grupları heterojen nitelikteki öğrencilerden oluşturulur. II. İşbirlikçi öğrenme öğrenci merkezlidir. III. İşbirlikçi öğrenmede öğrenciler birbirlerinin öğrenme sorumluluğunu üstlenmezler. IV. İşbirlikçi öğrenmede değerlendirme bireysel yapılmaz. Kümenin değerlendirilmesi yapılır. V. İşbirlikçi öğrenme bireysel rekabetten uzaktır. Kümeler arası rekabet vardır. Yukarıdakilerden hangisi işbirliğine dayalı öğrenme modelinin özelliklerinden biri değildir? 8. Aşağıdaki öğretim modellerinden hangileri zaman kavramına yer vermişlerdir? A) Etkili öğretim modeli B) Tam öğrenme modeli C) Çoklu zeka D) Temel öğretim modeli E) Yapılandırmacılık A) I B) II C) III D) IV E) V 7. Bu teknik altı aşamada uygulanır: Heterojen öğrenci gruplarının oluşturulması Öğrenme ünitesinin gruba verilmesi Hangi grup çalışmalarının yapılacağının belirlenmesi Grup çalışmalarından sonra her öğrenciye test verilmesi ve bu testin öğrencilerce bireysel olarak cevaplandırılması Öğrencilerin aldıkları puanlara göre başarı sırasına konulması Grup üyelerinin aldıkları puanların toplanması ve en başarılı guruba ödül verilmesi Yukarıda özellikleri verilen iş birliğine dayalı öğrenme tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Takım - oyun - turnuva B) Karşılıklı sorgulama C) Takım destekli bireyselleştirme D) Öğrenci takımları - başarı grupları E) Ayrılıp - birleşme 9. İş birliğine dayalı öğrenme ortamlarında, öğrencilerin öğrenme amaçları ortak olup, grup üyelerinden birinin amaçlarını gerçekleştirmesi, gruptaki diğer bireylerin de amaçlarını gerçekleştirmesine bağlıdır. Yani amaç gerçekleştirmesi açısından grup bireyleri arasında pozitif bir ilişki (korelasyon) vardır. Amaç bir liği yapmış olan grup üyelerinden birisinin ama cına ulaşması diğerlerinin de amaçlarına ulaşma sına bağlıdır. Tersi bir ifade ile grup üyelerinden birisi nin amacına ulaşamaması tüm grubun ama cına ulaşamaması anlamı taşır. Buna göre, aşağıdaki çoklu zekâ alanlarından hangisine sahip bir öğrenci bu süreçte diğerlerine oranla başarısız olma olasılığı vardır? A) Sözel - dilsel zekâ B) Mantıksal - matematiksel zekâ C) Görsel - uzamsal zekâ D) İçsel zekâ E) Kişilerarası - sosyal zekâ 226

229 Öğretim Modelleri 10. Aşağıdakilerden hangisi Gagné in öğretim modeline göre oluşacak öğrenme ürünlerinden biri değildir? A) Tutumlar B) Sözel bilgiler C) Entelektüel Beceriler D) Psiko - motor beceriler E) Duyuşsal farkındalık 12. Konservatuar öğrencisi Orçun öğretmenine Orkestrada bulunmak yerine tek başıma çalmak isterim. demiştir. Orçun un bu isteği onun hangi çoklu zeka alanında baskın olduğunun bir göstergesidir? A) İçsel (özedönük) zekâ B) Sosyal (kişiler arası) zekâ C) Mantıksal zekâ D) Sözel zekâ E) Ritmik zekâ 13. I. Ön öğrenmeler sonraki öğrenmeleri etkiler 11. Aşağıdakilerden hangisi yapılandırmacı öğrenme modelinin özelliklerinden biri değildir? A) Öğretme değil, öğrenme önemlidir B) Öğrencinin ne öğrendiği değil, nasıl öğrendiği önemlidir C) İkincil öğrenme kaynaklarından değil, birincil öğrenme kaynaklarından öğrenme önemsenir. D) Deneyimle öğrenme önemlidir E) Değerlendirmede süreç değil ürün önemlidir. II. Etkili bir öğrenme için sağlanan öğretim hizmeti nitelikleri (ipucu, pekiştireç, dönüt, düzeltme ve katılım) önemlidir III. Her öğrenme ünitesi ardından öğrenme eksiklerini belirleme ve bunları tamamlayıcı etkinlikler yapmak gerekir Yukarıda belirgin özellikleri verilen öğretim yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Programlı öğretim B) Mikro öğretim C) İşbirlikçi öğrenme D) Temel öğrenme E) Tam öğrenme 227

230 Öğretim Modelleri 14. I. Öğretmen merkezlidir, ilke kavram ve genellemeler öğretmen tarafından sunulur. Çok kullanılan ve çok geleneksel bir öğretim modelidir. II. Eleştirel düşünmeyi ve problem çözme becerilerini geliştirmede etkilidir. Öğrenci merkezlidir. Öğrenci öğretmenden bağımsız olarak inceleme yapar, öğretmen yönlendirici ve rehberdir. III. Bir amaç doğrultusunda bir araya gelen öğrencilerin oluşturduğu bir modeldir. Öğrencilerin ilgileri, geçmiş öğrenme yaşantıları, becerilerine göre oluşturulmuş heterojen, küçük takımları içermektedir. Yukarıda tanımları verilen öğretim biçimleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? 15. Bu modelde bireyler kendi kavrayış ve bilgilenmelerini karşılıklı etkileşim yoluyla oluşturmayı; bildikleri-inandıkları fikir, olay ve aktivitelerle ilişkili olarak sürdürürler,öğrenilen bilgiler, olaylarla ilişkilendirilir. Bilgi taklit ya da tekrar yerine içerikle ilişkilendirilerek elde edilir. Öğrenme aktiviteleri, araştırmayla, problem çözmeyle ve başkalarıyla işbirliği gibi çalışmalarla nitelendirilir. Yukarıda özellikleri verilen öğretim modeli aşağıdakilerden hangisidir? A) İşbirlikli öğretim B) Programlı öğretim C) Yapılandırmacılık D) Tam öğrenme modeli E) Çoklu zeka modeli I II III A) B) C) Buluş Yoluyla Öğretim Araştırmaya Dayalı Öğretim Sunuş Yoluyla Öğretim Araştırmaya Dayalı Öğretim İşbirlikçi Öğrenme İşbirlikçi Öğrenme İşbirlikçi Öğrenme Buluş Yoluyla Öğretim Araştırmaya Dayalı Öğretim 16. Örgün eğitim bireye yaşamının bir döneminde, bilgi kazandırmak ve bilgilerini sistematize etmesini öğretmek amacındadır. Ancak günümüz dünyasının en temel özelliklerinden biri bilgi ve teknoloji alanındaki gelişmelerin, insanlık tarihinde görülmedik bir hıza ulaşmasıdır. Bu, varolan bilginin hızla eskimesi demektir ki, bilgiyi güncelleştirmenin önemini vazgeçilmez kılar. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kullanılırsa hızla değişen bilgi yapısına daha etkin ulaşılabilir? D) Sunuş Yoluyla Öğretim Araştırmaya Dayalı Öğretim İşbirlikçi Öğrenme A) Sorgulamaya dayalı eğitim B) Programlı öğretim C) İnternete dayalı eğitim E) Araştırmaya Dayalı Öğretim İşbirlikçi Öğrenme Programlı Öğretim D) Buluş yoluyla öğretim E) Projeye dayalı eğitim TARAMA - III B D D C C C D A E E E A E D C C 228

231 Öğretim Modelleri TARAMA - IV 1. Aşağıda verilen öğretim modelleri-eğitim felsefeleri eşleştirmelerinden doğru olanı hangisidir? A) İlerlemecilik - Yapısalcılık B) Kurmacılık - Programlı öğretim C) Daimicilik - Yapısalcılık D) Esasicilik - Çoku zeka kuramı E) İlerlemecilik - Programlı öğretim 3. Bu aşamada öğrencilerden edindiği kavramların diğer alanlardaki kavram/konularla bağlantıları görmeye ve kurmaları istenir. Mevcut kavramların anlamını genişleterek şekillendirilir. Gerçek yaşamla mevcut kavram/konuların birlikte görülmesi amaçlanır. 7E modeline göre yukarıda tanımlaması verilen aşama aşağıdakilerden hangisidir? A) Açıklama B) Genişletme C) İlişkilendirme D) Fikir Alışverişi - Paylaşma E) Keşif 2. I. Temel bilgi ve anlamayı öngörür. basamağında öğrenci temel bilgilerini yapılandırır. II.. basamağında öğrenilen bilginin uygulanması ya da kullanılması gerçekleşir. III... basamağında eleştirel düşünce ve analiz gerçekleştirilir. Bu basamak en yüksek ve karmaşık düşünceyi gerektirir. Nunley in basamaklı öğretim modeline göre yukarıda tanımları verilen basamaklar aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? I II III A) C A B B) B C A C) C B A D) A B C E) B A C 4. Halit arkadaşı Sezen in özelliklerini şöyle açıklamaktadır; Hisleri ile hareket eder. Kararsızdır. Farklı bakış açılarından dinlediklerini bütünleştirir Hayal gücü kuvvetlidir. Grup çalışmaları yapar. Girişkendir Sezen in bu özellikleri Kolb a göre aşağıdaki hangi öğrenme stili ile ilgilidir? A) Değiştiren B) Özümseyen C) Aktif D) Yansıtıcı E) Kavramsal 229

232 Öğretim Modelleri 5. Aşağıdakilerden hangisi yapılandırmacı öğretmen davranışlarından biri değildir? A) Etkileşimli fiziksel materyaller ile birlikte ham ve birincil kaynakları kullanma B) Sınıf içinde sınıflandır, çözümle, tahmin et, oluştur gibi eylem ifadeleri kullanma C) Öğrencilerin ne bildiklerini tartışarak birbirlerinin fikirlerini karşılaştırmalarına fırsat verme D) Öğrencileri sadece bireysel etkinlikler içinde çalışmaya teşvik etme E) Öğrencileri, tartışma ve karşılaştırma yapmaya teşvik etme 8. İşbirliğine dayalı öğretim, öğrencilerin küçük gruplar halinde bir araya getirilerek bir problemi çözmek ya da bir görevi yerine getirmek üzere ortak bir amaç doğrultusunda birlikte çalışmalarıdır. İşbirliğine dayalı öğretimde, takımların araştırma veya tartışmaların yapıldığı konularla ilgili olarak veriler toplaması, bireysel olarak yapılan çalışmaların birleştirilerek grup üretimine katkısının sağlanması ve elde edilen sonuçların birlikte tartışılarak yorumlanıp ürün halinde ortaya çıkarılması söz konusudur. Buna aşağıdakilerden hangisi bu modelin özelliklerinden biri değildir? 6. İşbirliğine dayalı öğretim etkinlikleri çerçevesinde grubun ürününü dikkate almanın öğrenme süreci üzerine aşağıdaki etkilerden hangisini yapması beklenir? A) Öğrenmenin çok hızlı bir şekilde gerçekleşmesi B) Öğrencilerin bireysel sorumluluk alma becerilerinin gelişmesi C) Öğrenciler arası rekabetin artırılması D) Öğretmenin yükünün azaltılması E) Grup üyeleri arasında dayanışmanın artırılması 7. Aşağıdakilerden hangisi Tam öğrenme modelinin avantajlarından biri değildir? A) Öğrencilere kazandırılmak istenen davranışlar önceden belirlendiğinden dersin planlı ve programlı bir ilerlemesi sağlanabilir. B) Öğrenme ürünleri ilk aşamada değil son aşamadan itibaren sürekli olarak değerlendirilir. C) Öğrenemeyen öğrenci yoktur anlayışı öğretmenin her öğrenci ile ilgilenmesini sağlar. D) Dönüt - düzeltme etkinlikleri ile öğrenme sonuçlarına ilişkin elde edilen bilgiler, her öğrencinin eksik davranışını tamamlama ve yanlış davranışlarını düzeltme çalışmalarına yol göstermektedir. E) Bir konu tam öğrenilmeden diğerine geçilmemesi, öğrenme sürecinin tamamlayıcı olması kalıcı öğrenmeleri sağlar ve böylece öğrenciler arasındaki bireysel farklılıklar azalır. A) Bu modelde amaç öğrencilerin ortak amaç etrafında birbirlerinin başarısını artırmaktır. B) Yarışmacı ve rekabetçi öğretim anlayışına sahip olan geleneksel mantığa alternatif bir modeldir. C) İşbirliğine dayalı öğretim yönteminin esaslarına göre oluşturulmuş takımlarda, üyeler yetenek, cinsiyet, başarı ve kişisel özellikleri açısından heterojen olarak belirlenirler. D) Öğretim ortamının demokratikleştirilmesini ve insancıllaştırılmasını savunur. E) Bireysel değerlendirilebilirlik olanağı olmadığından değerlendirme yapmak güç olabilir. 9. Sanat ve proje etkinliklerini, görsel sunuşları sever. Okurken sözcüklerden çok resimlerden anlar. Tasarım, çizim ve görsellikten zevk alır. Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan hoşlanır. Origami ve maketler hazırlar. Duvar resimleri tasarlar. Reklam veya ilan hazırlar. Bu özellikler çoklu zeka modelinin hangi alanına aittir? A) Sosyal B) Dilsel C) Öze dönük D) Görsel E) Mantıksal 230

233 Öğretim Modelleri 10. Yapılandırmacılık; Bireyin nasıl anladığını ve öğrendiğini açıklayan bilginin doğasına ilişkin bir anlayıştır. Birey çevresiyle etkileşimi sırasında geçirdiği deneyimlerden anlam çıkartmaya çalışır. Birey geçmiş öğrenmeleri ile yeni öğrenmeleri arasında özgün bağlantılar kurarak bilgiyi yapılandırır. Geleneksel eğitim anlayışında olduğu öğretmenin merkeze alındığı ve ders kitabının temel ders aracı olduğu anlayışını kabul etmeyen bu modelde öğretmenin görevi, öğrencilerin öğrenmelerini sağlamaktır. Birincil kaynaklar önemsenir. Bu özelliklere göre öğrenmenin gerçekleşmesi için aşağıdaki hangi basamak dikkate alınmamalıdır? A) Merak uyandırma ve planlama B) Araştırma ve keşfetme C) Çözümleme ve derinleştirme D) Bilgiyi parçadan bütüne alma ve analiz etme E) Paylaşma ve yaşantıya uygulama 12. Levent, arkadaşlarına kendisini tanıtırken düşünce ve duygularını anlatmak için beden dilini kullanmayı tercih ettiğini, bir heykeltıraş, bir cerrah ya da bir ta mirci gibi ellerini kullanma ve elleriyle yeni şeyler üretme kabiliyetine sahip olduğunu söylemiştir. Levent in baskın olduğu çoklu zekâ alanı aşağıda kilerden hangisidir? A) İçsel (özedönük) zekâ B) Sosyal (kişiler arası) zekâ C) Mantıksal zekâ D) Sözel zekâ E) Bedensel zekâ 13. I. Öğrencilere verilecek ipuçları gelişim düzeyine uygun olmalıdır. II. Öğretim süreci bilişsel-duyuşsal giriş davranışlarına uygun olmalıdır. III. Öğrencilere dönüt vermek için belirli bir süre beklenmelidir. IV. Öğrencinin her davranışı pekiştirilmemelidir. V. Öğrenci süreçte etkin olmalıdır. Yukarıdakilerden hangisi Tam öğrenme modelinin nitelikli öğretim hizmeti öğeleriyle ilgili yanlış bir bilgidir? 11. Carroll un okulda öğrenme modeline göre, eğer bir okul öğrencilere başarılı ve doyurucu bir düzeyde öğrenme deneyimi kazandırmak istiyorsa, öğretim stratejileri ve değerlendirme kurallarında olduğu kadar öğrencilerin tutumlarında öğretmende ve yöneticilerde önemli değişiklikler mutlaka yapılmalıdır. Carroll, modelin öğelerini zaman kavramıyla açıklamıştır. Herkes belli bir konuyu öğrenmede gereksinim duyduğu zamanı o konuyu öğrenmeye ayırırsa yeterli öğrenme düzeyine ulaşır. Bu özelliklere göre aşağıdakilerden hangisi bu modelin bir unsuru değildir? A) Yetenek B) Öğretimin kalitesi C) Kararlılık (sebat) D) Fırsat E) Giriş özellikleri A) I B) II C) III D) IV E) V 14. Ertan Öğretmen öğrencisi Evren in kümeler ile ilgili sorduğu problemi çözmesinden sonra ona Aferin Ev ren bu konuyu artık öğrendin, daha zor problem leri de çözebileceğine inanıyorum. der. Ertan Öğretmen bu sözel pekiştirmesi aşağıdakilerden hangisinin güçlenmesini sağ lar? A) Öğrenme güdüsü B) Bağımsızlığını C) Girişimciliğini D) Eleştirel düşünme becerisini E) Yaratıcılığını TARAMA - IV A C C A D E B E D D E E C A 231

234 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 5. Bölüm KAVRAM ÖĞRETİMİ TEKNİKLERİ Kavram Nedir? Tek bir kelime ya da terimle ifade edilen, ortak özellikleri olan ve konu dışı özelliklerde çeşitlilik gösteren bir grup nesne, sembol, fikir ya da olayları öğretmek için kullanılır. Fikir, olay insan veya başka şeyleri sınıflandırmaya yarayan kelime veya kelime öbekleridir. Kavramlar ağaç, dergi, kitap, makas gibi çok somut olabilir ya da özgürlük, önyargı, devlet gibi çok soyut olabilir. Kavram Yanılgıları Kavram yanılgısı zihinde bir kavramın yerine oturan fakat bilimsel olarak o kavramın tanımından farklı olmasıdır. Başka bir ifade ile; yanlış kavramlar ya da kavram yanılgıları, kişisel deneyimler sonucu oluşmuş,bilimsel gerçeklere aykırı olan, bilim tarafından gerçekliği kanıtlanmış kavramların öğretilmesini ve öğrenilmesini engelleyici bilgiler olarak tanımlanabilir. Kavram yanılgıları bireyin yanlış inanışları ve deneyimleri sonucu ortaya çıkan davranışlarıdır. Kavram Öğretimi Kavram öğretimi, öğrenmede oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Çünkü okul öncesinden başlayarak, doktora eğitimine kadar yer alan tüm seviyelerde, basitten karmaşığa çok çeşitli kavramları öğrenmekteyiz. Öğrendiğimiz bu kavramları ne kadar ustalıkla kullanabildiğimiz uzmanlığımızın da önemli bir göstergesidir. Kavram öğrenme, diğer öğrenmeler için de anahtardır ve Temelde, kavramlar insanlarla ve onların duygu, düşünce, hareket bütünlüğü içinde edindikleri tecrübeleri ile var olurlar. İnsanların ürettiği bu kavramlar dünyayı anlamaya ve onunla bütünleşmeye yarayan, sonuçta insanlar arası iletişimi sağlayan ve ilkeler geliştirmeye temel olan bir çeşit bilgi formudur. Eğitim çoğu zaman kavramlarla ilgilidir (Ülgen, 2006 s.109). Kavram yanılgıları; < < Çocuğun/bireyin duyu organlarıyla algıladığı günlük deneyimlerinden, < < Günlük dilimizden kaynaklanan kavram yanılgılarından, < < Medya etkisinden, < < Öğretmenlerin yanlış kullanımı < < Soyut kavramların etkisinden kaynaklanmaktadır 232

235 Kavram Öğrenme Teknikleri Kavram Yanılgısı Örnekleri Kütle Ağırlık Bileşik Karışım Atom Molekül Madde Cisim Isı - Sıcaklık Erime Çözünme Statü - Sosyal Saygınlık Halk Oyunu - Folklor Bayrak - Fors Soy - Sop Kalabalık - Yığın Moment - Momentum Kültür - Hars Saz - Bağlama Yıldırım - Şimşek Soda - Madensuyu Etik - Ahlâk Kavram Yanılgılarını Tespit Eden Araçlar Kavram Yanılgılarını Gidermede Kullanılan Araçlar Kavram haritaları Kavramsal karikatürler TGA Kelime ilişkilendirme Vee(V) diyagramı Teşhis testleri Olay ve durumlar mülakatı Kavram Çarkı Kavram haritaları Kavramsal karikatürler Anoloji yöntemi Kavramsal değişim modeli Çalışma yaprakları Anlam çözümleme tablosu Rehber Materyaller Kavram Çarkı Kavram Öğretimi Teknikleri < < Kavram Haritaları < < Kavramsal Karikatür < < Vee(V) Diyagramı < < Zihin Haritası < < Kavram Ağı < < Kavram Çarkı < < Tahmin-Gözlem-Açıklama < < Kelime İlişkilendirme < < Yapılandırılmış Grid < < Anlam Çözümleme Tabloları 1. Kavram Haritaları Kavram haritası, bireylerin nasıl öğrendikleri ile anlamlı öğrenme konuları arasında köprü kuran bir tekniktir. Bir kavram haritası daha geniş bir kavram başlığı altındaki kavramların birbirleriyle ilişkilerini gösteren iki boyutlu bir şemadır. Kavramların öğrencinin zihnine girmesi için öğrencinin ön bilgisinin yeterli olması ve etkin olarak kavramları ve o kavramlar arasındaki ilişkileri düşünmesi de gereklidir. 233

236 Kavram Öğrenme Teknikleri Öğrenciler bir ders konusu anlatımında ya da okuduğu bir ders konusunu anlamak için önce o konudaki kavramları belirlemeli ve bu kavramlar arasındaki ilişkileri anlamaya çalışmalıdır. Öğrenme, öğrencinin kendi çabası ile oluşur. Öğrenci kendi başına kavramları düşünebilmeli ve onları ilişkilendirebilmelidir. Bu amaçla Novak ve Gowin (1983), Ausubel in öğrenme kuramını da temel alarak, kavram haritalarını geliştirmişlerdir. Kavram haritaları, bilginin zihinde somut ve görsel olarak düzenlenmesini sağlar. Kavram haritaları içeriğin özetlenmesinde, tanıtılmasında ve ölçülmesinde etkin olarak kullanılır. Kavram haritaları bir olayı veya konuyu topluca gösteren, kavramları, kavramlar arası ilişkileri ve ilkeleri kısaca belirten çift boyutlu araçlardır. < < Doğru yapılmaları halinde öğretimin her basamağında kullanılabilir. < < Haritalar tüm sınıf etkinliğinde veya küçük grup etkinliklerinde öğrencilerin katılımlarıyla geliştirilebilir. < < Kavram haritaları dinamiktir. Çocuk yeni deneyim kazandıkça, haritaya yeni kavram ve ilişkiler eklenebilir. < < Haritadaki ilişkiler daha derinliğine incelendikçe yeni kavramlar ve ilişkiler ortaya çıkarılabilir. Avantajları < < Öğretimin her kademesinde kullanılır. < < Ön bilgilerle yeni kavramların bütünleştirilmesini sağlar. < < Dersin her aşamasında farklı amaçlarla kullanılabilir. < < Kavramlar daha kolay öğrenilir, anlamlandırılır ve görsel hafıza yoluyla belleğe daha kolay ve uzun süreli olarak kaydedilebilir. < < Öğretmenler bu yolla öğrencilerin eksiklerini ve yanlış kavramsallaştırmaları fark ederler. < < Öğrenciler kavramlar arasında bağ kurmayı öğrenirler. < < Etkili, kalıcı, anlamlı ve yol gösterici oluşu öğrenmeyi kolaylaştırır. < < Öğrencinin mevcut bilgileri ile yeni bilgiler arası ilişkiyi güçlendirip bütünleştirir. < < Edinilen bilgilerin uzun süreli belleğe yerleşmesine yardım eder. < < Öğrencinin öğretimin amacını anlayıp anlamadığını kontrol etmeye olanak verir. < < Öğrencinin kavramlar arası ilişki kurup kuramadığını görmeyi sağlar. < < Öğrencinin kavramlar arası ilişkilerde değişiklik yapıp yapamadığını görme olanak verir. < < Kavram yanılgılarının belirlenmesine ve giderilmesine yardımcı olur. Sınırlılıkları < < Metinde geçen kelimelerden kavram olanları belirleme güçtür. < < Kavramları genelden özele sıralaması zor olabilir. < < Çapraz bağlantıları oluşturma öğrenciler tarafından yapılamayabilir. < < Kavram haritası oluşturmanın çok zaman alabilir. < < Olgu ve örnekleri somutlaştırmaz (Sünbül 2010). 234

237 Kavram Öğrenme Teknikleri Örnek: 235

238 Kavram Öğrenme Teknikleri 2. Kavramsal Karikatür Tekniği < < Tartışma ortamı yaratmak Kavramsal karikatür tekniği, günlük olayları içeren karikatür stilindeki resimler olup bilimsel konulara alternatif bir bakış açısı öne sürer ve karakterleri birbirleri ile tartışmaya davet eden bir özelliğe sahiptir. Diğer türdeki karikatürlerden daha kullanışlı ve etkili yapıya sahip ve özel bir adı olan karikatürlerdir. İlk olarak Londra da Fizik Enstitüsü desteğiyle yapılan bir çalışma sonucu metro araçlarında kullanılmıştır ve ne düşünüyorsunuz? sorusunu içermektedir. Kavram karikatürleri yapısal açıdan bilinen karikatürlerden farklı bir formatta olup içerisinde mizahi ve abartılı unsurları barındırmamasına karşın olay ve karakterlerin çizgiler ile anlatılıyor olması onlara karikatür özelliği yüklemektedir. Genellikle üç ya da daha fazla karakterin günlük bir olay hakkında karşılıklı soruları ya da fikirleri konuşma balonları biçiminde sunulmaktadır. Karikatürlere konu olan günlük olaylar ders konularının uyarlamaları biçimindedir. Karakterlerin fikirleri eşit statüde ortaya konmakta olup günlük olaya ilişkin birbirinden farklı bakış açıları, kabul edilebilir ve akla yatkın düşünceler olarak ileri sürülmektedir. Düşünceler genellikle bireylerin olgu, ilke ya da durumlar hakkındaki var olan yanılgılarını ve hatalı bakış açılarını da kapsamaktadır. Kavram karikatürlerinin birincil uygulama amacı bir kavram, durum ya da olay hakkında tartışma başlatmak ve beraberinde araştırmaya sevk etmektir (Uğurel, 2007). Kullanımı < < Öğretim tekniği, öğrencilerin derse ilişkin bilgi ve becerilerini pekiştirmek ve kalıcılığını sağlamak amacıyla kullanılmıştır. < < Öğrencilerin konuya ilişkin kavram yanılgılarını ortaya çıkarmak < < Öğrencilerin konuya odaklanmalarını sağlamak < < Öğrencilerin kendi düşüncelerini sorgulamalarını sağlamak < < Kavramsal karikatür tekniği, yapılandırmacı öğrenme stratejilerine dayanmaktadır. < < Teknik, birbirinden farklı görüşlerin yer aldığı bir grup tartışmasını oluşturma fikrini temel almaktadır. Uygulaması < < Bu doğrultuda öğrenciler, öncelikle dersin temel kavram ve ilkelerine dayalı bir konu ile ilgili yanlış ve doğru ifadeleri oluşturmakta, bu ifadeler, konunun olumlu ya da olumsuz yönleriyle ilgili olabilmektedir. < < Belirlenen bu ifadeler, insan veya hayvan figürleri kullanılarak bir poster üzerinde resimlendirilmekte ve öğrenciler, tartışmalarını bu poster üzerinde yapmaktadırlar. < < Tartışma sonrasında oluşan sonuçlar hazırlanan çalışma kağıdı üzerinde belirtilmektedir. < < Çalışma kağıdında, posterde belirtilen ifadelerden hangisinin doğru olduğu işaretlenmekte daha sonra yanıtın gerekçesi belirtilmektedir. Avantajları < < Öğrencilerin var olan bilgi ve düşüncelerinin ortaya çıkarılmasını sağlar, < < Düşünceleri sorgulatarak ve derinleştirerek ayrıntıya girmeyi kolaylaştırır, < < Alternatif bakış acıları sunar, < < Tartışma ortamı yaratmak için bir uyaran olarak kullanılır, < < Öğrencilerin kendi düşüncelerini sorgulamalarını sağlar, 236

239 Kavram Öğrenme Teknikleri < < Kavram yanılgılarını ve kararsızlıkları ortaya çıkarır ve giderilmesini sağlar, < < Araştırmaya yönlendirir, < < Katılımı ve motivasyonu artırır, < < Bir konuyu özetlemek ya da tekrar etmeye yardımcı olmak için kullanılabilir. Sınırlılıkları Kavram karikatürlerinin sınırlılıklarını iki başlık altında ifade edilebilir. Bunlardan birincisi posterde yer alan görüşlerin sınırlı sayıda kelime içermesi nedeniyle konunun derinlemesine incelenmesinin sınırlı düzeyde olması, ikincisi ise kavram karikatürlerinin amacının ilgi çekmek ve düşünmeyi sağlamak olduğunu ancak bir konunun tamamına ilişkin bilgi sunmada kullanılamayacağını ifade edilmektedir. 3. Vee (V) Diyagramı Vee diyagramı, kendi başına bir etkinlik olmayıp sınıf içi veya sınıf dışı bir etkinliğin daha iyi özümsenmesi ve anlamlandırılması için yardımcı bir araçtır. Gowin, öğrencilerin laboratuvarda bilgiyi daha iyi anlayıp yapılandırması amacıyla,70 li yıllardaki çalışmaları sırasında V şeklinde bir diyagram geliştirmiş ve bunu Vee-diyagramı olarak adlandırmıştır. Vee diyagramları, hemen her düzeydeki bütün etkinliklerde rahatça kullanılabilmesi, hazırlanma kolaylığının olması, etkinlik öncesi öğrencileri araştırmaya sevk etmesi, kavram öğretimine yardımcı olması ve kavram yanılgılarını tespit etme amacıyla kullanılır. Öğrencilere bilgilerini daha iyi organize etme, daha etkili bir biçimde araştırma yapma ve öğrenmelerini sağlama için kullanılan bir ölçme değerlendirme uygulamasıdır. UYARI Kavram karikatürleri kavram yanılgılarının hem tespit edilmesinde hem de giderilmesinde kullanılır. Vee diyagramları etkinlikle birlikte hazırlanan aynı zamanda etkinliğin raporu olarak da kullanılabilen bir eğitim aracıdır. Vee diyagramları öğrencilerin araştırmalarını daha kapsamlı hâle getirmesini sağlayan bir değerlendirme tekniğidir. Vee diyagramları ölcme-değerlendirme ve kavram yanılgılarının teşhisi amacıyla da kullanılmaktadır. Vee diyagramları etkinlikle birlikte hazırlanan aynı zamanda çalışmanın raporu olarak da kullanılabilen bir eğitim aracıdır. 237

240 Kavram Öğrenme Teknikleri Vee diyagramının Hazırlanması 1. Vee diyagramı hazırlığına büyük bir V harfinin çizimiyle başlanır. 2. Etkinliğe başlamadan önce kavramsal kısım (bildiklerimiz) hazırlanır. 3. İlköğretim düzeyinde anahtar soru öğretmen tarafından belirlenir. < < V-diyagramı öğrencilerin ardışık kavramları öğrenmesine ve yorumlamasına yardımcı olan bir araçtır. < < V-diyagramı, bilginin nasıl öğrenildiğini göstermenin yanında öğrenilen bu bilginin aynı zamanda nasıl özümsendiğini de ortaya koyar ( Durak 2007). 4. Etkinlik öncesinde etkinlikte kullanılacak araç ve gereçler diyagramdaki yerine yazılır. A-Araç gereçlerin yazılacağı yer V harfinin alt sivri ucudur. 5. Etkinlik yapılır ve bu etkinlik sırasında yapılacak ölçümler gözlemler ve sonuçlar etkinlik kısmında yer alan kayıtlar kısmına not edilir. 6. Kayıtlardan yararlanarak etkinlikte elde edilen sonuçlar ve yorumlar kayıtlar kısmının alt bölümüne yazılabilir ( Kavram kısmı Yöntem Kısmı Teori ve İlkeler Derinlemesine Deneysel İddialar Kavramlar Odak Sorusu Veri Dönüşümleri Kayıtlar Sınırlılıkları < < Vee diyagramı eğer eksik veya yanlış kullanılırsa etkisiz bir araç haline dönüşebilir. < < Küçük sınıflardaki öğrenciler için sıkıcı ve zor gelebilir. (Tatar ve ark. 2007) < < Her ders ve konu için geçerli değildir. < < Tek başına bir öğretim tekniği değildir. UYARI Vee diyagramları,bilimsel araştırma sürecinde öğrencilerin süreç içerisinde nerede olduklarını ve nasıl ilerlemeleri gerektiğini gösteren bir yol haritası görevi görmektedir. 4. Zihin Haritası Avantajları Araç ve Gereçler < < V-diyagramı bilginin nasıl öğrenileceğini ve aynı zamanda bu bilginin nasıl yapılandırılacağını gösteren bir araçtır. < < V-diyagramı zamandan kazandıran eğitsel bir araçtır. < < V-diyagramı aynı zamanda öğrenme ve öğretme sürecini değerlendirme aracı olarak da kullanılabilir. Zihin haritaları, sıradan detayların sisli perdesini kaldırarak şirketinizin ya da sizin varacağınız ışıldayan vizyonu görmenizi sağlayacak ve sadece yaşamınızı sürdürmenize değil, aynı zamanda iş hayatında başarılı olmanıza yardım edeceklerdir. Tony Buzan Zihin haritası kelimeleri ve düşünceleri birbirine bağlamak ve bunları bir anahtar kelime veya düşünce etrafında toplamak için kullanılan bir diyagramdır. Düşünceleri oluşturmak, görselleştirmek, tasarlamak ve sınıflandırmak ile birlikte, eğitim alanında, organizasyonda, problem çözümünde ve karar alma süreçlerinde kullanılır. Bilgiler arasındaki anlamsal ya da diğer bağ- 238

241 Kavram Öğrenme Teknikleri lantıları gösteren ortası resimli bir diyagramdır. Genellikle, diyagramlar, resimler, sözcükler ve çizgiler içerir ( Buzan tarafından geliştirilmiştir. < < Zihin Haritası, beynin korteksindeki tüm alanları- sözcükler, görüntüler, sayılar, mantık, ritim, renk ve uzamsal farkındalık - tek bir yöntemle güçlü bir biçimde devreye sokar. Zihin haritası, merkez düşünceye ilişkin kavramların ve düşünceler arasındaki ilişkilerin bir görsel sunumudur. Zihin haritaları kavramsal araçlar içinde en özgür ve en anlamlı olanıdır. Zihin haritalama düşüncelerin beynin doğal çalışma prensibine ilişkin bir yolla ifade edilmesine yardımcı olan bir tekniktir. Zihin haritalama uzun süreli öğrenme için beynin tüm gereksinimlerini karşılaması açısından bir beyin temelli öğrenme stratejisidir. Bu teknik beynin her iki lobunun kullanımını sağlamaktadır. Zihin haritalama sayesinde, öğrenciler görsel bir yolla bir konu, yer ya da kavrama ilişkin düşüncelerini organize edebilirler Zihin haritası bilgileri düzenlemeye yardımcı olur, tekrarlamaya ve özetlemeye yardımcı olabilir, birkaç öğrencinin düşüncelerini özetleyebilir, verilen bilgilerle yeni bilgilerin anlamlı olarak ilişkilendirilmesine yardımcı olur, zihin haritaları ile yeni kavramlar tanıtılabilir, öğrencilerin bilişsel yapılarını görünür hale getirilmesine izin verir, yaratıcılığı destekler. Zihin haritaları aynı zamanda büyük ölçüdeki bilgilerin temel özelliklerinin kavramsal anlaşılma başarısını arttırmaktadır ve birçok kavramın ilişkilendirilmesini mümkün kılmaktadır (Evrekli, 2010). < < Zihin Haritası, beynimizin düşündüğü gibi öğrenmemizi sağlayan etkili bir çalışma tekniğidir. < < Zihin Haritası, aklımızda tutmamız gereken bilgiyi bütün olarak görmemizi sağlar. < < Zihin Haritası, detayları daha iyi görmenizi sağlar. < < Zihin Haritası, beynimizin hem sol hem de sağ bölümünü yani ikisini birden kullanmamızı sağlar. < < Zihin Haritası, kelimeleri resme dönüştürmemizi sağlar. Böylece bilgiyi sürekli hatırlarız. < < Zihin Haritası, düşüncelerimizin kağıda döküldüğü en somut ve en hızlı hatırlama tekniğidir. < < Zihin Haritası, tasarımı ve şekilleri size ait olan bilgidir ( UYARI Öğrencilerin akıllarına gelen sözcükler dairesel bir biçimde birbirine bağlanır. Kullanım Alanları < < Hedef Oluşturma Toplantı Hazırlığı < < Sunum Hazırlığı < < Raporlama < < Birleştirme < < Not Tutma < < Beyin Fırtınaları Avantajları 239

242 Kavram Öğrenme Teknikleri 5. Yapılandırılmış Grid Bu teknikte, öğrencinin seviyesine uygun olarak 9 ya da 12 ya da 16 kutucuktan oluşan bir tablo hazırlanır ve tablodaki her bir kutucuk sıra ile numaralandırılır. Gridi hazırlamak üzere öğretmen, konuyla ilgili bir soru hazırlar ve sorunun yanıtını rastgele kutucuklara yerleştirir. Daha sonra ikinci soruyu hazırlar ve yine kutucuklara yanıtları yerleştirir. İkinci sorunun yanıtını teşkil eden kutucuklardan bir kısmı birinci soru için de geçerli olabilir Öğrencilerden, her soru için doğru kutucuğu bulmaları ve kutucuk numaralarını mantıksal ve islevsel olarak sıralamaları beklenir. Öğrencilerin verdiği cevap o konudaki bilgi seviyesini, bilgi eksikliğini, kavramsal bağları veya yanlış kavramları gösterir. Örnek Etkİnlİk: Aşağıdaki numaralandırmış kutucuklarda omurgalı ve omurgasız hayvanlara ait örnekler ve- Kaynak: ( rilmiştir. İçerisinde bir hayvan örneğinin bulunduğu bu kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları cevaplayınız Örümcek Balina Kelebek Yengeç Sazan Yılan Kartal Solucan Kurbağa 1. Yukarıdaki kutucuklardan hangisi/hangileri omurgalı hayvanlar grubuna dahil olan canlıları içerir? 2. Birinci soruda seçtiğiniz hayvanları balıksürüngen-kurbağa-kuş- memeli doğrultusunda sıralayınız 3. Yukarıdaki kutucuklardan hangisi omurgasız hayvanlar grubuna dahil olan canlıları içerir?(meb, 2008) 240

243 Kavram Öğrenme Teknikleri 6. TGA (Tahmin-Gözlem-Açıklama) TGA yöntemi, son zamanlarda kavram yanılgılarının belirlenmesinde ve öğretimi etkin olarak gerçekleştirmede yaygın olarak kullanılmaktadır. TGA yöntemi öğrencilerin, araştırmacı tarafından hazırlanan etkinlikte geçen olayın sonucunu nedenleriyle birlikte tahmin etmeleri, olayı gözlemlemeleri ve tahminleri ile gözlemleri arasındaki çelişkiyi ortadan kaldırmaya yönelik açıklama yapmalarını gerektirmektedir. Kısaca yöntem, tahmin etme, tahminlerini doğrulama, gözlemlerini tanımlama ve yapılan tahmin ve gözlemler arasında var olan çelişkileri giderme basamaklarını içermektedir. TGA yönteminin en önemli özelliği, öğrenciye mevcut bilgisini ve deneyimlerini günlük hayatta karşılaştığı benzer olaylardan yararlanıp bunları tahminlerini desteklemek için kullanmasını sağlamasıdır. Ayrıca, diğer genel yaklaşımlara göre olayın doğasını sorguladığı için daha güçlüdür < < Eğitim esnasında öğrenciler kendi düşüncelerini açıklamaya teşvik edilmeli (tahmin etme aşaması). Ne olacak < < Öğrenciler düşüncelerine meydan okuyan durumlarla karşı karşıya konulmalı (gözlem aşaması). Gerçek durum < < Öğrencilerin hipotez kurmaları ve olaylara alternatif düşünme fırsatı verilmeli (açıklama aşaması) Değerlendirme 7. Anlam Çözümleme Tabloları (Semantik Özellikler Analizİ) Bu araç, öğrencilerin de katıldığı bir etkinlik ile iki boyutlu bir tablo olarak geliştirilir. Tablonun bir boyutunda özellikleri çözümlenecek olan varlıklar veya kavramlar yer alır, diğer boyutunda özellikler sıralanır. Aşağıda böyle bir AÇT aracının orta dereceli okul düzeyinde bir sınıf etkinliği olarak geliştirilmesinin basamakları verilmektedir. 1. Öğretmen ders kitabından veya diğer yazılı kaynaklardan bir konu seçer. 2. Konu başlığı tahtaya yazılır. 3. Öğrenciler bulabildikleri kadar çok hareket adı bulurlar. Öğretmen öğrencilerin buldukları adları tahtanın sol tarafına alt alta yazar. 4. Öğrencilere adları yazılan hareketlerin özellikleri sorulur. Onlardan bulabildikleri kadar çok özellik bulmaları istenir. 5. Bundan sonra iki boyutlu bir tablo hazırlanır. Satır ve sütun başlıkları belirlenmiş tabloyu her öğrenci defterine çizer. 6. Öğrencilerden X bir özelliğin veya bir hareketin varlığını göstermek üzere tabloyu işaretlemeleri istenir. Türleri Yöneten Kişi Günümüzde Örneği Uygulandığı Ülke Demokratik (+) Yarı Demokratik (x) Demokratik değil ( ) Oligarşi Monarşi Diktatörlük Meşrutiyet Aristokrasi Cumhuriyet (Kaynak; Yılar, 2007) 241

244 Kavram Öğrenme Teknikleri 8. Tanılayıcı Dallanmış Ağaç (TDA) Pek çok D Y sorusunun ardışık olarak yerleştirilmesi esasına dayanır. Cevaplamaya bütün öğrenciler aynı sorudan başlar fakat verdikleri cevaba göre farklı D Y soruları ile karşılaşırlar. Öğrenci birden çok soruyla karşılaşır fakat tüm sorular için tek bir cevap verir. Öğrencinin vermiş olduğu bu cevaba bakarak, hangi soruya hangi cevabı vermiş olduğu belirlenebilir. Sorular genelden özele doğru dizilir ve öğrencinin hangi aşamada eksiğinin olduğu belirlenebildiğinden bireysel dönüt verilebilir. 1. Hücre bölünmesi mitoz ve mayoz olmak üzere ikiye ayrılır. D 2. Mitoz, sadece eşeysiz üreyen canlılarda görülür. D Y 4. DNA kendini eşler. 5. Mitoz sonucu, kalıtsal yapısı birbirinden farklı iki yavru hücre oluşur. D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış Y 6. Parça değişimi ile genetik çeşitlilik meydana gelir. D 5. Çıkış 3. Mayoz ile üreme hücreleri meydana gelir. D Y 7. Mayoz sonucu, ana hücrenin kromozom sayısının yarısına sahip dört hücre oluşur. Y 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış 242

245 Kavram Öğrenme Teknikleri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KPSS İki boyutlu şemalardır. Bağlantılar içerir. Bir içeriğin öğretiminde özetlenmesinde ve ölçülmesinde kullanılır. Bu özellikler aşağıdakilerden hangisini doğru olarak betimlemektedir? KPSS I. Kavramlar arasındaki ilişkileri ortaya koyar. II. Soyut işlemler dönemi çocukları için daha uygun bir araçtır. III. Dersin değerlendirme aşamasında da kullanılabilir. IV. İşlenen konuya bütün olarak bakılabilmesine olanak verir. Yukarıdaki ifadelerden hangileri kavram haritalarının özelliklerindendir? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III A) Vee diyagramı B) Kavram haritası C) Dallanmış ağaç D) Yapılandırılmış grid E) Bilgi yaprağı D) I, III ve IV E) II, III ve IV KPSS Sosyal paylaşım sitelerinin toplum üzerindeki etkileri nelerdir? sorusunu tahtaya yazarak dersine başlayan bir öğretmen, öğrencilerinden konuyla ilgili akıllarına ilk geleni söylemelerini ister. Öğrencilerin ürettiği kısa cümle ve kelimeleri, tahtaya yazdığı soru etrafına dairesel bir düzen içerisinde yazar. Daha sonra hep birlikte bu fikirleri değerlendirirler. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdakilerden hangisine en uygun örnektir? KPSS Aşağıdakilerden hangisi kavram yanılgılarının hem tespit edilmesinde hem de giderilmesinde kullanılır? A) Kavram karikatürleri B) TGA (Tahmin-Gözlem-Açıklama) C) İki aşamalı teşhis testleri D) Tekzip (çürütme) metinleri E) Mülakatlar A) Balık kılçığı B) Tanılayıcı dallanmış ağaç C) Kavram haritası D) Anlam Çözümleme E) Zihin haritası CEVAP ANAHTARI B A D E 243

246 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 6. Bölüm TEMEL DÜŞÜNME BECERİLERİ Öğrenme-öğretme süreçlerinde bireylerin üst düzey beceriler kazanması amaçlanır. Bu beceriler çeşitli biçimlerde gerçekleşir. Düşünme becerileri 1. Eleştirel Düşünme 2. Yaratıcı Düşünme 3. Yansıtıcı Düşünme 4. Özenli Düşünme 5. Aktif Düşünme 6. Iraksak - Yakınsak Düşünme 7. Meta - Bilişsel Düşünme (Yürütücü biliş, meta - cognition) 8. Analitik Düşünme 1. Eleştirel Düşünme Eleştirin ki fikirler olgunlaşsın... Eleştirel düşünme; yargıda bulunmayı, ölçüt belirleme ve kullanmayı içerir. Sorgulama ve kriterlerle karar verme sürecidir. Sorgulamanın her sonucu bir karar, bir yargılamadır. Yargıda bulunma, karar verme eleştirel düşünmenin temel özelliğidir. Tutarlı bir şekilde yargılamalarda bulunulduğu sürece akıllıca davranıldığı ve düşünüldüğü söylenebilir. Eleştirel düşünme sadece bir yöntem ve süreç değil, aynı zamanda bir sonuç çıkarma çabasıdır. Eleştirel düşünme; kuşku temelli sorgulayıcı bir yaklaşımla konulara bakma, yorum yapma ve karar verme becerisidir. Sebep - sonuç ilişkilerini bulma, ayrıntılarda benzerlik ve farklılıkları yakalama, çeşitli kriterleri kullanarak sıralama yapma, verilen bilgilerin kabul edilebilirliğini, geçerliliğini belirleme, analiz etme, değerlendirme, anlamlandırma, çıkarımda bulunma gibi alt becerileri içerir (MEB, 2005). Eleştirel düşünme; önyargıların, varsayımların, sunulan her türlü bilginin sınandığı ve değerlendirildiği; farklı yönlerinin ve sonuçlarının tartışıldığı ve sonunda bir karara varmayı hedefleyen bir düşünce biçimidir. Eleştirel düşünme, ne yapılacağına ve neye inanılacağına karar vermeye odaklı mantıklı ve yansıtıcı düşünme biçimidir. Eleştirel Düşünme Becerisi < < Bilmediklerini ve bildiklerini ayırt etme. < < Bildiklerinin doğruluğunu belirleme < < Sunulan bilgideki mantıksızlıkları ve yanlış akıl yürütmeleri tanımlama < < Gerçekler ve kanaatler (olgular ve fikirler) arasındaki farkı fark etme < < Bir eylemin veya davranışın değerini ya da uygunluğunu değerlendirmek için mantıklı ölçütleri teşhis etme < < Fikirler ve görüşler arkasındaki mantığı ifade etme < < Yargıya bağlı sonuçlara ulaşma < < Değerlendirme sürecidir. Karara varma işidir Eleştirel düşünen bir öğrenci: < < Çok sayıda soru üretir. < < Sorunlara farklı yaklaşır. < < Karar vermede ölçütleri vardır. < < Sabit fikirli değildir. < < Karar verme ve yargıda bulunma becerisine sahiptir. < < Verilenle yetinmez < < Bir konuda fikirleri peşinen kabul etmez < < Kuşkucudur. < < Belirsizlikleri belli ölçülere kadar hoş görür. 244

247 Temel Düşünme Becerileri Eleştirel düşünme eğitimi öğrencilere şu becerileri kazandırmayı amaçlar: < < Gerçekler ve iddialar arasındaki farklılığı ayırt edebilme, < < Kaynak güvenirliliğini test etme < < İlgisiz bilgilerle ilgili bilgileri ayıklama becerisi UYARI < < Tahmin etme < < Tercih etme < < Gruplandırma < < İnanma < < Anlama Geleneksel Düşünme < < Kavramları çağrıştırma < < İlişkileri fark etme < < Kanıtsız düşünceleri sunma < < Ölçüte dayanmayan kararlar alma Sabit fikirli, değişime kapalı, bir konu hakkındaki fikirleri olduğu gibi kabullenen, ön yargıları olan bireylerde eleştirel düşünme gerçekleşmez. 2. Yaratıcı Düşünme Herkes aynı şeyi düşünüyorsa, hiçkimse fazla bir şey düşünmüyor demektir. W. Lippmann Yaratıcı düşünme becerisi; öğrencilerin bir temel fikri ve ürünü değiştirme, birleştirme yeniden farklı ortamlarda kullanma ya da tamamen kendi düşüncelerinden yola çıkarak yeni ve farklı ürünler ve bilgiler üretme, olaylara farklı bakabilme, küçük çaplı da olsa bazı buluşlar yapabilmeyi kapsar. Ayrıntılı fikirler geliştirme ve < < Önyargı ve bilişsel hataların farkında olma < < Tutarsız yargıların farkında olma < < Etkili soru sorma becerisi < < Sözel ve yazılı dilin etkili kullanımı < < Düşünmeyi düşünme yeteneği < < Karar verme < < Değerlendirme < < Sınıflandırma < < Varsayma < < Mantıksal olarak anlama < < İlkeleri kavrama Eleştirel Düşünme < < Farklı ilişkiler arasındaki ilişkileri fark etme < < Kanıta dayalı düşünceleri alma < < Kanıta dayalı kararlar alma zenginleştirme, sorunlara ve benzersiz ve kendine özel çözümler bulma, fikirler ve çözümler ortaya çıkarma; bir fikre, ürüne çok farklı açılardan bakma, bütünsel bakma alt becerileri içerir. Yaratıcılık, hem bir süreç hem de bu sürecin sonunda ortaya özgün bir ürün koymadır. Yaratıcı olmak demek; dünyaya yeni ürünler ya da düşünceler sunabilmektir. Daha önce kurulmamış ilişkiler arasında ilişkileri kurabilme, böylece yeni bir düşünce şeması içinde, yeni yaşantılar, deneyimler, yeni fikirler ve yeni ürünler ortaya koyabilme becerisidir. Deneme ve keşfetme şansı verilmeyen ve bir şeyi yapmak için aynı kalıplar içinde, aynı yolları takip etmesi istenen çocuk kendisinde var olan yaratıcı yanını fark edip keşfedemez. Yaratıcılığını kullanma şansı verilmeyen çocuk yeni şeyler denemek için riske atılma cesareti gösteremez. 245

248 Temel Düşünme Becerileri Yaratıcılık; esneklik, duyarlılık, akıcılık ve orjinallik gibi özellikleri içermektedir. Yaratıcı olabilmek için her şeyden önce kendisine güven duyması, çalışacağı alan hakkında temel teknik bilgilere sahip olması, bağımsızca düşünebilmesi, zaman zaman alışılmış kalıpların dışına çıkabilmesi ve yeteneklerini sonuna kadar kullanabileceği ortam ve özgürlüğü sağlanmış olması gerekmektedir. Yaratıcı Düşünme < < Orijinallik ve özgünlük / yeni fikirler oluşturma < < İmgeleme, hayal etme < < Sıra dışı bağlantılar kurma < < Sezgi, duygu ve tutkulara açık olma < < Risk alma, cesaret ve meydan okuma Yaratıcılık İçin Gerekli Tutum ve Beceriler Tutumlar < < Farklı olmayı göze alabilme < < Çabuk karar vermeme < < Esnek biçimde düşünebilme < < Hızlı akıl yürütme < < Konuya çabuk odaklanabilme < < Özgüven < < Mükemmeliyetçi olmama < < Her şeyi siyah beyaz görmeme < < Mizah duygusuna sahip olma < < Hayal gücünü kullanabilme Yaratıcılık Aşamaları 1. Hazırlık dönemi 2. Kuluçka dönemi 3. Aydınlanma dönemi 4. Gerçekleşme yada doğrulama dönemi 1. Hazırlık dönemi: Bu dönemde sorun, gereksinim yada gerçekleştirilmek istenen şey saptanır, tanımlanır. Çözüm için gereken bilgi ve malzeme toplanır ve bunlar çözümün geçerliliği işlerliliği bakımından ölçütlere vurulur. 2. Kuluçka dönemi: Sorundan çıkarak geriye gidilir. Bu dönem, hazırlık aşamasındaki gibi dakikalarca sürebileceği gibi haftalar yada yıllar boyuda sürebilir. 3. Aydınlanma dönemi: Düşünüler yaratıcılığa bir temel oluşturmak üzere zihinden doğarlar bu aşama çoğunlukla anlıktır, müthiş bir iç görüler zenginliği içinde gelişir,birkaç dakika yada bir kaç saat sürer. Beceriler < < Yaratıcılık yoğun bir istek ve çaba gerektirir < < Yaratıcılık dışsal güdülenmeden çok içsel güdülenme gerektirir < < Yaratıcılık düşüncelerin yeniden şekillendirilmesini gerektirir. < < Yaratıcılık bazen yoğun çalışmaların sonunda, zihnin serbest olduğu bir anda oluşabilir < < Çözümü güç olan ya da olası olmayan sorunlar yaratıcılığın gelişimine katkı sağlar 4. Gerçekleşme dönemi (Doğrulama Dönemi): aydınlanma aşamasında ortaya çıkan ne ise, onun gereksinimleri karşılayıp karşılayamayacağının, hazırlık aşamasında saptanmış ölçülere uyup uymamayacağının anlaşılması ve gösterilmesi için yapılan bir dizi etkinliktir. Çocukların Yaratıcılıklarını Ortaya Çıkarabilmek İçin: < < Çocuğunuzun oynamasına fırsat verin < < Onu engellemeyin, bol bol izleyin < < Çocuğunuzla onun hayal dünyasını harekete geçirecek karmaşık değil, basit oyunlar oynayın < < Yaşamı öğrenmesine yardımcı olun < < Doğa ile iletişim kurmasına izin verin < < Heyecanlarını açıklamaya fırsat veren sanatsal etkinliklerde bulunması için ortamlar yaratın < < Çocuğunuzun düşüncelerini, keşiflerini paylaşın < < Masallar anlatın < < Televizyon, video, film izleme zamanlarını sınırlayın. 246

249 Temel Düşünme Becerileri Çocukların Yaratıcılıklarını Engellemek İçin: < < Olayları çok dar ya da geniş sınırlar içinde görün < < Sadece mantıksal düşünceye dayanan eğitim ve bireysel gelişime önem verin < < Belirsizlik korkusuyla çabuk yargı oluşturma ve sonuca gitme eğilimi gösterin < < Baskı ve öz disiplini birbirine karıştırın < < Aşırı ciddiyet nedeniyle hayal gücü, mizah, oyun, özel ilgi ya da hobileri önemsemeyin < < Bilimsellik adına sezgi ya da öngörüyü küçümseyin < < Çocukları birbirleriyle karşılaştırıp, onları rekabete zorlayın < < Çocukların deneyip yanılarak öğrenmelerine izin vermeyin < < Çocukların fikrini almayın, katı ve değişmeyen seçimler sunun < < Çocukların yapmak istediklerine sürekli sınırlar koyun 3. Yansıtıcı düşünme Deneyimlerimiz en iyi öğrenme kaynaklarımızdır. Yansıtıcı düşünme, bir düşünce ya da bilgi üzerinde etkin, tutarlı ve dikkatli bir biçimde düşünme biçimidir. Bireylerin geçmiş deneyimlerini, çalışma uygulamalarını gözden geçirip irdeleyip oradan edindiklerini yeni durumlara aktarması sürecidir. Öğretmen ve öğrencileri için öğretme ya da öğrenme yöntemi ve düzeyine ilişkin olumlu ve olumsuz durumları ortaya çıkartmaya ve sorunları çözmeye yönelik düşünme sürecidir. Bu açıklama ve tanımlardan yola çıkarak yansıtıcı düşünmeyi; kişinin öğrenme veya öğretme sürecini değerlendirip, tespit ettiği hataları düzeltmesi olarak tanımlayabiliriz. Yansıtıcı öğretim, daha profesyonel ve daha iyi öğretmenler yetiştirilmesine olanak sağlayan bir uygulama ve öğretim yaklaşımıdır. Geleneksel öğretmen eğitimi yaklaşımlarına bir alternatif olarak ortaya atılan bu öğretim modeli, son yıllarda oldukça önem kazanmış olup ilgili alan yazını hızla gelişmektedir. Kuramsal temelleri ilk kez John Dewey tarafından atılan bu model, artık günümüzde, gelişmiş birçok ülkenin hizmet öncesi öğretmen eğitimi programlarında yer almaktadır. Özellikleri 1. Yansıtıcı düşünmede düşünceler ardışık, birbiriyle ilişkili, açık ve birbirinin tamamlayıcısıdır. 2. Yansıtıcı düşünme sadece beş duyu ile algıladığımız olaylara dayanmaz, aynı zamanda sezgiye de dayanır. Sınıfta sezgi sonrası düşünceler arası bağ kurularak yansıtıcı düşünme sürecine girilir. 3. Yansıtıcı düşünme içerisinde olan bireyin fikirleri (inançları) bulgulara dayanır. Zamanla fikirlerin reddi veya kabulü söz konusudur. 4. Problem çözme aşamaları bir araştırma yaparken izlenecek aşamaları da akla getirir. O halde yansıtıcı düşünme aynı zamanda bir araştırma sürecidir. 5. Olay,inanç ve olguların farklı açılardan bilinçli bir şekilde araştırılmasına dayanır. Mantıksal bir çıkarım (tümevarım, tümdengelim, analitik düşünce), kabul edilen gerçeklerle ilgili daha derinlemesine bir çalışma, kanıtların yeniden gözden geçirilmesi, birçok hipotezin sınanması, sonuçların birbiriyle ve bilinen gerçeklerle karşılaştırılması söz konusudur. 6. Yansıtıcı düşünen bireyler verdikleri kararların arkasındadır ve sürekli olarak öz eleştiri yaparlar. 7. Değişime açık, eleştiriye açık, tarafsız ve sorgulayıcıdır. 8. Ne sorusundan ziyade nasıl ve neden sorularını temel alır. Yansıtıcı düşünme uygulamadan teoriye, teoriden uygulamaya giden dönüşümlü bir süreçtir. Yansıtıcı düşünme, temeli bilimsel araştırmaya dayalı, sistematik zahmetli ve disiplinli bir düşünme şeklidir. Bir probleme yansıtma aracılığıyla baktığımızda çeşitli açılardan problemi değerlendirerek alternatif bakış açıları geliştirebiliriz ve bunu altı aşamada gerçekleştirilir. 247

250 Temel Düşünme Becerileri Bunlar; a. Deneyim b. Deneyimlerin yorumu c. Deneyimlerden yararlanarak kaynaklanan problemi tanımlamak d. Ortaya çıkan problem için olası çözümler bulmak e. Hipotezler kurmak f. Hipotezleri test etmektir. Yansıtıcı düşünme sürecinde öğrenci ve öğretmenler; < < Kendi düşüncelerini sorguladıkları < < Öğretmen ve öğrenci fikirlerini daha iyi anladıkları < < Farklı ifade yollarını keşfettikleri < < Kendi görüşlerini açıklama ve kendini ifade etme olanağı buldukları < < Öğrenilenin ötesine gittikleri YANSITICI DÜŞÜNENLER < < Eğitimdeki zorlukları fark ettikleri < < Her hangi bir çelişkiyi çözerken diğer durumlardaki benzerlikleri ve özel durumları göz önünde bulundurdukları < < Problemleri sınırlandırdıkları ve yeniden düzenledikleri < < Sonuca ulaşmak için deneysel yol kullandıkları bir süreçtedirler. UYARI Etimolojik olarak İngilizcede yansıtıcı anlamına gelen reflective kelimesi Latince deki reflecto kelimesinden türetilmiştir. Ön ek olan re geri anlamına gelir ve kök olan fect eğilmek, bükülmek anlamındadır. Başka bir deyişle orijinal olarak geriye eğilmek, geriye dönmek anlamındadır. Eleştirel düşünülebilir. Bu doğrultuda; < < Sorgulama < < Aydınlatma < < Organize etme < < Neden bulma < < Çözümleme < < Genelleme < < Varsayım kurma < < Öngörüm < < Sentez becerilerine sahiptirler. YARATICI düşünülebilir. Buna göre; < < Yeni fikirler bulma < < Alternatifler sunma < < Fikirlere uyum sağlama < < Uygun seçenekler üretme < < Yeni tahminlerde bulunma becerilerine sahiptirler. ÖĞRENDİKLERİ BİLGİYİ KULLANMA VE DÜŞÜNCE BECERİLERİNE SAHİPTİRLER. Buna doğrultuda; < < Karar verme < < Uygun stratejiler belirleme < < Kendi durumunu değerlendirme < < Hedefleri belirleme < < Kendi amaçlarını uygulama becerilerine sahiptirler. 248

251 Temel Düşünme Becerileri UYARI Öğretmen ve öğrencilerin deneyimleri üzerinde düşünmesi, yaptıkları her ise eleştirel bir gözle bakmaları, problem çözme yöntemini kullanmaları, deneyimlerden yararlanmaları gelecekte yapacağı işlerin daha etkin ve verimli olmasını sağlayacaktır. 4. Özenli Düşünme (Hassas düşünme) Özenli düşünme; amaç-araç belirlemede, nedensonuç ilişkilerinde, seçeneklerin değerlendirilmesinde, önem ve öncelik sıralaması ile bütün bunların ve diğer becerilerin ifade edilmesinde hayata geçen bir düşünme şeklidir. Özenli düşünme, öğrencilerin takdir etme (değer biçme) ve değerlendirme yeteneğini de geliştirmektedir. Örneğin; bizim için bir hediyeyi değerli kılan, onu verenin bizim hakkımızda hissettiği duygudur. Özenli düşünme, mantık ve duyguları gerekli durumlarda birbirinden ayırt etmemizi sağlar. Bu durum özellikle düşüncelerimizin kendimize veya topluma etkisi bakımından önemlidir. Duygularımızı dengelemeyi öğrendiğimiz ölçüde sosyal davranışlarımızı dengeleyebiliriz. Örnek: Bir yönetici apartman görevlisine Artık Pazar günleri de çalışacaksın der. Eşi de hayır onun tek tatil günü ve ailesine de vakit ayırmalı der. Bu diyalogta yöneticinin eşi özenli düşünmüştür. Ayrıca apartman kapıcısı yerine apartman görevlisi ifadesini kullanmak da özenli düşünmeye bir örnektir. Özenli düşünme, düşüncelerimizin ifadesinde aktif olmayı içerir. Burada aktiflik, düşünme eylemi ile aynı anda gerçekleşen hareketler için kullanılmaktadır. Kelimelerin olduğu gibi hareketlerin de dili vardır. Hareketlerimizin anlamı, onların oluşturacağı sonuçlar ile değerlendirilebileceği gibi onların durum ile olan ilişkisinden de çıkarılabilir. Bu anlamda özenli düşünme birtakım şartları göz önünde bulundurmayı gerektirir. Özenli düşünme aynı zamanda öğrencilerin birtakım kuralları dikkate alarak düşünmelerini de geliştirir. Kurallar sadece yasalar değil aynı zamanda gelenek, görenek, örf, adet vb. dir. Özenli düşünme eylemlerin etkileri ve sebepleri bakımından ele alındığında empati kurmayı da içerir. Kişinin kendisini başka birisinin yerine koyarak onun gözü ve duyguları ile olayları değerlendirmesi, tam anlamıyla imkânsız olsa bile bunu denemek, bile fayda sağlayacaktır. Empati becerisi hatırlama, mantık, his ve sezginin etkileşimini içermektedir. Empati kurma karşımızdakinin görüşünü olduğu gibi kabul etmek değildir. Çünkü kişi duruma ilişkin karar verme ve yargıda bulunma imkânına sahiptir. Empati öğretilebilir bir beceridir. Ancak, empati öğretiminde uygulamalı bir öğretme tekniği kullanılmalıdır. Empati becerisinin öğretiminde rol oynama, drama gibi öğretim metotları kullanılabilir. Deneylerde kullanılan hayvanların yaşam hakkı var diyen Ali özenli düşünmüştür. 5. Yakınsak (Basit) Iraksak Düşünme (FARKLI) Yakınsak düşünce, farklı ilişkiler kurmayı engeller. Sıradan, hemen akla gelen en yakın olasılık üzerinde durulur. Yakın ilişkiyse hemen herkesin düşünebileceği bir durumdur. Öğrencilere alıştırılan tek çözüm yolu vardır, tek doğru vardır. Bu yakınsak düşünce ürünüdür. Basit düşüncedir bir kavramdan ilk ve yakın olarak bir başka kavrama gitmedir. DİKKAT Yakınsak Düşünmeyi yalnız ve tek bir doğruya bağlı, yoruma gerek bırakmayan, herkesin aynı cevabı doğru kabul ettiği düşünme yöntemi olarak tanımlayabiliriz. Yakınsak düşünme aynı zamanda İçe Doğru Düşünme olarak da adlandırılır. Örnek: (Saç; lif), (tel, pişmaniye tatlısı), (çizgi, kalem, ip), (sevgi, dokunmak), (siyah, derinlik), (imaj, ruh), (estetik, tiksinti), (jöle, güzel bir bayan), (kaybedilen, asker), (kaos, karmaşıklık) 249

252 Temel Düşünme Becerileri Iraksak düşünce mevcut bilgiyi de kullanarak değişik yanıtlar üretilmesidir. Bunlar özgündür. Tek çözümlü değildir. Hatta tek yanıtlı değildir. Salt fikir bulunmakla kalınmaz. Geliştirilir. Ayrıntılara inilir. Iraksak düşüncede çağrışım ve ifadelendirme akıcılığı söz konusudur. Yaratıcılığın temeli ıraksak düşünme yusufcuk böceğinden helikopter, timsahtan denizaltına gitme buna örnektir. Iraksak Düşünmeyi ise tek doğrunun olmadığı, yoruma dayalı olabilen, hayal gücünün de kullanılabileceği, var olan bilgiye dayanılarak değişik yanıtların üretilmesinin sağlanabileceği düşünme yöntemi olarak tanımlayabiliriz. Iraksak Düşünme aynı zamanda Dışa Doğru Düşünme olarak da adlandırılır. Iraksak düşünce farklı çözümlere ulaşırken, yakınsak düşünce tek bir çözüme ulaşır. Sistem yakınsak düşünen, yaratmayan, farklı ilişkilendirmeler kurmayan, derinlemesine düşünmeyen bireyler yetiştirir. Halbuki salt bilgi tekrarı olmayan, ezber değil de farklı çözümler üretebilen, ıraksak düşünceli bireyler yetiştirmek yaratıcılık yöntemi çerçevesinde olur ki ilerlemenin, dünyadaki yerini sağlıklı almanın yolu budur. Balık kılçığı tekniği ıraksak düşünme ile ilgilidir. Biliş herhangi bir şeyin farkında olma onu anlayabilme iken, meta-biliş ise herhangi bir şeyi anlamaya öğrenmeye ek olarak onu nasıl öğrendiğinin de farkında olma, nasıl öğrendiğini bilmedir. Meta bilişsel düşünme, biliş hakkında bilgi ve bilişi iz leme olmak üzere iki temel öğeye sahiptir. Biliş hakkında bilgi, bireyin kendi dü şünme ve öğrenme süreçleri hakkındaki bilgisini ve anlayışını, bilişi izleme ise bire yin bir taraftan öğrenilecek durumun özelliklerine uygun öğrenme stratejilerini seç me, kullanma, izleme ve değerlendirme sonuçlarına göre yeniden yapma yeteneğini kapsar. Meta-bilişsel düşünme öğrenme süreci hakkında düşünme, öğrenmeyi planlama ve kavrama etkinliğinden sonra kendini değerlendirme stratejilerini içermektedir. Birey kendi öğrenme süreçlerini, ilerleme kapasitesini ve yeni bilgilere olan gereksinimini gözlemler. Kendi düşünme biçimlerinin farkında olup buna uygun öğrenme stratejileri belirleyebilmesidir. Öğrenciyi merkeze alan çağdaş bir süreçtir. Öğrenci edilgen ve pasif değil aksine kendi öğrenme sorumluluğuna sahip, kendi öğrenme hedeflerini belirleyen ve değerlendiren bir konumdadır. Bu özelliklerin gelişmesi için öğretmenlerin öğrencilere bağımsız düşünebilme, karar verme, sorumluluk alma gibi becerileri kazandırması gerekmektedir. Otoriter sınıflarda bilinen düşünme biçimlerini yani yakınsak düşünce egemenken, demokratik ve anlayışlı sınıflarda yeni ve farklı düşüncelerini hakim olduğu ıraksak düşünme ön plandadır. Metabilişsel süreç; DENE 6. Meta-Bilişsel Düşünme (Üst bilişsel - Yürütücü Biliş) Nasıl öğrendiğimizi biliyorsak daha iyi öğreniriz. Meta bilişsel düşünme, bazı kaynaklarda biliş ötesi stratejiler ve yürütücü biliş stratejileri olarak da tanımlanmaktadır. Yürütücü bi liş; bireyin kendi düşünme ve öğrenme yollarının farkında olması ve kendi öğrenmesini etkili olarak düzenleyebilmesidir. Düşünme üzerine düşünme olarak ifade edilebilir. FARKET UYGULA 250

253 Temel Düşünme Becerileri Örnek: Matematik dersinde işçi ve havuz problemleri konusuna hazırlık yapan bir öğrencinin bu konuda kendi yeterliklerinin ve konu ile ilgili yapıp yapamayacağını gözlemlemesi meta biliş bir düzeye eriştiğini gösterir. Örnek: Kartlarla daha iyi coğrafya öğrendiğini gören bir öğrencinin meta bilişsel düşüncesi gelişmiştir. Bir öğrencinin meta-bilişsel özelliklere sahip olabilmesi için aşağıdaki yeterliklere sahip olması gerekmektedir; < < Kendi öğrenme sürecinin, belleğinin ve hangi öğrenme görevlerinin tamamlanması gerektiğinin farkında olması < < Hangi öğrenme yönteminin etkili, hangilerinin etkisiz olduğunu bilmesi < < Karşılaştığı bir görev için başarılı olacağını düşündüğü bir yaklaşım planlaması < < Öğrenme stratejilerini etkili biçimde kullanması < < O anki öğrenme durumunu izleyebilmesi, bilgiyi başarılı bir şekilde öğrenip öğrenmediğini bilmesi < < Daha önce depolanmış bilginin geri çağrılması için etkili yöntemleri bilmesi 7. Analitik Düşünme (Çok yönlü düşünme) Bireyin çok yönlü olarak bilgiyi ayrıştırması becerisidir. Bir olayın durumun ya da konunun tek bir boyutu ile değil çoklu boyutları ile alınması ve kritik edilmesidir. Böylece farklı açılarıyla düşünme becerisi kazanılarak bir durumun çok yönlü özellikleri ortaya konulabilir. Analitik düşünme konuyu, sorunu ya da problemi alt başlıklarına ayrıştırıp tümdegelimle ve her bir başlığı ayrı ayrı irdeleyip eleştirerek ve her biri arasındaki bağlantıları gerçekçi kanıtlarıyla ortaya koyarak, yani tümevarımla düşünmek ve değerlendirmektir. Burada düşünme eyleminin kaliteli olması gereklidir. Yoksa istemsiz, refleksi bir düşünme sözkonusu olur. Bu nedenle bilinçli, yani istemli bir düşünme sistematiği kritik ve analitik olma amacı açısından ilk temel başlangıç noktasıdır. Bunun için: Sahip olunan bilgiyi analiz etmek çok önemlidir. Verilerden bir sentez oluşturmak gerekir. Sonra da bunları değerlendirip bir neticeye ulaşmak önemlidir. Analitik düşünce olayların analiz edilerek anlaşılmasını sağlayan bir yoldur. Analiz, yani çözümlemeye dayanan düşünme şekli. Doğası gereği, düşünülen nesneyi parçalara ayırır ve parçaların özelliklerinden (mantıksal, işlevsel vs. bağlantılarla) bütüne varmaya çalışır. Öncelikli olarak parçalayıcıdır. Örnek: Depremden sonra uzmanların fay hareketleri zamanlama, bina kalitesi ve deprem eğitimi gibi bir çok faktörü ele alarak analizler yapması analitik düşünme ile ilgilidir. 251

254 Temel Düşünme Becerileri ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KPSS Aşağıda verilen öğretmen davranışlarından han gisi, öğrencilerin yaratıcılıklarının gelişmesine katkı sağlayabilir? A) Öğrencilere akademik sorumluluk vermekten ka çınma B) Öğrencilerin bütün öğrenmelerini denetim altına alma C) Öğrencilerin yaptıkları herşeyi övme D) Öğrencileri birbirleriyle karşılaştırarak rekabet oluşturma E) Planlamalarında deneme yanılma etkinliklerine yer verme KPSS Birey, öğrenme hedeflerini kendisi belirleyip kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu aldığında, bu süreçte ne kadar başarılı olduğunu ve ne kadar ilerleme gösterdiğini kendisi gözlemlediğinde aşağıdaki yaklaşımlardan hangisini izlemiş olur? A) Araştırmaya dayalı B) Tümevarım C) Tümdengelim D) Metabilişsel (üstbilişsel) E) Davranışçı KPSS Eleştirel düşünmenin temelini, bilinenlerin doğruluğunu belirleme, olgular ve düşünceler arasındaki ilişkileri kavrama, beklenmeyen durumlara açık olma ve mantıklı sonuçlara ulaşma oluşturmaktadır. Buna göre, öğrencilerine eleştirel düşünme becerisi kazandırmayı hedefleyen öğretmenin aşağıdakilerden hangisinden kaçınması gerekir? A) Kanıtlara dayanmaktan B) Ölçütler geliştirmekten C) Belirsizlikleri belli ölçülere kadar hoş görmekten D) Fikrinde kararlı olmaktan E) Gerçeklerle tahminler arasındaki farkı belirlemekten KPSS İyi bir öğretmende bulunması gereken özelliklerden biri de yansıtıcı düşünme becerisini işe koşmasıdır. Yansıtıcı düşünme becerisine sahip olan öğretmenlerden beklenen özellikler sıralandığında; öz saygı, içe dönük gözlem, açık fikirlilik, öğretime ilişkin karar ve eylemlerinde sorumluluk almak başta gelir. Buna göre, yansıtıcı düşünme becerisi gelişmiş bir öğretmenin, aşağıdakilerden hangisini yapması öncelikle beklenir? A) Okul yönetimine sürekli bilgi aktarması B) Yapacağı özel etkinlikler için okul yönetiminin kararlarını beklemesi C) Zümre öğretmenlerinin uyguladığı yöntemleri sınıfında kullanması D) Dersinde hangi yöntemleri uygulayacağına kendisinin karar vermesi E) Programın öngördüğü becerileri öğretmen kılavuzuna uyarak adım adım işlemesi 252

255 Temel Düşünme Becerileri KPSS Ayşegül Öğretmen aşağıda sıralanan öğrenme-öğretme etkinliklerinden hangisini yaptığında aktif katılım ilkesine uygun davranmış olur ve kalıcı öğrenme sağlama olasılığı artar? A) Tepe gözle şekil ve şemaları yansıtıp konuyu ayrıntılı anlatma B) Öğrencilerin kitaptaki bilgileri sınıfla paylaşarak anlatmalarını sağlama C) Yaptığı gösteri deneyini öğrencilerin dikkatlice izlemelerini sağlama D) Konuyu sunarken CD, video vb. görsel materyallerden yararlanma E) Büyük grup tartışmasının arkasından küçük grup çalışması yaptırma STS Nurgül öğretmen, fen ve teknoloji dersinde; Organik tarımın insanlık için önemi nedir? diye sorar. Ali; Bu yolla üretilen besinler kanserojen maddeler içermez, ama pahalıdır ve yaygın olmayan bir üretim biçimidir. der. Ali nin bu yanıtı daha çok aşağıdaki düşünme becerilerinden hangisiyle açıklanabilir? A) Soyutlaşma B) Eleştirel düşünme C) Argümantasyon D) Yaratıcı düşünme E) Yansıtıcı düşünme KPSS KPSS Serpil Öğretmen derslerini farklı öğretim yöntemlerini kullanarak çok aktif bir şekilde yürütmektedir. Öğrencileri de derse istekle, etkin bir şekilde katılmaktadırlar. Yukarıda verilen örnekte olduğu gibi etkin öğrenmenin uygulandığı bir sınıfta öğrencilerin öncelikle hangi özelliklerinin gelişmesi beklenir? A) Ait olma ve güven duyma B) Özdenetim ve duyarlı olma C) Kendi öğrenmelerini değerlendirme D) İş birliği içinde çalışma E) Argümantasyon (dayanaklandırma) yapma 8. Ömer Öğretmen, teknoloji ve tasarım dersinde öğrencilerinden kendilerine özgü ürünler tasarlamalarını ister.öğrencilerden Mert yeni doğan kardeşinden esinlenerek, bebekler her ağladığında kendiliğinden sallanan bir beşik tasarlar. Tasarımının reklamını yapmak için bir afiş hazırlar ve ürününü sınıfta arkadaşlarına tanıtır. Bu uygulamayla Ömer Öğretmen, öğrencilerin öncelikle hangi bilişsel yeterliklerini etkili biçimde kullanmalarını amaçlamıştır? A) Problem çözme B) Analitik düşünme C) Yaratıcı düşünme D) Eleştirel düşünme E) Argümantasyon (dayanaklandırma) 253

256 Temel Düşünme Becerileri KPSS Erkan öğretmen, gün içinde sınıfta yaşadıklarını nasıl algıladığını ve başkalarının düşüncelerinden çıkardığı sevinçleri, düşünceleri, üzüntüleri ve kaygıları kaydetmek için düzenli günlük tutmaktadır. Bir süre sonra Erkan öğretmen, günlükte yazdıklarının kendi gelişimini ve sınıf içi uygulamaların nasıl değiştiğine, geliştiğine ilişkin kendinde bir farkındalık yarattığını hissetmiş ve bunu arkadaşlarıyla paylaşmıştır. Bu örnekte, Erkan öğretmen in hangi düşünme becerisini kullandığı söylenebilir? KPSS Bir öğretmen, öğretim programında yer alan Çocuklara yönelik reklamların işlevini sorgular. kazanımına yönelik etkinlikler planlamak istemektedir. Öğretmenin, bu kazanımı aşağıdaki becerilerden hangisi kapsamında ele alması daha uygundur? A) Yaratıcı düşünme B) Eleştirel düşünme C) Karar verme D) Yansıtıcı düşünme E) Problem çözme A) Eleştirel düşünme B) Somut düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Problem çözme E) Argümantasyon KPSS KPSS Ayşe, derste anlatılanları dikkatlice düşünen ve sezgi yoluyla çok iyi anlayan bir öğrencidir. Öğrendiklerinin özünü kavrayarak ne sorusundan çok, nasıl ve neden sorularına yanıt aramaktadır. Yukarıda verilen örneğe göre, Ayşe nin hangi öğrenme stiline sahip olduğu söylenebilir? A) Uzamsal öğrenme B) Eklemleme C) Somut yaşantı D) Yansıtıcı gözlem E) Soyut kavramsallaştırma 12. Ahmet Öğretmen dersin sonunda öğrencilere renkli kartlar dağıtır ve renklerin katılıyorum, kararsızım veya katılmıyorum gibi alanları temsil ettiğini söyler. Konuyla ilgili bazı ifadeler okur ve öğrencilerin buna ilişkin görüşlerini gösteren kartı sıranın üzerine koymalarını ister. Her öğrenci seçtiği karta ilişkin düşüncelerini açıklar. Ahmet Öğretmen in gerçekleştirdiği bu uygulamada aşağıdakilerden hangisine yer verilmemiştir? A) Karar verme B) Gözden geçirme C) Değerlendirme yapma D) Kendini ifade etme E) Yaratıcı düşünme 254

257 Temel Düşünme Becerileri KPSS Elif Öğretmen öğrencilerinin hazırladığı proje sunumundan sonra öğrencilerine: Proje sürecinde ne gibi güçlükler yaşadınız? Proje sunumunuzda yaptığınız hataları bir sonraki sunumda nasıl düzelteceksiniz? Proje sonunda elde ettiğiniz ürün sizce daha fazla geliştirilebilir mi? gibi sorular yöneltir Buna göre Elif Öğretmen öğrencilerinde aşağıdaki becerilerden öncelikle hangisini geliştirmeyi amaçlamaktadır? A) Yaratıcı düşünme B) Yansıtıcı düşünme C) Girişimcilik D) Betimleme E) Karar verme KPSS Ahmet Öğretmen, öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek amacıyla çözüm üretilmesi istenilen problem veya gereksinimi öğrencilerle birlikte belirler ve öğrencilerin problem durumuyla ilgili çalışmalarını bırakıp bir süre sosyal bir etkinliğe katılarak rahatlamalarını ister. Buna göre Ahmet Öğretmen yaratıcı düşünme becerisi geliştirmede aşağıdaki aşamalardan hangisini uygulamıştır? A) Kuluçka B) Hazırlık C) Aydınlanma D) Dönüşüm E) Uygulama-değerlendirme CEVAP ANAHTARI E D D D E B B C C D B E B A 255

258 Temel Düşünme Becerileri TARAMA 1. Önermelerin incelenmesi, Kişinin kendisinin ve diğer insanların fikirlerinin olası etkilerini gözden geçirilmesi, Bireyin kendi düşünme sürecinde düşebileceği hata ve yanlılıkların farkında olması, Kanıtlara ve ölçütlere dayalı olma Yukarıdaki özellikler aşağıdaki süreçlerden hangisi ile doğrudan ilişkilidir? A) Yaratıcı düşünme eğitiminin B) Yansıtıcı düşünme eğitiminin C) Özenli düşünme eğitiminin D) Aktif düşünme eğitiminin E) Eleştirel düşünme eğitiminin 3. Tolga hoca sınıf yönetimi dersinde öğrencilerinden verdiği örnek olay durumuna staj için gitmiş oldukları okullardaki deneyim ve gözlemlerini de göz önüne alarak çözüm getirmelerini istemiştir. Bu uygulamayla Tolga hoca, öğrencilerin öncelikle hangi bilişsel yeterliklerini etkili biçimde kullanmalarını amaçlamıştır? A) Problem çözme B) Analitik düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Eleştirel düşünme E) Argümantasyon (dayanaklandırma) 4. Aşağıdaki düşünme becerilerinden hangisi zihinsel gelişim bakımından diğerlerine oranla daha düşük bir düzeydedir? A) Iraksak B) Yansıtıcı düşünme C) Problem çözme D) Analitik düşünme E) Yakınsak 2. Aşağıdakilerden hangisi yaratıcı bir bireyin özelliklerinden değildir? A) Hemen akla gelen en yakın olasılık üzerinde durur. B) Eski sorunlara yeni çözümler getirir. C) Olaylara ve durumlara karşı özgün düşünce üretir. D) Hayal kurmaktan hoşlanır. E) Bağımsızlığına düşkündür. 5. Selvi, kendi öğrenme sürecini hakkında düşünen ve planlayan bir öğrencidir. Yapılan etkinliklerden sonra sürekli kendi değerlendirmekte ve elde sonuçlara ilerleme kapasitesini ve yeni bilgilere olan gereksinimini gözlemlemektedir. Yukarıda verilen örneğe göre, Selvi nin hangi düşünme becerisine sahip olduğu söylenebilir? A) Yaratıcı B) Iraksak C) Somut yaşantı D) Üst bilişsel E) Analitik 256

259 Temel Düşünme Becerileri 6. Aşağıdaki düşünme becerilerinden hangisi yaratıcı düşünme becerisi için en gerekli ve temel olma gibi bir özellik taşımaktadır? A) Yansıtıcı düşünme B) Iraksak C) Üst biliş D) Somut düşünme E) Yakınsak 9. Eleştirel düşünme, bilgiyi etkili bir biçimde elde etme, değerlendirme ve kullanma yeteneğidir. Yine eleştirel düşünme, yazılı ya da sözlü anlatımların belirli mantık kuralları çerçevesinde değerlendirilmesidir. Eleştirel düşünme, bir anlatımın anlamını bulmak, onun kabul edilmesine ya da reddedilmesine karar vermek demektir. Buna göre öğrencilerine eleştirel düşünme becerisi kazandırmayı hedefleyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisinden kaçınması gerekmektedir? 7. Aşağıdakilerden hangisi evde ve okulda öğrencinin yaratıcılığını engelleyen faktörlerden biri değildir? A) Çocukları sürekli gözetim altında bulundurma, izlendiklerini fark ettirme, B) Çocukların yaptıklarını iyi ya da kötü olarak sürekli yorumlama veya iyi kötü anlamlarında değerlendirme, C) Çocukları denetim altına alma D) Aşırı övme veya tersine aşırı yerme, E) Çocukları farklı düşünmeye yöneltme A) Gerçekler ve kanaatler (olgular ve fikirler) arasındaki farkı gösterme B) Bir eylemin veya davranışın değerini ya da uygunluğunu değerlendirmek için mantıklı ölçütleri teşhis etme C) Fikirler ve görüşlerin arkasındaki mantığı ifade etme D) Yargıya varma ve mantıklı sonuçlara ulaşma E) Bilinen ve önceden kabul edilmiş bilgi ve becerileri esas alma 8. sisteminde öğrenciler, kendi öğrenmelerinden sorumluluk duyabilir, kendi yanlışlarını düzeltebilir, olumlu davranışlarının ayrımına vararak kendilerini güdüleyebilir ve görüşlerini özgürce açıklayabilir. Yukarıdaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi öncelikle gelmelidir? A) Yansıtıcı eğitim B) Iraksak eğitim C) Yaratıcı eğitim D) Eleştirel eğitim E) Analitik eğitim 10. Mantık ve duyguları gerekli durumlarda birbirinden ayırt etmemizi sağlar ve empati becerisini ön plana alır. Rol oynama ve konuşma halkası gibi teknikler ile öğrencilerde geliştirilir. Yukarıdaki ifade aşağıdaki hangi düşünme becerisi ile öncelikle ilgilidir? A) Özenli düşünme B) Eleştirel düşünme C) Yaratıcı düşünme D) Yansıtıcı düşünme E) Analitik düşünme 257

260 Temel Düşünme Becerileri 11. Serpil Öğretmen öğrencisi Kemal e hep olaylara tek yönden bakıyorsun ve diğer yönlere bakmıyorsun, at gözlüğü bakışını değiştir demiştir. Serpil öğretmen bu ifadesi ile Kemal de hangi düşünme becerisinin eksikliğine vurgu yapmıştır? A) Özenli B) Soyutlama C) Analitik D) Somutlama E) Üst bilişsel 14. Aşağıdakilerden hangisi düşünme becerileri ile ilgili yanlış bilgidir? A) Yaratıcı bireyler öğrenmeyi, macera olarak görürler. B) Yansıtıcı düşünmede deneyimler ön plandadır. C) Üst bilişsel düşünme sosyal öğrenme kuramına dayalıdır. D) Özenli düşünme duygulara ağırlık verir. E) Eleştirel düşünenler bir konu hakkındaki fikirleri olduğu gibi kabullenmezler. 12. I. Olası öğrenme hedef ve etkinliklerini araştırma. II. Dinleme, not alma ya da mekanik alıştırmalar yapma III. Hangi hedefleri hangi nedenlerle seçtiğinin bilincinde olma IV. Özgüveni vardır ve gerektiğinde özgüvenini geliştirme V. Öğrenme etkinliklerinin seçimini ve programını yapma Yukarıdakilerden hangisi aktif düşünme becerisini desteklemeyen bir uygulamadır? 15. Arkadaşlar bir olaya ya da duruma farklı yönlerden bakarak düşüncelerinizi daha önceden kurgulanmamış bir şekilde oluşturunuz. Bunu yaparken de geçmiş deneyimlerinizden faydalanın ve kesinlikle sabit fikirli olmayın. Levent öğretmenin derste kurduğu bu cümlede aşağıdaki hangi düşünme becerisinin bir özelliği belirtilmemiştir? A) Analitik B) Üst bilişsel C) Yaratıcı D) Yansıtıcı E) Eleştirel A) I B) II C) III D) IV E) V 13. Özeleştiri yapmak öğretmenin yapması gereken günlük işlerin en önemli parçalarından biridir. Böylelikle; öğrenme-öğretme sürecinin güçlüklerini ve zayıflıklarını tanıyarak sistematik bir düşüncenin sağlanması, önceliklerin belirlenmesi, ders planlama ve değerlendirme için ölçütler belirleme yoluyla öğretim uygulamasının geliştirilmesi sağlanmaktadır. Buna göre sorgulama ve öz eleştiri yapma gibi nitelikleri içeren düşünme becerisi aşağıdakilerden hangisidir? A) Eleştirel düşünme B) Yaratıcı düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Analitik düşünme E) Aktif düşünme 16. Okul kurallarının neden konduğunu araştırır ve açıklar kazanımına dönük olarak aşağıdaki etkinlik planlanmıştır; Bir Sebebi Var Her öğrenci beşer tane okul kuralı belirler. Bu kuralların konma sebepleri ile ilgili arkadaşları ve okul çalışanlarıyla görüşme yaparlar. Görüşme sonuçlarını sınıfa sunarlar. Belirledikleri kuralların uygulanmadığı durum veya ortamları canlandırırlar. Bu etkinlikte aşağıdaki düşünme becerilerinden hangisi kullanılmamıştır? A) Yaratıcı B) Özenli C) Aktif D) Eleştirel E) Yansıtıcı 258

261 Temel Düşünme Becerileri 17. Tolga öğretmen öğrencilerine geçmişte öğrendikleri trafik işaret ve levhalarıyla ilgili bilgileri hatırlatır. Çevrelerinde hangi işaret ve levhalara ihtiyaç duyduklarını sorar. Yaptıkları gözlemlere göre özgün bir işaret veya levha tasarlamalarını ister. Bu uygulamayla Tolga hoca, öğrencilerin öncelikle hangi bilişsel yeterliklerini etkili biçimde kullanmalarını amaçlamıştır? A) Problem çözme B) Analitik düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Eleştirel düşünme E) Yaratıcı düşünme 19. Bireylerin algılama, hatırlama ve düşünmesinde etkili olan zihinsel etkinliklerin farkında olması ve bunları kontrol ederek öğrenmelerini geliştirmeleri aşağıdaki hangi düşünme biçimi ile ilgilidir? A) Tümevarımsal B) Argümantasyon C) Yaratıcı D) Üst bilişsel E) Eleştirel 18. Deneyimlerini aktarma şansı verilen bir öğretmen öğrencilerin neyi, niçin yaptığını kolaylıkla anlayabilir. Bu öğretmen sadece çözümler aramaz ve hareketlerinin etkisinin ve kaynağının farkında olmaksızın, her gün aynı şekilde davranmaz. Bunun yerine öğretmen, uygulamalarından ve öğretim tekniklerinden yeni anlamlar çıkarmaya çalışır. Yukarıda özelliği verilen durum aşağıdaki hangi düşünme becerisi ile gerçekleşir? A) Yaratıcı B) Eleştirel C) Üst bilişsel D) Yansıtıcı E) Yaratıcı 20. Sosyoloji hem de kent sosyolojisi konusunda benim bu ifadelerimin üzerinde görüş belirtmenizi istemiyorum. diyen bir öğretmen aşağıdakilerden hangisinin öğretim süreçlerinde gelişmesini engellemiştir? A) Eleştirel düşünme B) Yakınsak düşünme C) Yansıtıcı düşünme D) Özenli düşünme E) Bilgi üretimi ve paylaşımı TARAMA E A C E E B E A E A C B C C B B E D D A 259

262 ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ 7. Bölüm Öğrenme - öğretme sürecinde kalıcı ve etkili davranış değişikliği sağlamanın en etkili yolu araç ve gereç kullanmaktır. Bu sürece ne kadar duyu organı katılırsa öğrenme o kadar kalıcı olur bu süreçte araç ve gereç kullanımı ön plana çıkmaktadır. Öğretim sürecinde araç-gereçlerini kullanmak, öğretim programlarının uygulamada başarılı olmasına da yardımcı olmasının yanı sıra dersi sıkıcılıktan kurtararak dersin işlenmesini daha zevkli hale getirir, zaman kullanımını önemli ölçüde azaltır ve derslerin verimini artırır. GÖRSEL ARAÇ - GEREÇLER İŞİTSEL ARAÇLAR A. Üç boyutlu araç - gereçler < < Numuneler < < Modeller B. Basılı gereçler C. Yazı ve gösterim tahtası D. Hareketsiz resimler E. Tepegöz ve tepegöz saydamları F. Slayt G. Soyut görsel semboller < < Grafikler < < Tablolar < < Şekiller < < Haritalar A. Radyo B. Teyp ve kompakt disk GÖRSEL - İŞİTSEL ARAÇLAR A. Televizyon B. Video C. Bilgisayar D. Çoklu ortamlar E. Gösterim Araçları (Elmo, Data Show ve LCD Panel) 260

263 Materyal Tasarımları Araç - gereçler, görsel, işitsel ve görsel - işitsel olmak üzere üç grupta sınıflandırılabilir. Görsel Araç - Gereçler A. Üç Boyutlu Gereçler Numuneler ve Modeller Numuneler ve modeller, öğrencilerin bütün duyu organlarını kullanarak yaşantı geçirmelerini sağlayan araç-gereçlerdir. Numuneler doğal ortamdan alınıp sınıfa getirilmiş cisimlerdir. Doğadan toplanan yapraklar, taş çeşitleri, hayvanlar ve böcekler, kimyasal maddeler vb. numunelere örnek verilebilir. İnsan vücudu, kalp modeli. Öğrenciler numunelere dokunarak, koklayarak, tadarak maddeleri tanıyabilirler. Bunlar, özellikle somut kavramların öğretilmesinde etkili olarak kullanılır. Sınıfta bir kavrama ait ne kadar çok numune bulundurulursa, öğrencinin belleğindeki kavramla ilgili şema o kadar genişler. Numuneler özellikle, Hayat Bilgisi ve Fen Bilgisi derslerinde sıkça kullanılan öğretim araç - gereçleridir. UYARI Model ve numuneler öğretim aracı olarak kullanıldıklarında somut ve görülebilir bilgi sunmada en etkili araçlardır. Numune gerçek objenin bir parçasıdır. Model ise gerçek objenin kopyasıdır. B. Basılı Gereçler Basılı gereçler, en eski ve en yaygın biçimde kullanılan eğitim kaynaklarından biridir. Kitap, dergi, gazete v.b. öğeler basılı gereçler kapsamına girmektedir. Basılı gereçlerin en önemli üstünlüğü, bireyin herhangi bir bilgiyi defalarca tekrar etmesine ve bağımsız çalışmasına olanak sağlamasıdır. Bu nedenle, zor ve karmaşık bilgilerin öğrenilmesinde basılı gereçlerden etkili olarak yararlanılır. Diğer araç-gereçlere göre daha ucuz ve kolayca taşınabilir olmaları basılı gereçlerin en önemli üstünlüğüdür. C. Yazı ve Gösterim Tahtası Yazı ve gösterim tahtası eğitim ortamında en kolay ve en sık kullanılan araçtır. Bu araç geleneksel sınıfların vazgeçilmez bir öğesidir. Hemen hemen tüm sınıflarda bir yazı ve gösterim tahtası bulunur. Eskiden renginden ötürü kara tahta olarak adlandırılan yazı tahtası, daha sonraları yeşil renge boyanmış ve günümüzde bu yeşil tahtaların yerini beyaz tahtalar almıştır. Beyaz tahtaların yüzeyi özel bir plastikle kaplıdır. Bunları kullanırken tebeşir yerine özel kalemler kullanılır. D. Hareketsiz Resimler Fotoğraflar ve çizgi resimler, hareketsiz resimler kapsamındadır. Fotoğraf ve resimler, öğretim sürecinde doğrudan kullanılabileceği gibi, tepegöz saydamlarına ve slaytlara aktarılmak suretiyle de kullanılabilir. Resimler özellikle, kavram ve olguların öğretilmesi sırasında, öğrencilerin sözel sembollerle ifade edilen bilgileri zihinlerinde canlandırmalarına yardımcı olur. Ayrıca, resimler dil öğretiminde öğrencilerin konuşma ve yazma becerilerinin geliştirilmesinde de etkili olarak kullanılabilir. 261

264 Materyal Tasarımları E. Tepegöz ve Tepegöz Saydamları Tepegöz çok kullanışlı olan öğretim araçlarından biridir. Tepegözün en önemli özelliği, saydam üzerindeki resim ve yazıları büyüterek bir perdeye ya da duvara yansıtmasıdır. Bu özelliği nedeniyle tepegöz, hemen hemen tüm eğitim basamaklarında ve kalabalık sınıflarda kolaylıkla kullanılabilir. Eski bir teknolojidir. F. Slayt Slayt makineleri de, fotoğraf negatiflerini duvara ya da perdeye yansıtan araçlardır. Bu araçlar resimleri büyüttüğü için kalabalık gruplarda rahatlıkla kullanılabilir. Ancak slaytlar karanlık ya da loş odalarda net bir biçimde izlenebilir. G. Soyut Görsel Semboller Grafikler, tablolar, şekiller ve haritalar öğrenmeyi somutlaştıran, ayrıca yeni bilgilerin uzun süreli belleğe kodlanmasını sağlayan soyut görsel araçlardır. Bunlar canlı ve cansız varlıkları, olayları olduğundan farklı bir biçimde temsil ederler. Grafikler, tablolar ve şekiller, daha çok birden fazla kavram, olay ve olgu arasındaki ilişkiyi göstermek amacıyla kullanılır. İşitsel araçlar A. Radyo, kulağa hitap eden ve büyük kitleleri etkileyen bir iletişim aracıdır. Radyo,sadece işitme duyusunu etkilediği için oldukça soyut yaşantılar sağlayan bir öğretim aracıdır. B. Teyp ve kompakt disk de radyo gibi kulağa hitap eden iletişim araçlarıdır. Bu araçlar belli konuların öğretimine ilişkin olarak önceden özel biçimde hazırlanmıştır. Bu araçlar ile öğrencilere çeşitli yönergeler verilerek onların öğretim sürecinde etkin olmaları amaçlanmıştır. GÖRSEL - İŞİTSEL ARAÇLAR A. Televizyon, teknolojinin en önemli buluşlarından birisidir. Bütün dünyada bilimin gelişmesi, haberleşmenin uluslararası boyutta sürat kazanması televizyon sayesinde gerçekleşmiştir. Yeterli araç-gereci olmayan ve laboratuvarı bulunmayan okullarda fen bilgisi derslerinde televizyondan yararlanılarak konuların işlenmesi mümkündür. B. Video Teknolojinin ürünü olarak ortaya çıkan araçlar, eğitim ortamlarında kullanılarak öğrencilere daha inandırıcı ve kalıcı bilgilerin verilmesini olanaklı kılmaktadır. Bu araçlar sayesinde sınıf dışındaki olgu ve olayların sıcağı sıcağına sınıf ortamına getirilmesi mümkün olmaktadır C. Çoklu Ortamlar: Bilgisayarların, video kamera, tarayıcı, telefon ya da diğer elektronik araçlar ile ilişki kurabilmesine ve bu araçlar ile bilgi alış verişi yapabilmesine olanak sağlayan çok ortamlı sistemler eğitimde etkili olarak kullanılmaya başlamıştır. Çok ortamlı sistemin amacı, bir kişisel bilgisayar kontrolünde ses, görüntü, metin, müzik ve animasyon (canlandırma) teknolojilerini birleştirmek ve ihtiyaçlar doğrultusunda bu bilgilerden faydalanmaktır. Bu sistemde, öğrencilerin edilgin bir biçimde ders dinlemeleri yerine, etkin ve etkileşimli olarak konuya katkıda bulunmaları mümkün olmaktadır. Çoklu Ortamların Yararları Çoklu ortamların eğitsel yararları şöyle sıralanabilir: < < Çoklu ortamlarda ses, görüntü, metin, müzik ve canlandırma teknikleri birlikte kullanılabildiğinden, öğrencinin birden fazla duyu organına hitap edilir ve öğrenme kolaylaşır. < < Öğrenci, öğrenme ortamında etkin kılınarak öğrenmeye ilişkin ilgi ve güdüsü artırılır. < < Öğretmenin yükünü azalacağı için öğrencilere daha fazla zaman ayırması mümkün olur. 262

265 Materyal Tasarımları D. Gösterim Araçları (Elmo, Data Show ve LCD Panel) Elmo, data show ve LCD panel yazılan yazıların veya çizilen resimlerin duvara büyütülerek gösterimine yarayan teknolojilerdir. Elmo mutlaka bir televizyon ile kullanılması gerekir, Data show ve LCD panelin mutlaka bir bilgisayar ile kullanılması gerekir. Elmo için özel bir kâğıda gereksinim bulunmamaktadır. Çünkü Elmo şeffaf olan kısma kitap, kâğıt gibi her şeyi gösterir. Elmo; istenilen her an kullanılabilir fakat mutlaka bir televizyona gereksinim bulunmaktadır. Data Show ve LCD panel teknolojilerinde ise sunum yapmak için özel bir kağıda veya kitaba gerek yoktur. Her ikisi ile yapılan sunumlarda bilgisayara bağlantı yapılır. Bilgisayarda sunulmak istenilen bilgiler, Data Show ya da LCD panel sayesinde duvara yansıtılır. Data show ve LCD panel arasındaki fark, LCD paneli kullanmak için tepegöz e ihtiyaç vardır. Sunumlarda, LCD panel tepegözün üzerine yerleştirilerek sunulması istenen bilgiler tepegözün lensleri yardımıyla sunulur. Bunları kullanmak için sunucular genel olarak Power Point sunum programı kullanılır. Bunlar, bilgisayardaki çizimlerin ve renklerin kalitesini kaybetmeden sunulabilir. Öğretim Araç ve Gereçlerinin Özellikleri < < Basit, sade ve anlaşılır olmalıdır. < < Dersin öğrenim kazanımlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır. < < Dersin konusunu oluşturan içeriğin tümünü değil, yalnızca özet bilgiyi kapsamalıdır. < < Görsel özellikler (resim, grafik vb.) Önemli noktaları vurgulamak amacıyla kullanılmalı, aşırılıktan uzak olmalıdır. < < İçerisinde kullanılan yazılı metin ve görselişitsel öğeler öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve gerçek hayatıyla tutarlık göstermelidir. < < Öğrenciye alıştırma-uygulama olanağı sağlamalıdır. < < Olabildiğince gerçek hayatı yansıtmalıdır. < < Her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır. < < Dayanıklı olmalı, tek seferde zarar görmemelidir. < < Gerektiğinde kolayca geliştirilmeli ve güncellenebilmelidir. Öğretim Araç - Gereçlerinin Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Öğretme - öğrenme sürecinde kullanılacak araçgereçler,rastgele seçilip kullanılmazlar. Öğretim araçgereçlerinin seçiminde bazı etmenler göz önünde bulundurulur. Bu etmenler şöyle sıralanabilir: < < Öğrencilerin özellikleri < < Konunun özellikleri < < Öğretimin amaçları < < Öğrenci sayısı < < Fiziksel koşullar < < Öğretmenin özellikleri 263

266 Materyal Tasarımları A. Öğrencilerin Özellikleri Eğitim ortamlarında kullanılan araç-gereçlerin, öğrencinin gelişim düzeyleri ve hazır bulunuşluk durumlarına uygun olması gerekir. Örneğin somut işlemler döneminde bulunan ilköğretim birinci basamaktaki çocuklar için araç-gereç seçerken, onların yaparak-yaşayarak öğrenmelerine olanak sağlayacak modeller, numuneler, resim, şekil gibi somut görsel araç-gereçler tercih edilmelidir. Öğrencilerin yaşları büyüdükçe, sözel ve yazılı semboller, soyut görsel araç-gereçler kullanılabilir. D. Öğrenci Sayısı Öğretim araç ve gereçlerinin seçiminde sınıftaki öğrenci sayısı da önemli rol oynar.sınıf mevcudunun az olduğu durumlarda hemen hemen tüm öğretim araç ve gereçlerinden yararlanılabilir. Ancak kalabalık sınıflarda model ve numuneler, televizyon, video ve radyo etkili bir biçimde kullanılamayabilir. Bu durumlarda genellikle resim ve yazıların büyütülerek duvara yansıtılmasını sağlayan, tepegöz, filim, slayt gibi araçlar kullanılır. Öğrencilerin gelişim düzeylerinin yanısıra, hazırbulunuşluk düzeyleri de öğrenmede önemli rol oynar. Kullanılan gerecin içeriğinin, öğrenci düzeyine ve hazırbulunuşluk durumuna uygun olması gerekir. Örneğin, nükleer enerji ile ilgili olarak hazırlanmış güzel bir eğitici program, bu konuda hazırbulunuşluk düzeyi uygun olmayan izleyiciler için sıkıcı ve anlaşılmaz olabilir. B. Konunun Özellikleri Araç seçiminde göz önünde bulundurulması gereken diğer bir ölçüt de, öğretilen konu alanının özellikleridir. Örneğin, fen bilgisi dersinde basit bir deneyi, deney araçları kullanarak göstermek genelde en etkili yoldur. Ancak deney pahalı ya da tehlikeli ise, aynı deney öğrencilere video filmi, bilgisayar programı vb. ile öğretilmelidir. E. Fiziksel Koşullar Öğretim araçlarının kullanılmasında sınıftaki fiziksel koşullar da önemli rol oynar. Örneğin televizyon, video, tepegöz gibi araçların kullanılabilmesi için sınıfta uygun bir yerde elektrik prizinin olması gerekir. Karanlık ortamda kullanılabilecek, filim,slayt makinesi gibi araçlar için de sınıfta perde bulunması gerekir. F. Öğretmenin Özellikleri Öğretim araçları büyük ölçüde öğretmenin rehberliğinde kullanıldığı için, seçilen araç-gerecin öğretmen tarafından kullanılabilmesi gerekir. Bunun için öğretmen,kullanmada kendisini yetersiz hissettiği araçlar yerine, rahatça kullanabileceği ve öğrencileri kolayca yönlendirebileceği araç ve gereçleri tercih etmelidir. C. Öğretimin Amaçları Öğretim araç ve gereçlerinin, öğretim amaçlarına ulaşmak amacıyla kullanıldığı hiçbir zaman unutulmamalıdır. Kullandığımız araç ve gereçlerin dersin amaçlarına uygun olması gerekir. 264

267 Materyal Tasarımları Öğretim Araç - Gereçlerinin Teknik Özellikleri Araç Türü Görsel Renk Ses Hareket Etkileşim Dokunma Gerçek eşyalar - modeller Yazılı materyaller Görsel (Fotoğraf, resim, çizim, grafik vb.) Gösteri tahtaları (bülten, çok amaçlı) Tepegöz saydamları Slayt ve film şeritleri Ses araçları (kaset, CD, DVD) Video film Televizyon Bilgisayar Yazılımı Multimedya Öğretimde Araç - Gereç Kullanmanın Sağladığı Yararlar < < Öğrenmede öğrencilerin ilgilerini uyandırır ve yeni ilgilerin doğmasına yardımcı olur. < < Öğrencilere, dikkatlerini belli bir konu üzerinde toplama ve karar verme yeteneği kazandırır. < < Konuların çeşitli yönlerden açıklanmasını ve canlandırılmasını sağlar. < < Derslerin canlı ve etkili olarak işlenmesini olanaklı kılar. < < Konuların gereği gibi incelenmesine ve öğrenilmesine yardım eder. < < Öğretimde öğrenmeyi kolaylaştırır ve amaca kısa yoldan ulaşılmasını sağlar. < < Öğrenmede öğrencileri araştırma, inceleme, deney ve gözlem yapma, dinleme ve okuma gibi çeşitli etkinliklere yöneltir. < < Öğrencilerin ilgi ve gereksinimlerine uygun çeşitli etkinliklerde bulunmalarını, yaparak ve yaşayarak öğrenmelerini sağlar. < < Görme, işitme ve dokunma gibi birden çok duyu organına hitap ederek öğrencilere çeşitli yaşantılar kazandırır, doğru ve tam öğrenmeyi sağlar. < < Öğretimde ezberciliği önler, yaratıcı ve yapıcı düşünmeye olanak verir. < < Öğretimde öğrencilerin, gerçek yapı ve durumlardan sembollere geçişinde kolaylık sağlar. Öğretim Materyali Hazırlarken Göz Önünde Tutulması Gereken Noktalar < < Öğretim materyali mutlaka amaçlı ve planlı bir seçim olarak hazırlanmalı ve kullanılmalıdır. < < Öğretim materyali dersin hedef ve davranışlarına uygun olmalıdır. < < Öğretim materyali öğrenci grubunun özelliklerine, hazır bulunuşluk düzeyine (bilgi, yetenek, güdülenmişlik) uygun olmalıdır. Materyalde kullanılacak nesneler (yazı, resim, şekil vb..) öğrencilerin özelliklerine uygun, kolayca kavranabilecek özellikte olmalıdır. < < Öğretim materyali içerik açısından basit, sade ve anlaşılır olmalıdır. < < Öğretmenin materyali kullanmadaki amacı öğ- 265

268 Materyal Tasarımları retim ortamını öğrenci için daha anlamlı ve etkin kılmaktır. Fazla ayrıntılı, karmaşık, anlaşılması zor bir materyal öğrencinin belleğinde anlamlı kodlamaların oluşmasına hizmet etmeyecektir. O nedenle böyle bir materyal öğretmenin amacına hizmet edemez. < < Dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır. Öğretim materyali bütün bir içeriği öğrenciye aktarmak amacıyla hazırlanmaz. Amaç içeriğin ana temalarını öğrenciye sunmak; konunun anlaşılması zor olan yanlarını öğrencinin kafasında somutlamaya çalışmak olmalıdır. < < Görsel özellikler materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalıdır. < < Ancak amaca hizmet etmeyen, gereğinden fazla kullanılan görsel-işitsel öğe öğrencinin dikkatini dağıtabilir; öğrenme güdüsünü ortadan kaldırabilir. Örneğin bir sunumda kullanılan bir efektin ya da bir sesin sunumun her aşamasında tekrar edilmesi öğrencinin dikkati çekmekten çok dikkatini dağıtma rolü oynar. < < Materyal içindeki unsurlar birbirleri ile uyumlu ve bütünlük içinde olmalıdır. < < Yazılı metinler ve görsel işitsel öğeler, öğrencinin gelişim ve öğrenim özelliklerine uygun olmalıdır. Öğrencinin hayatı ile tutarlılık göstermelidir. < < Öğretim materyali öğrencinin gerçek hayatı ile öğretim ortamı arasında bir köprü kurabilmektir. Bu yüzden öğretim materyalinin içerdiği her türlü görsel-işitsel öğe öğrencinin yakın çevresinde gördüğü ve anlamlaştırdığı gerçek nesneleri yansıtmalıdır. < < Gerçek hayatın sınıf ortamına taşınamayacağı durumlarda gerçek hayata en yakın modeller seçilmelidir. < < Öğrenciye alıştırma ve uygulama imkânı sağlanmalıdır. < < Öğretim materyali öğrenciyi öğrenme etkinliğine katacak, öğrencinin derse katılımını destekleyecek özelliklerde olmalıdır. < < Öğretim materyali her öğrencinin erişimine ve kullanımına açık olmalıdır. < < Her materyal bütün öğrencilerin kullanabileceği ve yararlanabileceği türden olmalıdır. < < Materyaller, öğretmenler kadar öğrencilerin de kullanabileceği kadar basit, kullanışlı olmalıdır. Hazırlanacak materyali, öğrenci öğretmenin rehberliği olmadan da kullanabilmelidir. < < Tekrar kullanılmaya yatkın, dayanıklı olmalıdır. Edgar Dale in Yaşantı Konisi Edgar Dale, somuttan soyuta doğru üst üste dizilmiş yaşantıların hangi öğretim araç, yöntem ve teknikleriyle kazandırabileceğini belirlemiştir. Duyu organlarıyla elde edinilebilecek somut yaşantılar koninin tabanında, azalan duyu organlarıyla edinilebilecek soyut kavramlar koninin yukarısında verilmiştir. Bireyleri kendi kendine edinebilecek yaparak öğrenme ürünü, yaşantılar konisinin tabanında, başkalarının yardımıyla edinilebilecek koninin yukarısındadır. Duyu organlarından gözle edinilen yaşantılar koninin alt katlarındadır. Ayrıca basit yaşantılar koninin tabanında, karmaşık yaşantılar koninin yukarılarındadır. Dale nin yaşantı konisinden yola çıkarak öğretim ortamının düzenlenmesinde, öğretim materyallerinin hazırlanmasında şu dört temel ilke göz önünde tutulmalıdır: 1. Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımız sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğreniriz ve öğrenmelerimiz o kadar kalıcı olur, geç unuturuz. 2. En iyi öğrendiğimiz şeyler kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. 3. En iyi öğretim somuttan soyutta ve basitten karmaşığa doğru gidilendir. 4. Öğrenilenlerin çoğu gözlerin yardımı ile olur. 266

269 Materyal Tasarımları Karmaşıklığa Soyuta Sözel sembollerle edinilen yaşantılar Görsel sembollerle edinilen yaşantılar Radyo, plak, şerit, resimlerle edinilen yaşantılar Gözle Gözle ve kulakla Az sayıda duyu organıyla edinilenden Başkalarının yardımıyla edilinene Başkalarının yardımıyla Hareketli resimlerle edinilen yaşantılar Televizyonla edinilen yaşantılar Gözle ve kulakla Sezgiler yardımıyla edinilen yaşantılar Basitten Somuttan Kendi kendine edinilen Geziler yoluyla edinilen yaşantılar Gösteriler yoluyla edinilen yaşantılar Dramatizasyonla edinilen yaşantılar Model ve numunelerle edinilen yaşantılar Doğrudan doğruya edinilen maksatlı yaşantılar Bütün duyu organlarıyla Çok sayıda duyu organıyla edinilenden Kendi kendine edinilenden Görsel Tasarim 1 Gereçlerin etkinliği geliştirilmesinde belirli görsel tasarim, ilke ve öğelerin doğru kullanımına bağlıdır. GÖRSEL TASARIMIN TEMELLERİ Öğrenme sürecine destek verecek eğitsel materyallerin tasarlanmasında üzerinde dikkatle durulması gereken aşamalardan biri görsel tasarımdır. Materyalin belirlenen amaçlar doğrultusunda mesajı istenilen şekilde iletebilmesi, tasarım öğelerinin doğru kullanılmasına ve tasarım ilkelerine sadık kalınmasına bağlıdır. Tasarım öğeleri Görsel tasarım öğeleri çizgi, şekil, alan, boyut, doku ve renkten oluşur. 1 adlı kaynaktan özetlenmiştir 1. Çizgi Çizgi gözü belirli bir alanda yada bir alan etrafında hareket ettirerek dikkati bir yol boyunca sürükleyen veya bir noktaya çeken tek boyutlu bir yapıdır. y İşlem, yön ve hareket gösterir, y Şekilleri ayırma ve birleştirme işlerini yapar, y Üzerine kurgu yapılabilecek temel yapı taşlarıdır. Yatay çizgiler durgunluk hissi verir. Dikey çizgiler güç gösterir, yukarı bakma hissi verir. Köşegen çizgiler kuvvetli biçimde hareket ve dinamizm hissi verir. 267

270 Materyal Tasarımları Örnek: Yatay Çizgi 2. Şekil Şekil bir yüzey üzerine yaratılan iki boyutlu biçimlerdir. Farklı şekiller bir araya gelerek anlamlı bir bütün oluşturabilirler. Şekiller kimi zaman herhangi bir cismin sadece kenar çizgileri ile görüntülenmesinde kullanılırlar. Bunu siluet olarak ifade etmek de mümkündür. Şekiller, siluet gibi detaylı olmayan kavramların ifade edilmesinde kullanılabildiği gibi mimari çizimlerde görülen karmaşık yapıları da meydana getirebilirler. 3. Alan Alan, boş veya dolu olarak ikiye ayrılır. < < Kapalı(Dolu) alan: gösterilmek istenen resim, yazi, çizim vb. kapladığı alandır.verilmek istenen mesaj buradadir. < < Açık(Boş) alan: verilmek istenen mesajin amacın gerçeklestirilmesinde ikinci dereceden etkilidir. < < Bir tasarımda boş alanların dağılımı, görsel öğelerin yerleştirilmesi kadar önemlidir. Görsel ögeler ve kelimeler etrafinda bırakılan boş alanlar kalabalık, karışık duygusuna engel olur. < < Bir alan çizgilerle olusturulabilecegi gibi, sadece bir gölge veya renkle de olusturulabilir. Bir alanda geometrik şekiller, soyut şekiller veya Boyut 268

271 Materyal Tasarımları 269

272 Materyal Tasarımları < < Boyut hakkındaki yargımız, çevreleyen cisimler hakkındaki bilgimize bağlıdır. < < Boyut algısı, algılanan uzaklıkla ve algılanan uzaklıktaki boyutla ilişkilidir. < < Renk ve gri derecesi boyut algısını etkiler. < < Görselin boyutuna, istendik mesajı nasıl iletebileceğine dayalı olarak karar verilmelidir. Objelerin büyüklüğünün doğru olarak algılanabilmesi için tanıdık başka bir obje ile ölçeklendirilmesi gerekir. 4. Doku ve Desen < < Pek çok görsel, çizgi ve şekiller dahil olmak üzere iki boyutludur. < < Bu görsellerde doku ve desen kullanılarak üçüncü bir boyut eklenebilir. < < Doku, görselin hem daha gerçekçi gözükme- 270

273 Materyal Tasarımları sine, hem de zeminle cisim arasında oluşan farklılık sayesinde daha rahat algılanmasına yardımcı olur. < < Malzemelerin özelliğine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Düz, pürüzlü, mat, parlak saydam ve renkli malzemeler olabilir. (Örneğin; asetat, renkli karton, kağıt vb.) < < Desen üç boyutlu cisim ve materyallerin bir özelliğidir. Dokunma hissini uyararak konuyla ilgili daha yalın bir fikir verir. < < Desen «önem» fikri vermek, ayırmak veya bütünleştirmek amaçlı kullanılabilir TASARIM İLKELERİ Öğretim materyalinde görsel sözel ve çekicilik katan öğeler belirlendikten sonra bunların nasıl bir biçimsel düzenleme ile yerleştirileceğine karar verilmelidir. Bu açıdan bütünlük, denge, vurgu, hizalama ve yakınlıkla ilgili düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. 1. Oran-Ölçek < < Objelerin büyüklüğünün doğru algılaması için tanıdık bir < < başka obje ile ölçeklendirilmesi gerekir. < < Bir objenin diğer objeler ve bütün ile arasındaki ilişkiye < < göre objenin büyük, orta, küçük, ağır, hafif olduğu gibi duygular yaratabilir. 5. Renk Renk görsel materyallerde önemli bir unsur olmakla birlikte etkililiği bilinçli kullanılmasına bağlıdır. Günümüz eğitim teknolojileri kapsamında kullanılan araç gereçler özellikle yansıtım (projeksiyon) cihazları materyallerdeki renk kullanımını daha da önemli hale getirmektedir. Yanlış tema ve renk tercihleri materyalin kullanımını olumsuz yönde etkilemekte, özellikle okunabilirlik açısından sorunlara yol açmaktadır. Materyallerdeki renk kullanımları konusunda tasarımcılara yardımcı olacak birtakım araçlar ve uygulanabilecek yöntemler bulunmaktadır. Bu araçlar ve yöntemler basit bir şekilde sıcak ve soğuk renklerin geçişini gösteren renk çemberleri formatında olabilir.. 271

274 Materyal Tasarımları 2. Denge < < Denge, görselin göz tarafından algılanan ağırlığı ile ilgilidir. < < Öğretim materyalleri üzerinde denge, yatay ve dikey eksenin her iki tarafına görseli oluşturan öğelerin eşit olarak dağıtılması ile oluşturulur. < < Dengenin olmadığı görselde öğeler birbirinin üzerine veya ekranın bir tarafına yığılmış biçimde gözükür. Bir görsel merkezden ikiye bölündüğünde tasarim her iki tarafta da birbirinin yansıması ise denge formal (simetrik) dir. 272

275 Materyal Tasarımları 3. Bütünlük < < Her görsel unsur bir mesaj iletmek için yerleştirilmelidir. < < Yararı olmayan hiçbir yazı, şekil, resim vb. unsur bulunmamalıdır. < < Şekillerin çok kalabalık olması algılamayı zorlaştırır. < < Ögeler arası ilişkileri belirgin hale getirme amaçlıdır. Bir görsel ağırlık olarak her iki tarafta eşit olmakla beraber iki tarafta kullanılan öğeler birbirinden farklı ise oluşan denge nformal (simetrik olmayan) dır. Dengenin informal şekilde sağlanması materyale belirli ölçüde hareketlilik kazandırabilmektedir. 4. Vurgu Denge nin kullanılmadığı (dengesiz) materyal < < Materyal de kullanılan görsellerin belirli bir bölümüne dikkat çekilmek istenebilir. < < Öğeyi ilgi merkezi haline getirebilmek için kullanılan farklı teknikler bulunmaktadır. < < Ok ve benzeri yön gösteren çizgilerin ve şekillerin kullanılması. < < Odaklanılacak öğenin farklı şekilde boyutlandırılması. < < Farklı renk ve doku kullanımları. 273

276 Materyal Tasarımları Ahenk < < Kompozisyonun bütünü ile bağlantılıdır. Parçalar bir araya geldiğinde ortaya çıkacak bütünlük duygusudur. < < Ahenk, bir bakıma bütünü oluşturan parçaların birbiri ile olan ilişkisine bağlı olarak ortaya çıkan uyumdur. Diğer Tasarım İlkeleri Sıralama: < < Kompozisyonda göz bir objeden diğerine rahatça kayabilmelidir. < < Öğretim materyalinde çizgi, şekil, form, garfik, resim ve renk, yazı öğelerinin sıralanmaşekli önemlidir. < < İnsanlar yatay veya dikey hizalanan öğeleri, sıralanmayan öğelerden daha kolay algılar. Hizalama: < < İnsanlar düzenli bilgileri düzensiz bilgilere göre daha kolay öğrenir ve hatırlarlar. < < Hizalama, görsel materyallerin daha kolay algılanmasında, öğeler arasında kurulan ilişkilerin daha rahat anlaşılmasında önemli rol oynar. < < Materyal içinde düzenli bir şekilde yerleştirilmiş öğeler öğrenmede de kolaylık sağlar. 274

277 Materyal Tasarımları < < Öğeler arası hizalamanın yanı sıra tüm öğelerin materyale göre hizalanmasına da özen gösterilmelidir. Diğer Tasarım İlkeleri Yakınlık: < < Eğitim materyallerinde belirli bir kavramı ifade edebilmek, mesajı iletebilmek için birden fazla öğe kullanılabilir. Bu öğelerin arasındaki ilişkiyi öğelerin birbirleri arasındaki uzaklıkları ve yakınlıkları belirler. < < Birbirleri ile yakın öğeler ilişkili uzak olan öğeler ise ilişkisiz olarak anlamlandırılırlar. < < Kavramlar arasındaki farklılıkları göstermek ve karşılaştirmalar için görseller yan yana yerleştirilmelidir. Eğer karşılaştırma yapılmıyorsa bir defada sadece bir resim kullanılmalıdır. Bir sonraki resmi kullanmadan önce önceki kaldırılmalıdır. < < Bilinmeyen nesnelerin boyutunu göstermek için ölçek yada bilinen nesnelerden yararlanılmalıdır. < < Görseller ortamdaki bütün öğrencilerin ayni anda görebilmeleri için yeterince büyük olmalıdır. Basitlik ve Sadelik: < < Görseller mümkün olduğunca basit olmalıdır. < < Gerçek resimler yerine basit çizgi resimler, karikatürler, çizelgeler ve diyagramlar kullanılmalı. < < Çok fazla ayrıntı ya da gerçeğe yakınlık öğrenmeyi güçleştirmekle kalmaz, öğrencinin nelerin önemli olduğu konusunda dikkatlerini dağıtır. < < Resim, fotoğraf, grafik gibi öğelerin kullanımı ne çok soyut ne de çok gerçekçi olmalıdır. < < Öğretim amaçlı bir görsel materyal tasarlarken, nesnelerin gerçeklik derecesinden çok anlamsal boyutunu dikkate almak gerekmektedir. Diğer Tasarım İlkeleri < < Boyut açısından öğenin daha iyi ifade edilebilmesi için ölçek kullanılabilir. < < Rakamsal bilgilerin aktarılmasında grafiklerden faydalanılmalıdır. < < Görsellerde metin miktarı sınırlandırılmalıdır. Ayrıca metinler için çok fazla yazı tipi kullanılmamalıdır. Eğitsel Materyallerde Görsel Tasarım Görsel öğelerin eğitsel materyallerde anlatılmak istenen kavrama örnek oluşturması açısından mümkün olduğunca çok kullanılması tavsiye edilmektedir. Her bir görselde (örneğin her bir yansıda) tek bir kavramın sunulmaya çalışılması uygun olacaktır. Karmaşık görsel öğelerden çok basit öğeler tercih edilmeli, görsellerde yer alan metin kullanımı en alt seviyede tutulmaya çalışılmalıdır. Resim, Fotoğraf ve Grafik Kullanımı Bu öğelerin kullanımı ne çok soyut ne de çok gerçekçi olmalıdır. Gerçek resimler (fotoğraflar) yerine karikatürler, çizimler ya da diyagramlar kullanılmalıdır. Bu şekilde çok fazla ayrıntıya girerek öğrencinin dikkatinin dağılması ve odaklanılacak ana konudan uzaklaşması önlenebilir. Öğretim amaçlı bir görsel materyal tasarlarken, nesnelerin gerçeklik derecesinden çok anlamsal boyutunu dikkate almak gerekmektedir. Boyut açısından öğenin daha iyi ifade edilebilmesi için ölçek kullanılabilir. Rakamsal bilgilerin aktarılmasında grafiklerden faydalanılmalıdır. 275

278 Materyal Tasarımları Metin Kullanımı Görselin genelinde aynı tip yazı tipinin kullanılmasına gayret gösterilmelidir. Belirli bir noktaya dikkat çekilmesi amacıyla altı çizili, kalın, renkli ya da italik yazı tipi tercih edilebilir. Sürekli büyük harf ya da yazı tipi efektleri (altı çizili, italik vb.) kullanılması okunabilirliği azaltacaktır. Bu tür kullanımdan kaçınılmalıdır. Biçim Görsel, mümkün olan en sade şekilde hazırlanmaya çalışılmalıdır. Görsel içinde kullanılan öğelerin dengeli bir şekilde yerleştirilmesi gerekmektedir. İnsan gözüne uyum sağlayacak şekilde, özellikle yansıtılan materyallerde yatay kullanıma dikkat edilmelidir. Görsel, farklı ışık koşullarında ve değişik uzaklıklardan okunabilir olmalıdır. Anlatılmak istenen kavramı en iyi şekilde özetleyecek başlıklar tercih edilmelidir. Uzun paragraflar içeren hikâyesel anlatımdan çok, maddeler halinde özet bilgilere yer verilmelidir. Materyal içinde yer alan uzun metinler öğrencilerin dikkatini dağıtacak ve sıkılmalarına yol açacaktır. Görsel içindeki metinlerin rahat okunabilmesi için, geri plan ile yazı tipinin renk açısında zıtlık göstermesine ve metin boyutunun uygun şekilde kullanılmasına dikkat edilmelidir. Renk Kullanımı Dikkat çekilmek istenilen öğelerin renk seçimlerinde parlak ve canlı renklere ağırlık verilmelidir. Bir bütünü oluşturan öğelerin (örneğin bir sunumu oluşturan yansıların) her birinde aynı temanın (zemin rengi, yazı tipi rengi vb.) kullanılmasına özen gösterilmelidir. Görsellerdeki renk sayısı kısıtlanmalıdır. Renk kullanımında aşırıya kaçmak, görselin rahat takip edilebilmesini engelleyebilir. 276

279 Materyal Tasarımları ÇIKMIŞ SORU ve CEVAPLARI KMS Öğrenme öğretme sürecini uygun araç gereçlerle desteklemenin temel amacı nedir? A) Sözden ekonomi sağlamak B) Dersi eğlenceli kılmak C) Etkili ve kalıcı öğrenme sağlamak D) Sınıfla işbirliğini geliştirmek E) Öğrenci katılımını sağlamak KPSS Öğretim aracı olarak aşağıda verilenlerden hangi si kullanıldığında, en etkili öğrenme sağlanabilir? A) Hareketli ve sesli filmler B) Projeksiyonla sunulan görseller C) Ders kitapları D) Haritalar ve grafikler E) Model ve numuneler KMS Yeni teknolojiler ve eğitimdeki kullanımları dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisinin gelecekte en yaygın eğitim ortamı olması beklenir? A) Basılı eğitim malzemeleri B) Hareketli film C) Etkileşimli bilgisayar D) Hareketsiz film slayt ve benzeri E) Radyo ve televizyon KMS Öğrenme ortamında kullanılacak görsel-işitsel eğitim araçları seçilirken aşağıdakilerden hangisine dikkat edilmesi gerekmez? A) Dersin öğretim programıyla uyumlu olma B) Öğrencilerin gelişim özelliklerine uygun olma C) Dil, görüntü ve ses açısından nitelikli olma D) Uzun süredir kullanılıyor olma E) Öğrenci ihtiyaçlarını karşılayabilmesi KPSS Amerikalı eğitimci Dale, yaşantılarla kavramların oluşumunu ilişkilendirerek öğretme durumlarının seçimine yardımcı olacak bir yaşantı konisi geliştirmiştir. Bu modelin dayandığı temel ilkeler şunlardır: Öğrenme sürecinde ne kadar çok duyu organı kullanılırsa öğrenme o kadar kalıcı olur. En iyi öğrenilenler bireyin kendi kendine yaparak öğrendikleridir. Öğrenilenlerin çoğu görsel ögeler yardımıyla öğrenilir. Bu ilkelere göre, somut yaşantı kazanmak ve kalıcı öğrenmeler sağlamak için, aşağıdaki öğretim yöntem ya da tekniklerinden hangisinin kullanımına en az yer verilmelidir? A) Gösteri B) Sergi C) Gezi D) Dramatizasyon E) Görüşme 277

280 Materyal Tasarımları STS Bir öğretmen, öğrenme - öğretme sürecinde birçok duyu organına hitap eden araç gereçleri kullanmaya dikkat etmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bunun nedenlerinden biri değildir? A) Öğretimi daha zevkli hale getirme B) Öğretimi daha anlaşılır hale getirme C) Öğrencilerin ön öğrenmelerini ortaya çıkarma D) Öğrenme için ayrılan zamanı verimli geçirme E) Öğretim hizmetinin niteliğini arttırma KPSS Öğretmen ilk yardım dersinde, trafik kazası geçirmiş insanlara yapılacak ilk müdahaleyle ilgili teknikleri öğrencilerine göstererek kazalardaki yanlış müdahaleleri önlemeyi ve doğru müdahale etme becerilerini kazandırmayı amaçlamaktadır. Buna göre öğretmen, aşağıdakilerden hangisini kullanarak öğretim etkinliğini gerçekleştirmelidir? A) Gerçek durumlar B) İki boyutlu görseller C) Modeller D) Etkileşimli videolar E) Hareketli resimler KPSS Öğrencileri için yazılı bir materyal hazırlayan öğretmenin, aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Paragraflar arası boşlukları, satır arası boşluklardan daha geniş tutması B) Metnin uzun paragraflar içermesi durumunda tek sütun kullanması C) Görsellerde fazla ayrıntı veya gerçeğe yakınlıktan kaçınması D) Satır sonuna sığmayan kelimeleri alt satıra alması E) Vurgulamalar için tümü büyük harflerle yazılmış ifadeler kullanması KPSS Bütünlük ilkesini dikkate alarak bir materyal hazırlamak isteyen öğretmen, aşağıdakilerden hangisine en çok dikkat etmelidir? A) Ögeler arası ilişkileri belirgin hâle getirmeye B) Ögelerin birbirinden uzak görünmesini sağlamaya C) En önemli ögeyi ortaya yerleştirmeye D) Ön ve art alanları zıt renkli olarak hazırlamaya E) Konu başlığını ayırt edilebilir yapmaya 278

281 Materyal Tasarımları KPSS Matematik dersinde üçgen çeşitlerini işleyen bir öğretmen, anlatmak istediği üçgeni diğerlerine göre daha büyük çizmiştir. KPSS Rahatsızlığı nedeniyle okula birkaç hafta gelemeyecek olan Ali den, öğretmenleri derslerini tablet bilgisayarından takip etmesini istemiştir. Buna göre, Ali nin öncelikli olarak kullanacağı yazılım türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Uygulama B) Öğretici C) Problem çözme D) Benzetim E) Eğitsel oyun Buna göre öğretmen, daha çok hangi tasarım ilkesini dikkate almıştır? A) Görsel bütünlük sağlama B) İnformal denge oluşturma C) Hizalama D) Dokuyu güçlendirme E) Devamlılık KPSS Elif Öğretmen dersinde aşağıda verilen şekli kullanmak istemiştir. KPSS Öğrencilerin hücrenin yapısını daha iyi kavrayabilmeleri için hücre modeli kullanmayı düşünen bir öğretmenin öncelikli amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Soyut kavramları somutlaştırma B) Öğrencilerin bireysel ihtiyaçlarını giderme C) Dersi çekici hâle getirme D) Çoklu öğrenme ortamı sağlama E) Zamandan tasarruf etme Buna göre, Elif Öğretmen aşağıdakilerden hangisini yaparsa materyali, öğretide daha anlamlı hâle getirir? A) Renklendirme B) Dinamizm katma C) Metinle zenginleştirme D) Derinlik algısı yaratma E) Gölgelendirme yapma KPSS Aşağıdakilerden hangisi açıklık ilkesine en uygun öğretim materyalidir? A) Çalışma yaprağı B) Model C) Grafik D) Kavram haritası E) Döner levha 279

282 Materyal Tasarımları KPSS Aşağıdaki tabloda öğretim etkinliklerini gerçekleştirmek için kullanılması planlanan materyal/araç eşleştirmesi verilmiştir. No Etkinlik Materyal/Araç I Soğan zarının incelenmesi Mikroskop II Yıllara göre okuma yazma Metin oranları III Güneşin bitkinin gelişimi üzerine etkileri Yapay modeller IV Tarihî mekânların incelenmesi Alan gezisi Verilen etkinliğin özelliği düşünüldüğünde tablodaki eşleştirmelerden hangileri, öğretimin en üst düzeyde somutlaştırılması için doğru olur? KPSS Bir öğretmen, öğrencilerine şiirler dağıtmış, onlardan seçtikleri şiirleri fon müziği eşliğinde okuyarak ses kayıt cihazına kaydetmelerini istemiştir. Daha sonra kaydı dinleyerek gerekirse düzeltmeler yapmalarını ve kaydın son hâlini sınıfa getirip arkadaşlarıyla paylaşmalarını söylemiştir. Bu uygulamada ses kayıt cihazının temel işlevi aşağıdakilerden hangisidir? A) Ses kayıt cihazını kullanmayı öğrenme B) Öğrenme sürecini yönlendirme C) Eğlenceli vakit geçirme D) Akran öğretimi yapma E) Şiiri ezberlemeyi sağlama A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) II ve III E) II ve IV KPSS Çevremizi Tanıyalım konusu işlenirken aşağıdaki etkinliklerden hangisi daha etkili öğrenmeyi sağlayabilir? A) Slayt yardımıyla konuyu açıklama B) Resimler üzerinde inceleme yapma C) Konuyla ilgili canlandırma yapma D) Park ve tesislere gezi düzenleme E) İzlenen bir video üzerine tartışma KPSS Öğrencilerinin dikkatini çekerek derse başlamak isteyen fen bilgisi öğretmeni tahtaya Güneş Sistemi yazar ve öğrencilerinden Güneş Sistemi yle ilgili akıllarına ilk gelen sözcükleri söylemelerini ister. Daha sonra öğrencilerin söylediği bütün sözcükleri birbirine bağlar. Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine örnek olabilir? A) Zihin haritası B) Kavram haritası C) Bilgi haritası D) V-diyagramı E) Akış şeması KPSS Bir kimya öğretmeni okulun laboratuvarı yetersiz olduğu için bazı deneyleri öğrencilere tablet bilgisayarlarla göstermek istemektedir. Buna göre öğretmenin aşağıdaki yazılımlardan hangisini kullanması önceliklidir? A) Alıştırma B) Sözcük-işlem C) Benzetim D) Eğitsel oyunlar E) Problem çözme CEVAP ANAHTARI C C D E A C E C A B C B A B C D A B C 280

283 Materyal Tasarımları TARAMA - I 1. Akademik başarının düşük olmasının nedenleri üzerine yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre, gençlerin çoğunlukla saat 15:00 ile 18:00 arasında riskli davranışlar gösterdikleri ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, gençlerin okul sonrasında spor yapmaları, müzikle ilgilenmeleri ve toplum hizmetlerinde gönüllü olarak görev almaları, onların hem olumsuz deneyimler yaşamalarına engel olma hem de daha sağlıklı ve üretken bireyler olmalarına yardım etme açısından önem taşımaktadır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi gençlerin okul dışında katılacağı etkinliklerin amaçlarından biri olamaz? 3. Aşağıdaki Dale in Yaşantı Konisinin bazı özellikleri aşağıdaki verilmiştir; I. Doğrudan doğruya edinilen amaçlı yaşantılar. II. Sözel sembollerle edinilen yaşantılar. III. Sergiler yardımıyla edinilen yaşantılar. IV. Dramatizasyonla edinilen yaşantılar. V. Hareketli resimlerle edinilen yaşantılar. Yukarıda verilen yaşantılar en etkiliden en az etkiliye şeklinde sıralandığında aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) I, IV, III, II, V. B) I, III, IV, V, II. C) I, IV, III, V, II. D) IV, I, III, V, II. E) IV, I, III, II, V. A) Kendilerini daha iyi tanıyıp yeteneklerini keşfetmelerini sağlama B) Planlı çalışma alışkanlığı kazandırma C) Farklı görüş ve anlayışları hoşgörüyle karşılamalarına yardımcı olma D) Yeni durum ve ortamlara uyum sağlamalarını kolaylaştırma E) Not ortalamalarını yükseltme olanağı sağlama 2. Serkan Öğretmen derse başladığında Ayşe adlı öğrenci öğretmenin dikkatini çekmek için ayakkabısıyla yere vurmakta ve ses çıkarmaktadır. Serkan öğretmen de, Ayşe ile göz teması kurarak, bir kaş işareti ile sıraya vurmaması yönünde hareket sergilemiştir. Bu durum istenmeyen öğrenci davranışı karşısında Serkan öğretmenin gösterdiği aşağıdakilerden hangi davranışa örnek olabilir? A) Öğrenciye sorumluluk vermek B) Öğretim ortamını yeniden yapılandırmak C) Öğrenciyle konuşmak D) Öğrenciyi uyarma E) Sorunu nedenini, kaynağını anlamaya çalışmak 4. Sanal eğitim ortamlarında, öğrencinin ihtiyaçlarına, eğitim tasarımına, teknolojik imkânlara göre farklı etkileşim yöntemleri kullanılmaktadır. Sanal eğitim ortamında öğrenci ve öğrenme ortamı arasındaki etkileşimi sağlayan öğelerin (içerik sunumu, navigasyon, arayüz tasarımı, sorular, vb.), programı kullanan öğrenciye aşağıdakilerden hangisini sağlaması beklenmez? A) Öğrencinin bilgiyi sunulduğu şekilde kabullenmesine ve öğrenmesine olanak sağlaması B) Öğrencinin keşfetmesine olanak sağlaması C) Öğrencinin istenilen bilgiyi bulmasında kolaylık sağlaması D) Öğrenciye ortam üzerinden diğer öğrencilerle iletişim kurma imkânı sağlaması E) Öğrencinin diğer öğrencilerle iş birliği yapabilmesine olanak sağlaması 281

284 Materyal Tasarımları 5. Materyal Geliştirme dersinde tasarım ilkelerini anlatan Hande öğretmen yukarıdaki yansıyı öğrencilere göstermiştir. Bu yansı aşağıdaki hangi ilke ile ilgilidir? A) Doku B) Çizgi C) Zıtlık D) Denge E) Rtim 7. Renkler, iyi tasarlanmış bir öğretim materyalinde anahtar rol oynar. Renklerin iyi seçilmesi ve çizgilerle birlikte iyi tasarlanması sonucu en etkili öğretim materyalleri gerçekleştirilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, eğitim materyallerinde renk kullanmanın sağlayabileceği yararlardan biri değildir? A) Görüntünün gerçeğe yakınlığını artırma B) Öğrencinin bireysel özelliklerini yansıtma C) Benzerlik ve farklılıkları yansıtma D) Önemli bilgileri ve ayrıntıları vurgulama E) Öğrencinin ilgisini çekme 6. I II III Yukarıda verilen tasarım ilkeleri örnekleri aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? I II III A) Tekrar Denge Vurgu B) Ritim Ahenk Bütünlük C) Tekrar Denge Ahenk D) Vurgu Ritim Tekrar E) Etki Bütünlük Denge 8. Aşağıdakilerden hangisi bilgisayar destekli öğretimde kullanılan yazılımların özelliklerinden biri değildir? A) Öğrencilerin yaş ve gelişim düzeyine uygun olması B) Anında dönüt sağlama C) Öğretim programına içerikten daha çok ağırlık verme D) Konuyla ilgili kavramların net ve anlaşılır bir biçimde ifade edilmesi E) Görsel ve işitsel açıdan zengin olma 282

285 Materyal Tasarımları 9. Ayşegül sınavına çalışırken konuyla içerik bilgilerini benzerlik ve farklılıklarına göre gruplandırmakta, konu içerisinde geçen kavramları ilişkilendirmek için kavram haritası kullanmaktadır. Bu durumda, Ayşegül öğrenme stratejilerinden hangisini kullanmaktadır? A) Örgütleme B) Anlamlı tekrar C) Etkin yaşantı D) Somut yaşantı E) Yansıtıcı gözlem 11. Öğrencileri için yazılı bir materyal hazırlayan öğretmenin, aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Bir ekranda en fazla 4 5 satır ve en fazla 20 sözcük kullanılmalıdır. B) Her tarafı yazılarla dolu ekran algılamayı zorlaştırır. C) Şekil- zemin algısı özelliğine dikkat edilmelidir. D) Satır sonları tire lenmemelidir. E) Paragraf arası boşluklar, satır arası boşluklardan dar olmalıdır. 10. Aşağıdakilerden hangisi Kolb un yaşantısal öğrenme modelinde yer alan soyut kavramsallaştırma kategorisinin birey davranışlarından biri değildir? A) Mantık, kavramlar ve düşünceler duygulardan çok daha önemli bir yere sahiptir. B) Genel kurallar, kuram geliştirme ve bir problemin çözümünde bilimsel yaklaşım önemsenir. C) Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler yalnız olarak çalışırlar, kuramları okuyarak öğrenirler ve düşüncelerini mantıksal bir şekilde sunarlar. D) Bu öğrenme şeklini benimseyen bireyler; düşünce ve olayların mantıksal analizini yaptıktan sonra harekete geçme yoluyla gerçekleştirilen düşünerek öğrenme etkinliğini tercih ederler. E) Yeni yaşantılar, oyunlar, rol yapma, akran grupları arasında tartışma, dönüt alma ve bireysel çalışma başlıca öğrenme etkinlikleri arasında yer almaktadır. 12. Web tabanlı eğitimde kullanılan, I. sohbet odaları (chat rooms), II. elektronik posta, ( ) III. ilan tabloları (bulletin boards), IV. video-konferans, V. listeciler (listserves) ortamlarından hangileri, öğrencilere ve öğretmene eşzamanlı (senkron) iletişim olanağı sağlar? A) I ve III B) I ve IV C) II ve IV D) II ve V E) IV ve V 283

286 Materyal Tasarımları 13. Öğretim (Çalışma) yaprakları öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan öğretim yaprakları özel olarak hazırlanmış yazılı öğretim materyalleridir. Kullanım amaçlarına göre; iş, işlem, bilgi ve değerlendirme yaprakları olarak sınıflanabilir. İş ve işlem yaprakları, özellikle karmaşık işlemlerin, işin ve işlemlerin basamaklarını, nasıl yapıldığını, iş ve işlemlere ilişkin ayrıntılı çizim, şekil, talimat ve açıklamaları kapsar. Buna göre aşağıdakilerden hangisi öğretim yapraklarının özeliklerinden biri değildir? A) Kavram öğretimi, gelişimi ve kavram yanılgılarının giderilmesini sağlar B) Çalışma yaprakları bireysel ya da grup çalışması olarak kullanılabilir C) Çalışma yaprakları, öğrenme ve öğretme sürecinde öğrencilere yürütülen etkinlik üzerine düşünme, bulunan çözüm yollarının paylaşma ve tartışma olanağı vermektedir D) Sadece grup çalışmalarda öğrenme hızına göre çalışma fırsatı verebilmektedir. E) Bir konunun öğretimi sırasında öğrencilerin yapacağı etkinliklerle ilgili yol gösterici dokümanlar olarak da rol oynar. 14. Ceren öğretmen materyal tasarımı dersinde aşağıdaki slaytı öğrencilerine göstermiştir. TARAMA - I Bu slayt aşağıdaki hangi yerleşim öğesi ile ilgilidir? A) Ritim B) Oran-Ölçek C) Vurgu D) Hizalama E) Denge E D C A E A B C A E E B B B 284

287 Materyal Tasarımları TARAMA - II 1. Sanal eğitim ortamlarında, öğrencinin ihtiyaçlarına, eğitim tasarımına, teknolojik imkânlara göre farklı etkileşim yöntemleri kullanılmaktadır. Sanal eğitim ortamında öğrenci ve öğrenme ortamı arasındaki etkileşimi sağlayan öğelerin (içerik sunumu, navigasyon, arayüz tasarımı, sorular, vb.), programı kullanan öğrenciye aşağıdakilerden hangisini sağlaması beklenmez? A) Öğrencinin bilgiyi sunulduğu şekilde kabullenmesine ve öğrenmesine olanak sağlaması B) Öğrencinin keşfetmesine olanak sağlaması C) Öğrencinin istenilen bilgiyi bulmasında kolaylık sağlaması D) Öğrenciye ortam üzerinden diğer öğrencilerle iletişim kurma imkânı sağlaması E) Öğrencinin diğer öğrencilerle iş birliği yapabilmesine olanak sağlaması 2. Eğitim yaşantılarıyla ilgili olarak Dale tarafından hazırlanan yaşantı konisinde model numunelerle elde edilen yaşantıların, televizyon yayınlarıyla elde edilen yaşantılardan daha kalıcı ve etkili olduğu ifade edilmektedir. Aşağıdaki ifadelerden hangisi bu durumun temel gerekçeleri arasında yer almaz? A) Model ve numunelerle elde edilen yaşantılar daha fazla duyuya hitap eder. B) Televizyondan elde edilen yaşantılar daha soyuttur. C) Model ve numuneler gerçeğe en yakın yaşantıyı sağlar D) Televizyonla elde edilen yaşantılar bireysel etkileşime dayanır. E) Model ve numunelerde yaşantı doğrudan oluşturulur. 3. Ders kitapları öğretim programlarının içeriğine uygun olarak hazırlanır ve program içeriğini yansıtır. Öğretmen, öğreteceği konunun eğitimini almış biri olarak ders kitaplarını incelemeli ve değerlendirmelidir. Öğretmenler ders kitaplarını incelerken, öncelikle aşağıdaki ölçütlerden hangisini dikkate almalıdırlar? A) Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi içermesini B) Çeşitli görsellerle ve örneklerle zenginleştirilmiş olmasını C) Bilimsel ve akademik bir dille yazılmış olmasını D) Konunun soyut boyutlarına yer vermesini E) Belli bir öğretme-öğrenme yaklaşımıyla yazılmış olmasını 4. Yukarıdaki çalışmada aşağıdaki hangi yapısal materyal öğesi işlenmiştir? A) Çizgi B) Doku C) Vurgu D) Boyut E) Şema 5. Aşağıdakilerden hangisi materyalde renk kullanımı ile ilgili hatalı bilgidir? A) Futbol takımlarının renkleri istenilmeyen etki yaratacağından bir arada kullanılmamalıdır. B) Renklerle objeler olduğundan daha büyük veya daha küçük görülebilir. Dikkat çekici renk daha büyük, kontrast yaratıldığında ise daha küçük görülür. C) Arka plandaki renklerin ön plan ile kontrast oluşturması gerekir. D) Aynı materyal üzerinde üçten fazla renk kullanılmamalıdır. E) Harflerin rengi arka plan ile kontrast oluşturmalı hatta altı çizilerek vurgulanabilmelidir. 285

288 Materyal Tasarımları 6. I. Öğrencilerin derste dikkatini toplamak için, sınıfta uyaranlar zaman zaman değiştirilmelidir. II. Öğrencilere yönelik uyaranları değiştirmede sessizlik etkili olarak kullanılabilir. III. Sınıfta heyecanlı ve hevesli olmak uygundur. IV. Öğretmenler derslerine, öğrenciler üzerinde görme ve işitme açısından değişimler yaratan bazı hareketler katarak, onların dikkatini etkili bir şekil de yoğunlaştırabilir. V. Öğrenci konsantrasyonunun bozulmaması için öğretmen ders anlatırken tahta önünü kullanmalıdır. Derste öğrencilerin dikkatini toplama ile ilgili olarak yukarıda verilen önerilerden hangisi yanlıştır? A) I B) II C) III D) IV E) V 7. Aşağıdakilerden hangisi ders materyalinin hazırlanmasında ya da seçilmesinde, mutlaka göz önünde bulundurulması gereken bir ilkedir? A) Animasyonlarla zenginleştirme B) Bilgisayar tabanlı olma C) Açık ve anlaşılır anlatımlı olma D) Öğrenci başarısını ortaya koyma E) En yaygın türlerden biri olma 9. Bilginin miktar olarak çok büyük bir hacime, değişim ve dönüşüm hızına sahip olması Yaşam Boyu Öğrenme kavramının önemini bir kat daha artırmıştır. Bilginin çok büyük bir hacime sahip olması onun insan zihnine kaydedilmesini güçleştirirken; diğer yandan bu kayıt işlemi yapılsa dahi sürekli ve hızlı değişimin bir sonucu olarak insanın gereksinim duyduğu bilgi de değişmektedir. Bu aşamada çözüm, değişim kadar esnek, hızlı ve pratik araçlarla yeni bilgileri öğrenene en kolay şekilde kazandırmaktır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yaşam boyu öğrenme sürecinde kullanılması önerilmeyen bir eğitim aracıdır? A) Tablet bilgisayar B) Akıllı tahta C) Data Show D) Öğrenme Nesneleri E) Döner levha İlköğretim fen bilgisi öğretmeni Yasemin hanım, öğrencilerine doğadaki su döngüsünü görsel materyaller kullanarak anlatmak istemektedir. Bu nedenle, dönüşüm evrelerinin her biri için bir fotoğraf ya da çizim bulmuştur. Bunları tek bir saydamın üzerinde döngü kavramı sunulabilecek şekilde yerleştirmek istemektedir. Bu görsel materyalin suyun döngüsünü öğrencilere etkili biçimde sunacak yerleşimi için aşağıdaki sıralamalardan hangisi en uygundur? A) O şeklinde sıralama B) C şeklinde sıralama C) U şeklinde sıralama D) S şeklinde sıralama E) Z şeklinde sıralama Yukarıda belirtilen görsel materyalde kullanılmayan görsel tasarım ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Denge B) Simetri C) Bütünlük D) Zıtlık E) Ahenk 286

289 Materyal Tasarımları 11. Aşağıdakilerden hangisi bir öğretmenin istenmeyen davranışların sınıf içi etkenlerinden biri olan eğitim programları boyutunda yapması gereken etkinliklerden biri değildir? A) İyi kurgulanmış programlar uygulamak B) Yararlılığı yüksek programlar oluşturmak C) Programlarda teorik bilgilere yoğunlaşmak D) Uygulama ağırlıklı programlar oluşturmak E) Öğrencilerin gelişim durumlarına yer vermek 14. Fen bilgisi öğretmeni, bitkilerde çimlenme ve büyüme konusunda geçen bitkilerin hayat döngüsünü ve büyüme için gerekli olan etkenleri deneysel olarak öğrencilerine göstermek istemektedir. Bunun için önce bir tohumu çimlendirmeyi düşünür; ancak bu konuyu eğitim programı gereği bir ders saatinde anlatması gerekmektedir ve zamanı kısıtlıdır. Bu durumda öğretmenin yararlanması gereken yazılım türü aşağıdakilerden hangisidir? 12. Aşağıdakilerden hangisi sunu materyallerinin hazırlanması sürecinde dikkat edilmesi gereken ilkelerden biri değildir? A) Sunulması öngörülen öğretim içeriğini yansıtma ve açıklama B) Öğrenim içeriğini destekleyici nitelikteki araç gereçlerle katkıda bulunma C) Sunu materyalinin içeriğinin, öğrenci niteliklerine ve öğrencilerin hazır bulunuşluklarına uygun hale getirme D) Sunu materyallerinin öğrencilerde ilişkisel ve eleştirel düşünme, etkin katılım gösterme becerilerini geliştirme amacıyla yönlendirmeler içermesini sağlama E) Sunu materyallerinin etkinliğini artırmak amacıyla yardımcı açıklamalar ve yönlendirmeler hazırlanma 13. Çokluortam öğretim materyallerinde kullanılan tasarımlardan biri olan yazı / tipografi ile ilgili aşağıdaki özelliklerden hangisi doğrudur? 15. A) Özel öğretici yazılımlar B) Benzeşim yazılımları C) Alıştırma ve tekrar yazılımları D) Eğitsel oyun yazılımları E) Problem çözme yazılımları Yukarıda verilen tasarım örneği aşağıdaki hangi ilke ile ilgilidir? A) Tekrar B) Zıtlık C) Vurgu D) Denge E) Bütünlük A) Hedef kitleye uygun puntoların kullanılması B) Yazı tipinin zor okunup dikkat çekmesi C) Öğrenci motivasyonu için çok çeşitli yazı fontlarının kullanılması D) Yazı rengi ile arka plan renginin benzer renk tonunda olması E) Çocuklar ve yetişkinler için benzer özelliklerde tipografinin kullanılması TARAMA - II A D B B C E C A E D C A A B A 287

Sunuş yoluyla öğretimin aşamaları:

Sunuş yoluyla öğretimin aşamaları: ÖĞRETĠM STRATEJĠLERĠ Öğretim stratejisi, belirlenmiş hedeflere ulaşmak için seçilen genel yoldur. Öğretim stratejileri; sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla öğretim, araştırma ve inceleme yoluyla öğretim

Detaylı

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Program geliştirme sürecinin üçüncü öğesi öğrenme öğretme süreci dir. Eğitim durumları olarak da bilinen bu öğe nasıl? sorusuna yanıt arar. Eğitim durumları, öğrencilere

Detaylı

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ II

ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ II Öğretme ve Öğrenme ÖZEL ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ II Dr. Mesut Saçkes Öğrenme bireyin çevresiyle etkileşerek geçirdiği yaşantılar sonucu davranışlarında oluşan kalıcı değişmelerdir. Öğretme öğrenmenin sağlanmasına

Detaylı

Stratejiler 4. Sunuş yoluyla Buluş yoluyla Araştırma-inceleme yoluyla Tam öğrenme İşbirliğine dayalı öğrenme

Stratejiler 4. Sunuş yoluyla Buluş yoluyla Araştırma-inceleme yoluyla Tam öğrenme İşbirliğine dayalı öğrenme Strateji 1 Genel olarak; bir şeyi elde etmek için izlenen yol yada amaca ulaşmak için geliştirilen bir planın uygulanmasıdır. Eğitim açısından strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem,

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Giriş...1

İÇİNDEKİLER. Giriş...1 İÇİNDEKİLER Giriş...1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖĞRENME-ÖĞRETME SÜREÇLERİ Temel Kavramlar...5 Öğrenme ve Öğrenme İlkeleri...8 Öğretim ve Öğretme...10 Öğretim İlkeleri...12 1. Amaca Dönüklük İlkesi...12 2. Öğrenciye

Detaylı

Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi

Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi Öğretim hedefleri belirlendikten sonra öğrencileri bu hedeflere ulaştıracak içeriğin saptanması gerekmektedir. Eğitim programlarının geliştirilmesinde ikinci aşama

Detaylı

D.AUSUBEL. Anlamlı Öğrenme

D.AUSUBEL. Anlamlı Öğrenme D.AUSUBEL Anlamlı Öğrenme Ausubel in anlamlı öğrenme (meaningfull learning) teorisi, bilgilerin öğrenciye sunularak kazandırılmasıdır. Sunuş Yoluyla Öğrenme; bilgilerin çok dikkatli düzenlenmesi sıralanması

Detaylı

SINIF REHBERLĠĞĠ PROGRAMI. Prof. Dr. Serap NAZLI

SINIF REHBERLĠĞĠ PROGRAMI. Prof. Dr. Serap NAZLI SINIF REHBERLĠĞĠ PROGRAMI Prof. Dr. Serap NAZLI Tam Öğrenme Modeli Tam öğrenme modeli, bütün öğrencilerin okullarda öğretileni öğrenebilecekleri varsayımına dayanır. Bloom işin başından beri olumlu öğrenme

Detaylı

Özel Öğretim Yöntemleri. Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

Özel Öğretim Yöntemleri. Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Özel Öğretim Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Öğretim Stratejileri Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu 1- TEMEL KAVRAMLAR Öğretim Stratejisi; STRATEJİLER YÖNTEMLER Teknikler Dersin amaçlarına yön veren

Detaylı

Öğretim Tasarım ve Teknolojisi Sistemi - ASSURE Modelİ

Öğretim Tasarım ve Teknolojisi Sistemi - ASSURE Modelİ Öğretim Tasarım ve Teknolojisi Sistemi - ASSURE Modelİ Bir dersin hazırlığına nereden ve nasıl başlarsınız? Ne öğretmek istiyorum? Hangi hedefe ulaşmak istiyorum? Sınıfın konu hakkında ön öğrenmeleri nedir?

Detaylı

İÇERİK VE İÇERİK DÜZENLEME ÖĞRETIM İLKE VE YÖNTEMLERI- II. HAFTA

İÇERİK VE İÇERİK DÜZENLEME ÖĞRETIM İLKE VE YÖNTEMLERI- II. HAFTA İÇERİK VE İÇERİK DÜZENLEME ÖĞRETIM İLKE VE YÖNTEMLERI- II. HAFTA İÇERİK Hedefler İçerik Hedef davranışları kazandıracak biçimde ünite ve konuların düzenlenmesi İçerik, hedef davranışlara göre düzenlenir.

Detaylı

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ. DERS 2 Pedagojik Formasyon

ÖĞRETİM STRATEJİLERİ. DERS 2 Pedagojik Formasyon ÖĞRETİM STRATEJİLERİ DERS 2 Pedagojik Formasyon Strateji Nedir? Öğrenme öğretme sürecinin amaçlarına ulaşabilmesi için izlenen genel çerçeveye (yola) strateji denir. Öğretmenin strateji seçimini etkileyen

Detaylı

AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME

AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME 2 AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME Aktif öğrenme, bireyin öğrenme sürecine aktif olarak katılımını sağlama yaklaşımıdır. Bu yöntemle öğrenciler pasif alıcı konumundan çıkıp yaparak yaşayarak

Detaylı

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME

ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME Araç-Gereç (Materyal) Geliştirme Derslerin yürütülmesi sürecinde çağdaş öğretim yöntemleri uygulanırken, eğer uygun ortamlarda öğrencilerin gerekli araç-gereçlerle

Detaylı

Eğitimde Materyal Tasarımı ve Kullanımı

Eğitimde Materyal Tasarımı ve Kullanımı Eğitimde Materyal Tasarımı ve Kullanımı M A T E R Y A L S E Ç M E V E G E L I Ş T I R M E S Ü R E C I D R. M. B E T Ü L Y I L M A Z Etkili İletişim İçin Ortak yaşantı alanı oluşturma Mesajı anlaşılır şekilde

Detaylı

Öğrenme ve Öğretim İlkeleri

Öğrenme ve Öğretim İlkeleri Öğrenme ve Öğretim İlkeleri Konular Konu alanı bilgisi Pedagojik bilgi ve beceri Öğretmen deneyimi Sağlıklı öğretmen öğrenci etkileşim ve iletişimi İşbirliği ortamı Hazır bulunuşluk Öğretim etkinliklerini

Detaylı

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ

ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ PEDAGOJİK FORMASYON İÇİN ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ KOMİSYON 3. Baskı Ankara 2017 PEDAGOJİK FORMASYON İÇİN ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ Komisyon Tüm Hakları Saklıdır. 2017 Bu kitabın basım, yayın, satış

Detaylı

Özel Öğretim Yöntemleri ÖĞRENME VE ÖĞRETİM İLKELERİ

Özel Öğretim Yöntemleri ÖĞRENME VE ÖĞRETİM İLKELERİ Özel Öğretim Yöntemleri ÖĞRENME VE ÖĞRETİM İLKELERİ İLKE NE DEMEKTİR? Türk dil kurumuna göre; Temel düşünce, prensip demektir. Bizi belli bir amaca ulaştıran, doğruluğu kanıtlanmış, her türlü şüpheden

Detaylı

Öğr. Gör. Özlem BAĞCI

Öğr. Gör. Özlem BAĞCI Öğr. Gör. Özlem BAĞCI Çocuğun kas gelişimini sağlayan, enerjisinin boşalmasına yol açan oyun, arkadaşları ile iletişimi ve işbirliğini de sağlayarak onun dünyasını biçimlendirir. Piaget e göre oyun, çocuğun

Detaylı

Hedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar).

Hedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar). Hedef Davranışlar Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar). Bu nitelikler bilişsel, duyuşsal ve psikomotordur. 2 aşamada ele alınmaktadır.

Detaylı

Öğretim Etkinliklerini Planlama

Öğretim Etkinliklerini Planlama Öğretim Etkinliklerini Planlama Konu Başlıkları Plan Öğretim Etkinliklerinin Planlanması Eğitimde Planlama Neden Eğitimde Planlama? Plan Türleri Yıllık Plan Ünite Planı Günlük Plan Öğretim İlkeleri Bir

Detaylı

Öğrenciler 2 yıllık çalışma sürecinde;

Öğrenciler 2 yıllık çalışma sürecinde; Diploma Programı Çerçevesi Diploma programı her kültürün kendisine adapte edebileceği esnek bir program sunarak kendi değerlerini yitirmeyen uluslararası farkındalığa ulaşmış bireyler yetiştirmeyi hedefler.

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖĞRENME ÖĞRETME SÜREÇLERİ

İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖĞRENME ÖĞRETME SÜREÇLERİ İÇİNDEKİLER GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖĞRENME ÖĞRETME SÜREÇLERİ 1. TEMEL KAVRAMLAR... 5 2. ÖĞRENME VE ÖĞRENME İLKELERİ... 8 3. ÖĞRETİM VE ÖĞRETME... 10 3.1. Öğretim İlkeleri... 12 3.1.1. Amaca Dönüklük İlkesi...

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı

Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi ndedeoglu@sakarya.edu.tr İlkokul Matematik Dersi Öğretim Programı Güncel Öğretim Programı MEB (2009) İlköğretim ve MEB (2015) İlkokul Matematik

Detaylı

OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ (1-4. SINIFLAR) DERSI. Öğretim Programı Tanıtım Sunusu

OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ (1-4. SINIFLAR) DERSI. Öğretim Programı Tanıtım Sunusu OYUN VE FİZİKİ ETKİNLİKLER DERSİ (1-4. SINIFLAR) DERSI Öğretim Programı Tanıtım Sunusu Sunu Akışı Program Geliştirme Süreci Programın Temel Felsefesi ve Genel Amaçları Programda Temel Beceriler Değerler

Detaylı

Eğitim, bireyin gelişmesi, hayatındaki rol ve görevleri en iyi şekilde yerine getirmesi için ihtiyacı olan tutum ve davranışları kazandırma

Eğitim, bireyin gelişmesi, hayatındaki rol ve görevleri en iyi şekilde yerine getirmesi için ihtiyacı olan tutum ve davranışları kazandırma Eğitim, bireyin gelişmesi, hayatındaki rol ve görevleri en iyi şekilde yerine getirmesi için ihtiyacı olan tutum ve davranışları kazandırma sürecidir. Eğitim yaşantısının nihayetindeki önemli amaçlarından

Detaylı

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize; Sayın Veli, Yeni bir eğitim öğretim yılına başlarken, öğrencilerimizin yıl boyunca öğrenme ortamlarını destekleyecek, ders kitaplarını ve kaynak kitapları sizlerle paylaşmak istedik. Bu kaynakları belirlerken

Detaylı

MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi

MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi Dersin İçeriği Matematik öğretiminin temel ilkeleri Matematikte başlıca kuramlar ve öğretim yöntemleri 2 İlköğretim

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I AÇIK BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM / Sayfa Açık Bir Sistem Olarak Eğitim Eğitim ve Kültür Eğitim...

İÇİNDEKİLER BÖLÜM I AÇIK BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM / Sayfa Açık Bir Sistem Olarak Eğitim Eğitim ve Kültür Eğitim... İÇİNDEKİLER BÖLÜM I AÇIK BİR SİSTEM OLARAK EĞİTİM / 1-28 Sayfa Açık Bir Sistem Olarak Eğitim... 2 Eğitim ve Kültür... 2 Eğitim... 5 Açık Bir Sistem Olarak Eğitim... 5 A. Açık Sistem... 6 B. Yarı Açık Sistem...

Detaylı

FEN ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI. Burak Kağan Temiz (burak@gazi.edu.tr)

FEN ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI. Burak Kağan Temiz (burak@gazi.edu.tr) FEN ÖĞRETİMİNDE LABORATUVAR YAKLAŞIMLARI 1800 lerden günümüze Bilgi Bilginin Elde Ediliş Yöntemleri Demonstrasyon Bireysel Yapılan Deneyler Öğretmen Merkezli Öğrenci Merkezli Doğrulama (ispat) Keşfetme

Detaylı

MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1

MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME Genel Kavramlar Öğretim: Öğrenmelerin bir araya gelmesidir. Teknoloji: Bilimin uygulamaya dönüştürülmesidir. Bilim: Sistemli elde edilen bilgiler

Detaylı

ZİHİN ENGELLİLER VE EĞİTİMİ ÖZELLİKLERİ

ZİHİN ENGELLİLER VE EĞİTİMİ ÖZELLİKLERİ ZİHİN ENGELLİLER VE EĞİTİMİ ÖZELLİKLERİ Demografik ve Sosyal Özellikler Cinsiyet: Erkeklerde kızlara göre daha sıklıkla görülmektedir. Etnik özellikler: Bazı etnik gruplara ait çocukların zihinsel yetersizlik

Detaylı

30 GÜNDE EĞİTİM BİLİMLERİ

30 GÜNDE EĞİTİM BİLİMLERİ KPSS KONU LÜĞÜ 30 DE EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ ISBN: 978-605-9340-99-1 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Kısayol Yayıncılık a aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan yayınların

Detaylı

Eğitim Bilimlerine Giriş

Eğitim Bilimlerine Giriş Eğitim Bilimlerine Giriş Yrd. Doç. Dr. Tuncay Sevindik E-posta: tuncaysevindik@hotmail.com Web: www.tuncaysevindik.com 1/44 Ders İçeriği Bu dersin amacı; eğitimle ilgili temel kavramlar, eğitimin psikolojik,

Detaylı

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı

Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı Eğitim Teknoloji ve İletişim Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU BÖTE @ KOÜ Önceki Ders Tanışma ve Genel Bilgilendirme Değerlendirme Ölçütleri, Devamsızlık Limitleri Ders

Detaylı

Öğretim Tasarımı ve Eğitim Teknolojisi. Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN

Öğretim Tasarımı ve Eğitim Teknolojisi. Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN Öğretim Tasarımı ve Eğitim Teknolojisi Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN Öğrenme - Eğitim Teknolojisi Yaşantı ürünü Kalıcı izli Davranış değişikliği Nasıl Öğretirim? Öğrenme ile ilgili sorunların analizi ve

Detaylı

-Yöntem ve teknik hakkında öğretmen, yeterince bilgi ve beceri sahibi olmalı

-Yöntem ve teknik hakkında öğretmen, yeterince bilgi ve beceri sahibi olmalı ÖĞRETĠM YÖNTEMLERĠ Yöntem ve Tekniklerin Belirlenmesinde İlkeler -Hedeflere uygun olmalı -Öğrenci özelliklerine uygun olmalı -Konunun özelliklerine uygun olmalı -Yöntem ve teknik hakkında öğretmen, yeterince

Detaylı

KPSS 2007 EB (5) K. ANLATIM SAYFA 56 / 6. SORU 5. Çocuğun içinde yaşadığı çevre onun öğrenme sürecini etkiler. Öğretim stratejileri belirlenirken bu çevreye dikkat edilmeli ve çevre, öğrenme sürecinde

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM. TemplatesWise.com

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM. TemplatesWise.com BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM 1 TemplatesWise.com Konular Eğitim Öğretim Bilgisayarın Eğitimde Kullanma Amaçları Bilgisayar Destekli Eğitim Bilgisayar Destekli Öğretim Bilgisayar Destekli Öğretimin Kuramsal

Detaylı

ZEKA ATÖLYESİ AKIL OYUNLAR

ZEKA ATÖLYESİ AKIL OYUNLAR ZEKA ATÖLYESİ AKIL OYUNLAR Akıl Oyunları çocukların ve yetişkinlerin strateji geliştirme, planlama, mantık yürütmemantıksal bütünleme, görsel-uzamsal düşünme, yaratıcılık, dikkat - konsantrasyon, hafıza

Detaylı

MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME. Genel Kavramlar

MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME. Genel Kavramlar MATERYAL GELİŞTİRME Ders Notları 1 MATERYAL GELİŞTİRME Genel Kavramlar Öğretim: Öğrenmelerin bir araya gelmesidir. Teknoloji: Bilimin uygulamaya dönüştürülmesidir. Bilim: Sistemli elde edilen bilgiler

Detaylı

Öğrenci hakkında varsayımlar; Öğretmen hakkında varsayımlar; İyi bir öğretim programında bulunması gereken özellikler;

Öğrenci hakkında varsayımlar; Öğretmen hakkında varsayımlar; İyi bir öğretim programında bulunması gereken özellikler; Dersi iyi planlamak ve etkili sunmak öğrenci başarısını artırmanın ve sınıf düzenini sağlamanın yanında öğretmenin kendine olan güveninin de artmasını sağlar. Öğrenci hakkında varsayımlar; 1. Öğrenci saygılı

Detaylı

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitap ve dijital kaynakların öğrencilerimize; Sayın Veli, Yeni bir eğitim öğretim yılına başlarken, öğrencilerimizin yıl boyunca öğrenme ortamlarını destekleyecek, ders kitaplarını ve kaynak kitapları sizlerle paylaşmak istedik. Bu kaynakları belirlerken

Detaylı

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri Okuma-Yazma Öğretimi Teori ve Uygulamaları ESN721 1 3 + 0 7 Okuma yazmaya hazıroluşluk, okuma yazma öğretiminde temel yaklaşımlar, diğer ülke

Detaylı

EK-1 BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ

EK-1 BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ EK-1 Beden eğitimi dersinde öğrencilerin başarıları; sınavlar, varsa projeler, öğrencilerin performanslarını belirlemeye yönelik çalışmalardan

Detaylı

Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Dr. Ali Gurbetoğlu

Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Dr. Ali Gurbetoğlu Öğretim İlke Ve Yöntemleri Dr. Ali Gurbetoğlu 6. Öğretim Stratejileri İlgili Kavramlar Strateji Seçimini Etkileyen Değişkenler Öğretim Stratejileri Sunuş Yolu İle Öğretim Buluş Yolu İle Öğretim Araştırma

Detaylı

O Oyunların vazgeçilmez öğeleri olan oyuncaklar çocuğun bilişsel, bedensel ve psikososyal gelişimlerini destekleyen, hayal gücünü ve yaratıcılığını

O Oyunların vazgeçilmez öğeleri olan oyuncaklar çocuğun bilişsel, bedensel ve psikososyal gelişimlerini destekleyen, hayal gücünü ve yaratıcılığını EĞİTİCİ OYUNCAKLAR O Oyunların vazgeçilmez öğeleri olan oyuncaklar çocuğun bilişsel, bedensel ve psikososyal gelişimlerini destekleyen, hayal gücünü ve yaratıcılığını geliştiren en değerli araçlardır.

Detaylı

EĞĠTĠM TEKNOLOJĠLERĠNDE TEMEL KAVRAMLAR. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme

EĞĠTĠM TEKNOLOJĠLERĠNDE TEMEL KAVRAMLAR. Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme EĞĠTĠM TEKNOLOJĠLERĠNDE TEMEL KAVRAMLAR Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Giriş Öğretim bir sanattır ve her sanat dalında olduğu gibi öğretim alanında da incelikler vardır. Disiplinler arası

Detaylı

BÖLÜM 2 ÖĞRENME KURAMLARI VE e lif b YENİ PROGRAM e n g ü

BÖLÜM 2 ÖĞRENME KURAMLARI VE e lif b YENİ PROGRAM e n g ü BÖLÜM 2 ÖĞRENME KURAMLARI VE YENİ PROGRAM Öğrenme kuramları öğrenmeyi açıklamaktadır. Öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ve en iyi öğrenmenin nasıl olabileceği vb. ile ilgili temel ilkeler ve süreçler bir

Detaylı

Müze Profesyonelleri için Eğitim Modülü. Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan*

Müze Profesyonelleri için Eğitim Modülü. Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan* Müze Profesyonelleri için Eğitim Modülü Prof. Dr. Ayşe Çakır İlhan* Projenin Ortakları: Kültür ve Turizm Bakanlığı,Ankara Üniversitesi, Etnoğrafya Müzesi, TURKKAD,Euro Innovanet-İtalya, Ironbridge George

Detaylı

Yöntem nedir? Öğretim yaşantılarının desenlenmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarında bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur.

Yöntem nedir? Öğretim yaşantılarının desenlenmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarında bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Yöntem nedir? Öğretim yaşantılarının desenlenmesi, uygulanması ve değerlendirilmesi aşamalarında bilinçli olarak seçilen ve izlenen düzenli yoldur. ÖĞRETİM NE DEĞİLDİR? ÖĞRETİM ÖĞRENCİYE

Detaylı

Stratejiler. Sunuş yoluyla Buluş yoluyla Araştırma-inceleme yoluyla. Dikkat Tekrar Anlamlandırma Yürütücü Biliş Duyuşsal

Stratejiler. Sunuş yoluyla Buluş yoluyla Araştırma-inceleme yoluyla. Dikkat Tekrar Anlamlandırma Yürütücü Biliş Duyuşsal 1 STRATEJİ Genel olarak; bir şeyi elde etmek için izlenen yol ya da amaca ulaşmak için geliştirilen bir planın uygulanmasıdır. Eğitim açısından strateji; dersin hedeflerine ulaşmasını sağlayan; yöntem,

Detaylı

Öğretim İlke ve Yöntemleri. Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

Öğretim İlke ve Yöntemleri. Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Öğretim İlke ve Yöntemleri Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Sunu İçeriği: A. Programın İçeriği B. Derslerin İşlenişi C. Değerlendirme Esasları D. Beklentiler 2 A. Programın İçeriği 1. Öğretimle

Detaylı

PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME

PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME PROBLEM ÇÖZME BASAMAKLARI ve YARATICI DÜŞÜNME Problem Nedir? Çözülmesi gereken mesele, soru, sorun veya aşılması gereken engel. Organizmanın karşılaştığı her türlü güçlük. Tek boyutlu veya çok boyutlu

Detaylı

Bilgisayar Destekli Fen Öğretimi

Bilgisayar Destekli Fen Öğretimi SON DERS Bilgisayar Destekli Fen Öğretimi Eğitimde Bilgisayar Uygulamaları ÖĞRETİM ARACI OLARAK (BDÖ) YÖNETİM UYGULAMALARI ÖĞRETİMİ DESTEKLEYİCİ UYGULAMALAR Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ) BDÖ, öğretim

Detaylı

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı.

T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı. Ders T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Programları ve Öğretimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Öğretim Planı Tablo 1. ve Kredi Sayıları I. Yarıyıl Ders EPO535 Eğitimde Araştırma Yöntemleri

Detaylı

1. Çocukları Tanıma Çocukların fiziksel özelliklerini tanıma Çocukların sosyo-ekonomik özelliklerini tanıma

1. Çocukları Tanıma Çocukların fiziksel özelliklerini tanıma Çocukların sosyo-ekonomik özelliklerini tanıma Milli Eğitim Bakanlığı ve öğretmen yetiştiren yüksek öğretim kurumları temsilcilerinden oluşturulan "Öğretmen Yeterlikleri Komisyonu" 1999 yılında başlattığı çalışmalarını 2002 yılında tamamlayarak öğretmen

Detaylı

Ders Yazılımlarının Sahip Olması Gereken Özellikler:

Ders Yazılımlarının Sahip Olması Gereken Özellikler: 1 Ders Yazılımlarının Sahip Olması Gereken Özellikler: Amaç Öğesi İçerik Öğesi Yöntem Öğesi Öğretim Öğesi Değerlendirme Öğesi Kullanım Kolaylığı Öğesi Ekran Düzeni Öğesi Genel Özellikler Öğesi Yazılı Belgeler

Detaylı

Bilgisayar Destekli Eğitimin Gelişimi ve Kuramsal Dayanakları

Bilgisayar Destekli Eğitimin Gelişimi ve Kuramsal Dayanakları Bilgisayar Destekli Eğitimin Gelişimi ve Kuramsal Dayanakları Bir Önceki Ders Çağdaş Eğitim Gereksinimleri Bilgisayarların Eğitime Girişi Bilgisayarların Eğitime Etkisi Öğrencinin ve Öğretmenin Değişen

Detaylı

VELİLER İÇİN. TÜBİTAK Bilim Fuarları Kılavuzu

VELİLER İÇİN. TÜBİTAK Bilim Fuarları Kılavuzu VELİLER İÇİN TÜBİTAK Bilim Fuarları Kılavuzu 1 2 Veliler TÜBİTAK için Bilim Fuarları Kılavuzu 3 Değerli Veliler, TÜBİTAK Bilim Fuarları, öğrencilerin bireysel ilgileri doğrultusunda seçtikleri konuları

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. KİTAP. BÖLÜM I Program KavraMI ve TÜRKÇE ÖğRETİM PrograMI. BÖLÜM II TÜRKÇE Öğretim PrograMININ TARİhî Gelişimi BÖLÜM III

İÇİNDEKİLER 1. KİTAP. BÖLÜM I Program KavraMI ve TÜRKÇE ÖğRETİM PrograMI. BÖLÜM II TÜRKÇE Öğretim PrograMININ TARİhî Gelişimi BÖLÜM III İÇİNDEKİLER BEŞİNCİ BASKI İÇİN SUNUŞ...iii DÖRDÜNCÜ BASKI İÇİN SUNUŞ... v ÜÇÜNCÜ BASKI İÇİN SUNUŞ... vi İKİNCİ BASKI İÇİN SUNUŞ...vii ÖN SÖZ...viii 1. KİTAP BÖLÜM I Program KavraMI ve TÜRKÇE ÖğRETİM PrograMI

Detaylı

Ortaokul Sınıflar Matematik Dersi Öğretim Programı*: Kazandırılması Öngörülen Temel Beceriler

Ortaokul Sınıflar Matematik Dersi Öğretim Programı*: Kazandırılması Öngörülen Temel Beceriler Ortaokul 5.- 8. Sınıflar Matematik Dersi Öğretim Programı*: Kazandırılması Öngörülen Temel Beceriler Yrd. Doç. Dr. Nuray Ç. Dedeoğlu İlköğretim Matematik Eğitimi * MEB (2013). Ortaokul matematik dersi

Detaylı

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitaplar ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitaplar ve dijital kaynakların öğrencilerimize; Sayın Veli, Yeni bir eğitim öğretim yılına başlarken, öğrencilerimizin yıl boyunca öğrenme ortamlarını destekleyecek, ders ve kaynak kitaplarını sizlerle paylaşmak istedik. Bu kaynakları belirlerken akademik

Detaylı

Öğretim İlke ve Yöntemleri. Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

Öğretim İlke ve Yöntemleri. Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Öğretim İlke ve Yöntemleri Program İçeriği Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu Sunu İçeriği: A. Programın İçeriği B. Derslerin İşlenişi C. Başlıca Kaynaklar D. Değerlendirme Esasları E. Genel İlkeler 2 A. Programın

Detaylı

YENİ İLKÖĞRETİM TÜRKÇE PROGRAMININ GETİRDİKLERİ Hasan Basri DURSUN > hbdursun@gmail.com

YENİ İLKÖĞRETİM TÜRKÇE PROGRAMININ GETİRDİKLERİ Hasan Basri DURSUN > hbdursun@gmail.com YENİ İLKÖĞRETİM TÜRKÇE PROGRAMININ GETİRDİKLERİ Hasan Basri DURSUN > hbdursun@gmail.com Bilginin hızla yenilenerek üretildiği çağımızda birey ve toplumun geleceği, bilgiye ulaşma, bilgiyi kullanma ve üretme

Detaylı

Kavram Haritası Yöntemi

Kavram Haritası Yöntemi Kavram Haritası Yöntemi Kavram Nedir? "Kavram dünyadaki nesnelerin, biçimlerin, olgu, durum ve devinimlerin dildeki anlatım buluşu ve dünyadaki nesnelerin ortak niteliklerine dayanan, dile özgü bir genelleme,

Detaylı

Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü

Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü Ek 1 ÖZ DEĞERLENDİRME FORMU (Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliklerine İlişkin) Sayın Öğretmenim, Bu form, sizin kişisel ve mesleki yeterlik düzeyinizi kendi bakış açınızla değerlendirmeniz için hazırlanmıştır.

Detaylı

UYGULAMALARI BĠLGĠSAYAR EĞĠTĠMDE

UYGULAMALARI BĠLGĠSAYAR EĞĠTĠMDE UYGULAMALARI BĠLGĠSAYAR EĞĠTĠMDE Bilgisayar Destekli Eğitim (BDE) Gündem Eğitimde bilgisayar uygulamaları Bilgisayar Destekli Eğitim (BDE) BDE in Türleri Avantajları ve Sınırlılıkları Araştırma Sonuçları

Detaylı

1 SF. Kuzucuk Okul Öncesi Eğitim Seti

1 SF. Kuzucuk Okul Öncesi Eğitim Seti Kuzucuk Okul Öncesi Eğitim Seti 1 SF SF 2 Kuzucuk Okul Öncesi Eğitim Seti Eğitimin temel basamağı olan Okul Öncesi Eğitim nitelikli ve çok yönlü bir eğitim sürecini gerektirir. Çocukların keyifli zengin

Detaylı

Bilgi ve iletişim için: cocukuniversitesi.aydin.edu.tr adresinden Üstün Zekalılar kayıt formunu doldurabilirsiniz.

Bilgi ve iletişim için: cocukuniversitesi.aydin.edu.tr adresinden Üstün Zekalılar kayıt formunu doldurabilirsiniz. Bilgi ve iletişim için: cocukuniversitesi.aydin.edu.tr adresinden Üstün Zekalılar kayıt formunu doldurabilirsiniz. İstanbul Aydın Üniversitesi Çocuk Üniversitesinin amacı Üstün Zekâlı ve Yetenekli Öğrencilerin

Detaylı

Yıl: 2014,Yazarlar: Okay DEMİR,Yasemin ERSÖZ, Dergi Adı:İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ, Cilt:1, Sayı:1 Sayfa Sayısı: (1-11

Yıl: 2014,Yazarlar: Okay DEMİR,Yasemin ERSÖZ, Dergi Adı:İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ, Cilt:1, Sayı:1 Sayfa Sayısı: (1-11 Yıl: 2014,Yazarlar: Okay DEMİR,Yasemin ERSÖZ, Dergi Adı:İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ, Cilt:1, Sayı:1 Sayfa Sayısı: (1-11 arası) Türkçe dersinin temel amaçlarından biri öğrenenleri

Detaylı

Tam Öğrenme Kuramı -2-

Tam Öğrenme Kuramı -2- Tam Öğrenme Modeli Tam Öğrenme Kuramı Okulda öğrenme (Tam öğrenme) kuramı, başarıyı normal dağılım eğrisinden üçgen dağılıma götüren ya da okuldaki % 20 oranındaki beklendik başarıyı % 75 ile % 90'a hatta

Detaylı

Kazanımların Değerlendirilmesi. Doç. Dr. Muhittin ÇALIŞKAN NEÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi

Kazanımların Değerlendirilmesi. Doç. Dr. Muhittin ÇALIŞKAN NEÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Kazanımların Değerlendirilmesi Doç. Dr. Muhittin ÇALIŞKAN NEÜ Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi İçerik Kazanım nedir? Kazanımların belirleyicileri Taksonomi Kazanımların sahip olması gereken özellikler

Detaylı

PROJEYİ OLUŞTURAN ÖĞELER PROJE RAPORU YAZMA

PROJEYİ OLUŞTURAN ÖĞELER PROJE RAPORU YAZMA PROJE NEDİR? Öğrencilerin grup hâlinde veya bireysel olarak, istedikleri bir alanda/konuda inceleme, araştırma ve yorum yapma, görüş geliştirme, yeni bilgilere ulaşma, özgün düşünce üretme ve çıkarımlarda

Detaylı

ALIŞTIRMA-UYGULAMA YAZILIMLARI

ALIŞTIRMA-UYGULAMA YAZILIMLARI ALIŞTIRMA-UYGULAMA YAZILIMLARI Öğretim Aşamaları Bilginin Sunulması Öğrencinin Yönlendirilmesi Öğretici Programlar Uygulama Alıştırma- Uygulama Yazılımları Değerlendirme 2 Alıştırma-Uygulama Yazılımları

Detaylı

Öğrenme ve Öğretme. Kuramlar ve Modeller

Öğrenme ve Öğretme. Kuramlar ve Modeller Öğrenme ve Öğretme Kuramlar ve Modeller Öğretim Modelleri ve Kuramları - Öğretme - Öğrenme Kuramları (Modelleri) - Öğretim Stratejisi (Yaklaşımı) - Öğretim Yöntemi (Öğrenme Yolları) - Öğretim Tekniği (Uygulama

Detaylı

KPSS/1-EB-CÖ/ Bir öğretim programında hedefler ve kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir?

KPSS/1-EB-CÖ/ Bir öğretim programında hedefler ve kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir? 82. Belgin öğretmen öğrencilerinden, Nasıl bir okul düşlerdiniz? sorusuna karşılık olarak özgün ve yaratıcı fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk geldiği şekilde söylemelerini ister.

Detaylı

Türkçe dili etkinlikleri, öğretmen rehberliğinde yapılan grup etkinliklerindendir. Bu etkinlikler öncelikle çocukların dil gelişimleriyle ilgilidir.

Türkçe dili etkinlikleri, öğretmen rehberliğinde yapılan grup etkinliklerindendir. Bu etkinlikler öncelikle çocukların dil gelişimleriyle ilgilidir. KİTAP VE ÇOCUK Türkçe dili etkinlikleri, öğretmen rehberliğinde yapılan grup etkinliklerindendir. Bu etkinlikler öncelikle çocukların dil gelişimleriyle ilgilidir. Türkçe dil etkinlikleri çocuğun kendi

Detaylı

2. Öğretim programlarındaki istendik davranışlara uygun olarak eğitim etkinliklerini sürdürmek aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisidir?

2. Öğretim programlarındaki istendik davranışlara uygun olarak eğitim etkinliklerini sürdürmek aşağıdaki öğretim ilkelerinden hangisidir? Öğretim İlkeleri Gol: 1. Trabzon'da çalışan bir oğrafya öğretmeni ağaçlandırmanın önemini anlatırken ilk önce Karadeniz ölgesinde görülen sel ve heyelandan örnek vermiştir. u durum aşağıdaki öğretim ilkelerinden

Detaylı

ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR

ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR 1)ÖZELLİKLERİ 2)KARŞILAŞMA SIKLIĞI 3)TÜRKİYE VE DÜNYADA YAPILAN FAALİYETLER 4)EĞİTİMLERİ 5)AİLEYE VE ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER ÖZELLİKLERİ MOTOR GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ZİHİNSEL GELİŞİM

Detaylı

Öğretim Stratejileri. Öğretim Yöntemleri. Öğretim Teknikleri

Öğretim Stratejileri. Öğretim Yöntemleri. Öğretim Teknikleri Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri ÖĞRETİM STRATEJİLERİ 1. Sunuş yoluyla öğretim (David AUSUBEL) 2. Buluş yoluyla öğretim (Jerome BRUNER) 3. Araştırma-inceleme yoluyla öğretim (John

Detaylı

Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Dr. Ali Gurbetoğlu

Öğretim İlke Ve Yöntemleri. Dr. Ali Gurbetoğlu Öğretim İlke Ve Yöntemleri Dr. Ali Gurbetoğlu Sunu İçeriği: A. Program Akışı B. Derslerin İşlenişi C. Başlıca Kaynaklar D. Değerlendirme Esasları E. Genel İlkeler 2 A. Programın İçeriği 1. Öğretimle İlgili

Detaylı

Okul Öncesi Eğitimde Özel Öğretim Yöntemleri I. 3. Okulöncesi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yaklaşımları

Okul Öncesi Eğitimde Özel Öğretim Yöntemleri I. 3. Okulöncesi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yaklaşımları Okul Öncesi Eğitimde Özel Öğretim Yöntemleri I 3. Okulöncesi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yaklaşımları Okulöncesi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yaklaşımları Öğretme-Öğrenme Yaklaşımının Tanımı Ve Kapsamı

Detaylı

2 ÖĞRENME-ÖĞRETME KURAMLARI VE PROGRAMLI ÖĞRETİM

2 ÖĞRENME-ÖĞRETME KURAMLARI VE PROGRAMLI ÖĞRETİM İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TEMEL KAVRAMLAR 11 1.1.Eğitim 12 1.2.Teknoloji 13 1.3.Eğitim Teknolojisi 13 1.4.Öğretim Teknolojisi 17 1.4.1.Öğretim Teknolojisine Kullanımının Aşamaları 19 Yararlanılan Kaynaklar

Detaylı

elif bengü Bölüm 4 İLETİŞİM VE EĞİTİM

elif bengü Bölüm 4 İLETİŞİM VE EĞİTİM Bölüm 4 İLETİŞİM VE EĞİTİM İletişim Nedir? Birey veya bireylerin karşılıklı bilgi, duygu ve düşüncelerini paylaşma süreci iki birim arasındaki mesaj alış-verişi Öğretim Teknolojisinde İletişim Çağdaş eğitim

Detaylı

MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi

MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI. Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi MATEMATIK ÖĞRETIM YÖNTEMLERI Yrd. Doç. Dr. Nuray Çalışkan-Dedeoğlu Matematik Eğitimi Dersin İçeriği Matematiğin doğası / Matematiksel bilgi Matematik öğretiminin temel ilkeleri Matematikte başlıca kuramlar

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Aytekin ERDEM Namık Kemal Üniversitesi Meslek Yüksekokulu

Yrd.Doç.Dr. Aytekin ERDEM Namık Kemal Üniversitesi Meslek Yüksekokulu FE EĞĐTĐMĐ DE PROJE TABA LI ÖĞRE ME Yrd.Doç.Dr. Aytekin ERDEM Namık Kemal Üniversitesi Meslek Yüksekokulu PROJE TABA LI ÖĞRE MEDE KAVRAMLAR Proje: Tasarı ya da tasarı geliştirme Taban: Temel, temel ilke,

Detaylı

Ögretimde Kullanılan Teknikler (2)

Ögretimde Kullanılan Teknikler (2) Ögretimde Kullanılan Teknikler (2) Öğretim Tekniklerini Sınıflandırma Yaygın Olarak Kullanılan Teknikler A- Grupla Öğretim Teknikleri: Beyin Fırtınası Soru-Cevap Drama ve Rol Yapma Benzetim Mikro Öğretim

Detaylı

Öğretimde planlama: Belli seviyede ki öğrenci grubuna öğretilecek davranışların ne zaman nasıl, hangi sırada, hangi araç gereç ve materyaller

Öğretimde planlama: Belli seviyede ki öğrenci grubuna öğretilecek davranışların ne zaman nasıl, hangi sırada, hangi araç gereç ve materyaller Öğretimde Planlama Öğretimde planlama: Belli seviyede ki öğrenci grubuna öğretilecek davranışların ne zaman nasıl, hangi sırada, hangi araç gereç ve materyaller kullanılarak,hangi yöntem ve teknikler işe

Detaylı

4/16/2010 İÇERİK. Kişisel Rehberlik? Geleneksel vs Gelişimsel Yaklaşıma Göre Kişisel Rehberlik? KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME

4/16/2010 İÇERİK. Kişisel Rehberlik? Geleneksel vs Gelişimsel Yaklaşıma Göre Kişisel Rehberlik? KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME İÇERİK KİŞİSEL REHBERLİK Gelişimsel Yaklaşıma Göre Kişisel Rehberlik Kişisel Rehberlik Açısından Etkili Öğretmenlik Farklı Eğitim Dönemlerinde Kişisel Rehberlik Kişisel Rehberlik? GELİŞİMSEL YAKLAŞIMA

Detaylı

Anlamlı Öğrenmede Organize Edici Bilgiler

Anlamlı Öğrenmede Organize Edici Bilgiler ANLAMLI ÖĞRENME Ausubel in önerdiği anlamlı öğrenme yaklaşımında, bilgilerin öğrenciye sunularak kazandırılması esas alınır. Ausubel in öğrenme kuramının temelini, öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör

Detaylı

T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ

T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ GAZİ EĞİTİM FAKÜLTESİ FİZİK EĞİTİMİ A. B. D. PROJE ÖDEVİ ÖĞRETİMİ PLANLAMA VE DEĞERLENDİRME Dr. Yücel KAYABAŞI KÜME ÇALIŞMASI YÖNTEMİ Hazırlayan : Hasan Şahin KIZILCIK 98050029457

Detaylı

% 83 % 10 % 4 % 2 % 1. Görme. İşitme. Koklama. Dokunma. Tatma

% 83 % 10 % 4 % 2 % 1. Görme. İşitme. Koklama. Dokunma. Tatma % 10 % 83 İşitme Görme % 1 % 2 % 4 Dokunma Tatma Koklama ÖĞRENME Araç gereçler öğrenme işlemine katılan duyu sayısını artırarak daha fazla ve kalıcı öğrenmenin gerçekleşmesine yardımcı olurlar. Öğretim

Detaylı

Program Geliştirme ve Öğretim. Yard. Doç. Dr. Çiğdem HÜRSEN

Program Geliştirme ve Öğretim. Yard. Doç. Dr. Çiğdem HÜRSEN Program Geliştirme ve Öğretim Yard. Doç. Dr. Çiğdem HÜRSEN Temel Kavramlar Eğitim: Eğitim, bireyin doğumundan ölümüne kadar süre gelen bir süreçtir. Bu süreçte bireylere çeşitli bilgi, beceri, tutum ve

Detaylı

Öğrencilerin Üst Düzey Zihinsel Becerilerinin Belirlenmesi. Öğrenci Portfolyoları

Öğrencilerin Üst Düzey Zihinsel Becerilerinin Belirlenmesi. Öğrenci Portfolyoları Öğrencilerin Üst Düzey Zihinsel Becerilerinin Belirlenmesi Öğrenci Portfolyoları Doç.Dr. İsmail KARAKAYA Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Eğitim Bil. Böl. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD. 1

Detaylı

Öğrenme Alanları Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel (Davranışsal) Öğrenme 1/61

Öğrenme Alanları Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel (Davranışsal) Öğrenme 1/61 Öğrenme Alanları Bilişsel, Duyuşsal ve Devinişsel (Davranışsal) Öğrenme 1/61 İstendik davranışların basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı sıralanmasına

Detaylı

Bilgisayar Destekli Öğretim Yazılımları ve Değerlendirme

Bilgisayar Destekli Öğretim Yazılımları ve Değerlendirme Bilgisayar Destekli Öğretim Yazılımları ve Değerlendirme Bir Önceki Ders Bilgisayar Destekli Öğretimin Tarihsel Gelişimi Türkiye de BDÖ Bilgisayarlı Eğitimde Etkin Olan Kuramlar Bu Kuramların Öğretim İlkeleri

Detaylı

önce biz sorduk KPSS Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI Eğitimde

önce biz sorduk KPSS Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI Eğitimde KPSS 2017 önce biz sorduk 80 Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ Tamamı Çözümlü SORU BANKASI Eğitimde 30. yıl Komisyon KPSS Eğitim Bilimleri Soru Bankası Öğretim İlke ve Yöntemleri

Detaylı

SENARYO TEMELLİ YAKLAŞIM. Özellikler Geleneksel Yaklaşımlar Senaryo Temelli Yaklaşım

SENARYO TEMELLİ YAKLAŞIM. Özellikler Geleneksel Yaklaşımlar Senaryo Temelli Yaklaşım 5 E Modeli SENARYO TEMELLİ YAKLAŞIM Özellikler Geleneksel Yaklaşımlar Senaryo Temelli Yaklaşım Kapsam Tümdengelimli: Öğrenme alanının kapsamını uzmanlar belirler, konu ve bileşenlerin incelemesiyle öğrenmenin

Detaylı