Düşük Doz BT AC Kanser Taraması. Prof.Dr.Levent ELBEYLİ Türk Göğüs Cerrahisi Derneği YK.Bşk.

Transkript

1 Düşük Doz BT AC Kanser Taraması Prof.Dr.Levent ELBEYLİ Türk Göğüs Cerrahisi Derneği YK.Bşk.

2 Ulusal Kanser Tarama programları Serviks Kanseri Kolon Kanseri Meme Kanseri

3 Türk Göğüs Cerrahisi Derneği Türkiye Solunum araştırmaları Derneği Türk Toraks Derneği Türk Akciğer Kanseri Derneği yönetim kurulu Başkanlarından oluşan heyet 2013 yılında dönemin sağlık bakanını ziyaret ederek bu tarama programı ile ilgili olarak bilgi vermişlerdir. Programın başlatılması sözünü almışlardır!!!!!!

4 Sorun Türkiye'de 15 yaş ve üzerindeki bireylerin yüzde 31'i, her gün veya ara sıra tütün veya tütün mamulü kullanıyor. Oran, kadınlarda yüzde 15 iken, erkeklerde yüzde 47.9'a çıkıyor. Ülkemizde uygulanan Küresel Gençlik Tütün Araştırması yılları sonuçlarının karşılaştırılması yapıldığında, yaş okul öğrencilerinde sigara kullanımının % 51, diğer tütün ürünü kullanımının % 88 arttığı görülmektedir. Gelecek yıl sigara içmeye başlayabileceğini söyleyenler gençlerde % 96 oranında artış vardır. Istanbul ilinde çalışan çocuklarda yapılan bir çalışmada 2008 yılında % 42 bulunan sigara içme oranı 2013 yılında % 43 olarak saptanmıştır.

5

6

7 Ölümler Dünya Sağlık Örgütü, 20. yüzyıl boyunca toplam 100 milyon kişinin sigara nedeniyle öldüğünü hesaplamaktadır. 21. yüzyılda bu rakamın 1 milyar kişiyi geçeceği ön görülmektedir.

8 Akciğer kanseri tüm dünyada kanser ölümleri arasında birinci sırada yer alır. En gelişmiş tedavi yöntemlerine rağmen, hastaların %86'sı beş yıl içinde kaybedilmektedir. Erken evrede tespit edilenlerin beş yıl sağ kalım olasılığı ise %70'e ulaşır. Ancak, geç dönemde saptananlarda bu olasılık oldukça düşüktür. Bu nedenle, akciğer kanserinin henüz şikayete sebep olmadığı, kişinin doktora başvurma ihtiyacı duymadığı "çok erken" dönemde yakalanabilmesi için bilim dünyası ciddi çaba sarf etmektedir. Yılda bir tekrarlanan akciğer grafisi ve/veya balgam tahlillerinin, akciğer kanserinden ölümleri engellemede veya azaltmada bir rolünün olmadığı bilinmektedir.

9 Tarama Bu hastalıkta herhangi bir belirti ya da geçmişi olmayan bir hastalığın test edilmesi anlamına gelir. Tedavinin başarılı olabilmesi için erken hastalık tanımlamak için tarama testi önermektedir. Akciğer kanseri için önerilen tek tarama testi düşük doz bilgisayarlı tomografidir (düşük doz BT taraması veya LDCT olarak da adlandırılır). Bu testte, bir X-ray makinesi vücudu tarar ve akciğerlerin ayrıntılı görüntülerini almak için düşük dozlarda radyasyon kullanılır.

10 Görüntüleme,neden? * Amaç: Kanserden ölümü azaltmak * Asemptomatik hastaları taramak * Asemptomatik Kanserler= Prognoz iyi (?)

11 Düşük Doz Helical BT Tek solukta çekim alabilecek şekilde saniyede - hareket artifaklarını azaltma - Solunumsal değişimleri elimine etmek Kesit aralıkları yakın Saatde 4 hasta çekimi mümkün olmalı Radyasyon dozu normal BT 1/10 olmalı

12 Değerlendirme yaparken Tek bir radyolog-okuyucuya güvenmeyin Radyolog tarafından okunan olgular için gelişmiş yazılım programları uygulayın Takip ve yeniden nodüller için aynı yazılımı uygulayın Sadece çap ölçümlerine güvenmeyin Hacimsel ölçümler yapın Hacim katlamanın zamanını hesaplayın

13

14

15 Ek gereksinimler: - Kalifiye personel - Sertifikalı tarama merkezleri (ABD'de merkez) - Akredite edilmiş kayıtlardanveri toplama (ACR akreditasyon) - Merkezi ve standardize yazılım sistemleri

16 Tıpta tarama programları, yani sağlıklı veya sağlıklarıyla ilgili hiçbir yakınması olmayan insanların çeşitli hastalıklar yönünden çeşitli araçlarla taranması, diğer bir deyişle insanların hastalıklarının hasta olmadan veya hastalıklar bir şikayete yol açmadan tespit edilerek önlenmesi tıbba ve sağlığa toplumcu yaklaşımın temelini oluşturur. İlk olarak Sovyetler Birliği nde kurumsallaşan bu uygulamalar, zaman içinde kapitalist ülkeler tarafından da benimsenmiş ve Sosyalist ülkelerdeki kadar kapsamlı olmasa da sağlık hizmetlerinin bir parçası haline getirilmiştir.

17 Sonuç olarak taramalar da diğer tıbbi yöntemler gibi özünde bir araçtır ve araçların niteliğini araçları yönetenler belirler. Benzer şekilde araçların sınıfsal bir karakteri de yoktur. Araçların sınıfsal karakterini, kullananların sınıfsal konumu, ideoloji ve politikaları belirler. Sorun taramanın hangi amaçla yapıldığı, kime veya hangi çıkarlara hizmet ettiği ve sonuçlarından kimlerin, nasıl yararlandığı sorunudur.

18 Tarama Programı; ile Sadece nodüllere odaklanmamalı Programı sigara içenlere yönelik bir sağlık önleme programına dönüştürüyor musunuz? Akciğer kanseri - KOAH: amfizem ve hava yolu hastalığı? - Kardiyovasküler hastalık gruplarıda değerlendirmeye alınacaktır

19 yüksek riskli birey yaş > 30 paket.yıl Halen içiyor veya son 15 yıl içinde bırakmış 3 yıl süreyle, yılda bir akciğer grafisi veya düşük doz spiral CT > 300 milyon USD

20 NLST Ortanca izlem 6,5 yıl Pozitif bulgu: CT ile %24,2, PA AC ile %6,9 Yanlış pozitiflik: CT ile %96,4, PA AC ile %94,5 Yanlış negatiflik oranı %0,9 (164/17,702) Akciğer ca ya bağlı mortalitede %20 azalma (247 vs 309 ölüm / hasta.yıl) Genel mortalitede azalma %6,7

21

22

23 ABD'de yapılan "Ulusal akciğer kanseri tarama çalışması" sonuçlarında akciğer kanseri için yüksek risk taşıyan kişileren az 30 paket-yıl sigara içen ya da içmiş, ancak 15 yıldan az süredir bırakmış yaş arası sağlıklı kişiler olarak tanımlanmıştır. Bu çalışmada, sağlıklı kişilerde, akciğerin düşük doz bilgisayarlı tomografisi ile 3 yıl boyunca yılda bir kez tarama yapılmış ve araştırma sonucunda: Erken evrede yakalanan akciğer kanseri oranının arttığı Geç evrede yakalanan akciğer kanseri oranının azaldığı Tarama yapılırken akciğer kanseri tanısı konan hastalarda uygulanan tedaviler ile akciğer kanserine bağlı ölüm oranlarının %20 azaldığı Aynı hastalarda tüm nedenlere bağlı ölüm oranlarının %7 azaldığı saptanmıştır. Bu sonuçlar akciğer kanseri için yüksek risk taşıyan kişiler için geçerlidir. Sigarayı bırakma programları ile birlikte uygulanacak erken evrede yakalama amaçlı tarama programlarının daha iyi sonuç vermesi beklenebilir.

24 Bir girişimin maliyet-etkinliği (cost-effectiveness) o girişimin kaliteli yaşam yılı (quality adjusted life year: QALY) uzatmasının maliyeti olarak tanımlanır. QALY maliyeti ile insanlara uygulanan her türlü tedavi, tarama ve koruma yöntemleri maliyet-etkinlik açısından birbiri ile karşılaştırılabilir

25 NLST ın maliyet analizleri henüz yayınlanmamıştır. Ancak 2011 yılında McMohan ve ark. [36] tarafından yapılan bir değerlendirmede yaş arasında en az 20 paket- yıl sigara içmişlerde DDBT ile taramanın maliyetini $126,000- $169,000/QALY, 40 paket- yıl sigara içmişlerde 110, ,000$/QALY olarak hesaplanmıştır. Tarama sırasında sigara bırakanlar iki kat artarsa maliyet $/ QALY ın altına düşmektedir. Başka bir değerlendirmelerde yaş arasında, 30 paket-yıl ve daha fazla sigara içmişlere 15 yıl, yılda bir DDBT ile akciğer kanseri taraması yapıldığında maliyet etkinlik $/ QALY olarak hesaplanmıştır. Bu çalışmada ya- şındaki kadınlarda iki yılda bir mamografi ile meme taramasının maliyeti /QALY olarak hesaplanmış olup akciğer kanseri taramasının maliyet etkinliği meme kanseri taramasının maliyet etkinliğinden daha farklı değildir

26

27

28 BT ile tanı konulan hastalar %50 si evre I %60 ı cerrahi için aday %10 KHAK %10 BAC

29 Taramayı ne zaman bırakalım? (80 yaş üzerinde) (son 15 yılda sigara içmemesi durumunda) ( Kanser tespitine rağmen sağlık problemleri veya ameliyat olmayı istememesi üzerine)

30

31 Yorum Yıllık düşük doz spiral BT yüksek riskli bireylerde akciğer kanserine bağlı ölüm riskini azaltmaktadır. Maliyet yarar oranının belirlenmesi gerekmektedir. Farklı risk grupları ve durumlarda taramanın fayda ve olası zararları hakkında daha fazla veriye gerek vardır.

32 Özet -Sigaraya bağlı ölümleri azaltmanın en etkili yöntemi sigara kullanımını bırakmaktır. -BT tarama çok sayıda non-kalsifik nodül tanımlar ve bunların çoğunluğu beningndir. -BT ye ait gözlem çalışmaları büyük oranda evre I akciğer kanserinde endikedir. -Tarama yöntemlerinin akciğer kanseri mortalitesini azalttığından tam anlamı ile eminmiyiz? -Tarama yöntemleri ekonomik, mantıklı, medikal fiyatladılılabilir olmalıdır.

33 DDBT ile akciğer taraması yüksek riskli nüfusta maliyet etkin olup birlikte sigara bıraktırma programları uygulanırsa maliyet etkinlik %20-45 artırılabilir

34