MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi"

Oz Kashani
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

2 ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ, BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, BÖLGE İDARE MAHKEMELERİ, DANIŞTAY - UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ - ANAYASA MAHKEMESİ - AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

3 ADLÎ YARGI

4 Konu bakımından: A) Hukuk Yargısı B) Ceza Yargısı ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ Derece bakımından: 1) İlk derece mahkemeleri 2) İstinaf (Ara derece) 3) Temyiz (Üst derece)

5 (İLK DERECE) ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ A) HUKUK YARGISI (Medenî Yargı) : - Asliye Hukuk Mahkemeleri : Genel Yetkili - Sulh Hukuk Mahkemeleri (Belirli davalar-hmk m.4: taşınmaz kirası, ortaklığın giderilmesi, vb.) - Uzmanlık Mahkemeleri: Aile Mahkemeleri, Ticaret Mahkemeleri, İş Mahkemeleri, Tüketici Mahkemeleri, Fikrî ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemeleri

6 (İLK DERECE) ADLÎ YARGI MAHKEMELERİ B) CEZA YARGISI: - Asliye Ceza Mahkemeleri: Genel Yetkili - Ağır Ceza Mahkemeleri: 10 yıldan fazla hapis cezası gerektiren suçlar + özel olarak belirtilmiş suçlar (yağma, resmi belgede sahtecilik, hileli iflas, vb.) - Çocuk Mahkemeleri ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri (18 yaş) - (!) Sulh Ceza Hâkimlikleri mahkeme değildir. (Gözaltı, arama, yakalama, tutuklama, vb..)

mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı, istinaf yoluna başvurulabilir.

7 (İSTİNAF-ARA DERECE) BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ - Hukuk yargısı + Ceza yargısı - Hukuk daireleri + Ceza Daireleri - 9 adet faal durumda: Ankara, İstanbul, İzmir, Antalya, Gaziantep, Samsun, Erzurum, Adana, Bursa (15 olacak) - İlk derece mahkemelerince verilen ve kesin olmayan hüküm ve kararlara karşı, istinaf yoluna başvurulabilir. - Başvuru üzerine başvurunun reddi, hükmün bozulması ya da davanın yeniden görülmesi kararı verilir. İlk derece mahkemesi karara uymak zorundadır.

(TEMYİZ-ÜST DERECE) YARGITAY Adlî yargının, ceza ve hukuk yargısı için, üst derece mahkemesidir, bölge adliye mahkemelerinden gelen kararların temyiz merciidir.

8 (TEMYİZ-ÜST DERECE) YARGITAY Adlî yargının, ceza ve hukuk yargısı için, üst derece mahkemesidir, bölge adliye mahkemelerinden gelen kararların temyiz merciidir. Temyiz başvurusu üzerine, bölge adliye mahkemesi kararının hukuka uygunluğunun denetimini yapar. Buna göre «onama» veya «bozma» kararı verir. - Hukuk İşleri Daireleri ve Ceza İşleri Daireleri (BAM direnebilir) - Hukuk Genel Kurulu ve Ceza Genel Kurulu (BAM ya da daireler direnemez, uymak zorundadırlar) - Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları

9 İDARÎ YARGI

10 İDARÎ YARGI İdarî davalara bakarlar: 1- İptal Davası: - Hukuka aykırı olduğu iddia edilen idarî işlemin sadece iptali talep edilir. 2- Tam Yargı Davası: - İdarî işlem veya eylemlerden zarar görenlerin, zararlarının giderilmesi talep edilir. 3- İdarî Sözleşmelerden Doğan Davalar - İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) uygulanır.

11 İDARÎ YARGI İlk Derece: - A) İdare Mahkemeleri Genel yetkili mahkemelerdir. - B) Vergi Mahkemeleri Vergi ve benzeri malî yükümlülüklerden kaynaklanan uyuşmazlıklara bakar. İstinaf/Ara Derece: - Bölge İdare Mahkemeleri Yargı çevresi içerisinde bulunan idare ve vergi mahkemelerince verilen kararlara karşı yapılan istinaf başvurularını karara bağlar.

12 DANIŞTAY (Temyiz-Üst Derece) - İdarî yargının üst derece mahkemesidir, son inceleme ve temyiz merciidir. Bölge İdare Mahkemeleri kararlarına karşı yapılacak temyiz başvurularını karara bağlar. - Bakanlar Kurulu ve kamu yönetimi kurumlarına danışma organı olarak hizmet etme ve görev bildirme işlevi de vardır. - (!) Bazı idarî davalarda ilk derece mahkemesidir. (Danıştay K. m.24) Örn: Bakanlar Kurulu kararları, müşterek kararnameler, Başbakan tarafından alınan kararlar, Tüzükler, ülke genelinde uygulanacak yönetmelikler ve diğer düzenleyici işlemler - Danıştay İçtihadı Birleştirme Kararları

13 UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ: Adlî yargı ve idarî yargı mercileri arasında çıkabilecek, olumlu ya da olumsuz, görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözümlemeye yetkilidir.

14 ANAYASA YARGISI

15 ANAYASA MAHKEMESİ (ANAYASA YARGISI) Kanunlar Anayasa ya aykırı olamaz. (Anayasa m.11/2) Kanunların anayasaya uygunluğunun denetimini Anayasa Mahkemesi yapar. (!) Tüm mahkemelerin üzerinde bir temyiz mahkemesi değildir. (+) Bireysel Başvuru ve diğer görevler

16 Anayasaya uygunluk denetiminin kapsamı: - Kanunlar: Şekil+Esas - Kanun Hükmünde Kararnameler: Şekil+Esas (!) Olağanüstü dönemlerde çıkarılan KHK. ler - TBMM İçtüzüğü ndeki değişiklikler: Şekil+Esas - Anayasa Değişiklikleri: Yalnızca şekil bakımından (teklif ve oylama çoğunluğu, ivedilikle görüşülmeme) (!) Uluslararası Antlaşmalar

17 Başvurma yolları: A) İptal Davası-Soyut Norm Denetimi: - C.Başkanı, İktidar Partisi Grubu, Ana Muhalefet Partisi Grubu, 1/5 TBMM=110 milletvekili - Başvuru süresi: Resmi Gazete + 60 gün (!) Şekil bakımından aykırılık iddiası: 10 gün- C.Başkanı/110 milletvekili B) İtiraz Yolu-Somut Norm Denetimi: Mahkemeler: Anayasaya aykırılık itirazı AYM. 5 ay içinde cevaplandırmalıdır.

18 Anayasa Mahkemesi nin diğer görevleri: 1) Bireysel Başvuru: Anayasa+AİHS nde güvence altına alınmış temel hak ve hürriyetlerin kamu gücü tarafından ihlâli iddiası İdarî ve yargısal başvuru yollarının tükenmiş olması şartı (+ en geç 30 gün içinde) 2) Yüce Divan: C.Başkanı, Başbakan, Bakanlar, Yüksek Mahkemelerin Üyeleri, G.Kurmay Başkanı, Kuvvet Komutanlarının görevleriyle ilgili suçlardan dolayı yargılanması 3) Dokunulmazlıkların kaldırılması kararlarının denetimi 4) Siyasal partilerin denetimi ve açılacak davalar

19 AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ

20 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Avrupa Konseyi ne bağlıdır. (! Avrupa Birliği ile ilgisi yoktur) Kuruluş: Türkiye: 1954 (Bireysel Başvuru: 1987) Bireysel başvurunun temel şartları: 1- AİHS ve ek protokollerde öngörülen bir temel hak veya özgürlüğün ihlâli iddiası ile başvurulabilir. 2- İç hukuk yollarının tüketilmiş olması halinde başvurulabilir. (en geç 6 ay içerisinde) (İkincillik ilkesi) Sözleşmeye taraf devlet aleyhine ve bu devletin fiilen egemen olduğu yerlerde yapılan ihlaller dolayısıyla dava açılabilir. (!) Devletin ülkesi ile sınırlı değildir. (Fiilen egemen olma) (!) Vatandaş-yabancı ayrımı yoktur. (Herkese karşı sorumlu) Karar: Tespit ve tazminat kararı niteliğindedir. Temyiz mercii değildir, iptal veya bozma kararı vermez. (Türk hukukunda yargılamanın yenilenmesi nedenidir.)

Benzer belgeler

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

MAHKEMELER (TÜRK YARGI ÖRGÜTÜ) Dr. Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi ÖĞRENME HEDEFLERİMİZ - ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY - İDARE MAHKEMELERİ, DANIŞTAY - UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ - ANAYASA MAHKEMESİ