Yağ tavsiyesi. Ürün dokümantasyonu. Basınç sıvıları, vizkozite sınıfları ve kullanım D 5488/

Transkript

1 Yağ tavsiyesi Ürün dokümantasyonu Basınç sıvıları, vizkozite sınıfları ve kullanım D 5488/

2 by HAWE Hydraulik SE. Açıkça izin verilmediği sürece bu belgenin kopyalanıp çoğaltılması, içeriğinin kullanılması ve iletilmesi yasaktır. Bu kuralların ihlali para cezalarına tabidir. Patent veya faydalı model tescili halinde tüm hakları saklıdır. Ticari adlar, ürün markaları ve ticari markalar özel olarak işaretlenmemiştir. Özellikle tescilli ve hakları koruma altında olan adlar ve ticari markalar söz konusuysa, bunların kullanımı yasal düzenlemelere tabidir. HAWE Hydraulik, her türlü durumda bu düzenlemeleri işleme alacaktır. Basım tarihi / doküman oluşturma tarihi: /13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

3 İçindekiler 1 Basınç sıvısı seçimi Madeni yağlar Çevreye duyarlı basınç sıvıları Zor alev alan basınç sıvıları Özel sıvılar Viskozite sınıfı Hidrolik akışkan saflığı ve filtreleme Kullanım süresi Basınç sıvısı değişimi Contalar Basınç sıvılarını ve hidrolik komponentleri depolama Üretici adresleri (seçki) HAWE Hydraulik SE D 5488/ /13

4 1 Basınç sıvısı seçimi Bir hidro tesisin işletim davranışı büyük ölçüde kullanılan basınç sıvısının kalitesine bağlıdır. Basınç sıvısının seçimi esas olarak kullanım koşulları tarafından belirlenir, örn. sıcaklık (bkz. viskozite sınıfları) Cihaz türü (belirli basınç sıvıları yasak olabilir, örneğin metaller contalar ile istenmeyen tepkimeler nedeniyle) Kullanım türü (örneğin çevre için zararsız basınç sıvıları) Ortam (mevcut basınç sıvılarının kullanımı) Sıcaklık ve vizkozite değerlerine genel bakış Sıcaklık aralığı: Start sıcaklığı: Viskozite aralığı: Çevre: C İstisna: Basınçlı hava kumandalı pompalar Tip LP ( C) Basınç sıvısı: C Viskozite aralığına veya ek kısıtlamalara dikkat edin. -40 C'ye kadar izin var Müteakip işletim sırasında kalıcı işletim sıcaklığı en az 20K daha yüksek oluyorsa start viskozitesine dikkat edin! Biyolojik olarak çözünen veya zor alev alan basınç sıvılarında genelde maks C. min. yakl. 4 mm 2 /s, maks. yakl mm 2 /s En iyi işletim yakl mm 2 /s 4/13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

5 2 Madeni yağlar Madeni yağlar Basınç sıvısı Karakteristik özellikler Özellikler / kısıtlamalar Hidrolik yağlar HLP (DIN ) Hidrolik yağlar HL (DIN ) Hidrolik yağlar HVLP (DIN ) Alaşımsız yağlar H örn. - yağlama yağları (DIN ) - Beyaz yağlar (örn. NSF H1) Hidrolik yağlar PAO (test için esas alınan: DIN ve DIN ) Özel sıvılar havacılık alanında (MIL H-5606) im Denizcilik alanı (NATO H 540) Diğer madeni yağlar Motor yağları HD ATF otomatik dişli yağı (AQ A Suffix A) Dizel Dizel enjeksiyon pompası testi için deney yağı Korozyon, oksidasyon ve aşınma koruması için katkılı madeni yağ Aşınma koruması için katkısız madeni yağ HLP ile aynı katkılı madeni yağ, fakat geniş sıcaklık aralıklarında kullanım için artırılmış viskozite endeksli Genel kullanılan hidrolik sıvı Aşınma koruması katkıları eksikiği nedeniyle tüm dişli çarklı pompa türleri için uygun değildir. Pompalar ve çarklı pompalar tip RZ, Z ile kullanılamaz HC, KA, MP, MPN, HK, HKL kompakt üniteler kullanılamaz Viskozite endeksini iyileştirici maddeler örneğin kesme dayanımını (yük altındaki viskozite kaybı yakl. %30), demulsifasyon davranışını ve hava ayırma yeteneğini olumsuz etkilemektedir. Sadece sıcaklık aralığı gerektiriyorsa kullanılır. Yağ üreticisine danışma gereklidir! Katkısız madeni yağ Katkı maddesi olmadığından sadece kapatma işletimi (S2 veya S3 işletimi) olan tesisler için uygundur (yağlama yeteneği azdır). Beyaz yağlar genellikle gıda maddesi temasının mümkün olduğu tesislerde kullanılmaktadır. Korozyon, oksidasyon ve aşınmaya karşı koruma katkılı, madeni yağ içermeyen sentetik yağ Genelde naften yağ esaslı madeni yağlar, geniş Sıcaklık aralığı Aslında farklı uygulama amaçlar için geliştirilmiş olan madeni yağlar Bkz. HVLP hidrolik yağlar için olan bilgiler Basınç sıvısına bağlı olarak duruma göre flor-kauçuk FPM contaların kullanılması gerekir. Yağ üreticisine danışın! Az çok daha uygun olmayan basınç sıvıları. Oksidasyon ve korozyon koruması maddelerinin ve malzeme uyumluluğunun mevcut olup olmadığına (özellikle contalar açısından) dikkat edin. Dikkat: Yollu valflarda daha yüksek yağ kaçağı. Yağ üreticisine danışma gereklidir! HAWE Hydraulik SE D 5488/ /13

6 3 Çevreye duyarlı basınç sıvıları Çevreye duyarlı basınç sıvıları ISO Basınç sıvısı Karakteristik özellikler Özellikler / kısıtlamalar Doğal yağlar HETG Doğal yağ esaslı sıvılar örn. katkılı kolza yağı, ayçiçek yağ, sıcaklık dayanımı düşük (< C) Polietilen glikoller HEPG PEG polietilen (suda çözünür) PPG polipropilen (suda çözünmez) Sentetik esterler HEES (karbon asidi esterleri, diesterler, polyester) Polietilen glikol (PAG) esaslı sıvılar Kullanım ömrü, yağlama yeteneği ve basınca dayanıklılık açısından madeni yağa benzer İşletim açısından önemli kriterler açısından madeni yağa benzer özellikler Kompakt üniteler tip HC, KA, MP, MPN, HK, HKL, ıslak endüvi mıknatıslı tüm valflar ile yüksek kısma paylı kontrol sistemler için uygun değildir; HETG sıvılar yüksek sıcaklıklarda (> C) reçineşmeye, yapışmaya veya erkenden yaşlanmaya meğillidir. Mümkün olduğunca kullanımdan kaçınılmalıdır! İşletim davranışı açısından kısıtlama yok, fakat normal laklar ve boyalar çözünür (iki komponent lakları için geçerli değildir) kağıt filtre kullanılması yasaktır. Tıkanma tehlikesi var! (sadece cam elyaf veya metal dokulu filtreler kullanılabilir) Temas eden çelik-alüminyum (veya çelik ile demir olmayan metaller) eşleşmeleri sorunludur (çözülme belirtileri görülebilir) Pompalar ve dişli çark pompalar tip RZ ve Z ve kompakt üniteler Tip HC, KA, MP, MPN, HK, HKL kullanmayın Tip A.F.., AF, BF, EF, FF geri akış filtreli bağlantı blokları ile kullanmayın İşletim davranışı açısından kısıtlama yok PVC malzemelere temastan kaçının. 6/13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

7 4 Zor alev alan basınç sıvıları Zor alev alan basınç sıvıları ISO Basınç sıvısı Karakteristik özellikler Özellikler / kısıtlamalar HFA (Pres suları, emülsiyonlar) Su emülsyonlarında yağ (su payı > %80) maks. sıcaklık aralığı yakl. 60 C'a kadar Yüksek su payı nedeniyle korozyon ve kavitasyon tehlikesi yüksektir, sadece bu amaçla tasarlanmış cihazlar için kullanın (radyal pistonlu pompa tip R, yön valfları tip G..) maks. pompa basıncı % Kavitasyon tehlikesi asgari madeni yağ payı > %4 HFC Sulu (poli) glikol çözeltisi (su payı > %35) maks. sıcaklık aralığı yakl. 60 C'ye kadar Kompakt üniteler HC, KA, MP, MPN, HK, HKL kullanmayın kısa devre tehlikesi Kağıt filtresi ile kullanılamaz tıkanma tehlikesi Tip A.F.., AF, BF, EF, FF geri akış filtreli bağlantı blokları ile kullanılmaz Prensip olarak "normal" basınç sıvısı şeklinde kullanılabilir Kısıtlamalar: HFD HFDR fosfor asidi esterleri HFDU polyolesterler Susuz sıvılar, madeni yağa benzer özellikler çinko ile uyumsuzdur Kağıt filtresi ile kullanılamaz tıkanma tehlikesi Tip A.F.., AF, BF, EF, FF geri akış filtreli bağlantı blokları ile kullanılmaz Temas eden çelik-alüminyum eşleşmeleri sorunludur Z, RZ pompaları ile kullanılamaz Basit lak ve boyalara karşı agresiftir (iki komponentli laklar mümkündür) HC, KA, MP, MPN, HK, HKL tipi kompakt ünitelerle kullanılamaz Normal işletim olanaklıdır Kısıtlamalar: Sadece FPM (FKM) contalı cihazlar kullanın (bkz. "Contalar" başlıklı bölüm) Yağ üreticisine danışma gereklidir! 5 Özel sıvılar Özel sıvılar Basınç sıvısı Karakteristik özellikler Özellikler / kısıtlamalar AT fren sıvıları Fren sıvıları, glikol esaslı (DOT4) Kullanım mümkündür, fakat sadece EPDM veya SBR contalı cihazlar kullanılacaktır (bkz. "Contalar" başlıklı bölüm) Tip HC, KA, MP, MPN, HK, HKL tipi kompakt üniteler ile kullanılamaz HAWE Hydraulik SE D 5488/ /13

8 6 Viskozite sınıfı Viskozite sınıfı seçimi "Sıvı yağlama maddeleri için ISO vizkozite sınıflandırması" (DIN ISO 3448) standardında listelenen 18 vizkozite sınıfı (ISO VG), ISO VG10 ile ISO VG68 arasında yer alan hidrolik sistemler için geçerlidir. ISO VG arkasındaki sayı, 40 C referans sıcaklığındaki nominal vizkoziteye karşılık gelmektedir. Grafikte gösterilen sıcaklık davranışı, madeni hidrolik yağların davranışına karşılık gelmektedir. HVLP ve çevreye duyarlı hidrolik akışkanların karakteristik eğri yükselişi daha basıktır yani sıcaklığın etkisi daha düşüktür. Üreticilerden kaynaklanan farklar nedeniyle aşağıdaki uç değerlerin netleştirilmesi ve izin verilen viskozite aralıklarıyla karşılaştırılması gerekir: 40 C'de viskozite En düşük (varsayılan, talep edilen) sıcaklıkta viskozite En yüksek (varsayılan, talep edilen) sıcaklıkta vizkozite (contanın uzun ömürlü olmasını garantilemek için 80 C!) Sıcaklık - viskozite grafiği Seçim için referans değerler VG10, VG15 Tesis, açık havada veya gerdirme düzeneklerinde kullanımda kısa süreli işletimde Tesis sürekli işletimde (açık havadaysa sadece kışın) VG22, VG32 genel kullanım (sadece yaz işletiminde açık havada kullanım için) VG46, VG68 Sıcaklığı 40 C'ye kadar olan kapalı alanlardaki veya tropik şartlardaki sistemler 1 En iyi aralık 2 Referans sıcaklığı DIN ISO /13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

9 7 Hidrolik akışkan saflığı ve filtreleme Hidrolik yağ saflığı ve doğru filtreleme İnce düzeyde kirlenmeler örneğin aşıntı veya toz ya da makro düzeyde kirlenmeler örneğin talaş, hortumlardan ve contalardan kauçuk parçacıklar, bir hidrolik tesiste önemli işlevsel bozukluklara yol açabilirler. Basınç sıvıları için aşağıdaki saflıkları sağlayın (ilk çalıştırma öncesinde iyice durulma yapılması koşuluyla): Basınç sıvısı için önerilen saflık ISO 4406 Önerilen Filtre inceliği Cihazlar 21/18/ /17/13 β Radyal pistonlu ve dişli çarklı pompalar, valflar, silindirler (genel makine imalatında kullanılır) 20/17/ /15/12 β Orantılı basınç ve akış valfları 19/17/14 β Aksiyal pistonlu ayarlı pompalar Aralığın düşük değerleri >250 bar basınçlar için geçerlidir Not Özellikle orantılı valflarda yineleme doğruluğu özellikle basınç sıvısının saflık derecesine bağlıdır. "Fıçıdan" yeni bir basınç sıvısı her zaman için en yüksek temizlik gerekliliklerini sağlamaz. 8 Kullanım süresi Basınç sıvısının kullanım ömrü Bir basınç sıvısı, örneğin kesme süreçleri, yüksek sıcaklıkta çözülme (reçineleşme), (yoğuşma) suyuyla karışma veya sistemin başka malzemeleriyle (örneğin metallerle) tepkimeler (çamur oluşumu) sonucu "yaşlanır". Bu konudaki en büyük etkiyi basınç sıvısının (örn. yüksek kesme dayanımı için katkılar nedeniyle) kendi özellikleri dışında, hidrolik kontrol sisteminin tasarımı (örn. depo büyüklüğü, kalıcı işletim sıcaklığı, kısıcı noktaların sayısı ve türü) oluşturur. Aşağıdakiler dikkate alınmalıdır: Depodaki işletim sıcaklığı < 80 C (madeni yağlar için geçerlidir, su payı olan basınç ortamı için daha düşüktür) Yüksek sıcaklıklardan kaçının kullanım süresi azalır (+10K kullanım süresini yarılar) Basınç sıvısının sirkülasyon oranı - yakl. 0,2...0,4/dak, geleneksel hidrolik ünitelerde - yakl....1/dak, mobil hidrolikte - yakl....4/dak, kapatma veya rölanti çalıştırmasındaki kompakt ünitelerde Basınç sıvısının düzenli kontrolü (yağ seviyesi, kirlenme, renk katsayısı, nötrleştirme katsayısı vb.) Düzenli yağ değişimi (basınç sıvısına ve kullanım koşullarına bağlıdır) Referans değerler: - yakl saat (madeni yağ) - yakl saat (diğer basınç sıvıları) - veya en az 1 kez yılda Yağ üreticilerinin verdiği bilgilere uyun! HAWE Hydraulik SE D 5488/ /13

10 9 Basınç sıvısı değişimi Basınç sıvısı değişimi Farklı türden basınç sıvılarını karışık kullanmayın! Duruma göre, çamur oluşumu, reçineleşme ya da benzeri kimyasal tepkimeler ortaya çıkabilir. Bu nedenle farklı basınç sıvıları arasında değişim yapıldığında mutlaka ilgili basınç sıvısı üreticilerine başvurun. Her durumda hidrolik tesisin tümünü iyice çalkalayın. 10 Contalar Contalarla etkileşimler Basınç sıvıları kullanmadan önce (madeni yağlar veya sentetik esterler dışında) genel kural olarak contalarla olan uyumluluk yağ üreticisine danışılmalıdır. Genel bir bakış bu bölümün başındaki çizelgede verilmiştir. Standart olarak conta malzemesi olarak NBR (akril nitril - butadien - kauçuk, örn. buna, perbunan) veya HNBR (hidrojenli NBR) kullanılmaktadır. Talep üzerine aşağıdaki conta malzemesi olan cihazlar teslim edilebilir: FPM (FKM, flor-kauçuk) örneğin HFD sıvıları - HAWE cihazlar için adlandırma: Ekler...-PYD, örn. WN1H-G24-PYD EPDM (etilen-propilen-dien-kauçuk) veya SBR (stidrol-butadien-kauçuk) - HAWE cihazlar için adlandırma: Ekler...-AT, örn. WN1H-G24-AT (fren sıvısı için) 10/13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

11 11 Basınç sıvılarını ve hidrolik komponentleri depolama Basınç sıvılarını ve hidrolik komponentleri depolama Hidrolik komponentlerin depolanma kapasitesi öncelikli olarak aşağıdaki faktörlere bağlıdır: kullanılan contalar, fabrikada yapılan işlerlik kontrolü nedeniyle mevcut olan yağ damlaları Kauçuk maddelerin depolanma yeteneği genelde aşağıdaki faktörler tarafından etkilenir: Isı, ışık, rutubet, oksijen, ozon Komponentleri mümkün olduğunca gerilme ve deformasyon olmadan depolayın. En iyi depolama sıcaklığı 15 ile 20 C aralığıdır. Göreli hava nemi yakl. %65 (+-%10). Doğrudan güneş ışığına veya kuvvetli mor ötesi ışık payı olan bir ışık kaynağına maruz bırakılmamalıdır. Ozon üreten düzenekler (elektrik motorları, yüksek gerilim düzenekleri.) v.b. depoda mevcut olmamalıdır. Contalar plastik torbalarda paketlenirse torbaların malzemesinde yumuşatıcı maddeleri olmamalı ve duruma göre morötesi ışığı geçirmez olmalıdır. Elastomerlerin depolanmasına ilişkin ayrıntılar şu normlarda verilmiştir: DIN 7716, MIL-HDBK-695, SAE ARP5316D, SAE AS 1933, DIN Basınç sıvıları üretici tarafından mühürlenmiş kaplarda sınırsız olarak saklanabilir çünkü kimyasal tepkimeler ortaya çıkmaz. Havanın oksijeni, toz ve rutubet ile bağlantılı olarak yağ türüne ve bunların katkı maddelerine bağlı olarak oksidasyon veye reçineleşme ortaya çıkabilir. Hidrolik komponentler için depolama alanı olarak, sıcaklığı ve hava rutubeti yaklaşık sabit olan karanlık bir oda önerilir. Parçaları toza veya sürekli hava değişimine karşı korumak için bir plastik torbada saklanmalıdırlar. En az yılda bir kez işlerlik kontrolü (elle acil kumanda, kuru anahtarlama) yaparak işlerliğini güvence altına alın. Güvenlikle ilgili komponentler: Mahalde altı ayda bir işlerlik kontrolü yapın ve 2 yılda bir düzenli olarak fabrika tarafı conta değişimi gerçekleştirin. Hidrolik komponentler yukarıda tarif edildiği gibi depolanırsa korozyon tehlikesi düşük olur. HAWE komponentlerin dış parçalarının büyük bir bölümü bir koruyucu kaplamaya (galvanize, gazlı nitürlemeye) ve ince bir yağ filmine sahiptir. HAWE Hydraulik SE D 5488/ /13

12 12 Üretici adresleri (seçki) Firma Agip Schmiertechnik GmbH Deutschland Adres Paradiesstrasse 14 Telefon +49 / (0) 931 / D Würzburg Faks +49 / (0) 931 / Aral AG Geschäftsbereich Schmierstoffe Überseeallee 1 Telefon +49 / (0) 40 / D Hamburg E-posta inboundaral@bp.com BP Europa SE Castrol Industrial Erekelenzer Straße 20 Telefon +49 / (0) 2261 / D Mönchengladbach Esso AG Kapstadtring 2 Telefon +49 / (0) 40 / D Hamburg Faks +49 / (0) 40 / Fragol Industrieschmierstoffe GmbH Reichspräsidentenstr Telefon +49 / (0) 208 / D Mülheim Faks +49 / (0) 208 / Fuchs Mineraloelwerke GmbH Friesenheimer Straße 15 Telefon +49 / (0) 621 / D Mannheim Faks +49 / (0) 621 / Liqui Moly GmbH Jerg-Wieland-Str. 4 Telefon +49 / (0) 731 / D Ulm Faks +49 / (0) 731 / Mobil Oil AG Kapstadtring 2 Telefon +49 / (0) 40 / D Hamburg Faks +49 / (0) 40 / Shell Deutschland Schmierstoffe GmbH Suhrenkamp Telefon +49 / (0) D Hamburg Faks +49 / (0) E-posta Schmierstoffe-DE@shell.de Panolin AG Bläsimühle Telefon +41 / (0) 44 / CH-8322 Madetswil Faks +41 / (0) 44 / Klüber Lubrication Deutschland KG Geisenhausenerstrasse 7 Telefon +49 / (0) 89 / D München Faks +49 / (0) 89 / /13 D 5488/ HAWE Hydraulik SE

13 Diğer bilgiler HAWE Hydraulik SE, makine ve tesis mühendisliği alanında 70'den fazla sektörde deneyimi ve uygulama becerisi olan, sorumluluk sahibi bir geliştirme ortağıdır. Ürün yelpazesinde; hidrolik üniteler, sabit ve ayarlı pompalar, valfler, sensörler ve aksesuarlar yer alır. Hidrolik komponentlere ideal olarak uyarlanmış elektronik komponentler sistem modüllerini tamamlamakta ve kumandayı, sinyal değerlendirmesini ve hata algılamasını kolaylaştırmaktadır. Akıllı sistem çözümleri enerji tüketimini azaltırken işletim maliyetlerini de düşürür. Kompakt tahrikler yer tasarrufu sağlar ve yenilikçi makine tasarımlarının hayata geçirilmesine olanak verir. 16 ülkedeki yaklaşık 2000 çalışanı ve dünya genelindeki 30'dan fazla satış ortağı ile, müşterilerine yakın, profesyonel ve özel hizmetler sunmaktadır. Şirket ISO 9001, ISO 14001, ISO 50001, OHSAS sertifikalarına sahiptir. HAWE Hydraulik firmasına ilişkin ayrıntılı bilgiler, yerel yetkili kişilerin iletişim bilgileri ve hidrolik eğitimi teklifleri ile ilgili bilgiler için bkz.: D 5488/ HAWE Hydraulik SE Streitfeldstraße München Postfach München Germany Tel Fax info@hawe.de