Bu ürünün bütün hakları. ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin

Transkript

1

2 Bu ürünün bütün hakları ÇÖÜM DERGİSİ AINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. ne aittir. Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve depolanması yasaktır. Grafik Birimi Dizgi Birimi 2017 Ankara Başak Matbaacılık

3 ÖNSÖ Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım, Endüstri, sanayi, teknoloji ve günlük hayatımızda önemli bir yere sahip olan kimya, aynı zamanda eğitim-öğretim sistemimizde içeriği dört yıla yayılmış önemli bir derstir. Bu özellikleri ile üniversite giriş sınavlarında kimya dersine yönelik sorular nitelikli üniversitelerin sayısal bölümlerini hedefleyen öğrencilerin başarısını doğrudan etkilemektedir. Bu durumun farkındalığı ile hazırlanan 3D KS Kimya Soru Bankası (II. Oturum), yirmi yıllık öğretmenlik ve eğitim yazarlığı tecrübemin bir ürünüdür. Kitap hazırlanırken Millî Eğitim Bakanlığının kimya dersi müfredatı, ünite kazanımları ve ÖSM nin sınav tarihi boyunca izlediği yollar detaylı bir şekilde incelenerek özgün sorular oluşturulmuştur. Aktif öğretmenlik hayatını sürdüren bir eğitimci olarak her bir kazanımı birden farklı soru tipiyle kitaba yansıtmaya özen gösterdim. Kitaptaki her bölüm, hücreleme yöntemiyle alt başlıklara ayrılmış, oluşturulan yeterli sayıda test ile konu içerikleri eksiksiz taranmıştır. Testlerdeki soruların zorluk dereceleri de kolay, orta ve zor şekilde sıralanarak her seviyedeki öğrenciye yönelik bir öğrenme-öğretme yöntemi benimsenmiştir. Her bölümün sonunda ÖSM sınavlarındaki tüm ayrıntılara ve soru tiplerine yer verilmiştir. Ayrıca yeterli sayıda genel tarama sorularına yer verilerek önceki konuların pekiştirilmesi sağlanmıştır. Kimya dersinin dört yıla yayılmış geniş bir kapsam ve bilgi düzeyi gerektiren içeriklerine ve kazanımlarına hâkim olabilmek için doğru ve titizlikle hazırlanmış bir kaynak kullanımı ön plana çıkmaktadır. Bu gereksinimi karşılamak amacıyla hazırladığım bu kitabın sizlere hedefinize ulaşmakta yardımcı olacağına inancım sonsuzdur. Kitap ile ilgili fikirlerinizi adresine bildirmeniz bu kitabı diğer baskılarında daha nitelikli bir hâle getirecektir. Değerli katkılarınız için şimdiden teşekkür ederim. Bu kitabı yazarken onlara ait paylaşım zamanlarını çaldığım aileme özveri ve fedakârlıkları için minnettarım. Kitabın hazırlanmasında yardımını esirgemeyen değerli meslektaşım Ersin Özdemir e, inceleme aşamasındaki katkılarından dolayı değerli meslektaşlarım Rahime Bulut ve Erkan Özdemir e şükranlarımı sunarım. Kitabın hazırlık aşamasında emeği geçen yayın ekibine, fikirleri ile desteklerini esirgemeyen meslektaşlarıma ve uygulamada yardımcı olan öğrencilerime teşekkürlerimi sunarım. Üniversiteye giriş sınavında ve hayatın her alanında başarı ve mutluluk dileklerimle Ali DİNDAR

4

5

6 İÇİNDEKİLER 01. BÖLÜM: MODERN ATOM TEORİSİ Atom / Atom Altı Taneciklerin Keşfi...9 Atom Modelleri Elektromanyetik Işınlar ve Dalga Modeli...13 Işığın İkili Doğası ve Atom Spektrumları...15 Kuantum Dalga Mekaniği ve Kuantum Sayıları...17 Kuantum Sayıları Ve Orbitaller...19 Küresel Simetri ve Uyarılmış Atom...21 Bire Bir ÖSM...25 Periyodik Sistemde er Bulma...27 Periyodik Özellikler...29 Elementlerin Özellikleri...33 İyon ükleri ve ükseltgenme Basamakları...37 İyonik ve Kovalent Bileşiklerde Adlandırma...41 Bire Bir ÖSM BÖLÜM: SIVI ÇÖELTİLER Çözünme ve Derişim / Sıvı Ortamda Çözünme Olayı...95 Çözelti Derişimleri ile İlgili Hesaplamalar...97 Koligatif Özellikler Bire Bir ÖSM Çözünürlük ve Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler Ayırma ve Saflaştırma Teknikleri Bire Bir ÖSM TÜMEVARIM - II BÖLÜM: KİMA VE ENERJİ Sistemler ve Enerji Sistemlerde Entalpi Değişimi ve Oluşum Entalpisi Tepkime Entalpisi İstemlilik Bire Bir ÖSM BÖLÜM: KİMASAL HESAPLAMALAR Mol...45 Temel asalar...51 Bire Bir ÖSM...53 Tepkime Denklemleri...55 Tepkime Çeşitleri...57 Tepkime Denkleminde Mollü Geçiş Problemleri...61 Sınırlayıcı Bileşen / Verim ve Artan Madde Problemleri...63 Saflık / Karışım / Formül Bulma Problemleri...65 Tepkime Problemleri (Genel)...67 Bire Bir ÖSM...69 TÜMEVARIM - I BÖLÜM: GALAR Gazların Genel Özellikleri ve Kinetik Teori...79 Gaz Basıncının Ölçülmesi...81 Gaz asaları ve İdeal Gaz asası...83 Gaz Karışımları ve Gazların Su Üstünde Toplanması...87 Kimyasal Tepkimelerde Gaz Basıncı ve Gaz Hacmi...89 Gerçek Gazlar, Joule - Thomson Olayı, Faz Diyagramları...91 Bire Bir ÖSM BÖLÜM: KİMASAL TEPKİMELERDE HI VE DENGE Tepkimelerde Hız / Tepkime Hızının Ölçülmesi Reaksiyon Mekanizması ve Hız Bağıntısı Tepkime Hızının Bağlı Olduğu Faktörler Bire Bir ÖSM Denge Kavramı ve Denge Bağıntısı Dengeye Etki Eden Faktörler Denge Kesri ve Hesaplamaları Bire Bir ÖSM Asitler ve Bazlar / Asit Baz Tanımları ve Genel Özellikleri Suyun Oto-İyonizasyonu / ph ve poh Kavramları Nötrleşme ve Titrasyon ayıf Asit ve Bazlar Tampon Çözeltiler ve Hidroliz Bire Bir ÖSM Çözünürlük Dengesi / Çözünürlük Çarpımı (Kçç) Çözünürlüğü Etkileyen Faktörler İyon Kesri ve Çökelme Şartları Bire Bir ÖSM TÜMEVARIM - III...189

7 İÇİNDEKİLER 07. BÖLÜM: KİMA VE ELEKTRİK Redoks Tepkimeleri arı Pil Potansiyelleri ve Aktiflik Elektrokimyasal Piller Elektroliz ve Faraday Kanunları Bire Bir ÖSM Karboksilik Asitler Açil Grubu Bulunduran Bileşikler Esterler Fonksiyonel Gruplarda İzomerlik Aminoasitler ve Karbonhidratlar Optik İzomeri (Optikçe Aktiflik) Bire Bir ÖSM BÖLÜM: KARBON KİMASINA GİRİŞ Organik Bileşikler ve Formül Bulma Doğada Karbon Kovalent Türlerde Lewis Formülleri Hibritleşme ve Molekül Geometrileri Bire Bir ÖSM TÜMEVARIM - IV BÖLÜM: HAATIMIDA KİMA Petrol Rafinasyonu ağ Üretimi ve Margarinler üzey Aktif Maddeler ve Kullanım Alanları Polimerler Biyomoleküller Bire Bir ÖSM TÜMEVARIM - V BÖLÜM: ORGANİK BİLEŞİKLER Hidrokarbonlar / Organik Bileşiklerin Sınıflandırılması Alkanların Adlandırılması Alkanların Özellikleri ve Kullanım Alanları Alkenlerin Adlandırılması ve Özellikleri Alkenlerin Tepkimeleri ve Genel Elde Edilme öntemleri Alkinler Asetilen ve Kullanım Alanları Hidrokarbonlarda İzomerlik Aromatik Bileşiklerin Adlandırılması ve Özellikleri Bire Bir ÖSM Fonksiyonel Gruplar / Alkollerin sınıflandırılması ve Adlandırılması Alkollerin Özellikleri ve Etanol Eldesi Eterlerin Sınıflandırılması ve Adlandırılması Eterlerin Özellikleri Aminler Karbonilli Bileşikler Karbonil Bileşiklerinin Özellikleri...273

8

9 Modern Atom Teorisi / Atom / Atom Altı Taneciklerin Keşfi BÖLÜM 01 Test I. ün kumaşa sürtülen ebonit çubuğun küçük kağıt parçalarını çekmesi II. AgNO 3 çözeltisinin elektrolizinde katotta Ag metalinin toplanması III. İpek kumaşa sürtülen cam çubuğu pozitif (+) elektrikle yüklenmesi ukarıdaki olaylardan hangileri atom altı taneciklerin varlığını destekler? Sürtünme ile elektriklenme ve elektroliz deneyleri atom altı taneciklerden olan elektronun hareketi ve alışverişi ile gerçekleşir. Üç öncülde cevaptır. 2. Elektriklenme olayı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Maddelerin birbirine sürtünmesi sonucu oluşabilir. 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi M. Faraday ın elektroliz deneylerinin sonuçlarından birisi değildir? A) Bir atom ancak belirli miktar veya bu miktarın basit katları kadar elektrik yükü taşıyabilir. B) Taşınan yük parçacığı bütün atomlar için aynıdır. C) Elektrik taneciklerden meydana gelmiştir. D) Manyetik alandaki sapma miktarı, taneciğin kütlesi ile doğru orantılıdır. E) Atomların yapısında elektriği oluşturan tanecikler bulunur. A, B, C ve E seçenekleri elektroliz ve elektrik yükü ile ilgili iken D seçeneği manyetizma ile ilgilidir. 5. Katot gaz Anot + A B K Floresan ekran B) Pozitif (+) ve negatif (-) elektrik yükü Benjamin Franklin tarafından keşfedilmiştir. C) ıldırım ve şimşek sürtünme ile elektriklenme sonucu oluşan doğa olaylarıdır. D) Sürtünme ile elektriklenme atom alış-verişi yoluyla gerçekleşir. E) Saça sürtülen plastik tarak elektron kazanarak negatif (-) elektrik yüklenir. Sürtünme ile elektriklenme atom altı taneciklerden olan elektronun alışverişi ile gerçekleşir. 3. Plastik çubuk Kağıt parçaları Plastik tarak ünlü kumaş Plastik çubuk Kağıt parçaları Şekil - 1 Şekil - 2 Şekil - 3 Plastik tarak Şekil - 1 deki plastik çubuk kağıt parçalarını çekmez iken, Şekil-2 de yünlü kumaşa sürtülen plastik tarak Şekil-3 deki gibi plastik çubuğa yaklaştırıldığında plastik çubuğun kağıt parçalarını çektiği gözlenmiştir. Buna göre, I. Şekil - 1 deki plastik çubuk nötrdür. II. Şekil - 2 deki plastik tarak negatif (-) elektrikle yüklenir. III. Şekil-3 de etki ile elektriklenme olayı gerçekleşmiştir. Şekil - 2'de yünlü kumaşa sürtülen plastik tarak yüklenerek, şekil - 3'de nötr olan plastik çubuğu etki ile elektriklenme yoluyla yüklü hale getirmiştir. + üksek gerilim kaynağı Crooks tüpüne yüksek gerilim uygulanarak gerçekleştirilen deney ile ilgili şekil yukarıda verilmiştir. Bu deney ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) ile gösterilen ışınlar katot ışınlarıdır. B) ışınının özellikleri kullanılan gazın cinsine bağlı değildir. C) Elektriksel alandan geçirilen ışınlar floresan ekranda A noktasına çarpar. D) Deneyde anot ve katot olarak kullanılan metal elektrotların cinsine göre oluşan ışının özelliği değişir. E) ışınlarının rengi kullanılan gazın cinsine bağlıdır. Katot ışını hızlandırılmış elektronlardır özellikleri kullanılan gaz cinsine ve elektrot türüne bağlı değildir. 6. A ve B ışınları ile ilgili; A ışını: Katottan anota doğru hareket eder. B ışını: Özellikleri Crooks tüpünde kullanılan gazın cinsine bağlıdır. bilgileri veriliyor. Buna göre A ve B ışınları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) A; katot ışını, B; kanal ışınıdır. B) A manyetik alanda sapma gösterir, B göstermez. C) A negatif, B ise pozitif yüklüdür. D) B ışınını oluşturan taneciklerin kütlesi A ışınını oluşturan taneciklerin kütlesinden büyüktür. E) B ışınları anottan katoda doğru hareket ederler. A: katot ışını, B: kanal ışınıdır. Her iki ışında manyetik alanda sapma gösterir. 9

10 Test E 2. D 3. E 4. D 5. D 6. B 7. B 8. E 9. E 10. A 11. D 7. Bilim insanı Bilime katkısı I. J.J. Thomson Elektronun yükünü buldu, elektronun kütlesini hesapladı. II. W. Crookes Katot ışınlarını keşfetti. III. IV. R.A. Millikan M. Faraday Bir elektronun yükü ile kütlesi arasındaki oranı hesapladı. Elektriğin taneciklerden meydana geldiğini elektroliz deneyleri ile ispatladı. ukarıdaki bilim insanlarının hangilerinin bilime katkısı yanlış verilmiştir? A) alnız II B) I ve III C) II ve III D) I ve IV E) II ve IV e l. J.J. Thomson: Elektronun yük/kütle me oranını bulmuştur. lll. R. A. Millikan: Bir elektronun yükünü yağ damlacağı deneyi ile bulmuş ve elektronun kütlesini ise hesaplamıştır. 9. Atom altı tanecikler ve keşfedilmeleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Katot ışınlarına elektron ismini öneren G. Stoney dir. B) Millikan, yağ damlacığı deneyi ile elektronun yükünü 1, coulomb olarak buldu. C) Kanal ışınları ile pozitif yüklü taneciklerin varlığı ispatlandı. D) J. Chadwick Be atomuna alfa (a) ışınlarını göndererek yaptığı radyoaktif deneyle nötronu keşfetti. E) Elementlerin atom numaraları E. Rutherford tarafından tespit edilmiştir. Elementlerin atom numaralarının doğru tespiti Henry Moseley tarafından yapılmıştır. 10. Atom altı tanecikler ve keşif süreçleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (Ag = 108) A) Kanal ışınlarının tümünde tanecik yükü ile kütlesi arasındaki oran aynıdır. B) Elektronun yük/kütle oranı yaklaşık olarak υ , C/kg dır. C) Millikan elektronun kütlesini 9, kg olarak hesaplamıştır. D) AgNO 3 çözeltisinden 1,118 mg Ag açığa çıkaran elektrik yükü miktarı 1 Coulomb kabul edilmiştir. E) Kütle spektrometrisi ile yapılan ölçümler çekirdekte protondan başka bir taneciğinde bulunması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Kanal ışınları, katot ışın deney tüpünde kullanılan gazdan e koparılmasıyla elde edilen katyonlardır. Dolayısıyla yük/kütle oranı gazın cinsine göre değişir. (Cevap A) 10 Henry Moseley, yüksek hızlı elektronlarla bombardıman edilen atomlardan yayılan ışığın frekansının karakökü ( υ) ile elementlerin atom numaraları () arasındaki ilişkiyi deneysel olarak ispatlamıştır. ukarıda verilen grafik ve Moseley in çalışması ile ilgili, I. Moseley çalışmasında yüksek enerjili ışınlarını kullanmıştır. II. Elementlerin proton sayıları ile yaydıkları ışığın frekansının karakökü doğru orantılıdır. III. Bu çalışma ile elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin atom numarasına bağlı olduğu ispatlanmıştır. l. aptığı deneyde ışınlarını kullanmıştır. (Doğru) ll. ve lll. çalışmalar deneyinin sonuçlarıdır. (Doğru) 11. Moseley, elementlerin - ışınları spektrum çizgisine ait frekansın karekökünün bir elementten diğerine gittikçe sabit bir miktarda arttığını tespit etmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu tespit ile elde edilen sonuçlardan birisi değildir? A) Elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerinin atom numarasına bağlı olduğunun belirtilmesi B) Atom numarasının atom çekirdeğindeki pozitif yüklü taneciklerin sayısı olarak kabul görmesi C) Lantanit serisinin periyodik sistemdeki yerinin belirlenmesi D) Periyodik sistemde elementlerin artan kütle numaralarına göre yerleştirilmesi E) Skanidyum (Sc) elementinin keşfedilmesini sağlaması Moseley periyodik sistemde elementlerin artan atom numaralarına göre yerleşimini sağlamıştır.

11 Atom Modelleri BÖLÜM 01 Test I. Democritus II. J. Dalton III. Aristotales IV. Platon ukarıdakilerden hangileri maddelerin bölünemez küçük parçacıklar olan atomlardan oluştuğu fikrini ileri sürmüştür? A) alnız I B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV Atom ve bölünmezlik düşüncesi ilk olarak Democritus tarafından öne sürülmüş, Dalton ise bu fikri desteklemiştir. 4 I. Dalton Atom Modeli: Atomlar parçalanamaz. II. Thomson Atom Modeli: Atom nötrdür. III. Rutherford Atom Modeli: Pozitif yükün tamamı çekirdekte toplanmıştır. ukarıdaki atom modellerine ait olan görüşlerden hangileri günümüzde geçerliliğini korumaktadır? D) II ve III E) I, II ve III l. Nükleer olaylarla atom parçalanır. (Geçersiz) ll. Atom nötrdür. (Geçerli) lll. Çekirdekte pozitif yüklü protonlar bulunur. (Geçerli) 2. İnce berilyum levhayı a ışınları ile bombardıman ettiğinde metal levhanın yüksüz, yüksek enerjili radyasyon yaydığını buldu. Bu çalışmayı yapan bilim insanı ve bulduğu tanecik aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? Bilim insanı Bulduğu tanecik A) W. Crooks Katot ışını B) J.J. Thomson Nötron C) W. Röntgen - ışınları D) J. Chadwick Nötron E) Stoney Elektron J. Chadwick belirtilen çalışma ile nötron'u keşfetmiştir yüklü küre ukarıda şekli verilen atom modelini oluşturan J.J. Thomson ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Modelinde göre pozitif yükler, atomun gövdesini oluşturur. B) Modelinde negatif yüklü elektronlar küre içerisinde homojen dağılmıştır. C) Thomson, atomun yarıçapının yaklaşık olarak 10-8 cm olduğunu söylemiştir. D) 1 1 H+ iyonunun yükü ile kütlesi arasındaki oranı hesapladı. E) Nötronların atom çekirdeğinde bulunan yüksüz tanecikler olduğunu belirtti. J. J. Thomson'un oluşturduğu modelde nötronlar ile ilgili bir ifade yoktur. 3. Aşağıdakilerden hangisi Dalton atom teorisinde yer alan bir görüş değildir? A) Madde, çok yoğun, bölünemez atomlardan oluşmuştur. B) Bir elementin tüm atomları özdeştir. C) Tepkimelerde atomların cinsleri, sayıları ve kütleleri korunur. D) Farklı element atomlarının kütleleri aynı olabilir. 6. I. Tepkimeye giren madde kütlesinin, oluşan madde kütlesine eşit olması II. H 2 O nun bileşimindeki H ile O kütleleri arasındaki oranın her zaman 1 8 olması III. Aynı miktar C içeren CO ve CO 2 bileşiklerindeki O atomlarının kütleleri arasındaki oranın her zaman 1 2 veya 2 çıkması ukarıdaki olaylardan hangilerinde maddenin neden böyle davrandığı Dalton Atom Teorisi ile açıklanabilir? 11 E) Bir bileşiğe ait tüm moleküller birbirinin aynıdır. Dalton farklı element atomlarının boyut ve kütle olarak farklı olduğunu ileri sürmüştür. D) I ve III E) I, III ve III Dalton teorisini: l. (Kütlenin korunumu) ll. (Sabit oranlar), lll. (Katlı oranlar) yasalarına dayandırır.

12 Test B 2. D 3. D 4. D 5. E 6. E 7. C 8. B 9. C 10. D 11. A 7. Alfa ışın kaynağı Altın levha 3 ns sürülmüş levha ukarıda Rutherford atom modelinin temelini oluşturan deney düzeneğinin şekli ve alfa ışınlarının davranışının sembolik gösterimi verilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Rutherford un bu çalışmasından çıkardığı sonuçlardan birisi değildir? A) Atomun pozitif yükünün tümü çekirdek denilen küçük bir bölgede toplanmıştır. 9. Aşağıdaki görüşlerden hangisi Bohr atom modeline ait değildir? A) Elektronlar çekirdek dışında belirli enerji seviyelerinde bulunur. B) Atom çekirdeğinde proton bulunur. C) Atom içerisinde elektronun bulunma ihtimalinin yüksek olduğu yerlere orbital denir. D) Uyarılmış elektronlar temel hale dönerken enerjisinin bir kısmını foton olarak yayınlar. E) Çekirdeğe en yakın yörüngede bulunan elektronun enerjisi diğer yörüngelerdeki elektronlarınkinden düşüktür. Bohr atom teorisinde orbital kavramı yoktur. Orbital modern atom teorisine ait bir kavramdır. B) Atomun büyük bir kısmını boşluk oluşturur. C) Nötronlar çekirdekte yer alır ve kütleleri proton kütlesine eşittir. D) Atom çekirdeğinin yarıçapı yaklaşık olarak m'dir. E) Elektronlar çekirdek etrafında bulunur ve sayıları pozitif yük sayısına eşittir. Rutherford atom modelinde nötron yer almaz. 8. Atom Modeli Modele ait görüş I. Thomson a. Pozitif yüklü kürede negatif yüklü tanecikler homojen dağılmıştır. II. Rutherford b. Atom parçalanamaz. III. Bohr c. IV. Dalton d. Elektronlar çekirdek dışında belirli enerji seviyelerinde bulunur. Pozitif yüklü tanecikler çekirdek denilen küçük bir hacimde toplanmışlardır. 10. Aşağıdaki ifadelerden hangisi Bohr atom modeli ile ilgili değildir? A) Çekirdekten uzaklaştıkça elektronların enerjisi artar. B) n=3, temel enerji seviyesinde en fazla 18 elektron bulunabilir. C) Temel haldeki elektronun bir üst enerji seviyesine geçerken aldığı enerji, geri dönüşünde verdiği enerjiye eşittir. D) 2 He atomunun n = 1 deki elektronlarından birisinin n = 2 enerji seviyesine geçerken alması gereken enerjiyi hesapladı. E) Çekirdekten uzaklaştıkça birbirini takip eden enerji seviyeleri arasındaki enerji farkı azalır. Bohr yalnızca bir elektronlu taneciklerin elektron geçişini açıklayabildi. 2 He ise iki elektronludur. 12 ukarıdaki atom modellerine ait görüşler hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) I. - a II. - b III. - c IV. - d B) I. - a II. - d III. - c IV. - b C) I. - b II. - d III. - c IV. - a 11. Bohr Atom modeli ile ilgili, I. Planck ve Einstein ın kuantum kuramını dikkate alarak geliştirilmiştir. II. Elektronların çekirdekle ve birbirleriyle etkileşimlerini açıklamıştır. D) I. - c II. - a III. - d IV. - b Doğru eşleştirme l - a, ll - d, lll - c, lv - b şeklindedir. E) I. - b II. - d III. - a IV. - c III. Atom çekirdeğinin 1. enerji düzeyindeki elektronunu yakalayarak başka bir çekirdeğe dönüşümünü açıklamıştır. l. Bohr çalışmalarında Planck ve Einstein'ın kuantum kavramından faydalanmıştır. (Cevap A)

13 Elektromanyetik Işınlar ve Dalga Modeli 1. Elektromanyetik ışımalar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Işık enerjisinin elektromanyetik dalga halinde ilerlemesine elektromanyetik ışıma denir. B) Radyo ve televizyon dalgaları, -ışınları ve mikrodalgalar birer elektromanyetik ışıma türüdürler. C) Elektromanyetik ışınların tamamı gözle görünür. D) Elektromanyetik ışımalar uzayda dalga hareketi ile ilerler. E) ıldızlardan bize ulaşan ışık elektrik ve manyetik alan değişimleri ile oluşan bir elektromanyetik dalgadır. Elektromanyetik ışınlardan yalnızca görünür bölge (380 nm 760 nm) aralığında olan dalga boylu ışınlar gözle görülür. BÖLÜM 01 Test Bazı metallerin ısıtılmasıyla oluşan alev renkleri aşağıda verilmiştir. Kalsiyum: Turuncu Potasyum: Mor Sodyum: Açık sarı Bu durum ile ilgili, I. Alev renklerinin farklı olması metallerin karakteristik bir özelliğidir. II. Farklı frekanslarda ışın yaydıklarını gösterir. III. aydıkları ışınların hızları birbirinden farklıdır. l. ve ll. öncül ışığı yayan metale bağlıdır. (Doğru). lll. öncülde ise hızları ışık hızı kadar yani aynıdır. 2. O 5. Mor ötesi ışınlar Kızıl ötesi ışınlar Şekildeki elektromanyetik dalga ile ilgili, I. dalga boyu, genliktir. II. değeri arttıkça O noktasından bir saniyede geçen dalga sayısı azalır. Dalga boyu 380 nm den küçük Dalga boyu 760 nm den büyük ukarıda verilen görünür bölge elektromanyetik dalga spektrumuna göre, III. 2 ile dalga şiddeti doğru orantılıdır. l. İki dalga tepesi arası uzaklık dalga boyu (Doğru), Dalga yüksekliği genlik (Doğru) ll. Dalga boyu arttıkça frekans azalır. (Doğru) lll. Genliğin karesi ile dalga şiddeti doğru orantıldır. (Doğru) I. Enerjisi en yüksek olanı kırmızı ışık, en düşük olanı mor ışıktır. II. Mor ötesi ve kızıl ötesi ışınlar gözle görülemez. III. Güneş ışığı prizmadan geçirilirse görünür bölge spektrumu elde edilir. D) II ve III E) I, II ve III l. Dalga boyu en küçük olan mor ışığın enerjisi en fazladır. (anlış) ll. Görünür bölge dışındadır. (Doğru) lll. Beyaz ışık pirizmadan geçerse görünür bölge spektrumu oluşur. (Doğru) 3. Elektromanyetik dalgalar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Birbirini izleyen iki dalga tepesi arası uzaklık dalga boyudur. B) Görünür bölge ışınlarının dalga boyu 380 nm ile 760 nm arasındadır. C) Büyük enerji taşıyan dalgaların dalga boyu da büyüktür. D) Elektrik ve manyetik alan olmak üzere iki bileşeni vardır nm dalga boyuna sahip yeşil ışık ile ilgili, I. Monokromatik ışıktır. II. Görünür bölge elektromanyetik ışınlarındandır. III. Frekansı m/s dir. (C= m/s, 1 nm = 10 9 m) 13 E) Frekansı yüksek olan dalgaların dalga boyu küçüktür. Dalga boyu ile frekans ve enerji ters orantılıdır. l. Tek bir dalga boyuna sahip ışıklara monokromatik ışık denir. (Doğru) ll. Görünür (380 nm nm) (Doğru) lll = (Doğru)

14 Test C 2. E 3. C 4. C 5. D 6. E 7. D 8. C 9. E 10. D 11. C 7. Aşağıdakilerden hangisi elektromanyetik ışınların dalga modeli ile açıklanan optik olaylardan birisi değildir? 10. ukarıda elektromanyetik dalga spektrumunda bazı ışınların yerleri belirtilmiştir. A) Kırılma B) Girişim C) ansıma D) Siyah cisim ışıması E) Kırınım ışınları Mor ötesi ışınlar Kızıl ötesi Mikro dalga Radyo Kırılma, Girişim, ansıma ve Kırınım dalga modeli ile açıklanır. Siyah cisim ışıması ise tanecik modeli ile açıklanır. Görünür bölge Bu ışınlar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Frekansı en düşük olanı radyo dalgalarıdır. B) Mor ötesi ışınlar ultraviyole olarak bilinir ve UV ile gösterilir. C) Görünür bölgede en yüksek enerjili ışık mordur. 8. Uzaydaki yayılımları yukarıda verilen ve elektromanyetik ışınları ile ilgili, D) ışınları atmosferde oksijenle tepkimeye girerek ozon tabakasını oluşturur. E) Kızıl ötesi ışınlarının dalga boyu mikrodalgalarınkinden küçüktür. ışınları atmosferden geçemezler. I. Enerji II. Frekans III. Dalga boyu niceliklerinden hangileri arasında > ilişkisi vardır? D) I ve III E) II ve III Dalga boyları arasındaki ilişiki > 'dir. Dalga boyu ile Enerji ve frekans ters orantılıdır. 11. Tek delikli ekran Çift delikli ekran Aydınlık Işık kaynağı Karanlık Günlük yaşamda karşılaştığımız aşağıdaki olaylardan hangisi elektromanyetik ışınların dalga modeli ile açıklanamaz? A) Gökkuşağı oluşumu B) Sabun köpüğü üzerinde renklenmeler C) Güneş ışınlarının aynada yansıması D) Su yüzeyindeki yağ tabakalarında oluşan renklenmeler E) Işık kaynağı altındaki metallerin parıldaması Metallerin parıldaması fotoelektrik olaydır. Tanecik modeli ile açıklanır. ukarıda şekli verilen oung deneyi ile ilgili, I. Işığın dalga özelliğine sahip olduğunu kanıtlar. II. Işığın girişim oluşturduğunu ispatlar. III. Işık yerine elektron ya da proton kullanılsaydı girişim deseni oluşmazdı. D) I ve III E) II ve III l. ve ll. öncüller doğrudur. Işık yerine elektron ya da proton kullanılarakta girişim deseni oluşturulabilirdi.

15 Işığın İkili Doğası ve Atom Spektrumları BÖLÜM 01 Test Elektron Işık 5. e1 e 2 Metal Metal yüzeye gelen ışığın metalden elektron koparması olayı ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Fotoelektrik olaydır. B) Işık enerjisini fotonlarla elektrona aktarır. C) Işığın dalga özelliğini kanıtlar. D) Işığın şiddeti arttırılırsa kopan elektron sayısı artar. E) Işığın frekansı arttırılırsa kopan elektronun hızı artar. Metal yüzeyden ışığın elektron koparması ışğın tanecik özelliklerini kanıtlar. Metal ukarıda verilen metal yüzeyine gönderilen ve ışınları ve metal yüzeyden kopan e 1 ve e 2 elektronları ile ilgili, I. ışınının frekansı, ışınınkinden küçüktür. II. e 2 elektronu e 1 elektronundan hızlıdır. III. ışınının ışıma şiddeti artırılırsa e 1 elektronunun hızı artar. 2. I. Fotoelektrik II. Compton olayı III. Siyah cisim ışıması IV. Girişim ukarıdakilerden hangileri ışığın tanecikli yapıda olduğunu destekler? D) I, II ve III E) I, II ve IV l. Fotoelektrik, ll. Compton olayı ve lll. siyah cisim ışıması ışğın tanecikli yapısını ispatlar. lv. Girişim ise dalga özelliğini ispatlar. D) I ve III E) II ve III l. Dalga boyu büyük olan in frekansı küçüktür. (Doğru) ll. Dalga boyu küçük olan nin frekansı ve enerjisi büyüktür. Kopardığı e 2 'nin hızı daha fazladır. (Doğru) lll. Işıma şiddeti kopan elektron sayısını artırır. Hızını etkilemez. (anlış) 3. Sodyum metalinin ısıtılmasıyla yayılan ışığın dalga boyu yaklaşık olarak 600 nm dir. Buna göre bu ışığın frekansı kaç Hertz dir? (C= m/s, 1nm=10-9 m) A) B) C) D) E) C ν = l, = (Cevap A) 4. Max Planck ın kuantum modeli ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Enerji kesikli enerji paketlerinden (foton) oluşur. 6., ve spektrumları ile ilgili; : Beyaz ışığın prizmadan geçirilmesiyle elde edilen spektrum : Beyaz ışığın yüksek sıcaklıktaki hidrojen gazı üzerine gönderilip, prizmadan geçirilmesiyle elde edilen spektrum : spektrumundaki siyah çizgilerle aynı dalga boyu aralığında renkli çizgilerin oluşturduğu spektrum bilgileri veriliyor. Buna göre, ve spektrumları aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? 15 B) Elektromanyetik radyasyon şeklinde yayılan en küçük birimine kuantum denir. C) Bir madde ancak belirli enerjiye sahip ışınları soğurabilir ya da yayınlayabilir. D) Işımanın frekansı yükseldikçe kuantumun ve ışımanın enerjisi artar. E) Gönderilen her foton metalden elektron koparır. Ancak belirli enerji değerlerine sahip fotonlar elektron koparır. A) Kesikli Işıma Soğurma B) Sürekli Soğurma Işıma C) Sürekli Işıma Soğurma D) Işıma Sürekli Soğurma E) Soğurma Işıma Sürekli : Sürekli, : Soğurma, : Işıma

16 KE = = Test C 2. D 3. A 4. E 5. C 6. B 7. B 8. C 9. A 10. D 11. C 7. n= n=5 n=4 n=3 n=2 Pfund serisi Brackett serisi Paschen serisi Balmer serisi Dalga boyu (nm) Görünür bölgenin elektromanyetik dalga spektrumu yukarıda verilmiştir. Buna göre enerjisi 4, Joule olan ışığın görünen rengi aşağıdakilerden hangisidir? (Planck sabiti (h )= j.s, ışık hızı (C) = m/s, 1nm = m) n=1 Lyman serisi dalga boyu (nm) Hidrojen atomu spektrumuna ait elektronun enerji düzeyleri arasındaki geçişleri yukarıda gösterilmiştir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Mor B) Mavi C) Sarı D) Turuncu E) Kırmızı C E = h. l, 4, = , l formülünden l = m = 400nm nm aralığı mor ışık (Cevap A) A) Balmer serisini görünür bölge ışınları oluşturur. B) Balmer serisini oluşturan iki ışından n=3 ten gelenin enerjisi n=4 ten gelenin enerjisinden fazladır. C) Lyman serisi mor ötesi Paschen, Brackett ve Pfund ise kızıl ötesi ışınlardan oluşur. D) Çekirdekten uzaklaştıkça iki enerji seviyesi arasındaki enerji farkı azalır. E) Bohr atom modelini oluşturmada bu serilerden faydalanmıştır. Balmer serisi n = 2'ye gelen ışınlardan oluşur. n = 3'ten n = 2'ye gelen ışının enerjisi n = 4'ten n=2'ye gelene göre daha düşüktür. 10. Hidrojen atomunda 4. enerji seviyesine uyarılmış bir elektronun 2. enerji seviyesine geçmesiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? (R H J, h J.s) A) Görünür ışık oluşur. B) Hidrojen atomunun elektron sayısı değişmez. C) Oluşan ışığın frekansı 6, Hertz dir. D) Alınan enerji 3, Joule dir. E) Balmer serisi oluşur. E = ( n 2 1 iç n 2 ) dış (: Atom numarası) E = ( ) = 1, J enerji açığa çıkar Verilen bir molekülün bozunmasını sağlayan en uzun dalga boylu ışımanın dalga boyu 300 nm dir. Bu ışığın bir fotonunun enerjisi kaç joule dür? (Planck sabiti (h) = j.s, ışık hızı (C) = m/s, 1nm = m) A) B) 1, C) D) E) C E = h. l, = Frekansı s 1 olan bir foton kullanılarak 3 Li 2+ iyonundan iyonlaşarak ayrılan elektronun kinetik enerjisi kaç joule dür? (R H J, h J.s) A) 0 B) C) D) E) E = h. ν = = J = J 2 E = R H. n 2 = =

17 Kuantum Dalga Mekaniği ve Kuantum Sayıları 1. De Broglie, kendi adıyla anılan eşitliği, h λ = şeklinde ifade etmiştir. m.v Bu eşitlik ile ilgili, I. Maddesel parçacıkların da dalga gibi davranabileceğini kanıtlar. II. Işığın hem madde hem de tanecik özelliğini destekler. III. Bohr atom modelindeki çizgisel yörüngeyi destekler. l. Kütleli (m), maddesel parçacıkların dalga özelliğini kanıtlar (Doğru) ll. Işığın ikili doğasını destekler (Doğru) lll. Çizgisel yörüngeyi desteklemez. (anlış) BÖLÜM 01 Test Kuantum sayılarına matematiksel değerler verilerek elde edilen dalga fonksiyonuna orbital denir. Orbitalleri tanımlayan kuantum sayıları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Başkuantum sayısı (n): Atomun temel enerji seviyelerini (elektron kabukları) belirtir. B) Açısal momentum (orbital) kuantum sayısı (,): Orbitalin şekli ve türü hakkında bilgi verir. C) Manyetik kuantum sayısı (m, ): Orbitalin uzaydaki yönlenmesini gösterir. D) Bir temel enerji seviyesindeki maksimum orbital sayısı 2n 2 dir. E) Spin kuantum sayısı (m s ): Elektronun kendi etrafında dönme yönünü belirtir. Bir temel enerji seviyesindeki maksimum orbital sayısı: n 2 ile hesaplanır. 2. Bilim insanı I. Schrödinger a. Görüşü Bir elektronun hem hızı hem de yeri aynı anda belirlenemez. 4. Modern atom modeline göre, 4. temel enerji seviyesinin içerdiği s,p, d ve f orbitallerinin sayısı kaçtır? s p d f A) B) II. Bohr b. Elektronlar çekirdek etrafında belirli yörüngelerde dolanır. C) D) III. De Broglie c. Elektronlar hem dalga hem de tanecik özelliği gösterir. E) S: 1, p: 3, d: 5, f: 7 orbital içerir. IV. Heisenberg d. Elektronların bulunma olasılığının yüksek olduğu yere orbital denir. (Cevap A) Atomun kuantum modelinin oluşmasına katkı sağlayan yukarıdaki bilim insanları ile bu bilim insanlarının görüşleri hangi seçenekte doğru eşleştirilmiştir? A) I. - a B) I. - d C) I. - c II. - b III. - c II. - b III. - c II. - b III. - a 5. Aşağıda verilen kuantum sayılarından hangisi mümkün değildir? 17 IV. - d IV. - a IV. - d n, m, D) I. - d II. - a III. - b E) I. - b II. - a III. - d A) B) C) D) IV. - c IV. - c E) Doğru eşleştirme; l - d, ll - b, lll - c, lv - a şeklindedir. n = 2 ise, = 0 veya 1'dir., = 0 ise m, = 0'dır., = 1 ise p orbitalidir. m, = 1, 0, +1 olabilir.

18 A) : 2p 3 durumunda 3 tane p orbitalinin m s i değeri ya da 1 2 olur. (Cevap A) Test C 2. B 3. D 4. A 5. D 6. D 7. C 8. C 9. D 10. A 11. B p orbitalinde bulunan bir elektronun kuantum sayıları aşağıdakilerden hangisi olamaz? n, m, m s A) Sınır yüzey diyagramı yukarıdaki gibi olan orbitalle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Başkuantum sayısı (n) en az 2 dir. B) Açısal momentum kuantum sayısı (l) 1 dir. C) Manyetik kuantum sayısı (ml) -1 dir. D) Spin kuantum sayısı (m s ) + 1 olan 2 elektron 2 bulundururabilir. E) 3p x orbitaline ait olabilir. Bir orbitalde bulunan iki elektrondan birisinin spin kuantum sayısı (m 5 ) + 1 iken diğeri 2 B) C) D) E) p, = 1 n = 3 m, = 1, 0, + 1, ve m s = 1 2 'dir. D) m, = 2 olamaz. 1 2 'dir. 10. ve orbitallerinin kuantum sayıları ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. n, m s 7. 3d orbitalinde başkuantum sayısı (n), açısal momentum kuantum sayısı (l) ve manyetik kuantum sayısı (m, ) aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? n, m, A) 3 2-1, 0, +1 B) C) 3 2-2, -1, 0, +1, +2 D) 3 1-2, -1, 0, +1, +2 E) 2 1-1, 0, +1 3d, = 2 n = 3 m, = 2, 1, 0, + 1, +2'dir. : ve 1 2 : Buna göre, ve orbitalleri ve içerdekileri elektron sayıları aşağıdakilerden hangisi olamaz? A) 2p 3 3d 5 B) 2p 4 3d 1 C) 2p 4 3d 3 D) 2p 5 3d 2 E) 2p 6 3d 5 : 2p, : 3d s, 2p, 3d ve 4f orbitallerinde bulunan elektronların, I. Başkuantum sayısı (n) II. Manyetik kuantum sayısı (m, ) III. Spin kuantum sayısı (m s ) IV. Açısal momentum kuantum sayısı (,) niceliklerinden hangileri aynı olabilir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) III ve IV E) II, III ve IV n ve l sayıları farklıdır. m l ve m s değerleri aynı olabilir. 11., ve cisimleri ile ilgili, Kütleleri arasındaki ilişki 2m = m = 3m şeklindedir. Hızları 3V = 3V = C = 2V şeklindedir. bilgileri veriliyor. Buna göre, ve cisimlerinin dalga boyları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? (C=Işık hızı) A) λ > λ > λ B) λ = λ > λ C) λ > λ > λ D) λ = λ > λ E) λ = λ = λ De Broglie dalga boyu (l) = h. m v formülüne göre l = l > l 'dir.

19 Kuantum Sayıları Ve Orbitaller 1. Başkuantum sayısı (n) belirtilen temel enerji düzeylerinden hangisinde bulunabilecek maksimum orbital sayısı yanlış verilmiştir? 2. Başkuantum sayısı (n) Maksimum orbital sayısı A) 1 1 B) 2 2 C) 3 9 D) 4 16 E) 2 4 n = 2 ise maksimum orbital sayısı = n 2 formülünden 4 orbital olmalıydı. n=4 4 p 3 d BÖLÜM 01 Test Açısal momentum kuantum sayısı (,) 2 olan bir orbital türü ile ilgili, I. Başkuantum sayısı (n) 2 olabilir. II. En fazla 10 elektron bulundurabilir. III. Manyetik kuantum sayısı (m, ) 0 olabilir. I, = 2 ise d orbitalidir. D) II ve III E) I, II ve III l. Başkuantum sayısı (n) en küçük 3 olabilir. (anlış) ll. 5 orbital içerir. 10 e (Doğru) lll. 2, 1, 0, +1, +2 olabilir. (Doğru) 4 s Enerji n=3 n=2 n=1 3 p 3 s 2 p Çok elektronlu bir atomun enerji diyagramı yukarıda verilmiştir. Buna göre, 2 s 1 s I. Çekirdekten uzaklaştıkça elektronun enerjisi artar. II. Başkuantum sayısı 3 olan 9 orbital vardır. III. 3d, 4s ve 2p orbitallerinin açısal momentum kuantum sayıları(,) birbirinden farklıdır. 5. Orbitaller Maksimum elektron sayısı I. 2p 3 II. 3d 10 III. 3p 6 ukarıdaki orbitallerden hangilerinin taşıyabileceği maksimum elektron sayısı yanlış verilmiştir? D) II ve III E) I, II ve III l. p 3 orbital 6 elektron (anlış) ll. d 5 orbital 10 elektron (Doğru) lll. Doğru (Cevap A) l. Doğru, ll. n 2 = 3 2 = 9 orbital (Doğru) lll. 3d(l = 2), 4s(l = 0), 2p(l = 1) farklıdır. (Doğru) Aşağıdaki orbitallerden hangisinin kuantum sayıları yanlış verilmiştir? 3d (, = Açısal momentum kuantum sayısı, m, = Manyetik kuantum sayısı) Orbitaller, m, A) 2s 0 0 B) 2p 1-1, 0, +1 C) 3d 3-2, -1, 0, +1, +2 D) 4f 3-3, -2, -1, 0, +1, +2, +3 E) 3p 1-1, 0, +1, = 2 olmalıydı. - a - - b - Sınır yüzey diyagramları yukarıda verilen a ve b orbitalleri ile ilgili, I. a s orbitali, b p orbitalidir. II. a bütün temel enerji düzeylerinde bulunur. III. b en fazla 2 elektron taşıyabilir. I D) II ve III E) I, II ve III l. a : s, b : p orbitalidir. ll. s orbitali bütün enerji düzeylerinde bulunur. lll. P y en fazla 2 elektron taşır. 19

20 Test B 2. E 3. C 4. D 5. A 6. E 7. D 8. D 9. C 10. C 11. C 12. A 7. p p p 2p orbitaline ait p, p ve p orbitalleri ile ilgili, I. başkuantum sayıları (n), II. uzaydaki yönelişleri, III. enerjileri yukarıdakilerden hangileri aynıdır? l. 2p n = 2 (Aynı) ll., ve düzlemleri (farklı) lll. Eş enerjilidirler. (Aynı) 10., ve elementleri ile ilgili, Başkuantum sayıları arasında > > ilişkisi vardır. arı dolu orbital sayıları birbirine eşittir. bilgileri veriliyor. Buna göre, ve nin atom numaraları, I II III yukarıdakilerden hangileri olabilir? l. :... 3s 2 3p 3, :...4s 2 3d 3, :...2s 2 2p 3 ll. :... 3s 2 3p 5, :...4s 2 3d 1, :...1s 2 2s 1 l. ve ll. öncül verilen koşulları sağlar. 8. Medelung - Klechowski ilkesine göre, n +, değeri büyüdükçe orbitalin enerjisi artar. n +, değerleri eşit olan orbitallerden n sayısı büyük olan orbitalin enerjisi de büyüktür. Bu ilke dikkate alındığında aşağıdaki orbital dizilimlerinden hangisi hatalıdır? A) 1s 2s 11. Aşağıda orbital şemaları verilen elektron dağılımlarından hangilerinde yapılan yanlışlık karşısında belirtilen kuralın ihlali ile açıklanamaz? Orbital şeması A) Aufbau B) Hund Kural ihlali B) 1s 2s 2p 3s C) 1s 2s 2p 3s 3p D) 1s 2s 2p 3s 3p 3d C) Pauli D) Pauli E) 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 1s2s2p3s3p4s3d olmalıydı. E) Aufbau C) Seçeneği bir orbital türündeki tüm orbitallere e lar önce yarı doku olacak şekilde yerleşir. İlkesine (Hund) aykırıdır Aşağıda elektron dizilimlerinden hangisi Aufbau kuralına aykırıdır? A) 1s 2 2s 2 B) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 C) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 3p 2 D) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 E) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 5 Aufbau kuralına göre C seçeneğinde 3s dolmadan 3p'ye geçilmez. 12. Kuantum sayıları ile ilgili, I. n = 4 olan 11 elektronlu bir atom uyarılmış atomdur. II. n + l değeri 5 olan elektron 3d orbitalindedir. III. ml = 0 olan bir elektronun l değeri 0'dır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? l. 11 e lu atomun e dizilimi 3s 1 ile sonlanmalıydı. n = 4 ise uyarılmıştır. (Kesinlikle doğru) (Cevap A)

21 Küresel Simetri ve Uyarılmış Atom element atomuna ait temel haldeki elektron dizilimi, şeklindedir. Buna göre atomu ile ilgili, 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 I. En yüksek başkuantum sayısı (n) 3'tür. II. Başkuantum sayısı(n)2 olan orbitallerdeki elektron sayısı 8'dir. III. 3s 1 orbitalindeki elektronun manyetik kuantum sayısı (ml) 0'dır. 4. Bir atomu ile ilgili; BÖLÜM 01 Test 07 En yüksek başkuantum sayısı (n) 3'tür. Açısal momentum kuantum sayısı (l) 1 olan orbital sayısı 3'tür. bilgileri veriliyor. Buna göre 'in atom numarası aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16 l = 1 ise p orbitalidir. 3 tane p orbitali olduğuna göre elektron dağılımında p orbitali ile ilgili yalnızca 2p terimi vardır. A) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 bu koşulu sağlar. (Cevap A) l. 3s 1 en yüksek başkuantum sayısı 3 tür. (Doğru) ll. 2s 2 2p 6, 8e vardır. (Doğru) lll. s orbitalinin m l değeri 0'dır. (Doğru) 5. Nötr bir atomunun temel haldeki elektron dağılımında 11 tam dolu orbitali vardır. 2. Aşağıdaki atom ve iyonlardan hangisinin elektron dizilimi yanlış verilmiştir? ( 10 Ne, 18 Ar) A) 9 F : 1s 2 2s 2 2p 5 B) 12 Mg : [Ne]3s 2 C) 11 Na + : [Ne] D) 17 CI : [Ar] E) 13 AI 3+ : [Ne]3s 2 3p 4 13Al 3+ : 1s 2 2s 2 2p 6 veya [Ne] şeklinde olmalıydı. Buna göre atomu ile ilgili, I. Atom numarası 22 olabilir. II. n = 3 olan orbitallerdeki elektron sayısı 13 olabilir. III. n = 3, l = 2 olan orbitallerinde 6 elektron vardır. yargılarından hangileri yanlıştır? (Başkuantum sayısı = n, Açısal momentum kuantum sayısı = l) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 6 dağılımında 11 tam dolu 4 yarı dolu orbital vardır. l. Atom numarası 26'dır. (anlış) ll. 3s 2 3p 6 3d 6 14'tür. (anlış) lll. 3d 6 orbitallerinde 6e vardır. (Doğru) Aşağıda elektron dağılımı verilen taneciklerden hangisi negatif ( ) yüklüdür? A) 12 a : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 B) 11 b : 1s 2 2s 2 2p 6 C) 16 c : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 D) 34 T d : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 10 4p 6 E) 18 Q e : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 D) T d iyonunun e sayısı (36) > p + sayısı (34) olduğu için 2 yüklüdür. 6. Aşağıda elektron dizilimleri verilen nötr atomlardan hangisi uyarılmış halde değildir? A) 9 F : 1s 2 2s 2 2p 4 3s 1 B) 24 Cr : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 3d 5 C) 11 Na : 1s 2 2s 2 2p 6 4s 1 D) 19 K : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4p 1 E) 21 Sc : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 3d 2 B) 24 Cr:... 4s 1 3d 5 uyarılmış değil, temel halidir.

22 Test E 2. E 3. D 4. A 5. C 6. B 7. D 8. C 9. D 10. B 11. B 12. E 7., 10 Ne ve + taneciklerinin temel hal elektron dizilimleri aynıdır. Buna göre ve ile ilgili, I. En yüksek başkuantum sayıları II. Elektron bulunduran p orbitali sayıları III. Manyetik kuantum sayısı (m l ) = 1 olan orbital sayıları niceliklerinden hangileri aynıdır? iyonunun elektron diziliminin son terimi 3d 10 dur. Buna göre ile ilgili, I. Atom numarası II. En yüksek kuantum sayısı III. Açısal momentum kuantum sayısı (l) = 1 olan orbital sayısı niceliklerinden hangileri kesinlikle bulunabilir? D) II ve III E) I, II ve III 9 ve 11 'dir. l. : 1s 2 2s 2 2p 5 (2), : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 (3) (Farklı) ll. 'in ve 'nin e bulunduran orbital sayıları 3'er tanedir. (Aynı) lll. m l = 1 olan 2p orbitallerinden 1 tanesidir. (Aynı) D) I ve III E) II ve III atomunun e dağılımı, :... 4s 2 3d 10 :... 4s 2 3d 10 4p 1 :... 4s 2 3d 10 4p 2 olabilir. yalnızca en yüksek başkuantum sayısı (n) = 4 olduğu bulunabilir. 8. Aynı elemente ait atomlar olan, ve 'nin elektron dağılımları aşağıda verilmiştir. : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 : 1s 2 2s 2 2p 6 3p 1 : 1s 2 2s 2 2p 6 4s 1 Buna göre, ve ile ilgili, I. temel halde, ve uyarılmış haldedir. II. 'in 'ye dönüşümü endotermiktir. III. En kararlı ve yüksek enerjili olanı 'dir. l. ve, 'in uyarılmış halidir. (Doğru) ll. Temel halden uyarılmış hale enerji alınarak geçilir. (Doğru) lll. Kararlı olanı, düşük enerjili olan temel hali () dir. (anlış) 11. O 2 4 iyonunun elektron sayısı 58 olduğuna göre, I. Bileşikteki iyonunun elektron dizilimi 3d 3 ile biter. II. Bileşikteki tüm iyonlar küresel simetrik dağılıma sahiptir. III. atomunun temel hal elektron dizilişinde 10 tam dolu, 4 yarı dolu oldu orbitali vardır. ( 8 O) O 2 4 de = 58 eşitliğinde 'in p + sayısı 24 olarak bulunur. l :... 3s 2 3p 6 ile biter. (anlış) ll. +6 ve O 2 soygaz e düzenindedir. (Doğru) lll. 24 :... 4s 1 3d 5 ile biter. 9 tam doğlu, 6 yarı dolu orbitali vardır. (anlış) Aşağıda verilen bazı atom ve iyonların elektron dizilimlerinden hangisinin son terimi yanlıştır? A) p 6 B) d 1 C) p 6 D) 29 T d 8 E) 26 Q d 5 D) 29 T: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 3d 10 2 elektron 4s 1 ve 3d 10 dan kopar. T 2+ :... 3d 9 olmalıydı. 12. Küresel simetrik özelliğe sahip olan, ve atomlarının, 2+, 3 ve taneciklerinin tam dolu orbital sayıları aynıdır. Buna göre,, ve 'nin atom numaraları, I II III yukarıdakilerden hangileri olamaz? D) I ve III E) II ve III 28 küresel değildir. lll. öncül (anlış) 17 küresel değildir. ll. öncül (alnış)

23 Küresel Simetri ve Uyarılmış Atom Aşağıdaki atomlardan hangisi küresel simetri özelliği göstermez? A) 4 Be B) 10 Ne C) 17 CI D) 20 Ca E) 24 Cr s 1, s 2, p 3, p 6, d 5, d 10 ile bitenler küresel simetriktir. C) 17 Cl:... 3s 2 3p 5 ile biter. BÖLÜM 01 Test O elementine ait üç farklı elektron dizilimi aşağıda verilmiştir. 1 s 2 s 2 p : : : Buna göre, I., 8 O atomunun temel hali ve ise uyarılmış halleridir. II. in ye dönüşümü endotermiktir. III. ve eş enerjili O atomlarıdır. 2. Temel hal elektron dizilimi l. Doğru 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 6 olan element atomu ile ilgili, I. Çekirdek yükü 26 dır. II. En yüksek başkuantum sayısı 4 tür. III. Açısal momentum kuantum sayısı (,) 0 olan orbital sayısı 8 dir. ll. 4s 2 3d 6 (Doğru) lll. l = 0 ise s orbitalleri; 1s 2s 3s 4s = 4 (anlış) D) II ve III E) I, II ve III D) II ve III E) I, II ve III l. ve temel hali yalnızca uyarılmıştır. (anlış) ll. Temel halden uyarılmışa ısı alarak geçer. (Doğru) lll. ve eş enerjilidir. (Doğru) 5. : 1s 2 2s 2 2p 1 2p1 2p1 : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 3p 1 3p2 3p1 : 1s 2 2s 2 2p 2 2p2 2p1 ukarıda elektron dizilimleri verilen, ve atomları ile ilgili, I. temel haldedir. II. ve uyarılmış atomdur. III., ve küresel simetrik dağılıma sahiptir. 3. Nötr atomunun temel haldeki elektron orbital şeması l. temel haldedir. (Doğru) ll. uyarılmış, ise temel haldedir. (anlış) lll. p 3 ile biten küresidir. (anlış) (Cevap A) 6. Nötr atomunun elektron dağılımının son iki terimi 4s 1 3d 5 tir. şeklindedir. Buna göre, atomu ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Atom numarası 20 dir. B) n = 4, l = 0 kuantum sayılarına sahip 2 elektron vardır. C) 3. enerji düzeyindeki, tüm orbitaller tam doludur. D) Küresel simetri özelliği gösterir. E) +2 yüklü iyonunun elektron dağılımının son terimi 3p 6 dır. 3. enerji düzeyinde 3d orbitalleride vardır. Buna göre, I. Uyarılmış atomdur. II. Küresel simetri özelliği gösterir. III. +1 yüklü iyonunun elektron dağılımı 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 3d 4 şeklindedir. D) II ve III E) I, II ve III l. Temel haldedir. (anlış) ll. Küreseldir. (Doğru) 23 lll. +1 yüklü iyonu... 3d 5 ile biter. (anlış)

24 Test C 2. C 3. C 4. D 5. A 6. B 7. C 8. D 9. C 10. E 11. C 12. E 7. : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 : 1s 2 2s 2 2p 4 : 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1, ve element atomlarına ait elektron dizilimleri yukarıda verilmiştir. 10. n ve m tanecikleri ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor. n : 9 tam dolu, 2 yarı dolu orbitali vardır. m : 10 tam dolu orbitali vardır ve yarı dolu orbitali yoktur. Buna göre, n ve m ile ilgili, Buna göre, aşağıdaki taneciklerden hangileri izoelektroniktir? A) 2 ve 2+ B) 2 ve C) 2+ ve 3+ D) 2+, ve 3+ 12, 8, 13 dir. E) 2 ve 3 e sayıları aynı olan 2+ ve 3+ izoelektroniktir. 8. Temel haldeki atomu ile ilgili, - Küresel simetri özelliği gösterir. - En yüksek enerjili orbitalinin n +, değeri 3 tür. bilgileri veriliyor I. İzoeletroniktirler. II. Küresel simetrik özellik gösterirler. III. n = +2 ve m = 0 dır. yargılarından hangileri yanlıştır? n :... 4s 1 3d 1, m :... 4s 2 l. e dağılımları farklı olduğu için izoelektronik olamazlar. (anlış), ll. m küreseldir. (anlış), lll. n = +2 olsaydı 4s orbitali boş olurdu. (anlış) 11. atomunun temel hal elektron diziliminde 2 yarı dolu orbitali vardır. Buna göre in elektron dizilimindeki yarı dolu orbitallerde bulunan elektronların kuantum sayıları aşağıdakilerden hangisi olamaz? Buna göre, atomunun elektron dizilimi aşağıdakilerden hangisi olamaz? (n = Başkuantum sayısı,,= açısal momentum kuantum sayısı) A) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 B) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 3d 5 C) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 3 D) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 6 E) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 D) 3d orbitalinde n = 3, l = 2'dir. n + l = 5 > 3'tür. Ancak küresel simetrik değildir. n, m, A) B) C) D) E) C) n = 3, l = 0 ise 3s orbitalidir. s yalnızca 1 orbital içerir. 1 tane yarı dolu olabilir Nötr, ve atomlarının n = 4, l = 0 olan orbitallerinde 1e bulunmaktadır. Atom numaraları arasındaki ilişki > > 'dir. 'nin atom numarası 24 olduğuna göre, I. : 19 K atomu olabilir. II., 11 Na ise uyarılmış haldedir. III. ve uyarılmış atomlar ise temel hale dönüşte en fazla enerji yayanı 'tir. l. 24 :... 4s 1 3d 5 o halde 19 :... 4s 1 olabilir. ll. 11 :... 3s 1 dir. Uyarılmış ise... 4s 1 olabilir. lll. Atom no küçük olan daha fazla enerji yayar. 12. Temel haldeki element atomunun elektron diziliminin en son orbitalindeki elektronun kuantum sayıları n = 3,, = 1, m, = 1 ve m s = şeklindedir. Buna göre, element atomu ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A) Atom numarası 13 tür. B) Baş kuantum sayısı (n) 2 olan elektron sayısı 8 dir. C) Küresel simetri özelliği göstermez. D),=0 ve m, =0 olan orbital sayısı 3 tür. E) En yüksek enerjili orbitalinin sınır yüzey diyagramı şeklindedir. p orbitalinin sınır yüzey diyagramları, ve ekseni üzerinden geçer.

25 BİRE BİR BÖLÜM 01 Test Aşağıdaki ifadelerden hangisi Bohr atom modelinde yer alan bir görüş değildir? A) Elektronlar çekirdek etrafındaki yörüngelerde dairesel olarak hareket ederler. B) Elektronların bulunduğu yörüngeler 1, 2, 3, 4, 5 gibi rakamlarla gösterilir. C) Çekirdekten uzaklaştıkça elektronun enerjisi artar. D) Temel haldeki elektronun yüksek enerji düzeyine geçişine uyarılma denir. E) Elektronun bulunma ihtimalinin yüksek olduğu dalga fonksiyonuna orbital denir. E) "Elektronun bulunma ihtimalinin yüksek olduğu yere orbital denir." kavramı Modern 4. n= 3 ve m, = +2 kuantum sayısına sahip bir elektron ile ilgili, I. Elektron d orbitalindedir. II. Elektronun baş kuantum sayısı 3'tür. III. Elektron için m s = veya 1 2 olabilir. D) II ve III E) I, II ve III l. ml = +2 ise d yada f orbitalidir. n = 3 olduğuna göre yalnızca 3d orbitali olur. (Doğru) ll. Doğru. Atom Teorisine ait bir görüştür. lll. Spin kuantum (m s ) = 1 2 olabilir. (Doğru) 2. 8O element atomunun elektron dizilimi ve elektronların orbitallere dağılımıyla ilgili, I. Enerji düzeyi en düşük olan orbital 1s orbitalidir. II. Başkuantum sayısı (n) 2 olan orbitallerinde 4 elektron bulunur. III. Orbitallerin enerji düzeyi sıralaması 2p > 2s > 1s şeklindedir. IV. Manyetik kuantum sayısı (m, ) 0 olan orbital sayısı 3 tür. A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II, III ve IV E) I, III ve IV 8O: 1s 2 2s 2 2p 4 l. En düşük enerjili orbitali 1s'tir. (Doğru) 5. Kararlı haldeki 17 elementinin elektron dizilişinde en dıştaki (son) orbitalin başkuantum sayısı (enerji düzeyi), türü ve toplam elektron sayısı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? En dıştaki orbitalin Başkuantum sayısı Türü Toplam elektron sayısı A) 3 s 2 B) 3 p 5 C) 4 p 5 D) 3 p 3 E) 4 s 1 17: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 ll. n = 2 olan orbitallerde 6e vardır. (anlış) lll. 2p > 2s > 1s enerji sırası (Doğru) lv. ml = 0 orbitalleri 1s'te 1 tane, 2s'te 1 tane 2p'de 1 tane toplam 3 tanedir. (Doğru) 3p 5 'te n = 3, p, 5e Aşağıda verilen atom ve iyon çiftlerinden hangisi izoelektroniktir? A) 11 Na + 18 Ar B) 21 Sc + 20 Ca C) 16 S 2-19 K + D) 24 Cr + 23 V E) 12 Mg Al e sayıları ve e dizilimleri aynı olan 16 S 2 ve 19 K + iyonları izoelektroniktir. 6. Modern atom modeli ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) 4. enerji düzeyinde (n=4) en fazla 32 elektron bulunabilir. B) 2p, 2p ve 2p orbitallerinin enerji değerleri aynıdır C) 4d orbitallerine en fazla 10 elektron girebilir. D) 4. enerji düzeyindeki (n=4) orbital türleri s, p, d, f dir. E) 3. enerji düzeyinde (n=3) toplam orbital sayısı 18'dir. n = 3'te n 2 = 9 orbital vardır.