Korelasyon Ölçme aracında bulunması gereken özellikler. Korelasyon katsayısının yorumlanması-1

Transkript

1 EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME BÖLÜM III Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler Dr. Aylin ALBARAK SARI Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ölçme aracında bulunması gereken özellikler 1. Güvenirlik 2. Geçerlik 1. Kapsam Geçerliği 2. Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik 3. apı Geçerliği 4. Görünüş Geçerliği 3. Kullanışlılık 2 Korelasyon İki değişken arasındaki ilişkinin miktarını ve yönünü tanımlayan istatistiksel bir tekniktir. İki ya da daha çok değişkenin birlikte değişiminin ölçüsü korelasyon olarak tanımlanır. Korelasyon katsayısı (r), ilişkinin miktarını sayısal olarak ifade eden istatistiksel değerdir. Korelasyon katsayısının yorumlanması-1 Korelasyon katsayısını yorumlarken işaretten bağımsız olarak önce rakama bakarız, işarete ikinci aşamada bakarız. Korelasyon katsayısının mutlak değeri düşünüldüğünde; değer arttıkça iki değişken arasındaki ilişki artar. DİKKAT: Korelasyon katsayısının değeri -1 ile +1 arasındadır. Korelasyon katsayısı -1 den küçük +1 den büyük değer alamaz. Korelasyon katsayısının yorumlanması-2 Korelasyon katsayısının pozitif olması, iki değişkenin birlikte arttığını gösterir. Doğru orantıya benzer. (Örn: Zeka ile başarı arasında hesaplanan korelasyon katsayısı 0,85 bulunsun. Bu katsayı bireylerin zeka düzeyi arttıkça başarılarının da arttığını anlamına gelmektedir.) Korelasyon katsayısının negatif olması, değişkenlerden birisi artarken, diğerinin azaldığını ya da tam tersini gösterir. (Örn: Sigara içme ile sağlıklı olma durumu arasındaki ilişkide korelasyon katsayısı -0,75 bulunsun. Bu katsayı sigara içme davranışı arttıkça sağlık düzeylerinin düştüğü anlamına gelmektedir.) Korelasyon katsayısının mutlak değerinin sıfıra yakın olması, iki değişken arasında ilişki olmadığını ya da çok zayıf bir ilişki olduğunu gösterir. Örn: Boy ile akademik başarı arasındaki ilişki katsayısı 0,05 bulunsun. Bu değer boy ile akademik başarı arasında neredeyse hiç ilişki olmadığını gösterir. Korelasyon katsayısının yorumlanması-3 Korelasyon katsayısı; + 1,00 e yaklaştıkça aynı yöndeki ilişki artar. 1,00 e yaklaştıkça ters yönde ilişki artar. 0,00 ise arada ilişki yoktur. Korelasyon katsayısının başındaki işaret (-, +) bize sadece ilişkinin yönünü belirtir. Güçlü bir ilişkiyi bu katsayının (- veya +) 1,00 yakın olmasından anlarız. 0,00 a yaklaşması ilişkinin zayıf olduğuna işarettir. 1

2 ÖRNEK SORU (KPSS-2004) ÖRNEK SORU (KPSS-2004) Negatif korelasyon, değişkenlerden biri artarken diğerinin değerinde azalma olduğunu gösterir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde verilen iki değişken arasında hesaplanacak korelasyonun negatif olması beklenir? A) Düzenli çalışma- başarı düzeyi B) Gelir düzeyi- satın alma düzeyi C) İlgi-olumlu tutum D) Zeka-yaratıcılık E) orulma- öğrenme hızı Negatif korelasyon, değişkenlerden biri artarken diğerinin değerinde azalma olduğunu gösterir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde verilen iki değişken arasında hesaplanacak korelasyonun negatif olması beklenir? A) Düzenli çalışma- başarı düzeyi B) Gelir düzeyi- satın alma düzeyi C) İlgi-olumlu tutum D) Zeka-yaratıcılık E) orulma- öğrenme hızı ÖRNEK SORU (KPSS-2008) Bir araştırmada ve değişkenleri arasında sıfıra yakın bir ilişki bulunmuştur. Bu değişkenler aşağıdakilerin hangisinde verilenler olabilir? A) Doğum yeri Doğum yılı B) Boy Kütle C) aş Eğitim düzeyi D) Kaygı düzeyi Başarı E) Spor yapma Sağlık ÖRNEK SORU (KPSS-2008) Bir araştırmada ve değişkenleri arasında sıfıra yakın bir ilişki bulunmuştur. Bu değişkenler aşağıdakilerin hangisinde verilenler olabilir? A) Doğum yeri Doğum yılı B) Boy Kütle C) aş Eğitim düzeyi D) Kaygı düzeyi Başarı E) Spor yapma Sağlık ÖRNEK SORU (KPSS-2006) Bir grup öğrencinin tarih, coğrafya, felsefe ve yabancı dil testlerinden aldıkları puanlar arasındaki korelasyonlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Ders Tarih Coğrafya Felsefe abancı Dil Tarih 1,00 0,60 0,85-0,35 Coğrafya 0,60 1,00 0,40-0,25 Felsefe 0,85 0,40 1,00 0,30 abancı Dil -0,35-0,25 0,30 1,00 Bu tablodaki bilgiye dayanarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir? ÖRNEK SORU (KPSS-2006) Bir grup öğrencinin tarih, coğrafya, felsefe ve yabancı dil testlerinden aldıkları puanlar arasındaki korelasyonlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Ders Tarih Coğrafya Felsefe abancı Dil Tarih 1,00 0,60 0,85-0,35 Coğrafya 0,60 1,00 0,40-0,25 Felsefe 0,85 0,40 1,00 0,30 abancı Dil -0,35-0,25 0,30 1,00 Bu tablodaki bilgiye dayanarak aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılabilir? A) abancı dil testi en düşük ortalamaya sahiptir. B) Öğrenciler tarih ve coğrafya derslerinde çok başarısızdırlar. C) Felsefe ve yabancı dil testleri çok farklı özellikleri ölçmektedir. D) En yüksek ilişki felsefe ile tarih puanları arasındadır. E) En düşük ilişki tarih ile yabancı dil puanları arasındadır. A) abancı dil testi en düşük ortalamaya sahiptir. B) Öğrenciler tarih ve coğrafya derslerinde çok başarısızdırlar. C) Felsefe ve yabancı dil testleri çok farklı özellikleri ölçmektedir. D) En yüksek ilişki felsefe ile tarih puanları arasındadır. E) En düşük ilişki tarih ile yabancı dil puanları arasındadır. 2

3 Korelasyonun Grafiğinin orumlanması-1 POZİTİF DOĞRUSAL İLİŞKİ (Aynı önde) Birinci değişken azalırken ikinci değişken azalır ya da Birinci değişken artarken ikinci değişken artar. (ÖRN: * Düzenli çalışma ve başarı, * emek yeme ve kilo alma) r xy=+1,00 Mükemmel pozitif ilişki r xy=+0,70 Orta düzeyde pozitif ilişki Korelasyonun Grafiğinin orumlanması-2 NEGATİF İLİŞKİ (Ters önde) Birinci değişken azalırken ikinci değişken artar yada Birinci değişken artarken ikinci değişken azalır. (ÖRN: * Enflasyon ve alım gücü, * Araba kullanma süresi ve dikkat) r xy=-1,00 Mükemmel negatif ilişki r xy=-0,70 Orta düzeyde negatif ilişki r xy=+0,10 Zayıf pozitif ilişki r xy=-0,10 Zayıf negatif ilişki Korelasyonun Grafiğinin orumlanması-3 NÖTR KORELAON İki değişken arasında hiçbir ilişki yoktur. (ÖRN: Boy uzunluğu ve zeka, Sarışın olma ve akademik başarı) r xy=0,00 İlişki yok (Sıfır ilişki) GÜVENİRLİK Güvenirlik nedir? Herhangi bir ölçme araç veya yönteminin ölçtüğü değişkeni ne derece duyarlıkla ölçebildiği veya ölçme aracının tesadüfi hatalardan ne derece arınık olduğudur. Güvenirlik; birbiri ardına yapılan denemelerden aynı sonucun elde edilmesidir. Bir ölçme aracının, ölçme sonuçlarına hata karıştırmadan ölçme yapabilmesi güvenirliktir. Güvenirlik, hatasızlık miktarını gösterir. Bir ölçme aracı, aynı özelligi her uygulandığında aynı sonucu verecek tarzda ölçebiliyorsa güvenilirdir. 16 Ölçmede Güvenirlik Güvenirliğin 4 anlamı vardır; 1.Duyarlılık, ölçme aracının birimi ile ilgilidir. Ölçmenin hassasiyeti anlamına gelir. Ölçmede birim küçüldükçe duyarlılık artar. (ÖRN: tartı-kuyumcu terazisi). Ölçme sonuçlarının duyarlılığı artarsa ölçmeye karışan hatalar azalacağı için güvenirlik artar. ÖRN: azılı sınav yaparken 50şer puandan 2 soru sormak; 20şer puandan 5 soru sormak? 2.Tutarlılık, aynı özelliği farklı araçla yada farklı kişilerle ölçülmesi sonucunda ölçme sonuçlarının benzer olması durumuna tutarlılık denir. (Eşdeğer iki test hazırlama, testi iki eşdeğer yarıya bölme, bütün soruların birbiriyle uyumuna bakma) Ölçme sonuçlarının tutarlı olması hataların az olduğu güvenirliğin yüksek olduğu anlamına gelir. Ölçmede güvenirlik 3. Kararlılık, ölçülen özellikte zamana bağlı olarak değişme meydana gelmemesi, bir özelliğin aynı ölçme aracıyla farklı zamanlarda ölçülmesi durumunda aynı ölçme sonuçlarının elde edilebilmesidir. (Test tekrar test yöntemi) Bir ölçme aracı her defasında aynı özelliği benzer ölçüyorsa ölçme sonucuna karışan hatanın az olduğu, ölçme sonuçlarının güvenilir olduğu anlamına gelir. 4. İç tutarlılık, bir ölçme aracının kendi içindeki birimlerinin tutarlı sonuçlar vermesine iç tutarlılık denir. Testin iç tutarlılığı testteki soruların birbiriyle tutarlılığı, soruların birbiriyle uyumlu olması anlamına gelir

4 Güvenirliğin anlamı Duyarlılık Kararlılık Tutarlılık İç tutarlılık İç tutarlılık Tutarlılık Güvenirlik hesaplama yöntemleri Güvenirlik yöntemi öntem yok Test-tekrar test Eşdeğer testler Eşdeğer yarılar KR-20, KR-21,Cronbach Alfa Puanlayıcılar arası güvenirlik (KARARLILIK) Test-tekrar test yöntemi Güvenirliği hesaplanacak test, aynı gruba belli aralıklarla iki kez uygulanır. İki uygulamanın sonuçları arasındaki pearson momentler çarpım korelasyon katsayısı bulunur. Sonucun 1 e yakın olması, iki uygulamadan elde edilen puanların birbirine yakın olduğunu gösterir. Bu değerin yüksek olduğunu söyleyebilmek için 0,70 den yüksek olmalıdır. NOT: Bu güvenirlik, kararlılık anlamında güvenirliktir (KARARLILIK) Test-tekrar test yöntemi İki uygulama arasındaki zaman ne çok uzun ne de çok kısa tutulmalıdır. (NOT: Ortalama 20 gün (3 hafta) tekrar test uygulamak için ideal süredir.) Bu yöntem daha çok kısa zamanda değişmeyen psikolojik özellikleri ölçen testlerin güvenirliklerini bulmak için kullanılır. NOT: Eğitimde uygulanan testlerde başarı kısa zamanda farklılık arz edebileceği için bu yöntemde sürenin biraz daha kısa tutulması (7-10 gün) uygun kabul edilir. NOT: Bu güvenirlik, tutarlılık anlamında güvenirliktir. (TUTARLILIK) Paralel (Eşdeğer) Formlar öntemi Farklı sorulardan oluşan fakat aynı davranışları ölçen iki eşdeğer test aynı gruba, aynı anda yada ölçülen özellikte bir değişme olmayacak kadar kısa bir zaman aralığı bırakılarak uygulanır, iki testten elde edilen puanlar arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır. Bulunan katsayı eşdeğerlilik katsayısı olarak bilinir. Bu katsayının yüksek oluşu her iki testin güvenirliğinin yüksek olduğunu gösterir (TUTARLILIK) Paralel (Eşdeğer) Formlar öntemi İki uygulamadan elde edilen puanlar arasındaki korelasyon katsayısı, iki uygulamanın ne derece tutarlı olduğunu gösterir. Bu amaçla hesaplanan pearson çarpım momentleri korelasyonuna güvenirlik katsayısı (eşdeğerlik katsayısı) denir. Korelasyon katsayisi (- 1, 00) ile (+1, 00) arasında değişmekle birlikte, güvenirlik değeri (0) ile (+1) arasında değişir. (TUTARLILIK) Paralel (Eşdeğer) Formlar öntemi Test-tekrar testte araya zaman girmesi (az ya da çok) ile ortaya çıkan zafiyeti gidermek için alternatif bir güvenirlik kestirme yöntemidir. Pratikte iki testin eşdeğerliğinin sağlanması zordur. Bu zorluktan dolayı, bu yöntemle güvenirliğin hesaplanması yoluna çok fazla başvurulamamaktadır

5 İÇTUTARLILIK GÜVENİRLİĞİ Sadece bir defa uygulanan testlerin güvenirliğinin hesaplanmasında kullanılır. Testi oluşturan maddelerin birbiriyle olan uyumuna bakılır. İÇ TUTARLILIK ÖNTEMLERİ: 1- arıya bölme (Eşdeğer arılar) 2- KR 20 / KR Cronbach-Alfa Eşdeğer arılar (İki arı) öntemi Bu yöntem bir testin bir defa uygulanmasına dayalıdır. 1. Hazırlanan test önce bir grup öğrenciye uygulanır. Daha sonra test maddeleri ikiye bölünür. 2. Genelde tercih edilen ayırma işlemi, tek numaralı (1,3,5, ) ve çift numaralı (2,4,6, ) maddeler şeklinde olur. Bu iki yarı ayrı ayrı puanlanır. 3. Her öğrencinin iki testten aldığı puan hesaplanır. İki testmiş gibi kabul edilen bu iki yarı arasındaki korelasyon hesaplanır. NOT: Bulunan katsayı iç tutarlılık anlamındadır Eşdeğer arılar (İki arı) öntemi Elde edilen değer test yarıya bölündüğü için, testin bir yarısının güvenirliği hesaplanmış olur. DİKKAT: arılar arasında hesaplanan korelasyon testin bütününün değil sadece yarısının güvenirlik katsayısıdır. İPUCU: Testin bütününün güvenirliği daima iki yarı arasında hesaplanan korelasyon katsayısından büyüktür. Eşdeğer arılar (İki arı) öntemi Tüm testin güvenirliği ise; Spearman Brown sıra farkları korelasyon katsayısı formülüyle hesaplanır. rx = testin güvenirliği r1,2 = iki yarı puanları arasındaki korelasyon sayısı ÖRN: 100 soruluk fizik testinin test yarılama yöntemiyle güvenirliği 0.50 olarak bulunmuştur. Bu testin gerçek güvenirliği kaçtır? Kuder Richardson / KR-20 ve KR- 21 Formülleri Kuder ve Richardson tarafından bulunan iç tutarlılık güvenirliğini hesaplamak için kullanılan formüllerdir. Bu formüllerle elde edilen katsayı yüksekse; test maddeleri birbirleriyle tutarlıdır, uyumludur, korelasyonu yüksektir. ani test içinde ilgisiz, hatalı soru bulunmamaktadır. Kullanım koşulları; 1.Testin ölçtüğü özellik açısından homojen olması (yani aynı özelliği ölçüyor olması) ve madde güçlük indeksinin belirli olması, 2.Testteki soruların ikili puanlanması (doğruysa 1, yanlışsa 0 şeklinde) gerekir. KR-20 Güvenirliği KR-20 güvenirlik katsayısı formülü: K: testte bulunan madde sayısı p: madde güçlük indeksi q: 1-p S 2 x : test puanları dağılımı varyansı (standart sapmanın karesi) NOT: Ağırlıklı / çoklu puanlanabilen maddelerden oluşan veya şans başarısı için puanları düzeltilmiş bir test için kullanılması uygun değildir. DİKKAT: Eğitimde çoktan seçmeli testler, doğru-yanlış testleri, kısa cevaplı testlerde kullanılabilir

6 KR-21 Güvenirliği KR-21, KR-20 nin özel bir hali gibidir. Madde güçlük indekslerinin hesaplanamadığı durumlarda testteki tüm maddelerin güçlük derecelerinin birbirine yakın ya da eşit olduğu varsayımıyla bu formül kullanılır. Madde güçlük indeksleri bilinmediğinde testin aritmetik ortalamasına dayalı olarak hesaplanır. İPUCU: Madde güçlük indekslerinden bahsedilmemiş testin ortalamasından söz ediliyor ve güvenirlik hesaplama yöntemi soruluyorsa cevap KR- 21 yöntemidir. KR-21 güvenirlik katsayısı formülü: KR-21 Güvenirliği KR-20 formülü: K: testte bulunan madde sayısı : test puanlarının aritmetik ortalaması S 2 x : test puanları dağılımı varyansı (standart sapmanın karesi) NOT: KR-21 her zaman KR-20 den küçüktür ve güvenirliğin alt sınırıdır. Bunun nedeni; testi oluşturan madde güçlükleri arasındaki farklılıklara duyarlı olmamasıdır. Sadece testteki tüm soruların güçlük düzeyi eşitse, KR-20 KR-21e eşit olur KR-20 ve KR-21 katsayısı yorumu; KR-20 ve KR-21 katsayıları yüksek ise; * Uygulanan test hatalardan arınıktır. * Testi oluşturan maddeler homojendir. * Ölçülen değişken tek boyutludur. * Grup heterojendir. * Testin yapı geçerliği yüksektir. Cronbach ALFA öntemi Cronbach-alfa güvenirlik hesaplama yöntemi de, KR-20 nin özel bir hali gibidir. Puanlamanın 1-0 dışında olduğu durumlarda (Örn: dereceleme ölçeğine göre hazırlanmış ölçekler, kısa cevaplı testler) güvenirlik tahmini için kullanılır. NOT: Psiko-motor becerilerin ve tutum ölçeklerinin puanlanmasında dereceleme ölçeği kullanılır Cronbach ALFA öntemi Cronbach alfa güvenirlik katsayısı formülü: K: testte bulunan madde sayısı S 2 j : madde varyansı S 2 x : test puanları dağılımı varyansı (TUTARLILIK) Puanlayıcılar arası güvenirlik Bazı durumlarda birden çok puanlayıcı, puanlama yapabilir (Örn: bir resmin puanlanması, spor bilimleri sınavında performansın puanlanması, bir yazılı yoklamanın okunması) Bu noktada karşımıza puanlayıcı güvenirliği çıkar. O da, birden fazla puanlayıcının farklı bireylere vermiş oldukları puanlar arasındaki tutarlılığın derecesidir

7 (TUTARLILIK) Puanlayıcı güvenirliği Ölçmecinin objektif/tarafsız olması, kişisel amaçlarından ve duygularından uzak durması ve tarafsız davranması puanlayıcı güvenirliğini artırır. Puanlamada objektifliği sağlamak için; Birden fazla gözlem yaparak sonuçların ortalamasını almak. Birden fazla kişinin gözlemlerinin ortalamasını almak. Cevaplandırma anahtarıyla puanlama yapmak. Ölçmenin Standart Hatası Güvenirlik katsayısı hangi yöntemle hesaplanırsa hesaplansın bir güvenirlik katsayısıdır. (Hatırlatma: güvenirlik asla korelasyon gibi eksi ( ) değer almaz.) Güvenirlik katsayısının 0,95 olması demek ölçme sonuçlarının gerçek puana yakın olduğu yada ölçme sonucuna karışan hataların az olduğu anlamına gelir. (Ölçme sonuçlarının %95 doğru, %5 yanlış olduğu anlamına kesinlikle gelmez). Gerçek puan= Ölçme sonucu + Standart hata Ölçmenin Standart Hatası Ölçülen özelliğin gerçek değeri ile gözlenen değeri arasındaki farkın yani yapılan hatanın miktarıdır. (Gerçek puan= Ölçme sonucu + Standart hata) Ölçmenin standart hatası hesaplanarak gerçek puan bulunabilir. Standart hatanın formülü: Ölçmenin Standart Hatası Hesaplanan standart hataya dayalı olarak gerçek puan tahmin edilir. Test puanlarına karışan hatanın yönü bilinmediği için gerçek puan bir aralık olarak hesaplanır. %68 olasılıkla: öğrencinin puanı ±1 S e %95 olasılıkla: öğrencinin puanı ± 2 S e %99 olasılıkla: öğrencinin puanı ± 3 S e Se : Standart hata S: Standart sapma rx: Testin güvenirlik katsayısı SORU: Güvenirlik katsayısı 0,75 olan bir testin, standart sapması 4 ise ölçmenin standart hatası kaçtır? Ölçmenin Standart Hatası SORU: Güvenirlik katsayısı 0,75 olan bir testin, standart sapması 4 ise bu testten 70 puan alan bir kişinin puanı %68, %95 ve %99 olasılıkla kaçtır? Ölçmenin Standart Hatası SORU: Güvenirlik katsayısı 0,75 olan bir testin, standart sapması 4 ise bu testten 70 puan alan bir kişinin puanı %68, %95 ve %99 olasılıkla kaçtır? Se : Standart hata S: Standart sapma rx: Testin güvenirlik katsayısı %68 olasılıkla: öğrencinin puanı ± 1 Se = 70 ± 2 %95 olasılıkla: öğrencinin puanı ± 2 Se = 70 ±4 %99 olasılıkla: öğrencinin puanı ± 3 Se = 70 ±

8 Ölçme Aracının Güvenirliğini Arttırmak İçin Alınması Gereken Önlemler-1 Bir testteki soru sayısının artması aracın duyarlılığını arttıracağından güvenirlik artar. Soruların açık ve anlaşılır bir dille yazılması güvenirliği artırır. Sınav süresinin uygun olarak verilmesi gerekir. Soruların zorluk seviyesinin orta düzeyde olması gerekir. Testteki soruların dil seviyesinin, herkesin anlayabilmesi için uygulanacak grubun dil seviyesinin altında olması gerekir. Ölçme Aracının Güvenirliğini Arttırmak İçin Alınması Gereken Önlemler-2 Öğrencilerin, sınavı cevaplamaya motive edilmesi, öğrencilerin gerçek bilgilerini yansıtmalarını sağlayacağından güvenirliği arttırır. Sınavın puanlamasının objektif olması güvenirliği artırır. Sınav ortamının, ısı ve diğer koşulların uygun bir şekilde düzenlenmesi güvenirliği arttırır Ölçme Aracının Güvenirliğini Arttırmak İçin Alınması Gereken Önlemler-3 Sınavda kaç soru bulunduğu, sınavın nasıl puanlanacağı gibi özelliklerin yönergeyle öğrencilere verilmesi, güvenirliği artırır. Soruların teste konuluş sırası da güvenirliği artırır. Sınav kolay sorularla başlarsa öğrencinin motivasyonu artacağından güvenirlik artar. Testin yapısı, yazı karakteri büyüklüğünün teste girecek grubun uygun olması güvenirliği artırır. Şans başarısının azalması güvenirliği arttırır. Öğrencilerin sınava karşı tutumları güvenirliği etkiler. 45 KPSS Aşağıdakilerden hangisi testin güvenirliğini düşürücü bir etken değildir? A) Cevaplama süresinin kısa olması B) Sorularda yoruma açık ifadeler kullanılması C) Puanların bir puanlayıcıdan diğerine değişebilmesi D) Puanlama şeklinin öğrenciye önceden bildirilmesi E) Soruların çok zor olması 46 Geçerlik Geçerlik: Bir ölçme aracı veya yönteminin onunla ölçülmek istenen değişkeni ölçüp ölçmediği; ölçebiliyorsa onu başka değişkenlerden ne derece arınık olarak ölçtüğüdür. Geçerlik, bir ölçme aracının ölçme amacına hizmet etme derecesi olarak tanımlanır. (Örn: Metre ile ağırlık ölçmek) Güvenirlik kestirme yöntemlerinde puanların birbirine benzerliği yani tutarlılığı üzerinde durulurken, geçerlikte ise ölçme aracının ne ölçtüğü yani içerik önem kazanır. Geçerlik Türleri 1. Kapsam Geçerliği 2. Bir Ölçüte Dayalı Geçerlik a) ordama Geçerliği b) Uygunluk (Uyum) Geçerliği c) Ölçüt Grup Geçerliği 3. apı Geçerliği 4. Görünüş Geçerliği

9 Geçerlik Türleri Kapsam Geçerliği Kapsam geçerliği: Bir ölçme aracının ölçülmek istenen konu, ünite ya da davranışları kapsama derecesidir. Kapsam geçerliğini bozan durumlar; 1.Konu kapsamındaki davranışları yeterince örnekleyememesi, (örn: ölçme ve değerlendirme dersi finalinde sadece temel kavramlardan soru sorulması) 2.Sorunun konu kapsamında ölçülecek bir davranışın dışında başka bir davranışı ölçmesi, (örn: temel kavramlar konusundan sınav yaparken, ölçme aracında bulunması gereken nitelikler konusundan da soru sorulması) 3.Konu kapsamında olduğu halde ölçülmek istenmeyen bir davranışı ölçmesi (örn: ölçmede temel kavramlar konusunda sıcaklığın birimini sormak kritik davranışlar) 4.Konu kapsamında yer alan ve ölçme konusu olan davranışı ölçememesi (Örn: kritik davranışın ölçülememesi sorular var ama ölçemiyor) 49 Kapsam geçerliğinin sağlanması ve belirlenmesi için kullanılan yöntemler ; a) Uzman kanısına başvurma: Testte yer alan her sorunun bu konuda uzman olan kişilere verilerek onlardan, soruların ölçülmek istenen davranışları kapsama derecesini belirtmeleri istenir. Konu alanı uzmanlarının yargılarına dayanarak karar verilir. b) Belirtke tablosu: Ölçme araçları geliştirme sırasında kullanılır. Sütunlarda hedef-davranış, satırlarda ise içerik vardır. 50 Kapsam Geçerliği c) Aynı kapsamı ölçen başka testlerle korelasyon: Eğer elimizde kapsam geçerliği belirlenmiş bir test varsa, bu teste dayanarak başka bir testin kapsam geçerliğini belirleyebiliriz. d) Kapsam geçerliği indeksinin hesaplanması: ine uzman görüşüne dayalı bir yöntemdir. Ölçek ve bir değerlendirme formu, alan uzmanlarına (en az 5 en fazla 40) gönderilir. Uzmanların verdikleri cevaplara göre kapsam geçerlik indeksi hesaplanır. Bir ölçüte dayalı geçerlik Bir ölçüte dayalı geçerlik: Bir testin geçerli olduğunu ortaya koymak için, başka testler ya da ölçme sonuçları ölçüt olarak kullanılır. Ve bu araçların korelasyonuna bakılır. Bu tip geçerlik kestirme yolu üç başlık altında incelenebilir: a) ordama Geçerliği: ölçüt olarak kullanılacak ölçüt puanlar geçerliği kanıtlanacak test puanlarından daha sonraki bir zamanda elde edilir. (Örn: KPSS-Müfettiş puanları) b) Uygunluk (Uyum) Geçerliği: Ölçüt olarak kullanılacak puanlar hali hazırda elimizde vardır. (Örn: Lisans ders notları-kpss) c) Ölçüt Grup Geçerliği: Ölçüt olarak kullanılacak bir grup seçilir ve puanlar karşılaştırılır. (Örn: Matematik testi => Matematik grubu ve Fen grubu) apı Geçerliği Testte ölçülmek istenen özellik bir yapıdır ve kendi içinde ilişkili öğelerden oluşur. Bu öğeler ise testin maddeleridir. apı geçerliği, testteki soruların birbiri ile ilişkili olmasını aynı özelliği ölçüyor olmasını ifade eder. Testin maddelerinin birbiriyle ilişkili (yani homojen) olması testin yapı geçerliğinin olduğu anlamına gelir. Görünüş Geçerliği Bir test ile ölçülmek istenen özelliği ölçüyor görünmesine görünüş geçerliği denir. Not: Kapağında ölçtüğü özelliğin adı yazılı olan bir test görünüş geçerliğine sahiptir

10 Geçerliği Etkileyen Faktörler Güvenirliği düşük olan bir testin geçerliği de düşük olur. Madde sayısının artması testin özellikle kapsam geçerliği etkileyecektir. Sınavda kopya çekilmesi geçerliği düşürür. Sabit ve sistematik hatalar geçerliği düşürür. Ölçmede yapılan yanlılıklar geçerliği düşürür. Sınav süresinin gereğinden kısa olması kapsam geçerliğini düşürür. Maddelerin güçlük düzeyi geçerliği etkiler. Soruların ayırt ediciliğinin düşük olması geçerliği düşürür. Sınavdan önce soruların öğrencilere verilmesi/soruların derste çözülmesi geçerliği düşürür. Diğer sorulardaki yada soru kökündeki ipucu geçerliği düşürür. Maddenin ölçülmek istenen değişkeni ölçmemesi, geçerliği düşürür. 55 GEÇERLİK ve GÜVENİRLİK 1. Güvenirlik geçerlik için ön koşuldur. (Eğer ölçme sonuçları hatalıysa o test ölçme amacına hizmet edemeyeceği için geçerli de olmaz) 2. Güvenirlik geçerliği garanti etmez. (Bir testin güvenilir olması geçerli olacağı anlamına gelmez. Örn: matematik testi- ölçme dersi) 3. Geçerli olan test güvenilirdir. (Bir testin geçerli olabilmesi için güvenilir olması şarttır. O zaman bir testin geçerli olduğu söyleniyorsa güvenilirdir.) 56 Kullanışlılık Araç veya yöntemin uygulanabileceği eğitim seviyesi, uygulama süresi, ölçmeciden istediği beceriler, ölçme aracının hazırlanması, uygulanması, puanlanması ve maliyeti gibi etkenler bakımından hazırlayana uygulayana uygulanana puanlayana sağladığı kullanım kolaylıkları bütününe kullanışlılık denir. Anahtar Kelimeler: Ekonomiklik, Puanlanabilirlik, Uygulanabilirlik 57 10