2030 da Nasıl Bir Dünya? FAO nun Vizyonu Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Beslenme ve

Transkript

1 2030 da Nasıl Bir Dünya? FAO nun Vizyonu Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Beslenme ve Sağlık Bienali /İstanbul

2 Sunum başlıkları Kısa Özet: FAO nun Küresel Hedefleri Dünyada Tarımın Geleceği ve FAO nun Öngörüleri Açlık ve Yetersiz Beslenmeyi Anlamak Anne ve Çocuğun Yetersiz Beslenmesi Uluslararası Beslenme Konferensı (ICN)

3 FAO nun Üç Küresel Hedefi Açlık, gıda güvencesizliği ve yetersiz beslenmenin ortadan kaldırılması Yoksulluğun ortadan kaldırılması Doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi

4 DÜNYADA TARIMIN GELECEĞİ FAO NUN ÖNGÖRÜLERİ

5 Dünyada Gıda Güvencesizliği Raporu (2014) e göre: Bugün, verilerine bakıldığında dünyadaki 805 milyon insan kronik olarak yetersiz besleniyor. Açlık çeken insanların çoğunluğu, 791 milyonu, gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor: Bu sayıda verilerine göre 203 milyonluk bir azalma var.

6 Dünyada Gıda Güvencesizliği nin Raporu (2014) e göre; Gıda mevcudiyeti, özellikle Sahra-altı Afrika ve Güney Asya gibi yoksul bölgelerde gıda güvencesizliğinin en önemli unsuru. Gıdaya erişim, Güney Asya ve Latin Amerika da sosyal koruma politikalarıyla daha iyi bir hale getirilmiş durumda. Son 20 senedeki ilerlemeye rağmen gıdadan faydalanmagıdayı değerlendirme hala karşılaşılan en büyük zorluklardan biri. Yakın Doğu, Kuzey Afrika, ve Karayipler gibi uluslararası gıda piyasalarına bağımlı bölgeleler için istikrar karşılaşılan en büyük zorluklardan biri

7 21. yüzyılda dünya tarımının karşılaştığı zorluklar: Büyüyen nüfusu beslemek için kısıtlı kırsal işgücüyle daha çok gıda üretim zorunluluğu

8 21. yüzyılda dünya tarımının karşılaştığı zorluklar: Tarıma bağımlı gelişmekte olan ülkelerin tüm boyutlarıyla kalkınması

9 21. yüzyılda dünya tarımının karşılaştığı zorluklar: Daha verimli ve sürdürülebilir üretim yöntemlerinin kullanımı

10 21. yüzyılda dünya tarımının karşılaştığı zorluklar: İklim değişikliğinin getirdiği koşullara adaptasyon

11 Dünya nüfusunun 2050 de 9.1 milyar olacağı tahmin ediliyor.

12 9.1 milyarlık dünya nüfusunu beslemek için gıda üretimin %60-70 artması gerek ( arasında) Örnek: Yıllık et üretiminin 2050 ye kadar 200 milyon tondan 470 milyon tona çıkması gerek

13 2003/05 verilerine göre kişi başı kalori alımı ortalama 2770 kalori Ortalama günlük enerji alımının 2050 de 3050 kaloriye çıkması beklenmekte. Bir insanın kalori bazında günlük gıda tüketimi

14 GIDAYA ERİŞİM Üretim artışı, herkes için gıda güvenliğinin sağlanması için yeterli olmamakta. Bu yüzden; hükümetler gıdaya erişim; yoksul ve dayanıksız gruplar için de elverişli kılmak zorundadır. 2003/05: 823 MİLYON 2014: 805 MİLYON insan hala aç de hala 370 MİLYON insanın aç olacağı beklenmekte.

15 BESLENME ALIŞKANLIKLARI Gıda tüketiminin ortalama artışı beslenme alışkanlıklarının değişimine de sebep oluyor. Nasıl bir değişim: Yağ bakımından yüksek, kalori seviyesi yoğun Doymuş yağ, şeker, ve tuz oranı çok Mikrobesinler, lifli gıdalar ve biyoaktif bileşenler bakımdan az Hızlı şehirleşmeden kaynaklanan hayat tarzı değişimleri etken.

16 YETERSİZ BESLENME hala karşılaşılan bir zorluk Dünya Gıda Zirvesi Hedefi: Gelişmekte olan ülkelerde yetersiz beslenen insan sayısını yarıya indirmek

17 Yetersiz beslenme oranı düşmesine rağmen nüfusun artmasıyla birlikte mutlak sayılarda bir artış gözlemlenmekte Dünya Gıda Zirvesi Hedefi (2015) verilerine göre 805 milyon insan yetersiz besleniyor.

18 ÜRETİM ARTIŞININ geçmiş yıllara göre yavaşlaması bekleniyor. Fakat temel gıda ürünlerinin mutlak üretim verilerinde önemli bir yükseliş sağlanacak Toprak ve su kaynaklarının giderek azalması, kaynakların verimsizleşmesi ve kalitesinin düşmesi bu tip artışların gelecekte çok daha zor olacağını gösteriyor

19 Temel gıda ürünlerinin üretimi ve kullanımı ET ŞEKER YAĞ TAHIL

20 DOĞAL KAYNAKLAR: Tarıma elverişli arazilerin durumu Gelişmiş ülkelerde % 8 lik bir düşüş Gelişmekte olan ülkelerde % 12 lik bir genişleme bekleniyor. Bu genişlemenin yer alacağı hemen hemen tüm araziler Sahra-altı Afrika da ve Latin Amerika da bulunuyor. Fakat altyapı eksikliği, korumalı alanlar, endemik hastalıklar karşılaşılan zorluklar. Bazı bölgeler (Kuzey Afrika, Yakın Doğu, Güney Asya) arazi kullanılırlığının sonuna gelmiş olsalar da küresel ölçekte dünya nüfusunu beslemek için yakın gelecekte yeterli arazi kaynağının olduğu söylenebilir.

21 DOĞAL KAYNAKLAR: Tarıma elverişli arazilerin durumu Dünya Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler

22 DOĞAL KAYNAKLAR: Temiz su kaynaklarının durumu Küresel ölçekte yeterli su kaynağı olmasına rağmen son derece eşitsiz bir dağılım var. Su seviyeleri endişe verici boyuta gelen ülke ve bölge sayısı artış göstermekte. Bu bölgeler arazi kullanımın sınırlarına gelmiş bölgelerle aynı: Yakın Doğu, Kuzey Afrika ve Güney Asya

23 RİSK DURUMUNA GÖRE DÜNYADAKİ TARIM SİSTEMLERİ

24 BM Genel Sekreteri'nin Sıfır Açlık Mücadelesi 100%: Yeterli gıdaya erişim Sıfır: 2 yaşının altında gelişimi durmuş çocuk sayısı Gıda sistemlerinin tümünün sürdürülebilir olması 100%: Küçük ölçekli üretimin ve gelirin büyümesi Sıfır: Gıda israfı ve ziyanı

25 FAO NUN VİZYONU Açlığın sona erdirilmesi için sürdürülebilir tarım ve gıda sistemlerine geçiş

26 Üç temel mesaj Açlık ve yetersiz beslenme azalmadığı sürece, sürdürülebilir kalkınma gerçekleşemez. 1 Hem gıda tüketimi hem de üretim sistemlerinde az ile çok şey başarmak hedeflenmelidir. 2 Sürdürülebilir bir geleceğe geçiş; gıda ve tarım yönetimi, maliyet ve faydaların adil bir şekilde dağılımlarıyla ilgili köklü değişiklikler yoluyla başarılır. 3

27 1. Açlığın ortadan kaldırılması ve insani beslenmenin iyileştirilmesi Kaynaklara adil erişim, istihdam ve gelir anahtarıdır İyi hedeflenmiş sosyal güvenlik ağları gereklidir Kaynaklara erişimde toplumsal cinsiyet eşitsizliğini azaltmak -> milyon bu yolla açlıktan kurtulabilir. Gerçek sonuçlar bugün yaptığımız üretim ve tüketim seçimlerine bağlıdır 2. Sürdürülebilir gıda tüketim ve üretim sistemleri 2050 yılında beklenen gıda üretiminde % artış bekleniyor, ama bu da çevresel açıdan sürdürülebilir bir yolla sağlanmalıdır Küresel gıda kayıp ve atıkları : 1/3 Gıda üretimi 10 % Dünyanın enerji tüketimi Toplam yenilebilir gıda israfı 1,3 milyar tonu bulmaktadır. 1,4 milyar hektar arazidünyanın tarım alanının yüzde 28 i kayıp israf edilen gıdayı üretmek için kullanılır. 3. Kapsayıcı ve etkin yönetişim Kapsamlı, ulusal ve esnek yönetişim mekanizmaları tüm paydaşların koordineli bir şekilde birlikte çalışabilmelerini sağlamak için gereklidir Duyarlı politikalar ve güçlü kurumsallaşma gerekli Maliyet ve faydaların adil dağılımı bir zorunluluktur

28 Tarım ve gıda sistemleri gıda güvencesinin temelinde vardır. Sürdürülebilir büyüme zorluklarını aşabilmek için, her ikisinin değişmesi gerekmektedir. Tarımda dönüşüm anahtarı : Ormansızlaşma ve arazi degradasyonunu azaltmak, Su kullanımı ve su verimliliğini artırmak, Ekosistem direncini güçlendirmek Tarımın iklim üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması

29 5 anahtar ulusal eylem 1. Özellikle en savunmasız kaynakların hakları ve korunması 2. Gıda sistemlerinin sürdürülebilir tüketim ve üretimi için teşvikler 3. Adil ve iyi işleyen tarım ve gıda piyasalarını teşvik etmek 4. Riski azaltmak ve en savunmasızın direncini artırmak 5. Yenilik ve altyapı dahil temel kamu kaynaklarına yatırım yapmak

30 AÇLIK VE YETERSİZ BESLENMEYİ ANLAMAK Yetersiz beslenme, ya da kronik açlık kişinin almak zorunda olduğu enerji için yeterli gıda tüketememesi durumudur.

31 1992 den bu yana açlık 1 milyardan 805 milyona düştü Yetersiz beslenmeden dolayı 161 milyon çocuğun büyümesi durmuş durumda 99 milyon çocuk aşırı zayıf 51 milyon çocuk şiddetli yetersiz beslenmeden dolayı sağlıklı bir hayattan yoksun durumda

32 Yetersiz beslenme, bir kişinin beslenme düzeninde aşırı az veya aşırı çok besin öğelerin bulunmasıdır Mikrobesin eksiklikleri ya da «gizli açlık» yaklaşık 2 milyar insanı etkiliyor Obezite yarım milyar yetişkini etkiliyor

33 Yetersiz beslenme sonucu: Artan ölüm riski Beslenmeyle ilgili bulaşıcı olmayan hastalıkların yaygınlaşması Kronik ve ciddi sağlık durumları

34 Dünyanın en çok yetersiz beslenen nüfusun çoğu hala Sahra-altı Afrika, Doğu Asya, Latin Amerika ve Karayiplerin ardından, Güney Asya'da yaşamaktadır

35 ANNE VE ÇOCUĞUN YETERSİZ BESLENMESİ Son 20 senede, çocuk ve annelerin yetersiz beslenmesi yarı yarıya azaldı.

36 Çocukların yetersiz beslenmesi küresel ölçekte beslenmeyle bağlantılı sağlık sorununlarında büyük paya sahip. Çocuk ölümlerinin %45 i anne ve çocuğun yetersiz beslenmesinden dolayı olmakta

37 Gelişmekte olan ülkelerde 5 yaşından küçük, büyümesi durmuş çocukların oranı en yüksek seviyelerde

38 Küresel ölçekte gelişmesi durmuş çocuk oranı %40 tan %25 e indi

39 Beslenme eğitimi, tüm ailenin iyi beslenmesi için kilit önemde Çocuk beslenmesi konusunda anneleri, babaları, genç kızları, yetişkin kadınları eğitmek Beslenme eğitimini küçük ölçekli tarıma entegre etmek

40 Besleyici gıdanın nasıl seçileceğini, hazırlanacağını ve tüketileceğini öğretmek Kadınların kaynaklar ve gelir üzerindeki kontrolünü arttırmak

41 Daha iyi beslenme, daha iyi hayatlar Kasım Uluslararası Beslenme Konferansı TEMEL MESAJLAR: Beslenmeyi iyileştirmeye dünyanın her yerinde ihtiyaç vardır, özellikle gelişmekte olan ülkelerde. İyi beslenme sürdürülebilir, eşitlikçi ve kalıcı gıda sistemlerine bağlıdır. Yetersiz beslenmeyi sona erdirecek her türlü küresel adım akıllıca bir yatırımdır.

42 Konferans sonucunda: Politik deklerasyon: Beslenmeyi iyileştirmek için daha verimli ve koordineli eylem planı Eylem çerçevesi: Nasıl hayata geçirileceğine dair teknik yol haritası Ulusal seviyede eylem planları Uluslararası ve hükümetlerarası işbirliği Beslenme odaklı gıda sistemleri

43 FAO Sub Regional Office for Central Asia: ICN2 website: Family Farming website: