ARKAS SANAT MERKEZİ ÖĞRETMEN REHBER KİTAPÇIĞI

Transkript

1 ARKAS SANAT MERKEZİ ÖĞRETMEN REHBER KİTAPÇIĞI

2 ARKAS SANAT MERKEZİ ÖĞRETMEN KİTAPÇIĞI Sevgili Öğretmenler, Bildiğiniz gibi müzeler, sanat merkezleri farklı sanat eserlerini bir araya getirerek geçmiş ve gelecek arasında bağ kurmaya yardımcı olan, estetik duyarlılığı geliştiren, bilgilendirirken hoş vakit geçirmeye imkan sağlayan özel mekanlardır. Genellikle geçmişe ait sanat eserlerinden oluşan koleksiyonların toplanması, korunması, sergilenmesi işlevini üstlenmelerinin yanı sıra, zaman içerisinde toplumu sanat ile tanıştırma, eğitim düzeyini arttırma, özellikle gelecek kuşakların bilgiye erişimlerini amaçlayan eğitim kurumları haline gelmiştir. Arkas Sanat Merkezi de sanata ve sanatçılara verdiği değer ile 2011 yılından bu yana, uluslararası boyutta 17 sergi düzenlemiş, her sergide birbirinden farklı dönemlere ışık tutan eserlere evsahipliği yapmıştır. Yeni sergimiz olan Renk, Işık, Titreşim: Türk İzlenimcileri nde; Osmanlı dan Cumhuriyet e uzanan süreçte manzara, natürmort ve portre başta olmak üzere müze ve özel koleksiyonlardan derlediğimiz 125 eser ile Türk resim sanatına damgasını vuran Türk İzlenimcileri ni tanıtmayı amaçlıyoruz. Sergimizde ağırlıklı olarak Türkiye nin modernleşme sürecinde yurtdışında gördükleri eğitimlerden sonra yurda dönen ve modern sanatın temsilcileri olarak bilinen 1914 Kuşağı sanatçıları ile birlikte bu kuşağın öncesi ve sonrası sanatçılar yer alıyor. Düzenlediğimiz sergiler aracılığı ile toplumu, özellikle gençleri bilgilendirmek, onları küçük yaşta sanat ile tanıştırmak, farklı kültürleri tanıtarak hayal güçlerini genişletmek öncelikli amacımız. Bu konuda en büyük destekçilerimiz olan siz öğretmenler için, sergimiz hakkında genel bilgileri, eser açıklamalarını ve öğrencileri düşünmeye teşvik edecek soruları bir araya getirerek, anlatımlarınızı desteklemek amacıyla Öğretmen Rehber Kitapçığı tasarladık. Sizin desteğiniz ve hazırladığımız bu kitapçık sayesinde, Arkas Sanat Merkezi ne düzenlediğiniz gezilerin öğrencileriniz için keyifli vakit geçiririrken bilgilendikleri verimli bir etkinlik olmasını umuyoruz.

3 ARKAS SANAT MERKEZİ Arkas Sanat Merkezi, Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas ın kişişel ilgisi ve profesyonel yaklaşımı ile oluşan Arkas Koleksiyonu nu sanatseverler ile paylaşmak isteği doğrultusunda kuruldu. İzmir de döneminin en güzel yapılarından biri olarak 1875 yılından beri hizmet veren Fransız Fahri Konsolosluk binasının denize bakan bölümü, Fransız Hükümeti tarafından 20 yıllığına, kültür ve sanat amaçlı kullanım için Arkas Holding e tahsis edildi. Bir yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından bina Kasım 2011 de Arkas Sanat Merkezi adıyla açıldı. Çağdaş donanımlı bir sanat merkezine dönüştürülen iki katlı tarihi binada, 10 adet sergi odası bulunuyor. Arkas Sanat Merkezi, İzmir e kazandırılmış tarihi bir bina olmasının yanında, birçok uluslararası ressamın eserlerinin sergilendiği ilk sanat merkezi olma özelliği de taşıyor.

4 Arkas Sanat Merkezi, başta İzmir olmak üzere, ülkemizin sanatsal ve kültürel hayatına katkı sağlayabilmeyi ve İzmir in kültürel kimliğini uluslararası sanat ortamı ile paylaşmayı ve yediden yetmişe herkese sanatı sevdirmeyi hedeflemektedir. ARKAS SANAT MERKEZİ GEÇMİŞ SERGİLER 1. Arkas Koleksiyonu nda Post Empresyonizm ( ) 2. Batılının Fırçasından Ege nin Bu Yakası (2012) 3. Sessizliğin Yankısı (2012) 4. Naci Kalmukoğlu O, Bir Yıldızdı (2013) 5. Asker Ressamlar (2013) ve 19. yüzyıllarda İzmir; Batılı Bir Bakış (2013) 7. Gallé, Daum, Lalique Camın Şairleri (2014) 8. Hoca Ali Rıza (2014) 9. Arkas Koleksiyonu nda Osmanlı Halı Sanatı (2015) 10. İzmir: Yarınlara Bir Miras (2015) 11. Antik Anadolu nun Tanıkları ( ) 12. Üç Denizin Arasında Osmanlı ve Fransız Boğaz Haritaları (2016) 13. Anadolu Seyahatleri (2016) 14. Arkas Koleksiyonu nda Işığın Ustaları (2017) 15. Victor Vasarely (2017) 16. Arkas Koleksiyonu ndan Su Manzaraları ( ) 17. Renk, Işık, Titreşim; Türk İzlenimcileri (2018)

5 ARKAS SANAT MERKEZİ NDE GERÇEKLEŞEN SERGİLERDE İŞBİRLİĞİ YAPILAN MÜZE VE KURUMLAR Türkiye Alman Arkeoloji Enstitüsü / Istanbul Deutsches Archäologisches Institut Başbakanlık Osmanlı Arşivi Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü, Istanbul / Institut Français d etudes anatoliennes (IFEA) İstanbul Kültür Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi İzmir Fotoğraf Sanatı Derneği (IFOD) Sakıp Sabancı Müzesi Türk ve İslam Eserleri Müzesi Belçika Bibliothèque Royale de Belgique / Belçika Kraliyet Kütüphanesi Hollanda Rijksmuseum, Amsterdam İngiltere National Maritime Museum, Greenwich The British Museum, London İsviçre Musée Cantonal des Beux-Arts, Lausanne İtalya Biblioteca Nazionale Marciana, Venice / Venedik Marciana Ulusal Kütüphanesi Museo Correr, Venice Macaristan Musée des Beaux-arts, Budapest Musée Vasarely à Pécs Fransa Archives nationales de France / Fransa Ulusal Arşivleri Bibliothèque municipale de France, Paris Bibliothèque municipale de Lyon Bibliothèque municipale du Blanc Bibliothèque nationale de France (BnF) / Fransa Ulusal Kütüphanesi CCI Marseille Provence Cinémathèque Robert-Lynen, Paris Ecole nationale supérieure des Beaux-arts, Paris Fondation Vasarely à Aix-en-Provence Musée d Orsay, Paris Musée des Augustins, Toulouse Musée des Beaux-arts, Bordeaux Musée des Beaux-arts, Marseille Musée des Beaux-arts, Tours Musée du Louvre, Paris Musée Fabre, Montpellier Musée national du château de Malmaison, Rueil-Malmasion

6 ARKAS SANAT MERKEZİ BİNASI MİMARİ TARİHÇESİ Fransa Konsolosluğu, yılları arasında kıyı ile Mecidiye Caddesi arasında yer alan geniş bir bahceye inşa edilmiş iki binadan oluşmaktaydı yılında meydana gelen depremden sonra Parisli mimar Edmond Renaud tarafından yeni bir bina inşa edilmiş, ancak bu bina da 1866 daki yangın ve 1880 deki depremle yeniden zarar gormuştu. 20. yüzyılın başına gelindiğinde, Fransız yönetimi mimar Emmanuel Pontremoli yi yeni bir bina tasarlamakla görevlendirdi. Pontremoli nin denize yakın olarak konumlandırdığı yeni bina 1906 yılında tamamlandı deki büyük yangında Kordon daki pek çok bina tahrip olurken taştan yapılmış olan Fransa Konsolosluğu binası yangından kurtulmayı başardı. Binanın hasar gören merdiven, zemin gibi ahşap aksamının restorasyonu için İzmir Saat Kulesi nin de mimarı olan Raymond Pere öncülüğünde başlayan süreç 1929 a kadar sürdü. Binanın denize bakan kısımları rezidans ve kabul salonları, caddeye bakan kısmı ise konsolosluk ofisleri olarak kullanılmaktaydı. Eylül 1983 e kadar İzmir Fransa Başkonsolosluğu olarak hizmet veren bina, Mayıs 1984 ten itibaren Fransa Fahri Konsolosluğu olarak hizmet vermeye başladı. İzmir in 130 yıl once inşa edilmiş ve ayakta kalmayı başarmış nadir binalarından biri olan Fransa Konsolosluğu Binası, 2010 yılının Ekim ayında Arkas Holding tarafından, Y. Mimar Niko Filidis ve ALTERA Mimarlık işbirliği ile restore edilerek binanın denize bakan bölümünün Arkas Sanat Merkezi adı ile hayata geçirilmesi hedeflendi. Yaklaşık 8 ay süren çalışmalar neticesinde binanın izolasyonu sağlandı, elektrik, sıhhi, güvenlik tesisatı ile ahşap aksamı yenilendi, dış cephesi temizlendi. Böylelikle güçlü bir altyapıya kavuşan ve en az 50 yaş gençleşen binanın denize bakan bölümü çağdaş, donanımlı bir sanat merkezine dönüştürüldü. Kasım 2011 de kapılarını ziyarete acan Arkas Sanat Merkezi, düzenlediği önemli sergilerle İzmir in kültürel kimliğini uluslararası sanat ortamı ile paylaşmaya devam ediyor.

7 RENK, IŞIK, TİTREŞİM; TÜRK İZLENİMCİLERİ SERGİSİ HAKKINDA 12 Nisan Temmuz 2018 tarihleri arasında ziyarete açık olan Renk, Işık, Titreşim: Türk İzlenimcileri isimli sergi, Osmanlı nın son döneminden Cumhuriyet e geçiş sürecinde Türk resim sanatının gelişmesinde önemli rol oynamış 1914 Kuşağı ağırlıklı olmak üzere bu kuşağın öncesi ve sonrası sanatçılarının İzlenimci anlayışla yarattıkları eserleri kapsıyor. Serginin üç kuşak sanatçıyı bir araya getirebilmesi, tüm bu sanatçıların doğa tutkusuyla gerçekleştirdikleri manzaralar sayesinde mümkün olabiliyor. Sergide 1914 Kuşağı sanatçılarına öncülük eden Hoca Ali Rıza ve Halil Paşa, asker kökenli ressamlardan Şevket Dağ, Ali Rıza Beyazıt, Mehmet Ali Laga, kuşağa adını veren İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Feyhaman Duran ve onları takip eden kuşağa ait sanatçılardan Sabiha Rüştü Bozcalı, Melek Celal Sofu, Hamit Görele, Şeref Akdik, Edip Hakkı Köseoğlu na ait eserler yer alıyor. Aslen 19.yüzyılda Fransa da ortaya çıkan İzlenimcilik akımı, zaman içerisinde Türkiye deki sanat ortamını da etkisi altına almış ve özellikle 20. yüzyılın ilk yarısında, ülkemizin önde gelen sanatçıları bu anlayışla pek çok eser üretmiştir. Türk İzlenimcileri olarak da adlandırılan 1914 Kuşağı sanatçıları, resim sanatına hakim olan doğayı objektif olarak tuvale yansıtmayı öngören anlayış yerine, parlak ve canlı renkleri kullanarak, gün ışığının nesneler üzerindeki yansımalarını, titreşimlerini tasvir etmeye başlamışlardır. Işığın etkilerini daha iyi yakalayabilmek için dış mekanlarda, açık havada resim yapmayı seçmiş, günün farklı saatlerinde aynı manzarayı defalarca resmetmişlerdir. Manzara resimlerinin yanı sıra portre, natürmort, enteriyör ve figüratif kompozisyonların bulunduğu sergi, hem Batılı anlamda Türk resminin örneklerini sunuyor hem de Cumhuriyet öncesi ve sonrası döneme ilişkin detaylara ve modern Türk resminin gelişimine ışık tutuyor.

8 SERGİ HAKKINDA YARARLI BİLGİLER Sergide, 75 I Arkas Holding Koleksiyonu na, 50 si ise farklı müze ve özel koleksiyonerlere ait toplam 125 eser bulunmaktadır, Sergi, Batılı anlamda Türk Resim Sanatının gelişiminde büyük rol oynayan ve farklı dönemlere ait Türk ressamların İzlenimci fırçalarını görme imkanı sunmaktadır, Sergide manzara resminin yanı sıra natürmort, figüratif kompozisyonlar ve portre çalışmaları da yer almaktadır, Sergide, 1914 Kuşağı na öncülük eden ressamlar, bu kuşağın önemli temsilcilerinin yanı sıra yetiştirdikleri öğrenciler olmak üzere 3 kuşağın eserleri yer almaktadır. Türk Resim Sanatında İzlenimcilik nasıl başlamıştır? o Batılı tarzda resim eğitimi, Osmanlı imparatorluğu nun batılılaşma hamleleri çerçevesinde 19. Yüzyıldan itibaren askeri okullar öncülüğünde eğitim sistemine dahil edilmiştir, o Sergideki eserlerin çoğu 1883 yılında Osman Hamdi Bey in kurucusu olduğu Sanay-i Nefise Mektebi nden (Bugün Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi adıyla eğitime devam eden sanat okulu) mezun olan ressamlara aittir, o Eğitimlerinde başarılı olan öğrenciler sanat eğitimi almak üzere Avrupa ya gönderilmiş, 1914 yılında I. Dünya Savaşı nın başlaması ile yurda dönmeye başlamışlardır. Bu nedenle bu ressamlar; 1914 Kuşağı olarak anılmaktadır.

9 SERGİNİN ÖNEMİ NEDİR? Renk, Işık, Titreşim; Türk İzlenimcileri sergisi, üç kuşak sanatçıyı bir araya getirerek Osmanlı nın son dönemimden Cumhuriyet e geçiş sürecinde resim sanatımıza ait önemli örnekleri bir araya getirmesi açısından büyük önem teşkil ediyor. Sergide 1914 Kuşağı na öncülük eden Hoca Ali Rıza, Hail Paşa yine asker kökenli ressamlardan Şevket Dağ, Ali Rıza Beyazıt, Mehmet Ali Laga, kuşağın önemli temsilcilerinden İbrahim Çallı, Nazmi Ziya, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Namık İsmail, Feyhaman Duran gibi sanatçıların eserlerini birlikte görmek mümkün. İbrahim Çallı, ( ) Ada da Sohbet detay

10 SERGİ SEYİR REHBERİ Renk, Işık, Titreşim; Türk İzlenimcileri sergimizde yer alan eserler salonlara kronolojik olarak yerleştirilmiştir, tarihsel bütünlüğü yakalamak adına aşağıdaki seyir rehberinden yararlanabilrisiniz. Sergi turunuza, Arkas Sanat Merkezi nin giriş katı ana salonun sol tarafında yer alan Öncüler bölümünden, 1914 Kuşağı na öncülük etmiş, Hoca Ali Rıza, Halil Paşa nın eserleri ile başlayabilirsiniz. ÖNCÜLER SALONU Türk resminde, açık hava resim geleneğini başlatmasıyla İzlenimciliğe öncülük eden Hoca Ali Rıza, onu takip eden birçok çağdaşına da ışık tutar. Bu kuşakla birlikte Türkiye de açık hava ressamlığı (Fransızca: En plein air, Açık havada) yaygınlaşır; hatta yaşamının son yıllarında Halil Paşa da onlara uyarak bu geleneğin peşinden gider. Dolayısıyla bu kuşağın 19. yüzyılda olduğu gibi fotoğraftan yararlanarak resim yapması değil; tıpkı 19. yüzyıl Paris inde, Akademizm e karşı Empresyonizm in gelmesi gibi, bu olguyu tam tersine çevirerek İstanbul un çeşitli semtlerinden, günün, mevsimin farklı saatlerinde kaydettikleri görüntülerle gündeme gelmeleri söz konusu olur. Bu bölümde yönlendirebileceğiniz sorular; SORULAR 1. Empresyonizm (İzlenimcilik) nedir? 2. Açık hava ressamlığı (Fransızca: En plein air, Açık havada) nedir? 3. Sizce ressamlar dışarıda resim yapmaya nasıl başlamış olabilirler? 4. Siz hiç açık havada resim yapmayı denediniz mi? CEVAPLAR yüzyılda ortaya çıkan Empresyonizm, bir başka adıyla İzlenimcilik, modern sanat akımlarının başlangıcı olarak kabul edilir. Resim sanatında İzlenimcilik, doğadaki unsurların kişide oluşturduğu izlenimlerin resme aktarılmasıdır yüzyılın başlarında resim konusu olarak literatüre giren manzara resmi, yine aynı yüzyılda icat edilen boya tüpüyle beraber ressamları stüdyolarından çıkıp doğada çalışmalarını teşvik etmiştir. Böylece açık hava ressamlığı yaygınlaşmıştır. Ülkemizde açık hava ressamlığının ilk temsilcileri arasında Hoca Ali Rıza ve Halil Paşa yer almaktadır. 3. Önceleri ressamlar, resimleri açık havada taslaklar halinde biçimlendirilip daha sonra atölyede tamamlarlardı.yağlıboya gibi yapımı zahmetli ve uzun süren boya malzemelerinin tüplere girmesi ve taşınabilir olmasıyla sanatçılar atölyelerin dışına çıkmaya başladılar. 4. Evet /Hayır

11 Hoca Ali Rıza / Çubuklu Sırtlarından Boğaz a Bakış ( ) SORULAR 1. Ressamın Üsküdarlı Ali Rıza yanı sıra Hoca Ali Rıza olarak anılmasının nedeni ne olabilir? 2. Bu eser size hangi mevsimi çağrıştırıyor? Neden? 3. Hoca Ali Rıza bu manzarayı aynı konumdan kış mevsiminde yapmış olsaydı ne gibi farklılıklar görebilirdik? CEVAPLAR 1. Ali Rıza Bey ismi, Hocalığı ile özdeşleşmiştir çünkü 28 yılı ( ) Harbiye Mektebi nde olmak üzere emeklilik dönemi süresince de resim öğretmeye devam etmiş, birçok başarılı sanatçı yetiştirmiştir. Hoca Ali Rıza, öğrencilerine sevecenliği ve hoşgörüsü ile tanınmıştır. 2. İlkbahar. Çubuklu Sırtlarından Boğaz a Bakış isimli bu eserde, köşkün bahçesindeki ağaçların, çiçeklerin renkleri; karşı kıyıya yol almakta olan yelkenli, gökyüzü ve kompozisyondaki ışık bizlere açık, ılık bir ilkbahar havasını hissettirmektedir. 3. Resimde kış mevsimini yansıtmak istediğimizde, genellikle güneşin arka planda kaldığı düşünülerek soğuk renklerin ağırlıklı kullanıldığı kompozisyon akla gelir. Dolayısıyla bu resim kış mevsiminde yapılmış olsaydı, gri tonların hakim olduğu gökyüzü ve deniz, yapraklarını dökmüş ağaçlar,ışığın soluklaştığı ve belki de kar ile kaplı bir manzara görürdük.

12 Sergi turunuza giriş kat ana salon ile devam ederek, Osmanlı Ressamlar Cemiyeti ressamlara ait eserleri görebilirsiniz. OSMANLI RESSAMLAR CEMİYETİ SALONU Türkiye de ilk bağımsız sanatçı örgütü olarak kurulan ve yılları arasında etkinliğini sürdüren Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, II. Meşrutiyet in ilanının akabinde kurulur. Daha sonra halife olacak Prens Abdülmecid in desteğiyle yola çıkan cemiyet, dönemin kültür-sanat hayatına damgasını vurur. Birçoğu Sanayi-i Nefise Mektebi mezunu olan sanatçıların bir araya geldiği bu cemiyetin yayın organı niteliğindeki Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Gazetesi de ilk sanat dergisi olarak literatüre geçer. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, 1921 de Türk Ressamlar Cemiyeti, 1926 da Türk Sanayi-i Nefise Birliği ve 1929 yılında ise Güzel Sanatlar Birliği olarak adlandırılır. İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Halil Paşa, Hüseyin Zekai Paşa, Sami Yetik, Şevket Dağ, Mehmet Ruhi Arel, Nazmi Ziya Güran, Hüseyin Avni Lifij, Feyhaman Duran ve Mehmet Ali Laga cemiyetteki isimler arasındadır. SORULAR 1. Portre nedir? 2. Otoportre nedir? 3. Sizce ressam kendi portresini nasıl çizebilmiştir? CEVAPLAR 1. Resimde portre; bir kişinin yüz kısmının, bazen gövdesi de dahil edilmek suretiyle yüz ifadesinin hatta ruh halinin yansıtıldığı çalışmalardır. Osman Hamdi Bey, İbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Şeref Akdik bu resim konusunun önde gelen ustalarıdır. 2. Otoportre, sanatçının kendi yüz kısmının, bazen gövdesini de dahil ederek yağlıboya, suluboya veya karakalem gibi farklı malzemeler kullanarak resmetmesidir. 3. Ressamlar otoportre çalışmalarında aynalardan faydalanmışlardır. Fotoğraf makinesinin icadı sayesinde birçok ressam fotoğraftan bakarak otoportre çalışması yapmıştır. Feyhaman Duran / Otoportre ( )

13 Sergi turunuza, ana salonun sağ tarafında kalan 1914 Kuşağı sanatçılarının eserlerini görebileceğiniz 1914 Kuşağı Salonu ile devam edebilirsiniz KUŞAĞI SALONU 1914 Kuşağı sanatçıları, Osmanlı İmparatorluğu nun parçalanma sürecinin ve aynı zamanda Batılılaşma hareketlerinin ivme kazandığı Meşrutiyet dönemlerinin tanığı, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti nin de karşılayıcısı olan bir kuşaktır yılları arasında Paris e giderek ağırlıklı olarak Fernand Cormon ( ) atölyesinde çalışan ve 1914 yılında I. Dünya Savaşı nın patlak vermesi üzerine İstanbul a dönen 1914 Kuşağı sanatçıları, Paris te son demlerini yaşamakta olan İzlenimci anlayıştan etkilenerek İstanbul a dönerler. Böylelikle, resim sanatına hakim olan doğayı objektif olarak tuvale yansıtmayı öngören anlayış, yerini parlak ve canlı renklerin kullanıldığı, gün ışığının nesneler üzerindeki yansımasını, titreşimini tasvir etmeyi hedefleyen anlayışa bırakır. Popülerliği nedeniyle bu kuşağa adını veren İbrahim Çallı, Nazmi Ziya, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Feyhaman Duran, Namık İsmail, Mehmet Ruhi Arel, Sami Yetik, İzlenimcilikle beraber resme yeni bir görüş ve anlatım zenginliği katan bu kuşağın sanatçıları arasındadır. Osman Asaf, Orman ( )

14 Mehmet Ruhi Arel / Fatih Kaymakamlığı ( ) SORULAR 1. Figüratif kompozisyon nedir? 2. Sizce bu eserdeki figürler Cumhuriyet Dönemi nde yapılan devrimlerin hayata etkisini, sosyal yaşamdaki değişimleri yansıtıyor mu? Neden? 3. Sergi genelinde sanatçıların imzalarında yer alan harflerdeki farklılık dikkatinizi çekti mi? Sizce neden olabilir? CEVAPLAR 1. Figüratif kompozisyon, insan ya da hayvan figürlerinden oluşan ve her bir figürün arasındaki bağın tuvale aktarıldığı bir resim konusudur. 2. Evet, yansıtıyor. İlk olarak resimde Türk Bayrağını görüyoruz; bu, Cumhuriyetin bir göstergesi olarak yorumlanabilir. Kadın figürlerinin gündelik yaşamın içinde, ön planda resmedilmesi ve figürlerin modern giyimleri Şapka ve Kıyafet Devrimi ne işaret ediyor. 3. Osmanlı nın son döneminden Cumhuriyet e geçiş dönemi sanatçılarını kapsayan sergide, Cumhuriyet in ilanıyla hayatımıza giren Harf Devriminin eserlere de yansıdığını görüyoruz. Osmanlı dönemi eserlerinde eski Türkçe imza kullanılırken, Erken Cumhuriyet Dönemi eserlerinde Türkçe imza kullanılmıştır. Ayrıca sanatçılar genellikle eserlerini imzalamalarına rağmen bazı eserlerini imzasız bırakmayı tercih ettiklerini görebilirsiniz.

15 Arkas Sanat Merkezi nin üst katına ilerleyerek, 2.kat sağ bölümde kalan Asker Ressamlar Kuşağı eserlerinin yer aldığı koridoru görebilirsiniz. ASKER RESSAMLAR KUŞAĞI Batılı tarzda resim eğitimi, Osmanlı İmparatorluğu nun batılılaşma hamleleri çerçevesinde 19. yüzyıldan itibaren askeri okullar öncülüğünde eğitim sistemine dahil edilmiş, başarılı öğrenciler Avrupa da sanat eğitimine gönderilmiştir. Çalışmalarında kullandıkları savaş konularının yanı sıra, manzara ve natürmort betimlerine de yer verirler. Açık hava manzara resimlerinde gün ışığının etkilerini araştırmaları, İzlenimci tarzda resim yapma doğrultusunda atmış oldukları güçlü bir adımdır. Hüseyin Zekai Paşa, Hoca Ali Rıza ve Halil Paşa nın ilk neslini oluşturduğu Asker Ressamlar Kuşağı, aralarında Adil Doğançay, Pertev Boyar, Arif Kaptan, Ayetullah Sümer, Ali Rıza Beyazıt ve Nazmi Çekli gibi asker kökenli ressamların da yer aldığı kuşakla devam eder. Sergi turunuza 2. Kat ana salona ilerleyerek İbrahim Çallı ve Öğrencilerinin yer aldığı salondaki eserleri görebilirsiniz. İBRAHİM ÇALLI VE ÖĞRENCİLERİ SALONU İzlenimci fırçaya sahip, 1914 Kuşağının öncü ressamlarından olan İbrahim Çallı, Türk resim sanatına olan katkılarının yanı sıra Akademi de de önemli bir yere sahiptir. Güçlü kişiliği ve diğer ressam arkadaşlarıyla sisteme oturttukları Galatasaray Sergileri ( ) sayesinde İstanbul un resim sanatıyla kaynaşmasında, başka bir deyişle resim sanatının yaygınlaştırılmasında öncü olmuştur. Akademi de yaptığı hocalık sayesinde birçok Cumhuriyet kuşağı sanatçısı yetiştirmiştir. Sami Lim, Şeref Akdik, Saim Özeren, Eşref Üren, Edip Hakkı Köseoğlu ve Hamit Görele, onun izinden giden öğrencileri arasındadır.

16 Edip Hakkı Köseoğlu / Köprü, Mandalar ( ) SORULAR 1. Bu eser ile salondaki diğer eserler arasında nasıl bir fark görüyorsunuz? Ressam sizce fırçasını ve renkleri nasıl kullanmış? 2. Puantilizm / Noktacılık akımı nedir? 3. Sizce Puantilizm / Noktacılık akımı ile resim yaparken yeşil yaratmak isteseniz hangi ana renkleri kullanmanız gerekir? CEVAPLAR 1. Köseoğlu bu eserinde ışığın etkisini daha iyi yakalamak için küçük ve sık fırça darbeleri ile renkleri birbiriyle karıştırmadan, kontürleri kesin olarak belirtmeden, bütünlük hissi vermek istemiştir. Resimde bu tekniğe, Puantilizm (Noktacılık) adı verilmektedir. 2. Puantilizm veya Noktacılık, Fransa da izlenimci akımı takiben oluşan yeni izlenimci (neoemprestyonizm) ressamlar tarafından yaygın olarak kullanılmış bir resim tekniğidir. Bu teknikle yapılan resimlerde, sanatçılar saf renkleri birbiriyle karıştırmadan, tuval üzerinde yan yana küçük noktalar halinde kullanarak izleyicinin gözünde çeşitli ara renklerin illüzyonunu oluşturmayı amaçlar. Puantilizmde, insan gözünün, birbirine yakın duran ufak renkleri birleşik görme esası temel alınmıştır. Aslında günümüzde televizyon ve bilgisayarlar da aynı prensip ile çalışmakta, çok sayıda küçük kırmızı, yeşil ve mavi noktaların (piksel) bir araya gelmesi ile renk bütünlüğü sağlanmaktadır. 3. Puantilizm/ Noktacılık akımında yeşil yaratmak için, palette sarı ve maviyi karıştırmak yerine, iki ana rengi tuvalde ufak noktalar halinde birbirine yakın olarak uygulayabilir, uzaktan baktığınızda yeşil olarak algılıyabilirsiniz.

17 Cevat Erkul / Peyzaj ( ) SORULAR 1. Resimde peyzaj nedir? 2. Bu eserde sizce neden öndeki evler daha belirgin ve büyük arkadakiler daha ufak ve silik yapılmıştır? 3. Sizce resimde perspektif kuralları kullanılmazsa nasıl bir görüntü olur? CEVAPLAR 1. Resimde peyzaj genel olarak doğa ve kırsal yerleşim manzaralarının farklı resim teknikleri (gravür, desen, yağlıboya, suluboya gibi) kullanılarak resmedilmesidir. 2. Resimde perspektif, iki boyutlu bir yüzeyin üç boyutlu bir görüntü verebilmesi için kullanılan, derinlik yaratan bir tekniktir. Bu eserdeki evlerin büyüklükleri ve kompozisyondaki konumları, atmosferik perspektif yaratmak amacıyla bilerek seçilmiştir. Öndeki evlerin daha net ve büyük resmedilip, arkadaki evlerin küçük ve silik resmedilmesi resimde derinlik algısını oluşturur. Bu derinlik sayesinde resimi üç boyutlu algılarız ve gerçeğe yakın buluruz. 3. Eğer bu resimde perspektif kullanılmasaydı, manzaraya baktığımızda derinlik algımız olmazdı ve resimdeki her objeyi yanyana çizilmiş gibi görürdük. Bu da bizi gerçeklik algısından uzaklaştırırdı.

18 Sergimizin 2.kat sol bölümündeki Natürmort Salonu ile turunuza devam edebilirsiniz; NATURMORT SALONU Feyhaman Duran ( ) Natürmort İbrahim Çallı / Manolyalar ( ) SORULAR 1. Naturmort nedir? 2. Sıcak ve soğuk renkler nedir? Natürmort resimlerde sıcak ve soğuk renklerin kullanımı sizce nasıl uygulanmıştır? 3. İbrahim Çallı nın aynı konuyu işlediği bu iki eserinde nasıl bir farklılık dikkatinizi çekiyor? CEVAPLAR 1. Natürmort, hareketsiz ya da cansız varlıkların, nesnelerin bir araya getirilerek bir kompozisyon oluşturulmasıyla ortaya çıkan resim türüdür. Vazo içerisinde çiçekler, tabakta meyveler en sık resmedilen natürmort konulardır. 2. Renkleri sıcak ve soğuk renkler olarak ikiye ayırabiliriz. Renk çarkında bize sıcaklığı, canlılığı hissettiren, güneşi ve ateşi çağrıştıran kırmızı, turuncu, sarı ve bu renklerin tonları sıcak renklerdir. Bu renkler, gözü daha önce etkiler, aydınlığı, ışığı, sıcaklığı daha çok hissettirir. Soğuk renkler ise; insan üzerinde soğuk bir etki bırakan yeşil, mavi, mor ve bu renklerin tonlarıdır. Natürmort çalışmalarda renkler arasındaki geçişlere, sıcak ve soğuk renkler arasındaki uyuma dikkat edilir. Işıklı ve canlı bölümleri sıcak renkler kullanarak, gölgeli ve durgun alanları soğuk renkler ile tamamlayarak kompozisyonda denge yaratılabilir. 3. İbrahim Çallı nın Manolyalar isimli çiçekli natürmortlarındaki en belirgin fark, ışığın kompozisyon üzerindeki etkisidir. Bir eser daha canlı, aydınlık bir ışık ile çiçeklerin, vazonun hatları daha belirgin görülürken, diğerinde Manolyalar ışığı dolaylı yoldan aldığı için daha koyu, soğuk renkler kullanılarak loş bir oda izlenimi verecek şekilde resmedilmiştir.

19 ENTERIYÖR (İÇ MEKAN) SALONU Şevket Dağ ( ) Enteriyör, Ayasofya SORULAR 1. Enteriyör (İç Mekan) resim nedir? 2. Perspektif nedir? 3. Resimde figür nedir? Bu resimde kullanılan figürün resme ne gibi bir katkısı olmuştur? CEVAPLAR 1. Enteriyör (İç Mekan Resmi); kapalı alanların iç mekânlarını ve bu mekânlardaki yaşam biçimlerini konu alan resim türüdür. Bu dönemde ev, camii, köşk ve tarihi binaların iç mekanları da resmedilmiş, gelecek kuşaklara tarihi bir belge niteliğinde ulaşmıştır. 2. Resimde perspektif, iki boyutlu bir yüzeyin üç boyutlu bir görüntü verebilmesi için kullanılan, derinlik yaratan bir tekniktir. Çok eski zamanlardan beri sanatçılar perspektif kurallarını uygulayarak resimlerine gerçekçi bir görünüm kazandırmaya çalışmışlardır. 3. Resimde figür insan veya hayvan şekillerine verilen addır. Bu resimde kullanılan insan figürünün küçük resmedilmesi izleyicide uzaklık algısı yaratır, derinlik duygusunu verir.

20