ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

Transkript

1 1 ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

2 Çalışma Ortamı Gözetiminin Tanımı Çalışma ortamı gözetimi; işyerlerinde çalışanların maruz kalabilecekleri endüstriyel kirlenmelerin (Ör: gürültü, kimyasal gazlar, tozlar vb.) iş sağlığı ve güvenliği mevzuatları kapsamında değerlendirilmesidir. 2

3 Çalışma Ortamı Gözetiminin İSG Çalışmalarındaki Önemi İş güvenliği konusunda çalışanların (uzman ve işyeri hekimlerinin) temel görevi, çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmasıdır. Bu kapsamda çalışma ortamının gözetimi iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesinde etkili bir yöntemdir. 3

4 4 İlgili Yargıtay Kararı : 1-Her işveren, işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartları sağlamak ve araçları noksansız bulundurmakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün sadece önlem almakla yetinilebileceği anlamını taşımadığı, alınan önlemlere uyulup uyulmadığını denetleme ve giderek önlemlere uyulmasını temin anlamında bulunduğu da kuşkusuzdur. Başka bir deyişle, işveren işyerinde, geniş anlamda doğmuş ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek zorundadır. Bu zorunluluk sonucu olarak ; işyerinde işveren tarafından tam anlamı ile geniş bir kontrol mekanizması kurulmalıdır. (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, )

5 İŞVERENİN GENEL YÜKÜMLÜLÜĞÜ 6331 SAYILI KANUNA GÖRE İŞVEREN; İŞYERİNDE ALINAN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEDBİRLERİNE UYULUP UYULMADIĞINI İZLER, DENETLER VE UYGUNSUZLUKLARIN GİDERİLMESİNİ SAĞLAR. 5

6 6331 Sayılı İSG Kanunu İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar. 6

7 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK İş güvenliği uzmanları yükümlülükleri Çalışma ortamı gözetimi; 1) Çalışma ortamının gözetiminin yapılması, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı gereği yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulamalarını kontrol etmek. 2) İşyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak, bu konuda işverene önerilerde bulunmak, uygulamaları takip etmek; doğal afet, kaza, yangın veya patlama gibi durumlar için acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak, bu konuyla ilgili periyodik eğitimlerin ve tatbikatların yapılmasını ve acil durum planı doğrultusunda hareket edilmesini izlemek ve kontrol etmek. 7

8 Soru: Bir işletmede yapılacak periyodik kontrol, bakım ve ölçümlerin planlanması kim tarafından yerine getirilir? A) İşyeri hekimi B) İş sağlığı ve Güvenliği Kurulu C) İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi D) İş Güvenliği Uzmanı 8

9 Soru: Bir işletmede yapılacak periyodik kontrol, bakım ve ölçümlerin planlanması kim tarafından yerine getirilir? A) İşyeri hekimi B) İş sağlığı ve Güvenliği Kurulu C) İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi D) İş Güvenliği Uzmanı 9

10 10 İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Rehberlik İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında çalışanların sağlık gözetimi ve çalışma ortamının gözetimi ile ilgili işverene rehberlik yapmak Sağlık sorunları nedeniyle işe devamsızlık durumları ile işyerinde olabilecek sağlık tehlikeleri arasında bir ilişkinin olup olmadığını tespit etmek, gerektiğinde çalışma ortamı ile ilgili ölçümler yapılmasını planlayarak işverenin onayına sunmak ve alınan sonuçların çalışanların sağlığı yönünden değerlendirmesini yapmak

11 Soru 2: 11

12 12 Cevap 2:

13 İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Sağlık Gözetimi Çalışanın kişisel özellikleri, işyerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile işyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları doğrultusunda; Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç beş yılda bir, Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç üç yılda bir, Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir, defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak işyeri hekiminin gerek görmesi halinde bu süreler kısaltılır. 13

14 Aralık 2013 İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik e göre sağlık gözetimi kapsamın-da yapılması gereken periyodik muayeneler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir defa tekrarlanır. B. Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yedi yılda bir defa tekrarlanır. C. Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç altı yılda bir defa tekrarlanır. D. Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç on yılda bir defa tekrarlanır. 14

15 Aralık 2013 İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personelinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik e göre sağlık gözetimi kapsamın-da yapılması gereken periyodik muayeneler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Çok tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yılda bir defa tekrarlanır. B. Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç yedi yılda bir defa tekrarlanır. C. Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç altı yılda bir defa tekrarlanır. D. Tehlikeli sınıftaki işyerlerinde en geç on yılda bir defa tekrarlanır. 15

16 İŞYERİ HEKİMİ VE DİĞER SAĞLIK PERSONELİNİN GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK VE EĞİTİMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /28713 İlgili birimlerle işbirliği İşyeri Hekimleri, sağlık gözetimi sonuçlarına göre, iş güvenliği uzmanı ile işbirliği içinde çalışma ortamının gözetimi kapsamında gerekli ölçümlerin yapılmasını önermek, ölçüm sonuçlarını değerlendirmek. 16

17 Aşağıdakilerden hangisi iş güvenliği uzmanının çalışma ortamı gözetimi konusunda yapması gereken hususlardan birisi değildir? A. Sağlık gözetimini yapmak B. Periyodik bakım ve uygulamaları kontrol etmek C. Acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak D. İşyerinde yangın ve patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak 17

18 Aralık 2013 Aşağıdakilerden hangisi iş güvenliği uzmanının çalışma ortamı gözetimi konusunda yapması gereken hususlardan birisi değildir? A. Sağlık gözetimini yapmak B. Periyodik bakım ve uygulamaları kontrol etmek C. Acil durum planlarının hazırlanması çalışmalarına katılmak D. İşyerinde yangın ve patlamaların önlenmesi için yapılan çalışmalara katılmak 18

19 ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Yazılı talimatlar ve çalışma izni Patlamadan Korunma Dokümanında gerekli görülmesi halinde; a) Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işveren tarafından düzenlenen yazılı talimatlara uygun yapılır. b) Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, çalışma izin sistemi uygulanır. Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe 19 başlamadan önce yazılı olarak verilir.

20 MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ Ocak yönetimince yazılı izin verilmemiş kimseler ocağa giremezler. Yazılı izin almış olanlar ise, ocağa ancak yetkili bir çalışanın eşliğinde girebilirler. Tek vardiyayla çalışılan işyerlerinde veya tatil gibi güvenliği riske sokacak kadar ara verilmesinden sonra, çalışanlar ocağa girmeden ve herhangi bir faaliyete başlanmadan önce, sorumlu kişiler tarafından ocağın her yeri sağlık ve güvenlik yönünden denetlenir; çalışamaya uygun şartların varlığı tespit edilmeden ocağa girilmesine izin verilmez. 20

21 21 ÇASGEM

22 Çalışma ortamı gözetimi nasıl yapılır? Çalışma ortamı gözetimi; A) Duyu organları ile, B) Ölçüm cihazları kullanarak ölçüm tekniklerine göre, Yapılır. 22

23 23 Gözle, kulakla, dokunma - hissetme duyuları ile ortamdaki şartlar görülebilir, duyulabilir, hissedilebilir.

24 Gözle, ortamdaki toz, duman, buhar gibi olumsuz unsurlar, düzensizlik, organizasyonsuzluk, çalışma sistemlerindeki bozukluk, eksiklik ve aksaklıklar, makinaların koruyucu sistemlerinin durumu, çalışanların davranışları, kurallara uyup uymadıkları gibi hususlar görülüp gözetilebilir. 24

25 Kulakla; ortamdaki seslerin rahatsız edici olup olmadığı farkedilebilir. Ortamın ısısı ( sıcaklığı, soğukluğu), nemli olup olmadığı, hava akımlarının olup olmadığı, solunan havanın kalitesi anlaşılabilir, kötü kokular, titreşimler hissedilebilir. 25

26 Özellikle işyeri ortamını olumsuz olarak etkileyen kimyasal ve fiziksel faktörlerin anlaşılabilmesi için ölçüm aletleri kullanılarak, sistemli, bilimsel ve uygun ölçme teknikleri uygulamak suretiyle ortam gözetimi yapılması gerekir. 26

27 İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /28741 Bu Yönetmeliğin amacı; iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle ilgili iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapacak özel veya kamuya ait kurum ve kuruluş laboratuvarlarının yetkile ndirilmesine ilişkin usul ve 27 esasları düzenlemektir.

28 İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /28741 İş hijyeni ölçüm, test ve analizi: Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasını, 28

29 İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELİK Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: /28741 Laboratuvarın yükümlülükleri İşyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri ön yeterlik veya yeterlik belgesine sahip laboratuvar tarafından yapılır. 29

30 Ortam ölçümü cihazları Termometre: ortam sıcaklığı ölçümü Higrometre: nem ölçümü Termohigrometre: sıcaklık+nem ölçümü 30

31 Ortam ölçümü cihazları Barometre:Hava basıncı ölçümü Anemometre: Rüzgar hızı ölçümü 31

32 Ortam ölçümü cihazları Gürültü, genel adı sonometre, gürültü dozimetresi Titreşim ölçümü, vibrasyon detektörü Işık şiddeti ölçümü Lüksmetre 32

33 Ortam ölçümü cihazları Elektromanyetik alan ölçümü : Gaussmetre Endüstriyel gaz ölçümü Toz-partikül ölçümü 33

34 Gaz Ölçümleri Prosesten kaynaklanan kimyasal gazların ölçülerek tespit edilmesi amaçlanır. Bu ölçümler yapılırken kullanılan araçlar; Renkli Tüpler Sensörler Taşınabilir Gaz Kromotografları 34 Numune Toplama Pompası

35 Toz Ölçümleri Toz ölçümü: İşyeri ortam havasındaki toz miktarının veya lifsi tozlarda lif sayısına göre belirlenmesini, gravimetrik esasa Prosesten çıkan toz tespit edilir ve çalışma ortamındaki miktarı özel cihazlarla belirlenir. Genellikle ölçüm sonucu mg/m 3 tespit edilir. 35

36 36

37 37

38 Ölçümlere İlişkin Mevuzat Elde edilen veriler aşağıdaki yönetmeliklere göre değerlendirilir. Kanserojen veya Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Çalışanların gürültü ile ilgili risklerden korunmalarına dair yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik, Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Tozla Mücadele Yönetmeliği Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik 38

39 39 Elde edilen veriler raporlanır ve bu raporlar denetimler veya acil durumlar için saklanır. Elde edilen verilere göre alınması gereken tedbirler belirlenir. Bu tedbirler çalışma bölgesinin ayrılması, yerel havalandırma, genel havalandırma veya kişisel koruyucu donanım kullanımı şeklinde olabilir.

40 Ölçümlerin tekrarlanma periyodu bulunmamaktadır. Ancak; işyeri gözetimine göre belirlenen periyotlarda ve zararlı faktörlerin etkisinin sağlık kontrolleri ile tespitinde tekrarlanır. Proseste veya çalışma yerinde herhangi bir değişiklik yapıldığında ölçümler tekrarlanarak raporlanır. 40

41 Gürültü Ölçümleri Gürültü ölçümleri bir ses seviyesi ölçer ile yapılır ve sonuçlar raporlanır. Raporlar herhangi bir denetim veya acil bir durum için saklanır. 41

42 Bu mevzuatlara göre sınır değerleri; Maruziyet sınır değerleri: (L EX, 8saat ) = 87 db(a) En yüksek maruziyet eylem değerleri: (L EX, 8saat ) = 85 db(a) En düşük maruziyet eylem değerleri: (L EX, 8saat ) = 80 db(a) 42

43 Aydınlatma Ölçümleri İşyerlerinin gün ışığıyla yeter derecede aydınlatılmış olması esastır. İşin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, suni ışıkla uygun ve yeterli aydınlatma sağlanır. İşyerlerinin aydınlatmasında TS EN : 2013; TS EN : 2012; standartları esas alınır. 43

44 Periyodik Kontroller Çalışma ortamında yapılması gereken periyodik kontroller aşağıdaki gibidir. Kaldırma-taşıma araçlarının kontrolü Basınçlı kapların kontrolü Topraklama kontrolleri Elektrik tesisatının kontrolü, v.s. 44

45 Kaldırma-Taşıma Araçlarının Kontrolleri Kaldırma ve/veya iletme araçları bakım periyotu standartlarda süre belirtilmemişse yılda birdir. Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Bu araçlar kısaca; vinçler, caraskallar, forkliftler, transpaletler vb. 45

46 Basınçlı Kaplar Basınçlı Kap: 0,5 bar'dan daha fazla etkili basınç uygulayan gaz, buhar veya sıvı akışkanları üzerine tasarlanan yada geliştirilen sabit yada hareketli kabı veya depoyu ifade eder. 46

47 Basınçlı Kapların Kontrolleri Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır 47

48 Elektrik Tesisatı Kontrolleri İlgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır. Elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. 48

49 Acil Durumlar Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir. 49

50 Acil Durumları Sınıflandırırsak Yangın Deprem İş Kazası Sel Sabotaj 50

51 Acil Durum Planları İş güvenliği uzmanı acil durumlar için planlar hazırlanmasını sağlar ve bu planlara göre çalışanların hareket etmeleri için eğitim ve tatbikatlar düzenler. 51

52 Tatbikat yapılması Her yıl tatbikat yapılır 52

53 Acil Durum Planı yenilenmesi Çok tehlikeli işyerleri: İki yılda bir Tehlikeli işyerleri: Dört yılda bir Az tehlikeli işyerleri: Altı yılda bir 53

54 a) Arama, kurtarma ve tahliye, b) Yangınla mücadele, ACİL DURUM konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50 ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir. 54

55 İlgili yönetmelik Yangın Tatbikatları Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik 55

56 Yangın Tatbikatları Binaların yangından korunması hakkında yönetmeliğe göre; Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır. Bu tatbikatların sonuçları raporlanır ve saklanır. 56

57 57

58 58