İÇİNDEKİLER. Önsöz... İkinci Basım İçin Önsöz... Bölümler ve Yazarlar... vii. İçindekiler BÖLÜM... 1 YAPILANDIRMACILIK... 16

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Önsöz... İkinci Basım İçin Önsöz... iii v Bölümler ve Yazarlar... vii İçindekiler... x 1. BÖLÜM... 1 SES ESASLI İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ VE YAPILANDIRMACILIK... 1 Yrd. Doç. Dr. Meral GÖZÜKÜÇÜK GİRİŞ... 1 Dil ve Ana dili Tanımı... 2 Türkçenin Özellikleri... 4 İlkokul Birinci Sınıfın Özelliği... 5 Okuma Yazma Öğretim Yöntemleri... 8 SES ESASLI İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ... 9 Ses Temelli Cümle Yönteminin Özellikleri Ses Temelli Cümle Yönteminin İlkeleri Ses Esaslı İlk Okuma Yazma Öğretiminin Aşamaları ) İlk Okuma Yazmaya Hazırlık a) Dinleme Eğitimi Çalışmaları b) Parmak, El ve Kol Kaslarını Geliştirme Çalışmaları c) Boyama ve Çizgi Çalışmaları ) İlk Okuma Yazmaya Başlama ve İlerleme ) Bağımsız Okuma ve Yazma YAPILANDIRMACILIK SES ESASLI İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ VE YAPILANDIRMACILIK PROGRAMINDA İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNİN YERİ Türkçe Dil Becerileri Dinleme/İzleme Konuşma Okuma Yazma , 2015 ve 2017 Türkçe Öğretim Programı nın Karşılaştırılması SINIF KAZANIM VE AÇIKLAMALARI ix

2 KAYNAKÇA BÖLÜM YAZMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ruhan KARADAĞ 1. GİRİŞ Yazının Tanımı ve Önemi EL YAZISI BECERİSİ VE YAZI TÜRLERİ Bitişik Eğik Yazı Dik Temel Yazı İLKOKULDA YAZMA EĞİTİMİNİN AMAÇ, İLKE VE KAZANIMLARI İLKOKUL PROGRAMINDA YAZMA BECERİSİ KAZANIMLARI YAZMAYI ETKİLEYEN UNSURLAR VE YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Yazmayı Etkileyen Unsurlar Oturma pozisyonu Motor becerilerin gelişimi Yönler El tercihi Kalem tutma ve kâğıdın pozisyonu Çizgi takibi Boşluklar Harflerin şekilleri Yazmaya Hazırlık Çalışmaları Görsel algı çalışmaları Hatırlama çalışmaları El hareketleri Boyama Serbest çizgi çalışmaları Düzenli çizgi çalışmaları Labirentli bulmacalar YAZMA BECERİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ YAZMA ALIŞKANLIĞININ KAZANDIRILMASI EK-1. BİTİŞİK EĞİK YAZI HARFLERİ VE YAZILIŞ YÖNLERİ EK-2. DİK TEMEL YAZI HARFLERİ VE YAZILIŞ YÖNLERİ KAYNAKÇA x

3 3. BÖLÜM İLK OKUMA YAZMAYA HAZIRBULUNUŞLUKLA İLGİLİ ETMENLER VE HAZIRLIK SÜRECİ Yrd. Doç. Dr. Mustafa TAHİROĞLU Öğrencilerin Tanınması Okuma Yazmaya Hazırbulunuşluk Yaş Fiziksel Gelişim ve Zihinsel Gelişim Sosyal Gelişim Duygusal Gelişim Dil Gelişimi Ön Hazırlık ve Planlama KAYNAKÇA BÖLÜM OKUMAYI ETKİLEYEN ETMENLER VE HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Arş. Gör. Uzm. Merve BIYIK Doç. Dr. Tolga ERDOĞAN OKUMA OKUMAYA HAZIRLIK SÜRECİ OKUMAYA HAZIRLIK SÜRECİNİ ETKİLEYEN ETMENLER Genel Etmenler Gelişim Özellikleri Aile Yaş Okulöncesi Eğitim Bilişsel Etmenler Zekâ Dikkat Düşünme Becerileri Duyuşsal Etmenler Okuma Motivasyonu Okuma Tutumu OKUMAYA BAŞLAMA SÜRECİ OKUMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Oturma Kitabı Tutma ve Açma Görsel Ayırt Etme xi

4 Ses Farkındalığı Sözlü İletişim Görsel Okuma ve Görsel Sunu Sözcük Dağarcığı KAYNAKÇA BÖLÜM YAZMAYI ETKİLEYEN ETMENLER VE YAZMAYA HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Doç. Dr. İbrahim COŞKUN GİRİŞ Oturma Pozisyonu Kas Gelişimi Yazma Yönü El Tercihi Boşluklar Harfler Kalem ve Kalem Tutma Kâğıt ve Kâğıt Pozisyonu Yazma Hızı Çizgi Takibi HAZIRLIK ÇALIŞMALARI Öğretmen Hazırlığı a. Psikolojik yönden hazırlık b. Meslekî yeterlilik açısından hazırlık c. Eğitim materyali açısından hazırlık Öğrenci Hazırlığı a. Psikolojik yönden öğrencinin hazırlığı b. Fiziksel Hazırlık Veli Hazırlığı KAYNAKÇA BÖLÜM GEÇMİŞTEN VE GÜNÜMÜZDE KULLANILAN İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ Doç. Dr. Ayfer ŞAHİN xii

5 Türkiye de İlkokul/ İlköğretim Programları ile İlk Okuma ve Yazma Öğretimi İlk okuma Yazma Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikler Bireşim Yöntemleri (Senteze Dayalı Yöntemler) a) Harf (Alfabe) Tekniği b) Ses Tekniği c) Hece Tekniği d) Ses Temelli Cümle Tekniği Çözümleme Yöntemleri (Analize Dayalı Yöntemler) a) Hikâye (Metin) Tekniği b) Kelime Tekniği c) Cümle (Çözümleme) Tekniği Karma Yöntemler KAYNAKÇA BÖLÜM ANA DİLİ TÜRKÇE OLMAYANLARA İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ Doç. Dr. Serdarhan Musa TAŞKAYA GİRİŞ OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE ÖĞRETMENLERİN DURUMU Sınıf Öğretmenleri Türkçe Öğretmenleri Okulöncesi Öğretmenleri Rehber Öğretmenler TÜRKÇEYİ YETERİNCE BİLMEYENLERE İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ Ana Dili Türkçe Olmayanlara İlk Okuma Yazma Öğretimi Yabancılara Türkçe Öğretimi Sığınmacılara İlk Okuma Yazma Öğretimi Türk Soylulara Türkçe Öğretimi İki Dillilere İlk Okuma Yazma Öğretimi Çok Dillilere İlk Okuma Yazma Öğretimi ÖĞRETMENE DÜŞEN GÖREVLER DEVLETE DÜŞEN GÖREVLER AİLEYE DÜŞEN GÖREVLER SONUÇ KAYNAKLAR xiii

6 8. BÖLÜM İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM YOLLARI Doç. Dr. Serdarhan Musa TAŞKAYA GİRİŞ OKUMA SORUNLARI Okumanın Fiziksel Boyutunda Görülen Sorunlar Okumanın Anlamsal Boyutunda Görülen Sorunlar Çok Hızlı veya Çok Yavaş Okuma Bağırarak veya Kısık Sesle Okuma Jest ve Mimiği Aşırı veya Az Kullanma Prozodi Hatası Noktalama İşaretlerine Dikkat Edilmemesi Duraklamama Tekrar Telaffuz Bozukluğu Atlama Ekleme Geri Dönme Parmakla Takip Başı Hareket Ettirerek Okuma Karıştırma Ters Çevirme Heceleme Kelime Kelime Okuma Mırıldama Sesli Okuma (Sessiz okurken) Yanlış Okuma OKUMADA GÖRÜLEN SORUNLARIN NEDENLERİ Psikolojik Problemler Sosyal Sorunlar Zihinsel Problemler Sağlık Problemi Görme Problemi İşitme Problemi Konuşma Aygıtlarında Görülen Sorunlar Afazi Disleksi Aleksi xiv

7 2.11. İki Dillilik Çok Dillilik Kekemelik Pepelik Yöresel Ağız Kullanılması Kelime Servetinin Yetersizliği Sınıf Ortamının Uygun Olmaması Sınıfın Kalabalık Olması Öğretmenin Olumsuz Tutumu Okuma Materyalinin Uygun Olmaması Yanlış Oturma Pozisyonu Öğretim Yönteminin Öğrenciye Uygun Olmaması Doğru Nefes Alamama Okulöncesi Eğitim Almama Gevşeklik OKUMA PROBLEMLERİNİN GİDERİLMESİ Uygun Okuma Materyalinin Sunulması Okuma Penceresi Mikro Öğretim Yapılandırılmış Okuma Yöntemi Okuma Uzmanından Yardım Alma Paragrafın Önceden Dinlenmesi Stratejisi Ahenkli Okuma Akranla Okuma Tekrarlı Okuma Gösteri Yöntemi Renkli Metinler Kullanma Koro Okuma Eko (Yankılı) Okuma Oyunlaştırma Okuma Çemberi Veli ile Okuma Akran Velisi ile Okuma Düzey Kümeleri Öğretmene Güveni Sağlama Yöntem Değişikliği Kelime Kutusu Stratejisi BEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı) Okuma Tiyatrosu xv

8 3.24. Bilgisayar Destekli Okuma Öğretimi Boşluk Doldurma Parmakla Takip Nefes Alıştırmaları Şarkılaştırma YAZMA SORUNLARI Ekleme Atlama Karıştırma Bölme Bozma Harfleri Hatalı Bağlama Yanlış Yazma Noktalama İşaretlerine Dikkat Etmeme Birleştirme Hatalı Yerleştirme Yavaş Yazma Okunaksız Yazma Düzensiz Yazma Ters Yazma Anlam Bütünlüğünün Sağlanamaması YAZMA SORUNLARININ NEDENLERİ Sağlık problemi Psikolojik Problemler Fiziksel Sorunlar Sosyal Problemler Zihinsel Problemler Disgrafi Afazi Agrafi Olgunlaşma Düzeyinin Yetersizliği Oturma Pozisyonu Hatalı Kalem Tutuş Dikkat Problemi Kelime Servetinin Yetersizliği Yanlış El Tercihi Hatalı Kâğıt Pozisyonu Yazma Öğretim Yönteminin Uygun Olmaması Yazma Materyallerinin Uygun Olmaması xvi

9 5.18. Yazma Ortamının Uygun Olmaması Okulöncesi Eğitim Almama Yazmaya Karşı İsteksizlik YAZMA SORUNLARINI GİDERME YOLLARI İstasyon Tekniği Grupla Yazma Kas Güçlendirme Çalışmaları Yazma Materyallerinin Değiştirilmesi Yazma Ortamının Değiştirilmesi Yazma Yönteminin Değiştirilmesi Yazma Uzmanından Yardım Alma Güdümlü Yazma Mikro Öğretim Boşluk Doldurma İzli Defter Gösterip Yaptırma Kelime Kutusu Stratejisi Kayıp Kelimeleri Bulma Oyunu Dikte Renkli Kalemler Kullanma Piramit Yazma Tekniği Aile ile Görüşme VACT (Fernald) Yöntemi WEB 2.0 Araçları KAYNAKLAR BÖLÜM OKULÖNCESİ EĞİTİMİN İLK OKUMA YAZMA SÜRECİNE ETKİSİ Doç. Dr. Ayfer ŞAHİN Doç. Dr. Fatma SUSAR KIRMIZI Yük. Lis. Öğrc. Emel SALGUT Türkiye de Okulöncesi Eğitim Okulöncesi Öğretim Programında İlk Okuma Yazma Öğretiminin Yeri Okulöncesi Eğitimin Dil Becerisine Etkisi Okulöncesi Eğitimin Görsel Okuma ve Yorumlamaya Etkisi Okulöncesi Eğitimin Zihinsel Gelişime Etkisi Okulöncesi Eğitimin Fiziksel/Bedensel Gelişime Etkisi Okulöncesi Eğitimin İlk Okuma Yazma Başarısına (Okuma ve Yazma xvii

10 Alanlarına) Etkisi Okulöncesi Eğitimin Benlik Gelişimine (Özgüven) ve Sosyal Gelişime Etkisi Okulöncesi Eğitimde Bilgisayar Destekli Öğretimin İlk Okuma Yazma Başarısına Etkisi KAYNAKLAR BÖLÜM BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ Yrd. Doç. Dr. Emel GÜVEY AKTAY GİRİŞ BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETİM Yurt Dışında Birleştirilmiş Sınıflar Türkiye de Birleştirilmiş Sınıflar Birleştirilmiş Sınıf Uygulamasının Yararları ve Sınırlılıkları Birleştirilmiş Sınıflarda Yapılan Son Değişiklikler Birleştirilmiş Sınıfların Oluşturulması BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretmenli ve Öğretmensiz Dersler Birleştirilmiş Sınıflarda Öğretimde Öğrencilerin Sürece Katılmaları Seviye Kümeleri İlgi Kümeleri Kendi Kendine Çalışma Yardımcı Öğrenciler BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLAR VE İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİ BİRLEŞTİRİLMİŞ SINIFLARDA DERS PLANI HAZIRLAMA Tek Öğretmenli Birleştirilmiş Sınıfta 1. Sınıflarla Öğretmenli Ders Planlama Tek Öğretmenli Birleştirilmiş Sınıfta 1. Sınıflarla Ödevli Ders Planlama KAYNAKÇA BÖLÜM İLK OKUMA YAZMA ÖĞRETİMİNDE TEKNOLOJİ KULLANIMI Yrd. Doç. Dr. Sayım AKTAY Doç. Dr. Sabri SİDEKLİ EĞİTİM-ÖĞRETİM VE TEKNOLOJİ İLK OKUMA YAZMA VE TEKNOLOJİ xviii

11 İlk Okuma Yazma Öğretiminde İnternet İlk Okuma Yazma Öğretiminde Tablet Bilgisayarlar ve Akıllı Telefonlar İlk Okuma Yazma Öğretiminde Akıllı Tahtalar İlk Okuma Yazma Öğretiminde Sunum Yazılımları İlk Okuma Yazma Öğretiminde Dijital Öykülemenin Kullanılması KAYNAKÇA BÖLÜM 383 İLK OKUMA YAZMA SÜRECİNDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. Gülhiz Pilten GİRİŞ OKUMA SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Hazırbulunuşluk ve Ses Bilimsel Farkındalığın Değerlendirilmesi Sesletim, Çözümleme ve Akıcı Okumanın Değerlendirilmesi Dale-Chall Formülü Flesch Okuma Kolaylığı Okunabilirlik Formülü Ateşman Okunabilirlik Formülü Flesch-Kincaid Eğitim Düzeyi Formülü SMOG Okunabilirlik Formülü Kelime Hazinesinin Değerlendirilmesi Anlamanın ve Üst Düzey Okuma Becerilerinin Değerlendirilmesi YAZMA SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ KAYNAKÇA BÖLÜM DİSLEKSİ (OKUMA GÜÇLÜĞÜ) Arş. Gör. Uzm. İbrahim Halil YURDAKAL DİSLEKSİ NEDİR? DİSLEKSİNİN YAYGINLIĞI DİSLEKSİNİN SEBEPLERİ DİSLEKSİNİN BELİRTİLERİ Sınıfında dislektik olduğunu düşündüğü öğrenci var ise öğretmen neler yapmalıdır? DİSLEKTİK ÖĞRENCİLERE YÖNELİK YAPILMASI GEREKEN EĞİTİM-ÖĞRETİM DÜZENLEMELERİ Fernald Tekniği P xix

12 Programlı Öğretim Kelime Öğretim Stratejileri Akıcı Okumayı Geliştirme Tekrarlayıcı Okuma Eşli Okuma Yankılı Okuma Koro Okuma Yardımcı Stratejiler Okuma Öncesi Stratejiler a. Okuma Amacını Belirleme ve Okumaya Güdüleme b. Tahmin Etme c. Ön Bilgilerle Bağ Kurma Okuma Sırasında Kullanılan Stratejiler a. Not Alma b. Okumadan Önce Yapılan Tahminleri Genişletmek, Doğrulama ve Yanlışlarını Bulmak c. Grafik Düzenleyiciler d. Altını Çizme e. Soru Sorma Okuma Sonrası Stratejiler a. Özetleme b. Okuma Öncesi Yapılan Tahminlerin Değerlendirilmesi Basit Düzeyde Araç-Gereçler Düşük Teknolojik Araçlar Yüksek Teknolojik Araçlar EKLER KAYNAKÇA xx