Mineraller. İnorganik maddeler. Prof. Dr. Gülçin Saltan İşcan Farmakognozi ABD

Transkript

1 Mineraller İnorganik maddeler Farmakognozi ABD AÜEF

2 Mineraller Kas ve kemik oluşumu, vücut sıvılarının oluşumu, sağlıklı sinir fonksiyonlarının devamı ve kas tonusunun düzenlenmesinde gerekli olan yapıtaşlarıdır. Vitaminler gibi mineraller de metabolik fonksiyonların devamını sağlar. Enerji üretimi, büyüme ve gelişmede rolleri vardır. Vitaminlerin aksine inorganik maddelerdir.

3 Mineraller Doğal olarak bulunan elementlerdir. Taş ve kaya parçalarının erozyona uğraması ile milyarlarca yıl içinde toz ve kum haline gelerek toprağa taşınır, buradan da bitkilere geçerler. Farklı mineraller düzeylerine ve diğerlerine göre oranları itibarıyla kimyasal bir denge içinde olmalıdır. Vücutta her bir mineralin diğeri üzerinde etkisi vardır. Birinin düzeyi değişirse hepsi etkilenir.

4 Mineraller Kas ve kemik oluşumu, vucut sıvılarını oluşumu, sağlıklı sinir fonksiyonlarının devamı, ve kas tonusunun düzenlenmesinde gerekli olan yapı taşlarıdır. Metabolik fonksiyonların devamını sağlar. Enerji üretimi, büyüme ve gelişmede rolleri vardır. İnorganik maddelerdir. Vücut tarafından metabolize edilemezler.

5 Farklı mineraller düzeylerine ve diğerlerine oranlarına göre kimyasal bir denge içinde olmalıdır. Vücutta herbir mineralin diğeri üzerine etkisi vardır. Böylece birinin düzeyi değişirse hepsi etkilenir.

6 Sınıflandırma Makromineraller: Ca, Mg, K, Na, P Vüvutta ve aldığımız besinlerde bol miktarda Mikromineraller: Bor, Br, Cu, Ge, I, Fe, Mn, Mo, Se, S, Va, Zn Vvucutta ve besinlerde az miktarda

7 Mineraller kas ve kemik dokusunda depolanır. Uzun süre yüksek dozda alınırsa toksisite gelişebilir. Eksikliğinde demir eksikliği anemisi ve osteoporoz olmak üzere çeşitli sendromlar gelişir.

8 Kalsiyum Antiosteoporotik etki (Menapoz sonrası osteoporozu önler) Kemik, diş ve dişeti oluşumu için çok önemli bir mineraldir. Kolorektal kanseri önler Kan kolesterol düzeyini düşürür. Kan pıhtılaşmasında esansiyeldir. Kurşun un emilimini önler. Fazla egzersiz Ca absorbsiyonunu engeller. Orta düzeyde egzersiz arttırır.

9 Kalsiyum Alkollü içecekler, kahve, aşırı tuz, işlenmiş un, düzensiz beslenme Ca kaybına neden olur.

10 Kalsiyum eksikliğinde; eklem ağrıları, tırnaklarda kırılma, kan kolesterol artışı, hipertansiyon, çarpıntı, sinirlilik, kas krampları, diş çürümesi, konsantrasyon güçlüğü, depresyon ve hiperaktivite görülür.

11 Kalsiyum kaynakları: süt ve süt ürünleri, deniz ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, badem, brokkoli, lahana, incir, yulaf, soya, şalgam, biber, papatya, rezene, çemen, nane, kuşburnu Kontendikasyon: hiperkalsemi, hipervitaminozis D, hiperparatiroidizm, kanser ve Ca duyarlı kişilerde. Genellikle D vitamini ile birlikte kullanılır.

12 Dozaj 0-12 ay mg 1-8 yaş mg 9-18 yaş 1300 mg yaş 1000 mg yaş 1200 mg Hamilelik ve laktasyon 1000 mg Osteoporoz proflaksisi için mg

13 Magnezyum Sinir, kas ve kalp sağlığı için önemli bir mineral. Eksikliğinde; kas yorgunluğu, titreme, duygusal dengesizlik, anoreksiya, bulantı ve kusma, kasılma nöbetleri kardiyak aritmi, hipokalemi ve hipokalsemi gibi laboratuvar bulgularında anormali, hipertansiyon ile koroner ve serebral vazospazmlar görülür. Eksiklik, diyabet, malabsorbsiyon sendromu, alkolizm ve hipertiroidzm de de görülür. Tiyazit ve diüretik kullanımı da eksikliğe yol açar.

14 Magnezyum, Ca ve K emilimini arttırır. Tahıllar, kabuklu yemişler ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Düzenli kullanımı ruhsal gerginliği azaltıp, kalp ritm bozukluklarını engeller (antiaritmik) Laksatif ve antiasit olarak ta kullanılır. Osteoporoz ve migren ataklarının önlenmesinde yararlıdır. Antihipertansif, bronkodilatatör ve kan şekerini düzenleyici etkisi de vardır.

15 Dozaj 0-12 ay mg 1-8 yaş mg 9-18 yaş mg yaş 400 mg yaş mg Hamilelik ve laktasyon 1400 mg

16 Potasyum Biyokimyasal ve fizyolojik rolü olan esansiyel makromineral. Sağlıklı sinir sistemi ve düzenli kalp ritmi için gerekli. Na ile birlikte vücudun sıvı dengesini kontrol eder. Hücreler arası besin iletişimini düğzenler. Fonksiyonları yaşla birlikte azalır. Potasyum kaynakları Süt ürünleri, et, balık, kümes hayvanları, baklagiller, sebze ve meyvalar, kayısı, avokado, muz, incir, patates, hurma, üzüm, bira mayası, sarmısak

17

18 Potasyum eksikliği belirtileri Potasyum eksikliğinin başlıca nedeni sindirim kanalı ve böbrek bozukluklarıdır. Oral diüretik kullanımı, diyare, hiperaldosteronizm, diyabetik ketoasidoz, parenteral beslenmedir. Belirtileri: hipokalemi, metabolik alkolozis, anoreksiya, zayıflama, kardiyak disaritmi (elektroda u dalgaları) kaslarda yorgunluk, periyodik baş ağrıları,sinirlilik

19 Kullanım: suplementer potasyum diüretiklerin kullanım süresini uzatmak için Antihipertansif Cerebrovasküler ve kardiyovasküler koruyucu Düzenli kullanımı ruhsal gerginliği azaltıp kalp ritm bozukluklarını engeller. Alkol ile etkisi azalır.

20 Kontrendikasyon Hiperkalemide Duyarlı kişilerde Hamilelik ve laktasyonda hekim kontrolünde alınmalıdır.

21 Dozaj Suplemental formları : Potasyum klorür Potasyum sitrat Potasyum glukonat Potasyum bikarbonat Potasyum aspartat Potasyum orotat Multivitamin ve multimineral preparatlarında doz 99 mg ı geçmemelidir. Potasyumca zenginleştirilmiş (800 mg) sebze sularının Na içeriği azaltılmıştır.

22 Sodyum Vücudun su dengesinin devamı için gereklidir. Mide, sinir ve kasların fonksiyonunu etkiler. Eksikliği nadiren görülür. Ancak diüretik kullanalarda eksiklik belirtileri vardır. Eksikliğinde; dehidratasyon, aritmi, hipotansiyon, kramplar, depresyon, sersemlik, yorgunluk, uyuşukluk, hafıza ve kordinasyon bozukluğu, bulantı, kusma, kilo kaybı, tekrarlayan enfeksiyonlar. Hemen hemen her yiyecekte bulunur. Fazla alınması ödem ve hipertansiyona neden olur.

23 Fosfor Kemik, diş ve hücre yenilenmesi, beyin, sinir sistemi ve kaslar için gereklidir. Eksiklik belirtileri; kemik hastalıkları, sinir sistemi bozuklukları, stres, halsizlik, yorgunluk, diş ve damak sorunları, gelişmede yavaşlama. Et, balık, kümes hayvanları, yumurta, tahıllar, ceviz, baklagiller ve yeşil sebzelerde bulunur.