BÖLÜM-9 KONGRELER SEMPOZYUMLAR SEMİNERLER

Transkript

1 BÖLÜM-9 KONGRELER SEMPOZYUMLAR SEMİNERLER

2

3 KONGRELER TÜRKİYE 15. KÖMÜR KONGRESİ , Zonguldak YÜRÜTME KURULU Prof.Dr. Yadigar V. MÜFTÜOĞLU (Başkan) Doç.Dr. Tuğrul ÜNLÜ (II. Başkan) Levent USMAN Hüsnü MEYDAN Yrd.Doç.Dr. Melih GENİŞ Yrd.Doç.Dr. Ahmet ÖZARSLAN Rahmi ÜDER Avni ÖZERKAN Birol KASAPOĞLU Aydın KASAPOĞLU Bahri YILDIRIM Erhan HANCI Mehmet ÇELİK 291

4 SUNUŞ Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi nin düzenlediği Türkiye 15.Kömür Kongresi Haziran 2006 tarihleri arasında Zonguldak ta yapılmaktadır yılından beri her iki yılda bir yapılmakta olan Kömür Kongresi nin temel amacı, kömür madenciliği ve teknolojisiyle ilgili bilgi alışverişini özendirmek ve desteklemektir. Kongre TTK Eğitim Müdürlüğü Konferans Salonunda yapılacak olup, aynı mekanda Maden Makinaları ve Donanımı Sergisi de kongre süresince delegelere açık olacaktır. 28 yıl önce ulusal ölçekte başlayan Türkiye Kömür Kongresi, zaman zaman uluslararası boyuta da ulaşmıştır. Bu yıl ki kongrede Kömür Madenciliğinde İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı ve Türkiye nin Enerji Gereksiniminde Kömürün Yeri ve Geleceği ana temaları işlenmiştir. Son dönemlerde ortaya çıkan enerji krizi ve özellikle arz güvenliğine ilişkin mevcut sorunlar; başta kömür olmak üzere, enerji gereksiniminin ulusal kaynaklarımızdan yararlanma önceliğini tüm kamuoyunun gündemine taşımış bulunmaktadır. Kongre bu düşüncelerin ışığı altında düzenlenirken önceki yıllardan farklı olarak çağrılı bildirilere ağırlık verilmiştir. Çağrılı bildirilerle kongrenin ana temalarının yeterince işlenebilmesi ve Zonguldak Taşkömürü Havzası ve ülkemiz kömür madenciliğine katkısı bulunan kurum ve kuruluşlardan ülkemiz kömür madenciliğinin geleceği konusunda özel sunumlar talep edilmiştir. Bu talebimize ilgili birçok kişi ve kurum olumlu yanıt vermiştir. Bu kapsamda, toplam 9 adet çağrılı bildiri özel oturumlarda tartışılacaktır. Teknik oturumlarda ise, bilimsel kurulumuz tarafından seçilen ve Bildiriler Kitabında da yayımlanan 35 adet bildiri sunulacaktır. Türkiye 15. Kömür Kongresinin gerçekleştirilmesinde, bildiriler kitabının tasımında maddi ve manevi destek veren tüm kişi, kurum ve kuruluşlara; kongrenin amaçlarına ulaşabilmesi için katkıda bulunan Yürütme, Danışma ve Bilimsel Kurul üyelerine, oturum yöneticilerine ve tüm yazarlara teşekkür eder, kongrenin ülkemize yararlı olmasını dileriz. Yrd.Doç.Dr. Erdoğan KAYMAKÇI TMMOB Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi Başkanı Prof.Dr. Yadigar V. MÜFTÜOĞLU Yürütme Kurulu Başkanı TÜRKİYE 15. KÖMÜR KONGRESİ SONUÇ BİLDİRGESİ TMMOB Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi tarafından 1978 yılından bu yana 2 yılda bir düzenlenen Türkiye Kömür Kongreleri nin 15 incisi 7-9.Haziran.2006 tarihleri arasında TTK İş Güvenliği ve Eğitim Şube Müdürlüğü Konferans Salonları nda gerçekleştirilmiştir. 388 delegenin katıldığı kongremizde 34 adet teknik, 10 adet çağrılı bildiri sunulmuştur. 20 firmanın katıldığı Maden Makinaları ve Donanımı sergisi de kongre süresince açık kalmıştır. Kongrenin 2. günü Türkiye nin Enerji Gereksiniminde Kömürün Yeri ve Geleceği başlığı altında bir panel gerçekleştirilmiştir. Kongrenin açılış oturumunda, sunumu yapılan bildirilerde ve panelde, gerek konuşmacılar gerekse katılımcılar tarafından dile getirilen görüşler ve tespitler özetle aşağıda sunulmuştur. 292

5 1) Geçtiğimiz günlerde Balıkesir-Dursunbey de meydana gelen kaza sonucunda yaşamını yitiren 17 madenci şehidimizi saygıyla anıyor, yakınlarına başsağlığı diliyor, yaralı madencilerimizin de en kısa zamanda sağlıklarına kavuşmalarını temenni ediyoruz. Bu son kazanın da gösterdiği gibi, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusu madencilik iş kolunda yaşamsal bir önem taşımaktadır. İş kazaları, uzun yıllarda oluşan bilgi birikimi, kurumsal yapı, teçhizat, denetim ve eğitim etkenlerinin bir araya gelmesi ile en aza indirilebilir. Madencilik sektörünün yalnızca kâr-zarar mantığı ile değerlendirilmesi ne yazık ki önümüzdeki yıllarda da benzer kazaların yaşanılmasını kaçınılmaz kılacaktır. 2) Ülkemizin tek koklaşabilir nitelikte taşkömürü üreticisi olan Türkiye Taşkömürü Kurumu nun üretimi, 1980 li yıllardan bu tarafa düşmeye devam etmektedir. Yıllık 2 milyon ton un altında seyreden üretim miktarı ve ürün kalitesi açısından demirçeliklerle olan bağı sembolik düzeye indirilmiş olan Kurum, büyük oranda Çatalağzı Termik Santrali ne yönelik üretim yapar hale gelmiştir. 3) Dünya piyasalarında taşkömürü fiyatları 150 $/ton civarında seyretmekte olup, önümüzdeki yıllarda bu fiyatların artmaya devam edeceği öngörülmektedir. Ülkemiz demir-çelik sektörünün ihtiyacı olan koklaşabilir kömür ihtiyacı için her yıl yurt dışına yaklaşık 750 Milyon $ ödemektedir. Gerekli yatırımların yapılması ve önlemlerin alınması durumunda demir-çelik sektörümüzün taş kömür ihtiyacı büyük oranda TTK tarafından karşılanabilir. 4) TTK nın Maden Kanunu kapsamına alınması sonrasında Enerji Bakanı ve Kurum yöneticileri tarafından kamuoyuna açıklanan 10 milyon ton üretim ve ilave işçi istihdamı konularında, geçen süre içerisinde ciddi hiçbir gelişme olmadığı gibi proje çalışmasının yapılmadığı da görülmektedir. Bugünlerde gündemde olan, Kurum a işçi alımının beklenen üretim artışını sağlamayacağı görüşü hakimdir. Ancak yaklaşık işsizin başvurusu, bölgemiz ve ülkemizdeki işsizlik sorununun boyutunun nereye vardığını göstermesi bakımından çarpıcıdır. 5) Gerek iş olanakları yaratması, gerekse daha verimli çalışacağı iddiaları ile özel sektöre açılan sahalar ile lavvar işletmeciliği ve galeri ilerlemeleri havza madenciliğini ortadan kaldırmıştır. Bu durum, 100 yıl önceki kumpanyalar dönemi görüntülerini anımsatmaktadır. İş Kanunu na aykırı olarak, hizmet alımı şeklinde yürütülmekte olan Kurum un asli işlerinde istenilen verim elde edilememiş olmasına rağmen, kazı işlerinin de hizmet alımına açılması havzaya yönelik politikalarda bir değişiklik olmadığının göstergesidir. 6) Ülkemizin bilinen taşkömürü rezervi 1,3 milyar ton, linyit rezervi ise 8,5 milyar ton dur. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü nün kuruluş amacına yönelik olarak, yeni teknolojilerle donatılması sağlanmalı, kömür rezervlerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalara hız verilmelidir. 7) Dünyada petrol ve doğalgaz fiyatları hızla artmaktadır. Rezerv ve fiyat avantajları nedeniyle elektrik üretiminde kömür en önemli seçenek olarak öne çıkmaktadır. Bu nedenlerle önümüzdeki yıllarda kömüre bağlı enerji üretimi artacak, dolayısıyla dünya kömür üretimi de buna paralel olarak artmak zorunda kalacaktır. Bu süreçte kömürlerimizden en üst düzeyde verim alınmasını sağlayacak çevreye duyarlı yeni yakma teknolojilerinin kullanılması önem kazanmaktadır. 293

6 8) Ülkemizde enerji üretimi %55-60 oranında dışa bağımlıdır. İthal edilen doğalgazın %65 i elektrik üretiminde kullanılmaktadır. Bu kullanımın, ülkemizin elektrik üretimi içerisindeki payı %40 ın üstündedir. Doğalgaz üreticisi ülkelerde bile görülmeyen bu oranlar süratle düşürülmeli, öncelikle kömür ve diğer yerli kaynakların kullanımı artırılarak, ülkemizin dışa bağımlılığı, çıkabilecek muhtemel krizleri önleyecek ölçülere getirilmelidir. 9) Ülkemizde linyit üretimi ve termik santrallardan enerji üretimi Elektrik Üretimi A.Ş. ve Türkiye Kömür İşletmeleri tarafından yürütülmektedir. Birbirinden bağımsız olarak çalışan bu kurumlar birleştirilerek üretim ve yatırım planlamaları tek elden yapılmalıdır. 10) Enerji Piyasası Kanunu na dayanarak, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu kamunun enerji yatırımı yapmasına olanak tanımamaktadır. Enerji bir kamu hizmetidir. Sürdürülebilir kalkınmanın ve arz güvenliğinin sağlanması için enerji planlaması, yatırımı ve üretiminin kamu tarafından yapılmasının önündeki yasal engeller ortadan kaldırılmalıdır. 11) OECD Uluslararası Enerji Ajansı nın 2005 yılı Türkiye Gözden Geçirme Raporu nda yer alan, ülkemize dayatılan enerji politikaları doğrultusunda... Elektrik sektörünün tüm liberalleşme sürecine zarar verecek uygulamalardan uzak durulması... yönündeki uyarısı, bu alanın uluslararası sermayeye terk edilmesi niyetini ortaya koymaktadır. 12) Elektrik üretiminde yerli kaynaklarımızın potansiyeli tam olarak değerlendirilmeden, toplam elektrik üretimine %4-5 oranında katkı sağlaması öngörülen nükleer santral projelerinin gündeme alınmaması gerekmektedir. Ülkemizin geneldeki ve madencilik sektöründeki sorunlarının çözülebilmesi, ancak bilime ve demokrasiye inanan siyasi iradenin oluşması ile olanaklı olabilir. Bundan önce gerçekleştirilen 14 adet Kömür Kongresi nde ve benzer organizasyonlarda ortaya konan görüş ve önerilerin yeterince değerlendirilmemiş olması, sözü edilen siyasi iradenin oluşturulamamış olmasının önemli bir göstergesidir. Dileğimiz, bu kongrede üretilen görüş ve düşüncelerin, muhatapları tarafından yeterince değerlendirilerek hayata geçirilmesidir. Kongremizin en önemli ürünlerinden biri de Haziran 2006 itibariyle Ülkemiz kömür madenciliğinin eksiksiz bir resmini ortaya koymuş olmasıdır. Son olarak, Kongremiz ile doğrudan ilişkili olduğunu düşündüğümüz Enerji Bakanlığı yetkilileri, iktidar partisine mensup yöremiz milletvekilleri ve ilimizin bazı yetkililerinin kongremize katılmamaları son derece üzücü ve düşündürücüdür. Kongrenin gerçekleşmesinde katkıları olan tüm kişi ve kuruluşlara teşekkür eder, kamuoyuna saygıyla duyururuz. TMMOB Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi,

7 TÜRKİYE 20. ULUSLARARASI MADENCİLİK KONGRESİ VE SERGİSİ 6-8 Haziran 2007 Ankara Yürütme Kurulu Dr. Celal Karpuz (Başkan) Dr. A. Erhan TERCAN (II. Başkan) Dr. M. Ali HİNDİSTAN (Sekreter) Yusuf Ziya AKGÖK (Sayman) Nejat TAMZOK Ali ÖNEMLİ Ayşen ERTEN Mehtap KILIÇ Savaş ÖZÜN Güneş ERTUNÇ ÖNSÖZ Maden Mühendisler odası tarafından iki yılda bir düzenlenen Türkiye Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi (TUMKS 2007) nin yirmincisi 6-8 Haziran 2007 tarihlerinde Ankara Dedeman otelinde gerçekleştirilecektir. TUMKS kongre serileri; uluslararası madencilik camiasında da kabul görmüş ve çok iyi tanınan etkinlikler olarak ün kazanmışlardır. Kongre ve sergi ile amaçlanan, madencilik sektöründeki sorunların uluslararası bir ortamda sunulması ve tartışılması, teknolojik gelişmelerin geniş kitlelere aktarılması, araştırmacılar, işletmeceler, sektör temsilcileri ve yöneticiler arasında iletişimin sağlanmasıdır. 295

8 Bilimsel kural üyeleri tarafından yapılan titiz değerlendirmeler sonucu, 80 den fazla özet arasından 60 bildiri kabul edilmiş ve iki cilt halinde kongre kitaplarında toplanmıştır. Birinci ciltte; İngilizce olarak yazılmış 31 bildiri, ikinci ciltte ise Türkçe yazılmış 31 bildiri yer almaktadır. Kongre kitabında basılıp ve sunulan toplam 62 bildiri; Yeraltı Madenciliği, Cevher Hazırlama, Delme ve Patlatma, Jeoistatistik, Kaya Deneyleri, Kesilebilirlik, Madencilik ve Çevre, Jeoteknik Mühendisliği, İş Güvenliği ve Çevre, Eğitim ve Karışık bildiri gurubu olmak üzere 11 ana başlık alında toplanmıştır. Çağırılı bildirilere ek olarak, bu bildiriler 15 farklı oturumda sunulacaklardır. TUMKS 2007 nin başarısı, Kongre Yürütme Kurulu, Oda Yönetim Kurulu, Bilimsel Kurul ve Oturum başkanlarının ortak çabalarının sonucu elde edilmiştir.bu kurallar bu zamana kadar ellerinden gelenin en iyisini yapmışlar ve bundan sonra da aynı gayreti göstererek başarılı çalışmalarına devam edeceklerine emin olduğumu belirtmek isterim. TUMKS 2007 ve bu kongre kitabının gerçekleşmesinin yazarlar ve sunucuların doğrudan katkıları sayesinde mümkün olduğunu söylemeye bile gerek yoktur. Kendilerine çok teşekkür ederiz.kongrenin başarılı geçmesinde delegelerin ilgi ve katkısı için de çok teşekkür ederiz. Çağınlı bildiri önerimizi kabul ettikleri ve mükemmel sunumları için Dr. R.Güner Gürtunca ya ve Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun a özellikle teşekkür ederiz. Dünya Madencilik Kongresi Yönetim Kurulu Üyelerinin TUMKS 2007 yi onurlandırmalarından da çok mutlu olduk. Sponsorlar ve Sergiye katılanlara kongremize çok değerli katkılarından dolayı çok teşekkür ederiz. TUMKS 2007 nin tüm katılımcılarına Kongrenin başarısı için koymuş oldukları çok değerli katkılarından dolayı tekrar teşekkür eder, teknik bilgi alışverişlerine ek olarak sosyal etkinliklerden de hoşlanmaları dileğiyle sevgi ve saygılar sunarım. Dr. Celal KARPUZ Konre Yürütme Kurulu Başkanı Oda Başkanımız Mehmet TORUN un Uluslararası 20. Madencilik Kongresi ve Sergisi açılışında yapmış olduğu konuşma. 20. MADENCİLİK KONGRE AÇILIŞ KONUŞMASI Son günlerde tırmandırılan terör ve şiddet olayları herkesi ciddi anlamda tedirgin etmektedir. 22 Mayıs ta Ulus-Anafartalar çarşısına atılan bombada ve iki gün önce Tunceli- Pülümür de karakol baskınında yaşamını yitirenleri saygıyla anıyor, bu olayı gerçekleştirenleri nefretle kınıyoruz. Terör ve şiddet yoluyla hiçbir sorunun çözülemeyeceğine inanmaktayız. Ayrıca maden kazalarında yaşamını yitiren meslektaşlarımızı ve tüm maden emekçilerini de buradan bir kez daha saygıyla anıyorum. 296

9 Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle başlayan ve ülkemizi sıkıntıya sokan gelişmelerin yaşandığı bir dönemden geçmekteyiz. Aslında bu gelişmeler uzun süreden beri uygulanan bir projenin sonuçlarıdır. ABD nin ve destekçilerinin uygulamaya çalıştığı BOP projesi kapsamında, Ülkemizde ılımlı islam modelinin uygulanmaya çalışılması Cumhuriyetin temel ilkeleri ile ters düşen uygulamalar toplumsal gerginliğe neden olmakta ve iç barışı bozma noktasına gelmektedir. Çözülmesi gereken işsizlik, hayat pahalılığı, yoksulluk ve yolsuzlukla mücadele, demokrasinin geliştirilmesi ve özgürlüklerin genişletilmesi gibi hayati sorunlara çözüm aranması yerine, AKP iktidarının Cumhuriyetin temel kurumları ve değerleriyle kavga ederek sürekli gerginlik yaratması ciddi bir talihsizliktir. Laik ve demokratik bir yaşam tarzını benimseyen toplumumuzda, dinsel önceliklerin ve din eksenli dayatmaların süreklilik haline getirilmesi uygulamaları toplumu kutuplaşmaya itmektedir. Son günlerde yaşanan büyük kitlesel mitingler, toplumsal yaşam biçiminin değiştirilmesi tedirginliğinin meydanlara yansımalarıdır. Yine bu dönemde; daha önce pek çok kez denenmiş ve sorunları daha da artıran müdahaleler, topluma tekrar çözüm olarak sunulmaktadır. Bu tür dayatmaların kimseye özellikle de ülkemize hiçbir yararı yoktur. Biz; her türlü gericiliğe ve ırkçılığa karşı olduğumuzu açıkça söylerken, gericiliğin beslendiği 12 Eylül uygulamalarının sona erdirilmesi gerektiğini de açıkladık. Başta 12 Eylül olmak üzere bütün darbelerin öncelikli mağdurunun emekçiler ve halk olduğunu vurguladık. Biz; kırk katır mı, kırk satır mı seçeneklerine karşı olduğumuzu Ne Şeriat Ne Darbe, Bağımsız Demokratik Türkiye diyerek meydanlarda da dile getirdik. Seçimlerin yaklaştığı bugünlerde halkımızı kutuplaşmaya, cepheleşmeye ve umutsuzluğa iten gerginlik söylemleri yerine, acil çözüm bekleyen sorunlarımıza çözümler üretecek çalışmalar yapmanın çok daha öncelikli olduğunu düşünmekteyiz. Maden Mühendisleri Odası olarak bu konuda üzerimize düşen görevi yapacağımızı buradan sizlerle paylaşmak istiyorum. Ülkemiz yönetimleri, uzunca bir süredir Yeni Dünya nın gereklerinden zannederek; planlama düşüncesini tamamen bir kenara bırakmışlardır. Stratejik öngörüyle insan kaynakları planlamasını da göz önüne alan ulusal kalkınma modellerinin geliştirilmesinden vazgeçmişlerdir. Ekonomik kalkınmanın, sanayileşme ve yatırım artışlarına dayalı dengeli bir yapının oluşturulması ile sağlanabileceği gerçeğini göz ardı etmişlerdir. Ekonomi politikalarının oluşturulması ve yürütümünü tamamen uluslararası finans kuruluşlarının ellerine bırakmışlardır. Bu çerçevede, dış ticaretin serbestleştirilmesinden özelleştirmeye, tarımsal destekleme politikalarından madencilik ve enerji politikalarına kadar çok geniş bir alanın, uluslararası kuruluşlar ile yapılan çeşitli kredi anlaşmalarında yer alan taahhütler doğrultusunda biçimlendirilmesine izin vermişler ve vermeye devam etmektedirler. Bunların sonucu olarak, son 5 yılda 185 milyar dolar faiz ödememize rağmen iç ve dış borçlarımız artmış, işsizlik korkutucu rakamlara yükselmiş, toplumsal ve sosyal sıkıntılarımız had safhaya ulaşmıştır. Dünyada, hâkim güç odakları arasında zengin petrol ve doğalgaz rezervlerinin kontrolüne yönelik çatışma ve gerilimler artmakta, ABD tarafından dünyanın enerji 297

10 kaynakları açısından zengin bölgelerinde askeri güç kullanımına gidilmektedir. Ülkemizi de çok yakından ilgilendiren ve hayati önem taşıyan bu gelişmelerde, söz konusu güçlerin politikalarına tabi olunması yerine, kişilikli ve tutarlı politikalar izlenmesi ülkemizin genel güvenliği açısından da oldukça önemlidir. Dünya Bankası nın, kamunun küçültülmesini amaçlayan yapısal uyarlama kredileriyle 1980 li yıllardan başlayarak gündeme getirilen neoliberal politika ve uygulamalar doğrultusunda, ülkemiz madencilik sektöründeki kamu kuruluşları belirsizlik içine sokulmuş, planlama, koordinasyon, eleman, finans kaynakları vb açılardan geriletilmiş, üretime, teknik hizmetlere ve kamu hizmetlerine yönelik işlevleri yıpratılmış, buna karşılık siyasetçilerin ve firmaların müdahalelerine giderek daha açık hale getirilmiştir. Bunların sonucunda da genel anlamda sektörde daralmalar yaşanmış ve sektörün sanayi ile entegrasyonu sağlanamamış olup, üretilen madenlerimiz genellikle hammadde olarak yurt dışına gönderilmektedir. 1-5 Kasım 2003 tarihlerinde Hindistan ın Yeni Delhi kentinde gerçekleştirilen 19. Dünya Madencilik Kongresi sonunda katılan 50 ülkenin delegeleri tarafından yayımlanan on maddelik deklarasyon bu gün de geçerliliğini korumaktadır. Bu nedenle bildirgenin bazı maddelerini sizlerle tekrar paylaşmak istiyorum: 1- Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki mineral madde tüketiminde büyük farklılıklar mevcuttur. Mesela bir Amerikalı, yılda ortalama 23 ton ham mineral tüketirken, bu sayı bir Avrupalı için 15 ton ve bir az gelişmiş ülke vatandaşı için ise 0,2 tondan bile daha azdır. Gelişmekte olan ekonomilerin çoğu için, mineral endüstrisinin gelişmesi büyümenin motoru olabilir. 2- Mineral endüstrisinin sağlık,emniyet ve çevre ile ilgili göstergeleri iyileşmektedir. Bununla beraber madencilik endüstrisi, sağlık, emniyet ve çevre ile ilgili performanslarını daha da iyileştirmenin yollarını aramalıdır. 3- Birçok ülkede madencilik endüstrisi özelleştirme, liberalleşme ve küreselleşme nin etkisi altında çalkalanıp durmaktadır. Endüstrinin yeniden yapılandırılması ciddi boyutta sosyal ve insani ıstıraplara yol açmaktadır. Bu endüstri; insanlık dramını tamamen yok etmese bile azaltacak ve hafifletecek yeniden yapılandırma stratejileri ni arayıp bulmak zorundadır. 4- Maden ocakları, yerkürenin zenginliklerinin insanlık yararına sunulmasına imkan veren, insan zekası, insan yaratıcılığı ve insan mahareti nin gerçek ürünleri olup, tarihi miras niteliğindedir. Bu yerleri korumak ve muhafaza etmek için, dünya genelinde seçilecek bazı maden ocaklarının Dünya Mirası olarak tanımlanması ve ilan edilmesine ihtiyaç vardır. Odamız, madencilik faaliyetlerinde ana amacın insanın refah ve mutluluğu olduğunu, insan onuruna ve emeğine saygının öncelikle korunması gerektiğini her fırsatta dile getirmektedir. Tüm faaliyetlerde kamu yararı öncelikli olarak göz önünde tutulmalıdır. -Madencilik sektöründe yaşanan iş kazaları artarak devam etmektedir yılının ilk 5 ayında 22 maden işçisi hayatını kaybetmiştir. Pek çok işçi de sakat kalmış ya da uzuv kaybına uğramıştır. 298

11 Madencilik; zor, yıpratıcı, yüksek oranda risk taşıyan bilgi, deneyim, uzmanlık ve sürekli denetim gerektiren, dünyanın en ağır iş koludur. Odamız ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında 3 Mayıs 2007 tarihinde imzalanan protokol çerçevesinde, 2007 Yılı Madenlerde İş Güvenliği Yılı olarak ilan edilmiştir. Özellikle maden iş kolu açısından, böyle anlamlı bir yıl içinde bulunmamız ve iş kazalarının hız kesmeden devam etmesi nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluşların konu üzerinde bir kez daha önemle durmaları gerektiği kanısındayız. İş kazalarının önlenmesi için yapılması gereken iş güvenliği yatırımlarında kullanılmak üzere sektörün teşvik edilmesi de bu anlamda önemlidir. Tüm maden işletmelerinde maden üretimi, mutlaka en az bir maden mühendisi nezaretinde yapılmalıdır. İşyerinde daimi olarak maden mühendisi bulundurmayan işletmelere üretim izni verilmemelidir. Maden Mühendisleri Odasının yasal hakkı olan mesleki denetimin engellenerek üye denetimini yeterince yapamaması da sorunların çözümünü zorlaştırmaktadır. Bu çerçevede gereken yasal düzenlemeler zaman geçirilmeden yapılmalıdır. Seçim sonrası oluşacak hükümetin, maden mühendislerinin ve madencilik sektörünün sorunlarının çözümü için yapacağı çalışmaları programına almasının önemli olduğunu hatırlatmak istiyoruz. Bu konularda Odamızca hazırlanan raporların ve önerilerimizin değerlendirilmesinin ülkemiz ve sektörümüz açısından yararlı olacağı kanaatindeyiz. Madencilik sektörünün ülkemiz için önemi göz önüne alındığında, sorunlarımızın çözümü ve sektörün ülke ekonomisi içindeki payının artırılması için Madencilik Bakanlığı nın kurulması büyük önem taşımaktadır. Önceki yıllarda gündeme gelen ancak sonuçlandırılamayan bu girişimin tekrar değerlendirilmesi gerekmektedir. Yeni dönemde bu konuda yapılacak çalışmalar Odamız tarafından dikkatle takip edilecektir. Kongremizin ülkemize ve sektörümüze katkı koyacağına inanmaktayız. Bu düşüncelerle kongreyi destekleyen kamu ve özel tüm madencilik kuruluşlarımıza, bildiri sunarak katkı koyanlara, bizzat katılarak bizleri onurlandıranlara ve bu kongrenin gerçekleşmesi için emeği geçen herkese Yönetim Kurulumuz ve şahsım adına teşekkür ederim. Mehmet TORUN Yönetim Kurulu Başkanı 299

12 20. ULUSLAR ARASI MADENCİLİK KONGRESİ SONUÇ BİLDİRGESİ Odamız tarafından iki yılda bir düzenlenen Uluslararası Madencilik Kongrelerinin 20. si Haziran 2007 tarihleri arasında Ankara da gerçekleştirilmiştir. 500 yerli ve yabancı delegenin katıldığı Kongre süresince; toplam 60 adet bildiri, farklı ülkelerin madencilik sektörlerinde faaliyet gösteren akademisyen, araştırmacı, uzman ve mühendisler tarafından sunulmuştur. Uzman bilim adamları ve araştırmacıların katıldığı Kongrede, bilimsel ve teknik konuların yanında ülkemiz madencilik sektörünün toplumsal, politik ve ekonomik boyutları ile çevresel boyutu da ele alınmıştır. Ayrıca sektördeki kurum ve kuruluşların katıldığı bir sergi düzenlenmiştir. Kongreye Dünya Madencilik Kongresi Uluslararası Organizasyon Komitesi üyeleri de katılmışlardır. Uluslararası Organizasyon Komitesi nin 7 Haziran 2007 tarihinde Ankara da gerçekleştirilen 88.toplantısında 22. Dünya Madencilik Kongresi nin 2011 yılında İstanbul da yapılması kararı açıklanmıştır. Kongre kapsamında, Enerji Politikalarında Madenciliğin Yeri ve Madencilik Sektöründe Özelleştirme ve Sonuçları başlıklı iki ayrı panel düzenlenmiştir. Üç gün süren kongre kapsamında dile getirilen görüş ve öneriler ana başlıklarıyla aşağıda özetlenmiştir: Madencilik faaliyetlerinde ana amaç; insanın refah ve mutluluğu olmalı, insan onuruna ve emeğine saygı öncelikle korunmalıdır. Tüm faaliyetlerde kamu yararı öncelikli olarak göz önünde tutulmalıdır. Stratejik öngörüyle insan kaynakları planlamasını da göz önüne alan ulusal kalkınma modellerinin geliştirilmesi önemlidir. Madencilik sektörünün sanayi ile bütünleşmesinin sağlanması önem arz etmektedir. Üretilen madenlerimizin hammadde olarak ihraç edilmesi yerine uç ürüne yönelik çalışmalar hızlandırılmalıdır. Çevre dostu teknoloji ve yöntemlerin kullanılması özendirilmelidir. Madencilik sektöründe özelleştirme uygulamalarına son verilmelidir. Sektörde ileri teknoloji kullanımı ve üretilmesine yönelik araştırma-geliştirme çalışmalarına öncelik verilmelidir. Gelişmiş teknoloji kullanımı ve yeni madencilik teknolojilerinin geliştirilmesi, sektöre önemli katkılar yapacak yeni fırsatlar yaratacaktır. Sektörde gerekli olan ara eleman yetiştirilmesi için yapılan çalışma ve düzenlemeler hızlandırılmalıdır. Maden aramaları uzun yıllardır ihmal edilmiştir. Aramalarla ilgili etkin yasal ve yönetsel düzenlemeler rasyonel bir stratejik plan çerçevesinde yürütülmelidir. 300

13 Ülkemizin ihtiyacı olan enerjinin, yerli maden kaynaklarımızdan karşılanması öncelikli hedef olmalıdır. Sanayinin ihtiyacı olan ucuz enerji üretiminin sağlanması ve bu enerjinin sürekli ve güvenilir olması bakımından, yerli maden kaynaklarımızın kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Sektörümüz, halen iş kazası riski en yüksek sektörlerin başında yer almaktadır. İş kazalarının önlenebilmesi için, ilgili kurum ve kuruluşların gerekli çalışmaları yapmaları hayati önem taşımaktadır. Sektörün gelişmesi için gerekli olan sektörel teşvik acilen uygulamaya konulmalıdır. Tüm maden işletmelerinde üretim, mutlaka en az bir maden mühendisi nezaretinde yapılmalıdır. İşyerinde daimi olarak maden mühendisi bulundurmayan işletmelere üretim izni verilmemelidir. Maden Mühendisleri Odasının mesleki denetim yapabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler zaman geçirilmeden yapılmalıdır. Madencilik sektörünün ülkemiz için önemi göz önüne alındığında, sorunlarımızın çözümü ve sektörün ülke ekonomisi içindeki payının artırılması için Madencilik Bakanlığı nın kurulması büyük önem taşımaktadır. Kamuoyuna duyurulur. TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI 8 Haziran 2007, Ankara 2. BALKAN MADENCİLİK KONGRESİ Eylül 2007, Sırbistan-Belgrat 2. BALKAN MADENCİLİK KONGRESİ BELGRAT TA GERÇEKLEŞTİRİLDİ 2.Balkan Madencilik Kongresi, Eylül 2007 tarihlerinde Sırbistan ın başkenti Belgrat ta yapılmıştır. Kongreye, Odamızı temsilen Oda Başkanı Mehmet TORUN katılmıştır. 11 ülkeden 80 bildirinin bulunduğu kongrenin açılışında Oda Başkanı Mehmet TORUN; Odamızı tanıtan bir konuşma yaparak Odamızın amaçlarını ve çalışmalarını anlatmış, madenciliğin insanlık için önemini ve yapılması gerekenleri özetlemiş, 3. Balkan Madencilik Kongresinin Türkiye de yapılmasından mutluluk duyacaklarını belirtmiştir. 301

14 Kongrede, Ülkemizden de 6 bildiri sunulmuştur. ODTÜ Maden Mühendisliği Bölümünden ve aynı zamanda kongre organizasyon kurulu üyesi Prof. Dr. Tevfik GÜYA- GÜLER, Hacettepe Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümünden Prof. Dr Bahtiyar ÜNVER ile Odamız Yönetim Kurulu üyesi Mehmet Ali HİNDİSTAN ve MTA dan maden mühendisi Şükrü ŞAFAK birer bildiri sunarak kongreye katkı sağlamışlardır. Kongre kapsamında, 12.Eylül 2007 tarihinde Kolabara kömür madenine teknik gezi düzenlenmiştir. Kömür madenciliği ve elektrik üretimi konusunda bilgi alınmış ve bir madenci kasabası ziyaret edilerek incelemelerde bulunulmuştur. Kongrenin son günü yapılan kongrenin değerlendirildiği ve gelecek kongre çalışmalarının başlatılmasıyla ilgili bir toplantı yapılmıştır. Toplantıda 3.Balkan Madencilik Kongresi nin Ekim 2009 tarihlerinde Odamızın öncülüğünde Antalya da yapılması kararlaştırılmıştır. Yapılacak kongrenin yürütme kurulu başkanlığına Prof. Dr Bahtiyar ÜNVER in getirilmesi kararlaştırılmıştır. Kapanış oturumunda Oda Başkanı Mehmet TORUN, katkıları için organizasyon kurulu üyelerine Odamız adına birer plaket vererek Antalya da yapılacak kongre kararı için teşekkür etmiş ve herkesi bu kongreye davet ettiklerini bildirmiştir. Kongre süresince bizlere ev sahipliği yapan başta Prof Dr. Slobadan VUJIÇ ve Igor MİLJANOVIÇ olmak üzere emeği geçen herkese teşekkür ederiz. Oda başkanımız Mehmet TORUN un 2. BALKAN MADENCİLİK KONGRESİ nde yapmış olduğu açılış konuşması: Sayın Başkan, Saygıdeğer Konuklar, 2. Balkan Madencilik Kongresinin Seçkin Delegeleri, Bayanlar ve Baylar Öncelikle madenciliğin değişik alanlarındaki gelişmeleri ele alarak sektöre bir ışık tutacak olan 2. Balkan Madencilik Kongresinde Türkiye Maden Mühendisleri Odası adına sizlere hitap etme fırsatı bulmaktan onur duyduğumu belirtmek istiyor, bana bu fırsatı sunan Yürütme Kuruluna en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Odamız; maden mühendislerinin ortak gereksinmelerini karşılamak, mesleki etkinlikleri kolaylaştırmak, mesleğin genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak amacıyla, 1954 yılında kurulmuş Anayasal ve kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşudur üyesi, 4 şubesi ve 18 şehirde 26 temsilciliği bulunmaktadır. Ülkemiz madencilik sektöründe etkin ve saygın bir örgüt olan Odamız bu amaçlarla, çeşitli konularda kongre ve sempozyumlar düzenlemektedir. Bu etkinliklerde Üniversitelerimizin Maden Mühendisliği bölümlerindeki akademisyenlerden her konuda destek almaktadır. Madencilik sektörünün gelişimi için raporlar hazırlamakta ve bu raporları kamuoyu ile paylaşmakta ve ilgililere iletmektedir. Süreli bilimsel yayınlar çıkararak, sektördeki bütün gelişmeleri üyeleriyle paylaşmaktadır. 302

15 Sayın katılımcılar; Odamız 3. Balkan Madencilik Kongresini Türkiye de düzenleme çalışmalarını sürdürmektedir. Gelecek kongrenin de sizlerin desteği ve birikimiyle başarılı geçeceğine inanmaktayız. Ayrıca, Dünya Madencilik Kongresi Yürütme Kurulunun aldığı karar uyarınca 22. Dünya Madencilik Kongresi ve Fuarı, 2011 yılında ülkemizde gerçekleştirilecektir. Bu konuda Odamız ve Dünya Madencilik Kongresi Türk Milli Komitesi sıkı işbirliği içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir. 1-5 Kasım 2003 tarihlerinde Hindistan ın Yeni Delhi kentinde gerçekleştirilen 19. Dünya Madencilik Kongresi sonunda katılan 50 ülkenin delegeleri tarafından yayımlanan on maddelik deklarasyon bu gün de geçerliliğini korumaktadır. Bu nedenle bildirgenin bazı maddelerini sizlerle tekrar paylaşmak istiyorum: 1- Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki mineral madde tüketiminde büyük farklılıklar mevcuttur. Mesela bir Amerikalı, yılda ortalama 23 ton ham mineral tüketirken, bu sayı bir Avrupalı için 15 ton ve bir az gelişmiş ülke vatandaşı için ise 0,2 tondan bile daha azdır. Gelişmekte olan ekonomilerin çoğu için, mineral endüstrisinin gelişmesi büyümenin motoru olabilir. 2- Mineral endüstrisinin sağlık, emniyet ve çevre ile ilgili göstergeleri iyileşmektedir. Bununla beraber madencilik endüstrisi, sağlık, emniyet ve çevre ile ilgili performanslarını daha da iyileştirmenin yollarını aramalıdır. 3- Birçok ülkede madencilik endüstrisi özelleştirme, liberalleşme ve küreselleşme nin etkisi altında çalkalanıp durmaktadır. Endüstrinin yeniden yapılandırılması ciddi boyutta sosyal ve insani ıstıraplara yol açmaktadır. Bu endüstri; insanlık dramını tamamen yok etmese bile azaltacak ve hafifletecek yeniden yapılandırma stratejileri ni arayıp bulmak zorundadır. 4- Maden ocakları, yerkürenin zenginliklerinin insanlık yararına sunulmasına imkan veren, insan zekası, insan yaratıcılığı ve insan mahareti nin gerçek ürünleri olup, tarihi miras niteliğindedir. Bu yerleri korumak ve muhafaza etmek için, dünya genelinde seçilecek bazı maden ocaklarının Dünya Mirası olarak tanımlanması ve ilan edilmesine ihtiyaç vardır. Bu çerçevede, kongreden çıkacak sonuçların madencilik sektörüne ve bölge ülkelerine yararlı olacağına inanıyorum. Sözlerime son verirken bu Kongrenin Balkan ülkeleri arasında madencilik konusunda işbirliğinin gelişimine katkı sağlayacağı inancıyla, katkı koyan ve emeği geçen herkese Ülkem ve Odam adına tekrar teşekkürlerimi sunuyorum. Mehmet TORUN TMMOB MADEN MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI 303

16 TMMOB JEOTERMAL KONGRESİ , Ankara 304 TMMOB JEOTERMAL KONGRE VE SERGİSİ GERÇEKLEŞTİRİLDİ Jeotermal ile ilgili strateji ve uygulamalara yönelik politikaların tüm tarafların katılımlarıyla ayrıntılı bir şekilde tartışılması, sorunların dile getirilmesi, sorun önerilerinin geliştirilmesi, jeotermal kaynakların öncelikle kamu yararı için yaygın ve etkin kullanımına yönelik politikaların oluşturulması ve geliştirilmesi amacıyla TMMOB adına Jeofizik, Jeoloji, Kimya, Maden, Makina ve Petrol Mühendisleri Odaları nca ortaklaşa düzenlenen ve sekreteryası Maden Mühendisleri Odası tarafından yürütülen TMMOB Jeotermal Kongre ve Sergisi Kasım 2007 tarihlerinde MTA Kültür Sitesi Sadrettin Alpan Konferans Salonu nda gerçekleştirildi. 350 delegenin katıldığı ve 36 adet bildirinin sunulduğu kongre açılışında sırasıyla Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun, TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler konuştu.

17 Maden Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun, jeotermal kaynakların dünyanın belli bölgelerinde kümelenmiş olduğunu, Türkiye nin de bu açıdan şanslı bir bölge olduğunu belirtirken, bu şansın kuralsızlık ve bilinçsizlik nedeniyle yeterince değerlendirilemediğini söyledi. Torun, kaynakların doğru kullanılabilmesi için yasal düzenlemelerin önemine dikkat çekti. TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı da, enerji sorunları ve çözüm yollarının TMMOB ve bağlı odaların gündeminde hep birinci sırada yer aldığını belirterek, TMMOB nin bu konudaki görüşlerini özetledi. Soğancı; Jeotermal kaynaklar başta olmak üzere güneş, rüzgâr, biyoyakıt, hidrojen vb yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları bizlere doğanın olanakları oranında enerji üretmeyi ve tüketmeyi sağlayacaktır. Aynı zamanda bu kaynaklar barışçı olduklarından belki de dünyamız enerji kaynaklı savaşlardan, işgallerden ve yıkımlardan kurtulabilecektir diye konuştu. Mehmet Soğancı, 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer tarafından veto edilen Nükleer Güç Santralleri Yasası nın, yeni Cumhurbaşkanı tarafından siyasi iktidarla tam bir işbirliği içerisinde onaylanmasının kendilerinde hayal kırıklığı yarattığını ifade ederek, Keşke bu da ülkemizde son dönemde her zaman yapıldığı gibi referanduma götürülseydi dedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler ise jeotermal kaynakların uzun yıllar ihmal edildiğini, kendilerinin bu konuda çok hızlı bir çalışma yürüttüklerini söyledi. İlk olarak mevzuat alanında gerekli çalışmaların yapıldığını, Jeotermal Yasası nın çıkartıldığını anlatan Güler, Atatürk ün İstikbal göklerdedir sözünü hatırlatarak, Ben de diyorum ki İstikbal yerin altındaki derinliklerdedir. Bunun üzerine düşmek lazım. Yılda 400 bin metre olan sondaj miktarını 1 milyon metreye çıkarmak lazım diye konuştu. Kongrenin ikinci gününde Jeotermal Kaynakların Kullanım Olanakları ve Yasal Düzenlemeler konulu bir panelde gerçekleştirildi.mehmet Torun un yönettiği panelde Polat Türkmen (Zonguldak Milletvekili), Ali Rıza Öztürk (Mersin Milletvekili),İlker Ertem (TMMOB Yönetim Kurulu) ile Adem Özbekler (Jeotermal Kaynaklı Belediyeler Birliği Başkanı) in konuşmacı olarak katıldığı panelde Jeotermal Yasası ve Jeotermal kaynakların kullanımı tartışıldı. Kongre 24 Kasım 2007 Cumartesi günü Kızılcahamam Belediye Başkanlığının ev sahipliğiyle ilçe ve çevresinde gerçekleştirilen geziyle sona erdi. TMMOB Maden Mühendsileri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Torun un açılış konuşması şöyle: TMMOB Jeotermal Kongresi Düzenleme Kurulu adına herkesi saygıyla selamlıyorum. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği nin amaç maddesinin 3-b başlıklı kısmında Kamunun ve ülkenin çıkarlarının korunmasında, yurdun doğal kaynaklarının bulunmasında, korunmasında ve işletilmesinde, gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak şeklinde de bir görevi bulunmaktadır. Bu amaçla TMMOB Yönetim Kurulu, ülkemizin önemli bir yer altı kaynağı olan Je- 305

18 otermal kaynaklarımızın kamu yararı doğrultusunda kullanılması yönünde bir kongre düzenleme kararı almıştır. Kongrenin düzenleme görevini Maden, Makina, Jeoloji, Jeofizik, Petrol ve Kimya mühendisleri odalarına vermiştir. Kongrenin sekreterya görevini de Maden Mühendisleri Odası yürütmektedir. Bu kongrenin amacı, jeotermal kaynaklarımızdan toplumumuzun en geniş ölçüde yararlanmasını sağlamak, jeotermal enerji teknolojisinin gelişmesine katkıda bulunmak, bu yolla ekonomimize önemli bir girdi yaratmak ve jeotermal hakkındaki çağdaş bilginin ülkemizde yaygınlaşmasını geliştirmektir. Ayrıca bu kongrede; jeotermal ile ilgili strateji ve uygulamalara yönelik politikaların tüm tarafların katılımlarıyla ayrıntılı bir şekilde tartışılması, sorunların dile getirilmesi, jeotermal kaynakların öncelikle kamu yararı için yaygın ve etkin kullanımına yönelik politikaların oluşturulması ve geliştirilmesi hedeflenmiştir. Jeotermal kaynaklar dünyanın belirli bölgelerinde kümelenmiş kaynaklardır. Bu kaynakların ülkemizde de bulunuyor oluşu bir şans olarak görülmelidir. Ancak kuralsızlık, bilgisizlik, denetimsizlik ve kar hırsı gibi nedenlerle bu şansın iyi değerlendirilememesi söz konusudur. Bu riski ortadan kaldıracak olan temel araç, sorunun çözümünü öngören, bilimsel ölçütleri dikkate alan, yeterli bir yasanın çıkarılması ve uygulanması olacaktır. Yasa ile ve çıkarılacak yönetmelikle ilgili olarak TMMOB nin görüşleri dikkate alınarak, kamu çıkarını öne çıkaran, kısa dönemli kar hırsına engel olarak jeotermal kaynakların bilimsel ölçütler içerisinde aranması, bulunması, geliştirilmesi ve işletilmesini sağlayan, uygulamaların her aşamasını denetleyen bir yapının kurulması ülkemizin lehine olacaktır. Kongrede; Arama ve Geliştirme, Sondaj ve Kuyu Tamamlama Teknikleri, Rezervuar Mühendisliği, Reenjeksiyon Teknikleri, Saha Çalışmaları, Kabuklaşma ve Korozyon, Yeni Teknolojiler, Elektrik Üretimi, Konut Isıtmacılığı, Seracılık, Sağlık,Turizm,Termal Tedavi, Yasa ve Mevzuat, Çevre ve Bölgesel Etkiler, Ekonomi, Finans ve Özelleştirme konuları işlenecektir. Kongre çalışmaları 3 gün boyunca internetten canlı olarak yayımlanacaktır. Böylece Ankara dışında olup katılamayan ilgililere de ulaşılacaktır. Ayrıca bir panel düzenlenerek sektörün sorunları ve çözüm önerileri tartışılacaktır. Son gün, Kızılcahamam Belediyesinin katkılarıyla jeotermal sahaya bir teknik gezi düzenlenecektir. Kongrenin ülkemize ve sektöre katkı koyacağına inanmaktayım. Bu düşüncelerle kongreyi destekleyen kamu ve özel tüm kuruluşlarımıza, bildiri sunarak katkı koyanlara, bizzat katılarak bizleri onurlandıranlara ve bu kongrenin gerçekleşmesi için emeği geçen herkese Düzenleme Kurulu ve şahsım adına teşekkür ederim. Mehmet TORUN Yönetim kurulu Başkanı 306

19 TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Soğancı nın açılış konuşması şöyle: Değerli Konuklar, Sevgili Arkadaşlar, Hepimiz biliyoruz: mühendislik, bilim ve teknolojiyi insanla buluşturan bir meslek. Bizim örgütümüz TMMOB; odağında, öznesinde insanın olduğu bir mesleğin uygulayıcılarının örgütü. İnsan odaklı olmasından dolayı, bizim mesleğimiz onurlu bir meslek ama bir o kadar da sorumlulukları olan bir meslek. Biz, bir yandan insana karşı işlenmiş suçlara karşı çıkıyoruz, öte yandan da insana ve insanlığa olan sorumluluklarımızı biliyoruz ve sorumluluklarımızın gereklerini yerine getirmeye çalışıyoruz. Meslek alanlarımız üzerinden Türkiye gerçeklerini ortaya koyuyoruz, üyelerimizin bilimsel temele dayanan çalışmalarını, bilim insanlarının çalışmaları ile birleştiriyor, örgütümüzün deneyimlerinin süzgecinden geçiriyoruz. Bu şekilde ülkenin sorunlarını tespit ediyor, çözüm önerilerini sunuyoruz. Bir yandan da üyelerimizin haklarının elde edilmesine, taleplerinin gerçekleşmesine yönelik çabalarda bulunuyoruz. Öte yandan da mesleki denetimin vazgeçilmez ön koşulu olarak gördüğümüz bir çalışmayı, üyelerin uzmanlaşması ve belgelenmesine yönelik çalışmaları da sürdürüyoruz. Biz, sorunlarımızın, toplumun ve halkın sorunlarından ayrı tutulamayacağını da biliyoruz. Sıkıntılı, sancılı, sorunlu bir ülkede yaşıyor olmanın tüm sonuçları mühendis kimliğimizle birlikte, yurttaş kimliklerimiz dolayısı ile yine bizi buluyor. Bunun için yazdıklarımızın sonunda, kamuoyuna duyurularımızın sonunda mutlaka kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber ya hiç birimiz diyoruz. İşte bu sempozyum ve benzerleri bu çabalarımızın gerçekleşmesine yönelik çalışmaların önemli bir kesişme noktasını oluşturuyor. Bu çalışmalarda bilim insanlarının ve uzmanların yoğun emek harcayarak oluşturduğu bilgi erişilebilir ve ulaşabilir hale geliyor. Bilgi bu etkinliklerimizde paylaşılıyor. Bizce paylaşılan bilgi en değerli bilgi oluyor. TMMOB ve bağlı odaları iki yıllık çalışma dönemlerinde iki yüzü aşkın etkinlikle kamuoyu önüne çıkıyor. Sadece TMMOB adına bağlı odaların sekreteryalığında gerçekleşen etkinlikler bu dönem 22 ye ulaşacak. Aydın da Jeotermal Enerji ve Aydın daki Geleceği Sempozyumu, Çevre Sempozyumu, İstanbul da Mühendislik, İstihdam ve Ücretlendirme Sempozyumu, AB Süreci Karşısında Emek Sempozyumu, Yerel Yönetimlerde Dönüşüm Sempozyumu, Enerji Sempozyumu, Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, Türkiye de Özelleştirme Gerçeği Sempozyumu geçen hafta İstanbul da Denizcilik Sorunları Sempozyumu gerçekleştirildi. Bugün başlattığımız bu etkinlikten sonra sırasıyla Afet Sempozyumu, Sanayi Kongresi, İklim Değişimi Sempozyumu ile Su Politikaları Kongresi gerçekleştirilecek. Kente yönelik olarak da İKK larımız aracılığı ile Bursa Kentine Çözümler Sempozyumu, İstanbul Kent Sempozyumu nu gerçekleştirdik. Önümüzdeki günlerde de Ankara da, Kocaeli de, Denizli de, Eskişehir de, Adana da Kent Sorunları Sempoz- 307

20 yumlarını gerçekleştireceğiz. Mart ta da Bodrum Yarımadasının Çevresel ve Yapısal Geleceği Sempozyumu gerçekleştirilecek TMMOB, mesleki, ekonomik, sosyal ve kültürel alanlarda ülkemizdeki mühendisleri ve mimarları temsil etmek, onların hak ve çıkarlarını halkımızın çıkarları temelinde korumak ve geliştirmek, mesleki, sosyal ve kültürel gelişmelerini sağlamak ve mesleki birikimlerini toplum yararına kullanmalarının zeminini yaratmakla yükümlüdür. Bu amaçla, TMMOB mesleki alanlarıyla ilgili gelişmelerin ve politikaların sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel boyutlarını derinlemesine kavramak, yorumlamak ve toplumu bilgilendirmek zorundadır. Bu nedenle de TMMOB, bu politikaların toplum yararına düzenlenmesi için öneriler geliştirir, bunların yaşama geçirilmesi için mücadele eder ve bunların gereği olarak en genel anlamda bağımsız ve demokratik bir Türkiye nin yaratılması yönündeki çalışmalarını bütünsel bir anlayışla ve etkinleştirerek sürdürür. Biz insana, yaşama ve geleceğimize olan görevlerimizi yerine getirmeye çalıştığımıza inanıyoruz. Burada bu gün başlattığımız etkinliğimizin bu amaçlarımızın gerçekleşmesine aracılık yapması için düzenlendiğini öncelikle belirtmek gerekir. Katılımınızdan dolayı hepinize, TMMOB adına düzenlenmesini sağladıkları için Jeofizik, Jeoloji, Kimya, Maden, Makina ve Petrol Mühendisleri Odalarımıza ve Sekreterya hizmetlerini yürüten Maden Mühendisleri Odamıza ve emeği geçenlere öncelikle teşekkür ediyorum. Değerli Katılımcılar, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ve tüm ilgili bağlı odalarının gündeminde enerji sorunları ile çözüm yolları hep birinci sırada olmuştur. Çalışma dönemlerinde tüm birimlerimizde enerji tüm yanları ile tartışılmakta, biriktirilenler üyelerin ve kamuoyunun gündemine taşınmaktadır. Ülkemizin enerji gereksinimi esas olarak petrol, doğalgaz ve kömür gibi birincil enerji kaynaklarıyla karşılanmakta olup, özellikle petrol ve doğalgazda ise tam bir dışa bağımlılık yaşanmaktadır. Öte yandan biliyoruz ki; emperyalist ülkeler başta Ortadoğu da olmak üzere dünya petrol ve doğalgaz kaynaklarına yönelik ülke işgallerini de içerebilen paylaşım savaşlarını sürekli gündemde tutabilmektedir. Yine dünyada serbest piyasa ekonomisi adı altında enerji üzerine spekülatif oyunlar oynanabilmektedir. Bizde de küresel sermayenin açık, tek pazar hedefiyle örtüşen ve yine ulusal yürütmenin dışında özerk kurullarca şekillendirilen bir küresel enerji politikasına bütünleşmeye çalışan garip bir enerji sektörümüz var. Türkiye de enerji sektörü, finansman ve teknoloji alanlarında zaten var olan bağımlılık ilişkileri ile birlikte, yeni düzenlemelerle; niteliksel bir dönüşüm geçirmektedir. Doğrudan çok uluslu sermayeye tümüyle bağımlı hale gelme durumu ile karşı karşıyayız. Yap -İşlet-Devret, Yap-İşlet gibi finansman modelleri ve işletme hakkı devirleriyle, yapılan özelleştirmeler ile, tahkim yasasıyla yürüyen bir durum söz konusu. Dünya Bankası nın dayattığı yapısal uyum düzenlemeleri, bölgedeki enerji kaynaklarına ya- 308

21 kınlık, AB ile ilişkiler, enerji sektöründe uluslararası unsurların ağırlığını artırırken; bu dış faktörler karşısında ülkenin ve ülke insanının ihtiyaçlarını öne çıkaran politika ve programlar daha da önem kazanmaktadır. Değerli Katılımcılar, TMMOB enerji konusunda yapılması gerekenlere ilişkin olarak özetle şunları söylüyor: Aslında geçmişte ve günümüzde yaşananlardan ders çıkarmak, merkezi ve stratejik bir planlama ile geleceği kurgulamak gerekmektedir. IMF, DB gibi küresel sermaye kurumları ötelenerek; kamunun sanayi, ekonomi, ulaşım, tarım, çevre, dışişleri birimleri ile üniversitelerin ilgili birimleri, elbette ki TMMOB başta olmak üzere meslek ve emek örgütleri ile bir araya gelerek, her bakımdan ülkeye özgün, ülke koşullarını gören bir noktadan merkezi ve stratejik bir planlamaya gidilmelidir. Bu planlama enerjinin üretim sürecinden dağıtım sürecine kadar süreklilik ve bütünlük göstermeli ve kamu eliyle doğal tekel yapısı içinde değerlendirilmelidir. Ve yine bu plan ve program; gelecek dönemleri de bağlamalıdır. Enerji kaynaklarına yönelik potansiyelimiz öncelikle gerçekçi bir yaklaşımla ortaya konulmalıdır. Talep tahminleri gelişmiş ülkelerin modellerine göre değil ülkemiz özgün koşullarına göre geliştirilecek modellere göre yapılmalıdır. Kömür ve petrol aramalarına önem verilmeli, kaynak ayrılmalıdır. Jeotermal potansiyelimiz özellikle sanayi, konut, tarım ve turizmde ivedilikle değerlendirilmelidir. Enerji üretiminde ulusal kaynaklara ve yenilenebilir enerji kaynaklarına ağırlık verilmelidir. Rüzgâr, biomas-biokütle ve güneşe yönelik gelecek kurgusu mutlaka yapılmalı, toplam elektrik enerjisi içindeki payları süreç içerisinde arttırılmalıdır. Yıllar itibariyle ithal enerji kaynaklarına bağımlılık aşağı çekilmeli, yeni doğalgaz kontratları yapılmamalıdır. Verimlilik, etkin kullanım ve tasarruf enerji projeksiyonları içerisinde yer almalıdır. Kayıp-kaçaklar OECD ortalamalarına çekilmelidir. Öz kaynakların en iyi şekilde değerlendirilmesi temel ölçüt alınarak, ülke düzeyinde enerjinin öncelik ve gereksinimlerinin tartışılıp, üzerinde tüm kesimlerce uzlaşılan enerji plan ve politikaları belirlenmelidir. Tüketim ve üretim projeksiyonları sağlıklı saptanmalı ve nesnel ölçütlerle modeller geliştirilmelidir. Enerji güvenliğini sağlayacak politikaların geliştirilerek uygulanması, denetlenmesi ve çevrenin korunması katılımcılığı teşvik eden şeffaf yönetimler eliyle yapılmalıdır. Teknik ve ekonomik fizibilite, çevre etki değerlendirme, teknoloji seçimi, yatırım, işletme aşamaları ve tüketici bilincinin yükseltilmesi için her seviyede kadroların yetiştirilmesi ve sürekli eğitimi şarttır. Üniversitelerde, kamuda ve özel sektörde teknoloji geliştirme amaçlı araştırma- geliştirme çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Bunlar yapılabilir önerilerdir. Yeter ki, siyasi karar vericilerin isteği aydınlık bir Türkiye den yana olsun. Değerli Katılımcılar, Jeotermal enerji; yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli 200 C den fazla olan ve çevresindeki normal yer altı ve yer üstü sularına oranla daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gaz- 309

22 lar içerebilen sıcak su ve buhar olarak tanımlanabilir. Jeotermal kaynak kısaca yer ısısı olup, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, kimyasallar içeren sıcak su, buhar ve gazlardır. Jeotermal enerji ise jeotermal kaynaklardan doğrudan veya dolaylı her türlü faydalanmayı kapsamaktadır. Jeotermal enerji yeni, yenilenebilir, sürdürülebilir, tükenmeyen, ucuz, güvenilir, çevre dostu, yerli ve yeşil bir enerji türüdür. Jeotermal akışkanı oluşturan sular, meteorolojik ve jeolojik kökenli veya her ikisinin çeşitli oranlarda karışımı ile oluştuklarından, yerkabuğundaki hazneler sürekli olarak beslenmekte ve kaynak yenilene bilmektedir. Beslenmedeki mevsimsel ve yıllık değişimlerin genellikle etkisi olmakla birlikte pratikte, beslenmenin üzerinde bir tüketim olmadıkça jeotermal kaynakların tükenmesi söz konusu değildir. Bu ülkede; 5 Milyon Konut Isıtma Eşdeğeri veya 150 Bin dönüm sera ısıtması, 1 Milyonun üzerinde kaplıca yatak kapasitesi, 9,3 Milyar USD/Yıl Fuel-Oil Eşdeğeri (30 Milyon ton/yıl), 30 Milyar m3/yıl doğalgaz eşdeğeri olan jeotermal ısı potansiyelinin halkımızın yararına değerlendirilmesi için gereken her türlü çaba öncelikli yapılması gerekenlerdendir. Jeotermal kaynaklar başta olmak üzere güneş, rüzgâr, biyoyakıt, hidrojen vb yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları bizlere doğanın olanakları oranında enerji üretmeyi ve tüketmeyi sağlayacaktır. Ve aynı zamanda bu kaynaklar barışçı olduklarından belki de dünyamız enerji kaynaklı savaşlardan, işgallerden ve yıkımlardan kurtulabilecektir. Bunun da altını çiziyorum. Bitirirken, ülkemizin ve insanımızın aydınlık geleceği için, bu etkinliğimizin sonuçlarının siyasi karar vericilerce dikkate alınması gerektiğini söylüyorum. TMMOB nin sözü insana, yaşama ve aydınlık geleceğimize dairdir. Hepinize saygılar sunuyorum. Mehmet SOĞANCI TMMOB Yönetim kurulu Başkanı 310

23 SEMPOZYUMLAR DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ MADEN KAYNAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ SEMPOZYUMU YÜRÜTME KURULU Prof. Dr. Ayhan KESİMAL, Başkan Yrd. Doç. Dr. Hacı DEVECİ, II. Başkan Yrd. Doç. Dr. İbrahim ALP, II. Başkan Yrd. Doç. Dr. Cengiz DEMİR, Sekreter Dr. Alp ASLAN İlker ÖZKAN Yrd. Doç. Dr. Kerim AYDINER Yrd. Doç. Dr. Ali Osman YILMAZ 311

24 Yrd. Doç. Dr. Tuncay USLU Öğr. Gör. Bayram ERÇIKDI Arş. Gör. Ersin Y. YAZICI Arş. Gör. Ferdi CİHANGİR Arş. Gör. Oktay CELEP Arş. Gör. Tuğba YILMAZ Oğuz SÖNMEZER Cemalettin SAĞTEKİN Doğu Karadeniz Bölgesi Maden Kaynaklarının Değerlendirilmesi Sempozyumu Sonuç Bildirgesi Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği ne bağlı Maden Mühendisleri Odası öncülüğünde Karadeniz Teknik Üniversitesi, MTA Doğu Karadeniz Bölge Müdürlüğü ve TCK 10. Bölge Müdürlüğü nün katılımlarıyla, Eylül 2006 tarihlerinde, Trabzon da, Doğu Karadeniz Bölgesi Maden Kaynaklarının Değerlendirilmesi Sempozyumu nu gerçekleştirmiştir. Sempozyum süresince bölgenin madencilik potansiyeline ilişkin 32 adeti sunum, 18 adeti de poster olmak üzere 50 bildiri sunulmuş, ayrıca düzenlenen bir panel ile söz konusu potansiyelin harekete geçirilmesine ilişkin öneriler aktarılmıştır. Yoksulluğun azaltılması ve bölgesel eşitsizliklerin giderilmesinde madencilik sektörünün önemi son derece belirgindir. Madencilik sektörü, doğrudan gelir yaratmasının yanında, düşük maliyette girdi sağlaması bakımından da yapıldığı bölgedeki sanayinin gelişimine katkı sağlamakta, yapıldığı bölgelerde önemli bir istihdam yaratmakta, yöre insanının mesleki ve teknik yeteneklerini artırmakta, fiziksel altyapının gelişimini de hızlandırmaktadır. Özellikle büyük ölçekli madencilik, yapıldığı bölgenin ekonomik gelişimine önemli yarar sağlamakta, eğitim ve sağlık hizmetleri yanında, temiz su, ulaşım, enerji ve diğer altyapı hizmetlerini de beraberinde getirmektedir. Bu sempozyumla; bölgenin maden potansiyelinin ortaya konularak, gerek ülke gerekse bölgenin gelişimine en yüksek yararı sağlayacak şekilde maden kaynaklarının kullanım olanakları değerlendirilmiş, bölgedeki mevcut madencilik faaliyetlerinin mühendislik kuralları çerçevesinde ve çevresel dengeleri bozmadan sürdürülebilmesi bakımından uygun yöntemler incelenmiş ve tartışılmıştır. Sempozyum süresince; bölgenin ekonomik maden rezervleri, madenlerde iş sağlığı ve güvenliği, madencilik ve çevre, madencilik sektörünün sanayileşmedeki rolü, madencilik politikaları ve maden mevzuatı, bölgedeki yapı malzemeleri potansiyeli ile bölgede yapılan yatırımlar değerlendirilmiş ve öneriler ortaya konulmuştur. Özellikle metal madenleri potansiyeli bakımından büyük önem taşıyan bölgede, madencilik sektörünün akılcı planlamalar çerçevesinde canlandırılmasının, bölgenin ekonomik ve toplumsal yaşamı üzerinde son derece olumlu etkileri olacağı açıktır. 312